Gruźlica w województwie śląskim w latach 2005

Gruźlica w województwie śląskim w latach 2005-2010
Gruźlica jest
chorobą bakteryjną o wysokiej zakaźności, wywołaną przez niektóre gatunki
mikobakterii.
W
przewaŜającej
większości
przypadków
czynnikiem
etiologicznym
jest
Mycobacterium tuberculosis [3,4]. Do zakaŜenia dochodzi drogą kropelkową (powietrzną,
inhalacyjną) poprzez kontakt z osobą prątkującą. Prątki wydobywają się z organizmu człowieka
chorego w czasie kaszlu, głośnego mówienia, gromkiego śmiechu, kichania, odksztuszania. Są one
odpowiednio małe (poniŜej 5µm) aby wraz z powietrzem dostać się drogami oddechowymi do
pęcherzyków płucnych, w których dochodzi do zakaŜenia. ZakaŜenie najczęściej dotyczy płuc i
węzłów chłonnych, ale moŜe dotyczyć takŜe układu pokarmowego, nerek, kości, stawów i opon
mózgowo-rdzeniowych [5].
Objawami, które mogą świadczyć o chorobie są: utrzymujący się ponad 3 tygodnie kaszel, stany
podgorączkowe, bóle klatki piersiowej, osłabienie, spadek masy ciała, krwioplucie. Przyczyny tych
objawów mogą być róŜne, ale osoby podejrzewające obecność choroby u siebie lub innych powinny
skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Gruźlicą moŜe zarazić się kaŜdy, ale niektóre
grupy osób są naraŜone bardziej od innych: osoby w podeszłym wieku, z obniŜoną odpornością, nie
odŜywiające się właściwie, mające stały kontakt z osobą zaraŜoną (np. pracownicy ochrony
zdrowia).
zakaŜeni HIV z dodatnim wynikiem próby tuberkulinowe
AIDS
przeszczepienia narządów (leczenie immunosupresyjne)
leczenie antagonistami czynnika martwicy nowotworów
glikokortykosteroidy: prednizolon >15 mg/d lub inne w dawce równowaŜnej, przez >2-4
tygodni
nowotwory układu krwiotwórczego (białaczki, chłoniaki)
rak w obrębie głowy lub szyi, rak płuca
gastrektomia
zespolenie omijające jelita czczego z jelitem krętym
pylica krzemowa
przewlekła niewydolność nerek/hemodializy
cukrzyca
palenie tytoniu
nadmierne picie alkoholu
niedowaga
wiek <5 lat
Tab 1. Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju gruźlicy [6]
Profilaktyka gruźlicy polega przede wszystkim na poprawie naturalnych sił obronnych organizmu
człowieka poprzez polepszenie warunków jego Ŝycia, unieszkodliwienie źródeł zakaŜenia oraz
przecinanie dróg zakaŜenia [1]. NajwaŜniejszym i najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania
rozprzestrzenianiu gruźlicy jest jak najszybsze diagnozowanie przypadków choroby i zapewnienie
chorym pełnego i właściwego leczenia. Od wielu lat stosuje się równieŜ szczepionkę BCG, która
pomaga zapobiegać zachorowaniom na gruźlicę w grupie osób szczepionych, u dzieci i młodzieŜy
[2].
Analiza zachorowań na gruźlicę w województwie śląskim w latach 2005-2010
Analizie poddano dane zebrane z 20 Powiatowych Stacji Sanitarno - Epidemiologicznych
województwa śląskiego będących pod nadzorem Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego, dotyczące ilości zachorowań na gruźlicę w latach 2005-2010. Z danych
wynika, iŜ na naszym terenie utrzymuje się stała liczba zachorowań. Szczyt zachorowań
odnotowano w roku 2008, w którym zapadalność wyniosła 29,7 przypadków na 100.000
mieszkańców. Największy spadek ilości zachorowań nastąpił między 2008 a 2009 rokiem – 15%.
liczba zachorow ań
1600
1400
26
1200
1000
24,1
24,9
25,3
25,5
1381
1219
1165
35
zapadalność
29,7
30
25
1186
1175
1121
20
800
15
600
10
400
200
5
0
0
2005 rok
2006 rok
2007 rok
2008 rok
2009 rok
2010 rok
Wykres 1 Liczba zachorowań i zapadalność na gruźlicę w województwie śląskim w latach 2005- 2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
PSSE
Bielsko-Biała
Bytom
Chorzów
zachorow.
zapad.
zachorow.
zapad.
zachorow.
zapad.
zachorow.
zapad.
zachorow.
zapad.
zachorow.
zapad.
