1 prof.. dr hab.. Tomasz Goban-Klas Recenzja dorobku naukowego

1
prof.. dr hab.. Tomasz Goban-Klas
Recenzja dorobku naukowego w postępowaniu habilitacyjnym
oraz rozprawy habilitacyjnej
Zarządzanie informacją publiczną w jednostkach samorządu terytorialnego
dra Duszana Bogdanowa
Sylwetka habilitanta
Dr Dušan Bogdanov urodził się w 1957 roku w Novim Sadzie (Serbia), dyplom
magistra (z zakresu ekonomii, specjalność marketing) uzyskał na Uniwersytecie Opolskim w
1996 roku, tamże obronił w 2000 roku. rozprawę doktorską zatytułowaną “Uwarunkowania
rozwoju rynku komputerowego w Polsce” (opublikowaną przez Wydawnictwo Uniwersytetu
Opolskiego, Opole 2001), interesująca analiza żywiołowej fazy komputeryzacji oddolnej i
wprowadzania pewnych zasad rynkowych.
Od ukończenia studiów pracuje na Wydziale Ekonomicznym UO, na którym prowadzi
następujące przedmioty:
Zarządzanie strategiczne
Informatyka w zarządzaniu
Technologie informacyjne w zarządzaniu zasobami ludzkimi
Systemy informatyczne w administracji publicznej
Polityka regionalna
Podstawy ekonometrii
Badania operacyjne
Prognozowanie i symulacja procesów ekonomicznych
Zamówienia publiczne
Dr Bogdanov Wprowadza nowe formy kształcenia w postaci skryptu elektronicznego
do przedmiotu Ekonometria-1, przygotowanego
w ramach projektu „Kształcenie na
odległość na kierunku Ekonomia”, Opole 2007.
Dotychczas opiekował się przygotowaniem ponad 100 prac magisterskich w UO oraz
2
Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Opolu.
Aktywnie angażuje się w rozwój Uniwersytetu Opolskiego oraz społeczeństwa
obywatelskiego Opolszczyzny. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego,
Oddział w Opolu oraz wieloletnim członkiem Senatu UO.
Współzakładał Uniwersyteckie Stowarzyszenia Na Rzecz Ratowania Zabytków Śląska
Opolskiego (ma ono wiele zasług), a także Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju
Społeczeństwa Obywatelskiego „Akademia Piastowska”.
Ponadto jest członkiem Komisji Nauk Rolniczych PAN, Oddziału w Katowicach.
Bierze czynny udział w licznych konferencjach naukowych, w tym w trzech
międzynarodowych (tam wygłaszał referaty w języku angielskim).
Warte podkreślenia jest doświadczenie zawodowe w sferze informatyki oraz jej
zastosowania w procesach zarządzania.
W ramach zespołu Wydziału Zarządzania Politechniki Opolskiej - Grant KBN w
ramach 5. Programu Ramowego III Program Horyzontalny (Kontrakt nr: HPSE-CT-200100065) podjął temat “Czynniki rozwojowe w krajach Europy Środkowo-wschodniej w
aspekcie integracji europejskiej. Determinanty luki produktywnościowej”.
Publikacje artykułowe (po doktoracie łącznie 26, w tym trzy w języku angielskim)
odnoszą się do wspomagania pracy jednostek samorządu terytorialnego za pomocą systemów
informacji
przestrzennej,
informatycznego
wspomaganie
procesów
decyzyjnych
w
zarządzaniu miastem, rozwoju systemów elektronicznej komunikacji gmin z otoczeniem.
W ostatnich latach zajął się problematyką zarządzania informacją publiczną w
jednostkach samorządu terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki samorządu
gminnego. To bardzo ważna problematyka, skupiająca jak w soczewce wiele aktualnych
problemów informatyzacji Polski.
Rozprawa habilitacyjna
Dr Dušan Bogdanov w swej rozprawie habilitacyjnej dokonuje usystematyzowania i
syntetyzowania swojego dotychczasowego dorobku naukowego w zakresie zagadnień
dostępu, a nawet szerzej - zarządzania informacją publiczną, szczególnie na podstawowym
poziomie samorządowym - gminy.
3
Najogólniejszym kontekstem rozprawy habilitacyjnej jest prezentacja problematyki
społeczeństwa informacyjnego w ramach wprowadzania cyfrowego obiegu informacji
publicznej.
