Dwie półkule - A. Nitka - Habasińska

„Dwie półkule – jeden mózg”
Mózg jest swoistą zawiadowcą wszystkich naszych czynności zarówno fizycznych jak
i psychicznych. Jest źródłem naszych emocji, „przechowuje” wspomnienia, jest
odpowiedzialny za odbiór bodźców sensorycznych oraz planowanie, jak również naszą
osobowość. W literaturze znany jest przypadek Phineas Gage’a, któremu metalowy pręt
przebił czaszkę na wylot. Spowodowało to zniszczenie znaczącej części płata czołowego.
Według J.M. Harlow’a, który był jego lekarzem u poszkodowanego doszło do istotnych
zmian w jego osobowości – ze spokojnego, zrównoważonego i pracowitego stał się
porywczy, wulgarny oraz niekonsekwentny w dążeniu do celu.
Od wielu lat naukowcy badają również zróżnicowanie funkcjonalne półkul
mózgowych (asymetria półkulowa). Jest to skomplikowana procedura, ponieważ półkule są
połączone licznymi włóknami nerwowymi, które przenoszą informacje z jednej półkuli do
drugiej. Badania te prowadzone są zarówno u osób po komisurotomii (operacja polegające na
przecięciu ciała modzelowatego), osób zdrowych lub mających uszkodzenia ośrodkowego
układu nerwowego.
Wg. Zimbardo P.G - Psychologia i życie. Wyd.I wg wyd.XIII ameryk.PWN, Warszawa 1999, s.107
Prawa półkula – smutna, lewa – wesoła
Davidson i Fox odkryli, że pobudzenie przednich płatów czołowych (rejestrowano
przy pomocy EEG) jest różnorodne w zależności od tego, jakie emocje są obecnie
przeżywane i wywoływane. Już u 10-miesięcznych dzieci stwierdzono, że negatywne emocje
aktywizują prawe płaty czołowe, pozytywne zaś lewe (pozytywne bądź negatywne emocje
wywoływano podając smaczne lub wstrętne substancje smakowe). Eksperyment ten pokazuje,
że występuje u człowieka lateralizacja – przynajmniej jeśli chodzi o emocje.
Mózg a spostrzeganie świata
Spostrzeganie świata zewnętrznego oraz tworzenie o nim sądów dokonuje się u ludzi
przede wszystkim poprzez doznanie wzrokowe i dotykowe. Dzięki nim możemy określić
podstawowe cechy przedmiotów, jak również zlokalizować je w przestrzeni. W zakresie tych
funkcji szczególnie odpowiada prawa półkula.
Ciekawego odkrycia dokonali niemieccy naukowcy. Potwierdzili oni, że kobiety i
mężczyźni odmiennie radzą sobie z orientacją w przestrzeni. Za zmysł orientacji w terenie
odpowiada struktura mózgu zwana hipokampem. U obu płci był on aktywny w prawej
półkuli, jednak tylko u mężczyzn pracował on też w lewej półkuli. Naukowcy przypuszczają,
że lewy hipokamp odpowiada za tworzenie mapy okolicy. U kobiet ponadto była aktywna
część kory mózgowej, odpowiadająca za zarządzanie pamięcią wzrokową. Dlatego też
kobiety orientują się w przestrzeni poprzez szukanie charakterystycznych obiektów jak teatr
czy pomnik, mężczyźni natomiast posługują się odległościami i kierunkami.
Rozpoznaj emocje
Obie twarze, na poniższym rysunku, składają się z połówek, które wyrażają odmienne
emocje – smutku po jednej stronie i radości po drugiej. Popatrz kolejno na każdą z twarzy,
koncentrując swój wzrok na nosie. Która z twarzy wydaje Ci się bardziej smutna, a która
bardziej wesoła?
Rysunek według pomysłu Juliana Jaynesa
Jeżeli jesteś osobą praworęczną, najprawdopodobniej twarz przedstawiona po prawej stronie
wyda Ci się bardziej radosna niż ta po lewej.
Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o zróżnicowaniu półkul mózgowych polecam
książkę W. Budohoskiej i A. Grabowskiej pod tytułem „Dwie półkule – jeden mózg”.