2,4-Dinitrotoluen - Nitro
Transkrypt
2,4-Dinitrotoluen - Nitro
Karta charakterystyki 2,4-Dinitrotoluen 1. Identyfikacja substancji 1.1. Identyfikacja substancji Nazwa handlowa: 2,4-dinitrotoluen Inne nazwy: dinitrotoluen , dinitrotoluen , DNT, dinitrometylobenzen Wzór chemiczny: C7H6N2O4 1.2. Zastosowanie Półprodukt w syntezie chemicznej, składnik prochu strzelniczego, składnik materiałów wybuchowych. 1.3. Identyfikacja producenta Zakłady Chemiczne „NITRO-CHEM” S.A. 85-825 Bydgoszcz, ul. Wojska Polskiego 65a tel. (052) 374 76 60, fax (052) 361 11 24 Kartę zaktualizowała: Beata Wasilewska, e-mail: [email protected] Teresa Soczka, e-mail: [email protected] 1.4. Telefony alarmowe 48 52 374 76 60 – w godz. 7.00-15.00, Pn-Pt 2. Identyfikacja zagrożeń Zagrożenia może powodować raka, działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skorą i po połknięciu, działa szkodliwie po połknięciu; poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka w następstwie długotrwałe go narażenia, działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym, możliwe ryzyko upośledzenia płodności, możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia. Zagrożenie pożarowe Toksyczne, palne ciało stałe. Podczas ogrzewania lub spalania wydzielają się silnie toksyczne tlenki azotu. Gwałtowne ogrzanie może spowodować wybuchowy rozkład. Zagrożenie toksykologiczne Cat. 2 substancja rakotwórcza , Cat. 3 substancja mutagenna, Cat. 3 może powodować upośledzenie płodności. 2,4-dinitrotoluene został zidentyfikowany przez Europejska Agencję Chemikaliów (ECHA) jako substancja wzbudzająca szczególnie duże obawy (SVHC - Substance of Very High Concern) i został dodany do Listy Kandydackiej. 3. Skład i informacja o składnikach 3. Nazwa substancji wg IU-PAC Numer EC Numer CAS: Numer ONZ: 1-methyl-2,4-dinitrobenzene (min. 99%) 204-450-0 121-14-2 3454 (stały) 1600 (stopiony) 609-007-00-9 Numer indeksowy: Symbole ostrzegawcze T, N, Xn Symbole rodzaju zagrożenia (R) 45-23/24/25-48/22-62-68-51/53 (opis w pkt. 15) Symbole postępowania (S) 53-45-60-61 (opis w pkt. 15) Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 1 z 7 4. Pierwsza pomoc Zasady pierwszej pomocy Oczy: W przypadku kontaktu substancji z oczami należy płukać oczy dużą ilością wody. Skóra: Skażoną skórę zmyć bieżącą wodą i mydłem. Oczyścić odzież i obuwie. Drogi oddechowe: W przypadku zatrucia pyłami należy usunąć zatrutego z atmosfery skażonej, zapewnić dopływ świeżego powietrza, zapewnić drożność dróg oddechowych. Przy zaburzeniach oddychania podawać tlen aż do powrotu prawidłowej czynności oddechowej. Zatrucie doustne: W zatruciu doustnym podać do picia 1-2 szklanki wody i dążyć do jak najszybszego usunięcia substancji przez spowodowanie wymiotów. Nie podawać mleka ani alkoholu. Nie podawać nic do ust osobie nieprzytomnej. W każdym z w/w przypadków należy wezwać lekarza. 5. Postępowanie w przypadku pożaru Stosowne środki gaśnicze Dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda prądy rozproszone Środki gaśnicze, które nie mogą być używane ze względów bezpieczeństwa Piany lekkie, zwarte prądy wody Zalecenia szczegółowe Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową. Duży pożar tj. palące się zbiorniki lub rozsypany materiał gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Zbiorniki narażone na działanie ognia, lub wysokiej temperatury chłodzić wodą; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia. Jeżeli nie ma możliwości bardzo szybkiego opanowania pożaru należy natychmiast oddalić się z miejsca pożaru na odległość co najmniej 800m, ewakuując otoczenie. Produkty spalania Produktami spalania są tlenki węgla (CO, CO2) oraz tlenki azotu. Sprzęt ochronny dla strażaków Odzież ochronna gazoszczelna z aparatem izolującym drogi oddechowe. 6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska Indywidualne środki ostrożności Usunąć źródła zapłonu, ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia oraz używania urządzeń iskrzących, unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją Środki ostrożności w odniesieniu do środowiska Unikać wprowadzania substancji do kanalizacji, wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby Metoda oczyszczania Rozsypany i zabrudzony produkt zebrać przy użyciu narzędzi nieiskrzących do pojemników na odpady i przekazać wyspecjalizowanym służbom do zniszczenia. Produkt zanieczyszczony nie może zostać wykorzystany do produkcji. 