Sprawdzanie urządzeń drogowej sygnalizacji świetlnej Testing of

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
z. 95
Transport
2013
Tomasz Krukowicz
Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu
SPRAWDZANIE URZDZE DROGOWEJ
SYGNALIZACJI WIETLNEJ
Rkopis dostarczono, kwiecie 2013
Streszczenie: W artykule opisano aktualny stan prawny i normalizacji w zakresie odbioru instalacji
i urzdze sygnalizacji wietlnej. Urzdzenia te stanow specyficzne instalacje elektryczne, które, ze
wzgldu na penion funkcj, powinny spenia szczególne wymagania w zakresie bezpieczestwa.
W artykule zaproponowano zestaw bada do realizacji podczas odbioru nowej lub modernizowanej
sygnalizacji wietlnej, jak równie podczas bada okresowych.
Sowa kluczowe: sygnalizacja wietlna, instalacje elektryczne, sprawdzanie odbiorcze
1. SPECYFIKA INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
SYGNALIZACJI WIETLNEJ
Instalacje elektryczne sygnalizacji wietlnej odpowiadaj za przekazywanie kierujcym
pojazdami sygnaów, bdcych podstaw decyzji o sposobie prowadzenia pojazdu.
W rozumieniu ustawy Prawo Budowlane stanowi budowl. Podlegaj jednoczenie
przepisom ustawy Prawo o ruchu drogowym, jak równie zapisom wydanych na podstawie
ww. ustaw rozporzdze. Podleganie dwóm rónym grupom przepisów powoduje
konieczno uwzgldnienia wikszej liczby wymaga podczas sprawdzania poprawnoci
funkcjonowania instalacji sygnalizacji wietlnych, anieli w standardowej sygnalizacji
wietlnej. Sprawdzanie tych urzdze powinno by prowadzone okresowo, w przedziaach
okrelonych w ustawie Prawo Budowlane, jak równie podczas odbioru nowych lub
przebudowanych instalacji sygnalizacji.
Instalacje i urzdzenia sygnalizacji wietlnej charakteryzuj si nastpujcymi cechami:
x niskie napicie pracy (230 lub 42V),
x niewielkie prdy i moce odbiorników,
x dua liczba urzdze elektronicznych i czujników
x dua liczba niewielkich odbiorników energii elektrycznej,
x instalacja jest prowadzona w ziemi i wystpuje dua liczba y w kablach,
268
Tomasz Krukowicz
x instalacja pracuje na zewntrz pomieszcze,
x instalacja jest odpowiedzialna za bezpieczestwo znacznej liczby osób
(uczestników ruchu).
Dodatkowo w instalacji sygnalizacji wietlnej wystpuje wiele obwodów z pogranicza
instalacji telekomunikacyjnych oraz instalacji elektrycznych, Powysze cechy sprawiaj,
e procedura sprawdzania instalacji i urzdze sygnalizacji wietlnej powinna uwzgldnia
specyfik tych systemów i róni si od badania typowej instalacji elektrycznej.
Uwzgldnienie wymaga wynikajcych z ustawy Prawo o Ruchu Drogowym nie jest
równie tak proste, jak podczas kontroli oznakowania i urzdze bezpieczestwa ruchu.
W odrónieniu od znaków pionowych i poziomych wskazania sygnalizacji wietlnej s
zmienne w czasie, co naley uwzgldni podczas sprawdzania.
Dodatkowo sygnalizacje wietlne s budowane ze rodków publicznych, w zwizku
z tym dokadne sprawdzenie wykonanych prac jest szczególnie zasadne w celu eliminacji
naduy i przypadków nieracjonalnego gospodarowania rodkami publicznymi. Niestety
niejednokrotnie odbiór sygnalizacji wietlnej jest realizowany przez komisj, która nie
dysponuje czasem oraz narzdziami niezbdnymi do szczegóowego sprawdzenia
poprawnoci dziaania sygnalizacji.
