Informacja o środowisku i jego ochronie Udział społeczeństwa w

STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dr hab. Barbara Iwańska
Informacja o środowisku i jego ochronie
Kraków, 25.10. 2014 r.
STUDIA PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji – źródła prawa
I Prawo międzynarodowe:
 Konwencja sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu
decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. z dnia 9 maja 2003 r.)
 Protokół Protokół w sprawie rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń do Konwencji o dostępie do informacji, udziale
społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzony w
Kijowie dnia 21 maja 2003 r.
II. Prawo UE:
 Artykuł 15 TFUE (zasada otwartości działania, prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych
Unii, z którego korzystanie (zasady i ograniczenia) jest przedmiotem rozporządzeń unijnych).
 Rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do
dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
 Rozporządzenie 1367/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania
postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do
sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty
 Dyrektywa Parlamentu i Rady 2003/98/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie powtórnego wykorzystania informacji
publicznych
 Dyrektywa 2003/4/ WE w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady
90/313/EWG
 Dalsze przepisy szczególne regulujące udostępniania określonych informacji o środowisku (np.
III. Prawo polskie:
 Konstytucja RP (art. 51, 54, 61, 74 ust. 3 w zw. z art. 81 Konstytucji RP)
 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
 Ustawa dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
 Dalsze przepisy szczególne konkretyzujące dostęp do określonych informacji o środowisku
2
1
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji – Konwencja z Aarhus
cd. I
Cel Konwekcji - Artykuł 1 KA
W celu przyczynienia się do ochrony prawa każdej osoby, z obecnego oraz przyszłych pokoleń, do życia w środowisku odpowiednim
dla jej zdrowia i pomyślności, każda ze Stron zagwarantuje, w sprawach dotyczących środowiska, uprawnienia do dostępu do
informacji, udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości zgodnie z postanowieniami
niniejszej konwencji.
 dostęp do informacji,
 udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
 dostęp do wymiaru sprawiedliwości
Konwencja określa standard minimalny
art. 3 ust. 3 KA
Postanowienia niniejszej konwencji nie naruszają prawa Strony do utrzymania lub wprowadzenia środków przewidujących, w
sprawach dotyczących środowiska, swobodniejszy dostęp do informacji (….), niż jest to wym
Art. 3 ust 6 KA
Niniejsza konwencja nie narusza istniejących praw w zakresie dostępu do informacji, udziału społeczeństwa w podejmowaniu
decyzji i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. agane w niniejszej konwencji.
3
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – Konwencja z Aarhus
cd ad. I
Art. 4 Obowiązki państw –stron Konwencji w zakresie udostępniania informacji na wniosek
 obowiązek władz publicznych udzielania społeczeństwu informacji dotyczących środowiska na wniosek
 oraz na żądanie kopii konkretnej dokumentacji zawierającej lub obejmującej taką informację
 bez konieczności wykazywania jakiegokolwiek interesu,
 w żądanej formie, chyba że uzasadnione jest udostępnienie jej przez władzę publiczną w innej formie, w którym to przypadku
podać należy przyczyny udostępnienia jej w tej formie, lub informacja jest już powszechnie dostępna w innej formie.
 w określonym terminie
Możliwość odmowy udzielenia informacji
 Enumeratywnie określone przyczyny
 Dotyczące przedmiotu żądanej informacji lub sposobu sformułowania wniosku
 Dotyczące ochrony poufności danych
– Obowiązek zawężającego sposobu interpretacji przesłanek odmowy uwzględniającego społeczny interes
przemawiający za ujawnieniem informacji oraz to, czy żądana informacja dotyczy wprowadzania zanieczyszczeń do
środowiska
– Obowiązek udostępnienia informacji częściowej
Opłaty
 Możliwość pobierania uzasadnionych opłat za dostarczenie informacji
 Obowiązek udostępnienia wnioskodawcom tabeli opłat, okoliczności, w których mogą one być pobierane lub umorzone, oraz
kiedy dostarczenie informacji jest uwarunkowane wcześniejszym wniesieniem takiej opłaty
 Informacje „bezpłatne” .
Art.. 9 ust 1 Ochrona prawna – dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem
powołanym z mocy ustawy w sytuacji gdy żądanie udostępnienia informacji zgodnie z postanowieniami artykułu 4 pozostało
nierozpatrzone, niesłusznie odrzucone w całości lub w części, załatwione nieodpowiednio lub w inny sposób potraktowane
niezgodnie z postanowieniami tego artykułu.
4
2
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – Konwencja z Aarhus
cd ad. I
Art. 5 KA - Obowiązki państw – stron Konwencji w zakresie zbierania i rozpowszechniania informacji
mechanizmy służące zapewnieniu korzystania z prawa dostępu do informacji o środowiska w sposób efektywny szczegółowe obowiązki państw – stron KA odnoszące się do zbierania, uaktualniania, opracowywania i udostępniania w
szczególności poprzez rozpowszechnianie różnego rodzaju informacji dotyczących środowiska gromadzonych w interesie
publicznym przez władze publiczne:
•
stworzenia systemu zapewniającego odpowiedni dopływ do władzy publicznej informacji o planowanych i prowadzonych
działaniach mogących znacząco wpływać na środowisko,
•
zapewnienia przejrzystego sposobu udostępniania przez władze publiczne społeczeństwu informacji dotyczących środowiska
oraz ich rzeczywistej dostępności (np. wykorzystanie elektronicznych lub innych przyszłych form komunikacji; punkty kontaktowe)
publikowanie i rozpowszechniania niektórych informacji/dokumentów dotyczących środowiska
udział podmiotów korzystających ze środowiska w upublicznianiu informacji dotyczących środowiska
dostarczanie konsumentom rzetelnej informacji o produktach
tworzenia spójnego, ogólnokrajowego system wykazów lub rejestrów zanieczyszczeń w postaci publicznie
dostępnej skomputeryzowanej bazy danych zestawionych na podstawie ujednoliconych sprawozdań obejmującego
wprowadzanie, uwalnianie i przemieszczanie się określonego rodzaju substancji i produktów, wliczając w to wodę,
energię i wykorzystane zasoby, z określonych rodzajów działalności do elementów środowiska i do miejsc ich
oczyszczania lub składowania na danym terenie lub poza nim.
Art. 5 ust. 10 KA: Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie narusza prawa Strony do odmowy ujawniania niektórych
informacji dotyczących ochrony środowiska zgodnie z artykułem 4 ustępy 3 i 4 KA
5
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – Konwencja z Aarhus
cd ad. I
Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń PRTR – Pollutant Release and Transfer Release
zawiera informacje dotyczące uwalniania do środowiska określonych zanieczyszczeń pochodzących z określonych
zakładów, łącznie z informacją o przemieszczaniu tych zanieczyszczeń
Protokół w sprawie rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń do Konwencji o dostępie do informacji, udziale
społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska,
sporządzony w Kijowie dnia 21 maja 2003 r.
Art. 1 Protokołu
Celem niniejszego Protokołu jest rozszerzenie dostępu społeczeństwa do informacji poprzez utworzenie spójnych,
zintegrowanych, ogólnokrajowych rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń (PRTR), zgodnie z postanowieniami
niniejszego Protokołu, który mógłby ułatwić udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących
środowiska, jak również przyczynić się do zapobiegania i redukcji zanieczyszczenia środowiska.
Implementacja Protokołu w prawe UE i krajowym:
 Rozporządzenie Nr 166/2006 w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (…)
(tzw. rozporządzenie PRTR)
 art. 236a – 236d ustawy z dnia 21 27 kwietnia 2001 – Prawo ochrony środowiska: Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu
Zanieczyszczeń
6
3
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
II. Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
Źródła prawa:
 Artykuł 15 TFUE (zasada otwartości działania, prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek
organizacyjnych Unii, z którego korzystanie (zasady i ograniczenia) jest przedmiotem rozporządzeń unijnych.
 Rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do
dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
 Rozporządzenie nr 1367/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania
postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do
sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (dalej jako Rozporządzenie Aarhus)

