Plan Urządzania Lasu - Nadleśnictwo Skarżysko
Transkrypt
Plan Urządzania Lasu - Nadleśnictwo Skarżysko
-1I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA ORAZ POZOSTAŁYCH GRUNTÓW I NIERUCHOMOŚCI BĘDCYCH W ZARZĄDZIE NADLEŚNICTWA 1. Dane ogólne o nadleśnictwie. Nadleśnictwo Skarżysko jest jedną z 23 jednostek organizacyjnych podlegających Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu. W obecnych granicach N-ctwo Skarżysko funkcjonuje od dnia 1.07.1984 roku, zaś podstawą prawną do jego utworzenia było Zarządzenie Nr 21 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 18.05.1984 roku. Według stanu na 1 stycznia 2008 roku, nadleśnictwo jest jednostką trójobrębową, składającą się z obrębów leśnych: Rataje – adres leśny: 16-13-1, Skarżysko – adres leśny: 16-13-2, Szydłowiec – adres leśny: 16-13-3, o powierzchni ogólnej: * obręb Rataje – 4691,9781 ha */** obręb Skarżysko – 5613,1963 ha * obręb Szydłowiec – 5561,9903 ha * Ogółem N-ctwo – 15867,1647 ha -* powierzchnia wg tabeli nr I - ** w tym grunty współwłasności N-ctwa i osób fizycznych – 1,0763 ha (oddz. 72 r-0,7613; 52 o – 0,3150 ha) Siedziba biura Nadleśnictwa znajduje się w oddz. 82 obrębu Skarżysko. Adres biura Nadleśnictwa: 26-110 Skarżysko Kamienna ul. Wiejska 1, tel., fax:(0-41) 253 84 85, (0-41) 253 84 87, e-mail: [email protected] Siedziba biura Nadleśnictwa Skarżysko -2Usytuowanie biura nadleśnictwa względem siedzib poszczególnych urzędów jednostek administracji państwowej i samorządowej oraz komunikacji publicznej, przedstawiają się następująco: do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu – 44 km, do Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie – 146 km, do Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach – 34 km, do Urzędu Miasta w Skarżysku Kamiennej - 1,2 km, do Urzędu Miasta w Starachowicach - 24 km, do Urzędu Miasta i Gminy w Wąchocku - 16 km, do Urzędu Gminy w Bliżynie – 12 km, do Urzędu Gminy w Mirowie – 14 km, do Urzędu Gminy w Pawłowie – 32 km, do Urzędu Gminy w Mircu – 26 km do Urzędu Gminy w Chlewiskach – 24 km do Urzędu Gminy w Jastrzębiu – 22 km, do stacji PKP w Skarżysku Kam. – 1,5 km, Na załączonym wycinku mapy topograficznej przedstawiono zasięg terytorialnego działania Nadleśnictwa Skarżysko oraz usytuowanie biura nadleśnictwa względem siedzib poszczególnych organów administracji rządowej i samorządowej. Według podziału administracyjnego kraju, grunty Nadleśnictwa położone są w północnej części województwa świętokrzyskiego, w powiatach: skarżyskim i starachowickim na terenie 6 gmin., oraz w południowej części województwa mazowieckiego w powiecie szydłowieckim na terenie 5 gmin. Szczegółowe rozpisanie powierzchni całego nadleśnictwa, jak i poszczególnych obrębów leśnych na jednostki podziału administracyjnego kraju, zawarte jest w tabelach nr I wg IUL, które zamieszczono w dziale „Załączniki” tego elaboratu. Zestawienie powierzchni lasów znajdujących się w terytorialnym zasięgu działania nadleśnictwa według gmin, podano zgodnie ze wzorem nr 7 wg IUL. -3- Tabela 1. ( Wzór nr 7). Zestawienie powierzchni lasów znajdujących się w terytorialnym zasięgu działania nadleśnictwa Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa Województwo, powiat, gmina (część gminy) Pow. ogólna w km2 w zarządzie LP urządzane nadleśnictwo pozostałe sąsiednie nadleśnictwa razem parki inne własność osób fizycznych własność osób prawnych razem 9 10 Lasy współw. Ogółem Skarbu (7+10+11) Państwa i osób fiz. Lesistość (12 : 2) % powierzchnia – ha 1 2 3 4 5 6 7 8 11 12 13 Gm. Chlewiska 37,40. 348.26 0.00 0.00 0.00 348.26 1 260.06 0.00 1 260.06 0.00 1 608.32 43% Gm. Jastrząb 61,03 195.21 0.00 0.00 0.00 195.21 584.42 0.00 584.42 0.00 779.63 13% Gm. Mirów 52,85 1 044.82 0.00 0.00 0.00 1 044.82 94.71 0.00 94.71 0.00 1 139.53 22% Gm. Szydłowiec 21,89 28.03 0.00 0.00 0.00 28.03 312.41 0.00 312.41 0.00 340.44 16% Gm. Szydłowiec 89,77 4 113.29 0.00 0.00 0.00 4 113.29 205.67 0.00 205.67 0.00 4 318.96 48% Gm. Skarżysko-Kam. 49,50 1 584.12 0.00 0.00 128.65 1 712.77 191.21 0.00 191.21 0.00 1 903.98 38% Gm. Bliżyn 47,20 1 779.96 0.00 0.00 0.00 1 779.96 953.59 0.00 953.59 0.00 2 733.55 58% Gm. Skarżysko-Kość. 48,00 1 739.84 0.00 0.00 302.05 2 041.89 196.12 0.00 196.12 0.00 2 238.01 47% Gm. Mirzec 38,76 93.47 0.00 0.00 0.00 93.47 105.08 0.00 105.08 0.00 198.55 5% Gm. Starachowice 11,43 26.06 0.00 0.00 0.00 26.06 19.42 0.00 19.42 0.00 45.48 4% 111,56 1 061.11 0.00 0.00 0.00 1 061.11 268.08 0.00 268.08 0.00 1 329.19 12% Gm. Brody 3,85 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 2.64 0.00 2.64 0.00 2.64 1% Gm. Wąchock 5,29 0.38 0.00 0.00 0.00 0.38 18.10 0.00 18.10 0.00 18.48 3% Gm. Wąchock 61,51 3 567.99 0.00 0.00 0.00 3 567.99 320.84 0.00 320.84 0.00 3 888.83 63% 64 0,14 15 582.54 0.00 0.00 430.70 16 013.24 4 532.35 0.00 4 532.35 0.00 20 545.59 32% Gm. Pawłów R-m. -4Wg stanu na 01.01.2008 roku, całość gruntów Nadleśnictwa Skarżysko podzielona jest na 13 leśnictw. Szczegółową powierzchnię leśnictw (zaokrągloną przez program „Taksator” do pełnych arów), z podziałem na podstawowe grupy użytków oraz przynależność do nich poszczególnych oddziałów leśnych, przedstawiono w tabeli nr 3. Tabela 2. Podział na leśnictwa. Powierzchnia [ha] Leśnictwo Numery oddziałów 1 2 01 – Rzepin 02- Wanacja 03- Węglów 04- Parszów Razem 05– Skarżysko Książęce 06 - Majdów 08 - Ciechostowice 09 - Nad Kamienną Razem 10 - Trębowiec 11- Kierz Niedżwiedzi 12 - Sadek 14 -Budki gr. zalesione i nie zalesione 3 Obręb Rataje 24,49-51,77-82,108-115,1431119,06 153, 156-167,169,170. 4,13,25-33,52-60,83-91,1161092,97 124, 154,155,168 1-3,5-11,14-20,34-41,61-67,921159,74 98,125-128,202 12,21-23,42-48,68-76,991131,07 107,129-142,201 1-170,201,202. 4502,84 Obręb Skarżysko 1-4,12-17,26-31,45-49,64-69,821434.93 86,97-106,120-125,138,139,201. 5-11,18-25,32-44,50-59,70-78. 1459.97 87-96,107-119,126-137,1401359.22 144,180-184,186,187,221-225. 61-63,79-81,145-163,163A,1641144.12 179, 185,202-218 1-163,163A,164-187,201-218,2215398.24 225. Obręb Szydłowiec 1-3,13-55. 1113.18 60,68,70-78,80-84,88,89,991095.94 108,120-127,140,141. 56-59,61-67,69,79,85-87,9095,109-116,128-135,142-147,159- 1331.16 163,177-181. 5-12,96-98,117-119,136-139,1481461.49 158,164-176,182-196,218-220. 15 – Gospodarstwo 4,195,202-217 Szkółkarskie Razem 1-196,202-220. Ogółem Nadleśnictwo gr. związane z gosp. leśną gr. nieleśne Razem 4 5 6 45,22 31,14 1195,42 43,15 6,79 1142,91 30, 02 1,57 1191,33 26,02 5,54 1162,63 144,41 45,04 4692,29 39.44 22.75 1497.12 31.87 * 1509.52 24.91 8.03 1392.16 33.66 36.77 1214.55 129.88 85.23 5613.35 25.14 38.76 1177.08 17.02 11.99 1124.95 43.03 46.64 1420.83 57.01 54.6 1573.10 261.20 2.48 2.46 266.14 5262.97 144.68 154.45 5562.1 15164.05 418.97 284.72 15867.74 17.68 Przestrzenny zasięg poszczególnych leśnictw obrazuje załączona mapka sytuacyjna. -5- 2. Rys historyczny dotyczący lasów i gospodarki leśnej. 2.1 Historia powstania nadleśnictwa. Historia lasów Nadleśnictwa Skarżysko jest ściśle związana z istnieniem i sposobami zagospodarowania Puszczy Świętokrzyskiej. Pierwszym odnotowanym właścicielem tych lasów byli biskupi krakowscy. W roku 1789 na mocy decyzji Sejmu Czteroletniego przeszły one na własność Skarbu Państwa. Lasy obecnego obrębu Rataje weszły w skład dóbr rządowych (leśnictwo Bodzentyn), natomiast lasy obrębów Skarżysko i Szydłowiec wraz z innymi dobrami ziemskimi stanowiły własność prywatną i wchodziły w skład tzw. „dóbr Szydłowieckich”. W 1828 r w/w dobra zostały nabyte przez Skarb Państwa i utworzono z nich leśnictwo Szydłowiec. Po I wojnie światowej w 1919 roku zostało wydzielone z dawnego leśnictwa Bodzentyn Nadleśnictwo Państwowe Wierzbnik, obejmujące min. lasy obecnego obrebu Rataje. Natomiast z dawnego leśnictwa Szydłowiec utworzono Nadleśnictwo Państwowe Skarżysko, obejmujące dzisiejsze obręby Skarżysko i Szydłowiec. W roku 1923 wydzielono z N-ctwa Skarżyko 4885,76 ha i utworzono Nadleśnictwo Państwowe Szydłowiec. Jednocześnie do Nadleśnictwa Skarżysko dołączono z N-ctwa Wierzbnik ur. Młodzawy, Majków, Gadka i Michałów o łącznej powierzchni 2393,20 ha. W okresie obowiązywania definitywnych planów urzadzania gospodarstwa leśnego sporządzonych na okres 1924/25-1933/34, we wszystkich trzech nadleśnictwach miały miejsce dalsze zmiany powierzchniowe. i organizacyjne, a mianowicie: - w roku 1930 dotychczasowe N-ctwo Wierzbnik zostało podzielone na dwa odrębne nadleśnictwa: Wierzbnik i Siekierno, a w 1935 roku zmieniono dotychczasową nazwę nadleśnictwa Wierzbnik na Nadleśnictwo Państwowe Rataje, - w N-ctwie Skarżysko w latach 1925-35 przekazano pod rozbudowę przemysłu i miasta Skarżysko – 1115,61 ha, zaś przyjąto z Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach, oraz w drodze wymiany powierzchnię –78,09 ha. - do N-ctwa Szydłowiec przyłączono z N-ctwa Małomierzyce ur. Polany o pow. 540,55 ha, ur. Osinki o pow. 94,47 ha, z n-ctwa Stachów ur. Chronów o pow. 346,13 ha. oraz drobne kompleksy i działki w drodze upaństwowienia, wykupu i wymiany o łącznej pow. 30,07 ha. Przekazano natomiast na rzecz innych właścicieli grunty o pow. 48,64 ha. Po II wojnie światowej ustaliły się ostatecznie granice wszystkich trzech ówczesnych nadleśnictw, które w stanie prawie nie zminionym przetrwały do dziś jako granice obecnych obrębów leśnych. W czasie obowiązywania 6-letniego planu urządzenia, zaszły kolejne zmiany powierzchniowe. W roku 1945 z Nadleśnictwa Rataje przekazano do Nadleśnictwa Ostrowiec ur. „Zagaje” o pow. 216,25 ha, a w roku 1949 przejęto z Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Kielcach ur. „Osada Młyńska” położone w Wąchocku o powierzchni 37,69 ha. W roku 1945 do Nadleśnictwa Szydłowiec włączono upaństwowione na mocy dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 r. lasy dawnej własności prywatnej z majątku Pakosław o powierzchni 127,93 ha oraz lasy ur. „Koszorów” – własność Zakładów Ostrowieckich o powierzchni 262,47 ha, natomiast przekazano do Nadleśnictwa Radom ur. „Chronów” o pow. 346,12 ha. W roku 1951 przekazano do Nadleśnictwa Szydłowiec z N-ctwa Marcule kompleks „Polany” o pow. 668,48 ha w skład którego wchodziły dawne lasy państwowe (540,55 ha) oraz upaństwowione lasy majątku Pakosław (127,93 ha). W roku 1946 przekazano z Nadleśnictwa Skarżysko do N-ctwa Starachowice ur. „Gadka” o pow. 830,83 ha, zaś w 1950 roku N-ctwo Skarżysko przejęło od Zarządu Nieruchomości Państwowych ur. „Osiedle-Bór” o pow. 144,40 ha. W okresie obowiązywania planów definitywnego urządzania lasu, nastąpiła reorganizacja nadleśnictw zmierzająca do połączenia kilku mniejszych jednostek gospodarczych w większe wieloobrębowe. W związku z powyższym z dniem 1.1.1973 r. z nadleśnictw: Rataje, Suchedniów i Siekierno utworzono nadlesnictwo Suchedniów z siedzibą w Suchedniowie, natomiast z nadleśnictw : Bliżyn, Szydłowiec, Skarżysko utworzono nadleśnictwo Skarżysko z siedzibą w Skarżysku. Dotychczasowe nadleśnictwa stały się obrębami. -6W roku 1978 miało miejsce dalsze przeorganizowanie nadleśnictw. Nastąpiły zmiany powierzchniowe związane z nowym podziałem administracyjnym kraju (starano się dostosować granice nadleśnictw do granic województw). Z dniem 1.01.1979 r. do N-ctwa Starachowice przekazano z N-ctwa Suchedniów obręb Rataje, do N-ctwa Suchedniów z N-ctwa Skarżysko obręb Bliżyn, do N-ctwa Skarżysko z N-ctwa Starachowice obręb Marcule. Z dniem 1.07.1984 r. obręb Marcule ponownie przekazano do Nctwa Starachowice, a obręb Rataje przekazano do N-ctwa Skarżysko. W wyniku tych działań nastapiło ostateczne przeorganizowanie N-ctwa Skarżysko. W jego skład weszły obręby: Rataje, Skarżysko i Szydłowiec. 2.2 Charakterystyka dotychczasowych sposobów zagospodarowania lasu i ogólna ocena efektów gospodarki leśnej. W okresie Królestwa Polskiego nastąpił intensywny rozwój górnictwa i hutnictwa. Ponieważ lasy położone w regionie świętokrzyskim miały zaspokajać potrzeby rozwijającego się przemysłu, powstała koncepcja planowego zagaspodarowania tych lasów. Pierwsza inwentaryzacja lasów puszczańskich została przeprowadzona w latach 1797-1808r. na polecenie rządu austryjackiego. W roku 1820 po wydaniu instrukcji urządzeniowej, zaczęto sporządzać plany gospodarcze. W 1827 roku sporzadzono nową instrukcję uwzględniającą gospodarkę górniczą. Zgodnie z przyjętą metodą urządzeniową, zwaną „metodą polską” , podwyższono kolej rębu poszczególnych gatunków, zastosowano dłuższe nawroty cięć oraz zastosowano zręby zupełne w drzewostanach sosnowych i cięcia częściowe w drzewostanach jodłowych i liściastych. Zaprojektowano również podział lasu na oddziały i wprowadzono sztuczne odnowienie lasu. Pierwsze urządzanie lasów wg polskiej metody urzadzeniowej przeprowadzono w 1829 roku, a następne w 1847. W kilkanaście lat po upadku powstania styczniowego od 1880 roku została wprowadzona administracja rosyjska, która przystąpiła do intensywnej eksploatacji lasów. Jednocześnie zmieniono metody gospodarcze, wprowadzając zakładanie zrębów zupełnych na dużych powierzchniach, nawet w drzewostanach jodłowych i bukowych. W wyniku niewłaściwej gospodarki prowadzonej przez władze carskie, na dużych powierzchniach nastąpiła degradacja siedlisk, zaś wartościowe drzewostany jodłowe i bukowe zostały zastąpione przez samosiewy brzozy i osiki. W oparciu o nową instrukcję urzadzania lasu, sporzadzono w 1922 roku dla wszystkich trzech nadleśnictw pierwsze definitywne plany urządzenia gospodarstwa leśnego obowiązujące na okres 1924/25-1933/34. Prowadzenie gospodarki leśnej w tym okresie było na ogół zgodne z założeniami planów gospodarczych. W roku 1934 przeprowadzono rewizję międzyokresową i opracowano nowe plany urządzeniowe z ważnością na lata: 1934/35-43/44 dla N-ctwa Skarżysko i Rataje oraz 1935/3644/45 dla N-ctwa Szydłowiec. Powierzchnia ogólna poszczególnych Nadleśnictw wynosiła: - Rataje – 5010,52 ha; - Skarżysko- 6302,18 ha; - Szydłowiec-5844,29 ha. W w/w planach gospodarczych wyróżniono w każdym nadleśnictwie po dwa gospodarstwa. Nadleśnictwo Rataje Skarżysko Szydłowiec gosp. sosnowe 2928,02 1940,77 4743,80 pow. 100 100 100 kolej rębu 80 80 80 max. szer. pasa zupełne zupełne zupełne rodzaje rębni 4 4 4 nawrót cięć/okres odn. 29,00 18,00 46,00 roczny etat pow. (ha) 7200 4105 12200 roczny etat grubizny netto m3 -7gosp. sosnowo-jodłowe 1767,73 3843,48 pow. 120 120 kolej rębu --max. szer. pasa częściowe częściowe rodzaje rębni 20 20 nawrót cięć/okres odn. 14,00 33,40 roczny etat pow. (ha) 3 4800 8800 roczny etat grubizny netto m 623,41 120 -częściowe 20 5,00 2200 Czynności gospodarcze w okresie międzywojennym, zarówno w zakresie użytkowania rębnego jak i przedrębnego oraz prac hodowlanych, wykonywane były zgodnie z obowiązującymi planami gospodarczymi. W okresie okupacji niemieckiej sytuacja uległa diametralnej zmianie. Na skutek rabunkowej gospodarki okupanta etaty użytkowania zostały znacznie przekroczone, przy jednoczesnym braku troski o odnowienie i pielęgnacje upraw i młodników. Poza gospodarką rabunkową okupanta znaczne szkody w okresie wojennym i bezpośrednio po wojnie, wyrządziły masowe defraudacje drewna dokonywane przez miejscową ludność, oraz nielegalne wypasy bydła szczególnie w uprawach. Po II wojnie światowej w 1945 r. opracowano trzyletnie plany gospodarcze, sporządzone w formie tzw. „przybliżonej tabeli klas wieku”. Obowiązywały one w okresie 1.10.194530.10.1948 r. Wymienione tabele klas wieku następnie zrewidowano i przedłużono na okres obowiązywania planów tj. do 31.12.1951 r. Założenia planów prowizorycznego urządzania lasu z lat 1945-51 wyglądały następująco: Nadleśnictwo Rataje Skarżysko Szydłowiec gosp. sosnowe 4140,27 3797,99 5021,29 pow. 100 100 100 kolej rębu gosp. sosnowo-jodłowe -2318,03 -pow. -120 -kolej rębu gosp. jodłow-dębowe 588,01 --pow. 120 --wiek rebności 3 łączny etat grubizny netto m 38170 108360 69270 -plan 95993 101645 69076 - wykonanie 251 94 100 % wykonania We wszystkich nadleśnictwach w tym okresie miały miejsce dalsze zaniedbania w pielęgnacji upraw i młodników, powstałe na skutek nikłego wykonania planowanych zadań. Na łączną powierzchnię projektowanych czyszczeń późnych 1669,90 ha, wykonano 717,55 ha (43%). Natomiast na łączną powierzchnie 2153,42 ha założonych w tym okresie upraw, pielęgnowanie wykonano na powierzchni 292,88 ha. W 1951 roku opracowano dla wszystkich trzech nadleśnictw prowizoryczne plany urządzenia gospodarstwa leśnego z ważnością na okres: 1.01.1952-31.12.1961 r. powierzchnia ogólna wg stanu na 1.01.1952 r. wynosiła: N-ctwo Rataje – 4798,79 ha; N-ctwo Skarżysko – 5580,58 ha; N-ctwo Szydłowiec – 5206,47 ha. -8Najważniejsze ustalenia przyjęte w prowizorycznych PUL dla poszczególnych nadleśnictw przedstawiały się następująco: W każdym nadleśnictwie wyróżniono po trzy gospodarstwa, a mianowicie: N-ctwo Rataje - gospodarstwo sosnowe o pow. 1005,98 ha, - gospodarstwo dębowo-jodłowo-sosnowe o pow. 1775,31 ha, - gospodarstwo bukowo-jodłowe o pow. 1706,58 ha; N-ctwo Skarżysko - gospodarstwo sosnowe o pow. 391,68 ha, - gospodarstwo jodłowo-dębowo-sosnowe o pow. 1878,56 ha, - gospodarstwo bukowo-jodłowe o pow. 3003,28 ha; N-ctwo Szydłowiec - gospodarstwo sosnowe o pow. 3304,06 ha, - gospodarstwo dębowo-jodłowo-sosnowe o pow. 1270,36 ha, - gospodarstwo jodłowe o pow. 287,29 ha; Dla poszczególnych gatunków zostały przyjęte następujące wieki rębności: N-ctwo Rataje So - 100 lat w gospodarstwie sosnowym i dębowo-jodłowo-sosnowym, So - 120 lat w gospodarstwie bukowo-jodłowym, Jd, Db, Bk,Św - 120 lat, Ol,Brz,Os - 80 lat; N-ctwo Skarżysko i Szydłowiec So – 100 lat, Jd,Św,Bk – 120 lat, Db,Js – 140 lat, Ol,Brz,Os – 80 lat; Przyjęte roczne etaty cięć rebnych grubizny netto wynosiły: N-ctwo Rataje - 8625m3, N-ctwo Skarżysko - 10155 m3, N-ctwo Szydłowiec - 8455 m3. W pierwszej połowie okresu gospodarczego tj. do 1955 roku sposoby użytkowania rębnego były zgodne z zasadami zawartymi w PUL, a mianowicie: w gospodarstwach sosnowych zagospodarowanych rębnią zupełną, zakładano zręby szer. 60-80m z pow. do 6 ha, oraz 3-5 letnim nawrotem cięć. w gospodarstwach mieszanych stosowano rębnię częściową, skupinową i jednostkową na powierzchni manipulacyjnej całych pododdziałow lub oddziałow z odnowieniem naturalnym lub sztucznym oraz 20-letnim okresem odnowienia. Po przeprowadzeniu dwóch kolejnych rewizji użytkowania rębnego tj. pierwszej w 1955 roku oraz drugiej w 1959 roku i sporządzeniu dwóch 5-cio letnich planów cięć użytków rębnych, obejmujących okres 1.10.1955-30.09.1960 r. oraz 1.10.1960-30.09.1965 r. cięcia rębne prowadzono zasadniczo w dostosowaniu do w/w planów. Po wprowadzeniu nowych zasad zagospodarowania lasu w 1955 roku w gospodarstwie sosnowym zakładano zręby zupełne zgodnie z poprzednimi założeniami. W gospodarstwie mieszanym stosowano rębnię częściową lub gniazdową (10-20 arów) z 10-30 letnim okresem odnowienia., ograniczając jednocześnie szerokość pasa manipulacyjnego do 150m i powierzchnię do 10 ha. Cięcia częściowe w tym okresie prowadzone były właściwie, w dostosowaniu do potrzeb siedlisk i drzewostanów. Użytkowanie przedrębne w pierwszych latach omawianego okresu gospodarczego, prowadzono w oparciu o plan cięć użytków przedrębnych opracowany w 1951 roku, natomiast od 1955 roku w dostosowaniu do planu opracowanego na lata 1955-64. -9Przeciętne pozyskanie z 1 ha drzewostanów objętych zabiegami trzebieżowymi wynosiło 7 m 3 grubizny netto w stosunku do planowanych 12 m 3. Użytkowanie przygodne w omawianym okresie było wysokie i znacznie przewyższało planowane. Łączna masa projektowana do pozyskania, oraz wykonanie w użytkach rebnych i przedrębnych, w okresie obowiązywania prowizorycznych planów urządzenia lasu wyglądało następująco: Nadleśnictwo plan (m3) wykonanie (m3) % wykonania Rataje 146700 184930 126 Skarżysko 178360 194625 109 Szydłowiec 157930 174420 110 Większość odnowień powstałych w latach 1952-65 na terenie nadleśnictw Rataje i Skarżysko uzyskano drogą odnowień naturalnych, przez samosiew, głownie na siedliskach lasowych w d-stanach mieszanych z udziałem jodły i buka, użytkowanych sposobem zrębowoprzerębowym. Na terenie N-ctwa Szydłowiec większość upraw powstała sztucznie poprzez sadzenie. Uprawy i młodniki powstałe w tym okresie posiadały na ogół dobrą jakość hodowlaną i udatność, a ich skład gatunkowy był dostosowany do siedliska i ramowo zgodny z przyjętymi GTD. W roku 1965 na terenie N-ctw Rataje i Skarżysko, a w 1966 w N-ctwie Szydłowiec, przeprowadzono definitywne urządzanie lasu. W omawianym okresie gospodarczym w poszczególnych obrębach, użytkowanie rębne prowadzono przy zastosowaniu rębni zupełnych na siedliskach borowych i olsowych, oraz rębni gniazdowych i częściowych na żyznych siedliskach lasowych i borowych w d-stanach z istniejącym odnowieniem naturalnym, bądź tam gdzie istniały warunki do jego powstania. W lasach grupy I stosowano 5-letni nawrót cięć, natomiast w lasach grupy II 4-letni. W rębniach złozonych w zależności od zaawansowania młodego pokolenia stosowano 10-30 letni okres odnowienia. Wykonanie % cięć pielęgnacyjnych i łącznie użytkowania w poszczególnych N-ctwach przedstawiało się następująco: Nadleśnictwo Rataje Skarżysko Szydłowiec powierzhniowo miąższościowo powierzchniowo miąższościowo Łącznie pozyskanie miąższościowo 131,6 68,8 92,8 65,3 98,9 6,8 92,3 107,0 94,7 92,3 107,0 94,7 117,0 124,5 120,0 Czyszczenia późne Trzebieże Użytki przygodne stanowiły 15,6 % całej pozyskanej miąższości. Prace odnowieniowo-hodowlane w omawianym okresie gospodarczym, nie zawsze były wykonywane zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami. Przeciętna udatność upraw wynosiła: N-ctwo Rataje - 80,8 %, N-ctwo Skarżysko - 72,2 %, N-ctwo Szydłowiec – 80,3 %; Niska udatność części upraw była spowodowana wadliwie wykonanymi odnowieniami i brakiem pielęgnacji. Stan zdrowotny lasu we wszystkich Nadleśnictwach w omawianym okresie był zadowalający. Nie notowano szkód o rozmiarach klęsk. W trakcie obowiązywania definitywnego PUL w N-ctwie Szydłowiec nastąpiła gradacja brudnicy mniszki oraz strzygoni choinówki na pow. ok. 700 ha. Zwalczanie przeprowadzono poprzez opylenie środkiem chemicznym opanowanych d-stanów. W latach 1973-74 w N-ctwie Rataje miała miejsce gradacja zwójek jodłowych. Zwalczaniem chemicznym objęto obszar 573,20 ha. -10W 1975 roku przeprowadzono prace związane z I rewizją urządzenia lasu. Wyodrębniono wówczas lasy rezerwatowe, lasy grupy I (ochronne), lasy grupy II (produkcyjne). w ramach w/w grup lasu utworzono gospodarstwa: - lasów rezerwatowych, - lasów ochronnych, - wyłączonych drzewostanów nasiennych, - lasów produkcyjnych. W użytkowaniu rębnym projktowano zagospodarowanie rębniami częściowymi IIa i IIb, gniazdowo-przerębową IIIc oraz rębniami zupełnymi Ia i Ib. W przypadku dużej koncentracji drzewostanów rębnych projektowano cięcia na pasach manipulacyjnych szer. 120-150 m. Wykonanie % cięć pielęgnacyjnych i łącznie użytkowania w poszczególnych N-ctwach przedstawiało się następująco: Nadleśnictwo Rataje Skarżysko Szydłowiec Czyszczenia późne powierzhniowo miąższościowo 100,0 100,0 157,2 ---- Trzebieże powierzchniowo miąższościowo 89,5 103,7 118,5 68,6 94,3 86,3 użytkowanie rębne powierzchniowo miąższościowo 130,5 132,5 112,6 107,3 80,0 95,1 Łącznie pozyskanie miąższościowo 124,0 97,7 104,4 Użytki przygodne stanowiły 15,1 % pozyskanej miąższości użytków rębnych i 36,6 % użytków przedrębnych. Stosowane rębnie były na ogół zgodne z planem cięć, jednak nie zawsze dawały oczekiwane rezultaty. Odnowienia i zalesienia na powierzchni otwartej wykonano w 112,1 %, oraz zalesienia gruntów nieleśnych po za planem na pow. 63,10 ha. Natomiast pod osłoną drzewostanów wykonano tylko 28,1 % planowanej powierzchni. Przyczyną przekroczenia rozmiaru planowanych odnowień otwartych, przy niewykonaniu odnowień podosłonowych, było powierzchniowe przekroczenie cięć wykonanych zrębami zupełnymi przy zmniejszonym wykonaniu cięć częściowych. Prace odnowieniowe i zalesieniowe były wykonywane prawidłowo. Przeciętne zadrzewienie w Ia klasie wieku wynosiło 0,75. Uprawy zgodne z pożądanym składem stanowiły 24,2 % a niezgodne 9,8 % założonych upraw. Główne zastrzeżenia odnośnie składu gatunkowego w uprawach dotyczyły braku jodły, buka i dęba na siedliskach lasowych oraz przewagi brzozy i osiki na siedliskach wilgotnych. W latach 1986-88 nastąpiła gradacja osnui modrzewiowej w leśnictwie Ciechostowice. Zwalczanie przeprowadzono poprzez opylenie preparatem „Dimilin” na powierzchni 130 ha. Pozostałe szkodniki występowały w ilościach nie powodujących szkód gospodarczych w dstanach. W latach 1983-84 notowano najwyższe ilości pozyskanego posuszu ze złomów i wywrotów spowodowanych huraganowymi wiatrami. W latach 1986-87 w leśnictwach Majdów i Budki miały miejsce kilkudziesięcio hektarowe pożary. Od 1988 roku obowiązywał plan II rewizji urządzenia lasu. Przyjęto wówczas następujący podział na grupy lasu i kategorie ochronności: - rezerwaty, - projektowane rezerwaty, - lasy grupy I (ochronne). Wyróżniono gospodarstwa: - specjalne (rezerwaty, WDN,d-stany wokół ośrodków wypoczynkowych), - zrębowe (na siedliskach olsu i borowych,bez Bb), - przerębowe ( w d-stanach z panującą jodłą), - zrębowo-przerębowe (na siedliskach lasowych). -11Wykonanie % cięć pielęgnacyjnych i łącznie użytkowania w poszczególnych obrębach przedstawiało się następująco: Obręb Rataje Skarżysko Szydłowiec Czyszczenia późne powierzhniowo miąższościowo 112 76 85 160 167 62 Trzebieże powierzchniowo miąższościowo 92 99 110 84 120 114 użytkowanie rębne powierzchniowo miąższościowo 135 106 124 90 73 98 Łącznie pozyskanie miąższościowo 96 91 107 Użytki przygodne stanowiły 14 % pozyskanej miąższości użytków rębnych i 21 % użytków przedrębnych. Zagospodarowanie lasu odbywało się zgodnie z obowiązującymi planami i zasadami hodowli lasu. Odstępstwa wystąpiły na powierzchniach niedostępnych i poklęskowych. W największym stopniu dotyczy to zrębów popożarowych z 1992 roku w l-ctwie Budki i śniegołomów z wiosny 1993 roku. Odnowienia na powierzchni otwartej wykonano w 119 %, a to głównie z powodu odnawiania pożarzysk. Odnowienia pod osłoną wykonano w 100 %. Nie wykonano w planowanym rozmiarze podsadzeń produkcyjnych (29 %) z powodu samorzutnie postępującego odnowienia naturalnego. Zabiegi pielęgnacyjne w uprawach i młodnikach oraz odnowieniach pod osłoną wykonano w ilości przekraczającej wielkości planowane. Powodem była konieczność kilkakrotnego wykonania zabiegu na tej samej powierzchni. W stosunku do poprzedniej rewizji poprawiła się jakość upraw. Niemal 90 % ma pokrycie w przedziale 1,0-0,7 a 36% upraw było zgodne z przyjętymi GTD. W 1989 roku zwalczano osnujkę modrzewiową w l-ctwie Ciechostowice na pow. 197 ha. Po kilku latach w 1996 roku gradacja tego szkodnika rozpoczęła się na nowo. W roku 1992 miała miejsce gradacja borecznika sosnowca na terenie lasów nadzorowanych w gminach Szydłowiec i Jastrząb na powierzchni 21 ha. W 1993 roku szkodnik ten był zwalczany na powierzchni 114 ha. W 1995 roku zwalczaniem objęto powierzchnię 80 ha. po czym gradacja załamała się definitywnie. W l-ctwie Wanacja w roku 1992 na powierzchni 3 ha wystąpił przypłaszczek granatek. Nie udało się go zwalczyć. W 1993 r. z tego powodu usunięto zrębem zupełnym zaatakowany drzewostan na pow. 5,86 ha. W 1994 roku odnotowano zwiększoną ilość brudnicy mniszki, a w 1996 pleszki dębowej. Nie wykonywano zwalczania chemicznego a ilość szkodnika samorzutnie zmalała. W latach 1988, 1994, 1995 nastąpił masowy pojaw szeliniaka w stopniu zagrażającym udatności upraw. Zwalczanie prowadzono przy użyciu pułapek klasycznych i feromonowych. Porównanie podstawowych danych, dotyczących m.in. powierzchni, zapasu, zasobności, planów oraz ich wykonania, wieków rębności dla poszczególnych gatunków drzew w kolejnych cyklach urządzeniowych, zawierają zamieszczone poniżej tabele przeglądowe, zestawione obrębami leśnymi. -12Tabela 3. Tabela przeglądowa - Obręb leśny Rataje Wyszczególnienie Jedn. 1 Powierzchnia ogólna Powierzchnia lasów (bez związ. z gosp. leśną) Grunty związane z gosp. leśną Powierzchnia rezerwatów (całkowita) Powierzchnia lasów ochronnych Powierzchnie badawczo – doświadczalne Powierzchnie stref zagrożenia przemysłowego: I strefa II strefa III strefa Zapas na pow. leśnej Przeciętna zasobność na pow. leśnej zal. Średni wiek Roczny etat użytków rębnych - powierzchnia: plan 2 ha ha Definitywne 1.10.1965 3 4758,44 Cykle PUL / I rok obowiązywania planu I rewizja II rewizja III rewizja IV rewizja 1.10.1975 1.01.1988 1.01.1998 1.01.2008 4 5 6 7 4739,78 4707,25 4705,91 4692,29 4483,26 4500,85 4505,63 4509,99 4502,84 ha ha ha ha 250,53 - 1689,09 - 4435,29 - 118,56 4507,46 - 144,41 4481,53 - ha - - 3516,20 4508,99 -- 690363 156 52 757930 170 53 813019 182 57 1036688 230 63 1137082 252 69 53,22 58,69 51,44 80,28 91,65 ha ha m3 brutto m3 / ha lat ha ha 54,78 56,65 51,80 79,36 -wykonanie 3 - miąższość: plan m netto 9512 7168 5239 5019 6898 wykonanie m3 netto 10421 7977 4551 4897 -Przeciętne roczne pozyskanie użytków przedrębnych: - powierzchnia: ha 304,78 424,62 375,48 350,60 342,54 plan wykonanie ha 406,15 383,73 372,30 318,97 -- miąższość: plan m3 netto 2584 5586 5059 8974 10961 wykonanie m3 netto 3285 7353 5217 9374 -Odnowienia i zalesienia – przeciętnie rocznie: 55,34 29,01 36,41 32,52 12,14 plan ha wykonanie ha 44,61 18,97 26,10 26,98 -Wieki rębności: So lat 100 120/100 120/100 120/100 110 Md lat 100 120/100 120 120 120 Św lat 80 80 80 80 80 Jd lat 110 120 140 140 140 Bk lat 110 120 120 120 120 Db lat 120 120/140 160 160 160 Js lat 120 140/120 120 120 120 Jw lat 120 120 Gb lat 80 80 80 80 80 Brz lat 80 80 80 80 80 Ol lat 80 80 80 80 80 Ak Lat 80 Oś lat 50 50 60 60 50 Tp lat Uwaga: 1) w kolumnach „4” wyższe wieki rębności dotyczą lasów grupy I. 2) w kolumnie „5” i „6” wyższe wieki rębności dotyczą drzewostanów So na siedliskach lasowych. 3) w kolumnach „3” planowa i wykonana powierzchnia cięć rębnych dotyczy pow. zredukowanej (brak danych o pow. manip.) -13Tabela 4. Tabela przeglądowa - Obręb leśny Skarżysko Wyszczególnienie Jedn. 1 Powierzchnia ogólna Powierzchnia lasów (bez związ. z gosp. leśną) Grunty związane z gosp. leśną Powierzchnia rezerwatów (całkowita) Powierzchnia lasów ochronnych Powierzchnie badawczo – doświadczalne Powierzchnie stref zagrożenia przemysłowego: I strefa II strefa III strefa Zapas na pow. leśnej Przeciętna zasobność na pow. leśnej zal. Średni wiek Roczny etat użytków rębnych powierzchnia: plan 2 ha ha Cykle PUL / I rok obowiązywania planu Definitywne I rewizja II rewizja III rewizja 1.10.1965 1.10.1975 1.01.1988 1.01.1998 3 4 5 6 5393,50 5347,77 5446,26 5599,92 IV rewizja 1.01.2008 7 5613,35 5110,64 5116,46 5225,06 5387,39 5398,24 ha ha ha ha 20,30 596,70 - 20,33 584,65 - 21,58 5203,48 - 101,34 21,41 5334,77 - 129,88 24,06 5321,96 - ha - - 5026,61 5387,39 - 855537 172 60 912022 180 59 198,55 984675 189 68 1345264 251 73 1477162 274 76 80,91 68,66 104,88 131,90 166,10 ha ha m3 brutto m3 / ha lat ha ha 162,85 89,87 102,50 132,04 -wykonanie 3 - miąższość: plan m netto 12583 12103 6120 7940 11820 wykonanie m3 netto 13919 9645 5957 7646 -Przeciętne roczne pozyskanie użytków przedrębnych: - powierzchnia: ha 301,14 448,49 397,71 394,20 333,51 plan wykonanie ha 381,71 490,60 361,20 341,34 -- miąższość: plan m3 netto 2513 5560 5564 10430 12006 wykonanie m3 netto 3166 7202 6000 10213 -Odnowienia i zalesienia – przeciętnie rocznie: ha 62,21 62,65 29,12 43,80 11,11 plan wykonanie ha 29,68 15,60 11,60 35,64 -Wieki rębności: So lat 100 120/100 120/100 120/100 110 Md lat 100 120/100 120 120 120 Św lat 80 80 80 80 80 Jd lat 110 120 140 140 140 Bk lat 110 120 120 120 120 Db lat 140 120/140 160 160 160 Js lat 120 140/120 120 120 120 Jw lat 120 120 Gb lat 80 80 80 80 80 Brz lat 80 80 80 80 80 Ol lat 80 80 80 80 80 Ak lat 80 Oś lat 50 50 60 60 50 Tp lat Uwaga: 1) w kolumnach „4” wyższe wieki rębności dotyczą lasów grupy I. 2) w kolumnie „5” i „6” wyższe wieki rębności dotyczą drzewostanów So na siedliskach lasowych. 3) w kolumnach „3” planowa i wykonana powierzchnia cięć rębnych dotyczy pow. zredukowanej (brak danych o pow. manip.) -14Tabela 5. Tabela przeglądowa - Obręb leśny Szydłowiec Wyszczególnienie Jedn. 1 Powierzchnia ogólna Powierzchnia lasów (bez związ. z gosp. leśną) Grunty związane z gosp. leśną Powierzchnia rezerwatów (całkowita) Powierzchnia lasów ochronnych Powierzchnie badawczo – doświadczalne Powierzchnie stref zagrożenia przemysłowego: I strefa II strefa III strefa Zapas na pow. leśnej Przeciętna zasobność na pow. leśnej zal. Średni wiek Roczny etat użytków rębnych - powierzchnia: plan 2 ha ha Definitywne 1.10.1965 3 5255,02 Cykle PUL / I rok obowiązywania planu I rewizja II rewizja III rewizja IV rewizja 1.10.1975 1.01.1988 1.01.1998 1.01.2008 4 5 6 7 5226,26 5232,84 5577,23 5562,10 4887,60 4902,20 4920,74 5188,36 5262,97 ha ha ha ha 606,71 - 614,08 - 4920,74 - 111,52 4830,86 - 144,6 4841,05 - ha - - 4920,74 5142,42 -- 610651 128 45 688117 142 46 803554 166 50 46,24 1066055 207 52 1189795 228 59 48,12 39,26 49,97 75,57 88,88 ha ha m3 brutto m3 / ha lat ha ha 106,68 44,92 51,60 74,20 --wykonanie 3 - miąższość: plan m netto 7433 7398 6844 6839 8103 wykonanie m3 netto 8649 6755 5885 6308 -Przeciętne roczne pozyskanie użytków 353,25 449,36 387,84 395,50 403,20 przedrębnych: - powierzchnia: plan ha wykonanie ha 456,00 633,26 387,20 345,51 -- miąższość: plan m3 netto 2622 5245 5034 9565 11491 wykonanie m3 netto 3413 5824 5819 10277 -Odnowienia i zalesienia – przeciętnie rocznie: 51,20 37,54 45,50 41,44 28,98 plan ha wykonanie ha 57,19 37,67 60,60 39,49 -Wieki rębności: So lat 100 120/100 120/100 120/100 110 Md lat 100 120/100 120 120 120 Św lat 80 80 80 80 80 Jd lat 110 120 140 140 140 Bk lat 110 120 120 120 120 Db lat 110 120/140 160 160 140 Js lat 120 140/120 120 120 120 Jw lat 120 120 Gb lat 80 80 80 80 80 Brz lat 80 80 80 80 80 Ol lat 80 80 80 80 80 Ak lat 80 Oś lat 50 50 60 60 50 Tp lat Uwaga: 1) w kolumnach „4” wyższe wieki rębności dotyczą lasów grupy I. 2) w kolumnie „5” i „6” wyższe wieki rębności dotyczą drzewostanów So na siedliskach lasowych. 3) w kolumnach „3” planowa i wykonana powierzchnia cięć rębnych dotyczy pow. zredukowanej (brak danych o pow. manip.) Szczegółową analizę gospodarki leśnej za okres III rewizji (1.01.1997 – 31.12.2006) przedstawiono w części II niniejszego elaboratu pt. „Analiza gospodarki leśnej w minionym okresie”. -15- 3. Stan posiadania, stan granic i podział powierzchniowy. 3.1 Opis dokumentacji prawnej stanu posiadania. Nadleśnictwo posiada założone księgi wieczyste na 99.1% powierzchni zarządzanych gruntów tj. 15723,47 ha. Zaległości w dokumentowaniu własności dotyczą w zasadzie działek ewidencyjnych, przyjętych w różnym czasie przez N-ctwo z PFZ, które nie wszystkie posiadały uregulowany status prawny. Nadleśnictwo prowadzi na bieżąco ewidencję gruntów, budynków i lokali stanowiących własność Skarbu Państwa, pozostających w jego zarządzie (Zarządzenie nr 67 DGLP z dnia 17.07.2001r. i Zarządzenie nr 92 z dnia 17.12.2001r.). Ewidencję stanowią: - komputerowy zbiór danych ewidencyjnych w SILP, - wydruk rejestru gruntów dla Nadleśnictwa, - mapy ewidencyjne gruntów w postaci numerycznej i analogowej. Na dokumentację kartograficzną stanu posiadania składają się wydruki komputerowe 47 arkuszy map gospodarczych, sporządzonych na podstawie numerycznych map ewidencyjnych w skali 1: 5 000, w tym: obręb Rataje - 11 arkuszy, obręb Skarżysko - 18 arkuszy. obręb Szydłowiec - 18 arkuszy. 3.2 Stan posiadania. Powierzchnia Nadleśnictwa została ustalona w wyniku prac geodezyjnych wykonanych przez BUL i GL w Radomiu w latach 2005-2006 następnie zaktualizowana na 01-01-2008 r. W wyniku przeprowadzonych prac Nadleśnictwo Skarżysko otrzymało bazę geometryczną zaewidencjonowaną w Powiatowych Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjno Kartograficznej. Zgodnie z decyzją Nadleśniczego, grunty gdzie BULiGL stwierdziło rozbieżności między dokumentacją geodezyjną a stanem faktycznym na gruncie, ujęto w PUL zgodnie ze stanem obowiązującym w ewidencji powszechnej na dzień 31.12.2007 r. Ewentualne zmiany klasyfikacyjne przeprowadzi nadleśnictwo w trakcie obowiązywania planu urządzenia lasu. Na dzień 1.01.2008 r., obszar gruntów nadleśnictwa tworzą powierzchnie 1309 działek ewidencyjnych, w tym: obręb Rataje - 265 działek, obręb Skarżysko - 605 działek, obręb Szydłowiec - 439 działek. W obecnym opracowaniu nie zaszły żadne zmiany w stosunku do dotychczasowego podziału na obręby leśne. Lasy Nadleśnictwa Skarżysko obrębu Rataje, są obciążone powinnościami serwitutowymi. Odnosi się to do powierzchni 1907,50 ha dawnych lasów klasztoru Cystersów w Wąchocku. Przywilej ten nadał Król Polski Kazimierz Jagielończyk w roku 1454 na mocy, którego mieszkańcy tego miasta mają prawo pobierać od Nadleśnictwa, rocznie następujące ilości drewna: drewno użytkowe – 281,10 m3, szczapy opałowe osikowe – 84,08 mp,gałęzie opałowe – 320 mp Nadleśnictwo nie posiada gruntów spornych. Zarządza natomiast 1,0763 ha m2 gruntów współwłasności Skarbu Państwa i osób fizycznych, które opisano w pododdziałach 72 r i 52 o obrębu leśnego Skarżysko. Ogólne zestawienie powierzchni gruntów Skarbu Państwa, będących w zarządzie N-ctwa Skarżysko na dzień 1 stycznia 2008 roku, przedstawia tabela nr 6. -16Tabela 6. Zestawienie powierzchni gruntów N-ctwa Skarżysko (pow. wg danych z geodezyjnego rejestru gruntów). Powierzchnia leśna [ha] Powierzchnia Ogółem Obręb zalesiona związana nieleśna [ha] [ha] i niezalesiona z gosp. leśną 1 2 3 4 5 Rataje 4502,6669 144,2863 45,0249 4691,9781 Skarżysko 5398,2241 129,7798 85,1924 * 5613,1963 Szydłowiec 5262,9478 144,6227 154,4198 5561,9903 Razem N-ctwo 15163.8388 418.6888 284,6371 15867,1647 * w tym grunty współwłasności N-ctwa i osób fizycznych – 1,0763 ha (oddz. 72 r-0,7613; 52 o – 0,3150 ha) Powierzchnia w m2, z podziałem na rodzaje użytków gruntowych i grupy kategorii użytkowania, przedstawiona jest jedynie w tabelach nr I (rejestrowych), generowanych programem „Taksator”. W pozostałych zestawieniach, jak również i w opisach taksacyjnych, powierzchnia poszczególnych pododdziałów została automatycznie, przez program „Taksator”, zaokrąglona do pełnych arów. Tabela 7. Zestawienie powierzchni gruntów N-ctwa Skarżysko zaokrąglonej do pełnych arów. Powierzchnia leśna [ha] Powierzchnia Ogółem Obręb zalesiona związana nieleśna [ha] [ha] i niezalesiona z gosp. leśną 1 2 3 4 5 Rataje 4502.84 144.41 45,04 4692,29 Skarżysko 5398.24 129.88 85,23 5613,35 Szydłowiec 5262.97 144.68 154,45 5562,10 Razem N-ctwo 15164,05 418,97 284,72 15867,74 Zestawienie powierzchni w poszczególnych obrębach leśnych i łącznie w nadleśnictwie, według grup kategorii użytkowania i rodzajów powierzchni, przedstawiono w tabeli 11, sporządzonej na podstawie tabel nr I, wygenerowanych programem „Taksator”. Tabela 8. Zestawienie powierzchni gruntów Nadleśnictwa Skarżysko L.p. Rodzaj użytku 1 2 1. 1.1. Obręb N-ctwo Rataje Skarżysko Szydłowiec 3 4 5 6 1. Lasy – razem 4646.9532 5528.0039 5407.5705 1.1. Grunty leśne zalesione – razem 4498.7172 5371.7301 5199.7007 4493.8224 5366.3392 5199.7007 4.8948 5.3909 15582.5276 15070.1480 15059.8623 10.2857 4.8948 5.3909 10.2857 1) 1) drzewostany – razem 2) 2) plantacje drzew – razem w tym: - plantacje nasienne - plantacje drzew szybkorosnących 1.2. 1.2. Grunty leśne niezalesione - razem 3.9497 26.4940 63.2471 1) 1) w produkcji ubocznej – razem 0.9352 0.1396 4.4004 93.6908 5.4752 w tym: - plantacje choinek i krzewów - poletka łowieckie 2) 2) do odnowienia - razem 2.3638 0.9352 0.1396 2.0366 6.7328 21.7475 2.3638 3.1114 28.4803 w tym: - halizny 17.9202 - zręby 3.3535 - płazowiny 3.3793 3.8273 17.9202 3.3535 7.2066 -17- 1 3) 2 3 4 5 3.0145 19.6216 37.0992 - przewidziane do naturalnej sukcesji 0.0395 7.3802 24.1368 - objęte szczególnymi formami ochrony 2.9750 12.2414 12.9624 31.5565 28.1788 144.2863 129.7798 144.6227 418.6888 3.6603 0.7643 4.4246 23.4216 189.2344 118.0500 74.7529 5.2641 3.5412 3) pozostałe leśne niezalesione – razem 6 59.7353 w tym: - przewidziane do wyłączenia z produkcji 1.3. 1.3. Grunty związane z gospodarką leśną – razem w tym: 1) 1) budynki i budowle 2) 2) urządzenia melioracji wodnych 12.2169 2.3021 8.9026 3) 3) linie podziału przestrzennego lasu 69.2424 63.1741 56.8179 4) 4) drogi leśne 38.4273 46.3865 33.2362 5) 5) tereny pod liniami energetycznymi 24.3997 13.8087 36.5445 6) 6) szkółki leśne 7) 7) miejsca składowania drewna 8) 8) parkingi leśne 9) 9) urządzenia turystyczne 2. 2. Grunty zadrzewione i zakrzewione Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - razem 3. 3.1. 5.2641 0.4481 3. Użytki rolne – razem 3.1. Grunty orne - razem 3.0931 8.0592 15590.5868 2.3970 5.6622 4646.9532 5530.4009 5413.2327 36.7769 50.4374 60.1025 20.5358 20.1354 18.2383 147.3168 58.9095 20.0935 20.1354 16.2967 56.5256 1.9416 2.3839 w tym: 1) 2) 3) 1) role 2) plantacje. poletka. składy drewna i szkółki na gruntach ornych 0.4423 3) ugory. odłogi 3.2. 3.2. Sady 3.3. 3.3. Łąki trwałe 2.2427 10.9480 27.3273 3.4. 3.4. Pastwiska trwałe 12.6792 17.1682 11.5301 3.5. 3.5. Grunty rolne zabudowane 1.3192 2.1269 2.6809 40.5180 41.3775 6.1270 3.6. 3.6. Grunty pod stawami rybnymi 3.7. 3.7. Grunty pod rowami rolnymi 0.0589 0.3259 0.3848 4. 4. Grunty pod wodami - razem 0.5132 0.5132 0.5132 0.5132 5.9808 5.9808 w tym: 4.1. 4.1. Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 4.2. 4.2. Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 4.3. 4.3. Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi 5. 5. Użytki ekologiczne - razem 6. 6. Tereny różne - razem 1) 1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagos. grunty zrekult. w tym: 2) 3) 4) 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego 3) grunty wyłączone z produkcji (poza gruntami pod zabudowę) 4) różne inne -18- 1 7. 2 7. Grunty zabudowane i zurbanizowane – razem 3 4 5 6 1.9384 1.4708 0.2758 3.6850 0.1594 0.1100 0.2694 w tym: 7.1. 7.1. Tereny mieszkaniowe 7.2. 7.2. Tereny przemysłowe 7.3. 7.3. Tereny zabudowane inne 7.4. 7.4. Zurbanizowane tereny niezabudowane 7.5. 7.5. Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe - razem 0.2056 0.2056 w tym: 1) 1) ośrodki wypoczynkowe i tereny rekreacyjne 2) 2) tereny zabytkowe 3) 3) tereny sportowe 4) 4) ogrody zoologiczne i botaniczne 5) 5) tereny zieleni nieurządzonej 7.6. 7.6. Użytki kopalne 7.7. 7.7. Tereny komunikacyjne - razem 1.9384 1.1058 0.1658 3.2100 1.9384 1.1058 0.1658 3.2100 6.3096 23.3169 88.3793 118.0058 3.8003 22.9072 86.2202 112.9277 0.0982 0.4513 4.5286 283.5608 13.2896 w tym: 1) 1) drogi 2) 2) tereny kolejowe 3) 8. 