Co to jest wykluczenie cyfrowe ? .................................. 2 Kim są „osoby

INFORMACJE NA TEMAT "WYKLUCZENIA CYFROWEGO
Co to jest wykluczenie cyfrowe ? .................................. 2
Kim są „osoby dojrzałe wykluczone cyfrowo”? ............. 2
Przyczyny niekorzystania z Internetu przez osoby
starsze. .......................................................................... 2
Skutki wypływające z braku umiejętności obsługi
komputera i Internetu ................................................... 3
Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób
starszych........................................................................ 3
Jak to wygląda w świecie? ............................................. 4
Jak to wygląda w Polsce? .............................................. 5
Jak to wygląda w Gminie Duszniki? ............................... 8
Bibliografia: ................................................................... 9
1
Co to jest wykluczenie cyfrowe ?
Wykluczenie cyfrowe jest jednym z istotniejszych zagrożeń dla osób żyjących w
społeczeństwie w którym umiejętność korzystania z nowych technologii odgrywa ważną rolę.
Znaczenie Internetu cały czas rośnie i szanse życiowe jednostek w coraz większym stopniu
zależą od możliwości, a także umiejętności wykorzystania sieci.
Pojęcie cyfrowego wykluczenia odnosi się do różnic pomiędzy osobami, które mają
regularny dostęp do technologii cyfrowych i informacyjnych i potrafią efektywnie z niego
skorzystać, a tymi, którzy tego dostępu nie posiadają.
Bariery upowszechnienia korzystania z komputerów i internetu możemy podzielić na
twarde i miękkie: – Bariery twarde (wykluczenie cyfrowe I stopnia) brak możliwości
korzystania z odpowiedniego sprzętu i oprogramowania (hardware i software). – Bariery
miękkie (wykluczeniem cyfrowe II stopnia) mają charakter bardziej psychologiczny, wiążą
się z brakiem wiedzy i umiejętności. W myśl teorii cyfrowego wykluczenia, a także wyników
wielu badań, wraz z upowszechnianiem internetu w danym kraju bariery twarde tracą na
znaczeniu, natomiast kluczową rolę zyskują bariery miękkie.
Kim są „osoby dojrzałe wykluczone cyfrowo”?
Istotą czasów, w których żyjemy, jest szybkie tempo zmian. Jesteśmy świadkami
ciągłego i systematycznego wzrostu znaczenia nowoczesnych technologii w niemal
wszystkich obszarach ludzkiej aktywności. Umiejętność posługiwania się komputerem i
internetem, zwykle niezbędna w rozwoju zawodowym, intelektualnym czy kulturalnym
człowieka, staje się także warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Osoby
dojrzałe, o czym warto pamiętać, urodziły się, wychowały i kształciły w czasach, gdy nie było
jeszcze komputerów, internetu, telefonów komórkowych i innych zdobyczy współczesnej
cywilizacji. Są wśród nich osoby pozbawione dostępu do komputera czy Internetu, takie,
które dostęp posiadają, lecz z niego nie korzystają, a także użytkownicy korzystający
nieumiejętnie, bez odpowiednich kompetencji. Jak pokazują badania, w Polsce są to głównie
osoby w wieku powyżej 50 lat. Jest ich ponad 10 mln, w tym 3,9 mln w wieku 50-59 lat i
6,26 mln w wieku 60+.
Przyczyny niekorzystania z Internetu przez
osoby starsze.
Jeszcze niedawno jako główny powód niekorzystania z sieci przez takie osoby
wskazywano ograniczenia finansowe i techniczne – brak komputera w domu lub brak dostępu
do Internetu ze względu na zbyt wysokie koszty lub problemy techniczne
Obecnie za bardziej znaczące uważa się brak motywacji, przekonania oraz bariery
kompetencyjne w korzystaniu z Internetu przez seniorów. Wiele osób starszych, które nie
korzystają z Internetu, po prostu nie wie, czemu korzystanie z sieci miałoby służyć ani w jaki
sposób mogłyby wykorzystać Internet do zaspokajania różnego rodzaju potrzeb czy
2
rozwiązywania problemów. Osoby te często mają wiele negatywnych przekonań na temat
Internetu i negatywnych skutków jego użytkowania, takich na przykład jak to, że Internet nie
jest przeznaczony dl ludzi w ich wieku i że niewiele z tego, co sieć oferuje, koresponduje z
ich zainteresowaniami. Głównymi barierami utrudniającymi lub uniemożliwiającymi
korzystanie z nowoczesnych technologii są: niska motywacja, niewielka wiedza,
niewystarczające kompetencje oraz obawy, najczęściej wynikające z niewiedzy. Seniorzy nie
korzystają z komputera i internetu, bo nie wiedzą jak, a także – nie wiedzą, że powinni
korzystać.
