PP nr 4.qxp :Layout 1

PP nr 4.qxp :Layout 1 10-04-30 15:42 Strona 37
ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ
Wymagania przeciwpożarowe dla budynków. Cz. 7
Podsumowanie
Celem pierwotnym tego cyklu artykułów było przedstawienie
na jak najprostszych przykładach przepisów kształtujących
zabezpieczenie przeciwpożarowe budynków ze wszystkich
pięciu kategorii zagrożenia ludzi. Po omówieniu pięciu kategorii
zagrożenia ludzi nadszedł czas podsumowań i wniosków.
PAWEŁ ROCHALA
P
rzykłady miały być jak najprostsze, by
określić wielkość podstawową budynku,
który można wznieść zgodnie z obowiązującymi przepisami, a z minimalnymi zabezpieczeniami przeciwpożarowymi. Ta, zdawałoby się, prosta idea okazała się całkiem trudna w realizacji. Trudna, lecz możliwa.
Na początku cyklu nie pojawiło się pytanie, które zadam na koniec: czemu budynki z minimalną
liczbą zabezpieczeń?
Bo musi istnieć coś, od czego trzeba zacząć, co
określa nam podstawy, a raczej fundamenty wiedzy. Tym czymś w zakresie przepisów przeciwpożarowych jest budynek, który jest na tyle niegroźny dla przebywających w nim osób, że nie ma konieczności jego zabezpieczania w specjalny sposób. Coś, od czego można zacząć naukę, by stopniowo przejść do coraz trudniejszych, coraz większych i naprawdę skomplikowanych obiektów.
Jednocześnie nasz hipotetyczny budynek za każdym razem miał być maksymalnie duży, niemalże ocierać się o konieczność wykonania dodatkowych zabezpieczeń. Na tym miał polegać wymiar
edukacyjny cyklu – na ukazaniu granicy, czyli wartości brzegowej, od której zaczyna się myślenie wagi ciężkiej. Ta maksymalność raz oznaczała sporo, innym razem naprawdę niewiele. Okazało się,
że nawet najprostsze nie jest proste. Ba! Bywa nawet całkiem skomplikowane. I tylko kilka spraw
pozostawało niezmiennych, co widać na następnych stronach w tabeli.
Wygląda to na przypadek, ale i zakrawa na regułę, że chcąc maksymalnie wykorzystać parametry wielkości budynku, w kilku przypadkach otrzymaliśmy powtarzalną powierzchnię zabudowy.
Jednym z największych ograniczeń w zakresie
wielkości budynku były kwestie długości dojścia.
Ponieważ budynki kilkukondygnacyjne, z wyjątkiem hotelowego, wznieśliśmy jako obiekty z jedną klatką schodową, mieliśmy aż nazbyt często
do czynienia z dylematem jednokierunkowego dojścia ewakuacyjnego. W budynku hotelowym, żeby pokazać, ile można zyskać na dwóch kierunkach
dojścia, zdecydowałem się na dodatkową klatkę
schodową. Ograniczenia wielkości obiektu wynikły w tym przypadku z konieczności stosowania
SSP i DSO.
Wszystkie budynki, które rozpatrywaliśmy,
były niskie. Tam, gdzie dodatkowe obniżenie
wysokości budynku lub liczby jego kondygnacji
dawało korzyści w postaci zaoszczędzenia na jego klasie odporności pożarowej, za każdym razem
decydowałem się na ten warunek. Kombinacja klasy odporności pożarowej i długości dojść ewakuacyjnych o jednym kierunku ewakuacji decydowała praktycznie o tym, że ani razu nasze podstawowe budynki nie osiągnęły maksymalnych wielkości stref pożarowych. Można pokusić się o sprawdzenie, jak by to wyglądało, gdyby każdy z nich
wznieść z dwiema klatkami schodowymi. To temat na osobne rozważania. W formie łamigłówki można go jednak przeanalizować nawet na podstawie tabeli pokazanej w niniejszym artykule, stawiając pytanie: który z elementów zabezpieczeń
zahamowałby wzrost powierzchni budynku?
Pozostaje odpowiedzieć jeszcze na zagadnienie
wyjściowe: czy grupa obiektów „podstawowych”
istnieje? Czy jest możliwe wykazanie tych wielkości wyjściowych, które można łatwo zapamiętać i potem je rozwijać? Myślę, że tak, ale
pod pewnymi warunkami. Ze względu na powtarzalność niektórych parametrów można uznać, że
obiekty podstawowe w zakresie zabezpieczenia
przeciwpożarowego istnieją. Nie są jednak grupą
specjalnie wyodrębnioną w przepisach. Powiem
więcej – są na tyle skutecznie uwikłane w splotach
zależności, że przyswojenie wiedzy o nich jest chyba równie trudne, jak wiedzy o obiektach, które
z mocy prawa należy zabezpieczać we wszystko.