2. REGULACJE DOTYCZCE SPRAWDZANIA
SYGNALIZACJI WIETLNEJ
Podczas sprawdzania wszelkiego rodzaju urzdze i instalacji naley wyróni
sprawdzanie odbiorcze, po wykonaniu danego obiektu lub modernizacji, oraz sprawdzanie
okresowe, majce na celu okrelenie stanu technicznej obiektu. Podstawowym
dokumentem regulujcym zasady sprawdzania instalacji elektrycznych niskiego napicia
jest norma PN HD 60364-6 „Instalacje elektryczne niskiego napicia. Sprawdzanie” [9].
Okrelone s w niej zasady przeprowadzania sprawdze odbiorczych, jak równie
okresowych. Norma ta, cho nie pozbawiona bdów i niecisoci [4], znaczco
uszczegóowia zakres sprawdzania instalacji. Odnosi si ona jednak do typowych
instalacji elektroenergetycznych i nie uwzgldnia specyfiki instalacji sygnalizacji
wietlnych. Sygnalizacje, jako budowle, nie podlegaj regulacjom rozporzdzenia
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie, w którym przywoane s normy dotyczce instalacji elektrycznych.
W zwizku z powyszym konieczne jest prowadzenie sprawdze z wykorzystaniem norm
jako zasad wiedzy technicznej, gdy ustawa Prawo o Normalizacji zakada dobrowolno
ich stosowania.
Wydane na podstawie ustawy Prawo o Ruchu Drogowym rozporzdzenie w sprawie
warunków technicznych dla znaków i sygnaów drogowych oraz urzdze bezpieczestwa
ruchu i warunków ich umieszczania na drogach [12] nie okrela zasad sprawdzania
sygnalizacji wietlnej. Znajdujce si w rozporzdzeniu zasady dotycz projektowania
sygnalizacji oraz jej eksploatacji. Jedynie Rozporzdzenie w sprawie szczegóowych
warunków zarzdzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym
Sprawdzanie urzdze drogowej sygnalizacji wietlnej
269
zarzdzaniem [13] narzuca konieczno kontroli sygnalizacji wietlnej w cigu 14 dni od
wprowadzenia oraz kontroli funkcjonowania i utrzymania urzdze sygnalizacji wietlnej
nie rzadziej ni co 6 miesicy. Nie jest jednak w aden sposób okrelony zakres takiego
sprawdzenia.
Zakres prób odbiorczych okrela, znajdujca si w kadym projekcie budowy
sygnalizacji, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych. Powinna
by ona opracowywana indywidualnie dla potrzeb kadego obiektu. W praktyce powstaje
ona poprzez nieznaczne modyfikacje specyfikacji wykonanych wczeniej dla innych
skrzyowa. Dodatkowo szczegóowo i zakres sprawdze przewidzianych STWiORB
jest opracowywana przez projektanta i bazuje jedynie na jego dowiadczeniu. Opracowane
Ogólne Specyfikacje Techniczne [6], majce by podstaw do opracowania STWiORB dla
poszczególnych rozwiza s nieaktualne, oparte na nieaktualnych normach i przepisach,
nie uwzgldniajce nowych materiaów i rozwiza stosowanych w instalacjach
sygnalizacji.
W urzdzeniach sterowania ruchem kolejowym sytuacja jest odmienna. Opracowane s
jednolite w skali caego kraju wytyczne: Ie-6 „Wytyczne odbioru technicznego oraz
przekazywania do eksploatacji urzdze sterowania ruchem kolejowym” [16] oraz Ie-7
„Instrukcja diagnostyki technicznej i kontroli okresowych urzdze sterowania ruchem
kolejowym” [1]. Dodatkowo pomiary i badania prowadzone na podstawie tych instrukcji
wykonywane s przez pracowników posiadajcych kwalifikacje obejmujce nie tylko
urzdzenia i instalacje elektryczne, ale równie zagadnienia zwizane ze sterowanym
procesem (monterów srk). W przypadku ruchu drogowego prace przy montau urzdze
prowadz osoby posiadajce kwalifikacje w zakresie urzdze i instalacji elektrycznych,
które nie zawsze s wiadome wpywu urzdzenia na ruch drogowy i jego bezpieczestwo.
