pojęcia podstawowe

- Folia 1 -
POJĘCIA PODSTAWOWE
NARKOTYK
substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która przyjęta przez człowieka,
wpływa na działanie układu nerwowego, a przez to zaburza jedną lub kilka funkcji
organizmu. Efektem przyjmowania może być zależność fizyczna i psychiczna oraz
szkodliwe następstwa dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
UZALEŻNIENIE
stan, w którym człowiek nie potrafi obyć się bez danej substancji. Istnieją dwa rodzaje
uzależnienia:
a) fizyczne – kiedy zaprzestanie przyjmowania danej substancji powoduje
pojawienie się dolegliwości fizycznych związanych z zaburzeniami
funkcjonowania układu oddechowego, krążenia i trawiennego - m. in. rwany
oddech, duszności, palpitacje serca, niepokój wewnętrzny, bóle mięśni,
biegunka, wymioty – tzw. zespół abstynencyjny;
b) psychiczne – istnieje silna potrzeba psychiczna ponownego przyjęcia
narkotyku w celu poprawy samopoczucia, redukcji napięcia, stresu,
oddalenia strachu, lęku itp. Jedna osoba może być uzależniona od wielu
narkotyków. Towarzyszyć temu może zjawisko tzw. tolerancji.
TOLERANCJA
jest to wzrost odporności organizmu na dany środek. Dla uzyskania takich samych
efektów, konieczne staje się przyjmowanie coraz większych dawek narkotyku.
PRZEDAWKOWANIE
przyjęcie dawki narkotyku, której organizm nie może znieść. Jest to w znacznym
stopniu sprawa jakości, jak i ilości przyjętego narkotyku. Oznaki przedawkowania to
silne zaburzenia układu oddychania, zaburzenia pracy serca oraz duże ryzyko śmierci.
Taka osoba wymaga pomocy lekarza.
- Folia 2 -
GŁÓWNE PRZYCZYNY
SIĘGANIA PO NARKOTYKI PRZEZ MŁODZIEŻ:
− chęć przeżywania odmiennych stanów świadomości;
− ciekawość i moda;
− chęć poprawienia nastroju, uzyskania lepszego samopoczucia;
− ucieczka od codzienności, trosk, doznawanych trudności,
frustracji czy stresu;
− poszukiwanie „mocnych wrażeń”;
− wpływ kolegów – środowiska – subkultury;
− chęć bycia akceptowanym i uznawanym w grupie rówieśniczej;
− nadmierne odczuwanie lęku przed wyzwaniami i obowiązkami
codziennego życia;
− brak wiary we własne siły, niska samoocena;
− brak odpowiednich emocjonalnych więzi rodzinnych;
− z powodu trudności w szkole lub na studiach;
− brak autorytetów (dom, szkoła, środowisko);
− bunt przeciw dorosłym i ich światu.
- Folia 3 -
AMFETAMINY
amfetamina, ecstasy
Wygląd: biały proszek lub tabletki
Działanie:
- silnie pobudzające,
- znoszą zmęczenie i senność,
- wzmacniają wydolność organizmu (w ograniczonym czasie),
- mogą wywołać niekontrolowane reakcje i agresję,
- zwiększają ciepłotę ciała,
- wzmagają pragnienie,
- znoszą poczucie głodu
- przyspieszają akcję serca,
- po okresie podwyższonej aktywności następuje wyczerpanie energii,
silne zmęczenie, zaburzenia depresyjne, potrzeba snu.
- powodują silne uzależnienie psychiczne,
- możliwą konsekwencją są psychozy amfetaminowe,
- intensywne działanie ecstasy może być przyczyną zaburzeń rytmu serca
i przegrzania organizmu co prowadzi czasami do śmierci.
KONOPIE INDYJSKIE
marihuana, haszysz i olejek haszyszowy.