Monografia składa się z sześciu rozdziałów, z których cztery mają charakter
teoretyczny. W rozdziale pierwszym przedstawił autor podstawowe pojęcia dotyczące
komunikowania, zarys wybranych teorii i modeli komunikowania oraz nośniki w procesach
komunikowania. Wskazałem również na ogromną rolę mediów w procesach komunikowania
społecznego. Choć zrobił to trafnie, to nie była konieczna część rozprawy, raczej wykazanie
erudycji oraz sporządzenie krótkiej syntezy z omawianego, nieco podręcznikowo, zakresu
spraw dobrze znanych i opisanych.
Bardziej istotna jest sprawa definicji informacji oraz próba określenia powiązań
między danymi, informacją i wiedzą, a na jej tle przedstawienie społecznych funkcji
informacji, jak i niepożądane zjawiska informacyjne wynikające przede wszystkim z
nadmiaru informacji, jaki jest produktem rewolucji cyfrowej. To niezwykle ważny temat,
szkoda tylko, że autor nie odniósł go do lawinowego przyrostu aktów normatywnych,
regulacji, procedur, etc. który sprawia, że istotnie jedynie sprawny i dobrze przygotowany
dostęp do elektronicznych zasobów może uczynić ze starej zasady ignorantia iuris nocet
element wymiaru nowoczesnej sprawiedliwości. A ponadto chodzi także - na co już często
wskazuje dr Bogdanov - o opisanie owych aktów językiem prostym, zrozumiałym dla
obywateli, zwłaszcza mieszkańców gmin wiejskich.
Rozdział drugi podejmuje tematykę administracji publicznej i jej podstawowym
zadaniom w państwie. Wiele miejsca poświęca funkcjonowaniu polskiego samorządu
terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki samorządu gminnego.
Rozdział trzeci skupia się na instytucjach uczestnictwa w sferze publicznej, opisuje i
analizuje formy partycypacji społecznej oraz procesy konsultacji społecznych na różnych
szczeblach. W końcowej części przedstawia kwestię społeczeństwa informacyjnego, krótki
jego rys historyczny.
Rozdział czwarty odnosi się do uwarunkowań prawnych dostępu do informacji
publicznej. Przedstawia rys historyczny praw dostępu do informacji publicznej na świecie, ze
szczególnym uwzględnieniem dokumentów regulujących to prawo w Unii Europejskiej. To
bardzo cenna część monografii.
W części - poznawczo-empirycznej - autor wskazuje na problematykę wprowadzania
technologii informacyjno-komunikacyjnych (w tym wypadku Internetu) w formie tzw. e-
4
administracji. Jej istotnym społecznym problemem jest przygotowanie zwykłych obywateliużytkowników do korzystania z możliwości tele-załatwiania spraw w urzędach różnych
szczebli. To pozornie proste działanie wymaga jednak określonych kompetencji
informatycznych, w tym odwołania się do pojęcia wykluczenia cyfrowego (czyli braku owych
kompetencji).
Rozprawa dr Dušana Bogdanova wpisuje się zatem w aktualną fazę modernizacji
państwa polskiego, którą określa się niezbyt szczęśliwym terminem "cyfryzacja", a
właściwiej informatyzacja. Nowoczesne technologie informacyjne wkraczają w życie
społeczne w coraz intensywniejszym stopniu i szerszym zakresie. Coraz doskonalsze są ich
narzędzia i oprogramowanie aplikacyjne. Wydaje się na nie coraz więcej pieniędzy, zarówno
publicznych, jak i prywatnych. Jednakże doskonałości technicznej, znaczeniu społecznemu
oraz wysokości nakładów nie odpowiada poziom naukowego rozpoznania ich form
wykorzystania, społecznych konsekwencji oraz innych problemów społecznych, kulturowych
i ekonomicznych.
Niestety badania naukowe - zwłaszcza w Polsce - są sporadyczne, ograniczone
tematycznie, a co najważniejsze szybko się dezaktualizują. Zwłaszcza Internet jako
multimedium naszych czasów ulega ciągłym przeobrażeniom, tak technicznym, jak i
użytkowym. Dlatego trzeba uznać, że rozprawa podejmuje ważny i aktualny temat, łącząc
rozważania teoretyczne z badaniami empirycznymi - analizy w rozdziale piątym gminnych
stron Biuletynu Informacji Publicznej. Włożył tu autor wiele wysiłku badawczego, a także
własnej inwencji w adaptacji pomiaru wartości informacyjnej witryn.