Skutki wypływające z braku umiejętności
obsługi komputera i Internetu





ograniczony dostęp do informacji oraz jej przesyłania,
mniejsze szanse na rynku pracy spowodowane niewystarczającymi kwalifikacjami,
trudności z podjęciem pracy zawodowej,
generowanie dodatkowych kosztów dla budżetu domowego związanych z wynajęciem
osoby posiadającej kompetencje informatyczne,
ograniczenie wiedzy o funkcjonowaniu świata w XXI w.
Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu
osób starszych
Włączanie osób starszych w rzeczywistość wirtualną i przeciwdziałanie wykluczeniu
cyfrowemu tej grupy wiekowej jest szczególnie ważne w kontekście problemu starzenia się
społeczeństw zachodnich. Obecnie na całym świecie powstaje wiele programów organizacji
rządowych i pozarządowych na rzecz upowszechniania dostępu do Internetu i
przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu ludzi starszych. Istnieje wiele sposobów działań
podejmowanych w celu zapobieżenia wykluczeniu cyfrowemu ludzi starych. Jedne
nastawione są na doskonalenie technicznych umiejętności, inne na kształtowanie postaw i
motywacji, a jeszcze inne na udostępnianie seniorom odpowiedniego sprzętu, dzięki któremu
mogą korzystać z sieci. Na rynku jest coraz więcej kursów multimedialnych przeznaczonych
dla seniorów chcących nauczyć się obsługi komputera i korzystania z Internetu. Wydawane są
także poradniki książkowe, a do większości z nich dołączone są płyty z obsługą programów
krok po kroku. Każdy z tych sposobów wydaje się ważny i jest przydatny na różnych etapach
włączania ludzi starszych do społeczeństwa cyfrowego. Jest to istotne nie tylko z punktu
widzenia poprawy funkcjonowania ludzi starych, ale także całego cyfrowego społeczeństwa,
którego są oni integralną częścią
3
Jak to wygląda w świecie?
PROGRAMY POŚWIĘCONE ROZWIJANIU AKTYWNOŚCI SENIORÓW W SIECI REALIZOWANE
NA ŚWIECIE DO 2011 ROKU
(opracowanie: Barbara Szmigielska*, Anna Bąk, Małgorzata Hołda, „Seniorzy jako użytkownicy internetu”)
STANY ZJEDNOCZONE
 PROJEKT: Digital InclusionInitiative (DII) Wyszkolenie grupy ok. 500 trenerów w
starszym wieku do przekazywania wiedzy na temat używania Internetu innym
seniorom. Stworzenie e-podręcznika „Generations on Line”, dostosowanego i
przeznaczonego do pracy z osobami po 55. r.ż.(Senior Service America, 2011).
WIELKA BRYTANIA
 PROJEKT: Age Concern and Help the Aged
Badania z wykorzystaniem zogniskowanych wywiadów grupowych mające na celu
poznanie przyczyn wykluczenia cyfrowego w grupie osób po 55. r.ż. Stworzenie
raportu „Introducing another World: older people and digital inclusion” (Age Concern
and Help the Aged i BT, 2005).
 PROJEKT: Digital Inclusion Network: Age Concern
Kompleksowa pomoc dla organizacji prowadzących projekty włączające seniorów w
cyfrowy świat: szkolenia, informacje i porady, wsparcie w kwestiach finansowych
oraz działalność naukowa (www.digitalengagement.org).
 PROJEKT: Digital Unite (DU)
Szkolenia dla trenerów dotyczące specyfiki przekazywania wiedzy z zakresu nowych
technologii osobom starszym, organizowane w domach tych osób
(www.digitalengagement.org).
 PROJEKT: Mobile Internet Tester Sessions (MITS)
Organizowanie spotkań zapoznających seniorów z Internetem w domach opieki,
promocja kursów umiejętności obsługi komputera przy wsparciu firmy Microsoft oraz
wydanie dwóch podręczników „Grasp The NETtle” i „How to be a Silver Surfer”
(Millward, 2003).
 PROJEKT: Silver Surfers
Promowanie wśród osób starszych korzyści z używania Internetu i poczty
elektronicznej (www.digitalengagement.org).