Wygląd: marihuana – zielone lub brązowo – zielone suche liście i kwiatostany,
haszysz – zielone, brązowe – zielone, czerwone lub czarne sprasowane
kostki lub kulki. Konsystencja oleista ale zbita
olej haszyszowy – gęsty zielono - brązowy olej.
Działanie:
- zależy od wielkości dawki, nastroju i stanu psychofizycznego osoby
oraz rodzaju środka,
- od stanu błogiego zadowolenia, spokoju, dobrego samopoczucia
do depresji i stanów lękowych,
- zależy to od nastroju osoby przed użyciem środka, który zostaje spotęgowany
przez narkotyk,
- upośledzenie pamięci,
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- spowolnienie czasu reakcji,
- obniżenie zdolności uczenia się,
- zaburza koordynację ruchową,
- zaburza wyczucie odległości,
- zniekształca poczucie czasu i spostrzeganie bodźców,
- powoduje uzależnienie psychiczne,
- przy długotrwałym używaniu środka mogą się pojawić paranoje a także stany
chronicznej apatii, bierności i lenistwa czyli tzw. syndrom amotywacyjny.
- Folia 4 -
OPIATY I OPIOIDY
Opiaty: polska heroina tzw. kompot, opium
Opioidy: morfina, kodeina, heroina.
Wygląd: polska heroina – ciecz koloru brunatnego,
opium – mleczko makowe koloru brązowo - czarnego, po przerobieniu może
przyjąć formę syropu, tabletek, sztabek, pałeczek lub niekształtnych
bryłek.
morfina – ciecz koloru brunatnego w ampułkach lub fiolkach,
kodeina – syrop brunatno - słomkowy, może być w postaci tabletek.
heroina – zwykle biały lub brązowy proszek. Rzadziej granulki lub bryłki.
Działanie:
- skutki działania zależą od rodzaju substancji, jej ilości, sposobu wprowadzenia do
organizmu jak i cech przyjmującego tj. stan fizyczny, psychiczny, wiek oraz
wcześniejsze doświadczenia z narkotykami,
- główny efekt to stan euforii,
- poczucie błogości,
- uśmierzenie bólu,
- spowolnienie ogólne funkcjonowania organizmu.
- po kilku godzinach - objawy abstynencyjne – złe samopoczucie, pojawia się gęsia
skórka, obfity pot, drżenie rąk i całego ciała, mdłości, wymioty i biegunka, zakłócenia
snu, z koszmarami powodują silny niepokój, rozdrażnienie. Po ok. 48 godzinach
objawy nasilają się maksymalnie, potem stopniowo zaczynają zanikać. Pojawia się
jednak ból mięśni i stawów,
- powodują uzależnienie fizyczne i psychiczne.
KOKAINA I CRACK
Wygląd: kokaina – biały krystaliczny proszek,
crack – białe krystaliczne kryształki lub płatki.
Działanie:
- początkowo aktywność, euforia i odprężenie,
- crack ma silniejsze i bardziej gwałtowne działanie,
- pojawiają się zachowania agresywne, w tym autoagresywne,
- podnosi się samoocena,
- nasila się popęd seksualny,
- poczucie radości i optymizm,
- zmniejsza się apetyt i potrzeba odpoczynku oraz snu,
- wyraźne pogorszenie nastroju, zmęczenie i zniechęcenie po około 20 – 30 minutach
działania,
- silnie uzależniają psychiczne,
- wycieńczenie organizmu zarówno fizyczne jak i psychiczne,
- częste są lęki, znużenie i zaburzenia depresyjne,
- przedawkowanie powoduje niebezpieczeństwo paraliżu układu oddechowego
i zaburzenia pracy serca, czego skutkiem może być śmierć.
- Folia 5 -
NARKOTYKI HALUCYNOGENNE
LSD, PCP, grzyby halucynogenne.
Wygląd: LSD – biały krystaliczny proszek, rozpuszczalny w wodzie, tworząc
bezbarwną ciecz, którą nasącza się papierki, obrazki. Może też
występować pod postacią tabletek lub kapsułek.