Rozporządzenie PRTR

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/98/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie powtórnego wykorzystania
informacji publicznych
Dyrektywa 2003/4/ WE w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady
90/313/EWG
Dalsze przepisy szczególne regulujące udostępniania określonych informacji o środowisku (np. dyrektywa 20011/18 GMO)




Przepisy unijne :
regulują zasady dostępu do dokumentów lub informacji dotyczących środowiska od instytucji, organów, jednostek
organizacyjnych UE: rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Harmonizują dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie w państwach członkowskich – dyrektywa 2003/4 i
dalsze przepisy szczególne
7
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Rozporządzenie 1049/2001 – dostęp do dokumentów Parlamentu, Rady i Komisji
Określa:
 zakres podmiotowy i przedmiotowy prawa dostępu do dokumentów
 zasady, warunki i ograniczenia prawa dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
w taki sposób, aby zapewnić możliwie najszerszy dostęp do dokumentów;
 ustala zasady zapewniające możliwie najłatwiejsze wykonanie tego prawa
 promuje dobre praktyki administracyjne w odniesieniu do dostępu do dokumentów
Dokumenty a informacja (sprawa T-264/04, Eur-lex)
„Na potrzeby stosowania rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów
Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji pojęcia dokumentu i informacji powinny zostać rozróżnione. Prawo
publicznego dostępu do dokumentu instytucji dotyczy wyłącznie dokumentów, a nie informacji rozumianych
w sposób bardziej ogólny, i nie nakłada na instytucje obowiązku udzielenia odpowiedzi na każdy wniosek
jednostki o przekazanie jej informacji”.
8
4
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Rozporządzenie 1049/2001 - dostęp do dokumentów Parlamentu, Rady i Komisji
1) Prawo każdego obywatela Unii, każdej osoby fizycznej lub prawnej zamieszkałej lub mającej siedzibę w państwie
członkowskim; możliwość udzielać dostępu do dokumentów wszelkim osobom fizycznym lub prawnym niezamieszkałym lub
niemającym siedziby w państwie członkowskim.
2) Wnioski w dowolnej formie, precyzyjne, pomoc i informacja dotycząca metod i miejsc skłaniania wniosków
2) Przetwarzanie wniosków i wniosków potwierdzających
3) Traktowanie dokumentów sensytywnych
4) Dostęp do dokumentów (forma udostępnienia, opłaty, rozpowszechnianie)
3) Wyjątki i dostęp do części dokumentu
Ograniczenia z przyczyn dotyczących względów interesu publicznego lub prywatnego; w art. 4 ww rozporządzenia określony
został system wyjątków pozwalający instytucjom na odmowę dostępu do dokumentu, w przypadku gdy jego ujawnienie
naruszyłoby jeden z interesów chronionych przez ten artykuł.
sprawa T-264/04 (Eur-lex)
 „Instytucje dysponują szerokim zakresem swobodnego uznania przy dokonywaniu analizy ewentualności naruszenia interesu
publicznego chronionego przez art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1049/2001 (…), a w związku z tym dokonywana przez
Sąd kontrola zgodności z prawem wydawanych przez instytucje decyzji odmawiających dostępu do dokumentów ze względu
na bezwzględnie obowiązujące wyjątki związane z interesem publicznym musi zostać ograniczona do kontroli przestrzegania
zasad postępowania i obowiązku uzasadnienia materialnej prawdziwości stanu faktycznego, jak również braku oczywistych
błędów w ocenie stanu faktycznego i nadużycia władzy”.
9
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Rozporządzenie Aarhus - dostęp do informacji dotyczącej środowiska
Celem rozporządzenia jest przyczynienie się do realizacji zobowiązań wynikających z Konwencji z Aarhus
poprzez ustanowienie przepisów regulujących zastosowanie postanowień Konwencji do instytucji i
organów Wspólnoty, w szczególności poprzez zagwarantowanie prawa dostępu do informacji dotyczących
środowiska, w tym poprzez ich udostępnianie i rozpowszechnianie oraz określenie warunków i
praktycznych rozwiązań dla korzystania z tego prawa;
Wyrok Sądu z dnia 9 września 2011 r. w sprawie T-29/08
Rozporządzenie Aarhus „stanowi lex specialis w stosunku do rozporządzenia nr 1049/2001 w
sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji,
zastępując, zmieniając lub uszczegółowiając niektóre przepisy ostatniego z rozporządzeń
wówczas, gdy wniosek o udzielenie dostępu dotyczy informacji dotyczących środowiska lub
informacji dotyczących emisji do środowiska”.
10
5
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Rozporządzenie Aarhus
Zakres zmian lub uszczegółowienie przepisów rozporządzenia 1049/2001 przez Rozporządzenie Aarhus obejmuje:
 Beneficjentów i zakres przedmiotowy (art. 3 w zw. z art. 2 ust. 1 lit a, c, d) poprzez rozszerzenie zakresu uprawnionych
(każda osoba fizyczna lub prawna występująca z wnioskiem o udostępnienie informacji) i zakresu przedmiotowego prawa
dostępu (informacje dotyczące środowiska)
 zasady gromadzenia i rozpowszechnianie informacji dotyczących środowiska (art. 4)
 wymogi dotyczące jakości informacji dotyczących środowiska – ich aktualności, dokładności i porównywalności (art. 5)
 zastosowanie wyjątków dotyczących wniosków o udzielenie informacji dotyczących środowiska odpowiednio poprzez
ich ograniczenie (np. uznanie, że nadrzędny interes publiczny nakazujący ujawnienie informacji istnieje w przypadku, gdy
wnioskowane informacje dotyczą emisji do środowiska) lub rozszerzenie (poprzez dodatkową przesłanką odnoszącą się do
negatywnego wpływu na ochronę środowiska, którego dotyczą informacje, takiego jak miejsca lęgowe rzadkich gatunków (art.
6)
 postępowania z wnioskami o uzyskanie dostępu do informacji, które nie są w posiadaniu instytucji lub organu Wspólnoty (art.7)
 współpracy instytucji i organów Unii z organami władzy publicznej y w przypadkach zagrożenia (art.8)
11
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska - od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Rozporządzenie 1049/2001 – wyjątki (przykład)
Art. 4 ust. 2 tiret trzeci
Instytucje odmawiają dostępu do dokumentu w przypadku, gdy ujawnienie go naruszyłoby ochronę:
– celu kontroli, dochodzenia lub audytu,
chyba że za ujawnieniem przemawia nadrzędny interes publiczny.
Rozporządzenie 1367/2006 – wyjątki
Art. 6 ust. 1
W odniesieniu do art. 4 ust. 2 tiret pierwsze i trzecie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, z wyjątkiem dochodzeń, w
szczególności tych dotyczących możliwego naruszenia prawa wspólnotowego, uznaje się, że nadrzędny interes publiczny
nakazujący ujawnienie informacji istnieje w przypadku, gdy wnioskowane informacje dotyczą emisji do środowiska.
W odniesieniu do innych wyjątków określonych w art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 podstawy odmowy podlegają
wykładni zawężającej, z uwzględnieniem interesu publicznego, któremu służy ujawnienie, oraz tego, czy wnioskowane
informacje dotyczą emisji do środowiska.
12
6
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska - od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych
UE: rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Przesłanki odmowy
C- 1/11 odmowa dostępu do dokumentów dotyczących toczącego się postępowania w sprawie uchybienia
przez Portugalie zobowiązaniom w związku z projektem budowy zapory na rzece Sabor
Trybunał dopuścił posłużenie się ogólnymi domniemaniami odnoszącymi się do niektórych kategorii
dokumentów zamiast badania każdego dokumentu indywidulanie i konkretnie przed wydaniem
odmowy dostępu. Jest to uzasadnione koniecznością zapewnienia ochrony prawidłowego przebiegu
postępowania przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązań i jego celu
Wyłączenie ma charakter czasowy.
-
Zob. także C-514/11P i C-605/11P
13
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska - od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE: rozporządzenie
1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
Sprawa T-111/11 skarga o stwierdzenia nieważności dorozumianej decyzji Komisji odmawiającej udzielenia
stronie skarżącej dostępu do określonych dokumentów dotyczących zgodności ustawodawstw państw
członkowskich z prawem Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska, a następnie żądanie stwierdzenia
nieważności późniejszej wyraźnej decyzji z dnia 30 maja 2011 r., częściowo odmawiającej dostępu do części
tych dokumentów (Eur-lex)
-
-
„W tym względzie wystarczy wskazać, że zarówno konwencja z Aarhus, jak i rozporządzenie nr 1367/06
przewidują zapewnienie społeczeństwu dostępu do informacji dotyczących środowiska na wniosek lub
poprzez aktywne rozpowszechnianie informacji przez odnośne władze i instytucje.
Ponieważ władze i instytucje mogą odmownie rozpatrzyć wniosek o dostęp do informacji, jeżeli
wchodzą one w zakres stosowania określonych wyjątków, należy stwierdzić, że nie mają one
obowiązku aktywnie rozpowszechniać tych informacji. W przeciwnym bowiem wypadku
wspomniane wyjątki nie miałyby żadnego skutku, co w sposób oczywisty jest niezgodne z duchem i literą
konwencji z Aarhus i rozporządzenia nr 1367/06”.
14
7
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dostęp do informacji dotyczących środowiska - od instytucji, organów, jednostek organizacyjnych UE:
rozporządzenie 1049/2001 i rozporządzenie 1367/2006
T-278/11
Odrzucenie skargi o stwierdzenie nieważności dorozumianej decyzji Komisji o odmowie udzielenia
dostępu do żądanych dokumentów z powodu przekroczenia terminu do wniesienia skargi (Eur-lex)