3) inne tereny komunikacyjne 8. Nieużytki - razem w tym: 1) 1) bagna 2) 2) piaski 3) 3) utwory fizjograficzne 0.1937 0.2576 4) 4) wyrobiska nieprzeznaczone do rekultywacji 2.3156 0.0539 2.1591 45.0249 84.1161 154.4198 1.7972 4.2742 7.2182 Razem (2-8) Grunty nie zaliczone do lasów w tym: grunty przeznaczone do zalesienia OGÓŁEM (1-8) 0.0982 4691.9781 5612.1200 * 5561.9903 15866.0884 * * bez gruntów we współwłasności N-ctwa i osób fizycznych – 1,0763 ha Na poniższych diagramach przedstawiono udział podstawowych grup użytków, w ramach powierzchni leśnej i nieleśnej: -19Ryc.1. Udział grup użytków N-ctwa Skarżysko w kategorii „grunty leśne” Grunty leśne niezalesione 0.60% Grunty zw iązane z gospodarką leśną 2.69% Grunty leśne zalesione 96.71% Ryc.2. Udział grup użytków N-ctwa Skarżysko w kategorii „grunty nieleśne” Grunty pod wodami 0,18% Użytki ekologiczne 2,11% Tereny różne 0,00% Użytki rolne 51,95% Grunty zabudowane i zurbanizowane 1,30% Nieużytki 41,62% Grunty zadrzewione i zakrzewione 2,84% -203.3. Stan granic. Grunty będące w zarządzie Nadleśnictwa Skarżysko są w większości częścią większych kompleksów leśnych, na terenie których funkcjonują inne jednostki organizacyjne Lasów Państwowych Obecne granice gruntów N-ctwa są bezsporne i utrwalone w terenie kamiennymi słupkami. Ich podziemnymi znakami są butelki osadzone centrycznie pod słupkami granicznymi. Do podstawowych zadań Nadleśnictwa w zakresie ochrony granic należy: - dbałość o utrzymanie ich czytelności w terenie, - ochrona i utrzymanie w nienaruszonym stanie znaków granicznych oraz znaków geodezyjnych, - prowadzenie na bieżąco dokumentacji związanej ze zmianami w stanie posiadania. Szczegółowe obowiązki administracji Lasów Państwowych w tym zakresie określają przepisy ustawy z dn. 17.05.1989 roku „Prawo geodezyjne i kartograficzne” (Dz. U. Nr 100 poz. 1086 z 2000 r.). Dokładny opis granic uwidoczniony został na mapach gospodarczych i przeglądowych. Granice większych kompleksów leśnych są wyraźne i na przeważającej długości okopane rowami granicznymi. Problemem dla N-ctwa są granice najmniejszych kompleksów, głównie w postaci pojedynczych działek ewidencyjnych, przyjętych w różnym czasie z PFZ, położonych w szachownicy z gruntami obcej własności. Ochrona granic tych kompleksów, jak i prowadzenie na ich powierzchni właściwej gospodarki leśnej, jest bardzo utrudnione lub wręcz niemożliwe. Grunty N-ctwa Skarżysko graniczą na przeważającej długości z własnością prywatną. Jedynie na niektórych odcinkach graniczą z gruntami Skarbu Państwa zarządzanymi przez inne jednostki administracyjne LP, a mianowicie: w obr. Skarżysko – na odcinku ok. 2 km z N-ctwem Stąporków oddziały:119, 137, 144; - na odcinku ok. 2,5 km z lasami ZM „MESKO” oddziały: 163-165, 163A, 171, 206-208; - na odcinku ok. 1,8 km z N-ctwem Suchedniów oddziały: 166-168, 179. w obr. Rataje: - na odcinku ok. 9,8 km z N-ctwem Suchedniów oddziały: 121-128, 138-142, 154,155,168. -21Wewnątrz gruntów nadleśnictwa położonych jest 38 enklaw gruntów innej własności, których lokalizację i powierzchnię przedstawia poniższe zestawienie. Tabela 9. Enklawy gruntów innych form własności. nr. Lp. Kompleks Przynależność enklawy Ark. 1 2 3 4 Obr. Rataje 1 8 „Główny” Węglów 2 4 „Główny” Radkowice RAZEM Obr. Skarżysko 1 11 „Główny” Ciechostowice 2 11 „Główny” Ciechostowice 3 11 „Główny” Ciechostowice 4 11 „Główny” Hucisko 5 11 „Główny” Hucisko 6 11 „Główny” Hucisko 7 11 „Główny” Hucisko 8 „Główny” Majdów 9 „Główny” Majdów 10 „Główny” Łazy 11 „Główny” Łazy 12 „Główny” Łazy 13 „Główny” Łazy 14 „Główny” Łazy 15 „Główny” Skarżysko-Książęce 16 „Główny” Skarżysko-Książęce 17 „Główny” Skarżysko Kamienna 18 „Główny” Skarżysko Kamienna 19 „Bzinek” Skarżysko Kamienna 20 „Główny” Górki RAZEM Obr. Szydłowiec 1 13 „Główny” Sadek 2 15 „Główny” Hucisko 3 15 „Główny” Hucisko 4 15 „Główny” Hucisko 5 15 „Główny” Hucisko 6 15 „Główny” Hucisko 7 15 „Główny” Hucisko 8 15 „Główny” Hucisko 9 15 „Główny” Hucisko 10 15 „Główny” Hucisko 11 15 „Główny” Hucisko 12 14 „Główny” Budki 13 14 „Główny” Budki 14 15 „Główny” Budki 15 -„Główny” Komunalne Przedsiębiorstwo Produkcji Materiałów Budowlanych w Radomiu 16 9 WZW i K Szydłowiec „Główny” RAZEM Lokalizacja 5 Powierzchnia [ha] 6 12 119,120,155 0,41 11,10 11,51 36,37 37 37 9,10 9,11,23 9,22 23 36 110 1,2 2 2 15,16 15 12 13,14 80,81 101 177 180 0,40 1,18 0,74 3,23 0,63 0,48 2,29 1,41 0,17 0,38 0,94 2,53 1,19 0,77 0,65 0,81 1,21 3,50 1,80 2,96 27,27 169,170 171 172,173 174 172,190 188,189 189 189 192,193 192 194 98,119 119 155,156 69 10,68 0,65 9,35 1,92 2,45 9,15 0,56 2,82 0,73 0,24 0,62 0,37 1,78 6,83 2,70 69 0,10 50,95 Łączna powierzchnia enklaw w Nadleśnictwie wynosi 89,73 ha. Ponadto występują liczne półenklawy często wrzynające się wąskimi smugami w grunty Nadleśnictwa. -223.4. Podział powierzchniowy. W opracowaniu urządzeniowym zachowano dotychczasowy podział powierzchniowy. Działki przejęte w ostatnim okresie gospodarczym przyporządkowano do już istniejących oddziałów. Podział powierzchniowy gruntów nadleśnictwa jest podziałem regularnym, w głównej mierze sztucznym, w niektórych fragmentach opartym o przebiegające przez te tereny drogi publiczne i leśne. Siatkę podziału powierzchniowego tworzą linie ostępowe oraz przecinające je pod kątem prostym lub zbliżonym do prostego, linie oddziałowe. Cały obszar Nadleśnictwa podzielono na 588 oddziałów. Numeracja oddziałów w poszczególnych obrębach leśnych N-ctwa Skarżysko, w porządku narastającym, przedstawia się następująco: obręb Rataje (172 oddziały): 1-170,201,202; obręb Skarżysko (211 oddziałów): 1-163, 163A, 164-187,201-218, 221-225, obręb Szydłowiec (215 oddziałów): 1-196, 202-220. Tabela 10. Podstawowe statystyki dotyczące podziału powierzchniowego. Obręb 1 Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo Ilość oddziałów 2 172 211 215 598 Średnia pow. oddz. [ha] 3 27,28 26,60 25,87 26,53 Pow. nieleśna i związana z gosp. leśną Pow. leśna Średnia pow. pododdz. [ha] ilość pododdz. 4 3,45 3,36 2,67 3,10 5 1231 1448 1805 4484 średnia pow. pododdz. [ha] ilość pododdz. średnia pow. pododdz. [ha] 6 7 8 3,66 3,72 2,97 3,38 96 187 243 526 0,75 0,55 0,82 0,71 Ilość poddz. 9 1327 1635 2048 5010 liniowych wyłączeń nieliterowanych 10 625 590 605 1820 4. Charakterystyka warunków przyrodniczych 4.1. Położenie geograficzne Położenie geograficzne lasów N-ctwa Skarżysko określają współrzędne: od 50° 53’ 50” do 51° 18’ 25” szerokości geograficznej północnej (N), od 20° 42’ 10” do 21° 10’ 30” długości geograficznej wschodniej (E). Rozciągłość południkowa wynosi około 34 km, natomiast rozciągłość równoleżnikowa około 45 km. Według regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski, przedstawionej przez Kondrackiego w „Geografii regionalnej Polski”, wyd. II (PWN 2000), obszar lasów Nadleśnictwa Skarżysko zalicza się do: megaregionu – Pozaalpejskiej Europy Zachodniej (3), prowincji – Wyżyn Polskich (34), podprowincji – Wyżyny Małopolskiej (342), makroregionu – Wyżyny Kieleckiej (342.3), mezoregionów: – Płaskowyżu Suchedniowskiego (342.31); – Garbu Gielniowskiego(342,32); – Przedgórza Iłżeckiego (342,33). -234.2. Regionalizacja przyrodniczo -leśna. Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej, przedstawionej w „Siedliskowych Podstawach hodowli lasu” (2004), lasy Nadleśnictwa Skarżysko położone są w krainie Małopolskiej (VI), Dzielnica Mezoregion Obręb Oddziały (2) Góry Świętokrzyskie (2a) – Puszcza Świętokrzyska Rataje Skarżysko Szydłowiec (3) Radomsko-Iłżecka (3b) - Przedgórze Iłżeckie Szydłowiec (9) Wyżyna Środkowo(9d) –Wyżyny Sandomierskiej Małopolska Informacje siedliskowym. dotyczące regionalizacji 1-168, 169 (część), 201, 202. cały obręb 5-12, 94-98, 111cz.,112-119, 129cz.,130-139,142-196, 218-220 1-4, 13-93, 99-110, 111cz. 120-128, 129cz. 140,141, 202-217. Rataje 169 (część), 170 geobotanicznej przedstawiono w elaboracie 4.3. Rzeźba terenu. Obszar terytorialnego zasięgu działania Nadleśnictwa jest silnie zróżnicowany pod względem fizjograficznym. Ukształtowanie terenu Nadleśnictwa jest przeważnie wzgórzowe i pagórkowate o dość łagodnych zboczach (obr. Rataje i Skarżysko). Występują też znaczne powierzchnie terenu równinnego i falistego (znaczna część obr. Szydłowiec). Najwyższe wzniesienie znajduje się w kompleksie „Głównym” obrębu Skarżysko w oddz. 56 i wynosi 408 m n.p.m., natomiast najniżej położone są kompleksy „Trębowiec” i „Osiny” w obrębie Szydłowiec, między którymi przepływa rzeka Iłżanka i teren obniża się do 190 m n.p.m. Grunty Nadleśnictwa poprzecinane są większymi i mniejszymi obniżeniami terenu stanowiącymi koryta rzek, bagna oraz siedliska bagienne i wilgotne. Teren Nadleśnictwa położony jest na obszarze zlodowacenia środkowopolskiego. Zagadnienia z tego zakresu zostały szerzej omówione w elaboracie siedliskowym. 4.4. Budowa geologiczna i warunki glebowe. Biorąc pod uwagę podział powierzchni Polski na duże jednostki geologiczne, zwane makrostrukturami, obszar Nadleśnictwa Skarżysko położony jest w obrębie jednostki zwanej Wałem Środkowopolskim, w ramach którego wyróżniono oddzielną część związaną z wypiętrzeniem podnóża prekambryjskiego noszącą nazwę Gór Świętokrzyskich. Podstawowy zrąb rzeźby tego terenu powstał w wyniku ruchów górotwórczych ery paleozoicznej. Skały paleozoiczne otoczone są osadami mezozoicznymi i częściowo pokryte utworami czwartorzędowymi. Najstarsze skały odkryte na tym obszarze należą do prekambru. Pierwsze ruchy górotwórcze miały tu miejsce w sylurze, ale dopiero pomiędzy karbonem i permem nastąpiło definitywne sfałdowanie i wypiętrzenie górotworu. W permie góry te były już bardzo zdenudowane. W dolnym triasie zapanowały warunki pustynne, podczas których masyw został pokryty piaskowcem pstrym. Później osadziły się morskie osady triasu oraz jury. W paleogenie wyżyna stała się ostatecznie lądem, zaś erozja doprowadziła rzeźbę do stanu penepleny ( zrównania ) której ślady dochowały się w postaci spłaszczeń na najwyższych wyniosłościach. Ląd ten uległ wypiętrzeniu i rozcięciu, a w miocenie wdarło się od południa morze. Utwory mioceńskie zostały ścięte powierzchnią dolnoplioceńską, w którą wcięły się następnie doliny górnoplioceńskie. Epoka lodowcowa zastała teren o rzeźbie podobnej do dzisiejszej. Cały obszar pokryty został przez zlodowacenie krakowskie, które pozostawiło dużo osadów piaszczystych fluwioglacjalnych i morenowych. Sięgają one w górę do 310-320 m, a poniżej dzisiejszych den dolinnych znajdowano je do głębokości 20 -30 m. Południowo-wschodnia połać obszaru Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej została ponadto przysypana w czasach młodszych zlodowaceń grubą powłoką lessu. Zlodowacenie środkowopolskie zatrzymało się u północnych granic Wyżyny, lecz czoło lodowca wykorzystało obniżenia terenu wsuwając w nie jęzory -24i osadzając materiał zwałowy. Procesy peryglacjalne zaznaczyły się w rzeźbie wyżyny w sposób bardzo silny, modelując stoki i powodując powstanie płaszcza utworów soliflukcyjnych (zsuwowych). W ścisłym związku z utworami geologicznymi, składem mechanicznym gleb i warunkami wilgotnościowymi wyróżniono i opisano w N-ctwie Skarżysko (wg obowiązującej aktualnie klasyfikacji gleb leśnych Polski PTG 2000) 34 podtypy gleb. Wykaz podtypów glebowych wyróżnionych w nadleśnictwie przedstawiono w tabeli nr 11. Tabela 11. Podtypy gleb opisanych na terenie Nadleśnictwa Skarżysko L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Podtypy gleb RNw – rankery właściwe RNbr – rankery brunatne ARw – arenosole właściwe PE – pelosole BRk – brunatne kwaśne Pw – płowe właściwe Pbr – płowe brunatne Pog – płowe opadowoglejowe Pb – płowe bielicowe RDw – rdzawe właściwe RDbr – rdzawe brunatne RDb – rdzawe bielicowe Bw – bielicowe właściwe Bgw – glejo-bielicowe właściwe Bgms – glejo-bielicowe murszaste Bgts – glejo-bielicowe torfiaste Gw – gruntowoglejowe właściwe Gt – gruntowoglejowe torfowe Gts – gruntowoglejowe torfiaste Gms – gruntowoglejowe murszaste OGw – opadowoglejowe właściwe OGb – opadowoglejowe bielicowane OGSw – stagnoglejowe właściwe OGSt – stagnoglejowe torfowe OGSts – stagnoglejowe torfiaste MŁt – torfowo mułowe Tn – torfowe torfowisk niskich Tp – torfowe torfowisk przejściowych Mt – torfowo –murszowe MRm – mineralno-murszowe MRw – murszowate-właściwe MRms – murszaste MDw – mady rzeczne właściwe AUi – industrioziemne o n. wykszt. profilu Udział % 0.08 0.27 0.01 0.67 1.63 0.83 1.10 2.14 0.13 24.52 15.35 10.53 0.68 3.30 0.93 0.04 5.03 0.03 1.64 0.17 27.78 0.19 0.69 0.02 0.10 0.00 0.31 0.48 0.22 0.34 0.26 0.42 0.11 0,00 100.00 Wśród gleb Nadleśnictwa dominują 4 podtypy gleb, które zajmują niemal 80 % ogólnej powierzchni wszystkich wyróżnionych jednostek. Do najczęściej spotykanych gleb należą: opadowoglejowe właściwe (OGw), rdzawe właściwe (RDw), rdzawe brunatne (RDbr), oraz rdzawe bielicowe (RDb) Gleby opadowoglejowe właściwe (OGw), które stanowią 27,78 % powierzchni ogólnej siedlisk nadleśnictwa, tworzą rozległe kompleksy na terenie wszystkich obrębów leśnych, wiążąc się głównie -25z żyznymi siedliskami lasów mieszanych wyżynnych oraz lasów wyżynnych. Podtyp gleb opadowoglejowych właściwych powstał głównie z gliniastych oraz pylastych zwietrzelin skalnych, a także z glin zwałowych i pyłów zastoiskowych. Gleby rdzawe właściwe (RDw), stanowiące 24,52 % powierzchni ogólnej siedlisk nadleśnictwa występują głównie na obrzeżach siedlisk wyżynnych, gdzie spotyka się piaszczyste zwietrzeliny lub głębsze zasypania piasków zwałowych oraz wodnolodowcowych Gleby rdzawe brunatne (RDbr), które stanowią 15,35 % powierzchni siedlisk nadleśnictwa. spotyka się głównie na siedliskach lasów mieszanych świeżych, gdzie powstały ze spiaszczonych glin z piasków zalegających na glinach zwałowych. Gleby rdzawe bielicowe (RDb), zajmujące 10,53 % powierzchni wszystkich siedlisk leśnych nadleśnictwa, tworzą podłoże dla siedlisk borów oraz borów mieszanych, głównie w miejscach zalegania głębokich piasków zwałowych lub piasków wodnolodowcowych. Pozostałe, wyróżnione w trakcie prac typologicznych podtypy glebowe, tworzą głównie drobnopowierzchniowe kompleksy, rozproszone wśród mozaiki siedlisk leśnych. Podstawą określenia żyzności siedlisk w lasach N-ctwa Skarżysko jest przeprowadzona przez BULiGL O/Radom aktualizacja dotychczasowego opracowania glebowo-siedliskowego, wykonanego w roku 1998 przez BULiGL O/Radom. Ponadto, w ramach aktualizacji, rozpoznano grunty nie objęte tym opracowaniem, tj. powierzchnie leśne przejęte przez nadleśnictwo w latach 1998 – 2007, zalesione w tym czasie grunty porolne oraz grunty planowane do zalesienia w latach 2007 – 2017. Bardziej szczegółowe informacje, na temat budowy geologicznej i geomorfologii terenów N-ctwa Skarżysko, zawarto w elaboracie siedliskowym. 4,5. Warunki klimatyczne. Zgodnie z regionalizacją klimatyczną przedstawioną w opracowaniu „Klimat Polski” (A.Woś, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999), cały teren Nadleśnictwa Skarżysko zalicza się do Regionu Wschodniomałopolskiego (R – XXI). Szerszą jego charakterystykę zamieszczono w elaboracie siedliskowym. Według danych ze stacji IMGW Kielce - Suków z lat 1991-2005, najcieplejszym miesiącem był lipiec z przeciętną temperaturą +19,0 oC, a najzimniejszym grudzień z przeciętną temperaturą –2,2 oC. Średnia temperatura roczna w analizowanym okresie wyniosła +7,8 oC. Ilość rocznych opadów atmosferycznych w wymienionym okresie wyniosła średnio 662 mm. Największa ilość opadów przypadła na miesiąc lipiec (128 mm), zaś najmniejsza na luty (34 mm). Średni okres zalegania pokrywy śnieżnej wynosił 44 dni. Okres wegetacyjny trwał 210-220 dni. Wartości średniomiesięcznych temperatur oraz rozkład opadów w ciągu roku przedstawia poniższe zestawienie i zamieszczony pod nim wykres. Tabela 12. Wartości średniomiesięcznych temperatur oraz rozkład opadów w ciągu roku. Miesiąc Śr. temp. [OC] Śr. opady [mm/m2] I -2,2 40 II -1,8 34 III 2,0 39 IV 7,7 53 V 13,9 76 VI 16,1 63 VII 19,0 128 VIII 18,1 70 IX 12,8 41 X 8,0 41 XI 2,8 40 XII -2,2 37 -26Ryc. 3 Średniomiesięczne temperatury oraz rozkład opadów w ciągu roku. max. 35,2oC 130.0 35.0 120.0 110.0 100.0 90.0 15.0 80.0 opad - mm temperatura- oC 25.0 70.0 5.0 60.0 -5.0 I II III IV V VI VII VIII IX XI XII 50.0 40.0 -15.0 -25.0 X 30.0 20.0 min. -24,9oC 10.0 -35.0 0.0 temp. opady 4.6. Warunki hydrologiczne. Zgodnie z ,,Podziałem hydrograficznym Polski” (Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej część I i II - Warszawa1980) obszar Nadleśnictwa Skarżysko położony jest w dorzeczu Wisły i obejmuje następujące zlewnie: - pierwszego rzędu – WISŁA, - drugiego rzędu – KAMIENNA, - trzeciego rzędu (główne) – OLEŚNICA, BERNATKA, KAMIONKA, ŻARNÓWKA, LUBIANKA, SABASÓWKA. Ponadto występują liczne mniejsze cieki zbierające wody z tego terenu stale lub okresowo. W granicach terytorialnego zasięgu działania nadleśnictwa znajdują się zbiorniki wodne: Chlewiska, Szydłowiec, Bernatka, Lubianka, Pasternik, Mirów Stary. Ponadto na stosunki wodne omawianego terenu oddziaływują zbiorniki wodne występujące w niedalekim sąsiedztwie: Rejów, Piaski, Mostki, Bliżyn, Szeroka charakterystyka warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych zawarta jest w elaboracie siedliskowym, natomiast informacje odnośnie stanu czystości wód klasyfikowanych podano w „Programie Ochrony Przyrody”. 4.7. Charakterystyka siedliskowych typów lasu. Pełny obraz parametrów wyrażonych w liczbach bezwzględnych i procentowych, charakteryzujących siedliskowe typy lasu w poszczególnych obrębach leśnych N-ctwa Skarżysko, zawierają tabele II, IV, Va i Vb, które zamieszczono w części tabelarycznej niniejszego elaboratu oraz w opisach taksacyjnych. Poniżej natomiast przedstawiono szereg zestawień, diagramów oraz analiz, które tak dla obrębów, jak i nadleśnictwa ogółem, obrazują takie zagadnienia jak: o powierzchnię i procentowy udział powierzchni siedliskowych typów lasu w ogólnej powierzchni leśnej, o uwilgotnienie siedlisk, o zmiany w układzie siedlisk i przyczyny zmian, w porównaniu do poprzedniej rewizji urządzeniowej, o powierzchnię i procentowy udział powierzchni d-stanów wg gatunków panujących w siedliskowych typach lasu, o powierzchnię i procentowy udział powierzchni klas bonitacji wg gatunków panujących w ramach siedliskowych typów lasu. -27Tabela 13. Zestawienie powierzchni i procentowego udziału powierzchni siedliskowych typów lasu w ogólnej powierzchni leśnej, obr. Rataje pow % STL 1 BŚW BW BMŚW BMW BMB LMŚW LMW LMB LŚW LW OL OLJ LŁ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW LWYŻŚW LWYŻW R-m 2 3 71.85 1.60 0,00 0,00 346.5 7.70 119.68 2.66 0.34 0.01 503.56 11.18 212.55 4.72 2.42 0.05 38.86 0.86 37.34 0.83 14.86 0.33 0,00 0,00 9.65 0.21 225.84 5.02 15.68 0.35 1568.85 34.84 786.17 17.46 363.05 8.06 185.64 4.12 4502.84 100.00 obr. Skarżysko pow % 4 96.98 0,00 102.39 9.23 21.02 83.27 25.46 5.72 5.5 8.58 25.28 12.87 0,00 144.42 85.53 2405.76 993.04 1127.86 245.33 5398.24 5 1.80 0,00 1.90 0.17 0.39 1.54 0.47 0.11 0.10 0.16 0.47 0.24 0,00 2.68 1.58 44.57 18.40 20.89 4.54 100.00 obr. Szydłowiec pow % 6 417.93 20.78 1598.38 541.21 44.87 1462.24 749.38 6.62 51.21 47.99 15.46 3.8 0,00 82.39 20.22 100.88 99.61 0,00 0,00 5262.97 7 7.94 0.39 30.37 10.28 0.85 27.78 14.24 0.13 0.97 0.91 0.29 0.07 0,00 1.57 0.38 1.92 1.89 0,00 0,00 100.00 N-ctwo pow % 8 586.76 20.78 2047.27 670.12 66.23 2049.07 987.39 14.76 95.57 93.91 55.60 16.67 9.65 452.65 121.43 4075.49 1878.82 1490.91 430.97 15164.05 9 3.87 0.14 13.50 4.42 0.44 13.51 6.51 0.10 0.63 0.62 0.37 0.11 0.06 2.99 0.80 26.88 12.39 9.83 2.84 100.00 Ryc.4. Udział powierzchni siedliskowych typów lasu w obrębie Rataje BMWYŻŚW 5.0% BMWYŻW 0.3% OL LŁ 0.3% LW 0.2% BŚW BMŚW BMW BMB LMWYŻŚW 34.8% 0.8% LŚW 0.9% LMŚW LMW LMB LMB 0.1% LMWYŻW 17.5% LMŚW 11.2% LMW 4.7% LW OL LŁ BMWYŻŚW BMŚW 7.7% BMWYŻW LMWYŻŚW BMB 0.0% BMW 2.7% LŚW LMWYŻW LWYŻW BŚW 4.1% 1.6% LWYŻŚW 8.1% LWYŻŚW LWYŻW -28Ryc.5. Udział powierzchni siedliskowych typów lasu w obrębie Skarżysko BŚW LW LŚW 0.1% 0.1% LMB 0.1% LMW 0.5% LMŚW 1.5% BMB 0.4% BMW 0.2% BMŚW 1.9% BMWYŻŚW BMWYŻW 2.7% 1.6% OL 0.5% OLJ 0.2% BMŚW BMW BMB LMŚW LMW LMB LMWYŻŚW 44.6% LŚW LW OL OLJ LWYŻW 4.5% BMWYŻŚW BMWYŻW BŚW 1.8% LMWYŻŚW LWYŻŚW 20.9% LMWYŻW LMWYŻW 18.4% LWYŻŚW LWYŻW Ryc.6. Udział powierzchni siedliskowych typów lasu w obrębie Szydłowiec BMB 0.8% BŚW BW BMW 10.3% BMŚW 30.4% BMŚW BMW BMB LMŚW BW 0.4% LMŚW 27.8% BŚW 7.9% LMW LMB LŚW LW LMW 14.2% LMWYŻW 1.9% OL OLJ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW 1.9% BMWYŻŚW BMWYŻW 1.6% OL 0.4% 0.3% LMB 0.1% LW 0.9% LŚW 1.0% OLJ 0.1% LMWYŻŚW LMWYŻW -29Ryc.7. Udział powierzchni siedliskowych typów lasu w nadleśnictwie LŚW 0.6% BMW 4.4% BMB 0.3% OL LW 0.6% 0.4% LMB 0.1% BW LŁ 0.1% BMŚW BMW BMB LMŚW 13.4% LMW 6.5% BMWYŻŚW 3.0% BMWYŻW 0.8% BMŚW 13.5% BW 0.1% BŚW OLJ 0.1% LMŚW LMW LMB LŚW LW OL OLJ LMWYŻŚW 27.0% LŁ BMWYŻŚW BŚW 3.9% LWYŻŚW 9.9% BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW 12.4% LMWYŻW LWYŻŚW LWYŻW 2.9% LWYŻW W trakcie aktualizacji dotychczasowego opracowania glebowo-siedliskowego zlokalizowano i opisano nie wykazywane dotąd jako oddzielne siedliskowe typy lasów, wilgotne warianty siedlisk wyżynnych: BMwyżw, LMwyżw, Lwyżw. Stosunek siedlisk borowych do lasowych oraz ilość STL w poszczególnych obrębach i w Nctwie, przedstawia poniższe zestawienie: Tabela 14. Zestawienie powierzchni siedlisk borowych i lasowych obręb 1 Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo bory pow. 2 779.89 459.57 2725.78 3965.24 % 3 17.32 8.51 51.79 26.15 lasy pow. 4 3722.95 4938.67 2537.19 11198.81 % 5 82.68 91.49 48.21 73.85 R-m pow 6 4502.84 5398.24 5262.97 15164.05 % 7 100.00 100.00 100.00 100.00 ilość STL 8 17 17 16 19 W skali nadleśnictwa dominującymi siedliskowymi typami lasu są LMwyż i LMśw. Łącznie zajmują one 8003,38 ha czyli 52,78% powierzchni leśnej. Przyjmując za kryterium warunki wilgotnościowe, siedliska zajmują: - świeże -71,21 % powierzchni (10797,72 ha), - wilgotne-27,72 % powierzchni (4203,42 ha), - bagienne- 1,07 % powierzchni (162,91 ha). W porównaniu z danymi poprzedniej rewizji urządzeniowej nie nastąpiły znaczące zmiany w powierzchni siedliskowych typów lasu. Poniżej przedstawiono, dla obrębów i nadleśnictwa, tabele z powierzchnią drzewostanów wg gatunków panujących w poszczególnych typach siedliskowych lasu oraz diagramy, które obrazują udział tych powierzchni w układzie procentowym. -30- Tabela 15. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu w obrębie Rataje (pow. zalesiona). Typ siedliskowy lasu 1 BŚW BMŚW BMW LMŚW LMW LMB LŚW LW OL LŁ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW LWYŻŚW LWYŻW Ogółem SO 2 71.85 342.96 110.52 450.42 179.61 1.02 32.24 33.19 0.83 3.41 223.37 13.95 993.17 475.51 122.06 107.3 3161.41 MD ŚW JD BK DB JS GB BRZ OL AK 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13.64 0.79 1.13 0.6 5.73 5.95 3.68 3.54 3.39 30.53 19.09 1.51 1.61 Razem 13 71.85 346.5 119.64 503.56 212.55 1.02 38.64 36.31 14.86 9.65 225.84 15.68 1567.91 786.17 363.05 185.64 2.42 8.25 4.89 1.51 14.03 6.24 2.47 1.73 465.28 256.93 161.81 61.67 3.89 6.43 1.87 11.25 23.3 1008.05 5.77 44.01 2.29 52.07 47.74 4.83 9.64 76.64 6.13 45.93 19.9 17.02 3.1 8.34 8.76 1.13 23.23 88.37 22.57 0.17 0.65 51.91 1.51 4498.87 Ryc.8. Udział powierzchniowy gatunków panujących w siedliskowych typach lasu w obrębie Rataje 100% 80% 60% 40% 20% SO MD ŚW JD BK DB JS GB BRZ OL LWYŻW LWYŻŚW LMWYŻW LMWYŻŚW BMWYŻW BMWYŻŚW LŁ OL LW LŚW LMB LMW LMŚW BMW BMŚW BŚW 0% AK -31Tabela 16. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu w obrębie Skarżysko (pow. zalesiona). Typ siedliskowy lasu SO MD ŚW JD BK DB DB.C GB BRZ OL OS Razem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 BŚW BMŚW BMW BMB LMŚW LMW LMB LŚW LW OL OLJ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW LWYŻŚW LWYŻW Ogółem 95.66 100.17 9.23 16.49 71.38 9.49 5.72 5.5 6.22 2.39 0.66 0.2 1.8 1.63 2.98 10.92 0.75 0.1 0.87 1.73 0.74 138.27 61.12 8.05 1092.58 31.59 17.93 373.92 23.31 71.71 424.57 8.38 96.79 2.33 1.75 6.11 0.52 0.43 1139,21 24.64 29.47 397.06 2.57 2.59 602.22 27.25 3.7 101.21 4.4 9.3 53.96 45.57 61.31 7.99 3.92 0.61 0.1 0.29 10.51 1.5 22.89 12.87 0.34 60.81 5.49 36.26 96.32 102.17 9.23 18.12 83.27 25.46 5.72 5.5 8.46 25.28 12.87 144.42 85.53 2394,25 983.13 1127.72 244.58 2509.5 63.28 103 2261,03 54.98 36.29 4.02 0.9 186.73 146.47 5.83 5372,03 Ryc.9. Udział powierzchniowy gatunków panujących w siedliskowych typach lasu w obrębie Skarżysko 100% 80% 60% 40% 20% SO MD ŚW JD BK DB DB.C GB BRZ OL LWYŻW LWYŻŚW LMWYŻW LMWYŻŚW BMWYŻW BMWYŻŚW OLJ OL LW LŚW LMB LMW LMŚW BMB BMW BMŚW BŚW 0% OS -32Tabela 17. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu w obrębie Szydłowiec (pow. zalesiona). Typ siedliskowy lasu 1 BŚW BW BMŚW BMW BMB LMŚW LMW LMB LŚW LW OL OLJ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW Ogółem SO MD ŚW JD BK 2 3 4 5 401.82 19.05 1.73 1554.09 0.23 6.91 476.64 2.04 14.72 29.03 1274.67 1.77 3.95 110.41 576.21 13.18 38.06 3.08 25.81 17.19 41.75 1.67 78.55 19.54 86.05 55.72 DB 6 6.29 DB.C GB 7 0.19 8 9 0.83 1.55 0.15 0.14 BRZ 10 15.92 29.02 27.67 5.86 15.8 24.46 39.47 8.1 1.4 OL AK TP OS LP Razem 11 12 13 14 15 16 417.93 20.78 1595.92 529.93 32.63 1431.85 742.5 6.62 51.21 47.99 15.46 3.8 82.39 20.22 100.88 99.61 0.78 2.17 7.17 3.6 1.74 0.27 4.07 0.9 58.88 3.54 0.1 0.11 4.84 13.67 3.8 0.12 1.29 2.55 0.68 0.61 6.66 38 2.68 1.64 3.24 5.89 4643.68 1.77 21.74 231.95 17.08 26.91 0.29 1.64 139.78 102.85 2.28 0.27 6.83 2.65 5199.72 Ryc.10. Udział powierzchniowy gatunków panujących w siedliskowych typach lasu w obrębie Szydłowiec 100% 80% 60% 40% 20% JD BK DB DB.C GB AK TP OS LMWYŻW LMWYŻŚW OL BMWYŻW BRZ BMWYŻŚW LW LŚW LMB LMW LMŚW BMB BMŚW BMW ŚW OLJ MD OL SO BW BŚW 0% LP -33Tabela 18. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu w n-ctwie (pow. zalesiona). Typ siedliskowy lasu SO 1 BŚW BW BMŚW BMW BMB LMŚW LMW LMB LŚW LW OL OLJ LŁ BMWYŻŚW BMWYŻW LMWYŻŚW LMWYŻW LWYŻŚW LWYŻW 2 569,33 19,05 1997,22 596,39 45,52 1796,47 765,31 9,82 63,55 81,16 4,89 MD ŚW JD BK 3 4 5 6 1,73 0,23 7,77 12,25 18,11 9,9 19,84 151,86 57,9 6,29 1,51 17,19 1,61 8,1 1,4 2,37 4,89 3,41 440,19 94,61 2171,8 35,48 905,15 23,31 546,63 8,38 204,09 1,87 Ogółem 8,05 18,54 78,14 2,33 4,22 7,84 1611,15 691,99 764,03 162,88 1,29 0,52 30,41 2,57 71,26 2,29 DB DB.C JS GB 7 0,19 8 9 10 0,83 1,55 0,15 0,14 19,6 16,59 BRZ 11 16,58 29,22 27,67 27,75 41,2 1,13 OL AK TP OS LP 12 13 14 15 16 0,78 2,17 7,17 5,23 1,74 0,27 4,07 0,9 77,64 3,54 0,1 1,62 0,74 0,43 79,89 7,42 13,34 4,4 9,3 8,38 103,13 65,47 8,63 78,33 8,76 11,09 3,92 0,1 6,34 50,59 16,67 6,24 0,12 2,55 0,68 0,34 5,49 89,27 0,17 36,91 Razem 17 586,1 20,78 2044,59 658,8 50,75 2018,68 980,51 13,36 95,35 92,76 55,6 16,67 9,65 452,65 121,43 4063,04 1868,91 1490,77 430,22 10314,59 76,3 148,04 3501,03 124,13 139,84 4,31 1,13 25,77 414,88 301,23 3,79 0,27 12,66 2,65 15070,62 Ryc.11. Udział powierzchniowy gatunków panujących w siedliskowych typach lasu w n-ctwie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% SO MD ŚW JD BK DB DB.C JS GB BRZ OL AK TP OS LWYŻW LWYŻŚW LMWYŻW LMWYŻŚW BMWYŻW BMWYŻŚW LŁ OLJ OL LW LŚW LMB LMW LMŚW BMB BMW BMŚW BW BŚW 0% LP Z powyższych danych wynika, iż powierzchnię dominującego powierzchniowo siedliska tego nadleśnictwa, tj. LMwyż dzielą między siebie, jako gatunki panujące, jodła oraz sosna. Kilkuprocentowe udziały notują świerk, dąb i olsza. -34Na siedliskach borów i borów mieszanych (wyżynnych i nizinnych) dominują z oczywistych względów d-stany sosnowe, ale często podbite wartościowymi podrostami i dolnymi piętrami jodłowymi. Na zajmujących niewielkie powierzchnie siedliskach olsowych i lasu łęgowego funkcję dominanta przejmuje olsza, która jako gatunek panujący zaznacza swój udział także na wilgotniejszych fragmentach siedlisk lasów i lasów mieszanych wyżynnych. Zbyt duży udział d-stanów z panującą sosną, szczególnie w obrębie Rataje, rysuje się na siedlisku Lwyżśw (przekracza 41%). Są one jednak niemal w każdym przypadku złożone, w warstwie drzew, z kilku gatunków, w tym jodły i niekiedy buka, a pod okapem zawierają wartościowe podrosty i naloty jodłowe z domieszką buka. Tak więc podlegają samorzutnej przebudowie, wspomaganej złożonym postępowaniem rębnym bądź pielęgnacją poprzez trzebieże i czyszczenia. Tabela 19. Zestawienie powierzchni siedliskowych typów lasu wg bonitacji gatunków panujących w n-ctwie Siedliskowe typy lasu Bonitacja Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lw Ol OlJ Lł BMwyż BMwyż św w LMwyż św LMwyż w Lwyż św Lwyż w R-m % IA 49.39 1.01 417.03 70.52 16.18 11.92 0.83 2.33 58.10 12.52 533.03 227.81 107.55 62.61 1996.74 13.25 I 163.63 7.48 924.66 279.90 1.48 1029.10 419.54 2.63 40.99 8.02 2.63 2.08 229.71 59.79 1400.99 581.37 476.23 99.29 5729.52 38.02 II 288.66 7.76 650.96 268.88 10.37 592.97 399.73 3.99 32.54 67.62 14.79 4.81 3.67 142.70 44.96 1870.85 866.86 805.80 226.79 6304.71 41.83 III 84.16 3.11 51.94 38.52 11.20 45.86 71.20 5.87 5.64 3.70 25.77 8.30 1.57 22.14 3.48 258.17 176.49 101.19 41.53 959.84 6.37 IV 0.26 1.42 V 350.21 75.70 Lśw 0.98 20.58 0.54 14.34 0.87 7.12 R-m 586.10 20.78 1.50 11.58 3.56 0.68 16.38 72.69 0.48 7.12 0.05 2044.59 658.80 50.75 2018.68 980.51 13.36 95.35 92.76 55.60 16.67 9.65 452.65 121.43 4063.04 1868.91 1490.77 430.22 15070.62 100.00 Tabela 14 wraz z obrazującym ją diagramem (ryc. 11) pokazują, że drzewostany N-ctwa Skarżysko wykazują dobrą dynamikę wzrostu, bowiem 51% ich powierzchni posiada gatunki panujące charakteryzujące się bonitacjami Ia i I, a kolejne 42% bonitacją II. Udział drzewostanów z niższymi, tj. III, IV i V klasami bonitacji zaznacza się najwyraźniej na obejmujących niewielkie powierzchnie siedliskach bagiennych i mocno wilgotnych. Ryc.12. Udział klas bonitacji wg gatunków panujących w powierzchni siedliskowych typów lasu w n-ctwie -354.8. Charakterystyka walorów genetycznych i bazy nasiennej Dla zachowania naturalnej różnorodności biologicznej i genetycznej oraz poprawy odporności przyszłych drzewostanów, stosuje się hodowlę selekcyjną. Uwzględniając aspekty genetyczne, ekonomiczne oraz trwałość przyszłej produkcji, przyjęto w Nadleśnictwie Skarżysko kierunek selekcji populacyjnej, prowadzonej na bazie własnych drzewostanów nasiennych wyłączonych i gospodarczych oraz drzew matecznych. Te źródła najlepszych genetycznie nasion stanowią podstawę produkcji szkółkarskiej. W n-ctwie istnieje „Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 1997-2012”. 4.8.1. Wyłączone drzewostany nasienne Wyłączone drzewostany nasienne stanowią najcenniejszą bazę nasienną w nadleśnictwie, która powinna być w maksymalnym stopniu wykorzystywana w produkcji szkółkarskiej z uwagi na wysoki stopień dostosowania populacji drzew do miejscowych warunków środowiskowych. W N-ctwie Skarżysko obręb Skarżysko ustanowiono 4 wyłączone drzewostany nasienne: - 1 jodłowy o powierzchni 32,61 ha (oddz. 109a), - 3 modrzewiowe o powierzchni 37,74 ha (oddz. 132a,b,c). 4.8.2. Gospodarcze drzewostany nasienne. Istotnym elementem bazy nasiennej w nadleśnictwie są gospodarcze drzewostany nasienne. Odznaczają się one dobrą zdrowotnością i dość wysoką jakością techniczną, co świadczy o ich dobrym dostosowaniu do miejscowych warunków środowiskowych. Łączna powierzchnia drzewostanów nasiennych gospodarczych w N-ctwie Skarżysko wynosi 503,63 ha. Rozdział tej powierzchni na poszczególne gatunki przedstawia tabela 14. Tabela 20. Zestawienie gospodarczych d-stanów nasiennych wg gatunków panujących Gatunek 1 So Jd Brz Db Ol Razem Rataje 2 183,74 11,76 ---195,50 Obręb Skarżysko 3 20,58 28,07 3,57 6,24 9,66 68,12 Szydłowiec 4 203,18 7,13 ---210,31 N-ctwo 5 407,50 46,96 3,57 6,24 9,66 473,93 Szczegółowy wykaz drzewostanów nasiennych gospodarczych w załącznikach opisów taksacyjnych i w elaboracie (wzór nr 2). zamieszczono 4.8.3. Drzewa mateczne. W N-ctwie Skarżysko obrębie Skarżysko ustanowionych jest 12 drzew matecznych, w tym 6 jodeł i 6 modrzewi. . Ich lokalizację przedstawiono na mapach przeglądowych nasiennictwa i selekcji w skali 1 : 20 000. -36Tabela 21. Wykaz uznanych drzew matecznych Nr rejestru Gatunek Oddziałpoddz. 1 2 3 6966 6967 6968 6969 6970 6971 8810 8811 8812 8813 8814 8815 Jodła pospolita Jodła pospolita Jodła pospolita Jodła pospolita Jodła pospolita Jodła pospolita Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski Modrzew europejski 109a 109a 109a 109a 109a 109a 142b 142a 132a 132a 132a 114g 4.8.4. Szkółki leśne. W N-ctwie Skarżysko obręb Szydłowiec, znajduje się szkółka leśna. Tworzą ją trzy pododdziały kwater na powierzchni otwartej: (82 h-1,15 ha, 91 d-3,70 ha, 92 a- 0,42 ha o łącznej powierzchni 5,27 ha, oraz drzewostany stanowiące otulinę (86 g-3,41 ha, 87 j-0,21 ha, 87 n –0,56 ha, 91 c- 4,27 ha, 92 b-1,24 ha) o sumarycznej powierzchni 9,69 ha. 4.8.5. Uprawy pochodne. W Nadleśnictwie Skarżysko założono bloki upraw pochodnych. W bieżącym okresie gospodarczym zaplanowano kontynuację rozpoczętych już bloków upraw pochodnych oraz zapoczątkowano założenie nowych. Szczegółowe dane na ten temat zawarto w wykazie zamieszczonym poniżej. Tabela 22. Wykaz upraw pochodnych. Oddz. poddz. 1 2 18 65 65 65 a a b c Razem 97 97 98 98 98 109 120 120 121 121 151 151 152 152 152 d i a f g a c d a d g h h i j pow. man. 3 Pow. (ha) istniejąca 4 Obręb Rataje 16.62 10,00 2,30 0,00 1,01 0,00 8,12 0,00 28,05 10,00 Obręb Skarżysko 12.97 7,00 1.26 0,50 5,85 0,00 4.08 2,50 4.51 2,50 32,61 0,00 9.39 5,00 1.34 0,70 10,93 0,00 3.73 2,00 4.52 2,30 2.65 1,50 7,16 0,00 4.79 2,50 1.40 0,70 planowana 5 gatunek blok 6 7 0,00 1,40 0,60 4,95 6,95 - buk - buk - buk - buk 0,00 0,00 3,50 0,00 0,00 22,80 0,00 0,00 6,50 0,00 0,00 0,00 3,50 0,00 0,00 - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła ----- I II -371 2 157 157 155 157 160 160 160 161 161 161 161 162 162 162 162 162 c d d h b c d a b c d b c f g i Razem 117 117 117 117 118 118 118 118 119 119 k l n r f g h i d f Razem 129 c Razem 79 110 Razem OGÓŁEM bx f 3 4 3.28 1,50 7.69 4,00 4.20 2,40 1.14 0,60 4.48 2,50 3.14 1,70 3.21 1,70 1.27 0,70 11.78 4,80 11,41 0,00 3,03 0,00 4.50 2,80 2.06 1,20 7,09 0,00 3,59 0,00 2,02 0,00 181,08 51,10 Obręb Szydłowiec 1,92 0,00 1.73 1,73 1,52 0,00 0,48 0,00 2,44 0,00 2.04 2,04 3.51 3,51 2,31 0,0 2.22 2,22 3,66 0,00 21,83 9,50 7,47 0,00 7,47 0,00 2,27 2,27 2,85 2,85 5,12 5,12 243,55 75,72 5 6 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,20 5,50 1,50 0,00 0,00 4,20 2,10 1,20 52,00 - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła - jodła 7 1,92 0,00 1,52 0,48 2,44 0,00 0,00 2,31 0,00 3,66 12,33 7,47 7,47 0,00 0,00 0,00 78,75 - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk - świerk ----------- - modrzew -- - sosna - sosna --- -- III 4.8.6. Gospodarcze typy drzewostanów i orientacyjne składy gatunkowe upraw. Zasadniczym celem hodowlanym w gospodarstwie leśnym jest uzyskanie takich drzewostanów, które przy określonych warunkach przyrodniczo-leśnych zapewnią trwałość lasów, osiągnięcie zakładanego technicznego celu produkcji oraz spełnianie funkcji pozaprodukcyjnych. Wymienione cele wyrażone są w postaci gospodarczych typów drzewostanów. Wyznaczają one model docelowy drzewostanu, który powinien być osiągnięty w końcu cyklu produkcyjnego. Zgodnie z powyższym, w oparciu o „Zasady Hodowli Lasu” oraz ustalenia I KTG i II KTG, przyjęto dla poszczególnych siedliskowych typów lasu, jednakowe we wszystkich obrębach leśnych, gospodarcze typy drzewostanów oraz orientacyjne docelowe składy gatunkowe przyszłych upraw. Określone w ten sposób cele hodowlane, zdecydowały o przyjęciu sposobów zagospodarowania, wiodących rodzajów rębni, odpowiednich nawrotów cięć oraz okresów odnowienia. Podjęte ustalenia przedstawia tabela 23. -38Tabela 23. Gospodarcze typy drzewostanów i orientacyjne składy gatunkowe upraw Siedliskowy typ lasu GTD Gatunki domieszkowe Orientacyjny skład upraw 1 2 3 4 Projektowane rębnie główne zastępcze 5 6 Bs So Brz So 90, Brz i inne 10 - - Bśw So Brz, Db So 90, Brz, Db i inne 10 I - Bw So Św, Brz So 80, Św, Brz i inne 20 I - Bb So Brz, Św So 90, Brz, Św i inne 10 - - Jd – So Db - So Bk – So So So Jd-So Db-So Św-So Bk, Db, Św, Md Św, Db, Bk, Jd Db, Md Db, Bk. Brz, Md So 60, Jd 30, Db, Bk i inne 10 So 60, Db 20, Bk, Jd i inne 20 So 60, Bk 30, Md i inne 10 So 70 inne 30 So 70, Św, Db i inne 30 So 60, , Jd 30 i inne 10 So 60, Db30 i inne 10 So 60, Św30 i inne 10 So Brz, Św So 80, Brz Św i inne 20 Jd – So So Db-So Jd-So So Db – So Jd – So So – Jd Bk - So Jd So – Db So – Ol So – Jd Db – Jd Db-So Md, Św, Bk Db, Bk. Brz, Md Św, Md, Bk, Jd Św, Db, Md, Brz Db, Bk. Brz, Md Md, Jd, Bk, Św Db, Bk, Md, Jd Bk, Db, Md Św, Lp, Md, Jd Św, Bk, Md, Db Św, Jd Św Św, Ol, Db, Md Jw, Wz, Md Św, Md, Bk, Jd So 50, Jd, 30, Md, Bk i inne 20 So 70 inne 30 So 60, Db 20, Bk, Jd i inne 20 So 50, Jd 30, inne 20 So 70 inne 30 So 40, Db 30, Md, Jd i inne 30 So 40, Jd 30, Db, Bk i inne 30 Jd 50, So 30, Md, Bk i inne 20 So 40, Bk 30, Md, Lp, Jd i inne 30 Jd 80 inne 20 Db 50, So 30, Św, Jd i inne 20 Ol 50, So 30, Św i inne 20 Jd 50, So 30, inne 20 Jd 40, Db 30, Jw, Wz, Md 30 So 60, Db 20, Bk, Jd i inne 20 Ol Brz, So, Św Ol 70, Brz, So i inne 30 Bk - Jd Jd - Bk Db - Bk Bk - So Db - Jd So - Jd Db – So Bk– Db Jd Jd-Db So -Jd Db - Jd So – Db So – Ol Ol-Jd Św-Jd Bk – Jd Db – Jd Bk – Db Db Db – Jd Md, So, Św Md, So So, Md Db, Md Bk, Md Bk, Md, Db Bk, Md,Jd Md, Jd Św, Bk, Md, Db Bk Św, Md Św, Ol, Db, Md Jw, Wz, Md Św, Jd Św Db,Św Ol, Db Db, Md, Św Bk, Md, Św Md, Jd Js, Jd, Wz Jw, Wz, Md Jd 50, Bk 30, So, Md i inne 20 Bk 50, Jd 30, So, Md, inne 20 Bk 60, Db 30, So, Md 10 So 40, Bk 30, Db, Md 30 Jd 50, Db 30, Brz, Md, Św 20 Jd 50, So 30, Md, Bk i inne 20 So 40, Db 30, Md, Jd i inne 30 Db 50, Bk 30, Jd, Md i inne 20 Jd 80 inne 20 Db 50, Jd 30, inne 20 Jd 50, So 30, inne 20 Jd 40, Db 30, Jw, Wz, Md 30 Db 50, So 30, Św, Jd i inne 20 Ol 50, So 30, Św i inne 20 Jd 50, Ol 30 inne 20 Jd 50, Św 30 inne 20 Jd 50, Bk 30, Db, Md i inne 20 Jd 50, Db 30, Md, Bk i inne 20 Db 50, Bk 30, Jd, Md i inne 20 Db 60, Js 20, Jd i inne 20 Jd 50, Db 30, Jw, Wz, Md 20 BMśw BMw BMb BMwyż BMwyżw LMśw LMw LMb LMwyż LMwyżw Lśw Lw Św, Db, Jd IId IIIa IId, IIIa Ib Ib IId IIIa Ib - IIIa - - IId Ib IIIa IId Ib IIIb IId IVd Iid IVd IIIb Ib IVd IIIb IIIa IId, IIIa IV IIIb, IVa IIIb IVa IIIa II IVd -- - - IVa IIa IIIb IIIb IV IVd IIIb IIa, IIIb IVd IVd IVd IIIb IIIb Ib IVd IVd IVa IVd IIa, IIIb IIIb IIIb IVd IIIb IIa IId IIIb IIIb, IVa IId, Iia IVa IIa II IVd IIIa IVd IIa IVd -391 Lł 2 3 4 Js - Db Ol, Wz Db 50, Js 30, Ol i inne 20 Jd – Bk Bk – Jd Bk Bk– Db Jd Db - Bk Ol – Jd Db-Jd Św-Jd Jd Jd - Ol Md, Św Md, Św Md, Jd Md, Jd Św, Bk, Md, Db Jd, Md Jś, Db, Jw. Jw, Wz, Md Ol, Db Św, Bk, Md, Db Jw, Wz, Db Bk 50, Jd 30, Md i inne 20 Jd 60, Bk 30, Md i inne 10 Bk 80 inne 20 Db 50, Bk 30, Jd, Md i inne 20 Jd 80 inne 20 Bk 60, Db 30, Jd, Md 10 Jd 50, Ol 30, Js, Db, Jw. 20 Jd 40, Db 30, Jw, Wz, Md 30 Jd 50, Św 30 inne 20 Jd 80 inne 20 Ol 50, Jd 30 inne 20 Ol Ol Js, Brz Ol 90, Js i inne 10 OlJ Ol – Js Js – Ol Db, Św Św, Wz Js 60, Ol 30, Db i inne 10 Ol 50, Js 30, Wz, Św 20 Lwyż Lwyżw 5 6 - - IIa IVa IIa IIa, IIIb IVd IIIb IVd IIIb IVd IVd IId IIIb IVd Ib IIIa IIIa Ib IIa IIIa IVa IIa II Ivd IVa IVd Dla gruntów nadleśnictwa, które są szczególnie zagrożone pożarami, zaleca się orientacyjne składy upraw ze zwiększonym udziałem brzozy. Orientacyjny skład upraw STL Bśw, Bw, BMśw, BMw - Brz 80 inne gat. 20 LMśw, LMw - Brz 70 inne gat. 30 Przedstawione powyżej składy gatunkowe upraw mają charakter ramowy i mogą, w zależności od lokalnych warunków siedliskowych, ulegać pewnym modyfikacjom; szczególnie dotyczy to zalesień gruntów porolnych. Poszczególne GTD były określane indywidualnie dla każdego drzewostanu i powierzchni leśnej niezalesionej, z uwzględnieniem wariantu siedliska, warunków glebowych, wilgotnościowych, istniejącego składu gatunkowego oraz występującego młodego pokolenia lub warunków do jego powstania. 4.9. Drzewostany cenne pod względem przyrodniczym. W Nadleśnictwie Skarżysko występują drzewostany posiadające specjalne znaczenie: dla środowiska przyrodniczego: drzewostany w rezerwatach przyrody, drzewostany objęte kategorią ochronności „lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody” jako wiodącą wg stanu na 1 stycznia 2008, Tereny N-ctwa Skarżysko objęte są zasięgami różnych wielkopowierzchniowych form ochrony przyrody. Szczegółowe omówienie zawarte jest w „Programie Ochrony Przyrody”. Cały obręb Rataje włączony jest do LKP „Puszcza Świętokrzyska”. 4.9.1. Drzewostany w rezerwatach przyrody W N-ctwie Skarżysko obręb Skarżysko istnieją trzy rezerwaty przyrody: - „Ciechostowice” w oddz: 115 i; 116 h,~f; 133 b,~d; 134 a, b, ~b, ~c o powierzchni 7,46 ha, w tym gruntów związanych z gosp. leśną 0,19 ha. Posiada plan ochrony na lata (1998-2017). - „Cisowy Skarżysko”( „Cis A”) w oddz: 22 a,b,c o powierzchni 6,10 ha. Posiada plan ochrony na lata: 2008-2027 (zatwierdzony 6 lutego 2008r. DZ.U Woj. mazowieckiego nr 17 z dn. 16.02.2008r ) , - „Cisowy Majdów” („Cis B”) w oddz: 36 a,b,c,d,f,g,h,i,j o powierzchni 10,50 ha, w tym 2,43 ha bagna. Posiada plan ochrony na lata: 2008-2027 (zatwierdzony 6 lutego 2008r. DZ.U Woj. mazowieckiego nr 17 z dn. 16.02.2008r ) , Różnice w powierzchni rezerwatów „Ciechostowice” i „Cis A” zostały wyjaśnione w PUL poprzedniej rewizji. -404.9.2. Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody Do tej kategorii ochronności, ustalonej jako wiodąca, zaliczono: Tabela 24. Wykaz lasów stanowiących cenne fragmenty rodzimej przyrody Oddz Pow. STL Gosp. Rodz. Pow. 1 2 3 4 5 Obręb Rataje LMB LMB S S SZCZ.OCHR. D-STAN Obręb Skarżysko BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB LMB BMB LMB BMB BMB S S S S S S S S S S S S S S SZCZ.OCHR. SZCZ.OCHR. D-STAN D-STAN D-STAN SZCZ.OCHR. SZCZ.OCHR. D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN SZCZ.OCHR. D-STAN Obręb Szydłowiec BMB LMB BMB BMB LMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB BMB S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S SZCZ.OCHR. D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN SZCZ.OCHR. D-STAN SZCZ.OCHR. D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN D-STAN SZCZ.OCHR. D-STAN D-STAN D-STAN SZCZ.OCHR. D-STAN 28 d 28 h R-m 1.4 1.02 2.42 104 f 104 k 138 h 19 f 19 g 76 c 76 d 95 c 117 a 118 j 137 g 137 h 140 f 184 a 0.5 0.97 1.48 0.61 1.02 0.35 0.24 1.98 5.34 0.87 0.95 2.52 0.84 6.74 R-m 24.41 61 t 114 h 133 d 134 c 134 i 159 f 159 g 159 i 159 j 159 n 160 j 160 k 161 j 178 d 178 g 179 a 179 b 166 h 167 f 168 f 184 a 184 c 184 f 0.18 1.61 0.96 0.85 1.47 1.38 2.25 1.62 2.48 1.87 4.36 0.7 1.23 2.47 1.21 1.55 1.34 6 5.27 0.85 1.21 3.49 3.6 -411 186 c R-m Ogółem 2 3.54 51.49 78.32 3 LMB 4 S 5 D-STAN W obrębie Skarżysko 2,33 ha LMB jest położone po za lasami ochronnymi w rezerwacie. W lasach stanowiących cenne fragmenty rodzimej przyrody nie zaprojektowano czynności gospodarczych. 4.9.3. Drzewostany objęte wiekoobszarowymi formami ochrony Tereny N-ctwa Skarżysko objęte są zasięgami różnych wielkopowierzchniowych form ochrony przyrody. w obrębie Rataje: Sieradowicki Park Krajobrazowy, Sieradowicki OChK; w obrębie Skarżysko: Przysusko-Szydłowiecki OChK, Konecko-Łopuszniański OChK, Suchedniowsko-Oblęgorski OChK, Dolina Kamiennej OChK; w obrębie Szydłowiec: Dolina Kamiennej OChK, Przysusko-Szydłowiecki OChK Ponadto cały obręb Rataje włączony jest do LKP „Puszcza Świętokrzyska”. 4.10. Funkcje lasu i kategorie ochronności. Przyjęty w obecnym opracowaniu podział lasów Nadleśnictwa Skarżysko na grupy ze względu na pełnione przez nie funkcje i kategorie ochronności w ramach lasów ochronnych przedstawia tabela 24. Tabela 25. Wykaz grup lasu i kategorii ochronności Grupy lasu Lp. Pow. leśna [ha] 1 2 1. Rezerwaty 2. 3. 4. 5. 6. Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców Lasy położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, wodochronne Lasy stanowiące drzewostany nasienne wyłączone z użytkowania rębnego Lasy wodochronne 7. Lasy ochronne (razem 2 – 6) 8. Lasy gospodarcze 9. Razem Obr. Skarżysko Obr. Rataje [%] 3 [ha] 4 [%] 0 0 5 21,44 6 0,40 2,42 0,05 2,06 4058,28 90,13 0 Obr. Szydłowiec [ha] [%] 7 N-ctwo [ha] [%] 0 8 0,00 9 21,44 10 0,14 0,04 0,18 0,00 4,66 0,03 4573,44 84,72 2729,84 51,87 11361,56 74,92 0,00 22,35 0,41 51,31 0,97 73,66 0,49 0 0,00 70,35 1,30 0 0,00 70,35 0,46 420,83 9,35 653,76 12,11 2059,72 39,14 3134,31 20,67 4481,53 99,53 5321,96 98,58 4841,05 91,98 14644,54 96,58 21,31 0,47 54,84 1,02 421,92 8,02 498,07 3,28 4502,84 100 5398,24 100 5262,97 100 15164,05 100 4.10.1. Rezerwaty przyrody Drzewostany rezerwatowe opisano w rozdz. 4.9.1. 