"Klasyczna" struktura systemu operacyjnego: Uz˙ytkownik

"Klasyczna" struktura systemu operacyjnego:
Użytkownik
Powłoka (shell)
Programy użytkowe
Programy systemowe
API
Ja˛dro (kernel)
Programy obsługi sprze˛tu (drivers)
S p r z e˛ t
Funkcje systemu operacyjnego
• obsługa operacji zwia˛zanych ze sprze˛tem
- operacje dyskowe
- obsługa przerwań sprze˛towych
- obsługa urza˛dzeń zewne˛trznych
....
• zarza˛dzanie procesami
- inicjacja procesu
- przydział czasu procesora
- przydział pamie˛ci operacyjnej
- zarza˛dzanie pamie˛cia˛ wirtualna˛
- szeregowanie zadań
....
• usługi systemowe
- przydział pamie˛ci
- tworzenie plików, zapis/odczyt plików
- obsługa systemu plików
- komunikacja mie˛dzy procesami
- usługi sieciowe
....
System UNIX
•
•
•
•
•
•
Pierwsza wersja systemu (Ritchie, Thompson - Bell Labs, 1969)
Wydanie szóste (V6, 1976) udoste˛ pnione nieodpłatnie dla
ośrodków akademickich
Pocza˛ tek rozwoju linii BSD
Wydanie siódme (V7, 1979)
SVR4 (1989)
Prawa do systemu przechodza˛ kolejno do firm: Novell (1992),
SCO i HP (1997), Caldera (2000)
Wersje handlowe i implementacje:
- Sun Microsystems: SunOS, Solaris
- Hewlet-Packard: HP-UX
- IBM: AIX
- Microsoft, SCO: XENIX
- SCO: SCO UNIX, OpenDesktop
- Novell, SCO: Unixware
- DEC: ULTRIX, OSF1,
- BSDI: FreeBSD, OpenBSD, NetBSD
- Linux
Cechy systemu:
- wielozadaniowy (multitasking)
- wieloużytkowy (multiuser)
- przenośny (napisany w je˛ zyku C)
Użytkownik
•
użytkownik (user). Z każdym użytkownikiem sa˛ zwia˛ zane:
- nazwa (login name)
- hasło (password)
- UID (user id)
- grupa (group), GID (group id)
- katalog prywatny (home directory)
- standardowa powłoka (default shell)
•
root, superuser, administrator systemu - użytkownik o
najwie˛ kszych uprawnieniach w systemie
- zakłada/usuwa konta użytkowników
- konfiguruje system
- instaluje oprogramowanie
- archiwizuje system plików
- ingeruje w działanie systemu w sytuacjach awaryjnych
Rozpocze˛ cie pracy:
HP-UX version 9.01g
login: janek
password: x5w17c
Welcome to koral
you have mail
Zgłoszenie gotowości
terminala
Nazwa użykownika
Hasło
Tekst powitalny, motd i
komunikaty
$
prompt (# dla root’a)
Uwagi:
- w systemach UNIX rozróżnia sie˛ małe i duże litery alfabetu,
dotyczy to także nazwy użytkownika i hasła
- nazwy użytkowników i programów systemowych zazwyczaj
pisane sa˛ małymi literami
- użycie dużych liter w nazwie użytkownika może spowodować,
że system przyjmie niewłaściwe założenie o rodzaju terminala
Zakończenie pracy
$ exit
lub
$
Ctrl-D
Komputer jako terminal zdalnego systemu UNIX
telnet
rlogin
ssh
elektron.elka.pw.edu.pl
elektron.elka.pw.edu.pl
elektron.elka.pw.edu.pl
-l janek
-l janek
System plików
Cechy pliku (zwykłego)
- nazwa
· do 255 znaków
· dowolne znaki ASCII
· małe i duże litery sa˛ rozróżniane
· plik ukryty ma nazwe˛ zaczynaja˛ ca˛ sie˛ od kropki
- właściciel, grupa
- prawa doste˛ pu (atrybuty)
- rozmiar
- daty:
· utworzenia
· ostatniej modyfikacji
· ostatniego doste˛ pu
- rozmieszczenie na dysku
Prawa doste˛pu:
właściciel
(user)
s
g
t
r
w
grupa
(group)
x
r
w
inni
(others)
x
r
w
x
SUID SGID sticky
bit
Przykład:
$ ls -l
-rwxr-x---rw-r--r--
1
1
janek
janek
users
users
246 Feb 28
46834 Mar 11
1998 skrypt1
1998 Lista.Maj.94
Wszystkie informacje o pliku (oprócz nazwy) zawarte sa˛ w i-we˛źle.
Katalog - szczególny rodzaj pliku, zawieraja˛ cy inne pliki i katalogi
Katalog główny (root directory) /
/
bin
dev
etc
lib
....
usr
bin
X11
lib
sbin
include
sbin
home
janek
marek
bin
doc
.
.
.
.
src
ewa
tmp
var
\
|
|
|
|
. dysk
. nr 1
|
|
|
|
|
|
/
\
|
|
| dysk
| nr 2
raporty.93 |
listy
|
ksiazka
|
.
.
|
/
\ dysk
/ nr 3
W katalogu zawarte sa˛ naste˛ puja˛ ce informacje o pliku:
- nazwa
- wskaźnik do i-we˛ zła
Przykłady określenia plików:
Katalog roboczy:
wrzesien.99
/home/janek/raporty
raporty/wrzesien.99
/home/janek
/home/janek/raporty/wrzesien.99
(dowolny)
Przypadki szczególne:
. katalog roboczy
.. katalog rodzicielski
np.
./wrzesień.99
../doc/list.do.marka
../../marek/dane1
Ła˛ cznik (inna nazwa pliku)
Ła˛ cznik twardy (hard link):
- ograniczony do tego samego systemu plików
- ograniczony do plików (nie można tworzyć twardych ła˛ czników
do katalogów)
Ła˛ cznik mie˛ kki (soft link):
- nie jest ograniczony do jednego systemu plików
- pozwala utożsamiać katalogi
- poprawność nie jest sprawdzana przez system operacyjny
lrwxr-xr-x
-rw-r--r--rw-r--r-drwx------
1
2
2
2
edek
edek
edek
edek
users
users
users
users
19 May 04 08:52 Rap5 -> raports/maj99
4409 Oct 21 08:51 matlab.coi.txt
4409 Oct 21 08:51 mat.doc
1024 Feb 15 1988 raports