„milczenie instytucji jako takie może, bez podważenia systemu środków odwoławczych ustanowionego
przez traktat FUE, być utożsamiane z wydaniem decyzji, chyba że istnieją przepisy wyznaczające w sposób
wyraźny termin, po upływie którego domniemywa się wydanie takiej decyzji przez instytucję mającą zająć
stanowisko, i określające treść tej decyzji
Zgodnie z art. 8 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 brak odpowiedzi ze strony instytucji w podanym
limicie czasowym (…) jest uważany za odpowiedź odmowną i uprawnia wnioskodawcę zgodnie
z odpowiednimi postanowieniami traktatu FUE do wszczęcia postępowania sądowego wobec instytucji"
15
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Harmonizacja publicznego prawa dostępu do informacji dotyczących środowiska


Dyrektywa 2003/4/ WE w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady
90/313/EWG
Dalsze przepisy szczególne regulujące udostępniania określonych informacji o środowisku (np. dyrektywa 20011/18 GMO)
Dyrektywa 2003/4 - Motyw (1):
Zwiększony publiczny dostęp do informacji o środowisku i rozpowszechnianie takich informacji wpływa na zwiększenie
świadomości ekologicznej, swobodną wymianę opinii, bardziej efektywne uczestnictwo społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
dotyczących środowiska, a ostatecznie na poprawę stanu środowiska.
Artykuł 1 dyrektywy 2003/4 – Celem niniejszej dyrektywy jest:
a) zagwarantowanie prawa dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub
które są przeznaczone dla tych organów, oraz określenie podstawowych warunków i praktycznych ustaleń dotyczących realizacji
tego prawa; oraz
b) zapewnienie, że informacje o środowisku będą automatycznie stopniowo udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie
by osiągnąć stan najszerszej możliwej dostępności i rozpowszechnienia w społeczeństwie informacji o środowisku. W tym celu
popiera się, w szczególności, wykorzystanie komunikacji teleinformatycznej i/lub technologii elektronicznej, jeśli są one dostępne.
Standard minimalny
Postanowienia niniejszej dyrektywy nie wpływają na prawo Państwa Członkowskiego do utrzymywania lub wprowadzania środków
pozwalających na dostęp do informacji w stopniu szerszym, niż jest to wymagane przez niniejszą dyrektywę (motyw 24);
podstawa prawna dyrektywy – obecny art. 191 TFUE – harmonizacja minimalna (art. 193 TFUE)
16
8
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – sposobu udostępniania informacji o środowisku


Dostęp do informacji o środowisku na wniosek
Rozpowszechnianie informacji o środowisku
Dyrektywa 2003/4 – definicje