Powysza analiza jednoznacznie wskazuje, e istnieje potrzeba opracowania zasad,
wedug których prowadzone bdzie sprawdzanie sygnalizacji wietlnej. Niniejszy artyku,
w dalszej czci, zawiera propozycj procedury sprawdzania urzdze sygnalizacji, która
przewidziana jest do prowadzenia odbiorów instalacji sygnalizacji, a po pewnej adaptacji
moe zosta wykorzystana równie podczas pomiarów okresowych. Procedura zostaa
opracowana na podstawie dowiadcze zwizanych projektowaniem urzdze sygnalizacji
wietlnej oraz realizacj nadzoru nad prowadzonymi pracami budowlanymi.
3. SPRAWDZANIE SYGNALIZACJI W ZAKRESIE BRANY
INYNIERIA RUCHU
Wymagania dla sygnalizacji wietlnej w zakresie brany inynieria ruchu s okrelone
w rozporzdzeniu [12]. Spenienie tych wymaga powinno by zapewnione w projekcie
przez projektanta, co zostaje zweryfikowane podczas procedury opiniowania
i zatwierdzania projektu [13]. Sprawdzanie instalacji sygnalizacji obejmuje wic
skontrolowanie zgodnoci z projektem.
Sprawdzanie naley rozpocz od weryfikacji rozmieszczenia urzdze sygnalizacji
wietlnej (masztów, sygnalizatorów) w stosunku do projektu. Naley zwróci uwag, e
270
Tomasz Krukowicz
rozmieszczenie sygnalizatorów powinno by zgodne w projekcie brany inynieria ruchu,
jak równie w projekcie elektrycznym. Obiekty budowlane powinny zosta wytyczone w
terenie przez uprawnionego geodet podczas budowy. W czasie sprawdzania naley
sprawdzi zachowanie skrajni okrelonej w [12], która jest odmienna od typowej skrajni
drogowej, jak równie widoczno sygnalizatorów z okrelonych odlegoci. Sprawdzenia
te s bardzo czsto pomijane, co skutkuje uszkadzaniem sygnalizatorów (w szczególnoci
daszków) przez przejedajce pojazdy, jak równie niewaciw widoczno sygnaów.
Niezbdne jest równie skontrolowanie rozmieszczenia detektorów oraz przycisków dla
pieszych i rowerzystów. Sprawdzenia te naley wykona z uyciem kóka pomiarowego
oraz tamy mierniczej. Stwierdzone usterki naley poprawi przed uruchomieniem
sygnalizacji. Niezbdne jest równie sprawdzenie rozmieszczenia sygnalizatorów
w stosunku do oznakowania poziomego – linii zatrzymania oraz przej dla pieszych
i przejazdów dla rowerzystów.
W dalszej czci sprawdzania naley zweryfikowa poprawno pracy sygnalizacji.
W sygnalizacji cyklicznej moliwe jest sprawdzenie poprawnoci dziaania poprzez
pomiar czasu trwania poszczególnych sygnaów na sygnalizatorach. We wspóczesnych
rozwizaniach sprawdzenie wycznie poprzez obserwacj wskaza sygnalizatorów jest
praktycznie niemoliwe do wykonania. W sygnalizacji adaptacyjnej czasy trwania
poszczególnych faz s zmienne i zalene od zgosze pojazdów na detektorach.
W zwizku z tym naley przeprowadzi odmienn procedur sprawdzania. Weryfikacja
poprawnoci programowania sterownika powinna przebiega dwuetapowo:
1. W jednostce programujcej sterownik (firmie produkujcej sterowniki bd
zajmujcej si konserwacj sygnalizacji.
2. W terenie, po zainstalowaniu sterownika.
Podzia sprawdzenia na dwie czci jest podyktowany du pracochonnoci
i zoonoci sprawdze wymienionych w punkcie 1. Ich przeprowadzenie w warunkach
warsztatowych (laboratoryjnych) nie wpywa na jako sprawdzenia, gdy dotyczy ono
wycznie urzdze zainstalowanych wewntrz obudowy sterownika.