PCP – biały proszek, płyn lub kapsułki.
Działanie:
- skutki działania są zróżnicowane, zależne od stanu i nastroju wyjściowego,
przed zażyciem narkotyku,
- intensywne halucynacje – czyli zmiany w funkcjonowaniu zmysłów, odbioru bodźców,
intensyfikacja nastroju, przecenianie własnych możliwości,
- skłonność do niekonwencjonalnych zachowań np.: chodzenie bez ubioru, próby
latania, przenoszenia ciężarów, mylenie znaczenia i funkcji różnych przedmiotów.
Jednak halucynacje mogą być też nieprzyjemne i wywoływać strach, przerażenie
lub agresję,
- pojawiają się zaburzenia ostrości widzenia i oceny odległości (niebezpieczne
podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych),
- mogą pojawić się zaburzenia pohalucynogenne tzw. flash backs. Po upływie
dni, tygodni a nawet miesięcy mogą wystąpić nawroty wcześniejszych zaburzeń
i halucynacji mimo, że narkotyk nie został ponownie użyty. Flash back może trwać
kilka sekund ale i kilka godzin. Zwykle wiąże się ze zmęczeniem lub stresem.
Ze względu na brak możliwości przewidzenia momentu jego wystąpienia stanowi
znaczne niebezpieczeństwo nawet dla zdrowia i życia.
INHALATY
kleje, pasty, rozpuszczalniki lotne.
Wygląd: kleje, pasty, płyny o intensywnych zapachach.
Działanie:
- szybkie oszołomienie i euforię, zamroczenie, bełkotliwą mowę, senność,
- w drugiej fazie działania po około 30 – 50 minutach pojawia się gonitwa myśli,
rozdrażnienie, agresja,
- brak jest kontroli nad sobą, swoim zachowaniem,
- mogą pojawić się halucynacje, utrata świadomości lub też zapaść.
Długotrwałe używanie tych substancji powoduje:
- silne uzależnienie psychiczne,
- uszkodzenie lub zniszczenie komórek mózgu,
- oparzenia lub paraliż dróg oddechowych,
- zaburzenia układu trawiennego,
- uszkodzenia wątroby i nerek.
- Folia 6 -
ŚRODKI FARMAKOLOGICZNE
środki przeciwbólowe, uspokajające oraz nasenne
i ułatwiające zasypianie.
Wygląd: tabletki, kapsułki, sproszkowana substancja.
Działanie:
- w zależności od użytej substancji następuje poprawa nastroju, uśmierzenie bólu
lub zniesienie zaburzeń lękowych, nastroju czy zaburzeń depresyjnych;
- przyjmowanie przewlekłe prowadzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego,
oraz wzrostu tolerancji, a niekiedy do wystąpienia tolerancji krzyżowej
z alkoholem;
- mogą pojawić się zaburzenia nastroju;
- senność, apatia;
- zaburzenia pamięci i koncentracji;
- spadek zainteresowań i ogólnej sprawności intelektualnej;
- zaburzenia sprawności ruchowej, osłabienie siły mięśni, drżenie kończyn
i zawroty głowy;
- problemy z płynnością mówienia;
- lęki, wzrost agresji;
- zaburzenia krążenia i oddychania;
- przypadkowe przedawkowanie na drodze tzw. „automatyzmu tabletkowego”,
kiedy zażycie większej ilości leków powoduje „przymglenie” świadomości
- zaburzenia pamięci świeżej - osoba sięga po kolejne dawki leku nie pamiętając
o zażyciu poprzednich.