"Informacje o środowisku" - informacje w dowolnej formie dotyczące stanu środowiska, czynników, środków lub działań,
które wpływają lub mogą wpłynąć na środowisko, lub mają na celu jego ochronę, analizy kosztów i korzyści oraz analizy
gospodarcze wykorzystywane w ramach takich środków lub działań, jak również informacje dotyczące stanu ludzkiego
zdrowia i bezpieczeństwa, łącznie ze skażeniem łańcucha pokarmowego, warunkami życia człowieka, obiektami kultury i
budowlami w stopniu, w jakim ulegają one, lub mogą ulec, wpływowi tych elementów.
"Organ władzy publicznej" - rząd lub inne organy administracji publicznej na poziomie krajowym, regionalnym lub
lokalnym, niezależnie od tego, czy pełnią one określone obowiązki dotyczące środowiska. Definicja ta obejmuje
także inne osoby lub organy sprawujące, na mocy prawa krajowego, publiczne funkcje administracyjne dotyczące środowiska,
jak też inne osoby lub organy im podlegające i pełniące publiczne obowiązki lub funkcje dotyczące środowiska.
"Wnioskodawca" każdą osobę fizyczną lub prawną, zwracającą się o udostępnienie informacji o środowisku.
17
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – dostęp do informacji o środowisku na wniosek (art. 3-6)






Podmioty uprawnione – każda osoba fizyczna lub prawna bez konieczności wykazania interesu.
Podmioty zobowiązane – organy władzy publicznej
Przedmiot udostępnienia – informacja o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organu władzy publicznej lub które są
dla nich przeznaczone
Termin udostępniania – co do zasady tak szybko jak to możliwe, bez zbędnej zwłoki oraz z uwzględnieniem terminu
postulowanego przez wnioskodawcę
Forma lub format udostępnienia informacji o środowisku – co do zasady zgodnie z wnioskiem
Wyjątki (art.4)
– ujawnianie informacji powinno stanowić regułę
– odmowa udostępnienia informacji o środowisku możliwa ale w określonych i jasno sprecyzowanych przypadkach
– podstawy odmowy interpretowane zawężająco
– obowiązek każdorazowego wyważania czy interes, któremu ma służyć ujawnienie informacji, nie przeważa nad
interesem dyktującym odmowę udostępnienia informacji
– obowiązek udostępnienia części informacji o środowisku, w przypadku gdy z informacji, których dotyczy wniosek,
można wydzielić informacje wchodzące w zakres wyjątków
– powody odmowy przedstawione wnioskodawcy w terminie określonym w dyrektywie
– Przesłanki odmowy - które państwa członkowskie mogą wdrażając dyrektywę przewidzieć w prawie krajowym określone enumeratywnie: odnoszą się do sposobu sformułowania wniosku lub jego przedmiotu (art. 4 ust. 1) oraz
przypadków, gdy ujawnienie informacji negatywnie wpłynie na określone w art. 4 ust. 2 interesy, ale z zastrzeżeniem
wyjątków od możliwości powołania się na te przypadki (nieograniczony dostęp - tzw. „wyjątki od wyjątków „– zob.
M. Bar, J. Jendrośka 2014).
18
9
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – dostęp do informacji o środowisku na wniosek (art. 3-6)



Opłata:
– za dostarczenie informacji
– uzasadniona
– informacje nie podlegające opłacie
Ochrona prawna
– droga administracyjna i sądowa
– w sytuacji gdy wniosek o udostępnienie informacji został zignorowany, niesłusznie odrzucony (w całości lub częściowo),
nieodpowiednio rozpatrzony lub w inny sposób potraktowany niezgodnie z uregulowaniami art. 3, 4 lub 5 dyrektywy
Pozostałe gwarancje prawa dostępu do informacji o środowisku na wniosek:
– Jakość informacji o środowisku
– Udostępnianie informacji na temat procedur pomiarowych, łącznie z metodami analiz, pobierania i przygotowywania
próbek, wykorzystanych przy opracowywaniu informacji lub dotyczące wykorzystanych procedur standardowych
– obowiązek organów władzy wspierania społeczeństwa w jego dążeniu do uzyskania dostępu do informacji
– obowiązek PC ustalenia praktyczne rozwiązań, pozwalających na skuteczne udostępnianie informacji o środowisku
(tworzenie wykazów organów władzy publicznej, które są publicznie dostępne; wyznaczenie urzędników ds. informacji;
infrastruktura; rejestry lub wykazy; punkty informacyjne).
Państwa Członkowskie zapewniają, że organy władzy publicznej odpowiednio informują społeczeństwo o jego prawach
wynikających z dyrektywy i w tym celu dostarczają w odpowiednim stopniu informacji, wytycznych i wskazówek.
19
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – rozpowszechnianie informacji o środowisku (art. 7)
Motyw 21: W celu zwiększenia społecznej świadomości ekologicznej i poprawienia ochrony środowiska, organy władzy publicznej
powinny udostępniać i rozpowszechniać informacje o środowisku, które odnoszą się do pełnionych przez nie funkcji, w
szczególności wykorzystując komunikację teleinformatyczną i/lub technologie elektroniczne, jeśli są one dostępne.
Rozpowszechnianie informacji o środowisku
•
obowiązek aktywnego i systematycznego rozpowszechniania informacji wykorzystując komunikację teleinformatyczną i/lub
technologię elektroniczną, bazy danych
•
dyrektywa określa zakres informacji, które mają być udostępniane i rozpowszechniane (np. przepisy prawne, dokumenty
planistyczne odnoszące się do środowiska; niektóre raporty; dane pochodzących z monitoringu działalności, która wpływa lub
może wpłynąć na środowisko; czy oceny ryzyka dotyczące elementów środowiska
•
szczególne obowiązki odnoszące się do sprawozdań i raportów
•
szczególne obowiązki w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego lub środowiska,
spowodowanego przez działalność człowieka lub przyczyny naturalne - obowiązek rozpowszechniania natychmiast i bez
zwłoki.
•
granice obowiązku rozpowszechniania informacji – wyjątki określone art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy 2003/4
20
10
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 a przepisy szczególne (przykład)
Dostęp do informacji o środowisku w dyrektywach szczególnych, np. art. 25 dyrektywy 2001/18 (GMO)
Art. 25 Poufność
1. Komisja i właściwe władze nie ujawniają stronom trzecim jakichkolwiek poufnych informacji zgłaszanych lub wymienianych na
mocy niniejszej dyrektywy i chronią prawa własności intelektualnej odnoszące się do otrzymywanych danych.
2. Zgłaszający może wskazać informacje zawarte w zgłoszeniu przedłożonym na mocy niniejszej dyrektywy, których ujawnienie
mogłoby naruszyć jego pozycję wobec konkurencji i które dlatego należy traktować jako poufne. W takich przypadkach należy
podać możliwe do sprawdzenia uzasadnienie.
3. Właściwy organ po konsultacji ze zgłaszającym zadecyduje, które informacje należy traktować jako poufne i poinformuje
zgłaszającego o swojej decyzji.
4. W żadnym wypadku nie mogą być uważane za poufne następujące informacje dostarczone zgodnie z art. 6, 7, 8,
13, 17, 20 lub 23:
- ogólny opis GMO, nazwa i adres zgłaszającego, cel uwolnienia, miejsce uwolnienia i zamierzone zastosowanie;
- metody i plany monitorowania GMO i działań przewidzianych w razie sytuacji awaryjnych;
- ocena ryzyka dla środowiska naturalnego.
5. (…)
C-552/07: (…) treść art. 4 ust. 2 dyrektywy 2003/4, zgodnie z którymi wniosek o udostępnienie informacji o środowisku może
zostać oddalony, jeżeli ujawnienie żądanych informacji mogłoby negatywnie wpłynąć na określone interesy, wśród których
znajduje się bezpieczeństwo publiczne, nie mogą zostać skutecznie podniesiona przeciwko wymogom przejrzystości wynikającym
z art.25 ust. 4 dyrektywy 2001/18” (Eur-lex).
21
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – orzecznictwo TSUE (Eur-lex, Lex)
Niewłaściwa transpozycja dyrektywy