 PROJEKT: Sus-IT
Naukowe badania dotyczące różnic w korzystaniu z technologii cyfrowej przez osoby
starsze, związanych z ich wiekiem, zdolnościami i warunkami życia. Próby określenia
zakresu wiedzy i wsparcia, jakiego potrzebuje ta grupa wiekowa, aby efektywnie
uczestniczyć w życiu wirtualnym (Age Concern Leicester Shire, 2010).
 PROJEKT: UTOPIA
4

Jedenastotygodniowy cykl dwugodzinnych warsztatów z seniorami, podczas których
przekazywano podstawową wiedzę z zakresu pisania na komputerze, obsługi poczty
elektronicznej i korzystania z zasobów Internetu (Dickinson et al., 2005).
PROJEKT: Wireless Outreach Network (WON)
Zakup laptopów z dostępem do Internetu oraz bezpłatne udostępnienie ich w centrach
informacyjnych oraz szpitalu w obszarze Wigan (Millward, 2003).
SZWECJA
 PROJEKT: ACTION
Program pośredniego wsparcia osób starszych przez stworzenie platformy edukacyjnej
dla ich opiekunów w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Portugalii i Szwecji. Do dyspozycji
opiekunów oddano zestaw materiałów multimedialnych związanych z ich pracą oraz
system wideokonferencyjny umożliwiający im kontakt z profesjonalnymi doradcami i
innymi rodzinami biorącymi udział w projekcie (Magnusson, Hanson i Nolan, 2005).
LITWA
 PROJEKT: E-Senior;Internet for Your Garden; First Time Online? Let’s Do It!
Zaangażowanie ponad 600 bibliotek, które zachęcały seniorów do korzystania z
Internetu. Zasobami sieci zainteresowano ponad 23 000 osób (www.eseniorproject.eu).
HOLANDIA
 PROJEKT: Door internetten blijf je meedoen
Kampania mająca na celu zmianę postaw osób starszych wobec Internetu, wzbudzenie
motywacji do samodzielnego szukania informacji na temat świata wirtualnego poprzez
udział w kursach online i offline. Wskazanie miejsc i treści w sieci związanych z
potrzebami osób starszych oraz promowanie korzystania z Internetu jako sposóbu na
poprawę jakości życia (www.doorinternetblijfjemeedoen.nl).
FRANCJA
 PROJEKT: Internet accompagné
Wsparcie osób starszych w trakcie pierwszego uruchamiania komputerów oraz
instalacji połączenia z Internetem. W ramach programu, w zamian za znaczne ulgi
podatkowe, 26 firm oferuje swoim klientom pomoc w pierwszych krokach radzenia
sobie z ich produktami (Guillemin, 2006).
Jak to wygląda w Polsce?

PROJEKT: Dojrz@łość w sieci (www. dojrzaloscwsieci.pl)
Koalicjia Cyfrowego Włączenia Generacji 50+ „Dojrz@łość w sieci”.
5
Koalicja Cyfrowego Włączenia Generacji 50+ „Dojrz@łość w sieci”, powołana przez
UPC Polska (dostawca szerokopasmowego dostępu do internetu) oraz Akademię Rozwoju
Filantropii w Polsce w marcu 2010.
Zamierzeniem Koalicji jest stworzenie platformy współpracy i wymiany doświadczeń dla
podmiotów, chcących wspólnie wypracowywać i wdrażać rozwiązania, ułatwiające
korzystanie z nowych technologii grupom szczególnie narażonym na e-wykluczenie.
Współzałożycielami Koalicji zostały: Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, F-Secure, IBM, Microsoft, Onet.pl,
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz Związek Harcerstwa
Polskiego. Członkami Koalicji są również Fundacja Widzialni, Stowarzyszenie
Społeczeństwa Wiedzy, Telekomunikacja Polska SA i Wojewódzka Biblioteka Publiczna z
Krakowa.
Partnerem przedsięwzięcia jest Urząd Miasta Krakowa. Koalicja ma charakter
nieformalny i jest otwarta na kolejne podmioty, które chciałyby zaangażować się w kampanię
na rzecz przeciwdziałania e-wykluczeniu osób starszych.
Wagę działań Koalicji doceniły Urząd Komunikacji Elektronicznej, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Infrastruktury, obejmując ją swoim
patronatem.