3.1. SPRAWDZENIA PRZEPROWADZANE PODCZAS
PROGRAMOWANIA STEROWNIKA
Badania w jednostce programujcej sterownik powinny obejmowa:
x weryfikacj zaprogramowanej tablicy czasów midzyzielonych z tablic
w zatwierdzonym projekcie,
x sprawdzenie poprawnoci zaprogramowania przej midzyfazowych poprzez
wymuszenie realizacji przez sterownik kadego przejcia midzyfazowego,
x sprawdzenie programu sygnalizacji podczas realizacji minimalnych
i maksymalnych czasów trwania faz (ewentualne naruszenia czasów
midzyzielonych, ewentualne naruszenia minimalnych czasów trwania
sygnaów w grupach),
x przyporzdkowane wej i wyj sterownika do poszczególnych grup
sygnaowych oraz warunków logicznych,
Sprawdzanie urzdze drogowej sygnalizacji wietlnej
271
x kontrol poprawnego sterowania grupami kolizyjnymi o dopuszczalnym
jednoczesnym zezwoleniu na ruch, nawet w przypadku, gdy zagadnienie to
zostao pominite w projekcie [3].
Niektóre ze sterowników posiadaj specjalne narzdzia do testowania (np. opisane
w [10] narzdzie do testowania moduu nadzoru kolizji), W wikszoci sterowników
sprawdze naley dokona poprzez rczne pobudzenia detektorów. Wszelkie czynnoci
naley wykona dla kadego programu. Naley równie zweryfikowa poprawno pracy
programu startowego oraz programu kocowego, jak równie podczas zmiany programów
sygnalizacji. Po zakoczeniu prób w warunkach warsztatowych z wynikiem pozytywnym
mona przystpi do montau sterownika na skrzyowaniu i dalszych bada w terenie.
W przypadku, gdy program zosta zaprojektowany dla istniejcego skrzyowania
i demonta sterownika nie jest moliwy mona wymienione w rozdziale 3.1 sprawdzenia
wykonywa na innym sterowniku tego samego typu (lub komputerowym symulatorze
sterownika), pod warunkiem zapewnienia zgodnoci programu umieszczanego
w sterowniku na skrzyowaniu z programem poddawanym badaniu. Weryfikacja
poprawnoci dziaania w brany inynieria ruchu jest niezwykle wana, gdy zoono
wspóczesnych algorytmów sterowania jest tak dua, e ich analiza bez wykorzystania
narzdzi komputerowych jest praktycznie niemoliwa [2].
3.2. SPRAWDZENIA W TERENIE
Sprawdzenia w terenie w zakresie inynierii ruchu mona przeprowadza po wykonaniu
sprawdze w zakresie instalacji elektrycznej sygnalizacji, przewidzianych w rozdziale 4.
Sprawdzenie to powinno obejmowa:
1. Poprawno dziaania detektorów dla pojazdów – badanie naley przeprowadzi
w nocy (w okresie maego natenia ruchu) z wykorzystaniem pojazdu
testowego; podczas badania naley sprawdzi:
x poprawno wykrywania pojazdów,
x niewykrywanie pojazdów z ssiedniego pasa ruchu,
x przyporzdkowanie detektora do waciwego wejcia sterownika.
2. Poprawno ustawienia pola widzenia kamer wideodetekcji oraz konfiguracji
systemu wideodetekcji – np. wykrywanie maego, czarnego pojazdu w nocy.
3. Poprawno dziaania przycisków dla pieszych:
x poprawno przyjmowania zgosze, w tym równie z wykorzystaniem
rki w rkawiczce,
x poprawno generowania potwierdze dla przycisków (lub ich grup),
4. Poprawno
dziaania
sygnalizatorów
akustycznych
zasadniczych
i pomocniczych, badanie w tym zakresie powinno obejmowa spenienie
wymaga w zakresie gonoci oraz czstotliwoci sygnau oraz jego
syszalnoci na obszarze caego przejcia dla pieszych.
5. Poprawno funkcjonowania nadzoru sygnaów czerwonych – weryfikacja
poprzez odczenie elementu wietlnego i badanie zachowania sterownika.