C-233/00 (niedopuszczalne rozszerzenie katalogu wyjątków)

C-217/97 (brak jednoznacznego określenia w prawie krajowym prawa dostępu do informacji częściowej)
Zakres stosowania dyrektywy – pojęcia

C-316/01 oraz C-204/09 (dyrektywa ma zastosowanie, gdy żądana informacja stanowi 'informacje o środowisku' w
rozumieniu art. 2 pkt 1 te dyrektywy)

C-266/09 (informacja o środowisku obejmuje informacje „przedłożone w ramach krajowego postępowania w sprawie
wydania lub rozszerzenia zezwolenia na dopuszczenie do obrotu środka ochrony roślin w odniesieniu do ustalenia
maksymalnej ilości zawartości pestycydów, ich składnika lub produktów przetworzonych w artykułach spożywczych albo
napojach„ teza1 )

C- 204/09 (dyrektywa umożliwia wyłączenie z zakresu pojęcia ‘organów władzy publicznej’ organów lub instytucji pełniących
funkcje o charakterze sądowym lub ustawodawczym, ale do czasu zakończenia procesu legislacyjnego)

C- 515/11 (przyznana w dyrektywie możliwość, by nie traktować jako organów władzy publicznej 'organów lub instytucji
pełniących funkcje o charakterze ustawodawczym' nie może dotyczyć organów administracji w zakresie, w jakim opracowują
i wydają przepisy normatywne o randze niższej niż ustawowa)
22
11
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – orzecznictwo TSUE

C-266/09 (Wniosek o udostępnienie informacji złożony w czasie obow. Dyr. 90/313 – decyzja wydana w czasie obow. Dyr..
•
„(…) co do zasady nowy przepis stosuje się od momentu wejścia w życie aktu, który go zawiera. Choć nie stosuje się go do
sytuacji prawnych powstałych i ostatecznie zakończonych pod rządami dawnej ustawy, stosuje się go do przyszłych skutków
tych sytuacji oraz do nowych sytuacji prawnych. Inaczej jest tylko – i to z zastrzeżeniem zasady niedziałania wstecz aktów
prawnych – jeżeli wraz z nowym przepisem zostają wydane przepisy szczególne, które określają konkretnie jego warunki
stosowania w czasie.
(…) dyrektywa 2003/4, która uchyla dyrektywę 90/313, nie zawiera w tym względzie żadnego przepisu szczególnego.
(…) prawo dostępu do informacji o środowisku może ulec konkretyzacji dopiero w dniu, w którym właściwe organy
wypowiadają się na temat wniosku, który do nich wpłynął. Dopiero bowiem w tym momencie (…) do organów tych należy
dokonanie oceny, w świetle wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, czy należy wydać, czy też nie,
informacje objęte wnioskiem.
ponieważ „sporna decyzja została wydana po upływie terminu do dokonania transpozycji dyrektywy 2003/4, w braku
przeciwnych przepisów tej dyrektywy okoliczności faktyczne rozpatrywane w postępowaniu przed sądem krajowym powinny
być w każdym razie oceniane w świetle prawa dostępu do informacji o środowisku zdefiniowanego we wspomnianej
dyrektywie, która w swoim art. 3 nie wprowadza zresztą rozróżnienia – w zależności od charakteru informacji, których
ujawnienie reguluje – między informacjami, które były w posiadaniu właściwych organów przed dniem 14 lutego 2005 r.,
a informacjami, które znalazły się w ich posiadaniu dopiero po tej dacie” (pkt31-36)
•
•
•
2003/4)
23
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – orzecznictwo TSUE
Wyjątki (art. 4)

C-266/09 - art. 4 ust. 2 dyrektywy (obowiązek wyważania interesu publicznego, któremu ma służyć ujawnienie informacji o
środowisku, z interesem szczególnym dyktującym odmowę udostępnienia informacji - musi następować w każdym
konkretnym przypadku przedłożonym właściwym organom, nawet jeżeli prawodawca krajowy określi w przepisie o
charakterze generalnym kryteria umożliwiające ułatwienie tej porównawczej oceny istniejących interesów)

C-71/10 - art. 4 ust. 2 dyrektywy (w ramach porównywania publicznego interesu ujawnienia informacji z interesem
dyktującym odmowę ich udostępnienia w celu oceny wniosku zmierzającego do udostępnienia takich informacji osobie
fizycznej lub prawnej można uwzględnić kumulatywnie kilka przyczyn odmowy wskazanych w tym przepisie)

C- 204/09 (wyjątek odnoszący się do „poufności działań (obrad) organów władzy publicznej, jeśli jest ona prawnie
przewidziana”– w prawie krajowe należy jasno ustalić zakres pojęcia 'działań” władzy publicznej)

C-329/13 (wyjątek odnoszący się do negatywnego wpływu na „toczące się postępowanie sądowe, szanse jakiejkolwiek
osoby na sprawiedliwy proces lub zdolność organu władzy publicznej do prowadzenia dochodzenia karnego lub
dyscyplinarnego” – Trybuna badał czy przewidziana w dyrektywie możliwość a nie obowiązek jego wprowadzenia nie
narusza art. 47 KPP gwarantującego poszanowanie prawa do sprawiedliwego procesu)
24
12
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie – prawo UE
cd. II
Dyrektywa 2003/4 – orzecznictwo TSUE
Termin
 C- 186/04 (określony w dyrektywie termin do udostępnienia informacji ma charakter wiążący)
Opłata (art. 5)

C-217/97 (opłata nie może przekraczać pewnej uzasadnionej wartości; brak możliwości przerzucenia na
podmioty wnioskujące o udzielenie informacji całości kosztów faktycznie poniesionych z budżetu państwa
na czynności związane z wyszukaniem informacji)

C- 217/97 (opłata naliczona w przypadku, gdy wniosek o udzielenie informacji został odrzucony, nie może
zostać uznana za uzasadnioną, ponieważ w takim przypadku informacje nie zostały faktycznie udzielone w
rozumieniu art. 5 dyrektywy)
25
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
III. Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
 Konstytucja RP (art. 51, 54, 61, 74 ust. 3 w zw. z art. 81 Konstytucji RP)
 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
 Dalsze przepisy szczególne konkretyzujące dostęp do określonych informacji o środowisku.
26
13
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III Ustawa o dostępie do informacji publicznej

Informacja publiczna to informacja o sprawach publicznych

powszechne prawo dostępu do informacji publicznej oraz prawo do ponownego wykorzystania informacji publicznej

Zakres prawa do informacji publicznej - uprawnienie do (a) uzyskania informacji publicznej, w tym
uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego; 2) wglądu
do dokumentów urzędowych; 3) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z
powszechnych wyborów

Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną
wiedzę o sprawach publicznych.’