4.10.2. Lasy ochronne. Zgodnie z postanowieniem I KTG nie sporządzono nowego wniosku o uznanie lasów za ochronne. Podstawą do ich wyodrębnienia pozostało Zarządzenie Nr 132 MOŚZNiL z dn. 19.09.1994 r. -42Obecny podział lasów ochronnych na wiodące kategorie ochronności uwzględnia zaistniałe do 31.12.2007 r. zmiany polegające na: - zlikwidowaniu strefy ochrony zwierząt (bocian czarny), - zaliczeniu do kategorii ochronności o nazwie– lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody - zbiorowisk leśnych o największych wartościach przyrodniczych, - korekcie granic pododdziałów, - aktualizacji powierzchni pododdziałów i obrębów leśnych, - likwidacji II strefy uszkodzeń przemysłowych. Według aktualnych danych, podział lasów na grupy i kategorie ochronności przedstawia się następująco: 1. Lasy ochronne w obrębie leśnym Rataje o łącznej powierzchni 4481,53 ha, w tym: a) Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 2,42 ha, w pododdziałach: 28 d,h.; b) Lasy położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 4058,28 ha, w pododdziałach: 1 a,c,f-k; 2 a,d,f,i-m; 3 a,b; 4 a-k; 5 a-f; 6 a-c; 7 a-i; 8 a-d; 9 g-j; 10 a-f; 11 a-c; 12a,b,f,l,m; 13 a,f,h,i,w,x,ax; 14 a-g; 15 c,d,g; 16 b,g-k; 17 a-h; 18 a-d; 19 a-j; 20 a-d; 21 a-c; 22 a-c; 23 a,b; 24a-o; 25 f-h,j-m; 26 a,c-l; 27 a-h; 28 a-c,f,g,i-p; 29 a-h; 30 a-m; 31 a,b,d-g; 32 a-d,hj,l; 33 a-h; 34 d,g; 35 a,b,f,i,j; 36 a-c,f,h; 37 a-g; 38a-c; 39 a-f; 40 a,b,d,h,i; 41 b-f; 42 a,d,f; 43 b; 44 a,b; 45 a,b,f-j; 46 a-d; 47 a-c; 48 a,b,d,g,h; 49 a-l; 50 a-i; 51 a-g,i-n,p; 52 a,c,f,g,i-m; 53 a-r; 54 a-h; 55 a-i; 56 a-h; 57 a-i; 58 a-d; 59 a-h; 60 a,c-f; 61 b-h; 62 a-j; 63 a,d,f; 64 a,c,f; 65 a-c,g-k; 66 a-g; 67 a-h; 68 a-n; 69 a-i; 70 a,b; 71 a-d; 72 a-c; 73 a-d; 74 a-d; 75 a-f; 76 a,b,f,i,k-m,o; 77 a-c; 78 a,b; 79 a-c; 80 a-h; 81 a-l; 82 a-d,g-m,o,p; 83 a-h; 84 a-i; 85 a,b,d; 86 a,b,d,h,j; 87 a-i; 88 a-i; 89 a-g; 90 a-h; 91 a-g; 92 a-h; 93 a-h,j,k; 94 a-i; 95 a,c,f-h; 96 a-j; 97 a-g; 98 a-i; 99 a-k;100 a-i; 101 a-f; 102 a-h; 103 a, c-h; 104b-d; 105 a-g; 106 a-f; 107 a-c,f-k,m; 108 c-f,h-k; 109 a-m; 110 aj; 111 a-c,f,g; 112 a-f; 113 a-i; 114 a-h; 115 a,c-j; 116 a-i; 117 a-k; 118 a,b,d,g,h,k,m,o; 119 bj,l,n,o; 120 a-m; 121 a,b,d,f,i; 122 a,d; 123 g; 124 a-l; 125 a-j; 126 a-f;127 a-h; 128 b-g,i-k; 129 ah; 130 a-i; 131 a,b; 132 a,b; 133 a,f,g,i; 134 a-i; 135 d-k; 136 c; 137 a-d; 139 a-h, 140 a-f; 141 a,b; 142 a-d; 143 a-h; 144 d-g; 145 a-c,h,j-m; 146 b,c,f,h,i,l,n; 147 a-j,l-s; 148 a-l; 149 a-k; 150 ai; 151 a-i; 152 a-c,f-i; 153 a-h; 154 a-c; 155a; 156 a-g; 157 a-c; 158 a-d; 159 a-j,l; 160 a-j; 161 ai; 162 a-j; 163 a-h,l; 164 a-g,k; 165 a-h; 166 a,c,f,g; 167 a-h; 168 a-h; c) Lasy wodochronne o powierzchni 420,83 ha, w pododdziałach: 13 b-d,g,j-p,dx,fx; 15 a,b,f; 16 a,c-f; 31 c; 32 g,k,m; 34 a-c,f; 35 c,d,g,h; 36 d,g; 40 c,f,g; 41 a; 42 b,c; 43 a,c,f-i; 60 b; 61 a; 63 b,c; 64 b,d; 65 d,f; 72 d; 85 c,f-i; 86 c,f,g,i,k; 89 h; 93 i; 95 b,d; 103 b; 104 a; 107 d,l; 118 c,f,i,j,l,n,p; 119 a,k,m; 121 c,g,h; 122 b,c,f; 123 a-f; 128 a,h; 133 b-d; 135 a,b; 136 a,b; 138 a,b,d,f,h; 144 a-c; 145 d-g,I; 146 a,d,g,k,m; 155 b-f; 2. Lasy ochronne w obrębie leśnym Skarżysko o łącznej powierzchni 5321,96 ha, w tym: a) Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrrdy, położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 2,06 ha, w pododdziałach: 76 c,d; 104 f,k; b) Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrrdy, wodochronne – o powierzchni 22,35 ha, w pododdziałach: 19 f,g; 95 c; 117 a; 118 j; 137 g,h; 138 h; 140 f; 184 a; ; c) Lasy położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 4573,44 ha, w pododdziałach: 2 a-d,i,j; 3 a-c,f-h; 4 a-c; 5 a-g; 6 a-j; 7 a,f,g; 8 a-d; 9 a,d-g; 10 a-c; 11 a-i; 12 -43a,c,f,h; 13 a-g; 14 c,d,h,l; 15 a,b,m,o; 16 g,h,j; 17 l,m; 18 d; 19 a,b,i,j,l; 20 a-c; 21 a-g; 22 i,j,l,m; 23 a-c,f-i,l; 24 a-d; 25 a,b,d,f,h; 27 a,c-f; 28 a,c,i; 29 a,b,d,f,g; 30 a-i; 31 a,c-j; 32 a-f; 33 d-k; 34 a,b; 35 a-c; 36 k-s; 37 a-h,l; 38 a-d; 39 a,b; 40 a,b; 41 a-c; 42 a-c; 43 a-c; 44 b-d,h,i,k; 45 a-c; 46 a-c; 47 a-d; 48 a-c; 49 a-h; 50 a-d; 51 a-c,f-i; 52 a,b,h,i; 53 a,c,d; 54 a,b,d-j; 55 a,b; 56 a-c; 57 a-d; 58 a,fh; 59 f,j-n; 60 a,b; 61 a,b; 62 a-h; 63 a,c,f,g; 64 c-f,h,k-m; 65 b-f; 66 a-f; 67 a-c; 68 a-f; 69 a-f; 70 a-i; 71 a-l; 72 j,p; 73 a,b,d,f; 74 a-f; 75 a-d; 76 a,b,f-i; 77 f; 78 b-d,g-i,k; 79 a-c,f,g; 80 a,b,d-i; 81 a-c,f,h-j,l,m,o; 82 a-c; 83 a-f; 84 a-h; 85 b-f; 86 a-i; 87 a-f; 88 a-h; 89 a-k; 90 a-d; 91 b,c,g-i; 92 a-f; 93 a-i; 94 a,b; 95 b; 96 a-d; 97 a,c-g,i; 98 a,c-g; 99 b-k;100 a,b; 101 a,b; 102 a; 103 a, g-i; 104 a-d,g-j,i; 105 a-k; 106 a-c; 107 a-d; 108 a-h; 110 c-g,j,l-o; 111 a-i; 112 a-c; 113 a-g; 114 a-g; 115 a-h,j; 116 a-g; 117 b-f,h,j; 118 a-c,k; 119 a-d; 120 a,c-g; 121 a,c-f; 122 c,f,g; 123 c,d; 125 a-g,i,k,m-o; 126 d; 127 a-h; 128 b-r; 129 a-c; 130 a-c; 131 a-h; 132 d; 133 a,c; 134 c-k; 135 a-c; 136 c-f; 137 b-d; 138 c-j; 139 d; 140 c,d; 141 a-d; 142 a-f; 143 f-h,l; 144 b-i; 145 a-m; 146 a-m; 147 a-j; 148 a-g; 149 a-i; 150 a-c; 151 a-h; 152 a-j; 153 a,b,f-o; 154 a-f; 155 a-d; 156 af; 157 a-h; 158 a,b; 159 a-d; 160 a-d; 161 a-f; 162 a-j; 163 a-c; 163A a-c; 164 a-f; 165 a,b; 166 aj,n; 167 a-k; 168 a-i; 169 a-f; 170 a-g,i; 171 a-g; 172 a-d; 173 a-g; 174 a-f,h,i; 175 a; 176 a-g; 177 c,f-k; 178 a-k; 179 a-d,g,h,j; 180 a-j; 182 a,d,h,i; 185 t; 186 a-l; 187 a-x; 208 a-f,h,k-p,s; 209 ai,l,n-r; 210 a-x; 214 a-y; 215 a-w; 216 a-h; 217 a-w; 218 a-i; 222 a-g; 223 a-s; 224 a,d,gi,k,m,o,p,r,s,w,y,bx,dx,fx,gx;225 a,b; d) Lasy stanowiące drzewostany nasienne o powierzchni 70,35 ha, w pododdziałach: 109 a; 132 a-c; e) Lasy wodochronne o powierzchni 653,76 ha, w pododdziałach: 1a-k; 2 g,h; 3 j,k,m; 4 d-h; 7 b-d; 9 b,c; 12 g,i; 14 b,f,g,i-k; 15 d,g-i,k,l,n; 16 a,c-f; 17 a-f,h-k; 18 a-c; 19 c,d,h,k,n; 20 d-g; 22 d-h,k,n; 26 c,g; 27 b; 28 b,d-h; 31 b; 33 a-c; 44 f,g,j,l-n; 51 d; 58 b-d,g; 59 a-d,g-i,o-r; 77 a-d; 78 a,f,j; 85 a; 94 c,d; 95 a;101 c-f; 102 b; 103 b-f; 106 d; 117 g,i; 118 d,f,h,i,l, 122 a,b,d; 123 a,b; 124 a,b; 126 a-c,f,g; 136 a,b; 137 f,i; 138 a,b,d,f; 139 a-c,f; 140 a,b; 143 a-d,i-k,m,n; 174 g; 175 b; 177 a,b,d; 181 a-c; 182 b,c,j-k; 183 a; 3. Lasy ochronne w obrębie leśnym Szydłowiec o łącznej powierzchni 4841,05 ha, w tym: a) Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrrdy, wodochronne – o powierzchni 51,31 ha, w pododdziałach: 114 h; 133 d; 134 c,i; 159 f,h,i,j,n; 160 j,k; 161 j; 166 h; 167 f; 168 f; 178 d,g; 179 a,b; 184 a,c,f; 186 c; b) Lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrrdy, położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 0,18 ha, w pododdziałach: 61 t; c) Lasy położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – o powierzchni 2729,84 ha, w pododdziałach: 13 a-i; 14 g-j; 15 d-i; 16 b-d,m,n; 17 a-g; 18 a-g; 19 a-f; 20 a-h; 22 a,b,d; 23 ad,g,h; 28 a-c,f,i; 30 a-j; 31 a-d; 32 a-l, 33 a-p; 34 a,f-g,k-r; 35 a-j; 36 a-f; 37 a-i; 38 b-d,g,i; 39 a,d,k,o; 40 a-j; 41 a,c-i,k,l; 42 b-h; 43 b-i; 44 b-h; 45 a-d; 46 a-i; 47 a-k; 48 a-i; 49 a-l; 50 a-d; 51 a-c,i,k,n; 52 a,g-k; 53 a-d,g-i,k-m,o; 54 a-j; 55 a,b,f,h-m; 56 b,d,f,g; 57 a-f; 58 a-f; 59 a-f; 60 a-m; 61 a,c,d,g-j,l,p,w; 62 a-f,j,k,m,n; 63 a-a-f,h,j; 64 a-g; 65 a-d; 66 g-m,o; 67 a-c,f-h; 68 ag,i-x; 69 a-d,i-w,z; 70 a-h; 71 a-d; 72 a-h; 73 a-i; 74 a-j; 75 a-h; 76 a-h; 77 a-f; 78 a-g; 79 c,i-m,ow,z; 80 a-i; 81 a-h; 82 a-d; 83 a-k; 84 a-m; 85 a-g; 86 a-g; 87 a,b,h-p; 88 a-g; 89 a-d; 90 a-g; 91 a-c,f-h; 92 b-g; 93 a-f; 94 a-d; 95 a-h; 96 b,d-m; 99 a-c,f-i;100 a-i; 101 a-n; 102 a-f,h-m; 103 y,z; 104 a-f; 105 a-f; 106 a-f; 107 a-h,j-o; 109 a-d; 110 a-h; 111 a-g; 112 a-c; 113 a-d; 114 a-g; 115 a-c,f-h; 116 a-c,j; 120 a-g; 121 a-n; 122 a-f, h-l; 123 a-k; 124 a-g; 125 a,b,f-h; 126 a-l; 128 a-l; 129 a-h; 130 a-c; 131 a-d; 132 a-f; 140 a-d; 141 a-c; 216 a-k; 217 a-f,h-k; -44d) Lasy wodochronne – o powierzchni 2059,72 ha, w pododdziałach: 5 a-r; 6 a,c-s; 7 a-h,j,k; 8 a-p; 9 a,c-i; 10 a-j; 11 a-h; 12 a-h; 21a-i; 24 a-j; 25 a,b,d,f,h; 26 a-k,m; 27a,c,f,g,i-l; 29 a,b,d-i,l,m; 38 a,h; 41 b,j; 42 a; 43 a; 44 a; 50 f,g; 51 d-h,j,l,m; 52 b-f; 53 j,n; 55 d,g; 97 a-f; 98 a,b;108 a-i,k-m; 114 i,j; 115d,i, 116 d,i; 117 a-r; 118 a-k; 119 a-k; 127 a-g; 133 a-c,f-l; 134 a,b,f-h,j; 135 a,c,f-j,l,n; 136 a,c-f,h-j,l; 137 a-g,j; 138 a-g,i-o; 139 a-c,f-k; 142 a-n; 143 a-h; 144 a-k; 145 a-h; 146 a,c-i,k-p,s; 147 a-d,g-i,k,m-o; 148 a,c-h,k,l; 149 a,c-f; 150 a-c; 151 a-d; 152 b-f,h-r; 153 a-i,k; 154 a-h,j-l,n-p; 155 a,c-f,h-j,l,m; 156 a-f; 157 a-g; 158 a-i; 159 ad,k-m,o; 160 a-d,g,h; 161 a-f,h,i,k,l; 162 a-l; 163 a-d,g-t; 164 a,c-g; 165 b-g; 166 a-g,i; 167 a-d,hk; 168 a,c,i-t; 169 d-j; 170 a,b,d,f,h,i; 171 a-h; 172 a-c; 173 a,c-h; 174 a-d; 175 a-g; 176 a,b,g-j; 177 a-n,p-s,w; 178 a-c,f,h,i,k-n; 179 c-n; 180 a-j,l,m; 181 a,b,d,f; 182 a-c,f-l; 183 a-j; 184 b,d,g-i; 185 a,b,d-h; 186 a,f-k; 187 a,c-j,l-p; 188 a-h; 189 a-c,f; 190 a-c; 191 a-h; 192 a-d; 193 a-c; 194 a-d; 5. Charakterystyka stanu lasu i zasobów drzewnych. Pełny obraz parametrów wyrażonych w liczbach bezwzględnych i procentowych, charakteryzujących zasoby drzewne, potencjał produkcyjny i stan lasu, zawierają tabele II, III, IV, Va, Vb, VI i VIIIa, które zamieszczono w części tabelarycznej niniejszego elaboratu oraz w opisach taksacyjnych. Zgodnie z § 74 obowiązującej IUL, tabelę III sporządzono dla poszczególnych obrębów leśnych oraz nadleśnictwa łącznie, a pozostałe tylko dla obrębów leśnych. 5.1. Sposób inwentaryzacji zasobów drzewnych. Inwentaryzacja zasobów drzewnych w ramach obrębów leśnych, od II klasy wieku wzwyż, przeprowadzona została według statystycznej metody reprezentacyjnej. W I klasie wieku inwentaryzację miąższości oparto o taksację wzrokową. Całość prac, zgodnie z obwiązującą IUL, wykonano w trzech etapach: Etap pierwszy - szacunek zasobności drzewostanów (podczas sporządzania opisu taksacyjnego), z wykorzystaniem powierzchni próbnych relaskopowych, określenie bonitacji i zadrzewienia na podstawie „Tablic zasobności i przyrostu drzewostanów”, opracowanych przez Bolesława Szymkiewicza (Wydanie V, PWRiL Warszawa 1986). Etap drugi - inwentaryzacja zasobów miąższości obrębu leśnego statystyczną metodą reprezentacyjną z zastosowaniem warstw gatunkowo-wiekowych oraz losowego rozdziału prób pomiarowych. W tym celu wylosowano i założono następującą liczbę powierzchni próbnych: Tabela 26. Liczba powierzchni próbnych Powierzchnie próbne /szt./ Obręb wylosowano założono 1 2 3 Rataje Skarżysko 1029 1246 1029 1243 Szydłowiec N-ctwo 820 3095 819 3091 Uwagi 4 -- -pow. nr (1005, 1240, 1243)-Ia klasa wieku pow. nr (448)- Ia klasa wieku X Etap trzeci - wyrównanie miąższości oszacowanej w drzewostanach do miąższości ustalonej dla klas i podklas wieku, w wyniku pomiaru miąższości statystyczną metodą reprezentacyjną w warstwach gatunkowo-wiekowych, z wykorzystaniem równań regresji. Wykaz parametrów warstw stratyfikacyjnych, jak również warstw o powierzchni mniejszej od 30 ha włączonych do warstw podobnych gatunków panujących, przedstawiono w tabelach 27 i 28. -45Tabela 27. Warstwy stratyfikacyjne. Nr warstwy Klasa wieku Gatunek panujący 1 2 3 Powierzchnia [ha] Liczba prób Miąższość [m3] Błąd procentowy 4 5 6 7 Obręb Rataje 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 IIa IIb IIIa IIIa IIIb IIIb IIIb IVa IVa IVa IVb IVb KO/KDO KO/KDO Va Va Vb Vb VI VI SO SO SO JD SO JD DB SO JD BRZ SO JD SO JD SO JD SO JD SO JD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 IIa IIb IIb IIb IIIa IIIa IIIa IIIb IIIb IIIb IVa IVa IVb IVb IVb KO/KDO KO/KDO Va Va Vb Vb VI VI SO SO JD BRZ ŚW SO JD SO JD BRZ SO JD SO OL JD SO JD SO JD SO JD SO JD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 IIa IIa IIb IIIa IIIa IIIb IIIb IVa IVa IVb KO/KDO KO/KDO Va Vb VI SO BRZ SO SO JD SO JD SO JD SO SO JD SO SO SO 124,4800 219,0700 442,2000 226,6200 384,5700 248,4500 72,3800 399,0600 123,0100 54,9700 572,8900 53,0100 231,3800 129,0500 399,2600 47,9500 158,1600 71,4200 239,8100 82,6500 14 29 60 48 63 42 13 83 29 12 131 15 96 58 104 11 53 27 103 36 13109 40690 103890 38390 111509 59207 17041 124430 30044 16159 175433 14066 52654 29938 134925 9379 51627 19283 67144 19169 15,0849 8,2320 4,4200 7,1300 3,9108 6,2937 10,5078 2,9582 6,0780 9,7911 2,7660 10,8881 6,5969 5,9648 3,0208 14,4671 4,3409 5,9093 4,3711 6,7901 8 14 19 10 7 26 53 43 117 18 51 61 72 13 51 97 85 53 79 108 29 108 116 14485 20098 3779 8096 7911 51273 60024 70997 137058 28176 96086 102128 118180 10867 75152 84492 51594 81028 100915 140320 30209 79583 98041 19,9649 15,0550 19,6700 10,6379 13,6670 7,7737 6,0377 6,6350 4,0231 9,6787 4,3228 4,0876 4,3446 13,2710 4,3572 4,4621 5,0385 3,9393 3,9093 3,3898 7,9970 3,6330 3,9963 21 4 35 73 7 95 10 106 7 98 146 15 94 50 48 23865 2551 72813 143631 7121 193615 13070 196988 7255 169218 90003 9784 138989 59935 44674 15,1171 45,0754 6,8149 4,9571 27,7100 3,2656 18,1082 2,5485 14,6996 2,5647 5,9504 9,5325 2,7922 4,3337 4,7517 Obręb Skarżysko 122,3000 115,6900 45,1800 69,0700 37,3100 195,7000 269,4800 280,0800 633,2900 98,6500 283,2600 342,2000 352,9300 42,8400 218,0600 316,6100 214,9800 223,8100 303,8300 415,7000 93,2300 275,3200 331,9100 Obręb Szydłowiec 273,1900 41,8100 392,1300 643,2600 41,6300 701,7600 72,1800 652,0300 37,3000 507,6700 440,6900 35,8600 416,0500 190,3800 148,1900 -46Tabela 28. Warstwy o powierzchni poniżej 30 ha dołączone do innych warstw Kl. wieku Obr. Rataje Gat. pan. Pow. 1 2 3 Doł. do warstwy nr 4 IIa IIa IIa IIa IIb IIb IIb IIb IIb IIb IIb IIIa IIIa IIIa IIIa IIIa IIIa IIIa IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IVa IVa IVa IVb IVb IVb KO/KDO KO/KDO KO/KDO KO/KDO Va Vb Vb VI BRZ MD OL DB DB JD JS ŚW OL GB BRZ BRZ ŚW BK AK GB DB OL ŚW MD OL BK BRZ OL BK GB OL BK DB BK OL BRZ GB OL BRZ OL OL 5,1300 1,8700 4,9500 4,0600 9,1900 24,7400 1,1300 1,5100 1,6700 0,3600 3,0800 5,1600 13,8000 10,3800 1,5100 8,9100 17,5700 6,1300 6,9800 4,8900 6,6500 8,1900 19,7000 10,8600 5,7700 2,1400 0,9000 21,6100 4,4900 1,9700 1,5400 14,5200 11,8200 7,3600 3,2100 4,5100 3,3700 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 5 5 7 7 7 10 10 10 11 11 11 13 13 13 13 15 17 17 19 Obr. Skarżysko Gat. pan. Pow. Kl. wieku 5 6 IIa IIa IIa IIa IIa IIa IIb IIb IIb IIb IIb IIb IIb IIIa IIIa IIIa IIIa IIIa IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IVa IVa IVa IVa IVa IVb IVb IVb IVb IVb KO/KDO KO/KDO KO/KDO Va Va Va Va Va Vb Vb Vb VI VI VI MD BRZ DB GB OS OL DB BK GB MD OL OS ŚW DB OS MD BRZ OL ŚW DBC BK MD GB OL DB BRZ ŚW DBC OL MD BRZ DB MD BK ŚW OL BRZ MD OL MD BK ŚW BRZ BRZ MD BK OL DB MD Obr. Szydłowiec Gat. pan. Pow. Kl. wieku 7 Doł. do warstwy nr 8 9 10 11 Doł. do warstwy nr 12 2,8000 15,2000 1,1800 0,5900 0,0200 0,6100 6,8100 0,7800 0,2900 1,7800 20,5600 4,3000 2,0200 2,2000 1,1900 2,8700 26,0100 9,8100 12,9500 1,6600 19,2900 1,6600 0,0200 13,2100 11,0200 6,1400 24,4100 2,2600 2,8100 12,3100 1,0900 0,1000 11,4200 2,2800 21,8000 24,4500 24,2700 0,5800 12,1700 23,3100 21,9000 3,9300 10,8900 5,5500 2,9900 10,2100 4,4300 10,4300 0,1100 1 1 1 1 1 1 4 4 4 2 4 4 2 7 7 7 7 7 9 10 10 9 10 10 10 12 12 12 12 12 14 14 13 14 13 16 16 16 19 19 19 19 19 20 20 20 23 23 23 IIa IIa IIa IIa IIb IIb IIb IIb IIb IIb IIIa IIIa IIIa IIIa IIIa IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IVa IVa IVa IVa IVb IVb IVb KO/KDO Va Va Va Va Vb VI VI OL GB DB OS TP BRZ OL JD Św OS ŚW DB AK BRZ Ol AK LP BK OL MD BRZ DB ŚW OL ŚW BRZ DB BK JD OL OL DB BK OL JD DB JD BK 4,1400 1,6400 2,6800 2,6300 0,2700 15,4200 12,4100 4,0100 3,9900 2,2800 3,4600 3,2600 1,0500 26,8100 16,8200 1,1200 2,5500 4,4300 25,8200 1,7700 20,6700 5,2000 2,0400 17,3700 4,1800 4,6200 4,7700 2,6500 24,6100 5,4200 6,4100 2,8100 1,9000 3,5400 13,9200 1,0400 0,8800 8,1000 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 6 6 6 6 6 6 6 6 8 8 8 8 10 10 10 11 13 13 13 13 14 15 15 -475.2. Gatunki budujące drzewostany nadleśnictwa Poniżej przedstawiono zestawienia oraz diagramy, które dla obrębów leśnych i nadleśnictwa ogółem, obrazują takie zagadnienia jak: o powierzchnię i procentowy udział drzewostanów wg gatunków panujących w powierzchni leśnej, o miąższość i procentowy udział drzewostanów wg gatunków panujących w zapasie powierzchni leśnej, o miąższość i procentowy udział gatunków rzeczywistych w zapasie powierzchni leśnej zalesionej, o zmiany udziału powierzchniowego gatunków panujących pomiędzy III i IV rewizją urządzeniową, o udział powierzchni drzewostanów wg klas bonitacji gatunków panujących. Dokonano również interpretacji danych i zapisano wynikające z tego wnioski. Tabela 29. Udział powierzchniowy gatunków panujących Gatunek 1 SO MD ŚW JD BK DB DBC JS GB BRZ OL AK TP OS LP Razem Obr. Rataje [ha] [%] 2 3162,73 11,25 23,30 1008,05 52,07 77,89 3 70,24 0,25 0,52 22,39 1,16 1,72 1,13 23,23 88,37 53,31 1,51 0,03 0,52 1,96 1,18 0,03 4502,84 Obr. Szydłowiec [ha] [%] Obr. Skarżysko [ha] [%] 4 2525,09 63,28 103,00 2263,42 55,12 36,41 4,02 5 46,78 1,17 1,91 41,93 1,02 0,67 0,07 6 4700,05 1,77 21,74 231,95 17,08 26,91 0,29 7 89,31 0,03 0,41 4,41 0,32 0,51 0,01 0,90 186,73 154,44 0,02 3,46 2,86 5,83 0,11 1,64 139,78 109,73 2,28 0,27 6,83 2,65 0,03 2,66 2,08 0,04 0,01 0,13 0,05 100 5398,24 100 5262,97 100 N-ctwo [ha] [%] 8 10387,87 76,30 148,04 3503,42 124,27 141,21 4,31 1,13 25,77 414,88 317,48 3,79 0,27 12,66 2,65 9 68,51 0,50 0,98 23,10 0,82 0,93 0,03 0,01 0,17 2,74 2,09 0,02 0,00 0,08 0,02 15164,05 100 % Ryc.13. Udział powierzchniowy gatunków panujących 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 SO MD ŚW obr. Rataje JD BK DB obr.Skarżysko DBC JS GB obr.Szydłowiec BRZ OL N-ctwo AK TP OS LP -48Tabela 30. Udział miąższościowy gatunków panujących Gatunek 1 SO MD ŚW JD BK DB DBC JS GB BRZ OL AK TP OS LP Razem Obr. Rataje [ha] [%] Obr. Skarżysko [ha] [%] 2 823460 1851 4625 243843 12726 13877 3 72,42 0,16 0,41 21,44 1,12 1,22 4 703495 20468 26670 635861 14998 6660 1175 5 47,62 1,39 1,81 43,04 1,02 0,45 0,08 6 1081545 315 3080 59954 5625 4397 197 3990 21910 10453 150 0,02 0,35 1,93 0,92 0,01 40 37888 29277 0 2,57 1,98 630 0,04 80 16439 16745 370 55 695 495 1137082 100 1477162 Obr. Szydłowiec [ha] [%] 100 N-ctwo [ha] 7 90,9 0,03 0,26 5,04 0,47 0,37 0,01 1,38 1,41 0,03 0 0,06 0,04 1189795 100 [%] 8 2608500 22634 34375 939668 33349 24934 1175 197 4110 76237 56475 520 55 1325 495 3804039 9 68,58 0,6 0,9 24,7 0,88 0,66 0,03 0,01 0,11 2 1,48 0,01 0 0,03 0,01 100 % Ryc.14. Udział miąższościowy gatunków panujących 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 SO MD ŚW obr. Rataje JD BK DB DBC obr.Skarżysko JS GB BRZ OL obr.Szydłowiec AK TP OS LP N-ctwo Tabele oraz diagramy wskazują na dwa podstawowe gatunki budujące drzewostany N-ctwa Skarżysko: sosnę oraz jodłę. W skali nadleśnictwa ogółem, tak w wymiarze powierzchniowym jak i miąższościowym wg gatunków panujących, jodła i sosna osiągają łącznie udziały powyżej 90%. Proporcje pomiędzy tymi gatunkami układają się odmiennie w obrębach leśnych. W obrębie Skarżysko, analizując tak powierzchnię jak i miąższość, udział sosny i jodły jest niemal jednakowy (oba gatunki mają udział ponad 40%). W pozostałych obrębach przeważają dstany z panującą sosną. Udział pozostałych gatunków jest marginalny. -49Tabela 31. Udział miąższościowy gatunków rzeczywistych (pow. zalesiona) Obr. Rataje Gatunek [m3] [%] Obr. Skarżysko [m3] [%] Obr. Szydłowiec [m3] [%] N-ctwo [m3] [ha] SO MD ŚW JD BK DB DB.C JW. JS GB BRZ OL AK OS TP LP 2 688520 5015 26510 303160 18685 39715 5 0 100 8315 31035 10960 450 1245 0 0 3 60.73 0.44 2.34 26.74 1.65 3.50 0.00 0 0.01 0.73 2.74 0.97 0.04 0.11 0 0 4 533530 28215 67790 679550 38025 34585 1075 145 50 2140 52390 31980 0 3030 0 0 5 36.23 1.92 4.60 46.15 2.58 2.35 0.07 0.01 0.00 0.15 3.56 2.17 0 0.21 0 0 6 978815 1805 13330 94435 7510 18890 35 0 0 790 50950 17850 545 2560 50 310 7 82.40 0.15 1.12 7.95 0.63 1.59 0.00 0 0 0.07 4.29 1.50 0.05 0.22 0.00 0.03 8 2200245 35035 107630 1077115 64220 93190 1115 145 150 11245 134375 60790 995 6835 50 310 9 58.00 0.93 2.83 28.41 1.69 2.44 0.03 0.00 0.00 0.30 3.55 1.60 0.03 0.00 0.18 0.01 R-m 1133715 100 1472505 100 1187875 100 3794095 100 1 % Ryc.15. Udział miąższościowy gatunków rzeczywistych 90.00 80.00 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00 0.00 SO MD ŚW Rataje JD BK DB Skarżysko DB.C JW JS Szydłowiec GB BRZ OL AK OS TP LP N-ctwo Spośród gatunków lasotwórczych, widoczny przekraczający 1% udział miąższościowy wyliczony wg gatunków rzeczywistych mają, tylko brzoza, dąb, świerk, buk i olsza. Inne gatunki decydują o bioróżnorodności ekosystemów leśnych, lecz nie mają znaczenia gospodarczego. Porównanie rzeczywistych udziałów miąższościowych poszczególnych gatunków drzew z udziałem wyliczonym wg gatunków panujących pokazuje wzrost udziału poszczególnych gatunków kosztem sosny, której udział spada o ok. 10%. Liczbę 15 gatunków panujących powiększają jeszcze tylko sporadycznie pojawiające się jawor i wierzba. -50Tabela 32. Zmiany udziału powierzchniowego panujących gatunków drzew między III i IV rewizją PUL Gatunek [ha] 1 SO MD ŚW JD BK DB DBC JS GB BRZ OL AK TP OS LP Ogółem Nadleśnictwo IV rewizja [ha] [%] III rewizja [%] Wzrost/Spadek [ha] [%] 2 10647.85 55.81 143.04 3155.84 53.59 189.60 0.00 1.29 20.95 503.14 298.30 0.00 0.28 14.87 0.18 3 70.60 0.40 0.90 20.90 0.40 1.30 0.00 0.00 0.10 3.30 2.00 0.00 0.00 0.10 0.00 4 10387.57 76.30 148.04 3503.72 124.27 141,21 4.31 1.13 25.77 414.88 317.48 3.79 0.27 12.66 2.65 5 68.51 0.50 0.98 23.10 0.82 0.93 0.03 0.01 0.17 2.74 2.09 0.02 0.00 0.08 0.02 6 -260,28 20.49 5.00 347.88 70.68 -48.39 4.31 -0.16 4.82 -88.26 19.18 3.79 -0.01 -2.21 2.47 7 -2.44 36.71 3.50 11.01 131.89 -25.52 --12.40 23.01 -17.54 6.43 --3.57 -14.86 1372.22 15084.74 100.00 15164,05 100.00 79.31 0.52 ha Ryc.16. Porównanie powierzchni panujących gatunków drzew między III i IV rewizją PUL 12000.00 11000.00 10000.00 9000.00 8000.00 7000.00 6000.00 5000.00 4000.00 3000.00 2000.00 1000.00 0.00 SO MD ŚW JD BK III rewizja DB DBC JS GB BRZ OL AK TP OS LP IV rewizja Powyższe dane pokazują stosunkowo niewielkie zmiany między III i IV rewizją, jeśli chodzi o udział gatunków panujących w powierzchni leśnej. Zmniejszeniu uległ udział sosny, dęba i gatunków lekko nasiennych tj. brzozy i osiki. Większy procentowy wzrost lub spadek dotyczy gatunków, które zajmują niewielkie bądź marginalne powierzchnie. -515.3. Struktura wiekowa drzewostanów. Struktura wiekowa drzewostanów, w oparciu o powierzchnię oraz miąższość klas i podklas wieku, przedstawiona została w postaci zaprezentowanych poniżej syntetycznych zestawień oraz obrazujących te zestawienia diagramów. Tabela 33. Udział powierzchniowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku Klasa wieku 1 płazowiny halizny i zręby w produkcji ubocznej pozostałe niezalesione R-m niezalesione Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO KDO Bud. przer. R-m zalesione Ogółem Obr. Rataje [ha] [%] 2 3 0,00 0,00 0,00 0,00 0,94 0,02 3,03 0,07 3,97 0,09 48,15 1,07 170,33 3,78 124,48 2,76 219,07 4,87 668,82 14,85 705,40 15,65 577,04 12,82 625,90 13,90 447,21 9,93 229,58 5,10 215,94 4,80 106,52 2,37 0,00 0,00 358,36 7,96 2,07 0,05 0,00 0,00 4498,87 99,91 4502,84 100,00 Obr. Skarżysko [ha] [%] 4 5 3,38 0,06 3,06 0,06 0,14 0,00 19,63 0,36 26,21 0,48 31,06 0,58 59,54 1,10 122,30 2,27 229,94 4,26 502,49 9,30 1012,02 18,76 625,46 11,59 613,83 11,37 527,64 9,77 508,93 9,43 333,20 6,17 213,99 3,96 60,04 1,11 531,59 9,85 0,00 0,00 0,00 0,00 5372,03 99,52 5398,24 100,00 Obr. Szydłowiec [ha] [%] 6 7 3,83 0,07 17,92 0,34 4,41 0,08 37,09 0,70 63,25 1,19 153,40 2,91 452,19 8,59 315,00 5,99 392,13 7,45 684,89 13,01 773,94 14,70 689,33 13,10 507,67 9,65 416,05 7,91 190,38 3,62 143,49 2,73 4,21 0,08 0,49 0,01 437,82 8,32 38,73 0,74 0,00 0,00 5199,72 98,81 5262,97 100,00 N-ctwo [ha] [%] 8 9 7,21 0,05 20,98 0,14 5,49 0,04 59,75 0,39 93,43 0,62 232,61 1,53 682,06 4,50 561,78 3,70 841,14 5,55 1856,20 12,24 2491,36 16,42 1891,83 12,48 1747,40 11,52 1390,90 9,17 928,89 6,13 692,63 4,57 324,72 2,14 60,53 0,40 1327,77 8,76 40,80 0,27 0,00 0,00 15070,62 99,38 15164,05 100,00 -52Tabela 34. Udział miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku Klasa wieku 1 płazowiny halizny i zręby w produkcji ubocznej pozostałe niezalesione R-m niezalesione Ia Obr. Skarżysko [ha] [%] 4 5 165 0,01 0 0,00 0 0,00 973 0,07 1138 0,08 Obr. Rataje [ha] [%] 2 3 0 0,00 0 0,00 0 0,00 64 0,01 64 0,01 40 0,00 Ib 5855 IIa 13085 Obr. Szydłowiec [ha] [%] 6 7 155 0,01 0 0,00 0 0,00 760 0,06 915 0,07 [ha] 8 320 0 0 1797 2117 N-ctwo [%] 9 0,01 0,00 0,00 0,05 0,06 15 0,00 990 0,08 1045 0,03 0,51 2185 0,15 13330 1,12 21370 0,56 1,15 14435 0,98 26470 2,22 53990 1,42 IIb 40740 3,58 32020 2,17 72845 6,12 145605 3,83 IIIa 142355 12,52 119195 8,07 150725 12,67 412275 10,84 IIIb 187690 16,51 236020 15,96 206675 17,39 630385 16,55 IVa 170425 14,99 198255 13,42 204185 17,16 572865 15,06 IVb 189495 16,66 204105 13,82 169195 14,22 562795 14,79 Va 144185 12,68 182085 12,33 138985 11,68 465255 12,23 Vb 71030 6,25 170535 11,55 59940 5,04 301505 7,93 VI 56410 4,96 96300 6,52 43505 3,66 196215 5,16 VII 29760 2,62 60400 4,09 1055 0,09 91215 2,40 VIII i st. 0 0,00 20890 1,41 110 0,01 21000 0,55 KO 82310 7,24 136065 9,21 92245 7,75 310620 8,17 KDO 335 0,03 0 0,00 7620 0,64 7955 0,21 Bud. przer. 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 przestoje 3303 0,29 3519 0,24 1005 0,08 7827 0,21 R-m zalesione Ogółem 1137018 1137082 99,99 100,00 1475964 1477102 99,92 100,00 1188880 1189795 99,93 100,00 3801922 3804039 99,94 100,00 Ryc.17. Struktura wiekowa drzewostanów obrębu Rataje 800 200000 700 180000 160000 600 140000 500 120000 400 100000 300 80000 60000 200 40000 100 20000 0 0 IA IB IIA pow ierzchnia IIB IIIA IIIB IVA IVB miąższość VA VB VI VII VIII KO KDO -53Ryc.18. Struktura wiekowa drzewostanów obrębu Skarżysko 1100.00 260000 240000 220000 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 1000.00 900.00 800.00 700.00 600.00 500.00 400.00 300.00 200.00 100.00 0.00 IA IB IIA IIB IIIA IIIB IVA IVB VA VB VI VII VIII KO KDO miąższość powierzchnia Ryc. 19. Struktura wiekowa drzewostanów obrębu Szydłowiec 900.00 220000 200000 800.00 180000 160000 140000 700.00 600.00 500.00 120000 100000 400.00 80000 60000 40000 300.00 200.00 100.00 20000 0 0.00 IA IB IIA IIB IIIA IIIB IVA IVB VA VB VI VII VIII KO KDO miąższość powierzchnia Ryc.20. Struktura wiekowa drzewostanów N-ctwa 3000,00 700000 2500,00 600000 500000 2000,00 400000 1500,00 300000 1000,00 200000 500,00 100000 0,00 0 IA IB IIA IIB IIIA powierzchnia IIIB IVA IVB VA miąższość VB VI VII VIII KO KDO BP -54Przedstawione na powyższych diagramach, powierzchniowe i miąższościowe rozkłady drzewostanów w podklasach wieku są do siebie podobne w obrębach Rataje i Skarżysko. Niewielka powierzchnia I klasy wieku wynika z niestosowania w użytkowaniu rębnym, poza kilkoma wyjątkami, rębni zupełnej, a także rębni złożonych z krótszym okresem odnowienia (gniazdowych i częściowych). Nieco odmiennie wygląda sytuacja w obrębie Szydłowiec. Tu z racji występowania uboższych siedlisk, znaczniejszy udział w użytkowaniu mają rębnie zupełne i złożone z krótkim okresem odnowienia, co przekłada się na większy udział drzewostanów I klasy wieku. Rozpatrując całe klasy wieku, największym udziałem powierzchniowym jak i miąższościowym cechują się drzewostany III i IV klasy wieku, z wyróżniającą się IIIb podklasą wieku. Wyodrębnione w oddzielną grupę i wykazujące duży udział drzewostany w klasie odnowienia, są wiekowo, w górnych warstwach, zaawansowane, a pod osłoną podbite zazwyczaj dolnymi piętrami bądź młodnikami jodłowymi z udziałem buka i domieszkami świerka lub dębu. Poniżej przedstawiono porównanie obecnej struktury wiekowej (IV rewizja PUL) ze strukturą z poprzedniego opracowania urządzeniowego (III rewizja PUL). Tabela 35. Zestawienie porównawcze powierzchni w klasach i podklasach wieku wg III i IV rewizji PUL w n-ctwie Klasa wieku 1 płazowiny halizny i zręby w produkcji ubocznej pozostałe niezalesione Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KO KDO Bud. przer. Ogółem III rewizja [ha] [%] 2 3 6,96 0,05 51,77 0,34 2,46 0,02 22,72 0,15 665,99 4,41 554,16 3,67 832,93 5,52 1744,80 11,57 2234,00 14,81 1828,30 12,12 1799,52 11,93 1434,16 9,51 1204,20 7,98 482,70 3,20 566,89 3,76 293,11 1,94 96,56 0,64 1220,79 8,09 42,72 0,28 0,00 0,00 15084,74 100,00 IV rewizja [ha] [%] 4 5 7,21 0,05 21,28 0,14 5,49 0,04 59,75 0,39 232,61 1,53 682,06 4,50 561,78 3,70 841,14 5,55 1856,20 12,24 2491,36 16,43 1891,83 12,48 1747,40 11,52 1390,90 9,17 928,89 6,13 692,63 4,57 324,72 2,14 60,53 0,40 1327,77 8,76 40,80 0,27 0,00 0,00 15164,05 100,00 Wzrost/Spadek [ha] [%] 6 7 0,25 3,59 -30,49 -58,90 3,03 123,17 37,03 162,98 -433,38 -65,07 127,90 23,08 -271,15 -32,55 -903,66 -51,79 -377,80 -16,91 663,06 36,27 92,31 5,13 313,24 21,84 186,70 15,50 446,19 92,44 125,74 22,18 31,61 10,78 -36,03 -37,31 106,98 8,76 -1,92 -4,49 0,00 0,00 79,31 0,53 -55Ryc.21. Porównanie powierzchni klas i podklas wieku n-ctwa między III i IV rewizją PUL 2750.00 2500.00 2250.00 2000.00 1750.00 1500.00 1250.00 1000.00 750.00 500.00 250.00 III rewizja Bud. przer. KDO KO VIII i st. VII VI Vb Va IVb IVa IIIb IIIa IIb IIa Ib Ia pozostałe niezalesione w produkcji ubocznej halizny i zręby płazowiny 0.00 IV rewizja Rozkłady powierzchni leśnej na podklasy wieku wg III i IV rewizji PUL są do siebie zbliżone. Nastąpiło widoczne przesunięcie o 10 lat. Na uwagę zasługuje fakt znacznego zmniejszenia w IV rewizji PUL powierzchni Ia klasy wieku, co jest następstwem coraz szerszego stosowania rębni złożonych. Strukturę gatunkową podklas wieku w poszczególnych obrębach leśnych i nadleśnictwie ogółem, zestawioną wg gatunków panujących, przedstawiono poniżej. Tabela 36. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Rataje 1 SO MD ŚW JD BK DB JS GB BRZ OL AK IA IB IIA IIB IIIA IIIB IVA IVB VA VB VI VII VIII KO KDO R-m 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 38.32 160.53 108.47 177.39 2.19 2.30 1.87 1.01 1.51 1.15 24.74 4.15 1.89 1.60 4.06 9.19 1.13 0.36 1.37 5.13 3.08 0.45 3.52 4.95 1.67 378.74 372.70 399.06 545.89 391.90 150.44 166.98 69.46 4.89 13.80 6.98 226.62 248.45 123.01 53.01 47.95 71.42 45.59 37.06 10.38 8.19 5.77 21.61 17.57 37.84 4.49 8.91 5.16 6.13 1.51 19.70 6.65 2.14 36.20 10.86 0.90 7.36 3.21 4.51 3.37 199.46 2.07 3161.41 11.25 23.30 129.05 1008.05 1.97 52.07 76.64 1.13 11.82 23.23 14.52 88.37 1.54 51.91 1.51 R-m 48.15 170.33 124.48 219.07 668.82 705.40 577.04 625.90 447.21 229.58 215.94 106.52 0.00 358.36 2.07 4498.87 -56- Ryc.22. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Rataje 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% IA IB SO IIA MD IIB IIIA ŚW JD IIIB BK IVA IVB DB VA JS VB GB VI BRZ VII VIII OL KO KDO AK Tabela 37. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Skarżysko 1 SO MD ŚW JD BK DB DB.C GB BRZ OL OS IA IB IIA IIB 2 3 4 5 15.14 38.43 101.90 111.89 2.81 0.64 2.80 1.78 0.58 2.02 0.66 45.18 0.52 0.78 1.44 3.11 1.18 6.81 0.10 0.59 0.29 1.49 6.31 15.20 36.33 9.66 9.39 0.61 20.56 0.32 0.02 4.30 IIIA IIIB IVA 6 7 8 195.70 280.08 283.26 2.87 1.66 12.31 37.31 12.95 24.41 227.40 618.68 294.27 19.29 2.20 11.02 1.66 2.26 0.02 26.01 53.45 6.14 9.81 13.21 2.81 1.19 IVB 9 VA VB VI VII VIII KO KDO 10 11 12 13 14 15 16 319.71 11.42 21.80 218.06 2.28 0.10 223.81 396.95 213.65 36.30 25.37 267.31 23.31 2.99 0.11 0.58 3.93 231.63 93.23 115.01 167.26 34.67 214.98 21.90 10.21 10.43 1.09 39.37 10.89 12.17 5.55 4.43 24.27 24.45 R-m 17 2509.50 63.28 103.00 2261.03 54.98 36.29 4.02 0.90 186.73 146.47 5.83 R-m 31.06 59.54 122.30 229.94 502.49 1012.02 625.46 613.83 527.64 508.93 333.20 213.99 60.04 531.59 0.00 5372.03 -57Ryc.23. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Skarżysko 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% IA IB IIA SO IIB MD IIIA ŚW IIIB IVA JD IVB VA VB DB DB.C BK VI GB VII VIII KO KDO BP BRZ OL OS Tabela 38. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Szydłowiec 1 IA IB IIA IIB 2 3 4 5 SO 113.46 420.47 273.19 353.75 MD ŚW 5.24 2.83 3.99 JD 1.56 4.01 BK DB 4.08 3.07 2.68 DB.C 0.14 0.15 GB 1.64 BRZ 23.24 18.30 30.72 15.42 OL 7.24 3.68 4.14 12.41 AK 0.11 TP 0.27 OS 1.92 2.63 2.28 LP 0.10 IIIA IIIB IVA IVB VA VB VI VII VIII KO KDO R-m 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 591.86 638.16 621.09 474.99 393.88 189.34 135.39 3.33 0.49 395.55 38.73 4643.68 1.77 1.77 3.46 2.04 4.18 21.74 41.63 72.18 37.30 24.61 13.92 0.88 35.86 231.95 4.43 2.65 1.90 8.10 17.08 3.26 5.20 4.77 2.81 1.04 26.91 0.29 1.64 26.81 20.67 4.62 139.78 16.82 25.82 17.37 5.42 3.54 6.41 102.85 1.05 1.12 2.28 0.27 6.83 2.55 2.65 R-m 153.40 452.19 315.00 392.13 684.89 773.94 689.33 507.67 416.05 190.38 143.49 4.21 0.49 437.82 38.73 5199.72 -58Ryc.24. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w obrębie Szydłowiec 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% IA SO IB IIA IIB IIIA IIIB MD ŚW JD BK DB IVA IVB DB.C VA GB VB BRZ VI VII VIII KO KDO OL AK TP OS LP Tabela 39. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w n-ctwie gat 1 SO IA IB IIA IIB IIIA IIIB IVA IVB VA VB VI VII VIII 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 166,92 619,43 483,56 643,03 1166,30 1290,94 1303,41 1340,59 1009,59 736,73 516,02 109,09 25,86 MD 5,00 2,94 1,78 2,87 8,32 12,31 11,42 23,31 ŚW 5,24 4,42 7,52 54,57 21,97 28,59 21,80 3,93 2,22 73,93 495,65 939,31 454,58 295,68 293,50 164,65 160,60 205,20 34,67 0,78 10,38 31,91 5,77 26,54 23,80 10,21 16,00 23,03 54,06 4,77 4,59 2,81 1,04 1,66 2,26 JD 1,15 BK 4,67 DB 7,41 7,78 DB.C 0,14 0,25 4,67 7,92 JS 2,99 16 40,80 0,58 0,65 8,91 0,02 2,14 24,73 25,98 51,05 54,83 57,98 93,82 46,96 1,09 10,89 8,76 17,35 16,59 9,70 34,64 32,76 45,68 31,04 45,69 23,07 4,51 2,56 1,12 0,27 OS 2,24 LP 0,10 2,65 6,58 18 10314,59 76,30 8,10 379,89 3501,03 1,97 124,13 10,43 139,84 4,31 OL TP 17 148,04 BRZ R-m 15 R-m 1,13 2,23 0,11 KDO BP 862,32 1,13 GB AK 0,11 KO 7,80 11,82 25,77 38,79 414,88 32,40 301,23 3,79 0,27 1,19 12,66 2,55 2,65 232,61 682,06 561,78 841,14 1856,20 2491,36 1891,83 1747,40 1390,90 928,89 692,63 324,72 60,53 1327,77 40,80 0,00 15070,62 -59Ryc.25. Udział powierzchniowy gatunków panujących w podklasach wieku w n-ctwie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% SO IA IB MD ŚW IIA JD IIB BK IIIA DB IIIB DB.C IVA IVB JS VA GB VB BRZ VI VII OL AK VIII KO KDO TP OS LP Analiza struktury gatunkowej drzewostanów w podklasach wieku potwierdza, że podstawowymi gatunkami lasotwórczymi w N-ctwie Skarżysko są sosna i jodła, które opanowały dominujące powierzchniowo i miąższościowo podklasy wieku. 5.4. Spodziewany bieżący roczny przyrost miąższości. Wobec braku metodyki określania uszkodzenia drzewostanów przez przemysł w ramach IV rewizji urządzeniowej, w niniejszym planie urządzenia lasu sporządzono jedynie tabele klas wieku spodziewanego tablicowego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących – tabele VIIIa (bez wyodrębnienia stref uszkodzenia). W zamieszczonych niżej tabelach 39 i 40 oraz diagramie (ryc. 26 i 27) przedstawiono syntetyczne zestawienie przyrostu bieżącego wg gatunków panujących oraz porównano udziały gatunków panujących w miąższości i bieżącym rocznym przyroście miąższości. Tabela 40. Bieżący roczny przyrost miąższości wg gatunków panujących Gatunek Obr. Rataje Obr. Skarżysko Obr. Szydłowiec [m3 brutto] [%] [m3 brutto] [%] [m3 brutto [%] 1 2 3 4 5 6 7 MD 70 0.20 430 1.00 5 0.01 ŚW 195 0.56 1030 2.39 130 0.38 JD 10090 28.97 21290 49.49 2365 6.96 BK 370 1.06 390 0.91 100 0.29 DB 480 1.38 185 0.43 130 0.38 DBC 0 0.00 25 0.06 0 0.00 JS 0 0.00 0 0.00 0 0.00 GB 95 0.27 0 0.00 0 0.00 BRZ 550 1.58 820 1.91 530 1.56 OL 215 0.62 555 1.29 280 0.82 OS 0 0.00 20 0.05 30 0.09 LP 0 0.00 0 0.00 15 0.04 AK 0 0.00 0 0.00 5 0.01 R-m 34830 100.00 43015 100.00 33960 100.00 N-ctwo [m3 brutto] [%] 8 9 505 0.45 1355 1.21 33745 30.18 860 0.77 795 0.71 25 0.02 0 0.00 95 0.08 1900 1.70 1050 0.94 50 0.04 15 0.01 5 0.00 111805 100.00 -60- % Ryc. 26. Udział gatunków panujących w bieżącym rocznym przyroście miąższości 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 SO MD ŚW Rataje JD BK DB Skarżysko DBC JS GB Szydłow iec BRZ OL OS LP AK N-CTWO Tabela 41. Porównanie udziałów gatunków panujących w miąższości i bieżącym rocznym przyroście miąższości w n-ctwie zapas przyrost Gatunek [m3 brutto] [%] [m3 brutto] [%] 1 2 3 4 5 SO 2608500 68.58 71405 63.89 MD 22634 0.60 505 0.45 ŚW 34375 0.90 1355 1.21 JD 939658 24.70 33745 30.18 BK 33349 0.88 860 0.77 DB 24934 0.66 795 0.71 DBC 1175 0.03 25 0.02 JS 197 0.01 0 0.00 GB 4110 0.11 95 0.08 BRZ 76237 2.00 1900 1.70 OL 56475 1.48 1050 0.94 OS 1380 0.03 50 0.04 LP 495 0.01 15 0.01 AK 520 0.01 5 0.00 Razem 3804039 100.00 111805 100.00 -61- % Ryc. 27. Porównanie udziałów gatunków panujących w miąższości i bieżącym rocznym przyroście miąższości w n-ctwie 80.00 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00 0.00 SO MD ŚW JD BK DB DBC zapas JS GB BRZ OL OS LP AK gat. przyrost Powyższe tabele oraz wykresy pokazują, że udziały gatunków panujących w spodziewanym bieżącym rocznym przyroście miąższości są zbliżone do ich udziałów miąższościowych w zapasie powierzchni leśnej. Wyższy % udział przyrostu do zasobności w d-stanach jodłowych, wynika ze zwiększonej dynamiki wzrostu tego gatunku w klasach wieku gdzie jest on najliczniej reprezentowany. -625.5. Ocena stopnia uszkodzenia drzewostanów. Na podstawie obserwacji dokonanych w terenie stan zdrowotny lasów N-ctwa Skarżysko należy uznać za dobry. Podczas prac taksacyjnych zinwentaryzowano uszkodzenia spowodowane przez czynniki natury ożywionej: owady, grzyby, oraz nieożywionej: zakłócenia stosunków wodnych, czynniki klimatyczne, a także inne, których natury nie ustalono. Zestawiono je w tabeli 35. Tabela 42. Zestawienie uszkodzeń stwierdzonych podczas taksacji (d-stany powyżej 20 lat.) Rodzaj uszkodzenia Obręb 1 1 2 Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Rataje Skarżysko Szydłowiec Nadleśnictwo 3 0 3.57 6.65 0 0 11.23 4.72 0.25 91.16 5.69 20.43 9.36 0.54 12.78 12.8 0 0 5.75 0 0 0 161.89 389.37 35.84 172.84 426.4 172.79 772,03 Owady Grzyby Pożar Klimat Wodne Imisje Antropogeniczne Inne Łącznie Stopień uszkodzenia 2 3 Powierzchnia uszkodzeń [ha] 4 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5.00 0 0 0 2.22 0 15.7 0 0 0 0 0 6.7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25.98 0 0 0 2.62 0 25.98 0 2.22 0 30.02 0 58.22 0 Łącznie 6 0 3.57 6.65 0 0 11.23 4.72 0.25 96.16 5.69 22.65 25.06 0.54 12.78 19.5 0 0 5.75 0 0 0 187.87 389.37 38.46 198.82 428.62 202.81 830,25 Ogółem powierzchnię manipulacyjną drzewostanów, w których stwierdzono szkody, określono w nadleśnictwie na 830,25 ha. Z tej liczby aż na 772,03 ha określono 1 stopień uszkodzenia, czyli powierzchnia zredukowana szkody nie przekracza tam 25% powierzchni manipulacyjnej. Ogranicza to faktyczny orientacyjny wymiar szkód do maksimum ok. 200 ha. Z uwzględnieniem niewielkiej powierzchni z 2 stopniem uszkodzenia i przy braku 3 stopnia ,można stwierdzić, iż widoczne uszkodzenia dotyczą niewiele więcej niż 1,3% powierzchni leśnej zalesionej n-ctwa. Największą powierzchnię szkód przypisano bliżej nieokreślonym, tzw. „innym”, czynnikom szkodotwórczym, głównie w odniesieniu do d-stanów z przeważającym bądź dużym udziałem jodły. Mogą się tu nakładać różne czynniki, w tym obniżenie poziomu wód gruntowych, a także nękające działanie zwójek jodłowych. Zakłócenia stosunków wodnych odnotowano w d-stanach na siedliskach bagiennych, ewentualnie wilgotnych. W nadleśnictwie zinwentaryzowano grunty porolne na powierzchni– 313,94 ha, z tego 13,95 ha w obrębie Rataje, 102,,69 ha w obrębie Skarżysko oraz 197,30 ha w obrębie Szydłowiec. -63Tam również, z czasem, mogą zaznaczać się różnego rodzaju uszkodzenia (zwłaszcza powodowane przez hubę korzeniową). Na razie mają one jednak minimalny wymiar – 11,23 ha powierzchni manipulacyjnej (w obrębie Szydłowiec) ze stopniem uszkodzenia 1. Obecny stan sanitarny lasów N-ctwa Skarżysko wskazuje, że do utrzymania właściwej higieny lasu i biologicznej jego odporności w najbliższym okresie, wystarczą rutynowe czynności gospodarcze przewidziane w „Instrukcji Ochrony Lasu”. Jak napisano w poprzednim rozdziale, dodatkowych czynności zapobiegawczych wymagać będzie ochrona młodego pokolenia przed szkodami powodowanymi przez zwierzynę łowną. Na gruntach leśnych nadleśnictwa, w latach 2005-2007 zostały założone stałe powierzchnie obserwacyjne (28 powierzchni), w ramach wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu. Następne powierzchnie zostaną założone w latach 2008-2009. Ponadto na terenie nadleśnictwa 5 powierzchni jest przeznaczone do corocznych obserwacji w ramach monitoringu lasu. 5.6. Ocena zgodności składu gatunkowego drzewostanów z GTD. Ocena zgodności składu gatunkowego drzewostanów z ustalonymi dla nich gospodarczymi typami drzewostanów (w skrócie nazywana oceną zgodności z siedliskiem) jest jednym z ważniejszych wskaźników wykorzystania zdolności produkcyjnych siedlisk leśnych. Jest to również w pewnym stopniu wskaźnik naturalności ekosystemów leśnych. Dlatego też wydaje się on być ważnym i istotnym w formułowaniu wniosków z zakresu hodowli lasu. Należy to jednak robić w sposób świadomy i ostrożny, gdyż kryteria oceny i gospodarcze typy drzewostanów ulegają modyfikacjom, na miarę aktualnego stanu nauki i praktyki leśnej. Wszystkie d-stany podzielone zostały (zgodnie z § 40 obowiązującej IUL) na trzy stopnie zgodności: stopień 1 – skład gatunkowy zgodny z siedliskiem, stopień 2 – skład gatunkowy częściowo zgodny z siedliskiem, stopień 3 – skład gatunkowy niezgodny z siedliskiem. Tabela 43. Zestawienie powierzchni drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego z siedliskiem Stopień zgodności składu Obr. Rataje Obr. Skarżysko Obr. Szydłowiec N-ctwo gatunkowego z siedliskiem [ha] [%] [ha] [%] [ha] [%] [ha] [%] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 zgodny 2612.05 58.06 2987.95 55.62 3419.65 65.77 9019.65 59.85 częściowo zgodny 1391.07 niezgodny 495.75 30.92 1831.78 34.10 1360.96 26.17 4583.81 30.42 11.02 552.3 10.28 419.11 8.06 1467.16 9.74 100.00 5372.03 100.00 5199.72 100.00 15070.62 100.00 Razem pow. leśna 4498.87 zalesiona -64Ryc.28. Udział powierzchni drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego z siedliskiem 100% 90% 8.06 11.02 10.28 30.91 34.10 58.06 55.62 Obr. Rataje Obr. Skarżysko 80% 9.74 26.17 70% 30.42 60% 50% 40% 30% 65.77 59.85 20% 10% 0% zgodny Obr. Szydłowiec częściowo zgodny N-ctwo niezgodny Poniżej zamieszczono tabele i diagramy obrazujące rozkład stopni zgodności z siedliskiem w ramach podklas wieku i siedliskowych typów lasu, które zestawiono dla nadleśnictwa łącznie. Tabela 44. Zestawienie powierzchni wg stopni zgodności z siedliskiem w podklasach wieku w n-ctwie Podklasa wieku zgodny 1 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st. KDO KO 2 R-m 9019.65 150.79 481.11 354.01 529.58 1209.23 1663.31 1134.52 988.76 752.82 383.35 294.84 212.72 31.56 22.84 810.21 Skład gatunkowy częściowo niezgodny zgodny powierzchnia [ha] 3 4 52.83 28.99 138.22 62.73 139.57 68.20 223.80 87.76 434.19 212.78 607.68 220.37 542.58 214.73 472.10 286.54 499.24 138.84 480.76 64.78 360.50 37.29 107.67 4.33 28.97 0.00 17.96 477.74 39.82 4583.81 1467.16 Razem 5 232.61 682.06 561.78 841.14 1856.20 2491.36 1891.83 1747.40 1390.90 928.89 692.63 324.72 60.53 40.80 1327.77 15070.62 -65Ryc.29. Udział stopni zgodności z siedliskiem w powierzchni podklas wieku w n-ctwie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ia Ib IIa IIb zgodne IIIa IIIb IVa IVb częściow o zgodne Va Vb VI niezgodne VII VIII i KDO st. KO Tabela 45. Zestawienie powierzchni wg stopni zgodności z siedliskiem w ramach siedliskowych typów lasu w n-ctwie Skład gtunkowy Razem Siedliskowy Częściowo Zgodny Niezgodny typ lasu zgodny powierzchnia (ha) 1 2 3 4 5 BŚW 571.14 10.14 4.82 586.1 BW 20.78 0 0 20.78 BMŚW 1625 397.86 21.73 2044.59 BMW 587.69 35.68 35.43 658.8 BMB 46.87 0 3.88 50.75 LMŚW 1336.07 640.97 41.64 2018.68 LMW 186.85 543.22 250.44 980.51 LMB 3.54 2.33 7.49 13.36 LŚW 11.26 37.33 46.76 95.35 LW 0.67 19.92 72.17 92.76 OL 49.32 1.27 5.01 55.6 OLJ 3.56 12.36 0.75 16.67 LŁ 0 0 9.65 9.65 BMWYŻŚW 407.4 37.41 7.84 452.65 BMWYŻW 68.87 35.32 17.24 121.43 LMWYŻŚW 2434.19 1352.03 276.82 4063.04 LMWYŻW 704.22 971.64 193.05 1868.91 LWYŻŚW 791.19 386.78 312.8 1490.77 LWYŻW 171.03 99.55 159.64 430.22 Ogółem 9019.65 4583.81 1467.16 15070.62 -66Ryc.30. Udział stopni zgodności z siedliskiem w powierzchni siedliskowych typów lasu w n-ctwie 100% 80% 60% 40% 20% Zgodny Częściowo zgodny LWYŻW LWYŻŚW LMWYŻW LMWYŻŚW BMWYŻW BMWYŻŚW LŁ OLJ OL LW LŚW LMB LMW LMŚW BMB BMW BMŚW BW BŚW 0% Niezgodny Rozpatrując zagadnienie zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem w nadleśnictwie, zwrócić należy uwagę na wysoki udział drzewostanów zgodnych (od 41 do 71%) i niewielki odsetek niezgodnych (od 0 do 16%). Taki stan rzeczy jest po części efektem umiejętnego prowadzenia złożonych z kilku gatunków i urozmaiconych strukturalnie drzewostanów przez personel inżynieryjno-techniczny nadleśnictwa, w ramach pielęgnacji i użytkowania lasu. Jednak w głównej mierze wynika ze zmiany metodyki ustalania zgodności składów gatunkowych drzewostanów z GTD oraz szerszej obecnie palety gospodarczych typów drzewostanów w ramach siedliskowych typów lasu. Nie daje to możliwości analizy porównawczej z wynikami osiągniętymi w tym zakresie w ramach III rewizji PUL, kiedy udział d-stanów niezgodnych z siedliskiem wyniósł 31,8%, a zgodnych tylko 20,9%. Szerzej zagadnienie niezgodności z siedliskiem, w rozbiciu na siedliskowe typy lasu i obręby leśne, omówiono w „Programie ochrony przyrody”. Rozpatrując udział stopni zgodności z siedliskiem w poszczególnych grupach wiekowych drzewostanów należy mieć na uwadze fakt, że przy ocenie uwzględniano również gatunki dolnych pięter, a w wypadku KO, również skład gatunkowy podrostów, podsadzeń i nalotów. Najmniej korzystnie zgodność z siedliskiem przedstawia się w IVb klasie wieku, z udziałem drzewostanów niezgodnych przekraczającym 16 %. Istotną część w powierzchni drzewostanów o składzie niedostosowanym do siedliska mają też drzewostany przejęte w różnym czasie z PFZ, rozproszone pomiędzy obcą własnością, których skład gatunkowy jest z reguły przypadkowy. Rozpatrując rozkład stopni zgodności w ramach siedliskowych typów lasu, zauważa się, że udział drzewostanów niezgodnych z siedliskiem jest przeważający lub znaczący tylko w odniesieniu do STL zajmujących marginalne powierzchnie. Dość duży jest udział drzewostanów częściowo zgodnych na siedliskach wyżynnych. Wynika to z tego, że w grupie dstanów starszych na tych siedliskach z panującą sosną i bogatymi, wartościowymi warstwami podokapowymi jodłowymi lub bukowo-jodłowymi, określano gospodarcze typy d-stanów: So-Jd, Jd, a nawet Bk-Jd. Wychodzi to naprzeciw samorzutnemu, ale wspomaganemu przez cięcia pielęgnacyjne bądź złożone użytkowanie rębne, procesowi przekształcania sztucznie założonych, na skutek uwarunkowań historyczno-gospodarczych, drzewostanów sosnowych w stabilniejsze na tym terenie zbiorowiska leśne z przewagą jodły lub buka. -675.7. Ocena jakości hodowlanej i technicznej drzewostanów. Ocena jakości przeprowadzona została w trakcie prac taksacyjnych wg kryteriów zawartych w § 38 Instrukcji Urządzania Lasu z 2003 r. Uprawy i młodniki do 10 lat założone na powierzchniach otwartych, w tym również po rębniach złożonych, a także odnowienia podokapowe, wykazują w zdecydowanej większości bardzo dobrą lub dobrą jakość hodowlaną. Uśredniona ich jakość hodowlana (wyliczona jako średnia ważona powierzchnią) najbardziej zbliżona jest do jakości „12” i ta jakość także występuje najliczniej. Szczegółowa ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych (tabele XI), a także odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych (tabele XII) zawarta jest w dziale „Analiza gospodarki przeszłej” (część II niniejszego elaboratu). Tabele XI i XII zamieszczono również w opisach taksacyjnych, sporządzonych dla poszczególnych obrębów leśnych. Jakość pozostałych drzewostanów, dla których określa się jakość hodowlaną jest również wysoka. Uśredniona jej wartość w nadleśnictwie, wyliczona jako średnia ważona powierzchnią, najbardziej zbliżona jest do jakości „12”, a zapisano ją aż w 81% wydzieleń, co stanowi 89% całkowitej powierzchni takich drzewostanów. Następną w kolejności jakość „13” określono już tylko w ok. 16% wydzieleń tej grupy, stanowiących niemal 8% powierzchni. Ocenę jakości technicznej gatunków drzew w drzewostanach starszych, klasach odnowienia oraz przeznaczonych do przebudowy, przeprowadzono w oparciu o wyliczenie przeciętnej jakości technicznej gatunków rzeczywistych, tj. wyliczonej jako średnia ważona udziałem gatunku i powierzchnią pododdziału. Podobnie zobrazowano przeciętne pierśnice i przeciętne wieki gatunków drzew z jakością techniczną (tabela 46). Tabela 46. Przeciętne pierśnice i jakości techniczne wg gatunków rzeczywistych w n-ctwie Gat. pan. 1 So Md Św Jd Bk Db Gb Brz Ol Ak Oś N-ctwo Przeciętna pierśnica [cm] Przeciętny wiek 2 37 46 28 38 35 34 24 29 30 25 22 36 3 97 111 72 106 89 87 69 66 70 50 41 96 [%] 1 4 12.26 31.71 Jakość techniczna 2 3 4 Powierzchnia gatunków rzeczywistych [ha] 5 2247.42 17.08 23.89 672.50 33.32 29.82 29.37 42.80 43.97 0.94 0.08 3096.28 66.54 6 869.08 3.69 51.10 162.17 14.75 21.85 8.66 88.01 100.56 0.78 1.56 1322.21 28.41 7 31.32 14.89 28.69 11.85 15.88 15.12 27.58 38.85 0.22 6.40 190.80 4.10 R-m 8 3160.08 20.77 89.88 895.07 59.92 67.55 23.78 144.96 182.21 1.00 8.04 4653.26 100.00 Przeciętna jakość techniczna 9 2.3 2.2 2.9 2.2 2.6 2.6 3.6 3.0 3.0 3.2 3.8 2.4 Z powyższej tabeli wynika, że ogółem w nadleśnictwie przeciętna pierśnica w drzewostanach gdzie określono jakość techniczną jest wysoka, a przeciętna jakość techniczna mieści się w przedziale między 2 a 3 klasą jakości. Podstawowe gatunki lasotwórcze nadleśnictwa, jakimi są sosna i jodła, wyróżniają się na tle innych gatunków najwyższą pierśnicą (jeśli nie liczyć akcesorycznie występującego modrzewia), a także dość dobrymi jakościami technicznymi. -685.8. Charakterystyka powierzchni leśnej nie zalesionej. Syntetyczne zestawienie kategorii gruntów, wyodrębnionych w ramach powierzchni leśnej nie zalesionej, w poszczególnych obrębach leśnych i łącznie w nadleśnictwie, przedstawiono w tabeli 46. Tabela 47. Rodzaje powierzchni leśnej nie zalesionej L.p. Rodzaj użytku 1 2 Obręb N-ctwo Rataje Skarżysko Szydłowiec 3 4 5 6 1.2. 