272
Tomasz Krukowicz
Wspóczenie budowane sygnalizacje s w wikszoci przyczane do systemów
nadzoru sygnalizacji lub zarzdzania ruchem. Podczas sprawdzania naley zweryfikowa
dziaanie urzdze transmisji danych oraz waciwe przekazywanie informacji. Naley
równie sprawdzi, czy nie jest moliwa zdalna zmiana parametrów odpowiedzialnych za
bezpieczestwo ruchu na skrzyowaniu.
Sterowniki sygnalizacji posiadaj specjalne funkcje do testowania poprawnoci
pocze sygnalizatorów, jednake jeli poprawnie zostan wykonane czynnoci kontrolne
w zakresie instalacji elektrycznej, to sprawdzenie takie jest zbdne.
4. SPRAWDZANIE INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ
SYGNALIZACJI WIETLNEJ
Jak zaznaczono wczeniej sprawdzanie instalacji naley przeprowadzi
z uwzgldnieniem zapisów [9], zmodyfikowanych o szczególne wymagania zwizane ze
specyfik instalacji sygnalizacyjnej. Norma PN HD 60364-6 przewiduje kolejno
prowadzenia sprawdzania. Sprawdzanie naley rozpocz od ogldzin obejmujcych, poza
wymaganiami ww. normy:
1. Dokumenty formalne, dopuszczajce poszczególne wyroby budowlane do
stosowania w budownictwie zgodnie z ustaw o wyrobach budowlanych [15].
2. Dokumenty dodatkowych bada sterownika, o ile przewiduje je dokumentacja
projektowa lub STWiORB.
3. Poprawno montau sterownika.
4. Prawidowe wyposaenie sterownika:
x zastosowanie odpowiednich i przewidzianych w projekcie aparatów
zabezpieczajcych,
x wyposaenie sterownika w odpowiedni liczb moduów rónych typów,
szczególn uwag naley zwróci na moduy rezerwowe, ich liczb oraz
sprawno,
x niestosowanie materiaów starouytecznych, o ile nie przewiduje ich
dokumentacja projektowa,
x poprawno oznacze w sterowniku.
5. Prawidowy monta masztów sygnalizacji:
x zachowanie pionu oraz wymaga skrajni,
x brak wystajcych elementów, w tym rub wystajcych z chodnika,
x jako powok antykorozyjnych – nie dopuszcza si naprawy
uszkodzonych powok na budowie,
x monta urzdze na masztach w sposób zapewniajcy trwao
poczenia oraz niepogorszenie jakoci ochrony antykorozyjnej,
x waciwy kierunek lokalizacji wnk kablowych (w kierunku chodnika).
6. Poprawno montau kanalizacji kablowej:
x zastosowanie waciwych studni we waciwych lokalizacjach (typ,
wymiary, gboko),
Sprawdzanie urzdze drogowej sygnalizacji wietlnej
x
273
zabezpieczenia studni – zastosowanie pokryw o waciwej klasie
obcieniowej oraz zabezpiecze przed niepowoanym dostpem,
x zastosowanie waciwej krotnoci kanalizacji kablowej oraz waciwych
typów rur osonowych (na podstawie protokóów odbiorów
czciowych).
7. Poprawno montau sygnalizatorów:
x waciwa wysoko i orientacja,
x zastosowanie waciwych ekranów kontrastowych,
x weryfikacja skrajni okrelonej w [12].
8. Poprawno montau przycisków dla pieszych i urzdze akustycznych:
x waciwa wysoko i kierunek montau,
x podczenie do waciwych y waciwych przewodów,
x waciwa wysoko umieszczenia sygnalizatorów akustycznych
zasadniczych.
Podczas ogldzin naley równie zapozna si z protokóami odbioru robót
zanikajcych, jak instalacja uziemiajca, indukcyjne detektory ptlowe, kanalizacja
kablowa itp. Po wykonaniu ogldzin, stwierdzajcych kompletno i poprawno montau
mona przystpi do wykonywania pomiarów i prób, które maj na celu sprawdzenie
poprawnoci funkcjonowania sygnalizacji i bezpieczestwa osób z niej korzystajcych.