Ustawa szeroko określa zakres podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej - władze publiczne oraz
inne podmioty wykonujące zadania publiczne, a także organizacje związkowe i pracodawców reprezentatywne organizacje
związkowe oraz partie polityczne (art. 4)

Ustawowe ograniczenia prawa do informacji publiczne (art. 5)

Informacja publiczna podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej
ustawie

Dostęp do informacji publicznej - rozdział 2 ustawy – (przedmiot udostępnienia - przykładowy katalog informacji i
dokumentów stanowiących informację publiczną oraz sposoby udostępnienia informacji publicznych -- udostępnianie
informacji w BIP, centralnym repozytorium, w przeciwnym razie tryb wnioskowy)

Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej – warunki ponownego wykorzystania (art. 2a)
27
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o dostępie do informacji publicznej a ustawa o informacji o środowisku
Wyrok NSA w Warszawie z dnia 30 października 2002 r., II SA 1956/02 ( LEX nr 78062)
„Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej i art. 61 Konstytucji RP informację
publiczną stanowi bowiem każda wiadomość wytworzona przez szeroko rozumiane władze
publiczne oraz osoby pełniące funkcje a także inne podmioty, które tę władzę realizują bądź
gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa w zakresie tych kompetencji.
Taki charakter ma również wiadomość niewytworzona przez podmioty publiczne lecz odnoszące
się do tych podmiotów”
Norma kolizyjna
Art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej
Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie naruszają innych ustaw określających odmiennie
zasady i tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi
28
14
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o dostępie do informacji publicznej a ustawa o informacji o środowisku (wyrok NSA z dnia 20 marca 2012 r. I OSK
2451/11, LEX nr 1285013; przywołany za M. Bar, J. Jendrośka: Komentarz…, 2014)




Zgodnie z art.1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej „każda informacja o sprawach publicznych stanowi
informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonym ustawą”.
Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie naruszają innych ustaw określających odmiennie zasady i
tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi
„Tryb udostępnia informacji publicznej dotyczącej środowiska i jego ochrony jest trybem szczególnym w
stosunku do trybu udzielania informacji publicznej”
Ustawa o informacji o środowisku ma pierwszeństwo przed ustawą o dostępie do informacji publicznej
„Jeśli więc, tak jak to miało miejsce w przedmiotowej sprawie, wnioskodawca nieprawidłowo uzasadnił podstawę swego żądania
wskazując na ustawę o dostępie do informacji publicznej zamiast na ustawę o udostępnianiu informacji o środowisku, to organ
powinien nadać wnioskowi bieg biorąc pod uwagę materię żądania. Niewątpliwie to materialna treść żądania determinuje
postępowanie w sprawie i wskazuje, jakie przepisy mają zastosowanie. [...] Jeżeli materia decyzji dotyczy informacji o środowisku
i jego ochrony, to informacji publicznej o tej decyzji udziela się w oparciu o ustawę o udostępnianiu informacji o środowisku".
Zob. także Wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 marca 2014 r., IV SA/Wa 2136/13
29
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o dostępie do informacji publicznej a ustawa o informacji o środowisku
Zastosowanie ustawy o informacji publicznej do dostępu do informacji o środowisku (M. Bar, J.
Jendrośka, Komentarz…. 2014; J. Jendrośka, M. Bar, 2005; wyrok WSA w Warszawie z dnia 28.10.2011, IV
SA/Wa 1326/11)

ustawa o dostępie do informacji publicznej nie ma zastosowania – w przypadku gdy ustawa o informacji o
śr. odmiennie reguluje określone kwestie (np. terminy, opłaty, wyjątki, zasadniczy sposób udostępniania,
udostępnianie informacji przetworzonej)

Ustawa o dostępie do informacji publicznej ma zastosowanie – w przypadku gdy ustawa o informacji o śr.
częściowo reguluje określone kwestie (np. rodzaje informacji podlegających udostępnianiu poprzez Biuletyn
Informacji Publicznej, zasady prowadzenia Biuletynu)

Ustawa o dostępie do informacji publicznej ma zastosowanie – w przypadku gdy ustawa o informacji o śr.
nie reguluje określonych kwestii (np. sankcje karne za bezprawne nieudostępnienie informacji publicznej
czy prawo dostępu do posiedzeń kolegialnych organów).
30
15
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku
Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą (art. 4 ustawy o informacji)


Powszechne prawo do informacji o środowisku (art. 4, 8, 13 ustawy o informacji)
Obowiązek organów administracji udostępniania informacji o środowisku (art. 8 ustawy)
–
–
organ administracji - rozumie się przez to:
a) ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym
imieniu inne terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego,
b) inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do
wykonywania zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony;
M. Bar, J. Jendrośka, Komentarz…, 2014 : „organy inne niż objęte definicją „organu administracji" powinny
zgodnie z konwencja i dyrektywą udostępniać informacje o środowisku i jego ochronie. Obowiązek ten
obejmuje więc również wszystkie konstytucyjne organy władzy publicznej oraz inne podmioty wykonujące
zadania publiczne, a także ich organy doradcze i pomocnicze”.
31
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku

Przedmiotem udostępnienia jest:
- informacja o środowisku (art. 8 w zw. z art. 9 ustawy)
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 marca 2014 r., IV SA/Wa 2136/13
- będąca w posiadaniu organów administracji (informacje, które w imieniu organu administracji
dysponują osoby trzecie, w tym też informacja, której organ ten ma prawo żądać od osób trzecich lub dla
nich przeznaczonych (informacje znajdującą się w posiadaniu organu administracji, wytworzone przez
ten organ lub otrzymane przez organ od osoby trzeciej) - art. 8 w zw. z art. 3 pkt 2,3 i 9 ustawy
„Zakres przedmiotowy obowiązku udzielania informacji wyznaczony jest w art. 8 w związku z art. 9 tej ustawy
- klauzulą ogólną "informacje o środowisku znajdujące się w posiadaniu organu lub które są dla niego
przeznaczone„ (Postanowienie NSA w Warszawie z dnia 30 listopada 2010 r. II OW 60/10 LEX nr 743496).
32
16
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku
cd.
 udostępniając informacje dotyczące emisji (wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku
działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi substancje lub energie,) organ administracji
informuje także, na wniosek podmiotu żądającego informacji, o miejscu, w którym znajdują się dane na
temat metod przeprowadzania pomiarów, w tym sposobów poboru i przetwarzania próbek oraz sposobów
interpretacji uzyskanych danych, które posłużyły do wytworzenia udostępnianej informacji, lub odsyła do
stosownych metodyk referencyjnych w tym zakresie.
 Udostępniając informacje o środowisku i jego ochronie przekazane przez osoby trzecie, organ wskazuje
źródło ich pochodzenia
 Wyznaczenie osób w urzędach, które zajmują się udostępnianiem informacji o środowisku i jego ochronie.
33
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku
Dwa tryby udostępniania informacji o środowisku:
1. na wniosek
2. upowszechnianie (rozpowszechnianie) informacji o środowisku
34
17
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku
Udostępnianie informacji o środowisku na wniosek (art. 12-20, 26-28)