7. Postępowanie z substancją i jej magazynowanie Postępowanie z substancją Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par i pyłu, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej, pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi; unikać działania, na substancję otwartego ognia, wysokiej temperatury, bodźców mechanicznych oraz tarcia. Magazynowanie Magazyn chemiczny ogólny z osobnym pomieszczeniem (boksem) dla materiałów toksycznych; ze sprawną wentylacją mechaniczną, nienasiąkliwą podłogą, wewnętrzną instalacją wodociągową. W jednym pomieszczeniu magazynowym mogą znajdować się materiały tej samej klasy niebezpieczeństwa, niedozwolone jest składowanie w sąsiedztwie stężonych kwasów, alkaliów, przedmiotów lub substancji łatwopalnych. Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 2 z 7 8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej Polska*) USA (OSHA) USA (ACGIH) NDS (limit value – eight hours) mg/m3 0,33 NDSch (limit value – short term) mg/m3 - 1,5 1,5 - OSHA – Amerykańska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Occupational Safety and Health Administration - USA) ACGIH - Amerykańska Konferencja Rządowych Higienistów Przemysłowych (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) *) Normatywy zawarte w Dz. U. Nr 217 poz. 1833 z 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami (zmienione Dz. U. Nr 161 poz. 1142 z 2007 r.) Stężenie przy którym nie obserwuje się skutków zdrowotnych (Derived No-Effect Level) DNEL: brak danych Przewidywana koncentracja braku skutków środowiskowych (Predicted NoEffect Concentration) Dla akwenów wodnych: PNECwody = 2 g/litr (PNEC = Predicted No Effect Concentration Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy PN-82/Z-04128/03 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości nitrotoluenow. Oznaczanie 2,4-dwunitrotoluenu na stanowiskach pracy metodą kolorymetryczną. PN-Z-04128-4: 1996 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości nitrotoluenow. Oznaczanie o-, m- i p-dwunitrotoluenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej. Rozwiązania techniczne Niezbędna wentylacja miejscowa, wywiewna z obudową rejonu emisji pyłów do środowiska oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu. Środki ochrony osobistej Ubranie bawełniane, obuwie skórzane lub gumowe, rękawice robocze powlekane, okulary lub gogle ochronne. Przy operacjach przesypywania, siania suchego dinitrotoluenu maska lub półmaska przeciwpyłowa. Stosowane środki ochrony osobistej powinny spełniać wymogi Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005r. (Dz. U. Nr 259, poz. 2173 z roku 2005). 9. Właściwości fizykochemiczne 9.1. Informacje ogólne Ciało stałe o barwie żółtej,. 9.2. Ważne informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska pH Temperatura wrzenia: Temperatura zapłonu Palność Właściwości wybuchowe Data aktualizacji karty: 23.02.2010 Nie dotyczy w temp. ok. 300ºC następuje powolny rozkład 206,67ºC Nie dotyczy Ciepło wybuchu: Brak danych Objętość wł. produktów wybuchu: 602 dm3/kg Wrażliwość na uderzenie: 50 J Wrażliwość na tarcie: 353 N Współczynnik wrażliwości mechanicznej Rm: > 10 Współczynnik wrażliwości Rw: 9,9 Współczynnik wrażliwości termicznej Rt: 8,95 Współczynnik zagrożenia: Brak danych Prędkość detonacji: Brak danych 2,4-dinitrotoluen Strona 3 z 7 Właściwości utleniające Prężność par Gęstość względna Nie dotyczy 1,47∙10-4 mm Hg w temp. 22ºC 1,52 g/cm3 w 15ºC 1,3208 g/cm3 w 71ºC Rozpuszczalność Rozpuszcza się: pirydynie, octanie metylu, acetonie, benzenie, toluenie, chlorobenzenie, chloroformie, eterze dietylowym, etanolu. Rozpuszczalność w wodzie 2,7∙102 mg/dm3 w temp. 22ºC Współczynnik podziału: n-oktanol/woda 1,98 Lepkość Brak danych Gęstość par Względna gęstość par (powietrze = 1): 6.28 Szybkość parowania Brak danych 9.3.Inne informacje o Temperatura topienia/krzepnięcia: 70÷71 C 10. Stabilność i reaktywność 10.1 Warunki, których należy unikać Unikać wysokich temperatur, otwartego ognia, wytwarzania pyłu. 10.2 Czynniki, których należy unikać Unikać kontaktu z utleniaczami, zasadami i metalami (cynk, cyna). 10.3 Niebezpieczne produkty rozpadu Tlenki azotu. 