Pobierz artykuł PDF

ZAPOTRZEBOWANIE NA INFORMATYK W POLSKICH PRZEDSIBIORSTWACH
MACIEJ MACIEJEC
HLM spółka z o.o. Warszawa
Streszczenie
W pracy omówiono najnowsze tendencje w rozwoju zastosowaĔ technik
informacyjnych w zarządzaniu przedsiĊbiorstwami. W analizie dokonano
wyodrĊbnienia okresów o wysokiej dynamice zwoju zastosowaĔ technik
informacyjnych w zarządzaniu oraz wystĊpowaniu okresów zastoju.
1. Wstp
Publikacja niniejsza na celu ma przedstawienie z zarysie róĪnic w wymaganiach stawianych
przez organizacje duĪych przedsiĊbiorstw, porównanie tych wymagaĔ z sektorem małych i
Ğrednich przedsiĊbiorstw, oraz perspektywy rozwoju rynku informatycznego w Polsce.
2. Uwarunkowania historyczne
Tradycja wykorzystania informatyki w polskich przedsiĊbiorstwach siĊga połowy lat 70- tych.
PodjĊto wtedy pierwsze inicjatywy zmierzające do wdroĪenia w przedsiĊbiorstwach systemów
wspierających procesy zarządzania produkcją.
Do najistotniejszych osiągniĊü tej epoki zaliczyü moĪna liczne udane wdroĪenia zintegrowanych
systemów klasy:
• MRP,
• Finansowo- ksiĊgowych,
• Kadrowo płacowych
WiĊkszoĞü tych przedsiĊwziĊü miała bardzo nowatorski charakter i oparta była na
rozwiązaniach mainfame’owych, głównie IBM, ODRA i RIAD. Mimo upływu lat, osiągniĊte
wówczas rezultaty, zwłaszcza w sferze wdroĪeĔ systemów planowania i rozliczania produkcjiMRP, mogą słuĪyü do dnia dzisiejszego za niedoĞcigniony wzorzec dla wielu toczących siĊ z
róĪnym skutkiem projektów informatycznych.
Do koĔca lat siedemdziesiątych wdroĪono około 100 zintegrowanych systemów klasy MRP w
przedsiĊbiorstwach produkcyjnych w Polsce.
Koniec lat siedemdziesiątych i wiĊksza czĊĞü lat 80 charakteryzowała siĊ stagnacją i
załamaniem inwestycji w informatykĊ, wynikającymi z ogólnego gospodarczego załamania
panującego w naszym kraju aĪ do 1989 r. Funkcjonujące systemy nie były rozwijane, wiele
wdroĪeĔ zostało zarzuconych, a postĊp, jaki dokonywał siĊ w Ğwiatowym przemyĞle
informatycznym nie znajdywał dostatecznego odzwierciedlenia w postaci wdroĪeĔ nowych
technologii oraz innowacyjnych rozwiązaĔ organizacyjnych w krajowych przedsiĊbiorstwach. W
okresie tym jednak nastąpiło intensywne wdraĪanie technologii mikrokomputerowych, obejmujące
swym zasiĊgiem równieĪ małe i Ğrednie przedsiĊbiorstwa. Coraz szerzej opracowywano i
120
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
wdraĪano dedykowane oprogramowanie realizowane w standardach coraz bardziej popularnych
relacyjnych baz danych (d-base, foxbase czy cleepper) Drelichowski(2000)38
Rewolucyjny przełom w dynamice zastosowaĔ informatyki w domenie zastosowaĔ dla
przedsiĊbiorstw nastąpił w roku 1989, gdy zmiany polityczne spowodowały otwarcie gospodarki
polskiej na Ğwiat, a przedsiĊbiorstwa uzyskały moĪliwoĞü dostĊpu do najnowszych technologii.
Począwszy od 1989 roku rynek informatyczny sprzĊtu, oprogramowania i usług
przeznaczonych dla przedsiĊbiorstw rozwija siĊ bardzo dynamicznie, osiągając wielkoĞü ok 3,5
miliarda USD (wg. zestawieĔ GUS) w 2003 r. Rynek ten jest rozwojowy, co wynika z faktu, iĪ
poziom inwestycji informatycznych na pracownika stanowi w Polsce zaledwie około 25%
wielkoĞci inwestycji ponoszonych w USA (wg. danych OECD).
3. Zapotrzebowanie przedsibiorstw na rozwizania informatyczne
Od początku lat 90 obserwuje siĊ bardzo szybki rozwój firm oferujących rozwiązania
informatyczne przeznaczone dla przedsiĊbiorstw przemysłowych, usługowych i finansowych, co
związane jest z coraz szerszym wykorzystaniem informatyki przez przedsiĊbiorstwa.