Każdy z parametrów ochrony przeciwpożarowej
żyje własnym życiem, startuje od różnych wartości. Dlatego odnosiłem wrażenie, że łatwiej byłoby opisać w sposób teoretyczny budynek wysokościowy, który jednoznacznie podlega wszelkim obostrzeniom, niż wydobyć z gąszczu zabezpieczeń
coś małego i niegroźnego, a przecież niejednoznacznego. W dodatku naprawdę niełatwo to
wszystko zapamiętać, gdyż choć części wspólne
występują, wcale nie są regularne.
Jako podpowiedź ma służyć tabela zbiorcza, której sporządzenie w sposób w miarę czytelny było dla mnie nie lada wyzwaniem, co również świadczy o skomplikowaniu zagadnień podstawowych.
Nie obyło się zatem bez dodatkowych cięć.
W związku z tym tabela w stosunku do artykułów,
w których omawiane zagadnienia były przedstawiane w stopniu maksymalnie uproszczonym, ule-
gła dodatkowym uproszczeniom. Kilku spraw
w niej nie ma, choć przy projektowaniu budynków
bierze się je pod uwagę.
Przede wszystkim nie przedstawiałem w niej budynku jednorodzinnego, gdyż z mocy samego prawa nie podlega on wielu przepisom w niej zawartym. Przy parametrze oświetlenia ewakuacyjnego całkowicie pominąłem pomieszczenia w budynkach, koncentrując się na drogach ewakuacyjnych.
Natomiast czytając o konieczności wyposażenia
budynku w oświetlenie ewakuacyjne, należy
zdawać sobie sprawę z faktu, że każda droga ewakuacyjna oświetlona światłem sztucznym powinna je mieć.
Kolumny dotyczące wyposażenia w urządzenia
przeciwpożarowe też są uproszczone, gdyż nie wymieniłem w tabeli kilku kategorii obiektów wyszczególnionych w przepisie. W tym zakresie dałem odnośniki tylko do rodzajów budynków opisanych w artykule, i tak np. wiersz tabeli kategorii zagrożenia ludzi ZL III dotyczy obiektu o pokroju szkoły, natomiast nie dowiemy się, na jakich
zasadach należy w SSP wyposażyć bank.
W całym zakresie dało się wykazać dwie cechy
wspólne wszystkich omawianych obiektów kategorii zagrożenia ludzi ZL:
 odległości między budynkami,
 zabezpieczenie instalacji użytkowych.
Całkowicie pominąłem omawiane w artykułach
kwestie zbiorników zewnętrznych na gaz i olej opałowy oraz lokalizacji kotłowni gazowych. Przy podziale obiektu na strefy pożarowe należy mieć
na uwadze, że w tabeli podana została zasadnicza
reguła oddzielania kondygnacji podziemnych,
konieczna w naszym przypadku, by nie liczyć tych
kondygnacji do wysokości budynku. Zupełnie
przy okazji mogliśmy lokalizować tam pomieszczenia, które ze względu na ochronę przeciwpożarową i tak musiałyby zostać wydzielone
pod względem pożarowym (garaże, kotłownie,
składy opału).
Z tabeli nie wynikają też podstawowe zalety stosowania stałych urządzeń gaśniczych wodnych
i urządzeń oddymiających, polegające na możliwości:
 obniżenia klasy odporności pożarowej budynków jednokondygnacyjnych do E,
 powiększenia strefy pożarowej,
 wydłużenia przejść i dojść ewakuacyjnych.
Ponadto poza tabelą znalazły się następujące
hasła:
 parametry pożarowe występujących substancji palnych,
 przewidywana gęstość obciążenia ogniowego,
 ocena zagrożenia wybuchem pomieszczeń
oraz przestrzeni zewnętrznych,
gdyż wyżej wymienione elementy nie dotyczą budynków kategorii zagrożenia ludzi ZL.
Ani w cyklu artykułów, ani w tabeli nie odnosiłem się do kwestii zagrożenia piorunowego. To
sprawa regionalna, a zarazem indywidualna, niemniej można przyjąć, że wyszczególnione w tabeli
obiekty wymagają ochrony odgromowej w wykonaniu zwykłym.
4/2010
37
PP nr 4.qxp :Layout 1 10-04-30 15:42 Strona 38
ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ
Minimalne wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej w poszczególnych kategoriach zagrożenia ludzi ZL
Kategoria
zagrożenia
ludzi
Funkcja
budynku
opisana
w artykule
1
2
PowierzchLiczba
Wysokość3
nia2
kondy[m]
[m2]
gnacji2, 3
3
4
do 12 REI
5
ZL I
U
dyskoteka
do 200
HW, OŚW
ZL II
U
przedszkole
(nie dotyczy
punktów
przedszkolnych)
zabudowy: jw.