1.2. Grunty leśne niezalesione - razem 3.97 26.21 63.25 93.43 1) 1) w produkcji ubocznej - razem w tym: - plantacje choinek i krzewów - poletka łowieckie 0.94 0.14 4.41 5.49 0,94 0.14 2.37 2.04 2.37 3.12 6.44 21.75 28.19 17.92 2) 3) 2) do odnowienia - razem w tym: - halizny - zręby - płazowiny 3) pozostałe leśne niezalesione - razem w tym: - przewidziane do naturalnej sukcesji - objęte szczególnymi formami ochrony - przewidziane do wyłączenia z produkcji 3.06 3.38 3.83 17.92 3.06 7.21 3.03 19.63 37.09 59.75 0.04 2.99 7.38 12.25 24.13 12.96 31.55 28.20 5.8.1. Plantacje choinek. W N-ctwie Skarżysko wyodrębniono plantacje choinek w następujących pododdziałach: - obręb Szydłowiec: 61 m- 0,38 ha, 61n-0,60 ha, 61 o –1,59 ha Zajmują one łącznie powierzchnię 2,37 ha. 5.8.2. Poletka łowieckie. W N-ctwie Skarżysko wyodrębniono poletka łowieckie w następujących pododdziałach: - obręb Rataje: 82 n- 0,94 ha; - obręb Skarżysko: 93 i- 0,14 ha; - obręb Szydłowiec: 29 f-0,27 ha, 51 c-0,39 ha, 102 k-0,19 ha, 120 g- 0,38 ha, 129 g- 0,27 ha, 219 ix- 0,05 ha, 219 jx- 0,16 ha, 219 kx- 0,33 ha Zajmują one łącznie powierzchnię 3,12 ha. Ponadto rolę poletka łowieckiego spełnia luka w oddz. 176 a o pow.0,18 ha. Pododdziały te znajdują się w grupie kategorii użytkowania „grunty leśne niezalesione”, kategoria użytkowania „w produkcji ubocznej”. Ponadto, okresowo, w charakterze poletek łowieckich mogą być wykorzystywane powierzchnie gruntów ekonomicznych, na podstawie umów dzierżawnych między kołami łowieckimi a nadleśnictwem. 5.8.3. Halizny. Zainwentaryzowano jedynie na obrębie Szydłowiec w pododdziałach: 129 c –7,47 ha, 159 c – 4,68 ha, 160 h – 4,89 ha, 157 g – 0,88 ha o łącznej powierzchni 17,92 ha. Są to powierzchnie po pożarach. -695.8.4. Zręby. Zainwentaryzowano w obrębie Skarżysko w oddz. 128 d – 1,09 ha oraz 143 f – 1,97 ha na łącznej powierzchni 3,06 ha. 5.8.5. Płazowiny. Występują w obrębie Skarżysko w oddz. 183b – 3,38 ha, oraz w obrębie Szydłowiec w oddz. 38 h – 2,63 ha i 48 g – 1,20 ha. Łącznie zajmują powierzchnię 7,21 ha. 5.8.6. Grunty leśne niezalesione do naturalnej sukcesji. Na gruntach n-ctwa zinwentaryzowano grunty leśne nie zalesione do naturalnej sukcesji. Są to przeważnie wąskie, małe działki w szachownicy z obcą własnością bez możliwości odnowienia sztucznego oraz duże powierzchnie gruntów notorycznie podpalanych. Zdecydowana większość tych gruntów znajduje się w obrębie Szydłowiec w oddziałach: 8, 218, 220. Oddz. powierzchnia Obręb Rataje 108 f 0,04 R-m 0,04 Obręb Skarżysko 186 c 0,22 186 f 0,14 221 t 0,31 223 k 0,17 224 b 0,41 224 y 0,32 203 d 0,09 207 b 0,22 207 d 0,57 209 n 0,12 214 i 0,48 214 m 0,54 214 n 0,41 214 p 1,04 215 l 0,44 215 r 0,88 217 c 0,1 217 p 0,06 217 r 0,03 217 s 0,09 217 t 0,19 81 f 0,37 81 c 0,18 R-m 7,38 -70Obręb Szydłowiec 69 w 0,56 168 t 0,16 218 b 4,09 218 d 5,58 218 f 8,91 218 i 0,78 220 i 0,35 220 s 2,12 220 w 0,47 8b 0,83 8c 0,16 205 a 0,06 205 k 0,06 R-m 24,13 Ogółem 31,55 5.8.7. Grunty leśne niezalesione – objęte szczególnymi formami ochrony. Grunty leśne nie zalesione objęte szczególną ochroną wyodrębniono na terenach wilgotnych i bagiennych we wszystkich obrębach. Ich lokalizacja przedstawia się następująco: Oddz. powierzchnia Obręb Rataje 121 i 3b 28 d 48 c 48 f 48 i R-m 1,03 0,22 1,40 0,11 0,05 0,18 2,99 Obręb Skarżysko 1k 1,15 104 f 0,5 104 k 0,97 44 g 6,66 76 c 0,35 76 d 0,24 114 d 0,45 114 f 0,34 140 f 0,84 178 j 0,75 R-m 12,25 -71Obręb Szydłowiec 159 n 1,87 160 k 0,7 166 h 6,00 184 c 3,49 61 t 0,18 165 g 0,72 R-m 12,96 Łącznie 28,20 5.9. Zmiany stanu zasobów drzewnych. Zestawienie porównawcze z kolejnych cykli urządzeniowych (tabele XIII) zamieszczono w „Analizie gospodarki leśnej w minionym okresie” (część II elaboratu). Z uwagi na to, że odstąpiono od sporządzania powierzchniowo – miąższościowej tabeli klas wieku na koniec okresu gospodarczego, nie zamieszczono w tabelach XIII wskaźników prognostycznych. Obliczenie (zgodnie z § 123 IUL) orientacyjnej, spodziewanej na koniec okresu gospodarczego, wielkości zasobów miąższości grubizny drzewostanów nadleśnictwa (wg obrębów leśnych i łącznie dla nadleśnictwa) przedstawiono poniżej: zapas na początku okresu Obręb Rataje: Obręb Skarżysko: Obręb Szydłowiec: Nadleśnictwo: 1137018 m3 1476024 m3 1188880 m3 3801922 m3 spodziewany przyrost miąższości + + + + 348300 m3 430150 m3 339600 m3 1118050 m3 planowane pozyskanie zapas na końcu okresu - 224211 m3 = 1261107 m3 - 299143 m3 = 1607031 m3 - 246211 m3 = 1282269 m3 - 769565 m3 = 4150407 m3 6. Charakterystyka ekonomicznych warunków gospodarki leśnej. 6.1. Krótka charakterystyka regionu. Powierzchnia terytorialnego zasięgu działania N-ctwa Skarżysko to obszar ok. 640 km2. N-ctwo Skarżysko położone jest na terenie trzech powiatów: szydłowieckiego, skarżyskiego i starachowickiego. Większość powierzchni, tj. 9977 ha (63 %) leży w województwie świętokrzyskim, Obszar położony w zasięgu terytorialnego działania Nadleśnictwa Skarżysko cechuje się lesistością na poziomie 32%. Należy podkreślić,że w poszczególnych rejonach jest ona bardzo zróżnicowana (od 1% w gminie Brody do 63% w gminie Wąchock). Wskaźniki lesistości dla obszaru terytorialnego zasięgu działania Nadleśnictwa oraz dla poszczególnych gmin w tymże zasięgu, przedstawiono w zestawieniu sporządzonym wg wzoru nr 7 IUL (część I, rozdz. 1). Lasy będące własnością Skarbu Państwa, w zarządzie omawianego nadleśnictwa, stanowią 76 % całej powierzchni lasów w jego terytorialnym zasięgu. Omawiany obszar ma charakter przemysłowo-rolniczy. W zasięgu nadleśnictwa oraz w bliskim sąsiedztwie znajdują się miasta: Skarżysko Kam., Szydłowiec, Starachowice, Wąchock, Wierzbica. Czynniki wpływające na stopień trudności przedsięwzięć gospodarczych w nadleśnictwie, takie jak: udział siedlisk lasowych, wilgotnych i bagiennych, udział drzewostanów młodych, klas odnowienia, powierzchnia lasów ochronnych i gruntów porolnych, ukształtowanie terenu, oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza i wód, zagrożenie pożarowe, zostały przedstawione w pozostałych rozdziałach elaboratu. -726.2. Opis wielkości i rozmieszczenia kompleksów leśnych. Nadleśnictwo Skarżysko cechuje się dość dużym zróżnicowaniem wielkości kompleksów leśnych. Ilość i wielkość kompleksów leśnych przedstawiono w tabeli 48. Tabela 48. Zestawienie ilości i wielkości kompleksów leśnych Wielkość kompleksu 1 do 1,00 ha 1,01 - 5,00 ha 5,01 - 20,00 ha 20,01 - 100,00 ha 100,01- 200,00 ha 200,01- 500,00 ha 500,01- 2000,00 ha ponad 2000,01 ha Razem [ha] Obr. Rataje ilość pow. [ha] Obr. Skarżysko Obr. Szydłowiec ilość pow. [ha] ilość pow. [ha] Nadleśnictwo ilość pow. [ha] 2 5 3 1 3 1.45 33.36 4657.48 4 120 41 7 2 1 1* 5 47.73 72.27 49.05 383.47 524.74 4536.09 6 39 17 12 7 3 2 1* 7 11.77 47.18 153.8 296.72 980.93 1714.64 2357.06 8 164 58 22 7 2 3 3 2 9 60.95 119.45 236.21 296.72 383.47 980.93 2239.38 11550.63 9 4692.29 172 5613.35 80 5562.1 261 15867.74 /*/- jeden zwarty kompleks 6.3. Podaż usług leśnych na lokalnym rynku pracy. Restrukturyzacja, jaka dokonała się w okresie przemian ustrojowych kraju, spowodowała konieczność ograniczenia kosztów prowadzonej działalności w jednostkach Lasów Państwowych. Z tego powodu także i Nadleśnictwo Skarzysko nie utrzymuje własnych jednostek transportowych, bądź ekip ścinkowych i zrywkowych. Zadania gospodarcze realizowane są przez wyspecjalizowane ekipy - tzw. „Zakłady Usług Leśnych”. Na dzień 1 stycznia 2008 roku nadleśnictwo obsługiwane jest przez 13 tego typu jednostek. W okresie wiosenno – jesiennym, z uwagi na wykonywane w lesie zabiegi pielęgnacyjne i odnowieniowe, zapotrzebowanie na usługi wzrasta, co w pewnym stopniu zmniejsza skalę bezrobocia na lokalnym rynku pracy. 6.4. Stan sieci dróg. Istotny wpływ na prowadzenie gospodarki leśnej wywierają warunki komunikacyjnotransportowe. Sieć komunikacyjna w zasięgu terytorialnego działania N-ctwa Skarżysko jest stosunkowo dobrze rozwinięta. Istnieje szereg drogowych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym (drogi powiatowe i gminne), ale także krajowym i wojewódzkim. Do najważniejszych z nich należą: droga krajowa nr 7: Warszawa – Kielce – Kraków, droga wojewódzka nr 42: Końskie - Skarżysko Kam. - Ostrowiec Św., drogi powiatowe nr 727 : Przysucha - Szydłowiec – Wierzbica; nr 744 : Starachowice – Radom; nr 756 : Starachowice – Nowa Słupia; oraz inne drogi publiczne o nawierzchni asfaltowej, jak np.: Szydłowiec - Bliżyn, Szydłowiec – Mroczków Skarżysko Kam. – Wierzbica. Pomiędzy wyżej wymienionymi, głównymi szlakami komunikacyjnymi, istnieją jeszcze na tym terenie inne drogi o nawierzchniach asfaltowych bądź utwardzonych i ulepszonych w inny sposób. Nie zapewniają one jednak w pełni dostępności do kompleksów leśnych nadleśnictwa. Gęstość sieci dróg na pewnych obszarach, głównie z przyczyn konfiguracji terenu, a także żyzności siedlisk lub stanu ich uwilgotnienia, jest niewystarczająca i sprawia, że w niektórych kompleksach odległości zrywkowe przekraczają nawet 2 km. -73Duże odległości zrywkowe obniżają wyniki ekonomiczne nadleśnictwa. Trzeba podkreślić, iż N-ctwo Skarżysko systematycznie podejmuje konieczne inwestycje w celu polepszenia udostępnienia lasu dla środków wywozowych i przeciwpożarowych na bazie istniejących dróg leśnych (poprzez ich remonty i modernizacje) oraz poprzez budowę nowych, zgodnie z planami budowy dróg w nadleśnictwie. Przy budowie dróg należy uwzglednić rozwiązania techniczne umożliwiające poruszanie się po nich ciężkiego sprzętu pożarowego i wysokotonażowych zestawów do wywozu drewna. Lasy N-ctwa przecinają ponadto szlaki kolejowe: - Warszawa–Radom–Kielce–Kraków; - Tomaszów Maz. – Skarżysko Kam. – Ostrowiec Św. 6.5. Zestawienie ekonomicznych wskaźników gospodarki leśnej Tabela 49. (Tabela XIXa wg IUL) Ekonomiczne wskaźniki gospodarki leśnej w N-ctwie Skarżysko Lp Wyszczególnienie Ubiegły okres Plan na bieżący okres gospodarczy 1 2 3 4 1. Powierzchnia leśna – ha 2. Zasoby drzewne na pow. leśnej – m3 (brutto) 3. Zasobność drzewostanów – m3 / ha (brutto) wartość d-stanów (wg tablic) – tys. zł wartość gruntów leśnych – tys. zł Wartość majątku nadleśnictwa (20% wartości d-stanów) 4. wartość środków trwałych – tys. zł Razem tys. zł użytki rębne – m3 netto użytki przedrębne – m3 netto Etat 10 letni 5. (plan - grubizna netto) razem użytki główne – m3 netto udział użytków przedrębnych – % m3 (brutto) 6. Okresowy przyrost w 10 leciu Przeciętnie m3/ha/rok (brutto) użytkowanie rębne: m3/ha pow. leś./rok użytkowanie przedrębne: m3/ha pow. leś./rok Wskaźniki gospodarki zasobami 7. użytkowanie główne: m3/ha pow. leś./rok (grubizna brutto) użytkowanie główne - % zasobów/rok użytkowanie główne - % przyrostu/rok Przeciętne roczne przychody nadleśnictwa – tys. zł 8. w tym ze sprzedaży drewna – tys. zł Przeciętne roczne koszty nadleśnictwa ogółem (z ost. 3 lat) – tys. zł 9. w tym podatek leśny – tys. zł 10. Przeciętny roczny wynik finansowy – tys. zł 11. Wskaźnik rentowności – % Udział powierzchni prawnie wyłączonych z użytkowania rębnego – 12. % (pow. leś.) 13. Udział lasów ochronnych – % (pow. leś.) 14. Udział gospodarstwa przebudowy – % (pow. leś.) Powierzchnia lasów nadzorowanych – w ha 15. % udziału w powierzchni lasów nadleśnictwa 15085 3448012 230 Brak danych 15164 3804039 252 Brak danych Brak danych Brak danych 5128 Brak danych 196313 287350 483663 59,4 844251 5,63 1,55 2,38 3,94 17,2 7,0 -Brak danych 282978 344585 627563 54,9 1118050 7,42 1,87 2,27 4,14 16,5 5,61 – – – – – – 8838 8632 8462 192 376 4% 0,14 1,12 97,1 -3583 19 96,6 1 0 0 -746.6. Odbiorcy drewna. Sprzedaż drewna odbywa się głównie w formie przetargowej poprzez portal leśno-drzewny. Całość drewna jest sprzedawana loco las. W grupie dziesięciu największych odbiorców drewna mieszczą się: 1) KRONOSPAN MIELEC SP. Z O.O. Mielec 2) P.P.U.H. “ DENDRON ” P. Działak ul. Bugaj 35, 26-130 Suchedniów 3) ZSLP Radom ul. 25 Czerwca 68 26-600 Radom 4) P.H.U. „DREWEX” A. Perchel Radkowice 73, 27-225 Pawłów 5) PHU „MARDEX” M. Dyk 26-026 Brzeziny 6) ”LAMKAD” Eksp-Import Przedsiębiorstwo Wielobranżowe E. Lament Walentynów 96, 27-100 Iłża 7) P.P.U.H „DREWLUX” Mariusz Dąbrowski Seredzice 503, 27-100 Iłża 8) Przeds. Prod. Usługowo Handlowe „DREWMEX” K. Bujak ul Św. Rocha 30, 27-215 Wąchock 9) Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „PERFECT” Spółka z.o.o. ul. Radomska 76, 27-200 Starachowice 10) Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „PARTNER” T. Gawełek ul. Radomska 29, 27-200 Starachowice Oprócz wymienionych powyżej większych odbiorców, jest jeszcze kilkudziesięciu mniejszych odbiorców instytucjonalnych. Ponadto nadleśnictwo prowadzi sprzedaż detaliczną drewna dla okolicznych odbiorców indywidualnych. 6.7. Baza użytków niedrzewnych. W N-ctwie Skarżysko zorganizowanych działań w zakresie użytkowania ubocznego, tj. pozyskiwania runa leśnego, żywicy czy karpiny przemysłowej, na bieżące 10-lecie się nie przewiduje. Na niewielką skalę będzie prowadzona sprzedaż choinek oraz stroiszu jodłowego i świerkowego, których pozyskanie odbywać się będzie przy okazji wykonywania zaprojektowanych zadań gospodarczych (czyszczenia późne, użytkowanie główne). Nadleśnictwo nie prowadzi własnej gospodarki łowieckiej, ale sprawuje nadzór nad działalnością kół łowieckich dzierżawiących jego grunty. Szczegółowe omówienie aspektów gospodarki łowieckiej zawarto w dziale „Analiza gospodarki przeszłej” (część II elaboratu) oraz w części IV elaboratu (rozdz. 6.2). 6.8. Stan uzbrojenia technicznego Nadleśnictwa. Wykaz samochodów i sprzętu będącego na stanie Nadleśnictwa Skarżysko: 1. Samochód osobowy Suzuki Grand Vitara - 1szt. 2. Samochód osobowy Suzuki Jimny - 1szt. 3. Samochód osobowy Fiat Seicento Young .(sprzedany w maju 2008r.) - 1 szt. 4. Samochód ciężarowy Nissan Navara.(zakupiony w kwietniu 2008r.). -1 szt. 5. Samochód gaśniczy Nissan Pick-Up -1szt. 6. Przyczepa bagażowa lekka Rydwan -1 szt. 7. Pług LPZ-75 IBL -1szt. 8. Pług LPZ-75 -1 szt. 9. Pługofrezarka U049-105 -1szt. 10. Maszyna do przerobu kompostu „Pezzolato” -1 szt. 11. Deszczownia -1 szt. -75II. ANALIZA GOSPODARKI LEŚNEJ W MINIONYM OKRESIE 1. Referat Nadleśniczego Nadleśnictwa Skarżysko. 2. Koreferat Wykonawcy Planu Urządzenia Lasu. 3. Koreferat Inspekcji Lasów Państwowych Małopolskiego Regionu Inspekcyjnego. 4. Końcowa ocena Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu. -76- -77- Nadleśnictwo Skarżysko Referat na II komisję techniczno-gospodarczą Nadleśniczego Nadleśnictwa Skarżysko Analiza gospodarki przeszłej za lata 1998 - 2007 Skarżysko marzec 2008 r. -78- -79I. WSTĘP Nadleśnictwo Skarżysko prowadziło gospodarkę leśną w minionym okresie w oparciu o Plan Urządzenia Lasu sporządzony przez BULiGL w Radomiu wg stanu na dzień 01.01.1998 r. Podział na grupy i kategorie ochronności Zarządzeniem nr 132 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 19.09.1994 roku lasy Nadleśnictwa Skarżysko zaliczono do lasów ochronnych według n/w kategorii: Kategoria ochronności Lasy ochronne a) wodochronne b) lasy stanowiące drzewostany nasienne c) lasy stanowiące ostoje zwierząt d) lasy uszkodzone na skutek działalności przemysłu c) lasy położone wokół miast powyżej 50 tys. mieszk Obręb Rataje 4506,00 417,00 Obręb Skarżysko 5330,00 678,00 Obręb Szydłowiec 4827,00 2092,00 Razem Nadleśnictwo 14662,00 3187,00 - 71,00 - 71,00 - 28,00 - 28,00 - 199,00 - 199,00 4089,00 4354,00 2735,00 11178,00 Wykres nr 1 Lasy ochronne lasy wodochronne lasy stanowiące ostoje zwierząt lasy uszkodzone na skutek działalności przemysłu lasy położone wokół miast powyżej 50 tys. mieszk 3187 28 199 11178 -80Zmiany powierzchni w ramach poszczególnych kategorii ochronności, wynikające z przekazania gruntów zestawione na podstawie danych SILP. Obręb Rataje Kategoria ochronności I. Lasy rezerwatowe II. Lasy ochronne a) wodochronne b) lasy stanowiące drzewostany nasienne 4484,90 417,4 - Obręb Skarżysko 24,06 5333,14 671,51 70,35 - 28,01 - 24,67 624,90 20,46 4067,50 4563,27 2738,19 11368,96 13,36 4502,58 31,21 5387,39 359,72 5188,36 404,29 15078,33 c) lasy stanowiące ostoje zwierząt d) w granicach administracyjnych miast c) lasy położone wokół miast powyżej 50 tys. mieszk III. Lasy gospodarcze Ogółem: Obręb Szydłowiec Stan na 31.12.2007 Razem Nadleśnictwo 24,06 14637,05 3169,73 70,35 4819,01 2080,82 - 28,01 670,03 Wykres nr 1 Udział lasów ochronnych w obrębach leśnych w ha Rataje 4484,90 Szydłowiec 4819,01 Skarżysko 5333,14 Wykres nr 2 Udział lasów gospodarczych w obrębach leśnych w ha Rataje 13,36 Skarżysko 31,21 Szydłowiec 359,72 W nadleśnictwie istnieją trzy rezerwaty przyrody: 1.Rezerwat „Ciechostowice” o powierzchni 10,50 ha położony w oddziałach 115 i, 133b, 134a, L-ctwa Ciechostowice , Obręb Skarżysko. 2.Rezerwat “Cis A ” o powierzchni 6,10 ha położony w oddziale 22 a, b, c L-ctwo Majdów , Obręb Skarżysko. -813.Rezerwat „Cis B” o powierzchni 7,46 ha położony w oddziale 36 a, b, c, d, f, g, g, h, i, j Lctwo Majdów , Obręb Skarżysko. Rezerwat Ciechostowice posiada aktualny plan ochrony rezerwatu na okres od 01-01-1998 r do 31-12-2017 r. Z informacji uzyskanych z Mazowieckiego Wydziału Ochrony Środowiska dla rezerwatów „Cis A i Cis B” prace związane z wykonaniem planów ochrony rezerwatów zostały zakończone a sporządzone plany zostały już zatwierdzone. Trwają prace zmierzające do utworzenia rezerwatu geologicznego w L-ctwie Trębowiec w oddz. 39a o nazwie „Góra Piekło”. Zestawienie powierzchni lasów (w ha) tworzących rezerwaty w rozbiciu na poszczególne obręby leśne przedstawia tabela poniżej: Obręb Rezerwat Rataje Skarżysko Ciechostowice Razem Szydłowiec N-ctwo 7,46 7,46 0,17 0,17 Cis „A” 6,10 6,10 Cis „B” 8,02 8,02 21,58 21,58 w tym gr. zw. z gosp. leśną Razem rezerwaty Poza tym w rezerwacie „Cis B” występują grunty nieleśne na powierzchni 2,48 ha. Łącznie w Nadleśnictwie rezerwaty zajmują powierzchnie 24,06 ha. 2. Podział na gospodarstwa W ramach wymienionych powyżej grup lasu i kategorii ochronności utworzono następujące gospodarstwa: Podział lasów ze względu na gospodarstwa wg stanu na 01.01.1998 r. Gospodarstwo 1. 2. 3. 4. 5. Specjalne Zrębowe Zrębowe- rębnia Id Przerębowo-zrębowe Przerębowe RAZEM: Obręb Rataje Pow. leśna zalesiona i niezalesiona [ha] 243,89 319,41 3642,65 303,04 4508,99 Obręb Skarżysko Obręb Szydłowiec Pow. leśna zalesiona Pow. leśna zalesiona i niezales. [ha] i niezales. [ha] 126,68 294,21 4191,51 774,99 5387,39 1108,65 1492,57 2525,72 61,42 5188,36 Nadleśnictwo Pow. leśna zalesiona i niezales. [ha] 126,68 1646,75 1811,98 10359,88 1139,45 15084,74 -82- Podział lasów ze względu na gospodarstwa wg stanu na 01.01.1998 r. 10359,88 12000 Pow. ha 10000 8000 6000 1646,75 4000 2000 1811,98 1139,45 126,68 0 Specjalne Zrębowe Zrębowe rębnia Id Przerębowozrębowe Przerębowe Gospodarstwo Do gospodarstwa specjalnego zaliczono rezerwaty istniejące lasy stanowiące drzewostany nasienne wraz z otulinami oraz lasy stanowiące ostoje zwierząt. Obecnie strefa ochrony bociana czarnego nie uzyskała potwierdzenia w postaci decyzji wojewody została potwierdzona Decyzją Wojewody co w rezultacie oznacza jej likwidację. Dotychczasowa strefa ochrony nie widnieje w prowadzonym przez wojewodę rejestrze stref ochrony. Do gospodarstwa zrębowego zaliczono drzewostany, które ze względu na typ siedliskowy i docelowy skład gatunkowy zagospodarowane były rębnią I głównie na siedliskach Bs, Bśw, Bw, BMśw, BMw LMb i Ol. Ponadto drzewostany na siedliskach BMśw były zagospodarowane rębnią zupełną Ib. Do gospodarstwa przerębowo – zrębowego zaliczono drzewostany w lasach ochronnych i gospodarczych zagospodarowane rębniami częściowymi głównie na siedliskach LMwyż, Lwyż, BMwyż, BMśw, LMśw, LMw, Lśw, Lw, OLJ, Lł. Do gospodarstwa przerębowego zaliczono drzewostany na siedliskach: LMwyż, Lwyż, LMśw, Bb, zagospodarowane rębnią stopniową udoskonaloną IIId i rębnią przerębową IV. -83Przyjęty wiek rębności dla głównych gatunków lasotwórczych obowiązujący w okresie 1998-2007 Tabela nr 9 Gatunek Obręb Skarżysko, Rataje Obręb Szydłowiec So na siedliskach lasowych 120 lat 100 lat So na siedliskach borowych 100 lat 100 lat Db 160 lat 140 lat Jd 140 lat 140 lat Md, Bk, Js, Jw, Lp 120 lat 120 lat Brz, Ol, Św, Gb 80 lat 80 lat Os 60 lat 60 lat Tp 40 lat 40 lat II. STAN POSIADANIA Lasy Nadleśnictwa Skarżysko położone są na terenie dwu województw Świętokrzyskiego i Mazowieckiego. Powierzchnia Nadleśnictwa według stanu na 01.01.2008 wynosi 15867,17 ha w tym grunty pozostające we współwłasności 1,08 ha. Powierzchnia Nadleśnictwa została ustalona w wyniku prac geodezyjnych wykonanych przez BUL i GL w Radomiu w latach 2005-2006 następnie zaktualizowana na 01-01-2008 r. W wyniku przeprowadzonych prac Nadleśnictwo Skarżysko otrzymało bazę geometryczną zaewidencjonowaną w Powiatowych Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjno Kartograficznych, która jako baza wyjściowa dla IV rewizji urządzenia została przekazana wykonawcy P.U.L. Nadleśnictwo posiada założone księgi wieczyste na 99.1% powierzchni zarządzanych gruntów tj. 15723,47 ha. Na przestrzeni minionego dziesięciolecia powierzchnia nadleśnictwa zmieniała się wielokrotnie na skutek przejmowania i zbywania gruntów. W omawianym okresie ogółem ubyło 15,89 ha, dane o zmianach powierzchni przedstawiają tabele nr 1A, 1B i 1C. Łączna powierzchnia gruntów przyjętych w okresie 01.01.1998 r. – 31.12.2007 r. wynosi 18,2659 ha. Przyjęcie gruntów miało miejsce w dwu obrębach Rataje i Skarżysko, w tym gruntów leśnych 16,6372 z czego 9,3545 to drogi leśne włączone w wyniku prac geodezyjnych. Gruntom przyjętym w ramach podziału powierzchniowego i gospodarczego zostały przyporządkowane adresy leśne, tj. nr oddziału i litera pododdziału. Dla przyjętych gruntów nie planowano zabiegów gospodarczych do końca obowiązywania P.U.L. -84Zestawienie powierzchni według gmin stanu na 01.01.2008. Gmina -Miasto Powierzchnia Miasto Skarżysko-Kamienna 1622,0045 Miasto Starachowice 31,0703 Miasto Szydłowiec 28,0344 Miasto Wąchock 0,3871 Urząd Gminy Bliżyn 1792,7373 Urząd Gminy Mirzec 93,4739 Urząd Gminy Pawłów 1092,2276 Urząd Gminy Skarżysko Kościelne 1763,4604 Urząd Gminy Wachock 3582,1380 Urząd Gminy Szydłowiec 4229,0106 Urząd Gminy Chlewiska 353,0800 Urząd Gminy Jastrząb 195,9519 Urząd Gminy Mirów 1083,5887 Razem: 15867,1647 Zestawienie powierzchni w obrębach leśnych: Obręb leśny Powierzchnia Obręb Rataje 4691,9781 Obręb Skarżysko 5613,1963 Obręb Skarżysko 5561,9903 Razem: 15867,1647 Powierzchnia w obrębach leśnych Obręb ;Szydłowiec 5561,9903 ; Obręb Rataje 4691,9781 Obręb ;Skarżysko 5613,1963 -85- III. ANALIZA WYKONANIA ZADAŃ GOSPODARCZYCH ZA DZIESIĘCIOLECIE 1998-2007 1.Użytkowanie lasu W ubiegłym dziesięcioleciu realizacja planu cięć była czasem zakłócona z przyczyny występujących szkód spowodowanych przez wiatr i śnieg. Największe szkody miały miejsce w ostatnim roku realizacji dziesięcioletniego planu, gdy huraganowe wiatry złamały i wywróciły drzewa o łącznej masie ok. 23 tys. metrów sześciennych. Nadleśnictwo ogłosiło wtedy Stan Siły Wyższej i było zmuszone wycofać z planu pozyskania wiele pozycji, głównie trzebieży późnych i rębni częściowych. Zaistniała sytuacja była powodem tego, że decyzją Ministra Środowiska z 22 listopada 2007r zatwierdzony został aneks do planu urządzenia lasu. Analiza pozyskania drewna została przedstawiona w tabeli nr: 2, 2A, 2B, 2C, 3 dla nadleśnictwa i obrębów leśnych. Stopień realizacji etatu miąższościowego w użytkowaniu rębnym za ubiegłe dziesięciolecie wyniósł 95 % (z czego udział użytków przygodnych rębnych i pozostałych wyniósł ponad 12%), a etatu powierzchniowego 99%. Nadleśnictwo cięcia rębne wykonało na powierzchni 2856,04 ha, pozyskując 188518 m³ grubizny. Realizacja cięć rębnych w poszczególnych obrębach była następująca: - Obręb Rataje miąższościowo 98% i powierzchniowo 99%, - Obręb Skarżysko miąższościowo 96% i powierzchniowo 100%, - Obręb Szydłowiec miąższościowo 92% i powierzchniowo 98%. Rębnie zupełne - stopień realizacji rozmiaru miąższościowego wyniósł 95%, a rozmiaru powierzchniowego 109 %. Cięcia wykonano na powierzchni 151,95 ha . Rębniami zupełnymi pozyskano 22868m³ grubizny. W Obrębie Rataje rozmiar miąższościowy zrealizowano w 89%, a powierzchniowy w 120%, w Obrębie Skarżysko stopień realizacji rozmiaru miąższościowego wyniósł 65% i powierzchniowego 69%, w Obrębie Szydłowiec stopień realizacji rozmiaru miąższościowego wyniósł 103% i powierzchniowego 114%. Cięcia wykonano na powierzchniach ujętych w PUL do użytkowania Rb I oraz na innych powierzchniach ( Tabela 3 ) związanych z : - zmianą sposobu użytkowania - zmiana rębni złożonej na rębnię Ib w bloku upraw pochodnych św, oraz na części powierzchni objętych pożarami - wykonaniem cięcia Rb I na powierzchniach nieobjętych w PUL do użytkowania rębnego – budowa zalewu Wióry , zręby sanitarne na części powierzchni objętych pożarami, co w efekcie skutkowało przekroczeniem powierzchni, a w Obrębie Szydłowiec również miąższości planowanej. Rębnie złożone - Nadleśnictwo Skarżysko zrealizowało cięcia w rozmiarze miąższościowym w 82% ( 141753m3 ) i powierzchniowym 99% ( 2704,09 ha). W Obrębie Rataje rozmiar miąższościowy cięć zrealizowano w 83%, natomiast rozmiar powierzchniowy wykonano w 98%. W Obrębie Skarżysko rozmiar miąższościowy zrealizowano -86w 84% , powierzchniowy w 100 %. W Obrębie Szydłowiec rozmiar miąższościowy zrealizowano w 77% , powierzchniowy w 96 %. Niepełne wykonanie rębni złożonych w planowanym rozmiarze w poprzednim dziesięcioleciu związane było z wycofaniem z planu niektórych powierzchni ze względu na dużą ilość szkód spowodowanych przez wiatry oraz ze zmianą sposobu użytkowania powierzchni planowanych jako rębnie złożone na użytkowanie rębnią zupełną z uwagi na zręby sanitarne po pożarze oraz zakładanie bloku upraw pochodnych świerka . W użytkowaniu przedrębnym stopień realizacji etatu miąższościowego wyniósł 102 % , w poszczególnych obrębach odpowiednio – Rataje 103%, Skarżysko 96%, Szydłowiec 107%. Trzebieże wczesne i późne razem wykonano na powierzchni 8746,66 ha, co stanowi 82% etatu powierzchniowego. Analizując procentowe wykonanie powierzchni trzebieży razem w poszczególnych obrębach było ono następujące: Obręb Rataje 86%, Skarżysko 77%, Szydłowiec 84%. Trzebieże wczesne – zabiegi wykonano na pow. 2735,35 ha, co stanowi 100 % PUL. We wszystkich obrębach stopień realizacji etatu powierzchniowego TW wyniósł 100%. Trzebieże późne – planowany rozmiar powierzchniowy został zrealizowany na powierzchni 6011,31 ha, co stanowi 75,6%. Czyszczenia późne objęte planem pozyskania – N-ctwo Skarżysko wykonało 1311,57 ha CPP, na których pozyskało 6452 m3 grubizny. Udział użytków przygodnych w użytkach przedrębnych dla nadleśnictwa wyniósł 14,5%. Analiza powierzchniowego wykonania cięć w Nadleśnictwie Skarżysko 8000 6000 2000 2856,04 4000 2877,52 Powierzchnia w ha 10000 10058,23 11403 12000 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Plan Wykonanie -87Analiza powierzchniowego wykonania cięć w Obrębie Rataje Plan Wykonanie 3506 3000 2000 1500 793,62 2500 802,78 Powierzchnia w ha 3500 3189,73 4000 1000 500 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć 3942 4000 2500 2000 1320,4 3000 1319,01 Powierzchnia w ha 3500 3413,43 Analiza powierzchniowego wykonania cięć w Obrębie Skarżysko 1500 1000 500 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Plan Wykonanie -88Analiza powierzchniowego wykonania cięć w Obrębie Szydłowiec 3000 2000 1500 742,02 2500 755,73 Powierzchnia w ha 3500 Wykonanie 3455,07 3955 4000 Plan 1000 500 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Analiza miąższościowego wykonania cięć w Nadleśnictwie Skarżysko 298637 292132 188518 Miąższość w m3 250000 197983 300000 200000 150000 100000 50000 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Plan Wykonanie -89Analiza miąższościowego wykonania cięć w Obrębie Rataje Plan Wykonanie 70000 60000 93738 90624 48975 Miąższość w m3 90000 80000 50194 100000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Analiza miąższościowego wykonania cięć w Obrębie Skarżysko 76464 102133 80000 105589 Miąższość w m3 100000 79396 120000 60000 40000 20000 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć Plan Wykonanie -90Analiza miąższościowego wykonania cięć w Obrębie Szydłowiec Plan Wykonanie 102766 95649 80000 63079 Miąższość w m3 100000 68393 120000 60000 40000 20000 0 Uż. Rębne Uż. Przedrębne Kategoria cięć 2. Hodowla lasu 2.1 Rozmiar wykonywanych prac odnowieniowych, zalesieniowych i pielęgnacyjnych. Porównanie zadań z zakresu odnowień, zalesień i pielęgnacji z wykonaniem przedstawiają tabele nr 6 , 6A, 6B, 6C. Dane zostały zestawione oddzielnie dla każdego obrębu oraz sumarycznie dla nadleśnictwa. Nadleśnictwo wykonało odnowienia w 100 % powierzchni powstałych do odnowienia w okresie ubiegłego dziesięciolecia Wykonano w pełni odnowienie halizn i płazowin. Ogółem wykonano 110,02 ha, w tym pożarzysk ujętych jako halizny nie objęte PUL – 51,29 ha, planowane w PUL – 58,73 ha. Główną przyczyną przekroczenia planu była dość duża ilość pożarów. Wykonano 56,25 ha zalesień gruntów rolnych przy planowanych 41,69 ha. Wykonano podsadzenia produkcyjne oraz dolesienia luk ( przerzedzenia ) w 59%, co wynikało z rzeczywistych potrzeb na gruncie. Wykonanie odnowień zrębów na powierzchni otwartej w rozmiarze 79 % wynika z przekwalifikowania odnowień po rębni Id / III a z odnowień otwartych do odnowień pod osłoną . Wykonanie odnowień i zalesień sztucznych uzupełniają odnowienia naturalne, które uznano na powierzchni 339,03 ha . Wszystkie planowane zręby były odnawiane na bieżąco. Do odnowienia na koniec dziesięciolecia pozostały zręby bieżące o powierzchni 3,36 ha Poprawki wykonano na powierzchni 78,08 ha co w odniesieniu do powierzchni odnawianej i zalesianej w analizowanym okresie stanowi 8 %. Plan urządzenia lasu zakładał wprowadzenie poprawek i uzupełnień na 20% odnowionej lub zalesionej powierzchni. -912.2. Nasiennictwo i selekcja a) „Program zachowania leśnych zasobów genowych” W Nadleśnictwie Skarżysko został sporządzony „Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 1997 - 2010”. Podstawą tego programu jest selekcja indywidualna i populacyjna realizowana w oparciu o istniejącą bazę, to jest: Wyłączony drzewostan nasienny (WDN) Gospodarcze drzewostany nasienne (GDN) Drzewa doborowe (DD) „Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 1997-2010” przewidywał w szczególności: 1)Uznanie nowych GDN i DD 2)Zagospodarowanie istniejących i nowych drzewostanów nasiennych 3)Wykorzystanie maksymalnie urodzaju danych gatunków 4)Założenie do końca 2010 roku 10 ha upraw pochodnych Św; 100 ha upraw pochodnych Jd oraz 20 ha upraw pochodnych Bk. b) wyłączone drzewostany nasienne Ogólna powierzchnia Wyłączonych Drzewostanów Nasiennych wynosi 70,35 ha, z czego na modrzewiowy przypada 37,74 ha, a na jodłowy 32,61 ha. Wszystkie drzewostany nasienne zlokalizowane są na terenie Obrębu Skarżysko, Leśnictwa Ciechostowice. W drzewostanach tych Nadleśnictwo w latach 1998, 2002 i 2006 wykonało cięcia sanitarno - selekcyjne. W roku 2000 na mocy Zarządzenia Nr 18 DGLP z dnia 11.04.2000r (ZG-7132-10/00) skreślony został Wyłączony Drzewostan Nasienny modrzewiowy o powierzchni 1,15 ha, położony w oddziale115h Leśnictwa Ciechostowice. Wykaz drzewostanów nasiennych wyłączonych pow. w ha 40 35 30 25 20 37,74 32,61 15 10 5 0 Jd Md gatunek -92Nadleśnictwo dokonało zbioru szyszek/nasion z WDN zgodnie z poniższym zestawieniem: Rok Gatunek Jodła 1998 - Modrzew - 1999 100 10 - 2000 600 60 67 0,95 2001 1400 140 - 2002 140 14 - 2003 770 77 - 2004 650 65 50 1,08 2005 800 104,07 - 2006 295 35 262 3,14 2007 - Razem 4755 505,07 379 5,17 c) gospodarcze drzewostany nasienne W analizowanym okresie ( Tabela Nr 7 ) wskutek cięć ubyło 43,29 ha drzewostanów nasiennych sosnowych. Wykres nr 3 Wykaz drzewostanów nasiennych gospodarczych pow. w ha 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 468,4 45,67 So Jd 18,88 Dbb 3,6 Brz Gatunek Nadleśnictwo przeprowadziło zbiór szyszek i nasion w następującym rozmiarze ( kg ): Gatunek Sosna * Jodła Brzoza Dąb bezszyp. Olsza czarna * zbiór szyszek 1998 980 10 - 1999 814 10 - 2000 1829 - 2001 1050 1351 - Rok 2002 2003 310 553 121 2 993 3492 - 2004 297 130 4 - 2005 187 125 4 1710 - 2006 149 75 4 - 2007 300 55 4 1000 2 Razem 6469 506 38 8546 2 d) drzewa doborowe W roku 2000 w Nadleśnictwie uznano 6 drzew doborowych modrzewiowych (Tabela Nr 8). Wszystkie uznane drzewa zlokalizowane są na terenie obrębu Skarżysko, L-ctwa Ciechostowice w oddziałach: 114g, 132a,142a,b. -93d) bloki upraw pochodnych W analizowanym okresie uległa zmianie lokalizacja i powierzchnia bloków upraw pochodnych dla jodły i buka: - dla jodły – pierwotna powierzchnia wynosiła 96,40 ha - po korekcie 80,30 ha - dla buka – pierwotna powierzchnia wynosiła 46,60 ha - po korekcie 16,95 ha. Lokalizacja i powierzchnia bloku upraw pochodnych świerkowych pozostała bez zmian. Bloki upraw pochodnych zlokalizowane są na terenie obrębów Rataje, Skarżysko, Szydłowiec wg następującej lokalizacji: A. Bloki dla jodły Blok nr I II III I II III Zaprojektowane bloki upraw pochodnych dla Jd Lokalizacja Powierzchnia Obręb Oddział Skarżysko 97d,f; 98a; 120c; 121a 31,8 Skarżysko 151h; 152g,h,i; 157c 15,6 161a,b,c; 160a,b,c; 155a,b,c; 156a; Skarżysko 157a,i 49 Razem 96,40 Skarżysko 97d,i; 98a,f,g; 120c; 121a,d 30,2 Skarżysko 151i,j; 152i,j,k; 157c,d 16 161a,b,c,d; 160b,c,d; 155d,f; 157i; Skarżysko 162b,c,f,g,i 34,1 Razem 80,30 Uwagi Wersja pierwotna Notatka służbowa z dn.10.01.1997r. Skorygowany plan Notatka z lustracji terenowej z dn.16.12.2004r. B. Bloki dla buka zwyczajnego Blok nr I II Zaprojektowane bloki upraw pochodnych dla Bk Lokalizacja Powierzchnia Obręb Oddział Rataje 9a; 18a 26,3 Rataje 64a; 65a; 65b; 65c 20,3 Razem 46,60 I Rataje 18a 10 II Rataje 65a; 65b; 65c 6,95 Razem 16,95 Uwagi Wersja pierwotna Notatka służbowa z dn.10.01.1997r. Skorygowany plan Notatka z lustracji terenowej z dn. 24.07.2006r. (zn.ZL-713-41/2006) Notatka z lustracji terenowej z dn. 03.08.2007r. C. Blok dla świerka pospolitego Blok nr I Zaprojektowane bloki upraw pochodnych dla Św Lokalizacja Powierzchnia Obręb Oddział Szydłowiec 117f,g,i,j,k,l,m; 118a,d,f,g,h; 119b,d,f,j 64,66 Razem 64,66 Uwagi -94e) uprawy pochodne Na początku analizowanego okresu gospodarczego Nadleśnictwo posiadało 5,60 ha sosnowych upraw pochodnych oraz 32,61 ha jodłowych. W ciągu dziesięciolecia założono w Nadleśnictwie Skarżysko: 51,60 ha upraw pochodnych jodłowych; 9,62 ha upraw świerkowych; 10,00 ha bukowych. Szczegółową lokalizację i powierzchnię przedstawia Tabela Nr.. Wykaz upraw pochodnych Pow. w ha 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 84,21 Jd 10 9,62 Bk Św Gatunek 5,6 So f) źródła nasion Uzupełnieniem bazy nasiennej w Nadleśnictwie są Źródła Nasion. W analizowanym okresie zarejestrowano 4 źródła nasion: dla klona zwyczajnego, klona jawora, lipy drobnolistnej, czereśni ptasiej. Szczegółową lokalizację i powierzchnię przedstawia Tabela Nr.. 2.3. Gospodarka szkółkarska Na początku analizowanego okresu gospodarczego Nadleśnictwo posiadało 2 szkółki: szkółkę zespoloną „Sadek” zlokalizowaną w obrębie Szydłowiec w leśnictwie Sadek, oddz.86g, 91d, 92a o powierzchni ogólnej 7,03 ha i produkcyjnej 4,10 ha. szkółkę gospodarczą „Pogorzałe” zlokalizowaną w obrębie Skarżysko w leśnictwie Skarżysko Książęce, oddz. 2a o powierzchni ogólnej 2,71 ha i produkcyjnej 2,29 ha. Zgodnie z pismem RDLP Radom z dnia 29.12.2003 roku zn.spr. ZL-714/13/2003 szkółka „Pogorzałe” została zlikwidowana. Ze względu na duże zagrożenie kradzieżami oraz zapotrzebowanie na materiał szkółkowany ( do zakładania upraw pochodnych i do zalesień w ramach PROW ) część produkcji odbywa się przy osadzie leśniczego szkółkarza (potocznie nazywanej „Szkółką Osada”) w oddziale 64. Produkcja szkółkarska prowadzona jest tam w inspektach zimnych i kontenerach na powierzchni ogólnej 0,34 ha i zredukowanej 0,25ha. -95Szkółka „Sadek” posiada deszczownię zbudowaną przy pomocy środków uzyskanych z NFOŚiGW. W szkółce „Osada” nawadnianie produkcji szkółkarskiej odbywa się prymitywnym sposobem przy pomocy węży ogrodniczych i zraszaczy rozprowadzonych wg projektu leśniczego szkółkarza. Nawadnianie tym sposobem jest mało wydajne i mało skuteczne a dodatkowo bardzo awaryjne. Niezbędny jest profesjonalny system deszczowania. Nadleśnictwo prowadzi produkcję wysokiej jakości materiału sadzeniowego głównych gatunków lasotwórczych, domieszkowych i biocenotycznych zapewniających pokrycie potrzeb własnych, innych jednostek LP jak również odbiorców indywidualnych. -96Tabela nr 7. Gospodarcze Drzewostany Nasienne Stan na 1.01.1998 Obręb Obręb Obręb Rataje Skarżysko Szydłowiec - 3,60 - Olsza czarna Stan na 31.12.2007 Przybyło Ubyło 3,60 0 0 - 18,88 0 0 9,59 - 9,59 0 0 10,30 28,07 7,30 45,67 0 0 193,66 20,69 210,76 425,11 0 43,29 Obręb Obręb Obręb Nadleśnictwo Rataje Skarżysko Szydłowiec Nadleśnictwo - 3,60 - 3,60 - 18,88 - 18,88 - 18,88 - 9,59 - 9,59 - Jodła pospolita 10,30 28,07 7,30 45,67 Sosna zwyczajna 199,32 20,69 248,39 468,4 Gatunek Brzoza brodawkowata Dąb bezszypułkowy Tabela nr 8.Wykaz uznanych drzew doborowych Lp Nr rejestru Gatunek Obręb Leśnictwo Oddział pododdział 1 8810 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 142b Wiek w roku uznania 96 2 8811 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 142a 96 2000 3 8812 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 132a 81 2000 4 8813 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 132a 81 2000 5 8814 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 132a 81 2000 6 8815 Modrzew europejski Skarżysko Ciechostowice 114g 60 2000 Tabela nr …Wykaz upraw pochodnych Rok założenia 1974 1974 1997 2000 2000 2000 2001 2001 2002 2003 2003 2003 2003 2004 2004 2004 2005 2005 2005 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2007 2007 2007 2007 2007 2007 Adres leśny 16-13-3-12-79p 16-13-3-12-110f 16-13-2-08-109a 16-13-3-14-119d 16-13-2-05-98f 16-13-2-05-98g 16-13-2-09-161b 16-13-2-09-161a 16-13-3-14-117m 16-13-2-09-157d 16-13-2-09-157c 16-13-2-09-151j 16-13-2-09-151i 16-13-3-14-118f 16-13-2-09-155f 16-13-2-09-155d 16-13-3-14-118g 16-13-2-09-152j 16-13-2-09-157i 16-13-2-09-152k 16-13-2-09-160c 16-13-2-05-97d 16-13-2-05-97i 16-13-2-05-120d 16-13-1-03-18a 16-13-2-09-160b 16-13-2-09-160d 16-13-2-09-162b 16-13-2-09-162c 16-13-2-05-120c 16-13-2-05-121d Razem Powierzchnia w ha dla poszczególnych gatunków So Św Jd 2,39 3,21 32,61 2,27 2,50 2,50 4,80 0,70 1,78 4,00 2,00 1,50 2,30 2,20 0,60 1,80 3,37 2,50 0,60 0,70 1,70 7,00 0,50 0,70 Bk 10,00 5,60 9,62 2,5 1,7 2,8 1,2 5,00 2,00 84,21 10,00 Rok uznania 2000 -98Tabela nr …Wykaz źródeł nasion Lp Nr rejestru Gatunek Obręb Leśnictwo Oddział pododdział Powierzchnia lub ilość sztuk Rok rejestracji Lipa drobnolistna Klon zwyczajny Szydłowiec Sadek 147 n 0,23 2005 Skarżysko Majdów 56 a 2 szt 2005 MP/1/43916/05 Klon jawor Skarżysko Majdów 56 b, c 2 szt 2005 MP/1/47227/07 Czereśnia ptasia Rataje Wanacja 24 b 0,01 2007 1 MP/1/40531/05 2 MP/1/43915/05 3 4 3. Ochrona lasu 1.Szkody powodowane przez owady Drzewostany będące w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Skarżysko cechują się generalnie stosunkowo wysoką stabilnością i żywotnością. Lokalnie jednakże dochodziło do powstawania zagrożeń ze strony owadów, takich jak: 1.szeliniak sosnowiec (i inne ryjkowce) Nadleśnictwo Skarżysko prowadzi zwalczanie szeliniaka przy pomocy wykładania pułapek klasycznych. Zwykle wykładanie pułapek traktowane jest jako czynność profilaktyczno-informacyjna, a w przypadku silniejszej presji szkodnika wykłada się większą ilość pułapek, które mają wtedy za zadanie zwalczanie szkodnika. Powierzchnie objęte zwalczaniem w latach 1998-2007 Rok zwalczania powierzchnia [ha] 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 6,51 0,00 6,00 0,00 3,14 2,96 0,00 0,00 0,00 0,00 -992.pędraki Zwalczanie odbyło się w 1999 roku na pow. 5,10 ha w L-ctwie Budki na terenie przewidzianym do zalesień. W 2007 roku stwierdzono głównie na obrzeżu niektórych d-stanów zmasowany pojaw dorosłych chrabąszczy. Przeprowadzono na pow. 0,40 ha zwalczanie poprzez otrząsanie i niszczenie owadów, co w przyszłości zabezpieczy okoliczne uprawy przed szkodami od pędraków. 3. liściożerne Na terenie Obrębu Skarżysko w L-ctwie Ciechostowice w maju 1998 roku zwalczano osnujkę (zasnuję) modrzewiową Cephalcia lariciphila, Wachtl (dawna Cephalcia alpina Klug). Zwalczanie wykonano preparatem Dimilin 480 SC w zmieszaniu z Ikarem i wodą na powierzchni ok. 207 ha przy użyciu samolotu. Opryskiem chemicznym objęto drzewostany z udziałem modrzewia w oddziałach: 90-92, 113,114,131,132 (poprzednio zwalczanie odbyło się w 1989 roku). Obserwuje się coraz szybsze nawroty gradacji tego szkodnika, co może wiązać się z chemiczną metodą jego zwalczania, która nie jest tak selektywna jak wcześniej reklamowano. Obecna, ponowna gradacja szkodnika rozpoczęła się w 2003 roku od oddziałów 91, 92 i trwa nadal. Tym razem zgodnie z zaleceniem z 2004 roku Terenowej Stacji Ochrony Lasu nie podjęto zabiegu ratowniczego. Nadleśnictwo oczekuje na naturalne, samoistne załamanie się gradacji, co miało już miejsce na tym terenie w latach sześćdziesiątych i początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku (opisał to doc. K. Gądek w Sylwanie z 2006r). Oprócz osnujki modrzewiowej szkodnikiem liściożernym, który wystąpił masowo w L-ctwie Ciechostowice była zwójka zieloneczka. W 1998 roku jej wzmożone występowanie obserwowano na powierzchni ok. 30 ha, w 1999 roku ok. 15 ha, a w 2000 roku ok. 21 ha. Nie spowodowała ona gołożerów i samoistnie ustąpiła. 4.szkodniki wtórne i inne W latach 2002 do 2007 obserwuje się wzmożony pojaw przypłaszczka granatka na powierzchni od 3 do 70 ha. Występuje on w lasach Gospodarstwa Szkółkarskiego, gdzie drzewostany są przerzedzone przez pożary, wiatry i hubę korzeniową. Największym problemem jest jednak przyleganie do lasów państwowych działek prywatnych, na których szkodnik rozmnaża się i gdzie drzewa usuwane są dopiero po interwencji Nadleśnictwa w Starostwie Powiatowym w Szydłowcu, prowadzącym nadzór nad lasami niepaństwowymi. W momencie usuwania drzew jest to niestety zwykle już posusz opuszczony przez przypłaszczka, cetyńce i inne szkodniki. W 2007 roku na pow. 36,80 ha w drzewostanach z udziałem świerka stwierdzono występowanie kornika drukarza częściowo łącznie z rytownikiem pospolitym. Zagrożone były drzewostany głównie w L-ctwach Ciechostowice i Wanacja oraz Skarżysko Książęce. Pierwotną przyczyną było prawdopodobnie obniżenie poziomu wód gruntowych oraz uszkodzenie d-stanów przez huraganowe wiatry. Zasiedlone -100drzewa były usuwane i wywożone z lasu, szkodnik był też odławiany do pułapek feromonowych. W ten sam sposób zwalczany był drwalnik paskowany, który występuje w warunkach Nadleśnictwa Skarżysko głównie na terenach z udziałem drzewostanów jodłowych. W jodłowych drzewostanach Leśnictwa Trębowiec stwierdzono w 2007 roku wzmożone występowanie jodłowca na pow. 6,49 ha i smolika jodłowca na powierzchni 29,62 ha. Zasiedlone drzewa były wycinane a pozyskane sortymenty wywożone z lasu. W 2007 roku na pow. 30,75 ha w Leśnictwie Majdów stwierdzono wzmożone występowanie mszyc na jodle. Inne szkodniki poza w/w nie miały większego znaczenia gospodarczego. Podczas czynności o charakterze profilaktycznym takich jak m.in. jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny czy kontrola występowania brudnicy mniszki zagrożenia nie stwierdzono. 