11. Informacje toksykologiczne Dane toksykologiczne: Gatunek Test Droda narażenia Wartość kot LDLo podskórnie 25mg/kg (25mg/kg) świnka morska LD50 skóra > 1gm/kg (1000mg/kg) mysz LD50 doustnie 790mg/kg (790mg/kg) szczur LD50 doustnie 268mg/kg (268mg/kg) Literatura U.S. Public Health Service, Public Health Bulletin. Vol. 271, Pg. 110, 1941. National Technical Information Service. Vol. OTS0572393, Gigiena Truda i Professional'nye Zabolevaniya. Labor Hygiene and Occupational Diseases. Vol. 25(8), Pg. 50, 1981. National Technical Information Service. Vol. PB214-270, Drogi narażenia: Przez drogi oddechowe, przez drogi pokarmowe, przez kontakt ze skórą i oczami. Działanie przez drogi oddechowe Pył i przypuszczalnie pary wywołują kaszel, podrażnienie dróg oddechowych, ból głowy, wymioty, skurcze brzucha duszności związane z methemoglobinemią. Działanie przez drogi pokarmowe Może wywołać mdłości i wymioty oraz ból głowy i duszności. Kontakt ze skórą i oczami Skażenie skóry wywołuje jej zaczerwienienie oraz stopniowo nasilające się sinoniebieskie zabarwienie, ponadto mogą wystąpić bóle głowy i duszności. Skażenie oczu wywołuje łzawienie, ból, zaczerwienienie spojówek z ryzykiem uszkodzenia rogówki. Skutki narażenia ostrego Następstwem zatrucia może być niedokrwistość hemolityczna, plastyczna i uszkodzenie wątroby. Skutki narażenia przewlekłego Uszkodzenie wątroby, niedokrwistość, zmiany wielonerwowe, przewlekłe zapalenie skóry, zaćma. Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 4 z 7 12. Informacje ekologiczne 12.1 Ekotoksyczność GATUNEK OKRES Selenastrum capricornutum 96 h Chlorella pyrenoidosa 96 h Microcystis aeruginosa 96 h WYNIK ErC50 2,6 mg/l ErC50 0,9 mg/l ErC50 0,08 mg/l Materiał ten jest toksyczny dla organizmów wodnych. 12.2 Mobilność DNT zazwyczaj nie paruje, a większe stężenie w powietrzu zanotowano w fabrykach przemysłowych. Emisja DNT do powietrza prawdopodobnie nie powoduje dalszego przemieszczania w srodowisku, ponieważ DNT w powietrzu pod wpływem swiatła ulega rozkładowi. Rozpuszczalność DNT w wodzie jest wystarczająca aby substancja ta przedostała się do wód powierzchniowych i gruntowych. W środowisku wodnym DNT jest bardziej stabilny i ma mniejszą tendencje do niszczenia. Przenikanie DNT z wód do powietrza jest mało prawdopodobne za względu na rozkład DNT w powietrzu. DNT może przemieszczać do roślin przez korzenie z wód powierzchniowych lub gleby. 12.3 Trwałość i zdolność do rozkładu DNT nie pozostaje w powietrzu przez dłuższy czas, ponieważ jest rozkładane przez światło słoneczne i bakterie do takich substancji jak dwutlenek węgla, woda, kwas azotowy. W przypadku braku światła i tlenu w powietrzu ubytek DNT zależy od biodegradacji. W 1980 roku zaobserwowano bidegradacje DNT w powietrzu z czasem połowicznego rozkładu mniejszym niż jedna godzina. W środowisku wodnym DNT jest bardziej stabilny i ma mniejszą tendencje do degradacji i eliminacja nie jest całkowita. Substancja jest trudno biodegradowalna. Długo utrzymuje się w środowisku, dlatego też należy unikać przedostawania się jej do wód powierzchniowych i ziemi. 12.4 Zdolność do biokumulacji Współczynnik podziału Kow 1,98 sugeruje, że substancja nie powinna osiągać wysokich poziomów biokumulacji w tkankach roślin, zwierząt oraz akumulacji i przenoszenia substancji w łańcuchu pokarmowym. 2.5 Wyniki oceny właściwości PBT Substancja nie jest uznawana za PBT (Persistent, Bioaccumulative and Toxic). 12.6 Inne szkodliwe skutki działania Brak danych 13. Postępowanie z odpadami Kod odpadu - 16 03 05 - odpad niebezpieczny Nie usuwać odpadu do kanalizacji, nie dopuścić do zanieczyszczenia nim wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby. Odzysk lub unieszkodliwianie należy przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami: Przepisy krajowe Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 07.39.251 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 01.112.1206) Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 01.63.638 z późn. zm.) Przepisy obowiązujące w UE Dyrektywa Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów - znowelizowana i rozszerzona przez Dyrektywę Rady 91/156/EEC, Dyrektywę Rady 91/692/WE, Decyzję Komisji 94/3/WE (tzw. Europejski Katalog Odpadów, oraz Decyzję Komisji 96/350/WE; Decyzja Komisji 76/431/EWG ustanawiająca Komitet Gospodarki Odpadami; Dyrektywa Rady 91/689/WE w sprawie odpadów niebezpiecznych, znowelizowana przez: Dyrektywę Rady 94/31/EWG oraz rozszerzona Decyzją Rady 94/904 ustanawiająca listę odpadów niebezpiecznych zgodnie