- Folia 7 -
SKUTKI ZDROWOTNE
UŻYWANIA NARKOTYKÓW
- wyniszczenie ogólne - fizyczne organizmu
- zmiany dermatologiczne - zapalne skóry
- choroby układu pokarmowego: próchnica zębów, dolegliwości żołądkowe,
uszkodzenie funkcjonowania wątroby,
- zaburzenia apetytu, anemia
- choroby nerek, choroby dróg oddechowych i oskrzeli
- podwyższona ciepłota ciała, wzmożona potliwość,
- obniżenie potencji seksualnej, zaburzenia snu
- zakażenia bakteriologiczne i wirusowe (HIV, zapalenie wirusowe wątroby),
- zaburzenia koordynacji ruchowej, obniżenie sprawności mięśniowej.
SKUTKI PSYCHICZNE UŻYWANIA NARKOTYKÓW
- trudności w koncentracji uwagi i zapamiętywaniu,
- czasem występują objawy chorób psychicznych: majaczenia, depresje,
głównie poamfetaminowe,
- stany euforyczne lub paradoksalnie – nasilenie stanów lękowych i drażliwości,
- częste zmiany nastroju, niepokój,
- poczucie pobudzenia psychicznego i ruchowego,
- zmiany w funkcjonowaniu zmysłów – wzroku, węchu, czucia,
- występowanie zjawiska „flashback” – kolorowe omamy połączone z reakcjami
lękowymi i zaburzeniami percepcji zmysłowej,
- wysoka podatność na zmęczenie ,
- brak motywacji do działania, osłabienie zdolności twórczych,
- obniżenie zdolności planowania i osiągania wytyczonych celów,
- zmiany w poczuciu czasu.
SKUTKI SPOŁECZNE I PRAWNE
UŻYWANIA NARKOTYKÓW
- łamanie norm społecznych i moralnych,
- tendencje do rezygnacji z celów życiowych, ograniczenie zainteresowań,
- tendencje do izolacji społecznej, lękowe nastawienie do ludzi,
niezdolność do nawiązywania długotrwałych związków,
- pogorszenie jakości wykonywanej pracy
- tendencje do utraty poczucia tożsamości
- tendencje do zachowań aspołecznych
- zaburzenia w procesie rozwoju i dorastania
- tendencja do naruszania dyscypliny w służbie,
- skłonność do łamania prawa pod wpływem narkotyków lub w celu ich zdobycia
np.: kradzieże i rozboje,
- wypadki komunikacyjne.
- Folia 8 -
PRAWO I NARKOTYKI
WYBRANE PRZEPISY PRAWNE
(z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii)
Art. 43. 1. Kto, (...) wprowadza do obrotu środki odurzające, (...) albo uczestniczy
w takim obrocie, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
3. Jeżeli przedmiotem czynu, (...), jest znaczna ilość środków odurzających (...) sprawca
podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 10.
Art. 45. 1. Kto, (...) udziela innej osobie środka odurzającego (...) albo nakłania do
użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca czynu, (...) udziela środka odurzającego (...) małoletniemu lub
nakłania go do użycia takiego środka (...) albo udziela ich w znacznych ilościach innej
osobie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.
Art. 48. 1. Kto, (...) posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
4. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków
odurzających (...), sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5.
OGÓLNOPOLSKIE
TELEFONY ZAUFANIA
NARKOTYKI – NARKOMANIA - 0 801 199 990
Ogólnopolski Telefon Zaufania, czynny codziennie od godz. 16.00 do 21.00
(całkowity koszt połączenia to jednostka taryfikacyjna TP S.A.).
ZATRZYMAĆ PRZEMOC – 0 800 120 148
Anonimowa Bezpłatna Infolinia Komendy Stołecznej Policji,
czynna całodobowo przez 7 dni w tygodniu.
NARKOMANIA POMOC RODZINIE
POGOTOWIE MAKOWE - 0 801 10 96 96
telefon czynny od pon. do pt. od godz.11.00 do 19.00,
w soboty
od godz.11.00 do 15.00
(całkowity koszt połączenia to jednostka taryfikacyjna TP S.A.).