Diagnozowanie dysleksji

Diagnozowanie dysleksji
Diagnozowanie dysleksji
Proces diagnostyczny dysleksji rozwojowej jest skomplikowany i dość trudny, gdyż wymaga
zebrania wielu różnych informacji na temat dziecka i jego efektów nauczania. Rzetelna
diagnoza dysleksji może być postawiona dopiero po 10 roku życia. W przypadku młodszych
uczniów mówi się o tzw. ryzyku dysleksji. Pierwsze objawy dysleksji można wychwycić już na
etapie przedszkola lub ?zerówki?. By wychwycić dzieci, które przejawią specyficzne trudności w
czytaniu i pisaniu, warto zastosować Skalę Ryzyka Dysleksji autorstwa prof. Marty
Bogdanowicz. Jeżeli dziecko skończy III klasę szkoły podstawowej i nadal utrzymują się u niego
objawy dysleksji, maluch powinien zostać skierowany na specjalistyczne badania do poradni
pedagogiczno-psychologicznej. Jak dokładnie wygląda diagnozowanie dysleksji?
Model diagnozy dysleksji rozwojowej
Dysleksja rozwojowa to zaburzenia niejednorodne, dlatego tym trudniej ją diagnozować.
Wyróżnia się wiele typów dysleksji, np. dysleksję typu wzrokowego, dysleksję wizualną,
dysleksję mieszaną, dysleksję integracyjną. Zatrważa jednak fakt, że opinie o dysleksji, tzw.
słynne ?zaświadczenia?, wystawia się w poradniach pedagogicznych zbyt często i niesłusznie.
Wielu rodzicom wręcz zależy na tym, by dziecko było uznane za dyslektyka, bo to oznacza
określone ułatwienia i przywileje na egzaminach zewnętrznych. Jest to jednak bardzo
krzywdzące dla dzieci, które rzeczywiście mają trudności w nauce czytania i pisania, a których
postrzega się wówczas jako lawirantów i kombinatorów. By zminimalizować przypadki dzieci,
które niesłusznie zdiagnozowano jako dyslektyków, prof. Marta Bogdanowicz zaproponowała
model diagnozowania dysleksji rozwojowej, umożliwiający uruchomienie właściwego procesu
specjalistycznej pomocy już dla dzieci w wieku przedszkolnym. Model ten składa się z trzech
etapów:
diagnoza dojrzałości szkolnej w wieku 5-6 lat ? na tym etapie wykonuje się badania
przesiewowe w zakresie gotowości dzieci do podjęcia obowiązku szkolnego, które stanowią
jednocześnie formę profilaktyki niepowodzeń szkolnych. Narzędzie diagnostyczne, jakiego
najczęściej się używa, to Skala Gotowości Szkolnej;
diagnoza ryzyka dysleksji w wieku 7-8 lat ? sprawdza się stopień ujawnienia się u dziecka
symptomów ryzyka dysleksji oraz poziom trudności w nauce czytania. W tym celu stosuje się
Skalę Ryzyka Dysleksji i Próbę czytania ?Darek? Marty Bogdanowicz oraz Test Grażyny
Krasowicz-Kupis. Jeżeli u dziecka stwierdzi się umiarkowane lub wysokie ryzyko dysleksji, a
dotychczasowa pomoc nauczycieli i rodziców okaże się bezowocna, to ponownie dokonuje się
diagnozy ryzyka dysleksji w wieku 8-9 lat. Jest to już wstępne badanie diagnostyczne u
1/3
Diagnozowanie dysleksji
psychologa szkolnego lub w poradni pedagogiczno-psychologicznej (Bateria metod diagnozy
przyczyn niepowodzeń szkolnych);
diagnoza dysleksji rozwojowej ? ostateczna diagnoza dysleksji rozwojowej ma miejsce na
przełomie III i IV klasy szkoły podstawowej, kiedy zajęcia kompensacyjne w szkole oraz
dotychczasowe wsparcie w celu złagodzenia trudności w czytaniu i pisaniu nie przyniosły
pożądanych efektów.
Proces diagnostyczny dysleksji
Diagnoza dysleksji rozwojowej ma charakter interdyscyplinarny, tzn. że w proces badania
dziecka zaangażowanych jest zwykle bardzo dużo specjalistów, np. psycholog, pedagog,
nauczyciel, logopeda, foniatra, neurolog, psychiatra dziecięcy, okulista czy laryngolog. Proces
diagnozowania dysleksji obejmuje: wywiad z rodzicami dziecka, rozmowę z samym uczniem,
weryfikację znajomości przez dziecko zasad ortograficznych, analizę wypracowań i zeszytów
ucznia, ocenę umiejętności pisania na podstawie kilku dyktand pisanych w poradni, ocenę
poziomu graficznego pisma, pomiar szybkości i płynności czytania, obserwację pamięci
słuchowej bezpośredniej i badanie słuchu fonematycznego. Zasadniczym celem badań jest
określenie poziomu rozwoju intelektualnego dziecka. Zazwyczaj iloraz inteligencji określa się na
podstawie wyniku dziecka w Skali Inteligencji dla Dzieci Davida Wechslera (WISC-R). Na
podstawie wyników tego badania można zdobyć wiedzę na temat sprawności procesów
orientacyjno-poznawczych oraz wywnioskować, czy dziecko nie przejawia zaburzeń
parcjalnych, np. w zakresie spostrzegania, koordynacji wzrokowo-ruchowej, funkcji językowej,
orientacji w schemacie własnego ciała, pamięci bezpośredniej itp.
Jeżeli dziecko pozostaje w normie intelektualnej, przystępuje się do dalszej diagnozy w
kierunku dysleksji. Sprawdza się sprawność w zakresie funkcji wzrokowych, słuchowych,
ruchowych, motorycznych, integracji sensomotorycznej, lateralizacji, orientacji w przestrzeni. Na
tym etapie wykorzystuje się wiele różnych metod diagnostycznych, między innymi: Test Figur
Odwróconych A.W. Edfeldta, Test Percepcji Wzrokowej M. Frostig, Próby Odwzorowywania
Figur Geometrycznych H. Spionek, Test Bender-Koppitz, Test Kreskowania Miry Stambak,
próby eksperymentalne do badania lateralizacji czy słuchu fonemowego. Oprócz testów
psychologicznych przeprowadza się wywiady, by zebrać informacje na temat osiągnięć
szkolnych ucznia, jego motywacji, postępów i trudności w nauce oraz warunków, w jakich
odbywa się edukacja. By móc stwierdzić dysleksję u dziecka, należy wykluczyć wszelkie
zaburzenia neurologiczne o podłożu organicznym oraz zaniedbania środowiskowe. Diagnoza
dysleksji rozwojowej to bardzo skomplikowany proces, dlatego należy dołożyć starań, by nie
zaszufladkować błędnie ucznia jako ?dyslektyka?, któremu będzie całe życie ciążyć etykieta
diagnostyczna.
Bibliografia
Bogdanowicz M., O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu.
Odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Linea, Lublin 1994, ISBN 83-901518-0-4.
Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa
1991, ISBN 978-83-02045-96-7.
Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Harmonia, Gdańsk 2002, ISBN
2/3
Diagnozowanie dysleksji
83-7134-120-2.
Gindrich P.A., Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów dyslektycznych, Wyd. UMCS, Lublin
2002, ISBN 83-227-2003-3
3/3