z art.1 ust. 4 Dyrektywy 91/689/EWG; Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 5 z 7 14. Informacja o transporcie Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi określonymi w punkcie 15 podpunkt 5. Dla ADR/RID (lądowy), IMDG (morski), ICAO/IATA (lotniczy) transportować zgodnie z: Numer UN: 3454 (stały) 1600 (stopiony) Klasa: Kod klasyfikacyjny 6,1 T1 for UN 1600 T2 for UN 3454 T1 FIR UN 2038 Właściwa nazwa przewozowa: DINITROTOLUENES, STAŁY DINITROTOLUENES, STOPIONY Grupa opakowaniowa: II Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe – pomarańczowe, odblaskowe tablice ostrzegawcze wagony kolejowe – pomarańczowe tablice wg wzoru nr 6.1 z podaniem kodu klasyfikacyjnego 6 Nalepka ostrzegawcza: pomarańczowa nalepka nr 6.1 z podaniem kodu klasyfikacyjnego (6) 60 1600 15. Informacje dotyczące przepisów prawnych Ocena bezpieczeństwa chemicznego Niedokonana. Wymagany termin nie minął. Przepisy prawne 1. Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE 2. Ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84 z późn. zmianami). 3. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami). 4. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628 z późn zmianami). 5. Ustawa z 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 199, poz. 1671 z późn. zmianami). 6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 roku) 7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 z pózn. zmianami). 8. Ustawa z 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 97, poz. 962 z późn. zmianami). 9. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z pózn. zmianami) 10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz zawierających je produktów (Dz. U. nr 168, poz. 1762 z pózn. zmianami). Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 6 z 7 11.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9.07.2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych (Dz.U.2003 nr 163 poz. 1577) Oznakowanie: T – produkt toksyczny N – produkt niebezpieczny dla środowiska Określenia zagrożenia (R): R 45 - może powodować raka R 23/24/25 - działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu R 48/22 - działa szkodliwie po połknięciu; poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka w następstwie długotrwałego narażenia R 51/53 - działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym R 62 - możliwe ryzyko upośledzenia płodności R 68 - możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia Określenia dotyczące prawidłowego postępowania (S): S 35 – Usuwać produkt i jego opakowanie w sposób bezpieczny. S 45 – W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę. S 60 – Produkt i opakowanie usuwać jako odpad niebezpieczny. S 61 – Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki. Produkt przeznaczony wyłącznie do użytku zawodowego 16. Inne informacje Objaśnienia do zwrotów (R): R 45 - może powodować raka R 23/24/25 - działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu R 48/22 - działa szkodliwie po połknięciu; poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka w następstwie długotrwałego narażenia R 51/53 - działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym R 62 - możliwe ryzyko upośledzenia płodności R 68 - możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia Porady dotyczące szkoleń Przeszkolenie w zakresie stosowania materiałów wybuchowych. Zalecane ograniczenia stosowania Stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Możliwość uzyskania dalszych informacji www.nitrochem.com.pl; e-mail: [email protected] Źródła danych, na podstawie których opracowano kartę charakterystyki Informacje oparte są na danych literaturowych, m.in.: 2,4- and 2,6- Dinitrotoluene - Agency for Toxic Substances and Disease Registry ToxFAQs (1999) Toxicological Profile for 2,4- and 2,6-Dinitrotoluene - Atlanta U.S., December 1998 Addendum to the Toxicological Profile for 2,4 and 2,6-Dinitrotoluene - Agency for Toxic Substances and Disease Registry Division of Toxicology and Environmental Medicine Atlanta, October 2009 oraz na aktualnym stanie naszej wiedzy. Celem karty jest opisanie produktu tylko pod kątem wymogów zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Ostatnie zmiany Ogólna aktualizacja przeprowadzona w celu dostosowania karty do Rozporządzenia REACH. Data aktualizacji karty: 23.02.2010 2,4-dinitrotoluen Strona 7 z 7