Jednym z głównych celów badań empirycznych była ocena jakości stron Biuletynu
Informacji Publicznej polskich gmin jako formy bezwnioskowego udostępniania tej
informacji oraz ocena podejścia samorządów do obowiązku udzielania informacji
przetworzonej. Z badań dr Bogdanowa wynika pilna potrzeba powołania instytucji
kontrolującej działalność jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przestrzegania
Ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Przechodząc do omówienia rozprawy wskażę, iż zawiera oprócz części teoretycznej
(rozdziały jeden do cztery), empirycznej (piąty), zakończenie z wnioskami dla praktyki i
teorii. Gdybym miał klasyfikować rozprawę zaliczę ją do prac o charakterze ewaluacyjnym to nowe podejście wprowadzone przez ekspertyzy amerykańskie (generalnie to ocena
przydatności i skuteczności podejmowanych działań w odniesieniu do założonych celów,
służącą doskonaleniu tych działań), co uważam za bardzo wartościowe podejście.
5
Na tle teoretyczno-koncepcyjnych rozważań, nasuwa się jednak uwaga, że prawu
dostępu do informacji publicznej i kwestiom jego wdrażania, powinna też towarzyszyć ocena
każdej regulacji prawnej pod kątem kosztów jego wdrażania w praktykę społeczną, w tym
mnożenia informacji, dokumentów, itd.. Tę kwestię przedkładam pod rozwagę habilitanta w
jego dalszej pracy naukowej - istnieją w tym zakresie pewne zalecenia, ale pozostają jak
dotąd na przysłowiowym papierze. A stos dokumentów, nieważne czy papierowych czy
elektronicznych, stale rośnie, aż wreszcie sam się obsunie pod swoim ciężarem (to
metaforyczne wyobrażenie).
Na zakończenie wskażę, iż dr Bogdanov się posługuje technikami badawczymi nauk o
zarządzaniu, dobrał właściwe podejście metodologiczne, zna i stosuje metody analizy
statystycznej. Na tle innych rozpraw ta z pewnością będzie się wyróżniać dojrzałością
metodologiczną.
W zakończeniu (podsumowaniu) rozprawy autor dokonuje pewnej konfrontacji z
teorią i praktyką. Z pewnością rozprawa będzie przedmiotem dyskusji w gronie praktyków
administracji, a może i autor będzie rozwijał tematykę w kolejnych badaniach empirycznych.
Wprowadzanie e-administracji jest procesem w swej fazie początkowej, nie tylko w Polsce,
wiele się zmieni wraz z doskonaleniem technologii ICT, ogólnym obyciem z mediami i
korzystaniem z Sieci przez nowe przenośne urządzenia (tablety i smartfony) poprzez łączność
bezprzewodową. Pojawią się nowe wyzwania, tak dla projektantów systemów e-administracji,
jak i dla szkolenia użytkowników. Dobrze zatem byłoby przesłanie rozprawy Ministerstwu
Administracji i Cyfryzacji - urzędnicy nie wykazują pasji poznawczej - do przedłożenia
ekspertom i doradcom.
Język pracy jest poprawny, styl rozprawy jest naukowy, jakkolwiek zdarzają się słowa
języka potocznego. Nie znalazłem przeto poważniejszych usterek językowych, częstszych
literówek, ani błędów w tłumaczeniach terminów angielskich, a także pisowni imion i
nazwisk autorów zagranicznych, a wymienia ich rozprawa wielu. Bibliografia obszerna,
wskazuje na dobre oczytanie doktoranta zarówno w tematyce zarządzania, jak i informatyczomedioznawczej. Cenne jest wskazanie źródeł prawnych.
Podkreślę graficzne przygotowanie rozprawy, poprawność licznych tabel, zestawień,
pieczołowitość w prezentacji danych.
6
Wniosek końcowy
Dorobek naukowy, jak i wskazane osiągnięcie naukowe, monografię “Zarządzanie
informacją publiczną w jednostkach samorządu terytorialnego”, dr Dušana Bogdanova
oceniam pozytywnie. Stanowi ona istotny wkład w rozwój wiedzy o problemach
kształtowania społeczeństwa informacyjnego, tak w perspektywie nauk o zarządzaniu, jak i
nauk o mediach. Porządkuje tematykę konkretnego sektora tego społeczeństwa - informacji
publicznej - uszczegóławiając ją na poziomie samorządności lokalnej. Wprowadza własne
dane empiryczne, dokonuje analizy danych wtórnych. Niewątpliwie będzie miała kontynuację
w innych pracach naukowych, tak autora, jak i przedstawicieli nauk o zarządzaniu, informacji
naukowej,a medioznawców. Mogą z niej skorzystać samorządowcy, urzędnicy administracji
państwowej, ma także wymiar praktyczny.