Na rynku polskim podejmu8ją działalnoĞü miĊdzynarodowi dostawcy technologii i rozwiązaĔ
informatycznych, ukierunkowane najczĊĞciej na sektor duĪych firm, sektor bankowy i
administracjĊ centralną. Coraz szerszą działalnoĞü podejmują krajowe firmy wyspecjalizowane we
wdraĪaniu zarówno zintegrowanych systemów informatycznych jak i systemów tworzonych pod
zamówienie, przeznaczonych do obsługi procesów biznesowych rozbudowanych organizacyjnie
korporacji jak i firm sektora małych i Ğrednich przedsiĊbiorstw.
3.1. Zapotrzebowanie duych firm
W Ğwietle ustawy Prawo o DziałalnoĞci Gospodarczej duĪymi firmami są przedsiĊbiorstwa o
wielkoĞci zatrudnienia powyĪej 250 pracowników oraz obrocie rocznym przekraczającym
równowartoĞü w złotych 40 mln euro. W takim rozumieniu krąg przedsiĊbiorstw zawĊĪa siĊ do
około tysiąca spoĞród około 2 milionów zarejestrowanych w Polsce firm.
PrzedsiĊbiorstwa te stawiają bardzo złoĪone wymagania biznesowe w zakresie obsługi
informatycznej. Do najistotniejszych z nich zaliczyü moĪna:
3.1.1. Rozbudowane mechanizmy konsolidacji finansowej i ksigowej w organizacjach
wielozakładowych dla potrzeb podatkowych oraz rachunku kosztów
Coraz wiĊksza liczba przedsiĊbiorstw działa w warunkach rozproszonej struktury
organizacyjnej (np. holdingowej). Tego typu organizacje składają siĊ czĊsto z wielu podmiotów
prawnych. KaĪdy z podmiotów musi prowadziü własne ustawowe rozliczenia z administracją
paĔstwową (bilans, rachunek wyników, ksiĊgowoĞü, podatki, ZUS itp.), prowadziü rachubĊ płac,
rozliczenia z odbiorcami i dostawcami. RównoczeĞnie podmioty te prowadziü muszą własny
rachunek kosztów i raportowaü oraz rozliczaü siĊ z centralami, znajdującymi siĊ na terenie Polski
lub za granicą.
38
Drelichowski L., Elementy teorii i praktyki zarządzania z technikami informacyjnymi w przedsiĊbiorstwie.
Wydawnictwo Uczelniane ATR. s.192, 2000 r. 12 ark. wyd.
Maciej Maciejec
Zapotrzebowanie na informatykĊ w polskich przedsiĊbiorstwach
121
Do obsługi takich procesów biznesowych konieczne są rozwiązania pozwalające obsługiwaü
zarówno lokalne potrzeby podmiotów, jak i zapewniające moĪliwoĞü wymiany informacji
finansowych oraz biznesowych pomiĊdzy poszczególnymi oddziałami firmy. Bardzo czĊsto
wymagana jest równieĪ moĪliwoĞü prowadzenia ksiĊgowoĞci w róĪnych walutach, moĪliwoĞü
liczenia róĪnych kosztów standardowych dla tego samego wyrobu wytwarzanego w róĪnych
fabrykach przedsiĊbiorstwa Kisielnicki, Sroka (2001)39
3.1.2. Synchronizacja procesów produkcyjnych i obsługi logistycznej
PrzedsiĊbiorstwa wielooddziałowe stawiają czĊsto wymóg objĊcia jednolitym systemem
informatycznym wielu podmiotów działających w ramach jednego przedsiĊbiorstwa w celu
uzyskania narzĊdzia pozwalającego na synchronizacjĊ i ujednolicanie planów produkcyjnych,
skonsolidowanie zakupów w celu optymalizacji kosztów oraz moĪliwoĞci planowania krytycznych
zasobów produkcyjnych.
3.1.3. Controlling, Hurtownie danych
Wszystkie przedsiĊbiorstwa kładą nacisk na precyzyjną rejestracjĊ i rozliczenie kosztów
uwzglĊdniających priorytety informacyjne firmy. W przedsiĊbiorstwach o rozbudowanej
wielooddziałowej strukturze i działających na róĪnych rynkach konieczne jest wykorzystywanie
hurtowni danych jako najlepszego narzĊdzia do raportowania wydajnoĞci procesów biznesowych
oraz Ğledzenia kosztów według jednolitych standardów. Zastosowanie hurtowni danych opłacalne
jest zwłaszcza w przypadkach gdy róĪne oddziały przedsiĊbiorstwa wykorzystują odmienne
technologie informatyczne i systemy zintegrowane wspierające procesy zarządzania, a stają przed
koniecznoĞcią raportowania wskaĨników działalnoĞci oraz kosztów funkcjonowania według
jednolitych standardów.