2.szkody powodowane przez pasożyty i grzyby Na terenie Nadleśnictwa Skarżysko zauważa się silną ekspansję jemioły, głównie w najstarszych drzewostanach jodłowych (rzadko w sosnowych oraz jodłowych młodszych). Jest ona niewątpliwie czynnikiem osłabiającym te drzewostany. Szkody od grzybów nie miały bardzo dużego znaczenia w ochronie lasu na terenie Nadleśnictwa Skarżysko. Na bieżąco w Gospodarstwie Szkółkarskim prowadzi się zabiegi zabezpieczające przed chorobami zgorzelowymi, osutką sosny i mączniakiem dębu. W związku z występującą chorobą jesionu prowadzącą do obumierania pędów i całych drzewek, nie hoduje się tego gatunku na szkółce, jak też nie wprowadza do upraw. Na szczęście gatunek ten występuje w drzewostanach Nadleśnictwa sporadycznie. W Nadleśnictwie Skarżysko zabezpiecza się preparatem PG IBL pnie po ściętych drzewach na gruntach porolnych oraz na części powierzchni zrębowych w najstarszych drzewostanach zagrożonych przez grzyby: Rok zabezpieczenia powierzchnia pni [ha] 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1,28 20,79 5,89 36,53 1,49 1,34 0 0 0 -101Wśród grzybów zagrażających drzewostanom ożna wymienić hubę korzeniową (część drzewostanów Gospodarstwa Szkółkarskiego rosnących na gruntach porolnych). Najstarsze drzewostany sosnowe (VII klasy wieku i starsze) oprócz zagrożenia przez korzeniowca wieloletniego są narażone na szkody ze strony huby sosnowej i szmaciaka. c) szkody wyrządzane przez zwierzynę łowną Zakładane uprawy na części terenu Nadleśnictwa Skarżysko zgryzane są przez zwierzynę w stopniu zagrażającym trwałości lasu. Dotyczy to głównie całego terenu obrębu Rataje, Leśnictw Trębowiec, Sadek, Kierz Niedźwiedzi, Nad Kamienną a w mniejszym stopniu L-ctwa Skarżysko Książęce i lasów Gospodarstwa Szkółkarskiego. Ogólnie można zauważyć, że najbardziej zagrożone są tereny wschodnie zasięgu Nadleśnictwa. Warunkiem uzyskania upraw leśnych o dobrej jakości hodowlanej i pokryciu jest stosowanie zabezpieczeń mechanicznych i chemicznych. W warunkach Nadleśnictwa na podstawie wieloletnich doświadczeń skutecznie chronią uprawy przed szkodami od zwierzyny: - zabezpieczanie chemiczne preparatem EMOL 5 oraz EMOL BTX co dwa lata naprzemiennie, - grodzenia upraw wykonane przy pomocy siatki leśnej, - zabezpieczenie w trzy paliki sadzonek Md. Należy wskazać na pełną zasadność prowadzenia zabezpieczeń upraw z wykorzystaniem sposobów i materiałów wymienionych wyżej. Nadleśnictwo w latach 1998-2007 objęło ochroną przed szkodami od zwierzyny powierzchnię w rozmiarze : Grodzenia upraw przed zwierzyną Rok grodzenia uprawy powierzchnia [ha] 1998 0 1999 0 2000 0 2001 0.26 2002 0.25 2003 0 2004 0,89 2005 2,40 2006 4,88 2007 12,01 R-m 20,69 -102Zabezpieczanie upraw Emolem Rok Rok zabezpieczenia powierzchnia zabezpieczenia powierzchnia uprawy [ha] uprawy [ha] 1998 6,40 2003 51,37 1999 5,67 2004 69,27 2000 15,14 2005 68,27 2001 44,20 2006 92,60 2002 30,66 2007 141,22 Palikowanie Rok zabezpieczeni a uprawy 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 powierzchnia [ha] 0,18 0,50 0,68 1,79 0,95 0,70 0 0,60 0,38 1,48 d) szkody ze strony czynników abiotycznych Analizowane dziesięciolecie nie było korzystne, biorąc pod uwagę negatywny wpływ czynników abiotycznych. W latach 2002 do 2004 śnieg i wiatr spowodowały szkody w ilości około 2,5 tys. m3 do 7 tys. m3 rocznie. W ostatnim 2007 roku huragan wiejący w styczniu oraz następne częste i bardzo silne wiatry, z których ostatni był w sierpniu spowodowały konieczność ogłoszenia przez Nadleśnictwo Skarżysko Stanu Siły Wyższej i pozyskania drewna w ilości ok. 23 tys. m3 pochodzącego z wywrotów i złomów. Zakłócenia stosunków wodnych miały miejsce w następujących latach: - podtopienia i zalania w 2005 roku na pow. 2,5 ha; w 2006 roku na pow. 1,5 ha - obniżenie poziomu wód, susza w 2005 roku na pow. 15,80 ha (ucierpiały głównie d-stany świerkowe i dębowe), w 2006 roku na pow. 3 ha, a w 2007 roku na powierzchni ponad 34,5 ha (ucierpiały głównie d-stany świerkowe i jodłowe). Szkody od mrozu zanotowano w 2005 roku na powierzchni 4,5 ha (dąb). -103- e) szkody powodowane przez przemysł W okresie 1998-2007 nie wystąpiły w nadleśnictwie szkody będące jednoznacznym efektem oddziaływania przemysłu. 5)Ochrona przeciwpożarowa Obszar nadleśnictwa zaliczony jest do I-szej kategorii zagrożenia pożarowego i znajduje się na terenie działania Powiatowej Komendy Państwowej Straży Pożarnej w Skarżysku, Starachowicach i Szydłowcu. System obserwacyjny obszarów leśnych oraz rozmieszczenie środków łączności jest dobry. W siedzibie Nadleśnictwa funkcjonuje Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny, podległy bezpośrednio Regionalnemu Punktowi Alarmowo-Dyspozycyjnemu przy RDLP w Radomiu. Punkt wyposażony jest w plany operacyjne corocznie zatwierdzane przez KPS, mapę topograficzną w skali 1:50 000 z naniesioną sytuacją ppoż. Nadleśnictwo posiada samochód NISSAN z napędem 4/4 z modułem gaśniczym, który jest wykorzystywany głównie do dogaszania pożarzysk. Na terenie Nadleśnictwa zlokalizowane są wieże obserwacyjne przeciwpożarowe włączone w sieć podobnych punktów obserwacyjnych w sąsiednich nadleśnictwach: - Obręb Szydłowiec - oddz. 101 a Obręb Rataje - oddz. 38 a Obręb Skarżysko - oddz. 56 a System obserwacyjno-alarmowy jest wystarczający i nie wymaga nowych inwestycji. Alarmowanie stanowisk kierowania PSP, o powstaniu pożaru, odbywa się droga radiową oraz telefonicznie. Łącznie Nadleśnictwo ma 14 dróg pożarowych. Nawierzchnia dróg jest różna - od asfaltowej, utwardzonej po gruntową. Zaopatrzenie wodne lasów Nadleśnictwa Skarżysko jest dobre. W zasięgu obszarów - leśnych znajdują się zbiorniki przeciwpożarowe Nadleśnictwa. W sąsiedztwie obszarów leśnych występują również naturalne, dostępne dla potrzeb ppoż. punkty czerpania wody. W zakresie ochrony przeciwpożarowej Nadleśnictwo w okresie obecnie obowiązującego PUL wykonało i wyremontowało: - zbiorniki wodne i ujęcia wody ( Budki, Wanacja i Gospodarstwo Szkółkarskie) - drogi przeciwpożarowe ( Rzepin, Wanacja, Węglów, Parszów, Skarżysko Książęce, Majdów, Nad Kamienną, Sadek i Budki). - zakupiło samochód patrolowo-gaśniczy Nissan pick-up z modułem gaśniczym, - tablice o tematyce ppoż. -104- 6. Stan upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych Stan upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych przedstawiają tabele nr…… Wynika z nich, że w Nadleśnictwie Skarżysko nie występują uprawy przepadłe. Na terenie obrębu Rataje uprawy i młodniki zgodne i częściowo zgodne ze składem pożądanym stanowią 81 % upraw, na terenie obrębu Skarżysko 86 %, na terenie obrębu Szydłowiec 79 %. Uprawy i młodniki niezgodne ze składem pożądanym na terenie obrębu Rataje obejmują powierzchnię 9,38 ha co stanowi 19 % upraw , na terenie obrębu Skarżysko 4,43 ha co stanowi 14 % a na terenie obrębu Szydłowiec 31,77 ha co stanowi 21 % upraw do 10 lat. Z tego ponad 25 % (11 ha) stanowią uprawy założone na gruntach porolnych. Stan ten wynika ze sposobu zagospodarowania powierzchni po pożarach w sąsiedztwie z plantacją modrzewiową i doborem gatunków na tych powierzchniach do odnowienia. oraz dostosowaniem doboru gatunków do warunków siedliskowych na gruncie ( wg PUL III rewizji Ol wg PUL IV rewizji BMśw ) Przy zagospodarowania w/w powierzchni uwzględniono duże zagrożenie pożarowe i z tym związany dobór gatunków ( Md) – powierzchnie objęte pożarami oraz dobór gatunków dostosowany do warunków siedliskowych i świetlnych w nowozakładanych uprawach 7. Ocena upraw podokapowych w KO i KDO oraz upraw po rębni złożonej Stan odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych przedstawiają tabele nr…… Wynika z nich, że w Nadleśnictwie Skarżysko nie występują uprawy przepadłe. Zainwentaryzowane uprawy otrzymały bardzo dobrą ocenę, ich przeciętna jakość hodowlana wynosi 12. Występująca KDO na terenie obrębu Szydłowiec obejmuje powierzchnie bieżąco użytkowane, na których w najbliższym czasie przewiduje się zainicjowanie odnowienia naturalnego lub wprowadzenie odnowienia sztucznego. IV. UŻYTKOWANIE UBOCZNE 1. Pozyskanie choinek i stroiszu Nadleśnictwo prowadzi sprzedaż choinek jodłowych i świerkowych, przy czym te ostatnie stanowią ok. 20 - 30% całości. Na początku omawianego okresu czasu pozyskanie przekraczało w niektórych latach 140 szt, następnie malało i pod koniec w latach 2004 – 2007 było o połowę mniejsze. Odwrotną tendencję obserwuje się w pozyskaniu stroiszu. Na początku dziesięciolecia wynosiło ok. 100 M3P, a w latach 2006 – 2007 wzrosło do ok. 200 M3P. Sprzedaż stroiszu jodłowego pozyskanego na powierzchniach na których wykonywane są cięcia rębne lub przedrębne prowadzona była głównie w IV kwartale w okresie Świąt Bożego Narodzenia i Wszystkich Świętych. 2.Gospodarka łowiecka Gospodarka łowiecka w granicach administrowanych przez Nadleśnictwo prowadzona jest przez 12 kół łowieckich w 15 obwodach. Merytorycznie Nadleśnictwu podlega 9 obwodów dzierżawionych przez 8 kół łowieckich dla których Nadleśniczy zatwierdza roczne plany łowieckie i nadzoruje prowadzona gospodarkę. Nadleśnictwo nadzoruje gospodarkę w poszczególnych kołach łowieckich. Podstawowym kryterium ustalania wysokości odstrzałów jest poziom szkód w lesie, powodowanych przez zwierzynę. Do najważniejszych zadań wynikających z przepisów prawnych należą: - dostosowanie liczebności zwierzyny płowej w lasach oraz jej struktury wiekowej -105- i płciowej do poziomu zapewniającego możliwość realizacji celów hodowli lasu, zwiększenie naturalnej bazy żerowej dla zwierzyny w lasach przez odtwarzanie oraz zagospodarowanie małych łąk śródleśnych, - zwiększanie w zakładanych uprawach, preferowanych przez zwierzynę, gatunków domieszkowych, - dokarmianie zwierzyny w okresie zimowym, - prawidłowe wyposażenie łowisk w odpowiednią ilość paśników, wodopojów, lizawek, - wnikliwe analizowanie planów odstrzału zwierzyny i egzekwowanie od kół ich wykonania, - ochrona zwierzyny przed kłusownictwem, - zabezpieczenie upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny płowej preparatami chemicznymi oraz mechanicznymi, - zakładanie i uprawa poletek łowieckich. Zestawienie wydzierżawionych poletek łowieckich Nadleśnictwa Skarżysko wg stanu na 01. 01. 2007 r. - Lp. Lokalizacja 1 1 2 Obr. Rataje, L-ctwo Rzepin oddz. 82 f Obr. Skarżysko, L-ctwo Ciechostowice oddz. 93 i (k) Obr. Szydłowiec. L-ctwo Budki oddz. 176 a ? Obr. Szydłowiec L-ctwo Budki oddz. 219 ix ( fx) 219 jx (dx) 219 kx Obr. Szydłowiec L-ctwo Kierz Niedźwiedzi oddz.102 k (i) 120 g Obr. Szydłowiec L-ctwo Trębowiec oddz. 29 f 51 c Obr. Szydłowiec L-ctwo Sadek oddz. 129 h (g) 130 a 2 3 4 5 6 7 Powierzchnia w ha na gruntach na gruntach leśnych nieleśnych 3 4 0.65 0.20 0.18 0.05 0.16 0.33 Dzierżawca 5 Obwód 27(20) K.Ł. „Szarak” Obwód 617(123) K. Ł. „Drop” Obwód 617(123) K. Ł. „Drop” Obwód 607(112) K. Ł. Nr 2 „Mesko“ 0bwód 13(7) K. Ł. Nr 3 „Dzik” 0.18 0.36 0.27 0.37 0.27 0.18 0bwód 616(121) K. Ł. Nr 3 „Dzik” 0bwód 4(122) K. Ł. „Łysica” -106Wykaz kół łowieckich oraz dzierżawionych przez nie obwodów wg stanu na 31.12.2007r. a) obwody merytorycznie podległe ( pow. wg umów dzierżawy): Lp. Nazwa koła Numer obwodu dzierżawionego Powierzchnia ogółem w ha Powierzchnia leśna w ha 1. 1 2. Koło łowieckie nr 2 „Hubert” w Starachowicach Koło łowieckie „Szarak” w Starachowicach Koło łowieckie nr 2 „Łowiec ” w Chorzowie Koło łowieckie nr 3 „Dzik” w Starachowicach Koło łowieckie nr 3 „Dzik” w Starachowicach Koło łowieckie „Łysica” w Skarżysku-Kam. Koło łowieckie „Drop” w Radomiu Koło łowieckie „Niedźwiedź” w Wierzbicy Koło łowieckie „Soból” w Szydłowcu 3. 4. 5. 42 (33) 3575 43 27 (20) 7477 6372 43 (34) 5458 47 13 (7) 4698 1052 616 (121) 4236 1440 4 (122) 8789(7616) 4744 617 (123) 5802 3180 606 (110) 6026 280 600 (111) 5884 730 2 3 4 5 6 7 8 9 Razem b) obwody pozostałe będące częściowo w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa: (powierzchnia Nadleśnictwa Skarżysko) Lp. Nazwa koła 1 Nr 2 „Hubert” w Starachowicach Nr 1 „Suchedniów” w Suchedniowie Nr 1 „Łoś” W Starachowicach Nr 2 „Mesk” w Skarzysku-Kam. Nr 84 „Sylwan” W Stąporkowie „Bażant” w Radomiu 2 3 4 5 6 Razem Numer obwodu dzierżawionego Powierzchnia LP w ha 41 (32) 625.68 28 (21) 759.11 15 (9) 838.91 607 (113) 353.13 5 (1) 119.35 601 (112) 31.60 2 727.78 Nadzoruje Nadleśnictwo Ostrowiec Nadleśnictwo Suchedniów Nadleśnictwo Starachowice Nadleśnictwo Przysucha Nadleśnictwo Stąporków Nadleśnictwo Radom -107- 3.Gospodarka rolna Powierzchnia gruntów rolnych Nadleśnictwa według stanu na 01-01-1998 wynosiła 214,25ha.W okresie ostatniego dziesięciolecia Nadleśnictwo zalesiło i uznało odnowienia na powierzchni 66,92ha. Powierzchnia gruntów rolnych na 01-01-2008 wynosi 147,33 ha. Do roku 2005 było bardzo małe zainteresowanie użytkowaniem gruntów Powierzchnie gruntów wydzierżawianych i oddanych w użytkowanie jako deputaty przedstawia poniższa tabela: Rok Dzierżawy (ha) Deputaty(ha) Razem ha: 2007 59,20 19,89 79,09 2006 58,74 26,84 85,58 2005 58,61 22,84 81,45 2004 31,92 28,39 60,31 2003 31,92 30,27 62,19 Z powyższego zestawienia wynika, że nieużytkowane jest ok. 65 ha i są to głównie śródleśne łąki i pastwiska nie przydatne do rolnictwa ale potrzebne ze względów przyrodniczych, łowieckich. Rekreacyjne zagospodarowanie lasu Lasy Nadleśnictwa Skarżysko wraz z urozmaiconym ukształtowaniem terenu oraz położeniem, stanowią średnio atrakcyjny region o cennych, choć rzadko wykorzystywanych walorach krajobrazowych, przyrodniczych i turystyczno wypoczynkowych. Pomimo, że na obszarze tym nie przewiduje się tworzenia leśnego rejonu rekreacyjnego, to jednak ze względu na dogodne połączenia komunikacyjne część lasów Nadleśnictwa wykorzystywana jest jako miejsce rekreacji i wypoczynku świątecznego lub wakacyjnego. Penetracja ludności koncentruje się głównie wokół miast, w pobliżu większych skupisk ludności i przy głównych drogach przebiegających przez kompleksy leśne Nadleśnictwa. Coroczne czynności z zakresu zagospodarowania rekreacyjnego to głównie utrzymywanie czystości i porządku w miejscach postoju, przy drogach publicznych i leśnych. Czynności ochronne przed szkodnictwem ze strony człowieka, realizowane są przez umieszczanie napisów, tablic o charakterze informacyjno-dydaktycznym, prowadzenie akcji propagandowej na spotkaniach z młodzieżą szkolną. Ulotki, artykuły w prasie i audycje w radio i telewizji o tej tematyce. W pobliżu lasów nadleśnictwa Skarżysko znajdują się kąpieliska : „Lubianka”, „Piaski”, „ Bernatka”, „Rejów”, „Mostki”, „Szydłowiec”, „Koszorów”. Zarządzeniem Nr 75 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie Leśnego Kompleksu Promocyjnego „PUSZCZA ŚWIĘTOKRZYSKA” Obręb Rataje o powierzchni 4 704 ha został włączony do tego kompleksu. W miesiącu grudniu 2007 roku została wybudowana i oddana do użytku ścieżka edukacyjna „Nad Lubianką” w Leśnictwie Wanacja. W celu aktywnego kontaktu z młodzieżą zorganizowano i wykonano Salę Edukacji Leśnej (świetlica w budynku nadleśnictwa) i dwie Ścieżki Edukacyjne. Jedną przy siedzibie nadleśnictwa a druga w LKP gdzie prowadzone są prelekcje o tematyce leśnej. -108- ZAŁĄCZNIKI Tabela nr 1A - przejęcie przekazanie, sprzedaż gruntów w okresie 01.01.1998 - 31.12.2007 obręb Rataje. Rodzaj operacji Rok Gmina Oddz. poddz. Nr działki ewid. Pow ( ha ) Rodzaj użytku gruntowego Stan początkowy na 01.01.1998 - 4705,91 ha Ujawniono działki przejęte z PFZ w roku 1982 Przyjęto 2005 Wąchock 201c Przyjęto 2005 Wąchock 201d Przyjęto 2005 Wąchock 201f 1410/2 1398/2 1051/6 +0,1700 +0,4200 +0,2900 Ls Ls Ls Przejęto w wyniku zamiany gruntów z Gminą Wąchock 38e ustawy o lasach. Przyjęto 2005 Wąchock 12l 1019 Przyjęto 2005 Wąchock 12m 1018 Razem przybyło: +0,1600 +0,1900 +1,2300 PS VI PS VI Sprzedaż gruntów zabudowanych w trybie art. 40 ustawy o lasach. Sprzedaż 2004 Starachowice 13r 541/3 Sprzedaż 2003 Wąchock 3d 3/201 Sprzedaż 2003 Pawłów 164k 164/201 -0,0794 -0,9391 -0,2198 B/RV B/PsIII B/PsIV Przekazano w wyniku zamiany gruntów z Gminą Wąchock art. 38e ustawy o lasach. Przekazano 2005 Wąchock 12h 12/204 -0,0021 Przekazano 2005 Wąchock 3i 3/203 -0,0083 Przekazano w wyniku zamiany gruntów z Nadleśnictwem Marcule 38e ustawy o lasach. Przekazano 2005 Wąchock 3 c,f,g,h,i 3/206 -8,0297 ŁV PS IV R IIIa, ŁIV, PsIII, PsIV, N Przeniesienie zarządu na RZGW w Warszawie (grunty pod budowę zbiornika wodnego „Wióry”) Przekazano 2004 Pawłów, 170a-cz,b, d-cz, g- 170/201 -5,5341 Ls, PsV cz, 170/202 Zmiany powierzchni wynikające pomiarów geodezyjnych Pomiary 2006 geodezyjne -0,3475 Razem ubyło: Stan końcowy na 31.12.2007 - 4692,05 ha Zestawienie zbiorcze: Obr. Rataje: stan początkowy na 01.01.1998 - 4705,91 ha stan końcowy na 31.12.2007- 4691,98 ha bilans (minus) – 13,93 ha -15,1600 -109- Tabela nr 1B - przejęcie przekazanie, sprzedaż gruntów w okresie 01.01.1998 - 31.12.2007 obręb Skarżysko. Rodzaj operacji Rok Gmina Nr działki ewid. Oddz. poddz. Pow. ( ha ) Rodzaj użytku gruntowego Stan początkowy na 01.01.1998 - 5599,92 ha Ujawniono działki przejęte z PFZ w roku 1982 Przyjęto 2005 Wąchock 168 f 826 +0,4100 Ls Ls Przejęto PFZ UG Bliżyn Przyjęto 1988 Bliżyn 182 k,l,m 293 +5,9927 Zmiany powierzchni wynikające pomiarów geodezyjnych Pomiary geodezyjne 2006 Bliżyn SkarżyskoKam. Włączono do lasów drogi: Mroczków - Ciechostowice, Pogorzałe - Łazy oraz zmiany pow. działek wynikające ze sposobu obliczeń powierzchni. +10,2345 Razem przybyło: Sprzedaż gruntów zabudowanych w trybie art. 40 ustawy o lasach Sprzedaż 1998 Szydłowiec 73d Sprzedaż 1999 Wąchock 158 c Sprzedaż 2000 Wąchock 203ij Sprzedaż 2000 Skarżysko 81w Sprzedaż 2006 Skarżysko 81 t Sprzedaż 2003 Skarżysko 64 f Sprzedaż 2003 Wąchock 158 g Sprzedaż 2004 Skarżysko 157n Kościelne Sprzedaż 2004 Skarżysko 99 Sprzedaż 2005 Szydłowiec 52 l Ls +16,6372 73/302 1410/5 612 127/6 3/2 64/303 1410/7 157/1201 -0,1039 -0,4427 -1,2500 -0,0676 -0,0482 -0,2199 -0,1801 -0,1996 99/1201 56/301 -0,1400 -0,3150 654/2 Razem ubyło: -0,3900 -3,3570 Ps V Ps IV, W Ls B B B/PsV B/R V B/PsV B B Współudział 1/2 Przekazano w wyniku zamiany gruntów z Gminą Wąchock 38e ustawy o lasach. Przekazano Wąchock 2005 Stan końcowy na 203 d,k 31.12.2007 - 5612,32 ha Zestawienie zbiorcze: Obr. Skarżysko : stan początkowy na 01.01.1998 - 5599,92 ha stan końcowy na 31.12.2007 - 5613,20 ha bilans (plus) – 13,28 ha Ls -110- Tabela nr 1C - przejęcie przekazanie, sprzedaż gruntów w okresie 01.01.1998 - 31.12.2007 obręb Szydłowiec. Rodzaj operacji Rok Gmina Oddz. poddz. Nr działki ewid Pow ( ha ) Rodzaj użytku gruntowego Stan początkowy na 01.01.1998 - 4705,91 ha Zmiany powierzchni wynikające pomiarów geodezyjnych Pomiary geodezyjne 2006 +0,4625 Razem przybyło: +0,4625 Przekazano do N-ctwa Radom (w ramach porządkowanie zasięgu terytorialnego Nadleśnictw) Przekazano 2000 Szydłowiec 221 a-o 145,82,99,136, -8,6100 222 a,b 193,214,224,226, 223 b,c 230,69,72,10, 203,238,288 Ls Przekazano Pani Danieli Przytule (Prawomocny wyrok SR w Przysusze) Przekazano 2006 Jastrząb 210c,f,kx, bx 211 f,k -4,6600 Ls 92/1 4427/4 528/1 34/303 39/306 580/1 -0,2250 -0,2054 -0,1691 -0,2460 -0,1958 -0,1112 B B B B B B 362/1 Razem ubyło: -1,28 -15,7025 Ls Sprzedaż gruntów zabudowanych w trybie art. 40 ustawy o lasach Sprzedaż Jastrząb 56a,b Sprzedaż Skarżysko -Kościelne 141l Sprzedaż Szydłowiec 87c,d Sprzedaż Mirów 34 h Sprzedaż Mirów 39w Sprzedaż Szydłowiec 79bx Uzgodnienie powierzchnia z ewidencją gruntów Spraw o zasiedzenie 2007 Jastrząb Stan końcowy na 31.12.2007 - 5561,64 ha Zestawienie zbiorcze: Obr. Szydłowiec : stan początkowy na 01.01.1998 - 5577,23 ha stan końcowy na 31.12.2007 - 5561,99 ha bilans (minus) – 15,24 ha Tabela nr 2 Zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem (tabela IX) Nadleśnictwo Skarżysko Użytki rębne Rok kalendarzowy przedrębne PR i pozost ha m razem czyszczenia trzebieże PTP i PTW razem 3 m 3 m 3 ha m 3 ha m 3 m 3 m ogółem m 3 1 1998 2 353,29 3 14068 4 958 5 15026 6 31,48 7 93 8 1329,15 9 17308 10 1575 11 18976 12 34002 1999 352,92 14267 898 15165 118,15 239 1020,62 16557 999 17795 32960 2000 326,90 16830 1054 17884 203,20 356 1137,45 22126 2522 25004 42888 2001 343,98 17435 786 18221 212,48 1318 1145,73 23760 1228 26306 44527 2002 315,00 20403 1671 22074 85,59 340 897,41 21614 2831 24785 46859 2003 280,34 17873 2296 20169 136,07 679 594,34 22707 4214 27600 47769 2004 279,25 20314 713 21027 113,89 512 775,35 31972 1600 34084 55111 2005 209,76 14727 4371 19098 135,14 682 594,62 26479 8411 35572 54670 2006 203,50 17279 2519 19798 174,38 1236 613,93 34734 2796 38766 58564 2007 191,10 11425 8631 20056 101,19 997 638,06 31742 17010 49749 69805 Razem 2856,04 164621 23897 188518 1311,57 6452 8746,66 248999 43186 298637 487155 Etat za okres ubiegły 2877,52 197983 716 4020 10687 288112 292132 490115 % wykonania 99 95 183 160 82 86 102 99 3 -112- Tabela nr 2 Zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem (tabela IX) Obręb Rataje Użytki rębne Rok kalendarzowy przedrębne PR i pozost ha m razem czyszczenia trzebieże PTP i PTW razem 3 m 3 m 3 ha m 3 ha m 3 m 3 m ogółem m 3 1 1998 2 120,92 3 3902 4 453 5 4355 6 6,93 7 18 8 327,30 9 3987 10 291 11 4296 12 8651 1999 71,45 3746 147 3893 17,52 38 335,64 5410 270 5718 9611 2000 102,40 4487 390 4877 58,08 64 343,68 5157 663 5884 10761 2001 102,74 5246 258 5504 56,87 266 355,06 7533 332 8131 13635 2002 98,85 5701 648 6349 19,80 51 313,47 8748 772 9571 15920 2003 79,42 4787 895 5682 15,52 27 244,73 8736 414 9177 14859 2004 81,62 5827 114 5941 46,64 165 259,15 12206 481 12852 18793 2005 53,91 3143 1233 4376 51,22 190 198,08 9210 1636 11036 15412 2006 28,17 2332 561 2893 49,33 244 236,57 11755 700 12699 15592 2007 54,14 2995 2110 5105 20,27 238 233,87 11027 3109 14374 19479 Razem 793,62 42166 6809 48975 342,18 1301 2847,55 83769 8668 93738 142713 Etat za okres ubiegły 802,78 50194 190 840 3316 89784 90624 140818 % wykonania 99 98 180 155 86 93 103 101 3 -113- Tabela nr 2 Zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem (tabela IX) Obręb Skarżysko Użytki rębne Rok kalendarzowy przedrębne PR i pozost ha m razem czyszczenia trzebieże PTP i PTW razem 3 m 3 m 3 ha m 3 ha m 3 m 3 m ogółem m 3 1 1998 2 168,68 3 4042 4 391 5 4433 6 0,00 7 0 8 523,23 9 7478 10 750 11 8228 12 12661 1999 176,48 4410 600 5010 57,58 155 330,67 5089 473 5717 10727 2000 136,65 6704 337 7041 56,19 212 391,86 8116 613 8941 15982 2001 162,69 6740 399 7139 86,19 657 382,80 7535 484 8676 15815 2002 125,55 7430 697 8127 20,31 193 258,13 6070 1106 7369 15496 2003 141,47 9424 1067 10491 57,01 319 165,86 5995 2376 8690 19181 2004 136,70 8823 412 9235 39,99 171 278,48 10574 566 11311 20546 2005 84,59 6264 2541 8805 42,23 276 131,74 6533 4826 11635 20440 2006 112,23 7487 1054 8541 116,37 813 174,38 11314 1426 13553 22094 2007 75,36 4292 3350 7642 43,08 232 257,33 12949 4832 18013 25655 Razem 1320,40 65616 10848 76464 518,95 3028 2894,48 81653 17452 102133 178597 Etat za okres ubiegły 1319,01 79396 162 1030 3780 104829 105859 185255 % wykonania 100 96 320 294 77 78 96 96 3 -114- Tabela nr 2 Zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem (tabela IX) Obręb Szydłowiec Użytki rębne Rok kalendarzowy przedrębne PR i pozost ha m razem czyszczenia trzebieże PTP i PTW razem 3 m 3 m 3 ha m 3 ha m 3 m 3 m ogółem m 3 1 1998 2 63,69 3 6124 4 114 5 6238 6 24,55 7 75 8 478,62 9 5843 10 534 11 6452 12 12690 1999 104,99 6111 151 6262 43,05 46 354,31 6058 256 6360 12622 2000 87,85 5639 327 5966 88,93 80 401,91 8853 1246 10179 16145 2001 78,55 5449 129 5578 69,42 395 407,87 8692 412 9499 15077 2002 90,60 7272 326 7598 45,48 96 325,81 6796 953 7845 15443 2003 59,45 3662 334 3996 63,54 333 183,75 7976 1424 9733 13729 2004 60,93 5664 187 5851 27,26 176 237,72 9192 553 9921 15772 2005 71,26 5320 597 5917 41,69 216 264,80 10736 1949 12901 18818 2006 63,10 7460 904 8364 8,68 179 202,98 11665 670 12514 20878 2007 61,60 4138 3171 7309 37,84 527 146,86 7766 9069 17362 24671 Razem 742,02 56839 6240 63079 450,44 2123 3004,63 83577 17066 102766 165845 Etat za okres ubiegły 755,73 68393 364 2150 3591 93499 95649 164042 % wykonania 98 92 124 99 84 89 107 101 3 Tabela nr.3 Wykaz rębni nie projektowanych w planie u.l. do użytkowania rębnego oraz rębni przekwalifikowanych z częściowych na zupełne Lp Rok Leśnictwo Węglów Parszów Parszów Parszów Parszów 1 2 3 4 5 2000 2000 2000 2000 2000 6 7 8 2004 Rzepin 2004 Rzepin 2004 Rzepin Oddz. Wyk. rębnia Pow. ha 67f-00 68i-99 68j-99 68k-99 68l-99 IB IA IA IA IA 1,07 2,14 1,56 0,18 0,10 170a 170d 170g IB IB IB 3,36 0,45 0,16 W+S m3 Uwagi 38 Zrąb sanitarny po pożarze z 2000r 5 ,, 2 ,, 8 ,, 7 ,, Pod zalew "Wióry". Przekazano Rej. 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 2004 2005 2005 2005 2006 2006 2006 2006 2006 2006 Budki Rzepin Budki Budki Sadek Sadek Sadek Sadek Sadek Sadek 19 2006 Sadek 20 21 2006 Sadek 2006 Sadek 22 2006 Sadek 118g 170dg 6i 6l 110g 110h 110i 129a 129b 129d 308 Zarz. Gosp. Wod. w W-wie. 35 ,, 37 ,, Zmiana rębni z częściowej na zupełną (zgoda RDLP - ZZ-7031-08/04). Blok upraw pochodnych św. IB IB IB IB IA IA IA IA IA IA 3,37 0 1,19 0,7 0,68 1,69 2,28 2,25 3,24 1,5 IA 0,36 142a IA IB 1,64 1,99 394 120 Zrąb sanitarny po pożarze z 2005r 142b IB 1,35 219 (pożar 2005r). 129h99 129h01 762 45 Dokończenie zrębu pod zalew "Wióry". 12 Zrąb sanitarny po pożarze z 2004r 3 ,, 172 Zrąb sanitarny po pożarze z 2005r 125 ,, 138 ,, 129 ,, 202 ,, 231 ,, 44 ,, Zmiana rębni z częściowej na zupełną (pożar 2005r). Zmiana rębni z częściowej na zupełną Razem 31,26 3036 -116- Tabela nr 6. Zestawienie wykonanych prac z zakresu hodowli lasu za okres 1998-2007r. Nadleśnictwo Skarżysko Nadleśnictwo 16-13 Pielęgnowanie wodne MA-REG agrotechniczne MA-PORZ nawożenie Melioracje młodników CP gleby PIEL wprowadzenie podszytów podsadzenia przy rębniach złożonych grunty nieleśne płazowiny, halizny, zręby Rok kalendarzowy dolesienia luk i przerzedzeń pod osłoną otwarte poprawki i uzupełnienia Odnowienia i zalesienia upraw CW Skarżysko Powierzchnia zredukowana - ha 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1998 27.99 10.19 43.72 6.44 2.18 7.69 10.45 160.8 69.97 237.9 0.00 60.83 0.00 1999 38.34 13.6 13.38 8.1 2.62 7.64 0.0 209.81 91.33 122.87 0.00 89.18 0.00 2000 41.78 5.12 31.7 8.0 3.15 14.76 1.0 160.02 205.57 324.06 0.00 85.29 0.00 2001 42.19 3.33 88.49 8.5 0.46 11.7 3.5 143.96 90.57 274.78 0.00 71.71 7.2 2002 18.71 0.00 73.8 0.00 2.23 13.3 0.0 133.62 99.65 104.52 0.00 44.49 0.00 2003 15.8 0.19 22.69 9.8 0.1 8.4 0.0 140.79 61.27 225.29 0.00 45,28 25.0 2004 21.03 12.19 97.14 3.9 2.5 1.57 0.0 83.91 82.49 164.59 0.00 61.77 8.0 2005 14.3 5.53 56.6 18.6 0.3 3.32 0.0 107.25 92.83 239.27 0.00 58.27 6.0 2006 9.52 1.29 47.62 30.75 5.68 4.6 1.5 118.5 123.75 417.58 0.00 123.52 18.26 2007 37.11 4.81 61.92 45.1 2.65 5.1 5.3 159.86 140.02 369.3 0.00 53.73 Razem 266.77 56.25 537.06 139.19 21.87 78.08 21.75 1418.52 1057.45 2480.16 0.00 694.07 70.06 Plan 10-letni 258.14 41.69 604.0 242.7 31.02 114.57 45.8 1591.11 1810.62 2479.91 0.00 1232.2 % wykonania planu 103.3 134.9 88.9 57.4 70.5 68.2 47.5 0.00 56.3 89.2 58.4 100.0 5.6 0 -117- Tabela nr 6a. Zestawienie wykonanych prac z zakresu hodowli lasu za okres 1998-2007r. Obręb Rataje Obręb: 16-13-1 Rataje Pielęgnowanie młodników CP nawożenie agrotechniczne MA-PORZ wodne MA-REG 12 13 14 0.00 48.82 9.92 41.46 0.00 14.05 0.00 0.00 62.76 41.73 23.00 0.00 38.00 0.00 6.04 0.00 40.27 49.98 131.36 0.00 28.86 0.00 0.92 0.00 33.36 16.27 80.96 0.00 28.68 0.00 1.75 4.04 0.00 40.26 30.29 25.28 0.00 12.63 0.00 0.00 2.50 0.00 37.89 7.65 36.33 0.00 11.41 0.00 0.00 0.00 0.62 0.00 28.12 28.97 54.08 0.00 15.81 0.00 3.00 0.00 0.85 0.00 25.77 33.01 90.86 0.00 19.75 0.00 9.67 14.40 3.37 0.45 1.50 19.88 38.90 115.06 0.00 15.40 0.00 0.12 5.44 8.85 1.78 0.91 0.00 37.27 44.95 95.79 0.00 51.92 6.41 156.38 44.49 10.6 20.67 1.5 374.4 301.67 694.18 0.00 187.39 0.00 Plan 10-letni 56.88 0.27 170.9 81.40 15.77 28.92 1.50 432.96 483.24 702.58 0.00 342.72 0.00 % wykonania planu 91.3 2374.1 91.5 54.7 67.2 71.5 100.0 86.5 0.00 podsadzenia dolesienia luk i przerzedzeń 11 przy rębniach złożonych 10 grunty nieleśne 9 Rok kalendarzowy płazowiny, halizny, zręby upraw CW Melioracje gleby PIEL wprowadzenie podszytów pod osłoną otwarte poprawki i uzupełnienia Odnowienia i zalesienia Powierzchnia zredukowana - ha 1 2 3 4 5 6 7 1998 6.22 0.27 11.15 6.44 0.15 2.65 1999 6.22 0.00 3.70 7.80 0.00 1.69 2000 6.94 0.00 17.09 3.00 3.15 2001 12.08 0.00 38.84 1.00 0.40 2002 4.82 0.00 8.30 0.00 2003 2.50 0.00 5.60 0.00 2004 2.66 4.30 34.60 2005 4.93 1.72 21.99 2006 0.00 0.00 2007 5.55 Razem 8 62.4 98.8 2.80 54.7 0.00 0.00 -118- Tabela nr 6b. Zestawienie wykonanych prac z zakresu hodowli lasu za okres 1998-2007r. Obręb Skarżysko Obręb: 16-13-2 Skarżysko Pielęgnowanie upraw CW młodników CP nawożenie agrotechniczne MA-PORZ wodne MA-REG Melioracje gleby PIEL wprowadzenie podszytów podsadzenia przy rębniach złożonych grunty nieleśne płazowiny, halizny, zręby Rok kalendarzowy dolesienia luk i przerzedzeń pod osłoną otwarte poprawki i uzupełnienia Odnowienia i zalesienia 9 10 11 12 13 14 Powierzchnia zredukowana - ha 1 2 3 4 5 6 7 8 1998 2.90 0.25 31.62 0.00 0.00 1.17 0.00 18.74 17.16 1999 0.60 0.00 4.58 0.30 0.00 1.15 0.00 18.39 3.64 2000 4.05 0.00 2.70 5.00 0.00 1.07 0.80 19.60 2001 9.69 0.56 31.12 7.50 0.00 0.90 2.00 21.73 2002 2.08 0.00 42.70 0.00 0.04 1.90 0.00 18.61 2003 3.67 0.19 3.53 9.80 0.00 0.51 0.00 34.78 2004 5.75 6.83 35.47 3.90 2.5 0.00 0.00 16.96 2005 2.46 1.25 18.86 12.10 0.30 1.05 0.00 39.53 2006 4.86 0.00 11.60 11.65 2.31 0.60 0.00 2007 0 0 42.2 30.9 0.62 1.33 Razem 36.06 9.08 224.38 81.15 5.77 9.68 Plan 10-letni 42.87 1.81 252.35 135.8 5.12 13.68 14.45 545.36 560.59 1029.77 0.00 442.7 0.00 % wykonania planu 84.1 501.7 88.9 59.8 112.7 70.8 0 97.52 0.00 3.92 0.00 48.14 0.00 4.69 0.00 21.78 97.80 0.00 27.08 0.00 19.53 122.19 0.00 17.67 7.20 7.71 25.78 0.00 10.44 0.00 17.89 82.10 0.00 12.19 25.00 16.05 46.78 0.00 16.97 8.00 19.79 69.91 0.00 20.67 6.00 46.50 63.65 209.21 0.00 49.59 18.26 46.37 42.05 164.58 0.00 21.56 2.8 281.21 229.25 964.01 19.4 51.6 40.9 93.6 5.6 0.00 184.78 70.06 0.00 41.7 -119- Tabela nr 6c. Zestawienie wykonanych prac z zakresu hodowli lasu za okres 1998-2007r. Obręb Szydłowiec Obręb: 16-13-3 Szydłowiec Pielęgnowanie upraw CW młodników CP nawożenie agrotechniczne MA-PORZ wodne MA-REG Melioracje gleby PIEL wprowadzenie podszytów podsadzenia przy rębniach złożonych grunty nieleśne płazowiny, halizny, zręby Rok kalendarzowy dolesienia luk i przerzedzeń pod osłoną otwarte poprawki i uzupełnienia Odnowienia i zalesienia 9 10 11 12 13 14 Powierzchnia zredukowana - ha 1 2 3 4 5 6 1998 1999 7 8 18.87 9.67 0.95 0.00 2.03 3.87 10.45 93.24 42.89 98.92 0.00 42.86 0.00 31.52 13.60 5.10 0.00 2.62 4.80 0.00 128.66 45.96 51.73 0.00 46.49 0.00 2000 30.79 5.12 11.91 0.00 0.00 7.65 0.20 100.15 133.81 94.90 0.00 29.35 0.00 2001 20.42 2.77 18.53 0.00 0.06 9.88 1.50 88.87 54.77 71.63 0.00 25.36 0.00 2002 11.81 0.00 22.80 0.00 0.44 7.36 0.00 74.75 61.65 53.46 0.00 21.42 0.00 2003 9.63 0.00 13.56 0.00 0.10 5.39 0.00 68.12 35.73 106.86 0.00 21.68 0.00 2004 12.62 1.06 27.07 0.00 0.00 0.95 0.00 38.83 37.47 63.73 0.00 28.99 0.00 2005 6.91 2.56 15.75 3.50 0.00 1.42 0.00 41.95 40.03 78.50 0.00 17.85 0.00 2006 4.66 1.29 26.35 4.70 0.00 3.55 0.00 52.12 21.20 93.31 0.00 58.53 0.00 2007 31.56 4.69 14.28 5.35 0.25 2.86 5.3 53.02 108.93 0.00 29.37 0.00 Razem 178.79 40.76 156.3 13.55 5.5 47.73 17.45 762.91 526.53 821.97 Plan 10-letni 158.39 39.61 180.75 25.5 10.13 71.97 29.85 612.79 766.79 747.56 0.00 % wykonania planu 112.9 102.9 86.5 53.1 54.3 66.3 76.22 58.5 124.5 68.7 110.0 0.00 321.9 0.00 0.00 446.78 0.00 72.0 0.00 -120- Tabela nr 1. Zakres tematyczny tablic edukacyjnych usytuowanych na ścieżce edukacyjnej „Nad Lubianką” w LKP „Puszcza Świętokrzyska” Obręb Rataje, Leśnictwo Wanacja, oddz. 26, 27 i 28. Lp. Temat Uwagi Ilość 1 Podczas wędrówki po lesie koniecznie pamiętaj: 1 Na początku ścieżki wym. 150 x 200 cm, plus 4 ławeczki 2 Ekosystem leśny 3 Las naturalny 4 1 Wym. 100 x 150 cm 1 Jw. Dziuple i ich mieszkańcy 1 Jw. 5 Budowa warstwowa lasu 1 Jw. 6 Zbiorowiska leśne: Grądy, Lasy łęgowe 1 Jw. 7 Bóbr architekt 1 Jw. 8 Rok pracy leśnika: wiosna, lato, jesień i zima 1 Jw. - Las sztuczny Tabela nr 2 Zakres tematyczny tablic edukacyjnych usytuowanych na ścieżce edukacyjnej przy biurze n-ctwa Obręb Skarżysko, Leśnictwo Nad Kamienną, oddz. 80 j. Lp. Temat Ilość Uwagi 1 Nadleśnictwo Skarżysko ogólna charakterystyka 1 Wym. 120 x 80 cm 2 Pożary 1 Jw. 3 Ekologiczna rola lasu 1 Jw. 4 Ochrona lasu 1 Jw. 5 Przewrócone drzewo 1 Jw. 6 Mrowisko 1 Jw. Ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych Tabela nr XI Nadleśnictwo SKARŻYSKO (16-13) Skład gatunkowy upraw i młodników do 10 lat Typ siedliskowy lasu zgodny ze składem pożądanym częściowo zgodny ze składem pożądanym Uprawy przepadłe niezgodny ze składem pożądanym Razem przy zadrzewieniu 1.0-0.9 0.8-0.7 0.6-0.5 1.0-0.9 0.8-0.7 0.6-0.5 1.0-0.9 0.8-0.7 0.6-0.5 0.4 i mniej 9 10 11 powierzchnia - ha 1 BŚW BW 2 3 7,99 4 0,19 0,17 7 8 8,49 13,88 BMW 20,16 11,84 BMB 12 18,69 2,89 21,56 10,16 0,16 1,55 0,39 0,38 2,33 46,32 5,31 0,85 10,30 15,81 LMW 5,30 4,44 OL 7,00 2,88 BMWYŻŚW 1,76 15,38 0,45 0,84 1,01 7,17 3,94 2,70 2,67 5,61 5,78 LMWYŻW 2,26 0,60 LWYŻŚW 4,41 0,50 89,24 58,60 45,22 5,67 3,21 30,74 9,88 7,13 2,71 LMWYŻŚW 41,57 0,85 2,44 BMWYŻW Ogółem 6 2,89 BMŚW LMŚW 5 2,02 0,52 3,64 0,15 3,23 2,06 0,98 17,09 0,10 4,09 4,91 2,95 31,96 20,49 0,38 11,27 9,10 8,62 232,61 -122- Ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych Tabela nr XI Nadleśnictwo SKARŻYSKO, Obręb (16-13-1) Skład gatunkowy upraw i młodników do 10 lat Typ siedliskowy lasu zgodny ze składem pożądanym częściowo zgodny ze składem pożądanym niezgodny ze składem pożądanym Uprawy przepadłe Razem przy zadrzewieniu 1.0-0.9 0.8-0.7 BMŚW 2 5,06 3 1,28 BMW 4,77 2,10 1 LMŚW 3,90 0.6-0.5 1.0-0.9 0.8-0.7 4 5 6 3,12 0,45 0,60 8,07 0,79 3,94 4,73 2,70 BMWYŻW LMWYŻŚW Ogółem 8 0.6-0.5 0.4 i mniej 9 10 11 2,67 12 6,34 5,37 2,71 2,74 LMWYŻW LWYŻŚW 7 0.8-0.7 6,87 LMW BMWYŻŚW 0.6-0.5 1.0-0.9 powierzchnia - ha 2,71 1,60 3,03 1,81 9,18 0,45 0,45 4,15 0,28 4,43 16,72 9,61 8,53 3,91 7,57 1,81 48,15 -123- Ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych Tabela nr XI Nadleśnictwo SKARŻYSKO, Obręb (16-13-2) Skład gatunkowy upraw i młodników do 10 lat Typ siedliskowy lasu zgodny ze składem pożądanym częściowo zgodny ze składem pożądanym niezgodny ze składem pożądanym Uprawy przepadłe Razem przy zadrzewieniu 1.0-0.9 0.8-0.7 BŚW 2 3,82 3 1,78 BMŚW 2,50 OL 7,00 1 0.6-0.5 1.0-0.9 0.8-0.7 4 5 6 0.6-0.5 1.0-0.9 powierzchnia - ha 7 8 0.8-0.7 0.6-0.5 0.4 i mniej 9 10 11 0,06 2,56 1,59 BMWYŻŚW 8,59 1,76 BMWYŻW 1,76 0,52 0,52 LMWYŻŚW 2,34 4,18 1,14 0,25 LMWYŻW 0,97 0,15 1,29 0,98 LWYŻŚW 0,26 0,22 16,89 7,92 Ogółem 12 5,60 7,91 0,25 3,64 0,48 1,82 2,95 1,23 0,25 31,06 -124- Ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych Tabela nr XI Nadleśnictwo SKARŻYSKO, Obręb (16-13-3) Skład gatunkowy upraw i młodników do 10 lat Typ siedliskowy lasu zgodny ze składem pożądanym częściowo zgodny ze składem pożądanym niezgodny ze składem pożądanym Uprawy przepadłe Razem przy zadrzewieniu 1.0-0.9 0.8-0.7 0.6-0.5 BŚW 2 4,17 3 0,24 4 0,19 BW 1,16 BMŚW 9,00 1,80 0,17 13,35 9,74 1 BMW BMB LMŚW 5 0.8-0.7 6 8,49 0.6-0.5 1.0-0.9 powierzchnia - ha 7 8 0.8-0.7 0.6-0.5 0.4 i mniej 9 10 11 1,73 4,87 5,90 2,43 OL 1,29 32,55 22,25 12 13,09 2,89 15,10 10,96 0,39 2,04 1,55 15,84 1,97 2,09 1,01 6,38 5,30 0,38 2,33 37,42 5,31 34,70 4,04 1,42 37,15 7,68 3,21 26,01 0,85 LMW Ogółem 1.0-0.9 0,85 1,02 1,29 1,38 35,72 29,35 0,38 9,72 12,11 9,94 153,40 -125Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych Tabela nr XII Nadleśnictwo SKARŻYSKO (16-13) Wyszczególnienie Powierzchnia Typ siedliskowy Gatunek panujący manipulacyjna lasu młodego pokolenia w ha 1 2 3 Przeciętny % pokrycia (zadrzewienie) Przeciętna jakość hodowlana 4 5 BMŚW BK 16,91 41,6 12 BMŚW DB 117,19 32,5 12 BMŚW JD 13,25 36,8 12 BMW DB 5,25 30,0 12 BMW JD 5,96 30,0 12 BMWYŻŚW DB 0,89 30,0 22 BMWYŻŚW JD 12,68 32,4 12 BMWYŻW JD 3,73 50,0 11 LMŚW BK 31,74 33,2 12 LMŚW DB 152,33 45,8 12 LMŚW JD 67,69 34,0 12 LMW BK 2,16 50,0 12 LMW DB 45,74 48,1 12 LMW JD 27,66 32,8 12 LMW LP 2,22 60,0 22 LMWYŻŚW BK 33,57 61,8 12 LMWYŻŚW DB 22,01 36,9 22 LMWYŻŚW JD 268,91 45,4 12 LMWYŻW DB 16,93 44,8 12 LMWYŻW JD 145,17 43,1 12 LMWYŻW OL 6,41 34,7 12 LŚW DB 3,91 60,0 12 LŚW JD 14,14 54,9 12 LW DB 28,34 38,7 12 LW JD 4,26 30,0 22 LW OL 0,68 30,0 12 LWYŻŚW BK 21,10 61,9 12 LWYŻŚW DB 3,60 52,6 12 LWYŻŚW JD 224,94 49,0 12 LWYŻW BK 9,44 43,0 12 LWYŻW JD 17,15 51,1 12 LWYŻW OL 1,81 30,0 12 1327,77 43,7 12 BMŚW JD 9,03 21,5 12 BMWYŻW JD 2,06 10,0 12 11,09 19,4 12 Uprawy i młodniki LMWYŻŚW JD 8,94 69,2 12 po rębniach LMWYŻW JD 9,98 60,0 12 18,92 64,3 12 1357,78 43,8 12 KO Razem KDO Razem złożonych Razem Ogółem -126- Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych Tabela nr XII Nadleśnictwo SKARŻYSKO, Obręb (16-13-1) Wyszczególnienie KO Typ siedliskowy lasu Gatunek panujący młodego pokolenia Powierzchnia manipulacyjna w ha Przeciętny % pokrycia (zadrzewienie) Przeciętna jakość hodowlana 2 3 4 5 1 BMŚW BK 3,86 40,0 12 BMŚW DB 20,51 31,5 22 BMŚW JD 2,91 40,0 12 BMWYŻŚW JD 7,53 31,7 12 LMŚW BK 8,56 30,0 12 LMŚW DB 8,18 30,0 12 LMW DB 13,62 53,3 11 LMW JD 23,08 30,6 12 LMWYŻŚW BK 18,79 68,8 12 LMWYŻŚW JD 61,51 41,7 12 LMWYŻW DB 10,79 45,0 12 LMWYŻW JD 74,04 40,4 12 LW DB 21,65 36,7 12 LWYŻŚW BK 10,65 61,2 12 LWYŻŚW JD 58,84 45,4 12 LWYŻW BK 6,62 40,0 12 LWYŻW JD 7,22 42,2 12 358,36 42,2 12 LWYŻŚW BK 4,15 100,0 12 4,15 100,0 12 362,51 42,8 12 Razem Uprawy i młodniki po rębniach złożonych Razem Ogółem -127- Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych Tabela nr XII Nadleśnictwo SKARŻYSKO,Obręb(16-13-2) Wyszczególnienie KO Typ siedliskowy lasu Gatunek panujący młodego pokolenia Powierzchnia manipulacyjna w ha Przeciętny % pokrycia (zadrzewienie) Przeciętna jakość hodowlana 2 3 4 5 1 BMŚW JD 4,22 33,7 12 BMWYŻŚW DB 0,89 30,0 22 BMWYŻŚW JD 1,57 30,0 12 BMWYŻW JD 3,73 50,0 11 LMŚW BK 1,62 30,0 12 LMŚW JD 1,35 60,0 32 LMW BK 2,16 50,0 12 LMWYŻŚW BK 14,78 52,8 22 LMWYŻŚW DB 22,01 36,9 22 LMWYŻŚW JD 207,40 46,3 12 LMWYŻW DB 2,74 50,0 12 LMWYŻW JD 68,00 45,8 12 LMWYŻW OL 6,41 34,7 12 LWYŻŚW BK 10,45 62,6 12 LWYŻŚW DB 3,60 52,6 12 LWYŻŚW JD 166,10 50,2 12 LWYŻW BK 2,82 50,0 12 LWYŻW JD 9,93 57,5 12 LWYŻW OL 1,81 30,0 12 531,59 47,5 12 Razem Uprawy i młodniki LMWYŻŚW JD 8,94 69,2 12 po rębniach LMWYŻW JD 9,98 60,0 12 Razem 18,92 64,3 12 Ogółem 550,51 48,1 12 złożonych -128- Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych Tabela nr XII Nadleśnictwo SKARŻYSKO,Obręb(16-13-3) Wyszczególnienie KO Typ siedliskowy lasu Gatunek panujący młodego pokolenia 2 BK 13,05 42,1 12 BMŚW DB 96,68 32,8 12 BMŚW JD 6,12 37,4 12 BMW DB 5,25 30,0 12 BMW JD 5,96 30,0 12 BMWYŻŚW JD 3,58 35,1 22 LMŚW BK 21,56 34,6 12 LMŚW DB 144,15 46,7 12 LMŚW JD 66,34 33,4 12 LMW DB 32,12 46,0 12 LMW JD 4,58 44,0 11 LMW LP 2,22 60,0 22 LMWYŻW DB 3,40 40,0 12 LMWYŻW JD 3,13 50,0 22 LŚW DB 3,91 60,0 12 LŚW JD 14,14 54,9 12 LW DB 6,69 45,2 12 LW JD 4,26 30,0 22 LW OL 0,68 30,0 12 437,82 40,3 12 9,03 21,5 12 BMŚW JD BMWYŻW JD 3 4 Przeciętna jakość hodowlana 1 BMŚW Razem KDO Powierzchnia Przeciętny % manipulacyjna pokrycia w ha (zadrzewienie) 5 2,06 10,0 12 Razem 11,09 19,4 12 Ogółem 448,91 39,8 12 -129- Koreferat Wykonawcy projektu planu urządzenia lasu nt. „Analiza gospodarki przeszłej” za lata 1998 – 2007. Nadleśnictwo SKARŻYSKO Obręby: Rataje, Skarżysko, Szydłowiec -130- -131- I. Wstęp. I.1. Podział na grupy i kategorie ochronności. - bez uwag. I.2. Podział na gospodarstwa. - zgodnie z referatem. I.3. Przyjęte wieki rębności obowiązujące w okresie 1998-2007. - zgodnie z referatem. II. Stan posiadania. - zgodnie z referatem. III. Analiza wykonania zadań gospodarczych w latach 1998-2007. III.1. Użytkowanie lasu. Ogólny plan pozyskania drewna w użytkach głównych został wykonany w 99%. W poszczególnych obrębach wynosił: - Rataje – 101%, - Skarżysko – 96%, - Szydłowiec – 101%; Stosowane rodzaje rębni były generalnie zgodne z planem cięć. Przyczyny wystąpienia cięć pozaplanowych oraz zmiany rębni zostały wyjaśnione w referacie Nadleśniczego. Pozyskanie drewna było nierównomierne w poszczególnych latach obowiązywania planu. Nie wykonanie planowanego rozmiaru powierzchniowego trzebieży (przy jednoczesnym przekroczeniu etatu miąższościowego) wynikało z usuwania drewna po klęskach żywiołowych. Wykonanie czyszczeń późnych w rozmiarze powierzchniowym na poziomie 183% wynikało z potrzeby dwukrotnego wejścia z zabiegiem na tę samą powierzchnię. Użytki przygodne stanowiły 13,8% miąższości wszystkich użytków. Ich udział w poszczególnych obrębach i rodzajach użytków przedstawiał się następująco: Rodzaj użytku 1 Użytki rębne Użytki przedrębne Ogółem Rataje 2 13.9 9.2 10.8 Obręb Skarżysko 3 14.2 17.1 15.8 Nadleśnictwo Szydłowiec 4 9.9 16.6 14.1 5 12.7 14.5 13.8 Istotną w użytkowaniu przedrębnym jest intensywność cięć mierzona w m3 miąższości grubizny pozyskanej z 1 ha cięć pielęgnacyjnych. Służy ona nie tylko do oceny wykonania użytkowania w poprzednim okresie, ale jest główną wskazówką przy przyjmowaniu etatu miąższościowgo na kolejny okres gospodarczy. Porównawcze zestawienie zrealizowanych wskaźników intensywności cięć pielęgnacyjnych (z 10 lat), wyliczonych na podstawie danych z referatu (tabele IX), przedstawiono poniżej. -132- Rodzaj cięć pielęgnacyjnych 1 CP TW + TP R-m cięcia przedrębne + przygodne przedr. Rataje Obręb Skarżysko m3/ha Szydłowiec 2 3 4 3.8 32,46 29.39 5.83 34,24 29.92 4.71 33,50 30.74 Oceniając w sposób ogólny zakres cięć pielęgnacyjnych w drzewostanach N-ctwa stwierdzić należy, że cięcia pielęgnacyjne prowadzone były właściwie i zgodnie z potrzebami hodowlanymi drzewostanów. Świadczyć o tym może dobry stan zdrowotny i sanitarny niemal wszystkich drzewostanów w N-ctwie oraz fakt, że podczas prac taksacyjnych nie zainwentaryzowano d-stanów zaniedbanych pod względem pielęgnacyjnym oraz takich, w których intensywność przeprowadzonych cięć byłaby zbyt wysoka. III.2. Hodowla lasu. 2.1. Rozmiar wykonanych prac odnowieniowych, zalesieniowych i pielęgnacyjnych. Nie wykonanie planowych odnowień podokapowych, podsadzeń i dolesień omówiono w referacie Nadleśniczego. Wykonanie pielęgnacji upraw i młodników oraz melioracji agrotechnicznych w wielkości mniejszej od planowanej jest konsekwencją uznania na znacznej powierzchni naturalnych odnowień jodłowych, w których zabiegi te nie były niezbędne. 2.2. Nasiennictwo i selekcja. a) „Program zachowania leśnych zasobów genowych”. - bez uwag. b) Wyłączone drzewostany nasienne. - bez uwag. c) Gospodarcze drzewostany nasienne. Lokalizacja GDN została w nowym planie UL przyjęta zgodnie z wykazem nadleśnictwa. Różnica w powierzchni wynika z ponownego rozliczenia wielkości wydzieleń oraz weryfikacji na gruncie. Nie zaliczenie wydzieleń 134 c,h (12.69 ha) w obr. Skarżysko do GDN dębowych wynika z faktu braku tego gatunku w składzie drzewostanu. d) Drzewa mateczne. W Nadleśnictwie jest 6 drzew matecznych jodły i 6 modrzewi. e) Bloki upraw pochodnych. Lokalizacja upraw pochodnych została w projekcie planu UL przyjęta zgodnie z wykazem nadleśnictwa i ustaleniami z RDLP. Powierzchnię upraw pochodnych, przedstawiono w referacie wykonawcy projektu planu urządzenia lasu, z podziałem na: - manipulacyjną pododziałów, - założonych upraw, - przewidzianą pod uprawy. -133f) Źródła nasion. - bez uwag. 2.3 Gospodarka szkółkarska. Zgodnie z referatem. III.3. Ochrona lasu. 3.1. szkody powodowane przez owady. - bez uwag. 3.2. Szkody powodowane przez pasożyty i grzyby. - bez uwag. 3.3. Szkody powodowane przez zwierzynę łowną. - bez uwag. 3.4. Szkody ze strony czynników abiotycznych. - bez uwag. 3.5. Szkody powodowane przez przemysł. Należy jedynie zaznaczyć, że zgodnie § 10 pkt. 6 instrukcji u.l., w obecnym opracowaniu nie określano stref uszkodzeń przemysłowych.. - pozostałe bez uwag. III.4. Ochrona p.poż. - bez uwag. III.5. Program ochrony przyrody. - bez uwag. III.6. Stan upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych. Po wprowadzeniu do bazy, danych uzyskanych po aktualizacji prac glebowych dotyczących gruntów porolnych, zwiększy się powierzchnia upraw zgodnych z GTD (zgodnie z zapisem I KTG). III.7. Ocena upraw podokapowych w KO i KDO. - bez uwag. III.8. Użytkowanie uboczne. 8.1. Pozyskanie choinek i stroiszu. - bez uwag. 8.2.Gospodarka łowiecka. Podczas prac urządzeniowych zainwentaryzowano 10 wydzieleń będących poletkami łowieckimi oraz 1 luką pełniącą tę funkcję. Pozostałe bez uwag. III.9. Gospodarka wodna. - bez uwag. III.10. Edukacja ekologiczna. - bez uwag. -134III.11. Gospodarka rolna. - bez uwag. III.12. Wykonanie prac z zakresu inżynierii leśnej. - bez uwag. III.13. Rekreacyjne zagospodarowanie lasu. - bez uwag. III.14. Nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa. - bez uwag. Koreferat opracował ....................................... mgr inż. Piotr Pajączek Sprawdził ....................................................... Z-ca Dyrektora BUL i GL o / Radom inż. Roman Eliasz -135- Tabela 13. Porównanie powierzchni leśnej i zasobów drzewnych w kolejnych planach urządzenia lasu i w prognozie – obręb Rataje Stan na Lp . Wyszczególnienie Jednostka Definitywne 1.X.1965 I rewizja 1.X.1975 II rewizja 1.I.1988 III rewizja 1.I.1998 IV rewizja 1.I.2008 1 2 3 4 5 6 7 8 Przeciętna zasobność IIa m3 89 92 78 110 105 drzewostanów na 1 ha IIb m3 155 166 117 171 186 w klasach wieku IIIa m3 179 212 203 216 213 IIIb m3 221 267 238 275 266 IVa m3 551 266 270 288 295 IVb 3 m 241 271 254 300 303 Va m3 285 272 256 303 322 Vb 3 m 226 277 256 301 309 VI m3 237 204 225 271 261 3 1. VII istarsze m 276 168 140 325 279 KO m3 -- 219 191 244 230 KDO 3 m -- 120 122 153 162 BP m3 -- -- -- -- -- 2. Przec. Zasobność na 1 ha pow. leśnej zal. i niezal. m 156 170 182 230 252 3. Przec. wiek drzewostanów lat 52 53 57 63 69 4. Przeciętny przyrost drzewostanów na 1 ha 3 m 3,0 3,2 3,2 3,67 3,62 5. Bieżący przyrost drzewostanów na tablicowy 1 ha - m3 -- -- --- 7,66 7,74 6. Bieżący przyrost drzewostanów na zredukowany 1 ha - m3 -- -- --- 5,74 -- 7. Przeciętna miąższość użytków rębnych na 1 ha m3 -- 2,7 1,9 1,18 1,27 8. Przeciętna miąższość użytków przedrębnych na 1 ha m3 -- 0,9 2,2 1,45 2,60 9. Przeciętny przyrost całkowitej produkcji m3 -- 4,1 5,4 5,12 6,22 m3 -- 5,0 5,1 7,43 5,37 11. Spodziewany przyrost bieżący użyteczny 3 m -- -- 2,9 -- -- 12. Powierzchnia z cięć pielęgnacyjnych % -- 117,2 112,1 107,4 101,6 3 -- 10,1 26,3 14,0 29,4 10. Przyrost bieżący użyteczny 13. Wydajność z 1 ha cięć pielęgnacyjnych 3 m -136- Tabela 13. Porównanie powierzchni leśnej i zasobów drzewnych w kolejnych planach urządzenia lasu i w prognozie – obręb Skarżysko Stan na Lp . Wyszczególnienie Jednostka Definitywne 1.X.1965 I rewizja 1.X.1975 II rewizja 1.I.1988 III rewizja 1.I.1998 IV rewizja 1.I.2008 2 3 4 5 6 7 8 1 Przeciętna zasobność IIa m3 41 49 70 102 118 drzewostanów na 1 ha IIb m3 119 110 101 153 139 w klasach wieku IIIa m3 174 18 178 196 237 IIIb m3 219 221 233 263 233 IVa 3 m 219 245 255 300 317 IVb m3 291 252 280 320 333 Va 3 m 238 345 278 324 345 Vb m3 211 335 261 325 335 VI 3 m 233 311 237 274 289 VII istarsze m3 308 182 241 250 297 KO 3 m -- 218 191 286 256 KDO m3 -- -- 130 192 -- BP 3 m -- -- -- -- -- 2. Przec. Zasobność na 1 ha pow. leśnej zal. i niezal. m3 172 180 189 251 274 3. Przec. wiek drzewostanów lat 60 59 68 73 76 4. Przeciętny przyrost drzewostanów na 1 ha m3 2,8 3,1 2,8 3,43 3,61 5. Bieżący przyrost drzewostanów na tablicowy 1 ha - m3 -- -- -- 8,09 8,01 6. Bieżący przyrost drzewostanów na zredukowany 1 ha - m3 -- -- -- 6,07 -- 7. Przeciętna miąższość użytków rębnych na 1 ha m3 -- 3,2 2,1 1,29 1,66 8. Przeciętna miąższość użytków przedrębnych na 1 ha m3 -- 0,8 1,8 1,39 2,36 9. Przeciętny przyrost całkowitej produkcji m3 -- 3,9 4,6 4,82 5,97 10. Przyrost bieżący użyteczny 3 m -- 4,7 4,7 8,88 5,73 11. Spodziewany przyrost bieżący użyteczny m3 -- -- 2,6 -- -- 12. Powierzchnia z cięć pielęgnacyjnych 3 m -- 125,4 135,1 107,8 106,8 13. Wydajność z 1 ha cięć pielęgnacyjnych m3 -- 10,4 18,7 16,6 29,9 1. -137- Tabela 13. Porównanie powierzchni leśnej i zasobów drzewnych w kolejnych planach urządzenia lasu i w prognozie – obręb Szydłowiec Stan na Lp . Wyszczególnienie Jednostka Definitywne 1.X.1965 I rewizja 1.X.1976 II rewizja 1.I.1988 III rewizja 1.I.1998 IV rewizja 1.I.2008 2 1 1. 