300, DD
2 REI
zabudowy: do 12
750, DD
2 REI
ZL III
szkoła
U > 1000 m2 (tylko jako
w wielokond. budynek
dydaktyczny)
Odległość od sąsiadujących
obiektów [m]
1 REI
ZL IV
U ≥ SW
budynek
zabudowy: do 4 kond.
wielorodzinny 750, DD
4
ZL V
U
hotel
4
zabudowy: do 12
750, DD
6
7
8 m od sąsiednich budynków ZL
lub 4 m od granicy działki.
Nie zależy od kategorii ZL, tylko
od rozprzestrzeniania ognia
przez ściany
lub przekrycie dachu, wtedy
wzrasta o 50%,
a od sąsiedniego budynku
o rozprzestrzeniających ogień
ścianach lub dachu – o 100%.
Odległości od budynków PM
zależą od ich obciążenia
ogniowego (od 8 do 20 m)
lub zagrożenia wybuchem
(zawsze 20 m)
Na odległość ma wpływ wartość
procentowa odporności
ogniowej ściany zewnętrznej
budynku, która ulega
zwiększeniu proporcjonalnie do
wartości procentowej odporności
ogniowej niższej niż E.
Odległości między budynkami
mogą być zmniejszone pod
warunkiem zastosowania ścian
oddzielenia przeciwpożarowego.
Odległość od granicy lasu
ustala się jak dla sąsiedniego
budynku o ścianach i przekryciu
rozprzestrzeniających ogień
(zwiększenie odlgłości o 50%).
Legenda
1 – dodatkowe symbole w poszczególnych rubrykach oznaczają ograniczenie danego parametru ze względu na konieczność:
SUG
Klasa odporności
pożarowej
budynku oraz
Oś
Przewidywana
Podział obiektu
klasa odporności
(
liczba osób
na strefy pożarowe ogniowej i stopień
w budynku
rozprzestrzeniania or
ognia elementów
budowlanych
– wyposażenia w stałe urządzenia gaśnicze,
SSP
REI
OŚW
HW
DD
do 200
(HW, OŚW)
do 200
do 300
160-200
8
9
Kondygnacja
podziemna –
oddzielenie
w klasie C,
niezależnie
od klasy
odporności
pożarowej
budynku: główna
konstrukcja nośna,
stropy i ściany
o klasie
odporności
ogniowej co
najmniej REI 120,
drzwi i inne otwory
w klasie EI 60.
Podobnie należy
wydzielić garaż
podziemny oraz
kotłownię na olej
opałowy lub paliwo
stałe
C
R 60 główna
konstrukcja
nośna,
R 15 konstrukcja
dachu,
REI 60 strop,
EI 30 ściany
zewnętrzne,
EI 15 ściany
wewnętrzne,
RE 15 przekrycie
dachu
do 200
(do 50) SSP
Użyty przepis
1
2
38
1
2
C
– wyposażenia w system sygnalizacji pożarowej,
– podniesienia klasy odporności pożarowej budynku,
– zastosowania oświetlenia ewakuacyjnego,
– zastosowania hydrantów wewnętrznych,
– zapewnienia odpowiednich długości dojść ewakuacyjnych;
6
§ 271 rWT
§ 273 rWT
1
§ 209 rWT
§ 4 rUZG
7
§ 256 rWT
§ 4 WYCH
2
§ 209 rWT
art. 36 uUT
§ 4 rWYCH
8
§ 212 rWT
§ 216 rWT
§ 256 rWT
3
§ 181 rWT
§ 227 rWT
§ 271 rWT
§ 15 rOCHR
9
4
§ 8 rWT
§ 3 pkt 16 rWT
5
§ 212 rWT
§ 4 WYCH
4/2010
§ 176 rWT
§ 214 rWT
§ 216 rWT
§ 219 rWT
§ 220 rWT
§ 232 rWT
§ 241 rWT
§ 258 rWT
§ 262 rWT
§ 275 rWT
1
dro
ws
D
dro
R30 główna
wW
konstrukcja
nośna,
R (—)
konstrukcja
dachu,
REI 30 strop,
EI 30 ściany
—
zewnętrzne,
EI 30 ściany
wewnętrzne,
RE (—) przekrycie
dachu
Przepisy obowiązujące w poszczególnych kolumnach tabeli
Nr
kolumny
>2
2
10
§ 181 rWT
11
§ 108 rWT
§ 234 rWT
§ 264 rWT
§ 275 rWT
12
SUG – § 23 rOCHR, 137 rWT
SSP – § 24 rOCHR
DSO – § 25 rOCHR
HW – § 15 rOCHR
ODD – § 255 rWT, § 277 rWT
13
§ 28 ust. 3 rOCHR
14
§ 3 rWOD
§ 5 rWOD
15
§ 11 rWOD
§ 12 rWOD
dro
wW
PP nr 4.qxp :Layout 1 10-04-30 15:42 Strona 39
Sposób zabezpieczenia
przeciwpożarowego instalacji
użytkowych, a w szczególności:
wentylacyjnej, ogrzewczej,
gazowej, elektroenergetycznej,
odgromowej
10
UWAGA!