3.1.4. Obsługa rozbudowanych sieci sprzeday i dystrybucji
W przypadku przedsiĊbiorstw o rozbudowanej strukturze dystrybucji i sprzedaĪy pojawiają
siĊ wymagania, aby rozwiązania informatyczne obsługiwały nie tylko procesy wewnĊtrzne
(produkcjĊ, koszty, finanse, sprzedaĪ i logistykĊ), ale równieĪ sieü dystrybucji i sprzedaĪy.
Rozwiązania tego typu mają na celu konsolidacjĊ prognoz sprzedaĪy oraz zleceĔ zebranych przez
przedstawicieli terenowych i wprowadzenie ich online do planów sprzedaĪy i produkcji
przedsiĊbiorstwa. Rozwiązania tego typu znane są jako DRP (ang. Distribution Requierements
Planning).
3.1.5. CRM
W odniesieniu do przedsiĊbiorstw o bardzo rozbudowanej bazie klientów konieczne staje siĊ
wdraĪanie systemów pozwalających gromadziü informacje na temat setek tysiĊcy klientów,
przechowywaü informacje o nawiązywanych kontaktach oraz proponowanych rozwiązaniach,
naleĪy planowaü i Ğledziü realizacjĊ kampanii reklamowych. Systemy pozwalające realizowaü tego
typu procesy biznesowe (ang. Customer Relationship Management) powinny byü zintegrowane z
systemami informatycznymi wspierającymi procesy zarządzania realizowanym wewnątrz firmy.
39
Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. AW Placet Warszawa(2001) s 320 Wyd. II
122
POLSKIE TOWARZYSTWO ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr2, 2004
3.1.6. Supply Chain Management przedsibiorstwa.
Coraz czĊĞciej przedsiĊbiorstwa siĊgają do nowoczesnych Ğrodków integracji dostawców
strategicznych komponentów bezpoĞrednio w procesie planowania i sterowania produkcją.
Rozwiązania pozwalające synchronizowaü przedsiĊbiorstwu swoje własne plany produkcyjne z
planami produkcyjnymi dostawców i składaü w czasie rzeczywistym zamówienia na dostawĊ
komponentów i podzespołów zwykle są zawarte jako integralna czĊĞü zintegrowanych systemów
informatycznych, bądĨ oferowane są jako niezaleĪne oprogramowanie.
3.1.7. Infastruktura
WiĊkszoĞü przedsiĊbiorstw obsługuje infrastrukturĊ techniczną we własnym zakresie,
począwszy od zakupu i administrowania serwerami, sieciami komputerowymi, bazami danych, na
aplikacjach biznesowych skoĔczywszy.
Niewiele firm decyduje siĊ za korzystanie z dostĊpnej oferty outsourcingu sprzĊtu, czy teĪ
aplikacji o czym decyduje brak doĞwiadczeĔ w szerszym stosowaniu tego modelu usług. W
ostatnich latach daje siĊ zauwaĪyü rosnąca liczba inwestycji miĊdzynarodowych korporacji
budujących na terenie Polski centra outsourcingowe, obsługujące zagraniczne oddziały korporacji
w zakresie czy to infrastruktury, czy teĪ obsługi procesów biznesowych (Thomson Multimedia,
Philips, Citibank, Lufthansa).
WdroĪenia zintegrowanych systemów informatycznych dla duĪych przedsiĊbiorstw
realizowane są w wiĊkszoĞci przypadków własnymi siłami, przy wsparciu dostawców
poszczególnych rozwiązaĔ, oraz wyspecjalizowanych firm doradczych. Projekty finansowane są w
wiĊkszoĞci ze Ğrodków własnych. Przystąpienie Polski do EU otworzy dla polskich
przedsiĊbiorstw moĪliwoĞü korzystania z dotacji i funduszy strukturalnych skierowanych na
zwiĊkszenie konkurencyjnoĞci firm unijnych na rynku Ğwiatowym.
3.2. Zapotrzebowanie małych firm
Sektor małych i Ğrednich przedsiĊbiorstw stanowi dominujący procentowo segment
podmiotów gospodarczych (wg. Ustawy Prawo o DziałalnoĞci Gospodarczej za małe
przedsiĊbiorstwo uwaĪa siĊ firmĊ zatrudniającą poniĪej 50 pracowników o rocznym obrocie
poniĪej 7 milionów euro). Potrzeby małych i Ğrednich przedsiĊbiorstw w zakresie rozwiązaĔ
informatycznych są skromniejsze, jeĞli chodzi o zakres funkcjonalny w porównaniu do duĪych
przedsiĊbiorstw. Bardzo duĪa grupa przedsiĊbiorstw posługuje siĊ obecnie apliakcjami
silosowymi- niezaleĪnymi pakietami oprogramowania, zupełnie niezintegrowanymi,
przeznaczonymi do obsługi finansów, ksiĊgowoĞci, magazynów, fakturowania etc.