pisemny wniosek (wątpliwości co do stosowania wymogów określonych w art. 63 kpa)
bez pisemnego wniosku
- informacje niewymagające wyszukiwania
- w sytuacji poważnego zagrożenia dla życia zdrowia lub środowiska (dyrektywa – obowiązek rozpowszechniania natychmiast
i bez zwłoki)
 możliwe formy udostępnienia informacji - ustna, pisemna, wizualna, dźwiękowa, elektroniczna lub inna
 Forma prawna udzielenia informacji - czynność materialno-techniczna
 Forma prawna odmowy udostepnienia informacji - decyzja
„Ustawa z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
ocenach oddziaływania na środowisko daje podstawę do wyprowadzenia formy udzielenia informacji - jest to czynność materialnotechniczna, której zewnętrzną formę reguluje art. 15 tej ustawy, natomiast odmowa udzielenia informacji następuje w formie
decyzji (decyzja o odmowie udostępnienia w sposób lub w formie określonej we wniosku - art. 15 ust. 3, decyzja o odmowie
udostępnienia informacji - art. 20 tej ustawy). Postanowienie NSA z dnia 30 listopada 2010 r., II OW 60/10, LEX nr 743496 –teza 2
Zob. także Wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2013 r. IV SA/Wa 2006/12
35
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Udostępnianie informacji o środowisku na wniosek - gwarancje prawne
 Termin udostępnienia lub odmowy do (bez zbędnej zwłoki, w terminie miesiąca z możliwością przedłużenia do 2-ch
miesięcy; niektóre informacje w dniu złożenia wniosku)
Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 października 2013 r., II SAB/Go 38/13 (LEX nr 1387652)
„(…) bezczynność organu w zakresie udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie zachodzi, gdy organ nie
podejmuje żadnych czynności wobec wniosku, w tym również nie wydaje decyzji o odmowie udzielenia stosownej informacji.
(…) przy orzekaniu w sprawie ze skargi na bezczynność organu, sąd nie przeprowadza kontroli określonego aktu lub czynności
danego organu, lecz biorąc za podstawę stan faktyczny i prawny danej sprawy rozstrzyga, czy istotnie organ pozostaje w
bezczynności. Rozpoznając skargę na bezczynność w przedmiocie udzielenia informacji o środowisku, sąd administracyjny bada
zatem jedynie, czy organ zobowiązany do udostępnienia informacji o środowisku wywiązał się z tego obowiązku, czy też pozostaje
w opóźnieniu załatwienia wniosku podmiotu ubiegającego się o udostępnienie takiej informacji”.
Zob. także wyrok WSA w Szczecinie z dnia 20 listopada 2013 r. II SAB/Sz 62/13 (decyzja o odmowie udzielenia informacji o
środowisku powinna być wydana w terminach wynikających z powołanych przepisów, tj. bez zbędnej zwłoki, nie
później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku, z możliwością jego przedłużenia do 2 miesięcy ze
względu na stopień skomplikowania sprawy, przy odpowiednim stosowaniu przepisów art.35§5 i art. 36 Kodeksu
postępowania administracyjnego).
36
18
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje

Forma udostępnienia (postulowana, nawet gdy informacja jest już publicznie dostępna w innej formie;
inna, niż żądana, forma – gdy środki techniczne, którymi dysponuje organ administracji, nie umożliwiają
udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku
 Informacje ustawowo chronione - enumeratywnie określone przesłanki odmowy
Przesłanki odmowy o charakterze obligatoryjnym: (ustawa informacja dotyczy - dyrektywa
udostępnienie informacji negatywnie wpłynie ...)
1. tajemnica statystyczna
2. sprawy objęte toczącym się postępowaniem sądowym, dyscyplinarnym lub karnym, jeżeli
udostępnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania;
3. prawa autorskie i patentowe
4. dane osobowe
5. dokumenty lub dane dostarczone dobrowolnie przez osoby trzecie, które złożyły zastrzeżenie o ich
nieudostępnianiu;
6. zagrożenie dla środowiska lub bezpieczeństwa ekologicznego kraju
37
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
7. informacje o wartości handlowej, w tym danych technologicznych, dostarczonych przez osoby
trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, jeżeli udostępnienie tych informacji mogłoby pogorszyć
konkurencyjną pozycję tych osób i złożyły one uzasadniony wniosek o wyłączenie tych informacji z
udostępniania
„Mapa projektu zagospodarowania złoża, stanowiąca część projektu zagospodarowania złoża, który to projekt stanowi załącznik
do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopaliny ze złoża, dotyczyć może informacji o wartości handlowej. Mapa
zawiera informacje o wartości handlowej, których ujawnienie mogłoby pogorszyć konkurencyjną pozycję podmiotu, który ją
wykonał. Mapa zawiera bowiem szczegóły technologiczne oraz informacje dotyczące sposobu zagospodarowania złoża "(...)",
m.in. w postaci zlokalizowania otworów eksploatacyjnych, otworów niepodłączonych, otworów zlikwidowanych, obrazuje kontur
złoża, granice obszaru górniczego, granice terenu górniczego, przekroje geologiczne, lokalizuje zabudowę technologiczną kopalni”
(Wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 marca 2014 r. IV SA/Wa 2136/13)
8. przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko realizowane na terenach
zamkniętych
9. obronność i bezpieczeństwo państwa;
10. bezpieczeństwo publiczne;
11. niektóre dane zawarte w rejestrze przewidzianym w ustawie o odpadach,
38
19
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. Gwarancje – przesłanki odmowy

Nie można powołać się na przesłanki odmowy określone w ww. pkt 1 i 4-8 jeżeli informacja dotyczy
danych dotyczących emisji