W ramach działań prowadzone są badania i debaty, promuje się pozytywne przejawy
działań na rzecz seniorów w sieci. Publikacja ogólnodostępnego raportu „Raport otwarcia
«Między alienacją a adaptacją. Polacy 50+ wobec Internetu»”, organizacja pierwszej edycji
konkursu Dojrz@łość w sieci. Dobre Praktyki .Raport Otwarcia Koalicji „Dojrz@łość w
sieci”: Między alienacją a adaptacją. Polacy w wieku 50+ wobec Internetu” został
przygotowany przez grono ekspertów pod kierownictwem doktora Dominika Batorskiego. Na
potrzeby raportu przeanalizowane zostały wyniki najważniejszych badań dotyczących
korzystania z nowych technologii prowadzone w Polsce w ostatnich latach (między innymi
Diagnozy Społecznej), przeprowadzone zostały również badania jakościowe oraz analizy
dokumentów strategicznych i programów działań z Polski i UE.
Autorzy raportu podkreślają, że e-integracja generacji 50+ jest dziś ważnym wyzwaniem
dla naszego kraju, zwłaszcza gdy w perspektywie najbliższych lat i postępującego procesu
starzenia społeczeństwa, pokolenie 50+ będzie stanowić coraz liczniejszą grupę społeczną.
Stąd niezwykle istotne jest budowanie świadomości cyfrowej osób w wieku 50+ oraz
upowszechnianie wśród nich korzystania z Internetu. Tymczasem pod względem korzystania
z sieci przez starsze grupy wiekowe, Polska wciąż zajmuje jedne z ostatnich pozycji wśród
krajów Unii Europejskiej
 PROJEKT: Polska Cyfrowa Równych Szans (PCRS)
Polska Cyfrowa Równych Szans PCRS to oddolna inicjatywa, której celem jest
wprowadzanie w świat komunikacji cyfrowej oraz usług i treści dostępnych w Internecie dorosłych Polaków z pokolenia 50+, realizowana przez Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W odkrywaniu internetu wspierają ich specjalnie
przeszkoleni wolontariusze - Latarnicy Polski Cyfrowej, którzy w swoich społecznościach
prowadzą dla nich bezpłatne zajęcia.
6
Inicjatywę zapoczątkowała w czerwcu 2010r. grupa ogólnopolskich organizacji
pozarządowych oraz koalicji programowych, które podpisały memoriał Polska Cyfrowa
Równych Szans. Wśród sygnatariuszy znalazły się następujące organizacje:
1.
Polskie Towarzystwo Informatyczne
2.
Fundacja Wspomagania Wsi
3.
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji (KIGEiT),
4.
Koalicja na rzecz Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (KRESI),
5.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich
6.
Federacja Inicjatyw Oświatowych,
7.
Stowarzyszenie Praktyków Zarządzania Wiedzą
8.
Komisja Business Centre Club (BCC) ds. Informatyki, Telekomunikacji i
Społeczeństwa Informacyjnego
9.
Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania
10. Koalicja na rzecz Otwartych Standardów (KROS)
Ambasadorami kampanii Polska Cyfrowa Równych Szans są już między innymi: prof. Michał
Kleiber, Jerzy Koźmiński, Danuta Hubner, Włodzimierz Cimoszewicz, Róża Thun. wybitny
aktor Andrzej Grabowski, prezydent Lech Wałęsa, publicystka Janina Paradowska, aktor
Artur Barciś.
14 maja 2012 podczas corocznego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego, które
odbyło się w Genewie, projekt został uhonorowany pierwszą nagrodą WSIS Project Prize
2012 w kategorii „capacity building" (budowanie potencjału cyfrowego). Polska inicjatywa
pokonała projekty pochodzące między innymi ze Stanów Zjednoczonych i kilkunastu krajów
europejskich.
Dlaczego Latarnicy? Jest to metafora latarni morskich i opiekujących się nimi
latarników. Latarnia morska wskazuje drogę tym, którzy potrafią odczytywać wysyłane przez
nią sygnały. Tak jak każdy żeglarz powinien korzystać z tych sygnałów, tak każdy Polak
powinien potrafić korzystać z Internetu, sprzętu komputerowego, telefonów komórkowych i
różnych urządzeń teleinformatycznych
Latarnik to przede wszystkim wolontariusz działający na rzecz społeczności lokalnej,.
z wystarczającym poziomem wiedzy komputerowej aby chcieć, umieć i móc tę wiedzę
nieodpłatnie przekazywać innym. Pomaga przejść pierwsze kroki w cyfrowy świat, osobom
które z korzystania z nowych technologii informatycznych były i są wykluczone z różnych
powodów
W ramach tego Projektu prawie 3000 wolontariuszy przeszkoliło prawie 175 tys.
seniorów z obsługi komputera i internetu. Nadal ponad 9 mln dorosłych Polaków nie korzysta
z internetu mimo dostępu do komputera i sieci.