Daje zaobserwowaü siĊ tendencjĊ polegająca na migracji z tych silosowych aplikacji, czĊsto
działających w oparciu o niekompatybilne bazy danych i systemy operacyjne, do jednego
zintegrowanego rozwiązania. Coraz wiĊcej przedsiĊbiorstw w miarĊ rozwoju organizacyjnego
zauwaĪa potrzebĊ wdroĪenia i korzystania ze zintegrowanych systemów informatycznych klasy
MRP, obsługujących w ramach jednego pakietu oprogramowania pełną funkcjonalnoĞü
biznesową:
• ksiĊgowoĞü/ finanse
• koszty
• sprzedaĪ
Maciej Maciejec
Zapotrzebowanie na informatykĊ w polskich przedsiĊbiorstwach
123
• logistykĊ
• planowanie i sterowanie produkcją
Sektor małych i Ğrednich przedsiĊbiorstw charakteryzuje siĊ duĪą dynamiką wzrostu i w miarĊ
integracji Polski z Unią Europejską MSP bĊda mogły korzystaü z rosnącej liczby instrumentów
finansowych wspomagających rozwój przedsiĊbiorczoĞci, w tym działaĔ ukierunkowanych na
zastosowania informatyki.
Na rynku działa w chwili obecnej duĪa liczba polskich i zagranicznych dostawców
zintegrowanych systemów informatycznych przeznaczonych do obsługi małych i Ğrednich
przedsiĊbiorstw, co Ğwiadczy o rosnącej randze jakoĞci oferowanych usług..
4. Perspektywy rozwoju rynku informatyki dla przedsibiorstw w najbliszych latach
Gospodarka polska, podobnie jak gospodarka Ğwiatowa w latach 2000-2003 przeĪywała okres
stagnacji, charakteryzujący siĊ dramatycznym spadkiem inwestycji ponoszonych przez
przedsiĊbiorstwa. Szukając oszczĊdnoĞci, przedsiĊbiorstwa redukują przede wszystkim inwestycje
w infrastrukturĊ oraz nowe technologie informatyczne. Według badaĔ prowadzonych przez
miĊdzynarodową firmĊ doradczą McKinsey & Co, w 2003 roku inwestycje w informatykĊ w
przedsiĊbiorstwach amerykaĔskich były o 30% niĪsze od inwestycji w 2000r. Trend ten
zauwaĪalny jest równieĪ w polskich firmach.
Stan nasycenia rynku pozwala jednakĪe sformułowaü tezĊ o optymistycznej perspektywie,
rozwoju zastosowaĔ informatyki w przedsiĊbiorstwach. MoĪna spodziewaü siĊ, Īe bĊdzie to
prawdopodobnie rozwój ukierunkowany na inne wymagania niĪ te, które stosowane były przez
ostatnie dziesiĊciolecie.
StopieĔ nasycenia rynku sprzĊtem powoduje, Īe prosty model funkcjonowania dostawców
sprzĊtu, polegający na sprzedaĪy elementów infrastruktury informatycznej (serwerów, PC,
infrastruktury sieciowej etc.) do przedsiĊbiorstw, bez uwzglĊdniania konkretnych potrzeb
biznesowych nie bĊdzie przynosiü tak dobrych rezultatów jak miało to miejsce w dotychczas
realizowanym modelu.
ZwyciĊzcami bĊdą firmy mogące zaspokoiü konkretne potrzeby biznesowe przedsiĊbiorstwdostarczyü dobrane funkcjonalnie zintegrowane systemy informatyczne, wiedzĊ niezbĊdną do
wdroĪenia tych systemów i dobraü właĞciwy sprzĊt. Zwłaszcza rynek małych i Ğrednich
przedsiĊbiorstw stawia informatyzacji wiele wyzwaĔ gdyĪ jak dotychczas bardzo niewielka czĊĞü
przedsiĊbiorstw z tego sektora moĪe poszczyciü siĊ wykorzystywaniem jakiegokolwiek
zintegrowanego systemu informatycznego. Te firmy bĊdą najlepszymi klientami dla dostawców
innowacyjnych systemów informatycznych.
Innym kołem napĊdowym inwestycji w informatykĊ w polskich przedsiĊbiorstwach bĊdzie
integracja Polski z EU i związane z nią inwestycje firm zarówno krajowych jak i zagranicznych.
Bibliografia
1.
2.
Drelichowski L., Elementy teorii i praktyki zarządzania z technikami informacyjnymi w
przedsiĊbiorstwie. Wydawnictwo Uczelniane ATR. s.192, 2000 r. 12 ark. wyd.
Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. AW Placet Warszawa(2001) s
320 Wyd. II