1. Podano warunki decydujące o wyposażeniu, nawet jeśli nie dotyczą
opisywanego obiektu
2. Każdy budynek o kubaturze powyżej 1000 m3 należy wyposażyć
w przeciwpożarowy wyłącznik prądu
11
12
SUG
> 200 osób
cja
drogi ewakuacyjne
w szpitalach
Wentylacja mechaniczna
w garażu podziemnym, sterowana
czujkami niedopuszczalnego
poziomu stężenia tlenku węgla.
Przepusty instalacyjne
w elementach oddzielenia
przeciwpożarowego w klasie
odporności ogniowej (EI)
wymaganej dla tych elementów.
Zabezpieczenie przed zapaleniem
lub zwęgleniem palnych
elementów wystroju wnętrz, przez
które prowadzono przewody
ogrzewcze, wentylacyjne,
dymowe lub spalinowe.
Klapy odcinające w przewodach
wentylacyjnych przechodzących
przez elementy oddzieleń
przeciwpożarowych lub obudowa
przewodów do danej odporności
ogniowej.
SSP
DSO
> 600 osób
> 300 osób
(gastronomia); (gastronomia)
strefa
> 10 000 m2
HW
teatry
strefa
> 600 miejsc, pożarowa
sale
> 200 m2
widowiskowe
i sportowe
> 1500 miejsc
Drogi pożarowe
z
Oświetlenie awaryjne
ści
(bezpieczeństwa
pień
i ewakuacyjne)
ania oraz przeszkodowe
ów
h
Zaopatrzenie w wodę do
zewnętrznego gaszenia pożaru
ości
Dobór urządzeń przeciwpożarowych w obiekcie
SUG – stałe urządzenia gaśnicze
SSP – system sygnalizacji pożarowej
DSO – dźwiękowy system ostrzegawczy
HW – hydranty wewnętrzne lub zawory hydrantowe
ODD – oddymianie lub zapobieganie zadymieniu
Wyposażenie w gaśnice
ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ
13
14
15
ODD
klatka
schodowa
od SW
+
+
+
WW
szpitale > 200, > 200 łóżek
psych.
w budynku
> 100 łóżek
strefa
pożarowa
> 200 m2
klatka
schodowa
od N
+
+
+
WW
W i WW
W i WW
strefa
pożarowa
> 1000 m2
klatka
schodowa
od SW
+
+
SW,
W,
WW
—
—
—
—
zawory 52
w W i WW
—
—
+
SW,
W
WW
drogi ewakuacyjne
w W i WW
WW
> 50 lub
> 200 łóżek
> 200 łóżek
strefa
pożarowa
> 200 m2
klatka
schodowa
od SW
+
+
> 50
łóżek
cie
drogi ewakuacyjne
w W i WW
ycie
2 – powierzchnia wynika z ograniczeń wynikających z danego parametru. Maksymalna wielkość strefy pożarowej nie została osiągnięta w żadnym przypadku;
3 – wszystkie budynki są niskie;
U – konieczność uzgodnienia niezależnie od wielkości budynku.
Oznaczenia wysokości budynków
N
SW
+
– niskie,
W
– budynki wysokie,
– średniowysokie,
WW – budynki wysokościowe,
– konieczność spełnienia danego wymagania niezależnie od wielkości obiektu.
Przepisy i normy wykorzystane w cyklu artykułów
uBIM
uPBU
rBAZ
rUZG
rWT
rWOD
– ustawa z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (DzU nr 62, poz. 504),
– ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2006 r.
nr 156, poz. 1118, ze zm.),
– rozporządzenie ministra gospodarki z 21 listopada 2005 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich
usytuowanie (DzU nr 243, poz. 2063, ze zm.),
– rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (DzU
nr 121, poz. 1137, zmiany – DzU z 2009 r. nr 119, poz. 998),
– rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, ze zm.),
– rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji
z 29 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (DzU nr 124, poz. 1030),
rOCHR – rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU
nr 80, poz. 563),
rWYCH – rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 13 czerwca
2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (DzU
nr 104, poz. 667),
rHOT – rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 19 sierpnia
2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów,
w których są świadczone usługi hotelarskie (DzU z 2006
nr 22, poz. 169),
uUT
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (DzU
z 2004 r. nr 223, poz. 2268, ze zm.),
PN-B
– PN-B-02431 Ogrzewnictwo. Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.

4/2010
39