Badania te zaleca si przeprowadza w nastpujcej kolejnoci:
1. Sprawdzenie cigoci przewodów i poprawnoci pocze:
x cigo przewodów ochronnych,
x cigo y kabli sygnalizacyjnych – w instalacji ptlowej naley
rozczy ptl sygnalizacyjn, aby zweryfikowa cigo kadego
z odcinków kabla – jednoczenie z cigoci y naley zweryfikowa
identyfikacj y, ich kolejno na listwach zaciskowych; badanie naley
przeprowadza napiciem na tyle niskim, aby nie powodowao
wywietlenia sygnaów na sygnalizatorach,
x cigo y kabli detekcyjnych – zbadanie cigoci i poprawnoci
podczenia kabli do detektorów wszelkich typów (w przypadku
detektorów ptlowych badanie naley przeprowadzi podczas ich
wykonania i sporzdzi z tego protokó).
2. Sprawdzenie rezystancji izolacji:
x badanie naley przeprowadza napiciem dostosowanym do napicia
znamionowego kabla (w sygnalizacji wietlnej, w zalenoci od
przeznaczenia, wystpuj kable elektroenergetyczne, sygnalizacyjne
i telekomunikacyjne, które naley bada napiciem 2,5 kV, 1,0 kV, 0,5
kV lub 0,25 kV),
x cho norma [9] przewiduje badanie rezystancji izolacji pomidzy
zwartymi przewodami czynnymi a przewodem ochronnym [4] takie
postpowanie jest niedopuszczalne w przypadku instalacji
odpowiedzialnej za bezpieczestwo, w której wywietlenie
niewaciwego sygnau stanowi zagroenie dla ycia i zdrowia
uczestników ruchu – niezbdny jest pomiar rezystancji izolacji pomidzy
kad par y kabla, co podkrelono w [7] i [11].
274
Tomasz Krukowicz
3. Sprawdzenie samoczynnego wyczenia zasilania wedug [8]:
x samoczynne wyczenie zasilania w sygnalizacji wietlnej moe by
realizowane
z
wykorzystaniem
wyczników
nadprdowych,
bezpieczników lub wyczników rónicowo-prdowych, problemem jest
uzyskanie
charakterystyk
bezpieczników
aparatowych
wykorzystywanych w kartach grup sygnaowych,
x w ukadzie sieci TN-C/TN-C-S zaleca si, aby warunek samoczynnego
wyczenia zasilania nie by realizowany jedynie przez wycznik
rónicowo-prdowy, a przez wycznik nadprdowy lub bezpiecznik (ze
wzgldu na du zawodno wyczników rónicowo-prdowych[5]),
Wyniki poszczególnych sprawdze naley uzna za pozytywne, jeli speniaj
wymagania okrelone w normie [9]
Podczas wykonywania robót budowlanych naley przeprowadza pomiary kontrolne,
w szczególnoci podczas wykonywania indukcyjnych detektorów ptlowych. Ze wzgldu
na reim wykonywania ptli konieczne s badania:
x po uoeniu przewodu ptli, a przed zalaniem mas bitumiczn: pomiar
rezystancji izolacji przewodu ptli oraz indukcyjnoci ptli,
x po zalaniu mas bitumiczn: rezystancja izolacji przewodu ptli oraz
indukcyjno ptli,
x po uoeniu kabla zasilajcego (feedera): rezystancja izolacji,
x po zmufowaniu kabla zasilajcego z przewodem ptli: rezystancja
izolacji do ziemi, indukcyjno ptli i feedera mierzona na zaciskach
sterownika.
Nie zostay opracowane jednolite wytyczne dotyczce wymaga dla ptli indukcyjnych
odnocie rezystancji izolacji oraz indukcyjnoci. Podczas oceny ptli naley posugiwa
si dokumentacjami techniczno-ruchowymi sterowników. Podczas pomiarów okresowych
naley bada wycznie rezystancj izolacji do ziemi oraz indukcyjno. Bardziej
szczegóowe badania, z rozczaniem przewodów ptli w mufach, naley przeprowadza
w przypadku stwierdzonych nieprawidowoci w funkcjonowaniu ptli. Wskazówk mog
by opracowania zagraniczne, np. [14].
