Lekooporność mikroorganizmów a bezpieczeństwo żywności

Raport EFSA i ECDC dotyczący lekooporności mikroorganizmów
w kontekście bezpieczeństwa żywności
Doniesienie prasowe
11 lutego 2016r.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wraz z Europejskim Centrum
ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) przedstawił raport dotyczący lekooporności
mikroorganizmów na podstawie analizy danych z 2014r. pochodzących z 28 państw
członkowskich Unii Europejskiej. Wyniki raportu podkreślają powagę aktualnej sytuacji
dotyczącej zakażeń drobnoustrojami chorobotwórczymi i rosnącego w dużym tempie
problemu oporności na środki bakteriobójcze stwarzającego poważne zagrożenie dla zdrowia
ludzi i zwierząt.
Według raportu1 bakterie chorobotwórcze powodujące zakażenie u ludzi i zwierząt oraz
występujące w żywności wykazują coraz większą oporność na powszechnie stosowane środki
bakteriobójcze. Naukowcy ostrzegają, że oporność na ciprofloksacynę, która ma zasadnicze
znaczenie w leczeniu infekcji u ludzi jest bardzo wysoka wśród bakterii z gatunku
Campylobacter. Konsekwencją takiej sytuacji jest zmniejszenie skuteczności leczenia
ciężkich zakażeń przenoszonych drogą pokarmową. Dodatkowo w całej Europie widoczne
jest zjawisko ciągłej ekspansji bakterii z gatunku Salmonella opornych na szereg leków.
Aktualny raport przedstawia również kwestię oporności szczepów bakterii E. coli
i Salmonella (drobnoustrojów występujących wśród drobiu na terenie UE) na kolistnę. Mike
Catchpole, Dyrektor ds. Naukowych w ECDC wyraził swoje zaniepokojenie obserwowaną
sytuacją, ponieważ kolistyna jest ostatnim skutecznym środkiem bakteriobójczym, który
wkrótce może stracić swoją skuteczność w leczeniu ciężkich zakażeń Salmonellą
u człowieka.
W raporcie stwierdzono również, że istnieją znaczne różnice w oporności antybiotykowej
w zależności od regionu. Najwyższy poziom oporności na środki bakteriobójcze (AMR – Anti
Microbial Resistance) obserwuje się w Europie Wschodniej i Południowej, natomiast rejon
Europy Północnej odznacza się mniejszą opornością bakterii bytujących w drobiu, zwłaszcza
w krajach, gdzie stosowanie środków bakteriobójczych u zwierząt jest na niskim poziomie.
Według Vytenisa Andriukaitisa, komisarza Unii Europejskiej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa
Żywności każdego roku w UE odnotowuje się ok. 25 tysięcy zgonów w wyniku powikłań po
zakażeniach wywołanych drobnoustrojami opornymi na leczenie. Obecnie nie jest to problem,
który dotyczy wyłącznie Europy, ale stał się on globalnym zagrożeniem wymagającym
globalnego rozwiązania. Unia Europejska już od dłuższego czasu jest liderem w walce
z opornością na środki bakteriobójcze. Agencje takie jak EFSA i ECDC dzięki połączeniu
1
The European Union summary report on antimicrobial resistance in zoonotic and indicator bacteria from
humans, animals and food in 2014
doświadczenia, wiedzy teoretycznej i praktycznej w zakresie ochrony i prewencji zdrowia
ludzi i zwierząt dostarcza wielu cennych informacji naukowych decydentom na całym
świecie.
Kluczowe wnioski:
1. Campylobakterioza jest najczęściej zgłaszaną chorobą zakaźną przenoszoną drogą
pokarmową w obrębie Unii Europejskiej. Oporność na środki przeciwbakteryjne
np. cyprofloksacynę wśród bakterii wyizolowanych od ludzi może dochodzić nawet do
60,2%, a w przypadku zwierząt (brojlery) do 69,8%.
2. Salmonelloza jest drugą co do częstości zgłaszania chorób przenoszonych drogą
pokarmową. Zanotowano oporność szczepów bakteryjnych wyizolowanych wśród ludzi
na powszechnie stosowane środki bakteriobójcze na poziomie: 30% względem
tetracykliny, 28,2% względem sulfonamidów oraz 28,2% względem ampicyliny.
Ogólna oporność wielolekowa bakterii oceniana jest na poziomie 26% w przypadku
ludzi, a w przypadku mięsa brojlerów i indyków odpowiednio 30,5 % i 24,8%. Niektóre
bakterie z rodzaju Salmonella (Salmonella Kentucky i Salmonella Infantis) wykazują
szczególnie wysoki poziom oporności na cyprofloksacynę i ogólną wysoką oporność
wielolekową.
3. Szczepy bakterii Salmonella i E. coli wyizolowane z drobiu pochodzącego z terenów Unii
Europejskiej charakteryzują się istotną opornością na kolistynę.
4. Przy niskich poziomach Salmonelli pochodzącej z drobiu zaobserwowano występowanie
szerokiego spektra beta-laktamaz (ESBL). Klony Salmonelli Infantis wykazujące
oporność wielolekową i wytwarzające ESBL stwierdzono zarówno u ludzi jak i u drobiu.
Nie stwierdzono natomiast u drobiu i w przypadku mięsa Salmonelli wytwarzającej
karbapenemazy.
Więcej informacji można znaleźć na stronie EFSA:
Antimicrobial resistance on the rise in the European Union, EFSA and ECDC warn
oraz na stronie Komisji Europejskiej
http://ec.europa.eu/dgs/health_food-safety/amr/index_en.htm