Program Operacyjny Polska Cyfrowa – nowy program w perspektywie
finansowej Unii Europejskiej 2014-2020 przygotowany przez Ministerstwo
Administracji i Cyfryzacji oraz Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
7
Składa się z trzech osi priorytetowych:
1. Powszechny dostęp do szybkiego internetu
2. E-Administracja i otwarty urząd
3. E-integracja grup wykluczonych cyfrowo i upowszechnienie technologii
informacyjno-komunikacyjnych.
Główne cele to e-integracja i e-aktywizacja na rzecz zwiększenia aktywności oraz
jakości korzystania z internetu oraz pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów dla
zwiększenia zastosowania rozwiązań cyfrowych w gospodarce i administracji. Obejmuje ona
wykorzystanie lokalnych centrów aktywności do działań w zakresie cyfrowej integracji i
aktywizacji, wsparcie inicjatyw społecznych na rzecz aktywizacji cyfrowej oraz e-integracji, a
także kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz zwiększenia znaczenia e-umiejętności oraz
upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych
Jak to wygląda w Gminie Duszniki?
Działania KOLD w ramach Projektu finansowanego z Europejskiego Funduszu
Społecznego

25 godzinny kurs komputerowy dla społeczności Podrzewia „Zintegrowana
społeczność Podrzewia lepiej przystosowana do wyzwań codzienności”. [IV, V 2010]

36 godzinny kurs komputerowy dla społeczności Dusznik „Z Internetem w Przyszłość
w Gminie Duszniki i Pniewy”. [X-XII 2010]
Pierwszy kurs był poświęcony podstawom obsługi komputera, drugi podobnie, ale
nastawiony na większe wykorzystanie Internetu. Uczestnicy kursu opanowali podstawowe
umiejętności obsługi komputera w zakresie poruszania się po zasobach komputera, pracy z
folderami i plikami, tworzenia i edycji tekstu, wyszukiwania informacji w Internecie i
wykorzystania ich do tworzenia dokumentów, posługiwania się pocztą elektroniczną.
Dodatkowo miła, przyjazna atmosfera zajęć sprzyjała lepszemu zintegrowaniu uczestników
Fundusze Unijne przeznaczone były w Gminie między innymi na Projekt- "Walka z
wykluczeniem społecznym". Projekt zaczął się w roku 2008 i trwał do 2013. Korzystały z
niego 64 osoby, z czego na kurs komputerowy zdecydowało się kilkanaście osób w wieku
40+. Kurs komputerowy trwał 2 tygodnie i odbywał się w Poznaniu, przeznaczony był dla
osób bezrobotnych i niepełnosprawnych
8
Bibliografia:











http://spiner.org.pl/doradztwo - artykuł „Co to jest wykluczenie cyfrowe / przepaść
cyfrowa?”
Prezentacja na temat: "Wykluczenie cyfrowe - definicja, przykłady, przeciwdziałanie
opracowanie:Klara Malecka, Dominik Batorski, Jacek Zadrożny - Forum
współfinansowane ze środków Unii Europejskiej."
Edukacyjne formy przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu, opracowanie: Łukasz
Tomczyk
E-wykluczenie w wieku dojrzałym; Opracowanie: Katarzyna Urbanowicz
http://www.dojrzaloscwsieci.pl/
http://wiadomosci.onet.pl/kujawsko-pomorskie/szansa-dla-osob-starszych-szukajalatarnikow/tprcw - artykuł Szansa dla osób starszych. Szukają "latarników"
http://www.se.pl/porady/edukacja/senior-surfuje-po-sieci_130930.html#Scene_1 –
artykuł Senior surfuje po sieci - internet dla osób starszych
Seniorzy jako użytkownicy Internetu – opracowanie: Barbara Szmigielska*, Anna
Bąk, Małgorzata Hołda
http://dojrzaloscwsieci.pl/aktualnosci-wiecej/items/polacy-50-cyfrowowykluczeni.html
http://latarniknawsi.blogspot.com/2013/11/lenistwo-maszyn.html
https://www.youtube.com/watch?v=DJx32oXsb8I
9