5. TYPOWE NIEPRAWIDOWOCI W INSTALACJACH
SYGNALIZACJI WIETLNEJ
Nieprawidowoci w instalacjach sygnalizacji wietlnej mona podzieli na dwie
podstawowe grupy:
x nieprawidowoci wykrywane podczas odbioru urzdze – powstae
podczas ich wykonywania,
x usterki sygnalizacji powstae podczas eksploatacji.
Podstawow przyczyn nieprawidowoci wykrywanych podczas odbioru s bdy
wynikajce z pomyek podczas montau lub niedbaego wykonywania prac. Naley
zwróci uwag, e ze sterownika na redniej wielkoci skrzyowaniu moe by
Sprawdzanie urzdze drogowej sygnalizacji wietlnej
275
wyprowadzonych kilkadziesit wieloyowych kabli. Prawdopodobiestwo pomyki
w montau jest przy tej liczbie pocze do due. Dodatkowo, istnieje due ryzyko
realizacji prac w sposób niedbay, co równie moe negatywnie odbi si na sposobie
pracy sygnalizacji wietlnej.
Niestety zdarzaj si równie przypadki nieuczciwoci wykonawców przejawiajce si
w nastpujcy sposób:
x zastosowanie materiaów gorszej jakoci, niespeniajcych wymaga
postawionych w dokumentacji projektowej,
x zastosowanie mniejszej liczby materiaów – w szczególnoci materiaów
rezerwowych, niewykorzystywanych w pocztkowym okresie
eksploatacji sygnalizacji wietlnej.
Dlatego te, jak zaznaczono w rozdziale 4, konieczne jest przeliczenie liczby
poszczególnych elementów podczas bada odbiorczych sygnalizacji wietlnej.
Diametralnie inne problemy wystpuj podczas dokonywania sprawdze okresowych.
Podczas bada tych naley zweryfikowa stan techniczny sygnalizacji, uwzgldniajc
w szczególnoci wpyw czasu na parametry techniczne poszczególnych jej elementów.
Szczególn uwag podczas ogldzin naley zwróci na:
x jako pocze elektrycznych, w szczególnoci na procesy korozyjne,
x jako izolacji urzdze sygnalizacji wietlnej,
x stan konstrukcji wsporczych sygnalizatorów oraz urzdze detekcji,
x uszkodzenia wynikajce z kolizji oraz dewastacji,
x pogorszenie stanu urzdze zabezpieczajcych przed poraeniem prdem
elektrycznym.
Sprawdzenia wymagajce wyczenia sygnalizacji wietlnej (pomiary) naley
przeprowadza w porze zmniejszonego natenia ruchu (w nocy). Ze wzgldu na
utrudnione przeprowadzenie pomiaru rezystancji izolacji przewodów prowadzcych do
detektorów indukcyjnych (nierozczne poczenia w studniach) w przypadku poprawnej
pracy ukadu detekcji mona ograniczy zakres pomiarów rezystancji izolacji do pomiaru
przewód-ziemia. Niezbdne jest natomiast wykonanie pomiarów dla wszystkich y kabla
sygnalizacyjnego, gdy zwarcie y tego kabla moe powodowa wywietlenie sygnau
zagraajcego bezpieczestwu ruchu drogowego.
6. PODSUMOWANIE
Instalacje elektryczne sygnalizacji wietlnej stanowi nietypowe instalacje elektryczne.
Nie s jednak uznane, jak urzdzenia i instalacje sterowania ruchem kolejowym, za
instalacje specjalistyczne. Nie s w zwizku z tym wymagane uprawnienia do
wykonywania zwizanych z nimi prac. Konieczne jest wic opracowanie jednoznacznych
wytycznych oceny tych instalacji. Niniejszy artyku, cho nie wyczerpuje problemu,
zawiera zestaw najwaniejszych czynnoci do uwzgldnienia podczas takich bada.