−
Przesłanki odmowy o charakterze fakultatywnym:
dokumenty w trakcie opracowywania (z obowiązkiem wskazania organu odpowiedzialnego za
przygotowanie dokumentu lub danych i terminu zakończenia prac)
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 28.10.2011 , IV SA/Wa 1326/11
− „ opracowywane dokumenty to dokumenty, których ostateczna wersja nie została jeszcze ustalona”
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska odmówił udostępnienia "Wytycznych Generalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w zakresie wprowadzania zmian w przebiegu granic i Standardowych Formularzach Danych
Obszarów Natura 20000", z uwagi na to przesłankę „dokument w trakcie opracowywania”. W dacie wydania
decyzji GDOŚ dysponował projektem tego dokumentu, wskazał jednocześnie przewidywany termin ukończenia
prac na tym dokumentem. (skarga a decyzje GDOŚ oddalona)
39
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje - przesłanki odmowy o charakterze fakultatywnym:
- dokumenty w trakcie opracowywania (z obowiązkiem wskazania organu odpowiedzialnego za
przygotowanie dokumentu lub danych i terminu zakończenia prac)
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 28.10.2011 , IV SA/Wa 1326/11
„ opracowywane dokumenty to dokumenty, których ostateczna wersja nie została jeszcze ustalona”
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska odmówił udostępnienia "Wytycznych Generalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w zakresie wprowadzania zmian w przebiegu granic i Standardowych Formularzach Danych Obszarów
Natura 20000", z uwagi na to przesłankę „dokument w trakcie opracowywania”. W dacie wydania decyzji GDOŚ
dysponował projektem tego dokumentu, wskazał jednocześnie przewidywany termin ukończenia prac na tym
dokumentem. (skarga a decyzje GDOŚ oddalona)
40
20
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje - przesłanki odmowy przesłanki odmowy o charakterze fakultatywnym:
− dokumenty lub dane przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 28.10.2011 , IV SA/Wa 1326/11
Organ prawidłowo uznał, że prezentacja sporządzona na potrzeby wewnętrznego spotkania Generalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska jest dokumentem przeznaczonym do wewnętrznego komunikowania
się w rozumieniu przepisu art. 19 ust. 2 ustawy i z tego powodu nie powinna być przeznaczona do szerszego rozpowszechniania.
W ocenie Sądu "Wytyczne" można uznać za pewnego rodzaju "instrukcję" sposobu postępowania przy dokonywaniu
ocen oddziaływania na obszary Natura 2000 sporządzoną na potrzeby organów odpowiedzialnych za ochronę
środowiska i w tym sensie jest to dokument przeznaczony do „wewnętrznego komunikowania się".
- wniosek w sposób oczywisty niemożliwy do zrealizowania
- wniosek zbyt ogólny (uprzednie wezwanie do sprecyzowania)
Art. 2 ust. 1 ustawy o informacji: „Przepisy ustawy nie naruszają przepisów ustawy z dnia 5
sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych"
41
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje - przesłanki odmowy

Przestanki odmowy określone enumeratywnie
Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 30 listopada 2011 r., II SA/Gd 720/11
- „Informacje dotyczące sprawozdań sporządzanych na podstawie ustawy z 2001 r. o obowiązkach
przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej stanowią informacje o środowisku” - art. 9 ust. 1 pkt 4 oraz art. 21 ust. 2 pkt 26.
„Przede wszystkim wskazać należy, że przesłanki odmowy udzielenia informacji o środowisku
zostały wskazane w art. 16 i 17 ustawy. W przepisach tych nie została wymieniona tajemnica skarbowa.
Fakt ten, zdaniem Sądu, świadczy o tym, że ustawodawca uznał, że tajemnica skarbowa nie może być w ogóle
przeszkodą do udzielenia informacji o środowisku. Odmienna regulacja znajduje się natomiast w ustawie o
dostępie do informacji publicznej, gdzie tajemnica skarbowa stanowi podstawę do wydania decyzji odmownej
(art. 5 ust. 1, art. 22 ust. 1 i art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej)”.
42
21
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje – przesłanki odmowy cd. , opłata
Prounijna wykładnia przesłanek odmowy udostępnienia informacji o środowisku (Tak słusznie M. Bar, J.
Jendrośka, Komentarz…)

−
−
−
−
−
Zawężająca interpretacja przesłanek odmowy
−
Wyważanie interesów w każdym przypadku
−
Prawo do częściowej informacji
Opłata (art. 26-28)
wyszukiwanie i przeglądanie w siedzibie organu administracji dokumentów wyszczególnionych w publicznie
dostępnym wykazie jest bezpłatne.
organ administracji pobiera opłaty w wysokości odzwierciedlającej związane z tym uzasadnione koszty za
wyszukiwanie informacji, przekształcanie informacji w formę wskazaną we wniosku,
sporządzanie kopii dokumentów lub danych, ich przesłanie
Opłat nie pobiera się, jeżeli wniosek został złożony przez organ administracji.
43
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje

Przekazanie lub zwrot wniosku (informacja nie znajduje się w posiadaniu organu administracji – spór
czy zwrot w formie postanowienia, M. Bar – tak; K. Gruszecki – nie (K. Gruszecki, Ustawa o udostępnianiu
informacji..., s. 73)

Odmowa udostępnienia informacji w drodze decyzji
− decyzja o odmowie udostępnienia w sposób lub w formie określonej we wniosku – art. 15 ust. 3
− decyzja o odmowie udostępnienia informacji w całości lub w części - art.20 ustawy
C-217/97 - brak jednoznacznego określenia w prawie krajowym prawa dostępu do informacji
częściowej został uznany przez Trybunał za naruszający dyrektywę 90/313

Ochrona prawna w sytuacji odmowy udostępnienia żądanej informacji
− administracyjna droga odwoławcza – przepisy kpa
− skarga do sądu administracyjnego – art. 20 ustawy w z u.p.p.s.a
44
22
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
cd. gwarancje

Publicznie dostępne wykazy danych o dokumentach - PDWDD (art. 21-23)
-
Instrument służący ułatwieniu udostępniania informacji
Umieszczanie danych o dokumentach w PDWDD
- Obowiązkowe (katalog dokumentów - w art. 21 ust. 2 ustawy o informacji)
- Fakultatywne (inne dokumenty zawierające informacje o środowisku i jego ochronie).
Publicznie dostępne wykazy prowadzi się w formie elektronicznej i są udostępniane w Biuletynie Informacji
Publicznej
-
-
Znaczenie PDWDD
– Wyszukiwanie i przeglądanie w siedzibie organu administracji dokumentów
wyszczególnionych w publicznie dostępnym wykazie jest bezpłatne
– Dokumenty, o których dane są zamieszczane w publicznie dostępnych wykazach
udostępnia się w dniu złożenia wniosku
45
Dostęp do informacji o środowisku – prawo polskie
cd. III
Ustawa o informacji o środowisku
Upowszechnianie informacji o środowisku drogą elektroniczną (art. 24-25)
 Elektroniczne bazy danych
 Biuletyn informacji publicznej
 Ustawa określa rodzaje informacji o środowisku udostępnianych za pośrednictwem systemów
teleinformatycznych, w szczególności przy wykorzystaniu elektronicznych baz danych, która są udostępniane
także w Biuletynie Informacji Publicznej
 Ustawa określa rodzaje informacji, które udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej
Umieszczenie informacji o środowisku w BIP nie zwalania od ich udostępnienia na wniosek (zob.
J. Jendrośka (red.), Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie, Wrocław-Poznań 2007,
cyt. za: M. Bar, J. Jendrośka, Komentarz…, 2014)
46
23