3 4 5 6 7 8 Przeciętna zasobność IIa m3 61 72 81 105 84 drzewostanów na 1 ha IIb m3 147 134 131 169 186 w klasach wieku IIIa m3 185 190 207 241 220 IIIb m3 198 222 237 269 267 IVa 3 m 228 232 254 300 296 IVb m3 230 248 245 303 333 Va 3 m 219 244 255 272 334 Vb m3 204 244 231 297 315 VI 3 m 202 228 200 274 303 VII istarsze m3 218 228 187 227 248 KO 3 m -- 204 217 316 211 KDO m3 -- 157 117 198 197 3 BP m -- -- -- -- -- 2. Przec. Zasobność na 1 ha pow. leśnej zal. i niezal. m3 128 142 166 207 228 3. Przec. wiek drzewostanów lat 45 46 50 52 59 4. Przeciętny przyrost drzewostanów na 1 ha m3 2,8 3,1 3,3 3,98 3,86 5. Bieżący przyrost drzewostanów na tablicowy 1 ha - m3 -- -- -- 6,78 6,53 6. Bieżący przyrost drzewostanów na zredukowany 1 ha - m3 -- -- -- 5,07 -- 7. Przeciętna miąższość użytków rębnych na 1 ha m3 -- 2,1 1,6 1,33 1,38 -- 0,9 1,6 1,40 2,44 -- 4,0 4,9 5,38 6,30 -- 4,4 5,4 6,83 5,25 3 8. Przeciętna miąższość użytków przedrębnych na 1 ha m 9. Przeciętny przyrost całkowitej produkcji m3 m3 10. Przyrost bieżący użyteczny 11. Spodziewany przyrost bieżący użyteczny 3 m -- -- 3,0 -- -- 12. Powierzchnia z cięć pielęgnacyjnych 3 m -- 118,0 163,0 90,5 87,1 13. Wydajność z 1 ha cięć pielęgnacyjnych m3 -- 9,4 11,6 15,0 29,7 -138- -139- Koreferat Inspekcji Lasów Państwowych Małopolskiego Regionu Inspekcyjnego do referatu Nadleśniczego Nadleśnictwa Skarżysko „Analiza gospodarki przeszłej za lata 1998 – 2007” -140Ostatnią kontrolę kompleksową przeprowadzono w Nadleśnictwie Skarżysko w roku 2001. 1. Stan posiadania. Nadleśnictwo w czasie trwania kontroli kompleksowej miało uregulowany przez założenie ksiąg wieczystych niemal dla całej powierzchni ogólnej Nadleśnictwa. Z referatu wynika że tylko dla ok. 1% gruntów nie założono ksiąg wieczystych. 2.Ocena użytkowania zasobów drzewnych. 1. Użytkowanie główne. Użytkowanie główne, limitowane w dziesięcioleciu 1998 -2007 etatem wynoszącym 490115 m3 nadleśnictwo wykonało niemal doskonale osiągając poziom 99%. Do pełnej realizacji zabrakło niespełna 3 tys. m3. Decyzja zatwierdzająca plan urządzenia lasu nie ustala limitów pozyskania drewna dla obrębów ale w obrębach Rataje i Szydłowiec etat został minimalnie przekroczony o 1 % a w obrębie Skarżysko nie wykorzystano etatowych możliwości pozyskania – wykonano 96% etatu. 80000 70000 Przedrębne 60000 50000 Rębne 40000 30000 Etat pierwotny 20000 Etat po aneksie 10000 0 1998r. 1999r. Rok 1998r. 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r, 2006r. 2007r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. Rębne Przedrębne 15026 18976 15165 17795 17884 25004 18221 26306 22074 24785 20169 27600 21027 34084 19098 35572 19798 38766 20056 49749 2005r, 2006r. 2007r. Etat po Etat aneksie pierwotny 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 49011 48367 -141Na powyższym wykresie i w tabeli przedstawiono przebieg pozyskania drewna w poszczególnych latach w z rozbiciem na rębne i przedrębne w porównaniu do etatowego rozmiaru rocznego. Wykres obrazuje duże zróżnicowanie pozyskania drewna w latach objętych planem. Na pewno jest to między innymi wpływ zmiennej koniunktury na drewno w tym czasie. Najwyższe pozyskanie ogółem, odnotowane w roku 2007, było wyższe od przeciętnego rozmiaru rocznego wynikającego z etatu o 42% a i wynikało w głównej mierze z porządkowania stanu lasu po klęskowych wiatrołomach. Najniższe, z roku 1998 było o 30,6% niższe niż ten rozmiar skorygowany aneksem i o 29,7% niższe niż rozmiar roczny wynikający z etatu przed aneksem. Należy zwrócić uwagę na fakt, że pierwotny dziesięcioletni etat użytkowania lasu obejmował masę 483670 m3 a o 6445 m3 został zwiększony w 2007r decyzją Ministra Środowiska mającą formę aneksu do planu urządzania lasu. Cięcia przygodne, zarówno w użytkowaniu rębnym, jak i przedrębnym utrzymano na podobnym poziomie – odpowiednio 12,7% i 14,5%. 2. Użytkowanie rębne. Użytkowanie rębne było bardziej wyrównane niż ogólna masa pozyskiwana corocznie. Kontrolujący nie stwierdzili przypadków nieprawidłowości przy realizacji użytkowania rębnego. 3.Użytkowanie przedrębne. Analiza realizacji zadań obligatoryjnych dotyczących pielęgnowania lasu a wynikających z dokumentu zatwierdzającego plan urządzenia lasu na lata 1998 -2007 nie została w referacie nadleśniczego zamieszczona. Z tabeli IX wynika iż nie został zrealizowany obligatoryjny rozmiar cięć pielęgnacyjnych – trzebieży, mimo że do planu urządzania lasu na lata 1998 – 2007 był opracowywany i zatwierdzony aneks. Kontrolujący nie wnosili istotnych zastrzeżeń do wykonawstwa użytkowania przedrębnego. Zwracano uwagę na brak odnawiania granic drzewostanów objętych trzebieżami. 3.Ocena zagospodarowania lasu. 1. Hodowla lasu. Kontrolujący nie stwierdzili przypadków przelegiwania ponad 2 lata powierzchni odsłoniętych w wyniku użytkowania. W trakcie kontroli zaobserwowano lokalne niedostosowanie intensywności czyszczeń późnych i trzebieży do potrzeb drzewostanów. Podkreślić należy, że poziom wykonania pielęgnowania -142drzewostanów kontrolujący uznali za bardzo dobry. Krytycznie natomiast oceniono wykonanie czyszczeń wczesnych i późnych, gównie za sprawą błędnego pielęgnowania młodników założonych na gruntach porolnych w obrębie Szydłowiec. 2.Ochrona lasu. W tym dziale, informacje zawarte w referacie są zbieżne z ustaleniami kontroli. Inspektor regionalny Małopolskiego Regionu Inspekcyjnego mgr inż. Henryk Majcher. Radom, dnia 7 czerwca 2008r. -143- -144- -145- -146- -147III. OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLANIA ZADAŃ GOSPODARCZYCH DLA NADLEŚNICTWA 1. Podstawy gospodarki przyszłego okresu. 1.1. Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Ogólne cele i zasady prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej w lasach wielofunkcyjnych sformułowane zostały w polityce ekologicznej państwa, uchwalonej przez Sejm RP 10.05.1991 r. (MP nr 18, poz. 118), w polityce leśnej państwa, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 22.04.1997 r. oraz w aktach prawnych dotyczących leśnictwa: ustawie z dnia 28.09.1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 45 poz. 435, nr 157 poz. 1315, nr 167 poz. 1399 oraz nr 175 poz. 1460); ustawie z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92, poz. 880); ustawie z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627); ustawie z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717); ustawie z dnia 3.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 16, poz. 78); ustawie z dnia 15.02.1962 r. o ochronie dóbr kultury (tekst jednolity Dz.U. nr 98, poz. 1150 z 1999 r.); ustawie z dnia 18.12.1995 r. Prawo łowieckie (Dz.U. nr 147, poz. 713); ustawie z dnia 17.05.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. nr 30, poz. 163); ustawie z dnia 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późniejszymi zmianami), a także w przepisach wykonawczych do wyżej wymienionych ustaw, w tym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20.12.2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz.U. nr 256 poz. 2151). Wyrazem realizacji założeń określonych w wyżej wymienionych aktach prawnych, są rozwiązania przyjęte w: zarządzeniu nr 11A z dnia 11.05.1999 r. DGLP w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych, Instrukcji Urządzania Lasu (2003 r.), Zasadach Hodowli Lasu (2002 r.), Instrukcji Ochrony Lasu (2004 r.), Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej (1996 r.), protokołach z I i II Komisji Techniczno - Gospodarczej, innych wytycznych. Podstawowe, ogólne cele zrównoważonej gospodarki leśnej przyjęte w planie urządzenia lasu to: - zachowanie i ochrona całej naturalnej zmienności przyrody leśnej, z uwzględnieniem kierunków ewolucji w ekosystemach leśnych; - zapewnienie, szybszego niż w procesach naturalnych, tempa przywracania zgodności biocenozy leśnej z biotopem poprzez przebudowę drzewostanów, z wykorzystaniem sukcesji naturalnej; - ochrona i zachowanie różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego zbiorowisk leśnych i nieleśnych oraz wzmaganie korzystnego wpływu lasu na środowisko przyrodnicze, w tym również na zdrowie i życie człowieka; - zabezpieczenie warunków dla społecznego i gospodarczego rozwoju regionu przez racjonalne projektowanie użytkowania i odnawiania zasobów leśnych, bez umniejszania produkcyjnej zasobności lasów. Wymienione, ogólne cele trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, znajdują swoje odzwierciedlenie w sporządzonym planie zagospodarowania lasów Nadleśnictwa Skarżysko, między innymi poprzez: -148- precyzyjne określenie funkcji lasu; - powiązanie planowanych celów gospodarowania z efektami realizacji celów dotychczasowych; - przyjęcie zróżnicowanych, indywidualnych celów hodowlanych dla poszczególnych drzewostanów, uwzględniających lokalne uwarunkowania mikrosiedliskowe; - określenie optymalnego, technicznego celu produkcji leśnej, wyrażonego w formie przeciętnych, docelowych wieków rębności dla poszczególnych gatunków drzew i wieków dojrzałości rębnej poszczególnych drzewostanów; - optymalizację przyjętych etatów użytkowania głównego stosownie do funkcji lasu i celów gospodarowania; - zapewnienie ładu czasowego i przestrzennego użytkowania lasu (przyjęcie odpowiednich nawrotów cięć i określonego porządku ostępowego); - zachowanie zdolności do reprodukcji zasobów drzewnych poprzez planowanie użytkowania głównego w powiązaniu ze spodziewanym bieżącym przyrostem miąższości; - określenie potrzeb ochrony lasu; - ramowe formułowanie zadań gospodarczych; - projektowanie przebudowy drzewostanów, których stan nie zapewnia realizacji przyjętych celów hodowlanych; - dążenie do uzyskania akceptacji lokalnej społeczności dla sporządzonych planów z zakresu gospodarki leśnej. 1.2. Podział na gospodarstwa. Na podstawie wiodącej funkcji pełnionej przez drzewostan, sposobu zagospodarowania oraz docelowego i aktualnego składu gatunkowego drzewostanów, utworzono w poszczególnych obrębach leśnych N-ctwa Skarżysko następujące gospodarstwa: I. Gospodarstwo specjalne (S) obejmujące: - rezerwaty przyrody, - wyłączone drzewostany nasienne, - lasy, dla których określono kategorię ochronności „stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody”, - lasy na siedliskach bagiennych nie objęte kategorią ochronności „stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody”, II. Gospodarstwo lasów ochronnych (O) – obejmujące lasy ochronne nie zaliczone do gospodarstwa specjalnego lub gospodarstwa przebudowy. III. Gospodarstwo zrębowe w lasach gospodarczych (GZ) – obejmujące lasy przewidziane do zagospodarowania rębniami zupełnymi (na różnych siedliskach), a nie zaliczone do gospodarstwa specjalnego lub gospodarstwa przebudowy. Są to przeważnie drzewostany na działkach poza zwartymi kompleksami. IV. Gospodarstwo przerębowo-zrębowe w lasach gospodarczych (GPZ) – obejmujące lasy przewidziane do zagospodarowania rębniami częściowymi i gniazdowymi (na różnych siedliskach), a nie zaliczone do gospodarstwa specjalnego lub gospodarstwa przebudowy. Obejmujące również głównie drzewostany na działkach poza zwartymi kompleksami. V. Gospodarstwo przebudowy (R) – obejmujące drzewostany w lasach ochronnych, a nie zaliczone do gospodarstwa specjalnego, w których zaprojektowano użytkowanie rębne gdyż nie zapewniają osiągnięcia celów gospodarki leśnej. W tym n-ctwie są to d-stany niezgodne z GTD będące w trakcie przebudowy oraz te, w których zaprojektowano rozpoczęcie przebudowy, z grupy d-stanów starszych, tj. takich, w których określenie jakości technicznej wynika z relacji ich wieku do wieku rębności gatunku panującego. Nie wyodrębniono gospodarstwa przerębowego, ponieważ d-stany, które mogłyby być do niego zaliczone, czyli o budowie wielopiętrowej lub przerębowej i przeznaczone do użytkowania rębnego, są lasami ochronnymi. -149Ze względu na niewypełnienie kryterium powierzchniowego nie wyodrębniono gospodarstwa zrębowego w obrębie Rataje oraz przerębowo-zrębowego w obrębie Skarżysko. Tabela 50. Zestawienie powierzchni leśnej (zalesionej i niezalesionej) w ramach gospodarstw Obręb Nadleśnictwo Gospodarstwo Rataje Skarżysko Szydłowiec Powierzchnia leśna zalesiona i niezalesiona [ha] % 1 2 3 4 5 6 Specjalne (S) 2,76 116,20 51,49 170,45 1,12 Lasów ochronnych (O) 4441,85 5144,64 4756,48 14342,97 94,59 Przerębowo - zrębowe (GPZ) 20,97 0 182,81 203,78 1,34 Zrębowe (GZ) 0 54,84 239,11 293,95 1,94 Przebudowy (R) 37,26 82,56 33,08 152,90 1,01 Ogółem 4502,84 5398,24 5262,97 15164,05 100 Powierzchniowo - miąższościowe tabele klas wieku wg gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności, dla obrębów leśnych (tabele VI), zamieszczono na końcu niniejszego elaboratu oraz w opisach taksacyjnych. 1.3. Wieki rębności. Wieki rębności przyjęto w oparciu o ustalenia I Komisji Techniczno-Gospodarczej, na podstawie Zarządzenia Nr 36 DGLP z dnia 19.05.2004 r. oraz § 83 IUL. Przeciętne wieki rębności dla poszczególnych gatunków drzew przedstawiają się następująco: Db w obr. Rataje i Skarżysko - 160 lat Db w obr. Szydłowiec - 140 lat Md, Bk, Js, Jw - 120 lat Jd - 140 lat So - 110 lat Lp - 100 lat Św, Gb, Brz, Ol, Ak - 80 lat Ol-odroślowa - 60 lat Os - 50 lat W porównaniu z poprzednim okresem gospodarczym, nastąpiło ujednolicenie wieków rębności dla sosny. Drzewostany zaliczone do gospodarstwa przebudowy oraz d-stany o strukturze KO, przydzielone zostały do użytkowania rębnego, niezależnie od przyjętych wieków rębności. Ponadto, dla każdego drzewostanu poza KO, wypełniono pole opisu taksacyjnego „wiek dojrzałości rębnej”. Wieki dojrzałości rębnej poszczególnych drzewostanów, w których zaprojektowano użytkowanie rębne, mieszczą się zasadniczo w grupach tzw. drzewostanów rębnych, przeszłorębnych oraz (w niewielkiej liczbie przypadków) bliskorębnych, ustalonych na podstawie przeciętnego wieku rębności gatunku panującego w drzewostanie. 1.4. Podział na ostępy. Projektowanie oraz realizacja cięć rębnych odbywa się w ramach układu ostępowego, bowiem umożliwia on zachowanie ładu czasowego i przestrzennego. Ostępy oparte są o istniejący podział powierzchniowy. W obecnym opracowaniu zastosowano dotychczasowy podział lasu na ostępy. Granicami ostępów są linie gospodarcze wyznaczające szeregi ostępowe, podzielone z kolei liniami oddziałowymi na ostępy o szerokości przeważnie dwóch oddziałów. W niektórych przypadkach, dla zachowania reguły mijania się ostępów w sąsiednich szeregach, założone są także pojedyncze ostępy jedno oddziałowe. -150Szczegółowy podział ostępowy przedstawiony został na mapach przeglądowych projektowanych cięć rębnych, sporządzonych dla każdego obrębu leśnego. Na mapach tych kierunek i długość ostępów oznaczono przerywanymi strzałkami koloru czerwonego. W przypadku nagromadzenia się cięć rębnych w sąsiadujących oddziałach, wyznaczano ostępy przejściowe. Znaczono je na mapach strzałkami koloru niebieskiego. 2. Określenie i przyjęcie etatów cięć użytkowania głównego. W skład wyliczonych i przyjętych, osobno dla każdego obrębu leśnego, etatów użytkowania głównego wchodzą: etaty użytkowania rębnego, etaty użytkowania przedrębnego. Suma przyjętych etatów miąższościowych na 10-lecie stanowi maksymalną wielkość użytkowania głównego w lasach nadleśnictwa. W ramach tego użytkowania mieścić się będzie użytkowanie przygodne. 2.1. Użytki rębne. Użytkowanie rębne dzieli się na: - zaliczone na poczet etatu, tj. realizowane poprzez odpowiednie techniki pozyskania i odnowienia w ramach różnych rodzajów i form rębni, - nie zaliczone na poczet etatu, na które w N-ctwie Skarżysko składają się: uprzątnięcie płazowin, przestojów oraz usunięcie drzew z powierzchni związanej z gospodarką leśną. Wszystkie proponowane rozwiązania odnośnie optymalizacji użytkowania rębnego i opracowania wykazu projektowanych cieć rębnych, w tym: wielkości przyjętych etatów, lokalizacje poszczególnych zrębów, rodzaje i formy rębni, powierzchnie do odnowienia po kolejnych cięciach, zostały uzgodnione z przedstawicielami RDLP i Nadleśnictwa. 2.1.1. Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu. Do określenia wielkości użytków rębnych w poszczególnych obrębach leśnych posłużyły wyliczone, w ramach przyjętego podziału gospodarczego, roczne etaty użytkowania rębnego. Wyliczeń etatów dokonano w oparciu o wytyczne zawarte w §§ 87 - 93 „Instrukcji Urządzania Lasu”, na podstawie powierzchniowo-miąższościowych tabel klas wieku, zestawionych gospodarstwami według grup gatunków panujących o jednakowym wieku rębności (tabele nr VI) oraz wykazów drzewostanów o strukturze KO i drzewostanów zaliczonych do gospodarstwa przebudowy (wzory: 3, 4, 5). Tabele VI zamieszczono w części tabelarycznej niniejszego elaboratu oraz w opisach taksacyjnych poszczególnych obrębów leśnych, podobnie jak wzory 4 i 5, zaś wzory 3 w części tabelarycznej elaboratu oraz w wykazach projektowanych cięć rębnych zestawionych dla obrębów leśnych. Etat użytków rębnych ustalono z uwzględnieniem: - zaleceń proekologicznego gospodarowania wynikających z Zarządzenia Nr 11A Dyrektora Generalnego LP z dnia 11.05.1999 r., - celów i zasad gospodarki leśnej oraz sposobów ich realizacji, określonych dla każdego drzewostanu, - wieków rębności ustalonych dla poszczególnych gatunków drzew, - wieków dojrzałości rębnej poszczególnych drzewostanów, - potrzeby przebudowy drzewostanów, - zadań w zakresie ochrony lasu. Zgodnie z postanowieniem I KTG, do wyliczenia etatów w gospodarstwie lasów ochronnych (O) i przerębowo- zrębowym (GPZ) przyjęto średni okres odnowienia 20 lat. W gospodarstwie specjalnym nie zaprojektowano użytkowania rębnego. -151Nabór drzewostanów do cięć rębnych odbywał się, pod warunkiem zachowania ładu czasowego i przestrzennego, w następującej kolejności: - drzewostany wymagające przebudowy, - klasy odnowienia, - drzewostany zgodne i cz. zgodne z siedliskiem (starsze). Zestawienie obliczonych i zatwierdzonych przez II KTG etatów użytkowania rębnego, zarówno dla obrębów leśnych jak i łącznie dla nadleśnictwa, przedstawiają tabele XIV zamieszczone w części VII elaboratu („Tabele i wykazy”) oraz w wykazach projektowanych cięć rębnych. Poniżej, na podstawie tabel XIV oraz wykazów projektowanych cieć rębnych, zamieszczono zestawienie wyliczonych etatów, a także etatów zlokalizowanych i przyjętych w poszczególnych obrębach leśnych i nadleśnictwie. Tabela 51. Zestawienie obliczonych i przyjętych miąższościowych etatów użytkowania rębnego obręb Rataje Obliczenia cząstkowe (średnio na rok) Gospodarstwo etaty wg dojrzałości drzewostanów etat wg etat z etat wg zrównania etat potrzeb okresów z z dwóch średniego optymalny przebudow uprzątnięcia ostatniej wieku y w KO i KDO ost. klasy klas wieku wieku Etat przyjęty na okres obowiązywania planu Miąższość [m3] Pow. manip. [ha] brutto netto 3 m brutto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X X X X X X 0 0 0 7160 10754 X X X 4793 879,18 83816 66787 X X X X X X 0 0 0 0 0 59 0 X 0 0 0 0 X X X X 366 100 37,26 2785 2195 RAZEM 7160 10754 X X 366 4893 916,45 86601 68982 OGÓŁEM 1) 27727 34193 0 0 1948 19538 3386.30 337152 268222 SPECJALNE (S) W LASACH OCHRONNYCH (O) ZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GZ) PRZERĘBOWOZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GPZ) PRZEBUDOWY w LASACH OCHRONNYCH i GOSPODARCZYCH (R) 1) Ogółem dla nadleśnictwa (suma obrębów) -152- Tabela 52. Zestawienie obliczonych i przyjętych miąższościowych etatów użytkowania rębnego obręb Skarżysko. Obliczenia cząstkowe (średnio na rok) Gospodarstwo etaty wg dojrzałości drzewostanów etat wg etat z etat wg okresów zrównania etat potrzeb z uprzątnięcia z średniego optymalny przebudow dwóch w KO i KDO ostatniej wieku y ost. klasy klas wieku wieku Etat przyjęty na okres obowiązywania planu Miąższość [m3] Pow. manip. [ha] brutto netto 3 m brutto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X X X X X X 0 0 0 14168 13312 X X X 7529 1577,31 140450 112117 0 0.00 48 0.32 126 0.57 48 0.32 X X 1,15 96 78 X X X X X X 0 0 0 X X X X 1131 0 82,56 7620 6010 RAZEM 14168 13360 X X 1131 7529 1661,02 148166 118205 OGÓŁEM 1) 27727 34193 0 0 1948 19538 3386.30 337152 268222 SPECJALNE (S) W LASACH OCHRONNYCH (O) ZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GZ) PRZERĘBOWOZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GPZ) PRZEBUDOWY w LASACH OCHRONNYCH i GOSPODARCZYCH (R) 1) Ogółem dla nadleśnictwa (suma obrębów) -153- Tabela 53. Zestawienie obliczonych i przyjętych miąższościowych etatów użytkowania rębnego obręb Szydłowiec. Obliczenia cząstkowe (średnio na rok) Gospodarstwo etaty wg dojrzałości drzewostanów etat wg etat z etat wg okresów zrównania etat potrzeb z uprzątnięcia z dwóch średniego optymalny przebudow w KO i KDO ostatniej wieku y ost. klasy klas wieku wieku Etat przyjęty na okres obowiązywania planu Miąższość [m3] Pow. manip. [ha] brutto netto m3 brutto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X X X X X X 0 0 0 W LASACH OCHRONNYCH (O) 6333 10011 X X X 6754 770,46 98692 78125 ZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GZ) 28 0.29 30 0.27 666 3.75 30 0.29 X X 0 0 0 38 38 538 38 X 129 5,29 895 707 X X X X 451 233 33,08 2798 2203 RAZEM 6399 10079 X X 451 7116 808,83 102385 81035 OGÓŁEM 1) 27727 34193 0 0 1948 19538 3386.30 337152 268222 SPECJALNE (S) PRZERĘBOWOZRĘBOWE w LASACH GOSPODARCZYCH (GPZ) PRZEBUDOWY w LASACH OCHRONNYCH i GOSPODARCZYCH (R) Ogółem dla nadleśnictwa (suma obrębów) Uzasadnienie przyjętych etatów cięć rębnych: Gospodarstwo specjalne – nie planowano użytkowania rębnego Gospodarstwo lasów ochronnych (O) – we wszystkich obrębach leśnych przyjęto etat z potrzeb hodowlanych. Mieści się on między etatem z ostatniej i dwu ostatnich klas wieku oraz jest wyższy od etatu wg okresów uprzątnięcia w KO i KDO. Wynika z konieczności zastosowania odpowiednich cięć rębnych mających na celu: odsłanianie istniejących odnowień podokapowych, głównie jodły oraz buka występujących przede wszystkim w formie naturalnego pochodzenia podrostów, drugich pięter, nalotów, a także sztucznych podsadzeń. Ma również na celu inicjowanie nowych odnowień. Gospodarstwo zrębowe w lasach gospodarczych (GZ) – użytkowanie rębne zaplanowano w obrębie Skarżysko. Przyjęty rozmiar użytkowania jest znacznie niższy od etatu optymalnego jednakże ze względu na wielkość gospodarstwa i układ przestrzenny drzewostanów nie jest możliwe przyjęcie etatu na wyższym poziomie. -154- Gospodarstwo przerębowo-zrębowe w lasach gospodarczych (GPZ) – użytkowanie rębne zprojektowano jedynie w obrębie Szydłowiec. Przyjęty etat jest wyższy od wyliczonego wg klas wieku jednakże niższy od etatu z okresów uprzątnięcia w KO. Gospodarstwo przebudowy (R) – we wszystkich obrębach leśnych przyjęto etaty z potrzeb hodowlanych. Ich relacja w stosunku do wyliczonych etatów z potrzeb przebudowy jest podobna. W obrębie Rataje nabór wynosi 76%, w obrębie Skarżysko 67% i w obrębie Szydłowiec 62% etatu z potrzeb przebudowy. Większy nabór nie jest możliwy, gdyż nie było możliwości zaplanowania w większym rozmiarze cięć uprzątających, a użytkowanie odbywać się będzie tylko z zastosowaniem cięć częściowych w ramach rębni złożonych. Udział gospodarstwa przebudowy w przyjętych, łącznych etatach użytków rębnych również jest niewielki. Kształtuje się podobnie w poszczególnych obrębach leśnych: od 4% - 5% powierzchniowo i od 2,7% - 5% miąższościowo. Wielkość zlokalizowanych etatów zapewnia ciągłość produkcji leśnej, nie narusza stabilności ekosystemów leśnych oraz stwarza warunki do pełnienia przez lasy funkcji pozaprodukcyjnych i ochronnych. II KTG zaakceptowała projekt użytkowania w pododdziałach gdzie określono siedliska przyrodnicze. Wykaz tych pododdziałów przedstawia się następująco: Tabela 54. Wykaz drzewostanów użytkowanych rębniami na siedliskach przyrodniczych. ADRES TYP RB KAT_O 1 2 3 4 IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wodochronne wokół miast wodochronne wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast 16-13-1-02-123 16-13-1-02-124 16-13-1-02-124 16-13-1-02-33 16-13-1-02-60 16-13-1-03-34 16-13-1-03-61 16-13-1-03-62 16-13-1-03-63 16-13-1-04-101 16-13-1-04-44 16-13-1-04-45 16-13-1-04-69 16-13-1-04-70 16-13-1-04-71 16-13-1-04-71 -g -g -j -h -b -g -a -a -a -b -a -h -d -a -b -c -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 Obr. RATAJE 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 91P0 -155- 1 16-13-2-05-17 16-13-2-05-17 16-13-2-05-4 16-13-2-05-4 16-13-2-05-49 16-13-2-05-65 16-13-2-05-66 16-13-2-05-68 16-13-2-05-69 16-13-2-05-84 16-13-2-06-33 16-13-2-08-108 16-13-2-08-112 16-13-2-08-127 16-13-2-09-164 16-13-2-09-171 -h -j -d -f -c -f -a -f -d -d -b -h -a -a -b -b -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 -00 16-13-3-10-16 16-13-3-10-16 16-13-3-10-22 16-13-3-11-73 -d -n -b -h -00 -00 -00 -00 2 3 Obr. SKARŻYSKO 91E0b IV 91E0b IV 91E0b IV 91E0b IV 9130-1 IV 9130-1 IV 9130-1 III 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV Obr. SZYDŁOWIEC 91P0 IV 91P0 IV 91P0 IV 91E0b III 4 wodochronne wodochronne wodochronne wodochronne wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wodochronne wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast wokół miast 2.1.2. Użytki rębne nie zaliczone na poczet przyjętego etatu. Użytki rębne nie zaliczone na poczet przyjętego etatu, zaprojektowane na najbliższy okres gospodarczy w N-ctwie Skarżysko, dotyczą: uprzątnięcia płazowin; w obrębie Skarżysko oddz. 183 b,w obrębie Szydłowiec oddz.38 h, 48 g; uprzątnięcia przestojów na powierzchni leśnej; w obrębie Rataje oddz. 48 g, 102 g, 120 m,129 b; w obrębie Skarżysko oddz. 134 h, 164 a, 168 f, 176 c; usunięcia drzew z powierzchni związanej z gospodarką leśną, tj. w tym przypadku elementów liniowych: projektowanych fragmentów linii oddziałowych (oddz. 115 w obr. Rataje; oddz. 30, 92, 133, 140, 144 oraz 44, 100, 167 w obr. Szydłowiec Rozmiar powierzchniowy i miąższościowy użytków rębnych nie zaliczonych na poczet etatu przedstawiono syntetycznie w tabeli 55. Tabela 55. Użytkowanie rębne nie zaliczone na poczet etatu Obr. Rataje miąższość Pow. grubizny [ha] [m3 netto] 2 3 Obr. Skarżysko miąższość Pow. grubizny [ha [m3 netto] 4 5 Obr. Szydłowiec miąższość Pow. grubizny [ha [m3 netto] 6 7 N-ctwo miąższość Pow. grubizny [ha [m3 netto] 8 9 0.00 0 3.38 121 3.83 119 7,21 240 0.00 443 0.00 534 0.00 0 0.00 977 Pozostałe 0.15 35 1.08 62 0.47 31 1,70 128 Razem nie zaliczone 0.15 478 4.46 717 4.30 150 8,91 1345 Kategoria cięć 1 uprzątnięcie płazowin uprzątnięcie nasienników i przestojów -1562.1.3. Sumaryczny rozmiar użytków rębnych. Łączny maksymalny etat grubizny netto użytków rębnych, po uwzględnieniu miąższości użytków nie zaliczonych na poczet etatu oraz 5% przyrostu od użytków zaliczonych na etat, wynosi 282 978 m3 Porównanie projektowanego etatu użytkowania rębnego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonanym użytkowaniem w minionym 10-leciu przedstawiono w zamieszczonych poniżej tabeli i diagramie. Uwidoczniony planowany wzrost pozyskania drewna wynika z objęcia użytkowaniem rębnym powierzchni większej o ok. 18% w porównaniu do III rewizji PUL. Etat projektowany jest wyższy od wykonania użytkowania w minionym okresie o 50 %. Tabela 56. Porównanie projektowanego etatu użytkowania rębnego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonaniem w minionym okresie Etat za ubiegły okres Etat projektowany Wykonanie użytkowania Obręb gospodarczy 1.01.1998 na okres 1.01.2008 w minionym okresie 31.12.2007 31.12.2017 3 [m netto] Rataje 50194 48975 72 909 Skarżysko 79396 76464 124 832 Szydłowiec 68393 63079 85 237 N-ctwo 197983 188518* 282 978 łącznie z aneksem do PUL III rewizji Ryc.31. Porównanie projektowanego etatu użytkowania rębnego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonaniem w minionym okresie 300000 m3 250000 200000 150000 100000 Etat za ubiegły okres gospodarczy 1.01.1998 31.12.2007 50000 Wykonanie użytkowania w minionym okresie 0 Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo Etat projektowany na okres 1.01.2008 31.12.2017 2.2. Użytki przedrębne. W ramach użytkowania przedrębnego planowane są czyszczenia późne z pozyskaniem grubizny oraz trzebieże wczesne i późne (selekcyjne i przekształceniowe). W myśl obowiązujących przepisów planowany rozmiar miąższości grubizny, traktowany jako maksymalny etat użytkowania przedrębnego, poza wyjątkowymi i uzasadnionymi sytuacjami (a takie tu nie zachodzą) nie może przekroczyć 50% przyrostu bieżącego, spodziewanego w okresie obowiązywania planu. O faktycznym rozmiarze jego wykonania zadecydują potrzeby pielęgnacyjne i stan sanitarny lasu w chwili wykonywania zabiegu. Ustalony i przyjęty, na podstawie sumy powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytków przedrębnych we -157wskazaniach gospodarczych opisów taksacyjnych, etat powierzchniowy stanowi natomiast wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia lasu. Ogólna miąższość użytków przedrębnych określona została na podstawie przyjętych przez II KTG, średnich wskaźników intensywności cięć pielęgnacyjnych dla obrębów leśnych. Podstawę do ich ustalenia stanowiły: wyniki użytkowania przedrębnego w nadleśnictwie w okresie ostatnich 5 lat, biorąc pod uwagę łączną, pozyskaną w tym okresie miąższość z cięć pielęgnacyjnych, sanitarnych i przygodnych, spodziewany bieżący roczny przyrost miąższości wg gatunków panujących w drzewostanach nie objętych planowanym użytkowaniem rębnym, etaty z poprzedniego okresu gospodarczego, zestawienie zbiorcze powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego we wskazaniach gospodarczych opisu taksacyjnego, wg rodzajów cięć i gatunków panujących oraz klas i podklas wieku. Wielkość tablicowego bieżącego rocznego przyrostu miąższości w drzewostanach nie objętych planowanym użytkowaniem rębnym generowana jest przez program „Taksator”, w ramach tabel VIIIa. Tabela 57. Zestawienie powierzchni, miąższości i wskaźników intensywności cięć pielęgnacyjnych Sposób określenia etatu miąższościowego 1 Pow. [ha] 2 Obr. Rataje Wg wskaźników z ostatnich 5 lat 1355,38 Wg 50% przyrostu tablicowego 3425,36 Z poprzedniego okresu gospodarczego 3502,76 Obr. Skarżysko Wg wskaźników z ostatnich 5 lat 1306,47 Wg 50% przyrostu tablicowego 3335,14 Z poprzedniego okresu gospodarczego 3902,65 Obr. Szydłowiec Wg wskaźników z ostatnich 5 lat 1215,12 Wg 50% przyrostu tablicowego 4031,96 Z poprzedniego okresu gospodarczego 3945,07 Nadleśnictwo Wg wskaźników z ostatnich 5 lat 3876,97 Wg 50% przyrostu tablicowego 10792,46 Z poprzedniego okresu gospodarczego 11350,48 Miąższość [m3 netto] Wsk. intens. [m3/ha] 3 4 60138 110600 89750 44,37 32,29 25,62 63202 122440 104500 48,38 36,71 26,78 62431 116780 93100 51,38 28,96 23,60 185771 349820 287350 XXX XXX XXX Dla określenia maksymalnego miąższościowego etatu użytkowania przedrębnego, II KTG przyjęła następujące wskaźniki intensywności cięć pielęgnacyjnych: - dla obrębu Rataje – 32 m3/ha grubizny netto, - dla obrębu Skarżysko – 36 m3/ha grubizny netto, - dla obrębu Szydłowiec – 28,5 m3/ha grubizny netto, Tabela 58. Zestawienie powierzchni i miąższości d-stanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego wsk. max. rozmiar użyt. CP TW TP Razem Obręb 3 intensywności przedrębnego pow. [m /ha] [m3] [ha] 4 1 2 3 5 6 7 Rataje 101,95 470,14 2853,27 32 3425,36 109 610 Skarżysko 29,48 305,62 3000,04 36 3335,14 120 065 Szydłowiec 253,13 754,18 3024,65 28,5 4031,96 114 910 N-ctwo 384,56 1529,94 8877,96 10792,46 XXX 344 585 -158Należy zaznaczyć, że w ogólnym etacie miąższościowym użytkowania przedrębnego, mieści się grubizna, która pozyskiwana będzie w ramach użytków przygodnych i cięć sanitarnych. Na etapie planowania rozmiar użytków przygodnych i sanitarnych nie jest określany. Cięcia te są jedynie formą poboru miąższości w ramach użytkowania przedrębnego. Charakter cięć określany jest na etapie realizacji projektu użytkowania głównego. 2.3. Sumaryczny rozmiar użytkowania głównego. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej i grubizny netto, zaprojektowanej na bieżące 10lecie w ramach użytkowania głównego przedstawiono, w sporządzonych zarówno dla poszczególnych obrębów leśnych, jak i łącznie dla nadleśnictwa, tabelach XVII zamieszczonych w częściach tabelarycznych niniejszego elaboratu oraz opisów taksacyjnych. W tabeli 58 zaprezentowano maksymalne miąższościowe etaty użytków głównych netto wraz z proporcjami pomiędzy miąższością zaplanowaną do pozyskania w ramach użytków rębnych i przedrębnych. Tabela 59. Maksymalny etat miąższościowy użytkowania głównego Obręb Użytkowanie Skarżysko Szydłowiec Rataje Nadleśnictwo / m 3/ 1 Rębne Przedrębne Razem 2 72909 109610 182519 3 124832 120065 244897 4 85237 114910 200147 5 282978 344585 627563 Poniżej dokonano porównania przyjętego etatu użytków głównych z etatem na ubiegły okres gospodarczy i wykonaniem użytkowania w minionym 10-leciu. Wynika z niego, że nastąpi wzrost pozyskania drewna o ponad 28 % w skali nadleśnictwa, który odłoży się przede wszystkim w użytkowaniu rębnym. Tabela 60. Porównanie projektowanego etatu użytkowania głównego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonaniem w minionym okresie Etat za ubiegły okres gospodarczy 1.01.1998 31.12.2007 Obręb Wykonanie użytkowania w minionym okresie Etat projektowany na okres 1.01.2008 - 31.12.2017 [m3 netto] Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo 140818 142713 185255 164042 490115 182519 178597 165845 487155 244897 200147 627563 Ryc.32. Porównanie projektowanego etatu użytkowania głównego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonaniem w minionym okresie 700000 m3 600000 Etat za ubiegły okres gospodarczy 1.01.1998 31.12.2007 500000 400000 300000 Wykonanie użytkowania w minionym okresie 200000 100000 0 Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo Etat projektowany na okres 1.01.2008 31.12.2017 -159IV. OMÓWIENIE ZADAŃ GOSPODARCZYCH DLA NADLEŚNICTWA 1. Opisanie zadań z zakresu użytkowania. 1.1. Użytkowanie rębne. Plan cięć użytków rębnych zaliczonych na poczet przyjętego etatu sporządzony został w formie szczegółowych wykazów projektowanych cięć rębnych oraz map przeglądowych projektowanych cięć rębnych, opracowanych osobno dla każdego obrębu leśnego. Wszystkie zastosowane rozwiązania odnośnie optymalizacji użytkowania rębnego i opracowania wykazu projektowanych cieć rębnych, w tym: wielkość przyjętych etatów, lokalizacje poszczególnych zrębów, rodzaje i formy rębni, powierzchnie do odnowienia po kolejnych cięciach, zostały uzgodnione z przedstawicielami RDLP i nadleśnictwa oraz zaakceptowane przez II KTG. W zależności od założonego indywidualnie dla każdego drzewostanu celu hodowlanego i ochronnego, uwzględniając lokalne uwarunkowania siedliskowe, glebowe i wilgotnościowe, aktualny skład gatunkowy warstwy drzew, ewentualnie Ip i IIp, stan i ilość istniejących odnowień podokapowych, zaprojektowano w poszczególnych gospodarstwach odpowiednie rodzaje i formy rębni: w gospodarstwie lasów ochronnych – Ib, IIa, IId, IIIa, IIIb, IVa, IVd; w gospodarstwie zrębowym - IVd; w gospodarstwie przerębowo-zrębowym – IIIa; w gospodarstwie przebudowy – IIa, IId, IIIa, IIIb, IVa, IVd. Tabela 61. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych w ramach form rębni Obręb N-ctwo Rębnia Rataje Skarżysko Szydłowiec Powierzchnia [ha] 1 IB IIA IID IIIA IIIB IVA IVD Razem 2 3 4 5 17.42 16.82 46.61 51.95 97.46 245.79 440.40 916.45 12.30 120.60 12.92 15.20 93.63 176.04 1230.33 1661.02 94.60 26.32 87.29 165.84 223.23 113.95 97.60 808.83 124.32 163.74 146.82 232.99 414.32 535.78 1768.33 3386.30 Ryc.33. Udział procentowy poszczególnych form rębni w łącznej powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych 100% 12.07 80% 14.09 48.05 52.21 74.06 60% IVD 27.60 IVA IIIB 40% IIIA 15.82 26.82 20.50 IID IIA 12.24 20% 10.60 10.63 5.67 5.09 0% Rataje 1.84 1.90 5.64 7.26 Skarżysko IB 10.79 0.92 0.78 3.25 11.70 6.88 4.34 4.84 0.74 Szydłowiec N-ctwo 3.67 -160Powyższe tabela i diagram pokazują, że wiodącym rodzajem rębni w N-ctwie Skarżysko jest rębnia stopniowa z udziałem ponad 68% w powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych. W warunkach tego nadleśnictwa przybiera ona dwie formy: rębni stopniowej gniazdowej i stopniowej gniazdowej udoskonalonej. Poniżej podano podstawowe uwarunkowania jakimi kierowano się przy projektowaniu określonych rodzajów i form rębni oraz ogólne wytyczne dotyczące sposobu ich realizacji. Rębnię zupełną Ib - zaprojektowano w drzewostanach, w których nie ma perspektyw na uzyskanie odnowienia naturalnego, a cel hodowlany może być osiągnięty tylko przy zastosowaniu cięć zupełnych. Zręby zupełne winny być realizowane w sposób uwzględniający optymalny termin wymiany pokoleń w poszczególnych fragmentach lasu, z zachowaniem ładu przestrzennego i czasowego (5-letni nawrót cięć). Szerokość pasów zrębowych powinna być zbliżona do podwójnej wysokości drzewostanu. Zakładanie nowego pasa zrębowego jest możliwe jedynie wtedy, gdy na sąsiednim pasie uzyskano wartościowe i ugruntowane odnowienie. W innym przypadku zakładanie nowego zrębu jest niedopuszczalne. Użytkowanie rębne w gospodarczych drzewostanach nasiennych winno być poprzedzone, dla uzyskania wartościowego materiału siewnego, cięciami przysposabiającymi. Specyfika drzewostanów omawianego nadleśnictwa wymaga zastosowania w użytkowaniu rębnym przede wszystkim rębni stopniowych, a także w niewielkim zakresie innych rodzajów i form rębni złożonych: częściowych – z rębnią częściową wielkopowierzchniową i częściową gniazdową oraz gniazdowych – z rębnią gniazdową zupełną i gniazdową częściową. W kilkunastu pododdziałach zaprojektowano użytkowanie w ramach rębni ciągłej. Rębnię (częściową wielkopowierzchniową) IIa - zaprojektowano w drzewostanach posiadających bogate i wartościowe warstwy podrostów lub II piętra (złożone głównie z buka, dębu i jodły), wymagających wykonania, równomiernego na całej powierzchni, cięcia odsłaniającego lub cięcia uprzątającego. W kilku przypadkach, w celu uzyskania odnowień naturalnych poprzez obsiew górny, przewidziano cięcia przygotowawcze i obsiewne. Tą formę rębni zaplanowano również przy zakładaniu części bloków upraw pochodnych jodły. Przy wykonywaniu cięcia odsłaniającego należy kierować się głównie potrzebami hodowlanymi młodego pokolenia. Po dokonanym cięciu powierzchnię zrębu należy uporządkować, a w warstwie podrostów dokonać cięć pielęgnacyjnych. W przypadku niemożności uzyskania odnowienia naturalnego gatunków cienioznośnych, w ilości wynikającej z gospodarczego typu drzewostanu, należy wprowadzić je sztucznie. W kolejnej fazie realizacji rębni (cięcie uprzątające), należy uporządkować istniejące odnowienie (CP), a nie odnowione powierzchnie objąć odnowieniem sztucznym gatunkami światłożądnymi, przewidzianymi w orientacyjnym składzie upraw. Po cięciu uprzątającym należy pozostawić niektóre wartościowe nasienniki, jak również drzewa dziuplaste, które są miejscem lęgowym i bytowym dla ptactwa leśnego. Rębnię (częściową gniazdową) IId - zaprojektowano w drzewostanach, w których gatunkami panującymi w przyszłym pokoleniu powinny być gatunki światłożądne (ze znaczącym udziałem jodły i rzadziej buka. Rębnię tą zaprojektowano zasadniczo w drzewostanach z istniejącymi kępami naturalnie wyprowadzonych podrostów i dolnych pięter jodłowych, z udziałem buka, dęba i świerka, obejmujących 30-50% powierzchni manipulacyjnej. Realizacja rębni IId odbywać się będzie w zasadzie w trzech fazach. Pierwsza i druga to przerzedzenie d-stanu nad kępami podrostu (w przypadku ich braku należy płatowo wprowadzić gatunki wymagające osłony w ramach odnowień podokapowych). Trzecia zaś obejmować będzie cięcie uprzątające. Powierzchnia międzygniazdowa winna być odnowiona gatunkami światłożądnymi. Rębnię gniazdową zupełną IIIa – projektowano w drzewostanach jednogatunkowych sosnowych lub mieszanych z udziałem gatunków lekkonasiennych, w celu ich przekształcenia na drzewostany mieszane dębowo – sosnowe lub bukowo – sosnowe. Przy stosowaniu rębni IIIa, cięcia zrębowe realizowane będą w dwóch fazach. W pierwszym cięciu należy usunąć 30 % -161miąższości drzewostanu (założenie gniazd) i odnowić je sztucznie gatunkami, które mają mieć swój udział w przyszłym docelowym składzie drzewostanu (dąb, buk). W drugiej fazie, wycięciu podlegać winna pozostała część drzewostanu na powierzchni międzygniazdowej. Drugie cięcie (uprzątające) winno nastąpić wtedy, gdy odnowienia na gniazdach nie będą wymagały osłony bocznej (gdy wyjdą ze strefy przymrozkowej). Zakłada się, że odnowienie na gniazdach winno osiągnąć wysokość od 1,5 do 2,0 m (około 15 lat). W drodze ustaleń z N-ctwem i RDLP przyjęto, że w dużych blokach drzewostanów rębnych istnieje możliwość wkroczenia z pierwszym cięciem (założenie gniazd) na następny pas zrębowy, gdy na poprzednim pasie uzyskano wartościowe i utrwalone odnowienie na gniazdach. Rębnię gniazdową częściową IIIb - zaprojektowano w d-stanach wymagających, gruntownej przebudowy oraz w d-stanach, w których użytkowanie tą rębnią rozpoczęto już w poprzednim okresie gospodarczym. Docelowo, na skutek zastosowania tej rębni, powinny powstać, wielogatunkowe drzewostany z dominującym udziałem dęba, buka, sosny lub jodły. W pierwszym etapie należy, na około 30 % powierzchni wyciąć gniazda. W maksymalnym stopniu przy lokalizacji gniazd należy wykorzystać istniejące w drzewostanie luki i przerzedzenia. W drugim etapie należy wykonać cięcia polegające na poszerzeniu gniazd (dla dęba) lub przerzedzeniu powierzchni międzygniazdowej (pod buka) Założono, że w 10-leciu wykonywać się będzie jedno lub dwa cięcia na danym pasie zrębowym. Przy prowadzeniu rębni złożonych należy zwrócić uwagę na właściwe wyznaczenie drzew oraz miejsc wyrębu, kierując się potrzebami hodowlanymi młodego pokolenia. Rębnię stopniową gniazdową IVa - projektowano w d-stanach ze znacznym udziałem jodły, z występującymi licznie centrami odnowień naturalnych. Prowadzenie tej rębni polegać będzie na stopniowym odsłanianiu ośrodków odnowieniowych. W ostatnim etapie należy wykonać cięcie uprzątające i odnowić pozostałą powierzchnię gatunkami światłożądnymi. Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona IVd – Jest to wiodąca forma rębni w N-ctwie Skarżysko. Przewidziano ją w drzewostanach wielogatunkowych, o złożonej strukturze, gdzie wymagane jest elastyczne stosowanie różnych form cięć oraz sposobów odnowienia w długiej perspektywie czasowej. W wyniku jej stosowania mają powstać w przyszłości wielogatunkowe i różnowiekowe drzewostany mieszane, o złożonej budowie pionowej, z przeważającym udziałem jodły oraz znaczącym udziałem (w zależności od warunków konkretnego d-stanu) buka, sosny, rzadziej świerka lub olszy. Powierzchnia manipulacyjna jest zazwyczaj wypełniona wartościowymi, naturalnego pochodzenia odnowieniami jodłowymi, wzbogaconymi często przez buka, świerka, dęba i inne gatunki. Tam gdzie stopień wypełnienia odnowieniami jest niższy, a uprzątnięcie starodrzewu przewidywane jest na przyszłe 10-lecie, zaprojektowano wprowadzenie odnowień sztucznych, głównie bukiem. Zróżnicowanie wiekowe i wysokościowe odnowień spowodowało, że na potrzeby inwentaryzacji ujmowano je często w warstwy podrostów i II piętra. I w tym wypadku niezmiernie istotne jest umiejętne podtrzymanie bądź kształtowanie prawidłowej struktury podrostów jodłowych. Powierzchnię projektowanych odnowień po nielicznych, zaprojektowanych na bieżący okres gospodarczy, cięciach uprzątających określono na 10 do 20% powierzchni manipulacyjnej. W drzewostanach z istniejącymi podrostami należy bezwzględnie wyznaczyć szlaki zrywkowe. Należy również mieć na względzie to, że pozyskiwanie grubizny, szczególnie w ramach rębni złożonych, musi mieć bezpośredni związek z procesem odnowienia, tak by umożliwić uzyskanie właściwych celów hodowlanych, jakimi są przyjęte dla poszczególnych drzewostanów gospodarcze typy drzewostanów. W pierwszym rzędzie należy przeznaczyć do użytkowania drzewostany, w których występują podrosty oraz wartościowe pod względem hodowlanym drugie piętra wymagające pilnego odsłonięcia oraz te, w których zaplanowano dwa cięcia lub dwa pasy w 10-leciu.W celu poprawy struktury wiekowej drzewostanów, bioróżnorodności oraz estetyki lasów, na zrębach zaleca się pozostawianie, tam gdzie jest to celowe, grup biocenotycznych (około 5 % -162powierzchni manipulacyjnej) złożonych ze starodrzewia wraz z podokapowymi warstwami drzew i krzewów oraz nienaruszonym runem. Na etapie projektowania cięć uprzątających w rębniach złożonych oraz zrębów zupełnych, nie pomniejszano zapasu grubizny o miąższość nasienników i kęp ekologicznych, które będą pozostawiane na powierzchniach zrębowych. Zaprojektowane rodzaje i formy rębni są zgodne z „Zasadami Hodowli Lasu”, (wprowadzonymi w życie Zarządzeniem Nr 99 DGLP z dnia 24.12.2002 r.) obowiązującymi od 2003 roku. Z uwagi na to, że statystyczne metody inwentaryzacji miąższości nie określają dokładnie zasobności konkretnych drzewostanów, nie należy porównywać miąższości grubizny uzyskanej ze szczegółowego pomiaru na zrębie, czy też określonej przy sporządzaniu szacunków brakarskich, z miąższością podaną w opisie taksacyjnym i przeniesioną na pozycję wykazu cięć użytków rębnych. Integralną częścią wykazów projektowanych cięć rębnych są, opracowane dla każdego obrębu leśnego, mapy przeglądowe projektowanych cięć rębnych w skali 1 : 20 000 oraz mapy gospodarczo-przeglądowe drzewostanów i projektowanych cięć rębnych dla poszczególnych leśnictw w skali 1 : 10 000. Użytkowanie rębne obrazują następujące tabele i wykazy (wg numeracji IUL): XIV, XV, XVII, wzory: 3, 4, 5. Zawarte są one w części tabelarycznej elaboratu (wszystkie), a także w opisach taksacyjnych (tabele XVII, wzory 4 i 5) oraz w wykazach projektowanych cięć rębnych (tabele XIV i XV, wzory 3). 1.2. Użytkowanie przedrębne. Zasadniczym celem użytkowania przedrębnego jest pielęgnowanie drzewostanów poprzez cięcia o charakterze selekcyjnym, które powinny przyczyniać się do: osiągnięcia dobrej jakości technicznej drewna, zwiększenia odporności drzewostanów na działanie czynników biotycznych i abiotycznych, kształtowania właściwego składu gatunkowego oraz wzmożenia zdolności produkcyjnej siedlisk. W pewnej grupie drzewostanów, głównie młodszych (w rozumieniu § 38 IUL), cięcia w ramach trzebieży będą mieć charakter przekształceniowy (rozdz. 3), a ich główną funkcją będzie zapewnienie optymalnych warunków rozwoju dla posiadających pełną przydatność hodowlaną, istniejących podrostów i podsadzeń, bądź stworzenie warunków do zainicjowania odnowienia lub jego sztucznego wprowadzenia. W takich sytuacjach cięcia trzebieżowe należy wykonać tak, aby szkody w młodym pokoleniu lasu były jak najmniejsze. Dlatego zrywka drewna powinna odbywać się wzdłuż wyznaczonych wcześniej szlaków zrywkowych. Zgodnie z wykazem prac dodatkowych, sporządzono, wg możliwości programu „Taksator” (wersja 4.5) szczegółowe wykazy drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego. Wykazy takie sporządzono zarówno dla obrębów leśnych jak i dla poszczególnych leśnictw. Wskazania gospodarcze z zakresu użytkowania przedrębnego ujęto także w opisach taksacyjnych, podając: rodzaj zabiegu (czyszczenia późne - „CP-P”, trzebieże wczesne - „TW”, trzebieże późne - „TP”); dla czyszczeń późnych i trzebieży wczesnych, tam gdzie jest to uzasadnione, pilność zabiegu (symbol - „!”). Zestawienia zbiorcze powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego, dla poszczególnych obrębów leśnych i nadleśnictwa łącznie, przedstawiają tabele XVI zamieszczone w częściach tabelarycznych elaboratu oraz opisów taksacyjnych. Do czyszczeń późnych, w ramach użytkowania przedrębnego zaprojektowano te młodniki, w których przewidziano pozyskanie miąższości grubizny. Młodniki będące na pograniczu faz rozwojowych między tyczkowiną, a żerdziowiną, zwykle o wysokim stopniu zadrzewienia i wysokim zagęszczeniu, projektowano zarówno do czyszczeń późnych, jak i do trzebieży wczesnych. Powierzchnie tych drzewostanów ujęte są, zgodnie z IUL, we wskazaniach gospodarczych z użytkowania przedrębnego, raz w powierzchni -163pierwszego nawrotu czyszczeń późnych i drugi raz w powierzchni pierwszego nawrotu trzebieży wczesnych. Realizując użytkowanie przedrębne, należy w pierwszej kolejności obejmować zabiegiem drzewostany nadmiernie przegęszczone i o gorszym stanie pielęgnacyjnym. Zgodnie z zapisami obowiązujących ZHL (§ 147, pkt. 2), w planowaniu użytków przedrębnych nie projektowano liczby nawrotów czyszczeń późnych i trzebieży wczesnych, pozostawiając to w gestii nadleśnictwa. Zgodnie z ustaleniem I KTG, potwierdzonym przez II KTG, w drzewostanach starszych klas wieku gdzie określono jakość techniczną, a które nie są objęte planowanym użytkowaniem rębnym, zaprojektowano zabieg trzebieży późnej, z wyjątkiem drzewostanów o zwarciu luźnym. Pewnej natomiast liczby drzewostanów nie objęto planowaniem użytkowania przedrębnego, a także innymi wskazaniami gospodarczymi. Ich powierzchnia wynosi 613,96 ha, z czego: 121,96 ha w obrębie Rataje, 326,06 ha w obrębie Skarżysko oraz 165,94 ha w obrębie Szydłowiec. Zabiegów nie zaplanowano: w d-stanach należących do rezerwatów przyrody, w d-stanach z kategorią ochronności „lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody”, w d-stanach o zwarciu luźnym, ewentualnie przerywanym i zagęszczeniu przerywanym miejscami luźnym, innych trudnodostępnych wg uzgodnień z leśniczymi, a także położonych na wąskich i małych działkach w szachownicy z obcą własnością. Grubizna, którą ewentualnie pozyska się na powierzchniach nie objętych planowaniem wskazań gospodarczych, w ramach cięć przygodnych (np. usuwanie drzew posuszowych, złomów, wywrotów lub innych), mieścić się będzie w ramach ogólnego, maksymalnego etatu miąższościowego. 2. Zestawienie i opisanie zadań z zakresu hodowli lasu. Zasadniczym celem hodowlanym w gospodarstwie leśnym jest uzyskanie takich drzewostanów, które przy określonych warunkach przyrodniczo-leśnych zapewnią trwałość lasów, osiągnięcie zakładanego technicznego celu produkcji oraz spełnianie funkcji pozaprodukcyjnych. Wymienione cele wyrażone są w postaci przyjętych gospodarczych typów drzewostanów. Wyznaczają one model docelowy drzewostanu, który powinien być osiągnięty w końcu cyklu produkcyjnego. Podstawą do opracowania zadań gospodarczych z zakresu hodowli lasu były: - „Zasady Hodowli Lasu” (Zarządzenie nr 99 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 24 grudnia 2002 r.), - ustalenia I i II KTG, - wytyczne w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych zawarte w Zarządzeniu Nr 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 11 maja 1999 r., - szczegółowe, określone w trakcie terenowych prac urządzeniowych i uzgodnione z nadleśnictwem wskazania gospodarcze, które opracowano kameralnie zuwzględnieniem planu cięć użytków rębnych. Szczegółowe rozpisanie zadań gospodarczych z zakresu hodowli lasu zawarto we wskazaniach gospodarczych opisów taksacyjnych. Sporządzono także zestawienia zbiorcze, dla poszczególnych obrębów leśnych i n-ctwa łącznie, wskazań gospodarczych z tego zakresu (tabele XVIII). Zamieszczono je w częściach tabelarycznych elaboratu oraz opisów taksacyjnych. Sporządzono również, w ramach prac dodatkowych, szczegółowe wykazy hodowli lasu dla obrębów leśnych jak i poszczególnych leśnictw. Zaplanowany rozmiar prac z zakresu hodowli lasu na bieżący okres gospodarczy przedstawia poniższa tabela. -164- Tabela 62. Rozmiar prac z zakresu hodowli lasu Planowany rodzaj czynności gospodarczej 1 1. Odnowienia i zalesienia otwarte - halizny, płazowiny, zręby w tym: - zręby projektowane - grunty nieleśne 2. Odnowienia pod osłoną - przy rębniach złożonych w tym: - podsadzenia produkcyjne - dolesienia 3. Poprawki i uzupełnienia - w uprawach i młodnikach istniejących w tym: - na pow. nowoprojektowanych upraw 4. Wprowadzanie podszytów 5. Pielęgnowanie razem - pielęgnowanie gleby w tym: - pielęgnowanie upraw (CW) - pielęgnowanie młodników (CP) 6. Melioracje - agrotechniczne w tym: - wodne - nawożenie Rataje 2 19.21 0,00 17.42 1.79 102.21 90.11 12.10 0.00 18.71 0.50 18.21 0,00 603.58 149.12 120.09 334.37 122.22 122.22 0.00 0.00 Obręb Skarżysko Szydłowiec Powierzchnia [ha] 3 23.34 6.44 12.30 4.60 87.79 72.19 15.60 0.00 16.68 0.00 16.68 0,00 595.33 170.08 137.73 287.52 100.13 100.13 0.00 0.00 4 123.58 21.75 94.60 7.23 166.24 164.85 0.40 0.99 43.47 0.00 43.47 0,00 1205.38 405.38 318.96 481.04 273.78 273.78 0.00 0.00 N-ctwo 5 166.13 28.19 124.32 13.62 356.24 327.15 28.10 0.99 78.86 0.50 78.36 0,0 2404.29 724.58 576.78 1102.93 496.13 496.13 0.00 0.00 Przedstawiony powyżej rozmiar zaplanowanych zadań gospodarczych z zakresu hodowli lasu, II KTG uznała za właściwy, uwzględniający potrzeby i możliwości realizacyjne nadleśnictwa. Poniżej zaś podano omówienie specyficznych dla N-ctwa Skarżysko aspektów projektowanych prac hodowlanych. Niewielki rozmiar odnowień w rębniach złożonych wynika z dużych powierzchni naturalnych odnowień głównie jodłowych, które są dobrej jakości i do wyprowadzenia przy użyciu rębni stopniowych. W rębniach częściowych i stopniowych, po nielicznych cięciach uprzątających zaprojektowano odnowienia sztuczne w rozmiarze od 10%-25% (wyjątkowo do 50%) powierzchni manipulacyjnych. Zgodnie z zapisem protokołu z I KTG, nie projektowano odnowień wyprzedzających innych niż jodłowe. Potrzebę wykonywania poprawek i uzupełnień w drzewostanach I klasy stwierdzono jedynie w obrębie Rataje. W uprawach nowo projektowanych, zarówno podosłonowych jak i na powierzchniach otwartych, zaprojektowano poprawki w wysokości 15% ich powierzchni (zgodnie z ustaleniem I KTG). Zgodnie z zapisem protokołu z I KTG nie zaprojektowano wprowadzania podszytów. Nie stwierdzono także takiej potrzeby na gruncie. Pielęgnowanie gleby zaprojektowano na wszystkich powierzchniach dotyczących odnowienia lasu, zalesień gruntów porolnych, oraz zgodnie z potrzebami stwierdzonymi podczas prac taksacyjnych w istniejących uprawach otwartych i podosłonowych. Do czyszczeń wczesnych przeznaczono powierzchnie projektowanych odnowień pod osłoną oraz odnowień i zalesień na powierzchni otwartej. Nie kwalifikowano do nich jedynie powierzchni na kolejnym pasie manipulacyjnym, których realizacja wypadnie pod koniec okresu gospodarczego. Czyszczenia wczesne zaprojektowano także, w odpowiednim rozmiarze, -165w pododdziałach, gdzie występują: istniejąca uprawa otwarta oraz uprawy na przejściu w młodnik, a także w części podrostów. Czyszczenia późne przewidziano na odpowiednich powierzchniach w istniejących młodnikach łącznie z tymi, które ujęto w planie użytkowania przedrębnego. Czyszczenia późne zaprojektowano także w podrostach (na powierzchni zredukowanej) oraz w uprawach, które w drugiej części okresu gospodarczego osiągną status młodnika. Melioracje agrotechniczne projektowano na wszystkich powierzchniach przewidzianych do odnowień i zalesień. W kilku przypadkach zaplanowane melioracje agrotechniczne mają umożliwić uzyskanie obsiewu naturalnego jodły, choć generalnie, zgodnie z zapisem protokołu z I KTG, takich czynności nie projektowano. Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne ujęto w opisach taksacyjnych jednorazowo, jednak wykonywać należy je zgodnie z potrzebami pielęgnacyjnymi, nawet kilkukrotnie. Do odnowień, a szczególnie poprawek, należy używać zdrowego, wyrośniętego, o wyraźnie wykształconym pędzie wierzchołkowym, materiału sadzeniowego. Do uzupełnień należy używać głównie wielolatek, gwarantujących szybsze uzupełnienie powierzchni. Źródłem materiału nasiennego są własne wyłączone drzewostany nasienne, gospodarcze drzewostany nasienne i drzewa mateczne (cz. I, rozdz. 4.5), a także źródła zewnętrzne w przypadku takich gatunków jak: olsza, świerk, buk, dąb szypułkowy. Własna produkcja sadzonek pokrywa w pełni zapotrzebowanie na materiał sadzeniowy. Wykazy obiektów bazy nasiennej (wzory nr II wg IUL), sporządzone dla obrębów leśnych, zamieszczono w częściach tabelarycznych elaboratu oraz opisów taksacyjnych. Zgodnie z ustaleniem I KTG potwierdzonym przez II KTG, zrezygnowano w niniejszym opracowaniu ze sporządzania planu produkcji szkółkarskiej. W odnowieniach i zalesieniach należy wykorzystywać, w miarę możliwości, istniejące podrosty i zadrzewienia oraz pozostawiać w stanie nienaruszonym, istniejące bagienka i naturalne oczka wodne. Wskazane jest też, dla wzbogacenia różnorodności gatunkowej, wprowadzanie, tam gdzie to możliwe, gatunków nie występujących w gospodarczych typach drzewostanów, a dobrze czujących się na danych siedliskach. Dotyczy to także gatunków drzew owocowych i jagodowych, których owoce mogą być bazą pokarmową dla ptaków leśnych. Ryc.34. Rozmiar zadań z zakresu hodowli lasu Melioracje agr. CP CW - pielęgnowanie gleby Wprowadzanie podszytów Poprawki na pow. nowoprojektowanych upraw Poprawkiw uprawach i młodnikach istniejących Dolesienia Podsadzenia produkcyjne Odn.przy rębniach złożonych Zalesienia Odn.zrębów projektowanych ha Odn. zrębów bieżących 0 200 400 600 800 1000 1200 -166- 3. Przebudowa drzewostanów. Przebudowę drzewostanów niezgodnych z celami gospodarki leśnej zaprojektowano w ramach, podlegającego odrębnym zasadom regulacji urządzeniowej, gospodarstwa przebudowy (cz. III, rozdz. 1.2. i 2.1.). Pozostałe drzewostany niezgodne z celami gospodarki leśnej przebudowuje się niezależnie od fazy rozwoju poprzez trzebieże przekształceniowe i podsadzenia produkcyjne. Trzebieże przekształceniowe dotyczą d-stanów z istniejącymi podrostami i podsadzeniami złożonymi z gatunków zgodnych z GTD oraz tych, gdzie zaprojektowano podsadzenia produkcyjne. Tego rodzaju zabieg ma na celu: optymalizowanie dotychczasowych składów gatunkowych drzewostanów i stwarzanie warunków do powstawania naturalnych podrostów na ich powierzchni, popieranie istniejących już odnowień naturalnych poprzez ich odsłanianie i stwarzanie im warunków do szybszego wzrostu, w przypadku braku naturalnych podrostów oraz braku możliwości ich uzyskania, stworzenie warunków do sztucznego wprowadzenia gatunków realizujących założony orientacyjny skład uprawy. Tabela 63. Formy przebudowy w d-stanach nie zaliczonych do gospodarstwa przebudowy Obręb Kategoria zabiegu N-ctwo Rataje Skarżysko Szydłowiec 1 2 Trzebieże przekształceniowe Podsadzenia produkcyjne * * powierzchnia zredukowana 3 Powierzchnia [ha] 4 5 228,78 223,47 22,07 474,32 3,95 15,10 0,40 19,45 Tabela 64. Wykaz pododdziałów do przebudowy poza gospodarstwem przebudowy Wskazanie gospodarcze Oddz. Pow. trzebieże trzebieże Podsadzenia Poddz. poddz. wczesne późne produkcyjne 1 2 3 4 5 Obręb Rataje 11 b 11 c 16 f 17 g 19 c 20 a 20 b 21 b 28 n 28 o 28 p 29 h 32 g 36 g 38 b 38 c 39 a 40 b 40 c 40 d 40 h 41 b 45 f 48 a 15.5 5.49 1.06 2.23 3.77 22.13 3.28 2.07 2.95 1.94 1.04 1.06 2.05 1.94 5.83 2.83 3.46 1.62 8.06 0.79 1.61 2.98 5.07 5.01 15.5 5.49 1.06 2.23 3.77 22.13 3.28 2.07 2.95 1.94 1.04 1.06 2.05 1.94 5.83 2.83 3.46 1.62 8.06 0.79 1.61 2.98 5.07 5.01 -167- 1 2 56 b 57 a 57 f 64 b 64 d 84 a 84 b 91 f 92 g 92 h 94 i 96 f 96 h 97 d 114 b 115 d 120 f 120 g 120 h 121a 125 a 126 b 127 b 128 f 130 f 139 c 140 a 142 a 142 b 152 h 152 i R-m 1.13 1.90 2.68 4.46 6.61 5.11 5.94 6.13 2.76 2.20 0.61 7.06 0.55 3.16 5.31 2.53 2.42 2.26 1.91 1.09 4.33 4.12 5.41 2.14 10.58 15.63 2.69 0.72 0.98 10.09 2.50 228.78 1c 6b 6h 7d 7f 12 g 17 m 21 b 24 c 24 d 25 a 30 b 30 d 31 a 32 c 36 k 52 h 59 a 59 i 59 o 70 i 71 k 78 g 78 h 78 j 80 g 81 i 83 d 2.57 2.32 2.55 0.90 2.11 3.10 2.14 1.75 8.28 1.21 11.8 6.49 5.47 3.76 1.35 2.98 0.58 1.28 2.06 1.46 2.71 6.23 2.80 0.72 1.96 0.54 1.25 8.27 3 0 Obręb Skarżysko 4 1.13 1.90 2.68 4.46 6.61 5.11 5.94 6.13 2.76 2.20 0.61 7.06 0.55 3.16 5.31 2.53 2.42 2.26 1.91 1.09 4.33 4.12 5.41 2.14 10.58 15.63 2.69 0.72 0.98 10.09 2.50 228.78 2.57 2.32 2.55 0.90 2.11 3.10 2.14 1.75 8.28 1.21 11.8 6.49 5.47 3.76 1.35 2.98 0.58 1.28 2.06 1.46 2.71 6.23 2.80 0.72 1.96 0.54 -8.27 5 3.20 0.35 0.40 3.95 0.60 -168- 1 2 84 f 85 d 86 c 86 h 88 h 90 b 92 f 93 g 104 a 104 d 125 d 155 c 161 c 161 d 162 f 162 g 162 i 163 c 166 f 166 h 168 a 168 d 168 i 169 d 175 a 175 b 163A a 163A c R-m 5.64 6.89 2.44 7.39 1.15 7.90 11.81 0.54 10.08 1.21 4.14 11.96 11.41 3.03 7.09 3.59 2.02 2.29 4.59 4.17 1.13 1.56 1.37 2.3 11.95 3.62 4.08 0.73 224.72 11 g 16 m 26 a 33 a 66 h 101 j 147 i 147 n 186 h R-m 3.56 2.04 2.17 1.48 1.77 3.03 1.29 2.55 4.18 22.07 0 3.56 2.04 2.17 1.48 1.77 3.03 1.29 2.55 4.18 22,07 Łącznie 475,57 0 474,32 3 0 Obręb Szydłowiec 4 5 5.64 6.89 2.44 7.39 1.15 7.90 11.81 0.54 10.08 1.21 4.14 11.96 11.41 3.03 7.09 3.59 2.02 2.29 4.59 4.17 1.13 1.56 1.37 2.30 11.95 3.62 4.08 0.73 223.47 5.50 1.50 4.20 2.10 1.20 15.10 0.40 0.40 19,45 Łącznie, uwzględniając zaprojektowane w ramach gospodarstwa przebudowy użytkowanie rębne, czynności związane z przebudową drzewostanów w N-ctwie Skarżysko występują, wg obecnego stanu, na powierzchni 628,47 ha, z czego 266,04 ha przypada na obręb Rataje, 307,28 ha na obręb Skarżysko a 55,15 ha na obręb Szydłowiec. Trzebieże przekształceniowe oraz trzebieże przerębowe mające na celu przemianę struktury drzewostanu należy wykonywać również w drzewostanach częściowo zgodnych i zgodnych z przyjętym celem hodowlanym, w których istnieją wartościowe podrosty i naloty, podsadzenia oraz dolne piętro. 4. Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu. Ogólną ocenę stanu zdrowotnego lasów N-ctwa Skarżysko, z uwzględnieniem istotnych czynników mających na to wpływ w poprzednich okresach gospodarczych, zawarto w części I elaboratu (rozdz. 2.2.), a zagadnienia z tego zakresu z perspektywy okresu obowiązywania PUL III rewizji przedstawiono w części II („Analiza gospodarki przeszłej za lata 1998-2007”). Wyczerpujące natomiast informacje odnośnie stanu uszkodzenia drzewostanów, bazujące na -169danych z taksacji drzewostanów w ramach IV rewizji urządzeniowej, podano w części I elaboratu (rozdz. 5.5). Z kolei „Program Ochrony Przyrody” podaje opis tak istotnych czynników decydujących o jakości środowiska leśnego, jak stan czystości powietrza, stosunki wodne oraz szersze omówienie zagrożeń biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych, a także zawiera kierunkowe wytyczne do organizacji i wykonywania prac oraz formułuje zadania, tak by chronić ekosystemy leśne i nieleśne oraz prezentować walory przyrodnicze społeczeństwu. Powyższe źródła pozwalają miarodajnie stwierdzić, że stan zdrowotny lasów Nadleśnictwa Skarżysko jest dobry, a do utrzymania właściwej higieny lasu i biologicznej jego odporności w najbliższym okresie wystarczą rutynowe czynności ochronne i gospodarcze przewidziane przez „Instrukcję Ochrony Lasu” oraz określone w Zarządzeniu Nr 11A DGLP z dnia 11 maja 1999 roku. Podstawowe zadania w zakresie ochrony to: 1) w dziale hodowli: - przestrzeganie regionalizacji przy produkcji materiału sadzeniowego, zawartej w „Programie zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010” oraz ustaleń zawartych we własnym „Programie zachowania leśnych zasobów genowych oraz hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata 1997-2010”; - rewitalizacja mikoryz w szkółce, a głównie przy produkcji sadzonek przeznaczonych do odnowień na gruntach porolnych; - na gruntach porolnych, wykorzystywanie samosiewów drzew i krzewów, jako bardziej odpornych na choroby grzybowe; - na odnawianych powierzchniach, maksymalne wykorzystywanie mozaikowatości siedlisk leśnych, stwarzające możliwość wzbogacenia i urozmaicenia ekosystemów leśnych; - na zalesianych gruntach porolnych przygotowywanie gleby pełną orką, celem skruszenia warstwy płużnej oraz napowietrzenia gleby; - pozostawianie na gruntach odnawianych, występujących tam ewentualnie naturalnych oczek wodnych, bagienek oraz naturalnych cieków wodnych wraz z istniejącą tam roślinnością, jako ostoi życia biologicznego i ważnych elementów krajobrazu; - preferowanie w czyszczeniach domieszek gatunków biocenotycznych. 2) w dziale użytkowania przedrębnego: - stosowanie cięć selekcyjnych, zmierzających do nierównomiernego rozmieszczenia drzew dorodnych, tworząc tym samym strukturę przestrzenną drzewostanów, charakteryzującą się istnieniem biogrup drzew; - w drzewostanach młodszych i średnich klas wieku prowadzenie cięć o charakterze selekcji pozytywnej, zaś w starszych cięć o charakterze trzebieży dolnej; - wywożenie z lasu na bieżąco drewna pochodzącego z cięć pielęgnacyjnych celem utrzymania właściwego stanu sanitarnego drzewostanów; - nie usuwanie wszystkich drzew dziuplastych podczas prowadzonych cięć, bowiem są schronieniem i miejscem rozrodu pożytecznych ptaków leśnych; - na powierzchniach zagrożonych występowaniem grzybów pasożytniczych smarowanie pni po ściętych drzewach preparatem „Pg IBL”; - w drzewostanach zdrowych, nie zagrożonych pożarem, występowaniem grzybów patogenicznych i szkodliwych owadów, pozostawianie drobnych gałęzi i posuszu jałowego w celu powstrzymania procesów degradacyjnych gleb leśnych i przyśpieszenia obiegu materii. 3) w dziale użytkowania rębnego: - pozostawienie na etapie wykonawstwa, po wykonaniu zrębów zupełnych, około 5% drzew w formie grup i kęp, łącznie z warstwą podszytową, jako siedziby różnych organizmów roślinnych i zwierzęcych, decydujących o bogactwie i procesach samoregulacji w przyrodzie; - unikanie wykonywania zrębów w okresie letnim, tj. w okresie rozrodu tzw. szkodników owadzich, ewentualnie wywożenie na bieżąco drewna wyrobionego latem; -170- kształtowanie tzw. strefy ekotonowej o szerokości ok. 20-30 m na powierzchniach zrębowych, przy ważniejszych drogach publicznych oraz na granicy polno-leśnej. 4) w dziale czynności głównych, czysto ochronnych, przewidzianych instrukcją ochrony lasu: - przestrzeganie zasady badania zapędraczenia gleby w szkółkach i na powierzchniach przeznaczonych do odnowień i zalesień; - terminowe i staranne wykonywanie prac związanych z jesiennymi poszukiwaniami szkodników sosny; - terminowe wykładanie pułapek tradycyjnych i feromonowych oraz staranne ich kontrolowanie; - bieżące usuwanie części wydzielającego się posuszu, a szczególnie posuszu czynnego będącego swoistą wylęgarnią szkodników wtórnych; - ograniczenie stosowania insektycydów tylko do tych drzewostanów, w których owady mogą spowodować szkody gospodarcze; - w sytuacjach pojawiającego się zagrożenia szybkie kontaktowanie się z ZOL. Zagadnienia z zakresu ochrony lasu przedstawione zostały na sporządzonych oddzielnie dla każdego obrębu leśnego mapach przeglądowych ochrony lasu w skali 1 : 20 000. 5. Założenia planu urządzenia lasu w zakresie ochrony przeciwpożarowej. -171- Założenia planu urządzenia lasu w zakresie ochrony przeciwpożarowej w Nadleśnictwie Skarżysko na lata 2008 – 2017 Uzgodniono z Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej w Kielcach dnia ................................ Uzgodniono z Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie dnia ................................ -172- -1735.1. Przepisy prawne regulujące zabezpieczenie przeciwpożarowe lasu Kierunkowe wytyczne na najbliższy okres gospodarczy z zakresu ochrony przeciwpożarowej lasu wynikają z: analizy stanu zagrożenia pożarowego w ubiegłym okresie, oceny potencjalnego zagrożenia pożarowego wynikającego z obecnego stanu lasów, analizy stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego funkcjonującego w nadleśnictwie, obowiązujących w tym względzie przepisów prawnych, tj.: Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 roku (tekst jednolity Dz. U. Nr 45, poz. 435 z 22 marca 2005 r.); Ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 roku (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późniejszymi zmianami) i wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych, tj.: Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21.04.2006 r. (Dz. U. Nr 80, poz. 563), w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22.03.2006 r. (Dz. U. Nr 58, poz. 405), w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Przy ustalaniu kierunkowych zadań z zakresu ochrony ppoż. uwzględniono ponadto: wytyczne Instrukcji ochrony przeciwpożarowej z 1996 r., ustalenia ze służbami zajmującymi się tymi zagadnieniami w RDLP w Radomiu i Nadleśnictwie Skarżysko. 5.2. Ocena zagrożenia pożarowego w ubiegłym okresie gospodarczym Zagrożenie pożarowe w ubiegłym okresie oparto o ilość i charakterystykę pożarów zaistniałych w lasach N-ctwa Skarżysko w latach 1998 - 2007. Charakterystykę pożarów, zaistniałych w poszczególnych latach gospodarczych ubiegłego okresu gospodarczego, przedstawia poniższe zestawienie. Tabela 65 Wykaz pożarów zaistniałych w n-ctwie Rok Ilość pożarów Pow.(ha) Ogółem Średnio 1 2 3 4 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 R-m 25 38 47 31 36 103 38 99 59 50 526 24,53 14,20 14,68 3,08 8,43 44,90 8,72 52,44 6,19 20,97 198,14 0,98 0,37 0,31 0,10 0,23 0,44 0,23 0,53 0,10 0,42 0,38 W ubiegłym okresie gospodarczym odnotowano w lasach Nadleśnictwa Skarżysko 526 pożarów, na łącznej powierzchni 198,14 ha. Były to zarówno pożary pokrywy gleby (ściółki) oraz drzewostanów, które spowodowały straty materialne. Bezpośrednią przyczyną powstania większości pożarów były podpalenia, a także nieostrożność osób w obchodzeniu się z ogniem w lesie, oraz przerzuty z prywatnych gruntów nieleśnych w wyniku wypalania traw. Z powodu braku danych, nie jest możliwe podanie zagrożenia pożarowego w lasach innych form własności. Nadleśnictwo nie sprawuje bowiem nadzoru nad lasami prywatnymi w terytorialnym zasięgu swego działania. -174- 5.3. Czynniki kształtujące obecne i potencjalne zagrożenie pożarowe lasów Określenie potencjalnego zagrożenia pożarowego lasów N-ctwa Skarżysko oparto o analizę poszczególnych czynników decydujących o tym zagrożeniu. Poddane analizie czynniki to: udział najbardziej zagrożonych siedlisk borowych w ogólnej powierzchni leśnej, skład gatunkowy drzewostanów, udział drzewostanów młodych klas wieku w ogólnej powierzchni lasów, rozmieszczenie osad ludzkich, atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna lasów, gęstość szlaków komunikacyjnych przebiegających przez tereny leśne, warunki meteorologiczne z ostatnich lat i wilgotność gleby w tutejszych lasach. 5.3.1. Udział najbardziej zagrożonych siedlisk borowych w ogólnej powierzchni leśnej Udział siedlisk borowych, najbardziej zagrożonych i podatnych na wystąpienie pożarów, tj. Bs, Bśw i BMśw, w ogólnej powierzchni leśnej poszczególnych obrębów leśnych i N-ctwa przedstawia się następująco: Tabela 66 Zestawienie siedlisk wpływających na zagrożenie pożarowe Obręby leśne Rataje Skarżysko Szydłowiec Typ siedliskowy lasu Pow. Udział Pow. Udział Pow. Udział [ha] [%] [ha] [%] [ha] [%] 1 R-m N-ctwo Pow. Udział [ha] [%] 2 3 4 5 6 7 8 9 Bs 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Bśw 71.85 1.60 96.32 1.79 417.93 8.04 586.1 3.89 BMśw 346.5 7.70 1.90 1595.92 30.69 2044.59 13.57 R-m Bs, Bśw i Mśw 418.35 9.30 198.49 3.70 2013.85 38.73 2630.69 17.46 Pozostałe 4080.52 90.70 5173.54 96.30 3185.87 61.27 12439.93 82.54 Ogółem 4498.87 100.00 5372.03 100,00 5199.72 100.00 15070.62 100.00 102.17 Jak widać powyżej, udział najbardziej palnych siedlisk borowych jest niewielki, natomiast siedliska lasowe (wraz z olsami) zajmują w N-ctwie Skarżysko aż 82,54% powierzchni leśnej. 5.3.2. Skład gatunkowy drzewostanów Tabela 67. Podział powierzchni leśnej według grup gatunkowych drzew panujących. Obręby leśne Grupa Rataje Skarżysko Szydłowiec gatunków Pow. Udział Pow. Udział Pow. Udział panujących (ha) (%) (ha) (%) (ha) (%) 1 Iglaste 2 3 4 5 6 7 N-ctwo Pow. (ha) Udział (%) 8 9 4204.01 93.45 4936.81 91.90 4899.14 94.22 14039.96 93.46 Liściaste 294.86 6.55 435.22 8.10 300.58 5.78 1030.66 6.84 Razem 4498.87 100.00 5372.03 100.00 5199.72 100.00 15070.62 100.00 Przytoczony wyżej podział nie odzwierciedla w pełni rzeczywistego obrazu tutejszych drzewostanów, nie uwzględnia bowiem ich zróżnicowania gatunkowego i złożoności strukturalnej, które są bardzo duże. Należy zaznaczyć, że w grupie drzewostanów iglastych N-ctwa Skarżysko bardzo duży udział mają drzewostany z panującą jodłą – 23% powierzchni leśnej, z bardzo bogatymi warstwami podrostów, w których zagrożenie pożarowe jest niewielkie. W ogólnej powierzchni zalesionej w nadleśnictwie 59% zajmują drzewostany mieszane, trzy- i więcej gatunkowe, w tym z udziałem buka, graba, jaworu i dębu w górnym piętrze drzew i warstwach podokapowych. Ponadto tutejsze drzewostany na niemal wszystkich siedliskach -175posiadają silnie rozwiniętą warstwę podrostów i podszytów, które bardzo istotnie minimalizują zagrożenie pożarowe. 5.3.3. Udział drzewostanów młodych klas wieku w ogólnej powierzchni leśnej W lasach N-ctwa Skarżysko zdecydowanie przeważają drzewostany starszych klas wieku. Udział drzewostanów młodych (I i II klasy wieku), najbardziej podatnych na powstawanie pożarów, w ogólnej powierzchni leśnej jest mały i wynosi 15,38%. Należy zaznaczyć, że jest on nierównomierny we wszystkich obrębach i waha się od 8,24% w obrębie Skarżysko do 25,25% w obrębie Szydłowiec. Tabela 68. Zestawienie struktury wiekowej drzewostanów ze względu na zagrożenie pożarowe. Obręby leśne N-ctwo Rataje Skarżysko Szydłowiec Klasa Pow. leś. Pow. leś. Pow. leś. wieku Pow. leś. zal. Udział Udział Udział Udział zal zal. zal (ha) (%) (%) (%) (%) (ha) (ha) (ha) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 I 218.48 4.86 90.60 1.69 605.59 11.65 914.67 6.07 II 343.55 7.64 352.24 6.56 707.13 13.60 1402.92 9.31 R-m I i II 562.03 12.49 442.84 8.24 1312.72 25.25 2317.59 15.38 Pozostałe 3936.84 87.51 4929.19 91.76 3887.00 74.75 12753.03 84.62 Ogółem 4498.87 100.00 5372.03 100.00 5199.72 100.00 15070.62 100.00 5.3.4. Rozmieszczenie skupisk ludzkich Tereny zarządzane przez N-ctwo leżą w bliskim sąsiedztwie miast Skarżysko Kamienna i Starachowice oraz uczęszczanych szlaków komunikacyjnych, co może negatywnie wpływać na zagrożenie pożarowe lasów. 5.3.5. Atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna lasów Lasy Nadleśnictwa Skarżysko, wraz z urozmaiconym ukształtowaniem terenu oraz położeniem, stanowią atrakcyjny region o cennych walorach krajobrazowych, przyrodniczych i turystyczno-wypoczynkowych. Dlatego też wykorzystywane są jako miejsce rekreacji i wypoczynku. Na terenie lasów będących w zarządzie nadleśnictwa brak jest ośrodków turystycznych. Przez teren nadleśnictwa przebiegają szlaki turystyczne PTTK oraz ścieżki rowerowe. Zarządzeniem Nr 75 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 13 grudnia 2004 r. obręb Rataje został włączony do Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Świętokrzyska”. W sąsiedztwie terenów zarządzanych przez N-ctwo ( obr. Szydłowiec oddz.: 148/164) przy trasie krajowej nr 7, znajduje się parking z bazą gastronomiczną. Generalnie stwierdzić można, że pomimo dużej penetracji ludności, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych, ukształtowanie terenów nadleśnictwa (głównie tereny wyżynne) oraz duża złożoność tutejszych drzewostanów nie sprzyjają powstawaniu niebezpiecznych zarzewi ognia. 5.3.6. Gęstość szlaków komunikacyjnych przebiegających przez tereny leśne Sieć komunikacyjna w zasięgu terytorialnego działania N-ctwa Skarżysko jest stosunkowo dobrze rozwinięta. Istnieje szereg drogowych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym (drogi powiatowe i gminne), ale także krajowym i wojewódzkim. Do najważniejszych z nich należą: droga krajowa nr 7: Warszawa – Kielce – Kraków, droga wojewódzka nr 746: Końskie - Skarżysko Kam. - Ostrowiec Św. droga wojewódzka nr 744: Wierzbica - Starachowice, droga wojewódzka nr 756: Starachowice - Nowa Słupia, oraz inne drogi publiczne o nawierzchni asfaltowej lub utwardzonej, jak np.: -176Suchedniów - Parszów, Wąchock – Bodzentyn, Bliżyn – Majdów – Szydłowiec, Mroczków – Chlewiska, Szydłowiec – Mirów, Szydłowiec – Sadek – Kierz N. – Zbijów, Skarżysko Kam. – Skarżysko Kość. – Świerczek – Kierz N. Szydłowiec – Budki. Niektóre z wyżej wymienionych dróg, na pewnych odcinkach omijają kompleksy leśne lub przebiegają obok nich. Pomiędzy wymienionymi wyżej, istnieją jeszcze na tym terenie inne drogi, z reguły o ulepszonych nawierzchniach. Wraz z innymi drogami gminnymi, o gorszym nawet standardzie nawierzchni, mogą pełnić rolę dojazdu do dróg leśnych wytypowanych jako pożarowe lub same zabezpieczają dostępność do terenów leśnych w wypadku zagrożenia pożarowego. Ponadto lasy N-ctwa przecinają szlaki kolejowe: Warszawa–Radom–Kielce–Kraków Końskie - Skarżysko Kam. - Ostrowiec Św 5.3.7. Warunki meteorologiczne z ostatnich lat Warunki meteorologiczne są jednym z najważniejszych czynników kształtujących zagrożenie pożarowe lasów. Determinują one wilgotność pokrywy gleby, powietrza oraz materiałów znajdujących się w lesie, przez co decydują o możliwości palenia się lasu. Najbardziej istotne znaczenie mają one w okresie od wczesnej wiosny do jesieni, tj. w okresie bez pokrywy śnieżnej w lesie. Charakterystyka czynników meteorologicznych dla lasów N-ctwa w okresie największej palności (średnie wartości wg danych ze stacji IMGW Kielce - Suków z lat 1991-2005) przedstawiają się następująco: Tabela 69. Czynniki klimatyczne wpływające na zagrożenie pożarowe. Miesiące Czynnik meteorologiczny IV V VI VII VIII IX X Razem w okresie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Średnie opady [mm/m2] Średnie temp. pow. [ºC] Średnia siła panujących wiatrów [m/sek.] Kierunek pan. wiatrów Częstotliwość występowania dni upalnych z temp. około 30ºC i > 53 7,7 76 13,9 63 16,1 128 19,0 70 18,1 41 12,8 41 8,0 67,4 13,7 Nie przekraczająca 3 m/sek. Przewaga cyrkulacji zachodniej i kierunków zbliżonych 4 – 5 razy w okresie Największe zagrożenie pożarowe występuje w okresie wczesnej wiosny i lata. Wtedy to silne promieniowanie słoneczne i wysokie temperatury wzmagają zagrożenie pożarowe lasów, szczególnie na siedliskach o słabszym uwilgotnieniu gleby tj. na siedliskach Bśw i BMśw. 5.4. Określenie kategorii zagrożenia pożarowego Kategorię zagrożenia pożarowego dla Nadleśnictwa Skarżysko obliczono zgodnie z załącznikiem nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 22.03.2006 roku (Dziennik Ustaw Nr 58 poz. 405) w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Przy kategoryzacji uwzględniono: warunki przyrodniczo-leśne, udział siedlisk borowych i klas wieku, średnią, roczną ilość pożarów w ostatnim okresie gospodarczym (z ostatnich 10 lat), warunki klimatyczne określone współczynnikiem Sielaninowa, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza imisjami przemysłowymi (z ostatnich 5 lat). -177W przypadku Nadleśnictwa Skarżysko, ilość punktów przydzielona poszczególnym czynnikom różnicującym zagrożenie pożarowe, przedstawia się następująco: Ilość punktów przydzielona poszczególnym czynnikom różnicującym przedstawia się następująco: za średnią, roczną liczbę pożarów w n-ctwie (52,6) – 25 punktów, za procentowy udział siedlisk Bs, Bśw, BMśw (17,46 %) oraz procentowy udział I i II kl. wieku (15,38 %) – 1 punkt, za średnią wartość współczynnika hydrotermicznego Sielaninowa (k), za lata 1991-2005, dane z IMGW Kielce – Suków, wyliczonego wg wzoru: 15,39 x 10 P x 10 k = = = 1,41 t 109,3 gdzie P suma opadów średnich dobowych za okres analizowany ( m-ce: IV – X), t suma temperatur średnich dobowych za okres analizowany ( m-ce: IV -X). i wartości współczynnika „k”, wynosząca w poszczególnych m-cach odpowiednio: IV – 2,30 V 1,76 VI – 1,30 VII – 2,17 VIII – 1,24 IX 1,07 X 1,65 oraz czas utrzymywania się miesięcznego minimalnego współczynnika k < 1,2 przez 1 miesiąc (IX) 4 punkty, za zanieczyszczenia powietrza emisjami przemysłowymi przy: SO2 < 30 μg/m3, NOx < 20 μg /m3 oraz brakiem miesięcy ze stężeniem siarki > 10 μg/m3 (dane o zanieczyszczeniach z roczników statystycznych woj. świętokrzyskiego) – 0 punktów. Łączna suma punktów przydzielonych poszczególnym czynnikom różnicującym zagrożenie pożarowe wynosi 30, co w myśl pkt. 5 załącznika nr 1, wymienionego na wstępie Rozporządzenia MŚ, kwalifikuje tutejsze lasy do II kategorii zagrożenia pożarowego. W ramach ogólnie ustalonej kategorii zagrożenia, lasy N-ctwa Skarżysko podzielono na następujące strefy operacyjne: - o dużym zagrożeniu: strefa nr – 159-163; o średnim zagrożeniu: strefy nr – 145; o małym zagrożeniu: strefy nrnr – 146,147. Zgodnie z podziałem, każda strefa operacyjna posiada jednostki zadysponowane do udziału w akcji gaśniczej. Teren nadleśnictwa podzielono na koordynaty adresowe. Zasięg stref operacyjnych jak i koordynaty przedstawiono na mapie sytuacyjnej ochrony przeciwpożarowej (w skali 1:50 000). 5.5. Zasady działań w zakresie profilaktyki Zagrożenie pożarowe lasów, wynikające z ogólnej dostępność lasu, wymusza na zarządzających lasami podjęcia szeregu działań profilaktycznych minimalizujących to zagrożenie. 5.5.1. Prowadzenie działalności informacyjnej i ostrzegawczej Działalność informacyjna i ostrzegawcza zmierzać ma do wywoływania odpowiednich zachowań ludzi w lesie i jego otoczeniu. W tym celu należy: - rozprowadzać ulotki o tematyce przeciwpożarowej; - wywieszać tablice ostrzegawcze przy wjazdach do lasu oraz w miejscach o dużej penetracji ludności; - wywieszać plakaty i ogłoszenia o tematyce przeciwpożarowej w miejscach zbiorowego przebywania ludności; -178- współpracować z lokalna prasą, lokalnymi organizacjami młodzieżowymi, ruchami ekologicznymi i samorządami terytorialnymi w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Szczególny nacisk należy położyć na informowaniu, w lokalnych środkach masowego przekazu, o dużym zagrożeniu pożarowym lasu i wprowadzanych w konsekwencji, okresowych zakazach wstępu na tereny leśne. Powyższe zalecenia nadleśnictwo realizuje na bieżąco w swej działalności gospodarczej. 5.5.2. Korzystanie z lasu i zachowanie się w lesie Korzystanie z lasu i zasady zachowania się w lesie regulują następujące przepisy: - ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie ppoż. (Dz. U. Nr 81, poz. 351), z późniejszymi zmianami, w myśl której: „Osoba fizyczna, prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska przyrodniczego, obiektu lub terenu zobowiązane są zabezpieczyć środowisko, budynek, obiekt lub teren przed zagrożeniem pożarowym”; - ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (tekst jednolity Dz. U. Nr 45, poz. 435 z 22 marca 2005 r.) z późniejszymi zmianami, w myśl której: „Jednostka organizacyjna, osoba fizyczna lub prawna odpowiedzialna za powstanie szkody w lasach jest odpowiedzialna do jej naprawienia według zasad określonych w Kodeksie Cywilnym” (art. 11); „Stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące: - uprawy leśne do 4 m wysokości, - powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, - ostoje zwierząt, - źródliska rzek i potoków, - obszary zagrożone erozją” (art. 26 ust. 2); „Nadleśniczy wprowadza okresowy zakaz wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa w razie gdy: - wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego, - występuje duże zagrożenie pożarowe, - wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna” (art. 26 ust. 3); Obowiązek ustawiania i utrzymywania znaków zakazu, w wypadku lasów N-ctwa, ciąży na nadleśniczym (art.26 ust. 4); W lasach oraz na terenach śródleśnych łąk, torfowisk, wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności: rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego, korzystania z otwartego płomienia, wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych” (art.30 ust. 3); - Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21.04.2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563), które w rozdziale 9 dotyczącym zabezpieczenia ppoż. postanawia: „Właściciel lub zarządca jest obowiązany do umieszczenia, przy drogach do lasu oraz przy parkingach leśnych, w uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej, tablic informacyjnych i ostrzegawczych, dotyczących zabezpieczenia przeciwpożarowego lasu” (§ 35, ust. 4); „W lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu nie jest dopuszczalne wykonywanie czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru” (§ 36, ust. 1): - rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właścicieli lub zarządcę lasu, - palenie tytoniu, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyzna-czonych do pobytu ludzi. -1795.5.3. Posługiwanie się otwartym ogniem w lesie Posługiwanie się otwartym ogniem w lesie lub w odległości do 100 m od jego granicy dozwolone jest wyłącznie do celów związanych z gospodarką leśną pod warunkiem przestrzegania szczegółowych przepisów, podanych w „Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej”. 5.5.4. Działania gospodarcze ograniczające rozprzestrzenianie się pożaru lasu - pasy przeciwpożarowe Lasy położone przy obiektach mogących stanowić zagrożenie pożarowe dla lasu winny być oddzielone od tych obiektów pasami przeciwpożarowymi. Obiektami takimi są: zakłady przemysłowe, magazyny, poligony, linie kolejowe, drogi publiczne utwardzone, parkingi i inne obiekty użyteczności publicznej. Obowiązek zakładania pasów wprowadza Rozporządzenie MSWiA z 21.04.2006 r. rozdz. 9 § 34. (Dz. U. Nr 80 poz. 563). Według wymienionego Rozporządzenia, urządzanie i utrzymywanie pasów przeciwpożarowych ciąży na: - właścicielach zakładów przemysłowych, magazynowych i użyteczności publicznej, - właścicielach linii kolejowych, - komendantach poligonów, - właścicielach i zarządcach lasów położonych przy drogach publicznych utwardzonych. Według wymienionego już Rozporządzenia (§ 34 pkt. 4) obowiązek utrzymywania pasów nie dotyczy: - lasów zaliczonych do III kategorii zagrożenia pożarowego, - drzewostanów powyżej 30 lat położonych przy drogach publicznych i parkingach, - położonych wzdłuż dróg publicznych nieutwardzonych, - lasów (kompleksów leśnych) o szerokości mniejszej niż 200 m. Rodzaje i sposoby wykonywania pasów przeciwpożarowych określa § 10 Rozporządzenia MŚ z 22.03.2006 r. oraz „Instrukcja ochrony przeciwpożarowej”. N-ctwo nie jest zobowiązane do utrzymywania pasów przeciwpożarowych wzdłuż torów kolejowych ponieważ grunty nadleśnictwa nie sąsiadują bezpośrednio z torowiskiem (biegnie ono środkiem wyodrębnionego szerokiego na 100 m i miejscami więcej pasa). W pozostałych lasach nadleśnictwa, a także w bezpośrednim ich sąsiedztwie, nie ma obiektów, wokół których należałoby zakładać pasy ppoż. 5.5.5. Zalecenia hodowlane w ochronie przeciwpożarowej W celu zmniejszenia zagrożenia pożarowego w drzewostanach, wskazane jest: - przy zakładaniu upraw wprowadzać maksymalną ilość gatunków domieszkowych i pomocniczych, w wielorzędowej formie zmieszania, - przy zakładaniu upraw w bezpośrednim sąsiedztwie dróg publicznych przygotowanie gleby wykonywać należy równolegle do drogi, na szerokość nie mniejszą niż 50 m, oraz sadzić na takim pasie gatunki liściaste, - powierzchnie pod liniami energetycznymi wysokiego napięcia na terenach leśnych ewentualnie zadrzewić i zakrzewić gatunkami liściastymi, - na granicy pole - las oraz na obrzeżach lasu przylegających do szerszych dróg kształtować strefy ekotonowe, poprzez odpowiednie wykonanie cięć, które spowodują rozluźnienie górnego piętra drzew, co umożliwi szybszy rozwój istniejących warstw podszytów i podrostów. Wymienione wyżej zalecenia nadleśnictwo realizuje na bieżąco w trakcie działalności gospodarczej. Niektóre z linii energetycznych przebiegających przez kompleksy leśne, są w sposób naturalny dostatecznie zakrzaczone, głównie gatunkami podszytowymi. 5.5.6. Zalecane zasady ochrony przeciwpożarowej w pracach użytkowania lasu W myśl § 35 ust. 1 Rozporządzenia MSWiA z 21.04.2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, zabronione jest -180pozostawianie w odległości mniejszej niż 30 m od skraju toru kolejowego lub drogi publicznej, gałęzi, chrustu, nieokrzesanych ściętych drzew oraz odpadów poeksploatacyjnych. Realizację powyższego obowiązku kontroluje w nadleśnictwie służba nadzoru technicznego. 5.5.7. Szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej Szkoleniem w zakresie ochrony przeciwpożarowej winni być objęci wszyscy pracownicy nadleśnictwa oraz pracownicy wykonujący pracę na terenie lasów. Odbycie takich szkoleń należy odpowiednio dokumentować. 5.6. Ocena organizacyjno – technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego funkcjonującego w N-ctwie 5.6.1. System obserwacji Przyjęty w N-ctwie Skarżysko system obserwacji jest wystarczający i zgodny z zapisami Rozporządzenia MŚ z dnia 22.03.2006 r. (Dz. U. Nr 58, poz. 405) w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Spełniony jest też wymóg zawarty w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 21.04.2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (rozdział 9 § 35 ust. 2), nakładający obowiązek na właścicieli lub zarządców lasów do organizowania obserwacji w okresie dużego zagrożenia pożarowego, kompleksów leśnych o powierzchni powyżej 300 ha. Dostrzegalnie przeciwpożarowe (punkty obserwacyjne) na terenie Nadleśnictwa zlokalizowano : Obręb Rataje Skarżysko Szydłowiec oddz./poddz. 