Urzdzenia i instalacje sygnalizacji wietlnej zawieraj elementy z pogranicza instalacji
elektrycznych oraz instalacji telekomunikacyjnych (teleinformatycznych). Obecnie
prowadzone prace zakadaj zmniejszenie liczby zawodów regulowanych. Jednak ze
276
Tomasz Krukowicz
wzgldu na coraz wiksz zoono tych instalacji znaczcy wpyw na bezpieczestwo
ruchu oraz du odpowiedzialno zwizan z wykonywaniem prac przy sygnalizacji
wietlnej naley rozway wprowadzenie odrbnych uprawnie do wykonywania prac
przy urzdzeniach sygnalizacji wietlnej, w tym prac kontrolno-pomiarowych. Podczas
opracowywania zasad zdobywania uprawnie moliwe jest wzorowanie si na przepisach
kolejowych, dotyczcych analogicznych stanowisk, dla których od lat istniej okrelone
wymagania kwalifikacyjne.
W toku dalszych prac planowane jest stworzenie listy kontrolnej uatwiajcej
sprawdzanie odbiorcze oraz okresowe urzdze i instalacji sygnalizacji wietlnych.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Instrukcja diagnostyki technicznej i kontroli okresowych urzdze sterowania ruchem kolejowym Ie-7
(E-14), PKP PLK, Warszawa, 2005.
Kawalec P., Krukowicz T., Drogi – budownictwo infrastrukturalne, Wybrane problemy projektowania
adaptacyjnej sygnalizacji wietlnej, 11/2012, str. 28-33.
Krukowicz T.: Prace naukowe Transport, Poprawa efektywnoci sterowania adaptacyjnego poprzez
optymalizacj przej midzyfazowych, WPW, 2010, nr 72, str. 59-75.
Musia E.: Sprawdzanie instalacji elektrycznych niskiego napicia. Przegld treci oraz bdów
tumaczenia normy PN-HD 60364-6:2008. Miesicznik SEP INPE „Informacje o normach i przepisach
elektrycznych”, 2009, nr 118-119, s. 24-54.
Musia E., Czapp S.: Wyczniki ochronne rónicowoprdowe (3). Niezawodno. Miesicznik SEP
„Informacje o normach i przepisach elektrycznych”. 2008, nr 110-111, s. 3-40.
Ogólne specyfikacje techniczne D - 07.03.01 Urzdzenia do regulacji ruchu (sygnalizacja wietlna).
BZDBDiM, Warszawa, b.r.
Orlik W.: Badania i pomiary elektroenergetyczne dla praktyków. KaBe, Krosno, 2007.
PN HD 60364-4-41, Instalacje elektryczne niskiego napicia. Cz 4-41: Ochrona dla zapewnienia
bezpieczestwa, ochrona przed poraeniem elektrycznym. PKN, Warszawa, 2009.
PN HD 60364-6 Instalacje elektryczne niskiego napicia. Cz 6: Sprawdzanie, PKN, Warszawa,
2008.
Podrcznik uytkownika sterownika CrossMaster FR 93, Vialis Polska, Przemierowo, b.r.
Praca zbiorowa pod redakcj K. Kuprasa: Wytyczne – pomiary w elektroenergetyce, COSiW SEP,
Warszawa, 2007.
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegóowych warunków technicznych dla znaków
i sygnaów drogowych oraz urzdze bezpieczestwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania
na drogach (Dz. U. 220 poz. 2181 z 2003 r.) z pón. zm.
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegóowych warunków zarzdzania ruchem na
drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarzdzaniem Dz. U. 177 poz. 1729 z 2003 roku.
Traffic Detector Handbook, Federal Highway Administration Turner-Fairbank Highway Research
Center, Georgetown Pike, 2006.
Ustawa o wyrobach budowlanych, Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 881.
Wytyczne odbioru technicznego oraz przekazywania do eksploatacji urzdze sterowania ruchem
kolejowym Ie-6 (WOT-E12), PKP PLK, Warszawa, 2004.
TESTING OF TRAFFIC LIGHT DEVICES
Summary: The paper presents current legal status and standards related to commissioning of traffic light
installations and devices. These devices are specific electric installations and have to meet special safety
requirements with respect to their function. A set of tests is proposed to be used during commissioning of
new or upgraded traffic lights as well as for periodic inspection.
Keywords: traffic lights, electric installation, commissioning tests