38a 56a 101a Krypt. rtf 91:954 91:955 91:953 Poza tym dostrzegalnie przeciwpożarowe zlokalizowane są w sąsiednich Nadleśnictwach: Nadleśnictwo Przysucha Suchedniów Stąporków Marcule Starachowice Obręb Rzuców Suchedniów Niekłań Marcule Lubienia oddz./poddz. 134c 69b 155f 126h 68n Krypt. rtf 35:974 50:956 20:959 80:952 85:951 5.6.2. Obserwacje lotnicze RDLP w Radomiu czarteruje dwa samoloty Dromader M18B i dysponuje je, w razie potrzeby, do bezpośredniej akcji gaśniczej. Czarterowane samoloty stacjonują w następujących leśnych bazach lotniczych: w Masłowie - łączność w sieci LP Radom, kanał nr 1, kryptonim 1 : 88, tel. (41) 344-75-13; w Piastowie - łączność w sieci LP Radom, kanał nr 1, kryptonim 1 : 99, tel. (48) 321-52-68. Na terenie N-ctwa Skarżysko nie ma lądowisk operacyjnych. Dysponentem środków lotniczych jest RPAD RDLP Radom tel. (48) 384-56-05, kryptonim rtf Radom 1:1, kanał 1. W sytuacji dużych i bardzo dużych pożarów lasu, istnieje możliwość zadysponowania samolotów gaśniczych z RDLP Warszawa (LBL Bemowo), RDLP Łódź (LBL Bełchatów) i RDLP Lublin (LBL Radawiec). 5.6.3. Punkty alarmowo-dyspozycyjne W siedzibie biura N-ctwa Skarżysko (obręb Skarżysko, oddz. 80j) utworzony jest Punkt Alarmowo Dyspozycyjny, podległy bezpośrednio Regionalnemu Punktowi Alarmowo Dyspozycyjnemu przy RDLP w Radomiu. -181Stopień zagrożenia lasu określany jest w RPAD przy RDLP w Radomiu, na podstawie danych uzyskiwanych z punktu pomiarowego nr 3 zlokalizowanego w N-ctwie Suchedniów, obr. Suchedniów, oddz. 150 h (strefa prognozowania – 33, kanał pracy 2). W przypadku wystąpienia dużego zagrożenia pożarowego lasu (2 i 3 stopień zagrożenia), w PAD N-ctwa prowadzone są dyżury. Podstawowe wyposażenie PAD w N-ctwie stanowią: - radiotelefon pasma leśnego (kryptonim LP Radom 1 : 91, kanał 91 wewnętrzny i 11 regionalny) umożliwiający bezpośrednie połączenie z PAD przy RDLP w Radomiu (kryptonim 1:1, kanał 11); telefony: (041) 253 84 85 w 46; - mapa topograficzna terenu nadleśnictwa z oznakowaną siatką koordynatów krajowych; - dokumentacja obejmująca sposób postępowania na wypadek powstania pożaru; - wykaz systemów alarmowania i łączności oraz dziennik dyspozytora; - zegarek; - książka meldunków; - instrukcja PAD. Alarmowanie stanowisk kierowania PSP o powstaniu pożaru, odbywać się może telefonicznie, bądź drogą radiową przy pomocy przemiennika rtf, umożliwiającego bezpośrednie łączenie w paśmie PSP. Sprawność alarmową w terenie gwarantują służbowe telefony komórkowe, w jakie wyposażeni zostali wszyscy pracownicy terenowi nadleśnictwa. Do obowiązków PAD przy nadleśnictwie należy: - po otrzymaniu informacji o pożarze organizowanie naziemnej akcji ratowniczej z jednoczesnym przekazaniem informacji do PAD RDLP, podając miejsce, rodzaj i wielkość pożaru oraz sugestię ewentualnego użycia samolotów; - ustalenie trasy dojazdowej lub miejsca koncentracji najbliżej pożaru; - wezwanie do pożaru sił i środków zgodnie z ustaleniami w „Sposobie postępowania na wypadek pożaru”; - zaalarmowanie kadry kierowniczej n-ctwa lub osoby upoważnionej przez nadleśniczego do interwencji w wypadku pożaru i miejscowego leśniczego; - zgłoszenie pożaru do właściwego PSK PSP i Policji; - zorganizowanie łączności z miejscem prowadzonych działań ratowniczo-gaśniczych; - stale współpraca i utrzymanie łączności z kierującymi akcją gaśniczą i PAD RDLP; - po otrzymaniu dyspozycji z PAD RDLP o zastosowaniu samolotów przejęcie dyspozycji do czasu nawiązania łączności przez pilota z kierującym akcją ratowniczo–gaśniczą. 5.6.4. Drogi dojazdowe i pożarowe Jednym z najważniejszych czynników decydujących o szybkości i skuteczności podjętych działań ratowniczych w przypadku powstania pożaru lasu, jest dostępność terenów leśnych dla pojazdów służb ratowniczych. Zapewnienie tej dostępności, poprzez odpowiednią ilość i jakość dróg dojazdowych, należy do podstawowych obowiązków nadleśnictwa w zabezpieczeniu pożarowym administrowanych przez siebie lasów. Sieć dróg dojazdowych w N-ctwie Skarżysko tworzą lokalne drogi publiczne, o nawierzchni ulepszonej (głównie asfaltowe) przebiegające przez poszczególne kompleksy leśne lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie oraz oznakowane w terenie, leśne drogi pożarowe. Wymogi pod względem gęstości sieci dróg dojazdowych określa § 8 Rozporządzenia MŚ z dnia 22.03.2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. W przypadku N-ctwa Skarżysko (II kategoria zagrożenia) przepis ten stanowi, że odległość dowolnego punktu w lesie do najbliższej drogi dojazdowej nie powinna przekraczać 1500 m. Jakość dróg leśnych wykorzystywanych jako dojazdy pożarowe określa § 7 wymienionego Rozporządzenia MŚ, wg którego: -182drogi leśne, wykorzystywane jako dojazdy pożarowe, powinny być utrzymywane w sposób zapewniający ich przejezdność oraz oznakowane i ponumerowane; powinny posiadać nawierzchnię o nośności 100 kN i nośności na oś 50 kN; powinny posiadać promienie zewnętrzne łuków o długości co najmniej 11 m; odstępy pomiędzy koronami drzew, do wysokości 4 m liczonej od nawierzchni jezdni,powinny wynosić co najmniej 6m; szerokość jezdni powinna wynosić co najmniej 3 m; w wypadku dróg nieprzelotowych powinien być plac manewrowy (20 x 20 m); jednopasmowe drogi pożarowe powinny posiadać mijanki (o parametrach: co najmniej 3 m szerokości i 23 m długości). W obecnym opracowaniu urządzeniowym, po uzgodnieniu z kierownictwem N-ctwa, zweryfikowano dotychczasową sieć dróg przeciwpożarowych, oraz zmieniono dotychczasową numerację dróg ppoż. W N-ctwie Skarżysko istnieje obecnie 24 ponumerowane drogi pożarowe o łącznej długości 64,94 km. Istniejąca gęstość sieci dróg dojazdowych (leśnych dróg ppoż. i dojazdowych dróg publicznych) nie spełnia założonych wymogów. Również parametry techniczno użytkowe niektórych dróg pożarowych nie spełniają warunków wymienionych w tym akcie prawnym i muszą być poprawione. Jakość istniejących dróg pożarowych jest przedmiotem corocznej kontroli przedstawicieli PSP. Wykaz i charakterystykę istniejących w N-ctwie dróg pożarowych zawarto w poniższym zestawieniu. Tabela 70. Wykaz dróg pożarowych Nr Rodzaj drogi Obręb drogi i nawierzchnia ppoż. Skarżysko Rataje 1 Stan techniczny Planowane działania Strefa działania KP PSP 2 3 4 5 6 1 Leśna, ulepszona –3,30 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Starachowice 2 Leśna, ulepszona –0,55 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Starachowice 3 Leśna, ulepszona –3,75 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Starachowice 4 Leśna, ulepszona –5,30 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Starachowice 5 Leśna, ulepszona – 2,05 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Starachowice R-m 14,95 km 6 Leśna, ulepszona – 4,15 km. Zły Modernizacja lata (2010-12) 7 Leśna, ulepszona – 2,50 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności 8 Leśna, ulepszona – 4,43 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. 9* Leśna, ulepszona – 5,05 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. 10 Leśna, ulepszona – 3,20 km. Zły Modernizacja lata (2008-10) Skarżysko 11 Leśna, ulepszona – 4,18 km. Zły Modernizacja lata (2014-16) Szydłowiec 12 Leśna, ulepszona – 3,30 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Skarżysko R-m 26,81 km Skarżysko Skarżysko, Szydłowiec Skarżysko, Szydłowiec Skarżysko, Szydłowiec -183- Szydłowiec 1 2 3 4 5 6 9* Leśna, ulepszona –1,66 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Szydłowiec 13 Leśna, ulepszona – 0,38 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Starachowice 14 Leśna, ulepszona – 2,00 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Szydłowiec 15 Leśna, ulepszona –1,71 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Szydłowiec 16 Leśna, ulepszona – 4,40 km. Dobry. Bieżące utrzymanie w sprawności. Szydłowiec 17 Leśna, ulepszona –1,53 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Szydłowiec 18 Leśna, ulepszona – 1,23 km. Średni Bieżące utrzymanie w sprawności Szydłowiec R-m 12,91 km Ogółem 54,67 km (*) – część drogi w innym obrębie Wszystkie drogi pożarowe oraz dojazdowe (publiczne i leśne) uwidoczniono na mapie sytuacyjnej ochrony przeciwpożarowej lasu w skali 1 : 50 000. 5.6.5. Zabezpieczenie w wodę do celów gaśniczych Jednym z podstawowych obowiązków nadleśnictwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest zapewnienie wody do celów gaśniczych. Obowiązek ten nakłada na nadleśnictwa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 21.04.2006 roku, w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków (rozdz. 9, § 35, ust. 3), w myśl którego: „Źródła wody do celów przeciwpożarowych w lasach, które samoistnie lub wspólnie tworzą kompleks o powierzchni ponad 300 ha, powinny być zapewnione w postaci nie więcej niż dwóch zbiorników w obrębie chronionej powierzchni, zawierających łącznie co najmniej 50 m3 wody lub cieku wodnego o stałym przepływie wody nie mniejszym niż 10 dm3/sek. przy najniższym stanie wód, z zapewnieniem najbliższego stanowiska czerpania wody w terenie o promieniu nie przekraczającym 5 km w lasach II kategorii zagrożenia pożarowego”. Z analizy materiału mapowego wynika, że w zasięgu 5 km od punktów czerpania wody znajduje się niemal całość lasów nadleśnictwa. Poza zasięgiem znajdują się tylko, niewielkie skrawki drzewostanów na krańcach kompleksów lub pojedyńcze oddalone działki przejęte z PFZ. W związku z powyższym stwierdzić można, że istniejąca w N-ctwie Skarżysko sieć punktów czerpania wody do celów przeciwpożarowych, spełnia wymogi Rozporządzenia MSWiA z dn. 21.04.2006 r. Ich lokalizację i opis przedstawiono w poniższej tabeli. -184Tabela 71. Wykaz punktów czerpania wody. Nr 1 Strefa Koordynaty operacyjna 2 3 1 2 3 4 5 6 146 146 146 146 146 146 56-11-B-b 56-10-B-a 55-S-10-b 56-A-9-a 55-S-9-b 55-R-9-a 7 8 9 10 11 147 159 159 159 159 55-R-8-b 55-P-7-c 55-N-7-b 55-M-7-b 55-P-7-a 12 159 55-O-6-a 13 159 55-P-6-a 14 159 55-R-7-b 15 159 55-S-6-d 16 160,161 56-B-6-a 17 159 55-R-6-a 18 160-162 56-A-5-d 19 159,162 55-S-5-c 20 159 55-R-5-c 21 159 55-O-5-d 22 159 55-P-4-d 23 159 55-N-4-d 24 159 55-O-4-a Rodzaj zbiornika/lokalizacja Własność Ocena, planowane działanie 4 5 6 obr. Rataje hydrant (Rzepin II) komunalna spełnia normy zbiornik wodny (oddz. 52) L.P. spełnia normy zbiornik wodny (oddz. 128) L.P. spełnia normy hydrant (Rataje) komunalna spełnia normy hydrant (Węglów) komunalna spełnia normy zbiornik wodny (Mostki) komunalna spełnia normy obr. Skarżysko zbiornik wodny (oddz. 157) L.P. spełnia normy zbiornik wodny (Bzinek) komunalna spełnia normy zbiornik wodny (Ubyszów) U.G. Bliżyn spełnia normy hydrant (Mroczków) komunalna spełnia normy hydrant (Pogorzałe) komunalna spełnia normy hydrant komunalna spełnia normy (Ciechostowice) zbiornik wodny (oddz. 2) L.P. spełnia normy obr. Szydłowiec hydrant komunalna spełnia normy (Skarżysko Kość.) hydrant komunalna spełnia normy (Zbijów Duży) hydrant komunalna spełnia normy (Trębowiec Duży) zbiornik wodny komunalna spełnia normy (Lipowe Pole) rzeka Iłżanka spełnia normy (Mirów) hydrant komunalna spełnia normy (Kierz Niedżwiedzi) zbiornik wodny L.P. spełnia normy (szkółka oddz.) zbiornik wodny L.P. spełnia normy (oddz.188) zbiornik wodny komunalna spełnia normy (Szydłowiec) rzeka spełnia normy (Aleksandrów) zalew komunalna spełnia normy (Chlewiska) Na korzystanie z obcych ujęć wody do celów gaśniczych nadleśnictwo posiada stosowne porozumienia z ich właścicielami. Ujęcia wody, podobnie jak drogi pożarowe, są przedmiotem corocznych kontroli PSP. 5.6.6. Bazy sprzętu przeciwpożarowego Obowiązek co do ilości i wyposażenia baz sprzętu przeciwpożarowego reguluje § 11 Rozporządzenia MŚ z dn. 22.03.2006 roku (Dz. U. Nr 58, poz. 405) w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów, w myśl którego, na każde 10 tys. hektarów lasu organizować się powinno jedną bazę sprzętu przeciwpożarowego. W przypadku N-ctwa Skarżysko ( 15582,52 ha powierzchni leśnej) musi funkcjonować przynajmniej dwie bazy sprzętu ppoż. Na ich wyposażeniu, z uwagi na zaliczenie lasów nadleśnictwa do II kategorii zagrożenia, powinno się znaleźć co najmniej: -18510 gaśnic uniwersalnych lub hydronetek, 20 łopat, 10 tłumic, 2 pługi do wyorywania pasów. 2 samochody patrolowo-gaśnicze ze zbiornikiem na wodę o poj. min. 200 l z możliwością podania środka gaśniczego. Na dzień 1.01.2008 r. w N-ctwie Skarżysko znajduje się 14 baz sprzętu przeciwpożarowego. Szczegółową lokalizację i wyposażenie przedstawiono poniżej. - Motyki Siekiery Gaśnice Hydronetki 2 3 4 5 6 7 8 9 4 10 9 13 9 11 2 5 5 9 13 2 30 142 13 7 3 4 4 6 8 2 5 5 8 15 3 96 4 2 3 1 3 6 4 2 4 5 6 2 3 54 2 1 2 2 1 1 1 2 2 2 2 2 2 20 42 2 3 1 3 1 1 3 3 2 20 3 3 3 3 4 4 3 3 3 3 4 4 2 8 50 Lp. 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Rzepin Wanacja Węglów Parszów S-ko Ks. Majdów Ciechostowice Nad Kamienną Trąbowiec Kierz Niedźw. Sadek Budki G.Sz. Jastrząb N-ctwo Razem Tłumice Baza L-ctwo Łopaty Tabela 72. Wykaz baz sprzętu p.poż. Ponadto Nadleśnictwo posiada na stanie 2 pługi do oborywania pożarzysk i samochód patrolowo-gaśniczy marki Nissan z modułem gaśniczym o poj. 400 l. Z powyższego wynika ,że Nadleśnictwo Skarżysko nie jest wystarczająco wyposażone w sprzęt p.poż. Należy stworzyć dwie centralne bazy (w siedzibie nadleśnictwa i w leśniczówce Majdów) i wyposażyć je w normatywną ilość sprzętu (termin realizacji 2009r). 5.7. Sposób postępowania na wypadek pożaru Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej z 24 sierpnia 1991 roku (Dz. U. Nr 81, poz. 351) N-ctwo Skarżysko posiada opracowany dokument p.t. „Sposób postępowania na wypadek powstania pożaru lasu”. Jest on jednym z podstawowych dokumentów wyposażenia PAD nadleśnictwa, zawierającym plan alarmowania oraz wykaz sił i środków do operacyjnego zabezpieczenia lasów przed pożarami. Lasy nadleśnictwa są położone w rejonie działania trzech Komend Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej: KP PSP w Szydłowcu - ul. Pl. M. Konopnickiej 7, (048) 617 11 72 KP PSP w Skarżysku Kam. – ul. 1 Maja 101, tel. (41) 251 17 57, KP PSP w Starachowicach – ul Krzosa 8, tel. (41) 274 53 88 -186Największy obszar działania ma KP PSP z Szydłowca - 5729,59 ha, następnie KP PSP ze Skarżyska Kam. – 5104,36 ha, a najmniejszy KP PSP ze Starachowic – 4748,58 ha. W związku z tym, w skład sił interwencyjnych przewidzianych do gaszenia pożarów lasu na terenie nadleśnictwa, wchodzą Jednostki Ratowniczo Gaśnicze z w/w Komend oraz dodatkowo OSP, mające swoje siedziby w okolicznych miejscowościach. Ich zakres działania przedstawia się następująco: Tabela 73. Wykaz sił interwencyjnych do gaszenia pożarów Nr strefy Lasy państwowe – oddziały Siedziby jednostek, (kryptonim RTF) 2 3 1 146 1 - 168 146 1 - 168 obr. Rataje JRG PSP Starachowice (1-859) (490–91), (491–23), (491–39), OSP: Brody (499-42), Wąchock (499-72), Ambrożów (499-63), Pawłów (499-62), Brzezie (499-64), Wielka Wieś (499-75), Parszów (498-74), Michałów (498-82), Styków (498-44), Marcinków Dolny (498-73). obr. Skarżysko 147 145 - 162 145 163, 163A, 164 - 171 159 1-4, 12-17, 26-31, 45-49, 60-69, 79-144, 172-185. JRG PSP Skarżysko Kam. (480 – 91), (481 – 25), OSP: Suchedniów (489 – 42), Skarżysko Kam. (489 - 21), Grzybowa Góra (489 – 35), Lipowe Pole (489 – 31). JRG PSP Skarżysko Kam. (480 – 91) (481 – 25), OSP: Suchedniów (489 – 42), Skarżysko Kam. (489 - 21), Grzybowa Góra (489 – 35) JRG PSP Skarżysko Kam. (481 – 25), (481 – 26), OSP: Skarżysko Kam. (489 - 21), Lipowe Pole (489 – 31), Bliżyn (489 – 01), Sorbin (489 – 05), Mroczków (488-05), Kierz Niedźwiedzi (488-31), (488-32). -187- 1 3 2 JRG PSP Szydłowiec 159 5-11, 18-25, 32-44, 50-59, 70-78. 163 222, 224 (651- 21), (651 – 39), OSP: Majdów (659 – 40), Broniów (659 – 20), Chlewiska (659 – 24), Pawłów (659 – 28), Jastrząb (659 – 32) JRG PSP Skarżysko Kam. (480 – 91) (481 – 25), OSP: Sorbin (489 – 05), Bliżyn (489 – 01), (489 – 02) obr. Szydłowiec JRG PSP Szydłowiec 159 4-12, 56-69,72,78,79,85-87, 90-98, 110-119, 129-139, 142-194. 159 70,71,73-77, 80-84, 88,89,99109, 120-128, 140,141 160 1-3 161 13-39 162 40-55 (651- 21), (651 – 39), OSP: Majdów (659 – 40), Broniów (659 – 20), Chlewiska (659 – 24), Pawłów (659 – 28), Jastrząb (659 – 32), JRG PSP Skarżysko Kam. (481 – 25), (481 – 26), OSP: Skarżysko Kam. (489 - 21), Lipowe Pole (489 – 31), JRG PSP Starachowice (1-859) (490 – 91), (491 – 23), OSP: Mirzec (499 – 52), Tychów Stary (499 – 54), Trębowiec (498 – 58), Osiny (498 – 56), Gadka (498 - 55), JRG PSP Szydłowiec (651- 21), OSP: Mirów Stary (657 – 54), Jastrząb (659 – 30) JRG PSP Szydłowiec (651- 21), (651 – 39), OSP: Mirów Stary (657 – 54), Jastrząb (659 – 30), Wola Lipieniecka (657 – 52), Majdów (659 – 40) Każdorazowo do akcji gaśniczej N-ctwo Skarżysko może dysponować z własnych środków: samochód patrolowo-gaśniczy Nissan, krypt. rtf LP 1:915. W wypadku powstania pożaru lasu, do zadań kierownictwa nadleśnictwa i personelu inżynieryjno-technicznego należy: - niezwłoczne udanie się na miejsce pożaru; - zorganizowanie i podjęcie akcji gaśniczej, w tym: - zaalarmowanie potrzebnej liczby pracowników nadleśnictwa, - sprowadzenie do pożaru środków i sprzętu będącego w dyspozycji nadleśnictwa, - wyznaczenie pracowników w celu szybkiego wprowadzenia na miejsce pożaru jednostek straży pożarnej, - zorganizowanie, w miarę potrzeby, ewakuacji ludzi i mienia z zagrożonych budynków lub terenu, - zapewnienie stałej łączności pomiędzy miejscem pożaru a PAD nadleśnictwa; -188- przekazanie kierownictwa akcji dowódcy jednostki Straży Pożarnej z chwilą jej przybycia, - współpracować z nim i podporządkować się jego rozkazom; - przejęcie pożarzyska, zorganizowanie jego dogaszania i zabezpieczenie; - ustalenie, jeszcze w czasie trwania pożaru, przy współudziale Policji i PSP, okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożaru. Koordynacją akcji ratowniczo-gaśniczej w wypadku pożaru lasu, zajmuje się sztab złożony z przedstawicieli Komendy Miejskiej PSP i służby leśnej nadleśnictwa. 5.8. Wnioski i wytyczne odnośnie poprawy i utrzymania stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów N-ctwa Skarżysko. Z analizy przedstawionych wyżej zagadnień związanych z wymogami przepisów regulujących zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów oraz aktualnym stanem zabezpieczenia funkcjonującym w N-ctwie Skarżysko, wynikają określone wnioski i wytyczne na najbliższy okres gospodarczy, jakie są konieczne do zapewnienia pełnej ochrony przeciwpożarowej. System obserwacji lasu w czasie zagrożenia pożarowego, należy uznać za zgodny z obowiązującymi przepisami. Funkcjonowanie i wyposażenie PAD w nadleśnictwie jest właściwe. Utrzymać należy, przynajmniej na dotychczasowym poziomie, system łączności alarmowej w terenie. Na bieżąco utrzymywać przejezdność i wymagane parametry techniczne dróg pożarowych. Zabezpieczenie w wodę do celów gaśniczych jest zgodne z obowiązującymi w tym względzie przepisami po uwzględnieniu wszystkich oznaczonych na mapie hydrantów i miejsc czerpania wody. Należy je wyszczególnić i opisać w nowym dokumencie „Sposób postępowania na wypadek pożaru lasu”. Ilość baz sprzętu ppoż. (jedna baza główna) jest zgodna z wymogami. Należy uzupełniać na bieżąco sprzęt w razie zużycia. W ramach użytkowania lasu, na pasie wzdłuż dróg publicznych (szer. 30 m), nie pozostawiać nieokrzesanych drzew, gałęzi, chrustu i odpadów poeksploatacyjnych. W ramach prac odnowieniowych minimalizować zagrożenie poprzez np. wprowadzanie gatunków liściastych (tam gdzie to konieczne ze względu na brak naturalnych podrostów) na pasie wzdłuż uczęszczanych dróg publicznych. Utrzymywać należy w należytym stanie (ewentualnie wymieniać) tablice informacyjne i ostrzegawcze o zagrożeniu pożarowym w lasach. Prowadzić, w ramach czynności profilaktycznych, działalność informacyjną i ostrzegawczą w szkołach, instytucjach samorządowych, na zebraniach mieszkańców, na temat przyczyn powstawania i skutków pożarów w lasach, a także zachowania się ludzi w lesie i jego otoczeniu. Corocznie uaktualniać i uzgadniać z Państwową Strażą Pożarną „Sposób postępowania na wypadek pożaru lasu”. W związku z wdrażaniem systemu pracy z mapą numeryczną w ochronie p.poż., PAD nadleśnictwa zostanie wyposażony w sprzęt komputerowy z odpowiednim oprogramowaniem (plan realizacji – do roku 2009) oraz wykonane zostaną pomiary GPS: punktów czerpania wody, lokalizacji tablic informacyjnych, bazy sprzętu, ew. innych elementów (plan realizacji – rok 2008). Sieć dróg dojazdowych (własnych dróg pożarowych, niektórych leśnych i dróg publicznych) nie jest wystarczająca. Należy zatem wybudować lub przysposobić już istniejące drogi leśne tak, aby spełniały parametry dróg pożarowych. Długość projektowanych dróg pożarowych (o nawierzchni gruntowej ulepszonej) w poszczególnych obrębach leśnych wynosi: - obr. Rataje: - obr. Szydłowiec R-m N-ctwo: - 2,0 km. (termin realizacji 2015-2017); - 2,7 km. (termin realizacji 2008-2010); - 4,7 km -189- 5.9. Dokumentacja kartograficzna Integralną częścią planu urządzenia lasu jest mapa sytuacyjna ochrony przeciwpożarowej lasu w skali 1 : 50 000, wykonana w formie numerycznej, ilustrująca wszystkie wyżej omówione zagadnienia związane z zagrożeniem pożarowym i funkcjonującą w N-ctwie infrastrukturą przeciwpożarową. Bazę geometryczną tej mapy będzie można uzupełniać o dane tematyczne, dotyczące ochrony przeciwpożarowej, wykorzystując do tego celu przeglądarkę LMN zawierającą stosowny moduł. -190- -191- 6. Kierunkowe wytyczne z zakresu użytkowania ubocznego oraz gospodarki łowieckiej. 6.1. Uboczne użytkowanie lasu W obecnym 10-leciu nie projektuje się zadań w zakresie użytkowania ubocznego. Podczas prac taksacyjnych zinwentaryzowano użytki ekonomiczne, a ich powierzchnie zestawiono w tabelach I (wg IUL) zamieszczonych w częściach tabelarycznych elaboratu i opisów taksacyjnych. 6.2. Gospodarka łowiecka Nadleśnictwo nie prowadzi własnej gospodarki łowieckiej, ale sprawuje nadzór nad działalnością kół łowieckich, dzierżawiących jego grunty. Do zadań n-ctwa w ramach gospodarki łowieckiej należy współpraca z kołami łowieckimi w zakresie: - dokonywania inwentaryzacji zwierzyny łownej i nadzoru nad planowaniem i realizacją odstrzałów, - opiniowania i zatwierdzania rocznych planów zagospodarowania kół łowieckich, - poprawiania warunków bytowania zwierzyny poprzez: ograniczanie niepokoju w biotopie, ochrona ostoi oraz zapewnienie bazy pokarmowej. 6.2.1.Podział na obwody łowieckie. Na gruntach Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Skarżysko wyodrębnionych jest 15 obwodów łowieckich, dzierżawionych przez 12 kół łowieckich. Nadleśnictwo sprawuje nadzór nad gospodarką łowiecką w 9 obwodach. Obwody leżą na terenie II R.H. „Radom”, III R.H. „Puszcza Świętokrzyska” i IV R. H. „Pińczowskie”. Tabela 74. Zestawienie obwodów łowieckich nadzorowanych przez N-ctwo Skarżysko Lp. Nazwa koła Numer obwodu dzierżawionego Powierzchnia ogółem w ha Powierzchnia leśna w ha 1. 2. Koło łowieckie nr 2 „Hubert” w Starachowicach Koło łowieckie „Szarak” w Starachowicach Koło łowieckie nr 2 „Łowiec ” w Chorzowie Koło łowieckie nr 3 „Dzik” w Starachowicach 3. 4. 5. 42 3575 43 27 7477 6372 43 5458 47 13 4698 1052 616 4236 1440 4 8789(7616) 4744 617 5802 3180 606 6026 280 600 5884 730 51945 17888 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Koło łowieckie nr 3 „Dzik” w Starachowicach Koło łowieckie „Łysica” w Skarżysku-Kam. Koło łowieckie „Drop” w Radomiu Koło łowieckie „Niedźwiedź” w Wierzbicy Koło łowieckie „Soból” w Szydłowcu Razem 6.2.2. Ppopulacja zwierzyny Stany zwierzyny grubej na podstawie corocznie przeprowadzanych inwentaryzacji przedstawiono w tabeli poniżej. -192- 1999/2000 Wykonanie Plan Wykonanie Stan* Plan Wykonanie Stan* Plan Wykonanie Plan Wykonanie Plan Wykonanie 1 1** 2 - - 1 - 1 2 - 1** 1 - - 1 - 1** 2 - - 3 - 1** 5 - 1** 4 - 1** klempy - 1 - 3 1 1** 3 - - 3 - - 3 - - 4 - 2** 4 - - 6 - 1** 8 - - 7 - - łoszaki - 1 - 3 1 - 2 1 - 1 - - 1 - - 2 - 1** 3 - 2** 4 - - 5 - - 4 - - Razem - 3 1** 8 2 1** 6 1 1** 6 - 1** 5 - - 7 - 4** 9 - 2** 13 - 2** 18 - 1** 15 - 1** byki - 10 11 27 11 6 28 10 6 28 7 6 27 7 5 20 8 6 22 9 9 27 8 7 27 8 6 30 8 7 łanie - 13 9 41 9 6 43 10 8 39 8 7 37 7 4 43 9 8 41 10 9 43 10 10 44 10 9 44 9 9 cielęta - 4 3 13 3 2 17 3 3 19 3 2 17 2 2 22 3 2 21 3 3 22 4 3 21 4 4 22 4 4 Razem - 27 23 81 23 14 88 23 17 86 18 15 81 16 11 85 20 16 84 22 21 92 22 20 92 22 19 96 21 20 rogacze - 38 32 195 40 35 216 40 38 186 37 33 178 34 23 163 37 36 199 45 42 164 36 33 160 30 29 168 32 27 kozy - 49 44 368 52 36 363 50 38 344 44 34 261 39 28 263 40 35 293 44 40 266 41 40 281 45 31 261 27 21 koźlęta - 11 8 31 15 13 118 14 7 115 13 5 104 9 5 100 13 11 105 8 7 101 11 9 100 10 8 102 11 9 Razem - 98 84 594 107 84 697 104 83 645 94 72 543 82 56 526 90 82 597 97 89 531 88 82 541 85 68 531 70 57 - 70 20 134 29 126 60 12 105 44 10 101 27 15 77 39 24 153 45 23 124 46 26 148 49 16 142 51 26 Stan Plan - Stan Stan* byki Stan * Wykonanie odstrzał Plan odstrzał Stan* odstrzał 2007/2008 Wykonanie odstrzał 2006/2007 Plan odstrzał 2005/2006 Stan* odstrzał 2004/2005 Wykonanie odstrzał 2003/2004 Plan Odstrzał 2002/2003 Stan* odstrzał 2001/2002 Wykonanie odstrzał 2000/2001 Stan* 1998/1999 Plan Łosie Rodzaj według płci i wieku Gatunek zwierzyny Tabela 75. Stan zwierzyny płowej i czarnej oraz wykonanie planów łowieckich. Jelenie Sarny Dziki 60 * planowana liczebność zwierzyny przed okresem polowań ** wypadki drogowe i kłusownictwo - 193 - Opierając się o podane w załączniku do uchwały NRŁ nr 57/2005 z 22 lutego 2005 r. (w sprawie zasad selekcji osobniczej i populacyjnej zwierząt łownych w Polsce oraz zasad postępowania przy ocenie prawidłowości odstrzału - tekst jednolity z dnia 25 kwietnia 2006 r.) docelowe zagęszczania populacji poszczególnych gatunków zwierzyny płowej w łowiskach, określono orientacyjną, docelową liczebność zwierzyny na terenie obwodów łowieckich nadzorowanych przez N-ctwo Skarżysko oraz porównano ją z wynikami inwentaryzacji z 2007 roku. Tabela 76. Stan zwierzyny grubej w porównaniu z normami zagęszczenia * ** Gatunek zwierzyny Zagęszczenie optymalne [szt. / 1000 ha] * Orientacyjna, docelowa liczebność populacji [szt.] 1 Łoś Jeleń Sarna 2 5 15** 30** 3 78 234 1920 Stan zwierzyny wg inwentaryzacji w 2007 r. [szt.] 4 11 74 429 łoś i jeleń - ilość osobników na 1000 ha powierzchni leśnej, sarna - ilość osobników na 1000 ha powierzchni ogólnej dolna granica normy wynoszącej: dla jelenia 15 - 35 szt., dla sarny 30 - 100 szt. Jak wynika z powyższej tabeli, stany zwierzyny płowej są niższe w stosunku do orientacyjnych wielkości docelowych. 6.2.3. Rrealizacja planów łowieckich. W perspektywie całego poprzedniego 10-lecia realizacja odstrzałów wygląda następująco: łoś – 233%, jeleń – 82%, sarna – 83%, dzik – 41%. Pomimo stosunkowo wysokiego stopnia realizacji odstrzałów, zwierzyna powoduje istotne gospodarczo szkody. Pomimo oczywistych trudności w ocenie stanu liczebnego zwierzyny i określenia odpowiedniego poziomu planu odstrzałów, należy dążyć do zracjonalizowania relacji pomiędzy ilością zwierzyny, a poziomem szkód w drzewostanach. 6.2.4. Rozmiar szkód w uprawach leśnych. Zwierzyna łowna powoduje istotne gospodarczo szkody w nowozakładanych uprawach oraz nalotach.. Dlatego też celowym jest zabezpieczanie sadzonek przed zwierzyną. Stopień uszkodzeń młodego pokolenia nie został w pełni uwidoczniony w tabelach „Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych”. Wynika to z racji opisywania przez taksatorów jedynie wartościowej (nieuszkodzonej) części młodego pokolenia przy zaliczeniu reszty do warstwy podszytu. Szczegółowe opisy uszkodzeń znajdują się w informacjach dodatkowych opisów taksacyjnych. 6.2.5. Metody zapobiegania szkodom wyrządzanym przez zwierzynę oraz skuteczność wykonanych zabiegów W celu zabezpieczenia sadzonek przed zgryzaniem N-ctwo Skarzysko w ubiegłym okresie gospodarczym (w latach 1998 - 2007) objęło ochroną przed szkodami od zwierzyny powierzchnię: grodzenia - 20,69 ha, zabezpieczenie repelentami - 524,80 ha, palikowanie - 7,26 ha. Skuteczność wykonanych zabiegów nie była w pełni zadowalająca. W nadchodzącym okresie gospodarczym, w przypadku nasilania się szkód ze strony zwierzyny, należy rozważyć potrzebę grodzenia większej powierzchni upraw. - 194 - 6.2.6. Zniekształcenie składów gatunkowych upraw. Zniekształcenia składów gatunkowych upraw są minimalne i gospodarczo nieistotne. Zniszczone drzewka są w razie potrzeby uzupełniane nowymi sadzonkami, właściwymi dla danego siedliska. 6.2.7. Zagospodarowanie łowisk. W kilkunastu pododdziałach występują poletka łowieckie,. Ich lokalizację przedstawiono poniżej. obręb Rataje: 82 n- 0,94 ha; obręb Skarżysko: 93 i- 0,14 ha; obręb Szydłowiec: 29 f- 0,27 ha, 51 c-0,39 ha, 102 k-0,19 ha, 120 g- 0,38 ha, 29 g- 0,27 ha, 219 ix- 0,05 ha, 219 jx- 0,16 ha, 219 kx- 0,33 ha Zajmują one łącznie powierzchnię 3,12 ha. Ponadto rolę poletka łowieckiego spełnia luka w oddz. 176 a o pow.0,18 ha. Nie wydaje się celowe powiększanie areału poletek łowieckich na gruntach leśnych, gdyż w razie potrzeby ich uzupełnieniem mogą być grunty ekonomiczne na podstawie umów dzierżawnych między kołami łowieckimi a nadleśnictwem. Ponadto zminimalizowaniu szkód ze strony zwierzyny łownej służą różnego rodzaju urządzenia łowieckie. Na gruntach zarządzanych przez N-ctwo Skarżysko należą do nich: - paśniki, - lizawki dla zwierzyny, - ambony i zwyżki myśliwskie. Ich lokalizacje oznaczono na mapach przeglądowych gospodarki łowieckiej. Urządzenia łowieckie znajdują się także w zasięgu terytorialnego działania nadleśnictwa, na gruntach obcych dzierżawionych przez koła łowieckie. Zalecenia odnośnie infrastruktury łowieckiej, tj. powierzchnia poletek łowieckich (po uwzględnieniu gruntów ekonomicznych wydzierżawionych kołom łowieckim) oraz ilość urządzeń łowieckich, są wypełnione. 6.2.8. Specyficzne zagadnienia świata zwierząt z terenu nadleśnictwa W terytorialnym zasięgu działania Nadleśnictwa Skarżysko nie stwierdzono poważniejszych chorób zakaźnych, a pojedyncze przypadki wścieklizny nie rzutowały negatywnie na świat zwierząt, a także nie stanowiły dużego zagrożenia dla ludzi i zwierząt domowych. 6.2.9. Kierunkowe wytyczne odnośnie gospodarki łowieckiej Dla prowadzenia właściwej gospodarki łowieckiej, uwzględniającej zasady racjonalnej gospodarki leśnej, przy planowaniu zagospodarowania łowisk należy przyjmować minimalne wskaźniki infrastruktury łowieckiej, zawarte w piśmie RDLP w Radomiu z dn. 25.03.1998 r. i uzgodnione z Zarządem Wojewódzkim PZŁ oraz koordynatorami rejonów hodowlanych. Wartości tych wskaźników przedstawiają się następująco: remizy śródpolne: 1 ha / 1000 ha pól, poletka żerowe: 1 - 2 ha / 1000 ha lasu, poletka zgryzowe: 0,25 - 0,50 ha / 1000 ha lasu (w zależności od nasilenia szkód), dzikie drzewa owocowe: 1 szt. / 30 ha, paśniki: 1 szt. / 200 ha lasu, lizawki: 1 szt. / 100 ha lasu. Podane wskaźniki powinny być uwzględniane przez nadleśnictwo przy zatwierdzaniu kolejnych planów gospodarczych, przedkładanych przez poszczególne koła łowieckie. Biorąc pod uwagę uwarunkowania prawne dotyczące gospodarki łowieckiej oraz konkretne warunki przyrodniczo-leśne w nadleśnictwie, do ważniejszych zadań jakie będą do zrealizowania w najbliższym okresie gospodarczym należy zaliczyć: - czuwanie nad właściwą wielkością populacji zwierzyny leśnej, poprzez zatwierdzanie planów łowieckich dla poszczególnych obwodów łowieckich i nadzór nad ich realizacją, - 195 - nadzór nad dokarmianiem zwierzyny w okresie zimowym przez poszczególne koła łowieckie, - współudział w ochronie zwierzyny przed kłusownictwem, - sukcesywne zabezpieczanie podrostów, a także upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny leśnej (zgodnie z zapisami podpunktu „f”), - dzierżawienie kołom gruntów nieleśnych, zbędnych nadleśnictwu, celem ich zagospodarowania na potrzeby łowieckie, - pozostawianie na gruncie odpadów potrzebieżowych dla zapewnienia zwierzynie świeżej kory w okresie zimowym (z uwzględnieniem wymogów ochrony przeciwpożarowej), - całoroczną ochronę ostoi zwierzyny leśnej. Zagadnienia dotyczące zagospodarowania łowieckiego przedstawiono na mapach przeglądowych gospodarki łowieckiej w skali 1 : 20 000, sporządzonych dla poszczególnych obrębów leśnych. - 7. Określenie potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej, w tym turystyki i rekreacji. 7.1. Potrzeby w zakresie infrastruktury technicznej. Niezbędnym warunkiem efektywnej realizacji wielofunkcyjnych zadań nadleśnictwa, określonych w niniejszym planie urządzenia lasu, jest odpowiednia infrastruktura techniczna. Zakres koniecznych inwestycji i remontów (wg wykazu n-ctwa) przedstawiono poniżej. 1. Budowa osad: L-ctwo Budki, L-ctwo Majdów, _L-ctwo Rzepin, L-ctwo Ciechostowice, L-ctwo S-ko Książęce, L-ctwo Nad Kamienną. 2. Remonty osad: L-ctwo Sadek 3. Przebudowa dróg: L-ctwo Sadek oddz. 112/113,131/132,144/145,161/162,179/180 – 4,16 /km/, L-ctwo Ciechostowice oddz. 92-96 – 2.4 km, L-ctwo S-ko Książęce oddz. 86-88,103-106, 124-125 – 4.1 km, L-ctwo Parszów oddz. 131-135, 96-102 -6,4 km L-ctwo Rzepin oddz. 113,114,115 – 1,1 km 4. Remonty dróg: leśnictwa wszystkie – 200 km/ 10 lat 5. Inne: kopanie rowów granicznych, budowa Izby Przyrodniczo-Leśnej, budowa ścieżek edukacyjnych, wymiana komputerów, wymiana samochodów – 3 szt. 7.2. Rekreacja i turystyka. Lasy Nadleśnictwa Skarżysko, wraz z urozmaiconym ukształtowaniem terenu oraz położeniem, stanowią średnio atrakcyjny region o cennych, choć rzadko wykorzystywanych walorach krajobrazowych, przyrodniczych i turystyczno wypoczynkowych. Pomimo, że na obszarze tym nie przewiduje się tworzenia leśnego rejonu rekreacyjnego, to jednak ze względu na dogodne połączenia komunikacyjne część lasów Nadleśnictwa wykorzystywana jest jako miejsce rekreacji i wypoczynku świątecznego lub wakacyjnego. Penetracja ludności koncentruje się głównie wokół miast, w pobliżu większych skupisk ludności i przy głównych drogach przebiegających przez kompleksy leśne Nadleśnictwa. Coroczne czynności z zakresu zagospodarowania rekreacyjnego to głównie utrzymywanie - 196 - czystości i porządku w miejscach postoju, przy drogach publicznych i leśnych. Czynności ochronne przed szkodnictwem ze strony człowieka, realizowane są przez umieszczanie napisów, tablic o charakterze informacyjno-dydaktycznym, prowadzenie akcji propagandowej na spotkaniach z młodzieżą szkolną. Ulotki, artykuły w prasie i audycje w radio i telewizji o tej tematyce. W pobliżu lasów nadleśnictwa Skarżysko znajdują się kąpieliska: „Lubianka”, „Piaski”, „ Bernatka”, „Rejów”, „Mostki”, „Szydłowiec”, „Koszorów”. Zarządzeniem Nr 75 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 13 grudnia 2004 r, w sprawie Leśnego Kompleksu Promocyjnego „PUSZCZA ŚWIĘTOKRZYSKA”,obręb Rataje o powierzchni 4 704 ha został włączony do tego kompleksu. W celu aktywnego kontaktu z młodzieżą zorganizowano i wykonano Salę Edukacji Leśnej (świetlica w budynku nadleśnictwa) i dwie ścieżki edukacyjne. Jedną przy siedzibie nadleśnictwa, a drugą w LKP (leśnictwo Wanacja) gdzie prowadzone są prelekcje o tematyce leśnej. W zakresie edukacji leśnej planuje się; udział w konkursach i imprezach, opracowanie multimedialnej informacji o Nadleśnictwie Skarżysko, opracowanie multimedialnej informacji o Leśnym Kompleksie Promocyjnym, sporządzenie folderów dotyczących ścieżek edukacyjnych. V. ZESTAWIENIE PRAC URZĄDZENIOWYCH. 1. Prace geodezyjne. W ramach prac przygotowawczych do IV rewizji urządzania lasu, nadleśnictwo zaktualizowało ewidencję gruntów, tj. rejestr gruntów oraz mapę numeryczną dla celów prawnych. 2. Prace glebowo-siedliskowe. W obecnym opracowaniu urządzeniowym żyzność siedlisk, warianty uwilgotnienia, aktualny stan siedlisk, typy, podtypy i rodzaje gleb, określono na podstawie sporządzonej przez pracownię gleboznawczą Oddziału BULiGL w Radomiu, rozszerzonej aktualizacji dotychczasowego opracowania glebowo-siedliskowego. 3. Właściwe prace urządzeniowe. Całość prac urządzeniowych wykonana została zgodnie z: Ustawą o lasach z dnia 28.09.1991 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 45 poz. 435, nr 157 poz. 1315, nr 167, poz. 1399 oraz nr 175 poz. 1460), Rozporządzeniem Ministra Środowiska, z dn. 20.12.2005 r. (Dz.U. Nr 256 poz.2151.) w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu, Instrukcją Urządzania Lasu z 2003 r., Instrukcją Ochrony Lasu z 2004 r., Zasadami Hodowli Lasu z 2002 r., Instrukcją Ochrony Przeciwpożarowej z 1996 r., Zarządzeniem Nr 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dn. 11.05.1999 r., wytycznymi narady wstępnej, I KTG, II KTG oraz innymi przedmiotowymi przepisami. Prace urządzeniowe wykonane zostały przez brygady BULiGL Oddział w Radomiu. Rozpoczęcie prac terenowych nastąpiło w miesiącu czerwcu 2006 r. Komisyjny odbiór terenowych prac urządzeniowych nastąpił w dniach 17-18 maj 2007 roku. Był on poprzedzony komisyjną kontrolą pomiaru miąższości na powierzchniach próbnych kołowych. Komisja odbioru robót przyjęła prace bez zastrzeżeń. Całość prac urządzeniowych wykonywano przy ścisłym współdziałaniu z administracją leśną nadleśnictwa i RDLP w Radomiu. - 197 - Przed ostatecznym odbiorem terenowych prac urządzeniowych przekazano nadleśnictwu do przeanalizowania próbne wydruki opisów taksacyjnych oraz zaktualizowane mapy gospodarczoprzeglądowe. Uwagi nadleśnictwa odnośnie wymienionych materiałów, po dokonaniu uzgodnień, zostały uwzględnione w toku dalszych prac kameralnych. Plan urządzenia lasu został wykonany wg stanu na 01.01.2008 r. Metodę inwentaryzacji zasobów drzewnych omówiono w części I elaboratu (rozdz. 5.1). Zestawienie błędów procentowych pomiaru miąższości, oddzielnie dla każdego obrębu leśnego, przedstawiono w zamieszczonych poniżej tabelach. Tabela 77. Błędy procentowe dla pomierzonych cech obręb Rataje (16-13-1) Gatunek Klasa wieku BRZ DB JD wariancja miąższości współczynnik zmienności miąższości błąd procentowy miąższości IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI KOKDO Błąd procentowy dla obrębu: 1.17 SO 9940.90 33.92 9.79 7002.46 49.40 7.13 7956.05 9447.85 37.89 40.79 10.51 6.29 6390.67 32.73 6.08 12520.79 42.17 10.89 8808.68 47.98 14.47 6873.28 30.71 5.91 8928.58 40.74 6.79 11105.51 45.43 5.96 3533.04 56.44 15.08 6779.72 44.33 8.23 6470.17 34.24 4.42 8100.90 31.04 3.91 7061.84 26.95 2.96 9398.62 31.66 2.77 10838.38 30.81 3.02 10641.06 31.60 4.34 15427.54 44.36 4.37 21634.97 64.64 6.60 - 198 Tabela 78. Błędy procentowe dla pomierzonych cech obręb Skarżysko (16-13-2) Gatunek Klasa wieku BRZ JD OL 1554.65 33.64 10.64 IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI KOKDO Błąd procentowy dla obrębu: 1.14 ŚW wariancja miąższości współczynnik zmienności miąższości błąd procentowy miąższości IIa IIb SO 13755.15 41.06 9.68 5144.27 85.74 19.67 9585.35 43.95 6.04 8869.69 43.52 4.02 9078.20 31.93 4.09 11500.31 31.12 4.36 13319.21 34.75 3.91 19472.62 43.07 8.00 16163.63 43.04 4.00 12428.74 46.45 5.04 22145.06 58.67 16.27 4473.34 56.47 19.96 9576.38 56.33 15.06 10785.09 39.64 7.77 12163.71 43.51 6.63 10966.36 30.87 4.32 15238.52 36.87 4.34 10780.12 28.68 3.94 14139.97 35.23 3.39 11910.56 37.76 3.63 13753.84 43.95 4.46 5878.84 36.16 13.67 - 199 Tabela 79. Błędy procentowe dla pomierzonych cech obręb Szydłowiec (16-13-3) Gatunek Klasa wieku IIa BRZ JD SO wariancja miąższości współczynnik zmienności miąższości błąd procentowy miąższości 3025.77 90.15 45.08 IIb IIIa 15728.99 73.31 27.71 10750.81 57.26 18.11 5722.31 38.89 14.70 IIIb IVa IVb Va Vb VI KOKDO 10146.94 36.92 9.53 3661.74 69.28 15.12 5604.47 40.32 6.81 8943.36 42.35 4.96 7711.72 31.83 3.27 6283.92 26.24 2.55 7161.68 25.39 2.56 8178.71 27.07 2.79 9306.82 30.64 4.33 9849.21 32.92 4.75 21561.81 71.90 5.95 Błąd procentowy dla obrębu: 1.32 Rozmiar ważniejszych prac urządzeniowych, wykonanych w ramach IV rewizji urządzania lasu, przedstawia tabela 80. Tabela 80. Rozmiar prac urządzeniowych. Obręb Taksacja [ha] Pow. pododdziałów literowych [ha] 1 Rataje Skarżysko Szydłowiec N-ctwo 2 4692.29 5613.35 5562.10 15867.74 2 4574,92 5501,16 5461,94 15538,02 Pow. liniowych wyłącz. nie literowanych [ha] 3 117,37 112,19 100,16 329,72 Założone pow. próbne / szt. / 4 1029 1243 819 3091 - 200 - Całość prac urządzeniowych wykonały brygady BULiGL Oddział w Radomiu, w następującym składzie: 1. mgr inż. Piotr Pajączek 2. mgr Cezary Kurys 4. inż.Adam Woźniak 5. Robert Szczepanowski 6. Ireneusz Kadłucki 7. inż. Paweł Piwoński 8. Marcin Dziura 9. Zbigniew Osiński 10. Artur Kwaczyński 12. inż. Dariusz Mroczek 13. Leszek Wrona 14. Robert Gonciarz 17. inż. Tomasz Matysiak 18. inż. Tomasz Matera 17. Anna Dziedzic 17. Ewa Siek 18. Piotr Dudnik 19. mgr Jacek Koba 20. mgr Arkadiusz Wójtowicz - kier. brygady urządzania lasu - kier. pracowni map numerycznych - st. taksator - taksator - taksator - taksator - st. taksator - st. taksator - st. taksator - taksator - st. taksator - st. taksator - st. asystent taksatora - st. asystent taksatora - taksator - st. asystent taksatora - st. asystent taksatora - st. taksator - taksator 4. Zestawienie składników planu urządzenia lasu. Zgodnie z ustaleniami I i II KTG, plan urządzenia lasu obejmuje następujące części składowe: Opis ogólny; Opisy taksacyjne dla obrębów leśnych wraz z tabelami i wykazami (wydruk); Wykazy projektowanych cięć rębnych, przedrębnych i wykazy projektowanych zadań z hodowli lasu dla poszczególnych obrębów leśnych (wydruk); Operaty dla leśniczych zawierające opisy taksacyjne i wyciągi z planów (wydruk); Materiały kartograficzne opracowane w systemie numerycznym z wydrukiem: map gospodarczych (na bazie map ewidencyjnych) w skali 1 : 5 000; zaktualizowanych map glebowo-siedliskowych w skali 1 : 5 000; zaktualizowanych map glebowo-siedliskowych w skali 1 : 10 000 dla leśnictw; map przeglądowych drzewostanów w skali 1: 20 000; map przeglądowych siedlisk w skali 1 : 20 000; map przeglądowych cięć rębnych w skali 1 : 20 000; map przeglądowych ochrony lasu w skali 1 : 20 000; map przeglądowych siedlisk przyrodniczych w skali 1 : 20 000; map przeglądowych nasiennictwa i selekcji w skali 1 : 20 000; map przeglądowych gospodarki łowieckiej w skali 1 : 20 000; map gospodarczo-przeglądowych drzewostanów i cięć w skali 1 : 10 000 dla leśnictw; mapy przeglądowej funkcji lasu w skali 1 : 20 000 ; map sytuacyjno-przeglądowych walorów przyrodniczo-kulturowych w skali 1 : 50 000; mapy sytuacyjnej ochrony przeciwpożarowej lasu w skali 1 : 50 000; mapy sytuacyjnej obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa w skali 1 : 50 000 z zaznaczonymi granicami obrębów leśnych i leśnictw (bez nanoszenia granic obrębów ewidencyjnych). Opis ogólny sporządzono w 3 egz., z przeznaczeniem dla: - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., - 201 - - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; Opisy taksacyjne dla obrębów leśnych sporządzono w ilości po 2 egz. (6 szt.), z przeznaczeniem dla: - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; Wykazy projektowanych cięć rębnych dla obrębów leśnych wykonano w ilości po 2 egz. (6 szt.), z przeznaczeniem dla: - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., - RDLP w Radomiu – 1 egz.; Plany gospodarcze (zbindowane razem wykazy projektowanych cięć rębnych, przedrębnych i wykazy projektowanych zadań z hodowli lasu) dla obrębów leśnych wykonano w ilości po 1 egz. (3 szt.), z przeznaczeniem dla Nadleśnictwa Skarżysko. Operaty dla leśnictw sporządzono w ilości 13 egz., po jednym dla każdego leśnictwa. Mapy gospodarcze, w skali 1 : 5 000 - wydrukowano 2 komplety z przeznaczeniem dla: - RDLP w Radomiu – 1 komplet (format A1 z działkami zrębowymi), - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 komplet (format A4 w formie skoroszytu); Mapy przeglądowe: drzewostanów, siedlisk, projektowanych cięć rębnych, wydrukowano w ilości po 3 egz. (27 szt.), z przeznaczeniem dla: - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; Mapy przeglądowe: ochrony lasu, nasiennictwa i selekcji, gospodarki łowieckiej, wydrukowano w ilości po 2 egz. (18 szt.), z przeznaczeniem dla: - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; Mapę przeglądową funkcji lasu wydrukowano w ilości 5 egz., z przeznaczeniem dla: - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; - Mazowieckiego UW - 1 egz; - Świętokrzyskiego UW – 1 egz.; Mapy gospodarczo-przeglądowe drzewostanów i cięć rębnych wydrukowano w ilości 13 kompletów (format A4 w formie skoroszytu), po jednym dla każdego leśnictwa. Mapy sytuacyjno-przeglądowe walorów przyrodniczo-kulturowych, , wydrukowano w ilości 5 egz. z przeznaczeniem dla: - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz., - Świętokrzyskiego UW – 1 egz.; - Mazowieckiego UW – 1 egz.; Mapę sytuacyjną ochrony przeciwpożarowej lasu wydrukowano w ilości 4 egz., z przeznaczeniem dla: Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie – 1 egz., Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Kielcach – 1 egz., - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz.; - 202 - Mapę sytuacyjną obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa wydrukowano w ilości 3 egz., z przeznaczeniem dla: - RDLP w Radomiu – 1 egz., - Nadleśnictwa Skarżysko – 1 egz., - DGLP oraz MŚ w Warszawie – 1 egz., Do RDLP Radom przekazano bazę danych z programu „Taksator” oraz bazę geometryczną leśnej mapy numerycznej, zgodnie z założeniami przyjętymi w standardzie LMN. Ponadto nadleśnictwo otrzymało dwie licencje programu „Mapnik”. VI. TABELE I WYKAZY (wg IUL). - 203 - VIII.. KRONIKA. ~ kronika ~