9
2,8
11
3,4
10
3
60
18,2
43
13
42
12,6
167
43,2
131
34,1
136
35,6
150
39,3
129
33,9
104
27,4
48
28,2
57
33,7
52
30,9
94
55,9
66
39,4
69
41,3
Cieszyn
26
15,2
45
26,3
32
18,6
26
15,1
31
17,9
42
24,2
Częstochowa
74
19,4
42
11
14
3,7
101
26,9
67
17,9
76
20,3
Dąbrowa Górnicza
81
28,7
76
27
78
27,8
73
26,1
74
26,5
80
28,7
153
30,2
186
36,9
174
34,7
221
44,2
178
35,7
163
32,7
Jaworzno
29
30,1
24
25
24
25,1
35
36,6
29
30,4
23
24,2
Katowice
125
26,8
121
26,2
134
29,2
110
24
132
29
113
24,9
Kłobuck
27
31,8
34
40,1
29
34,2
41
48,3
26
30,6
22
25,8
Lubliniec
18
23,4
23
30
32
41,8
30
39,2
40
52,4
27
35,1
Myszków
13
18,1
16
22,3
8
11,1
19
26,5
24
33,5
29
40,5
Racibórz
22
19,6
22
19,7
20
18
30
27,1
39
35,2
18
16,3
Ruda Śląska
37
25,2
29
19,9
43
29,7
42
29,1
45
31,3
55
38,4
105
37,7
81
29,1
70
25,2
90
32,4
56
20,1
67
24,1
Sosnowiec
70
30,9
56
24,9
68
30,5
45
20,2
42
19
56
25,6
Tychy
68
17,7
48
12,5
67
17,4
82
21,4
22
5,7
57
14,7
Wodzisław Śląski
71
28,3
84
33,6
80
32
64
25,6
69
27,6
90
36,1
Zawiercie
49
39,3
47
37,9
28
22,7
42
34,1
32
26
40
32,6
śywiec
27
18
32
21,3
22
14,6
26
17,3
31
20,6
13
8,6
Gliwice
Rybnik
1219
26
1165 24,9 1121 24,1 1381 29,7 1175 25,3 1186 25,5
Tab. 2 Liczba zachorowań na gruźlicę w województwie śląskim w na terenie nadzorowanym przez
Razem
poszczególnych PPIS w latach 2005-2010
PowyŜsza tabela ilustruje ilość zachorowań oraz zapadalność na terenie nadzorowanym
przez poszczególnych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych województwa
śląskiego w latach 2005-2010. Od kilku lat odnotowuje się stałą, wysoką ilość zachorowań na
terenach nadzorowanych przez PPIS w Gliwicach, Bytomiu oraz Katowicach. Natomiast
najmniejszą ilość zachorowań rejestruje się na terenach nadzorowanych przez PPIS w Myszkowie,
Lublińcu a takŜe w Raciborzu i Zawierciu.
Analizując przypadki śmiertelne, których bezpośrednią przyczyną była gruźlica moŜna
zaobserwować, iŜ w latach 2008 i 2009 ich liczba była równa i wyniosła 65 przypadków zgonów.
W 2010 roku w województwie śląskim zarejestrowano 41 przypadków zgonów z powodu gruźlicy
(najmniej od 2005 roku).
65
70
60
53
50
44
65
48
41
40
30
20
10
0
2005 rok
2006 rok
2007 rok
2008 rok
2009 rok
2010 rok
Wykres 2 Liczba zgonów z powodu gruźlicy w latach 2005-2010
Największa liczba zgonów wystąpiła w grupie wiekowej u osób powyŜej 60 roku Ŝycia (110
zgonów) oraz u osób między 50 a 59 rokiem Ŝycia (87 zgonów). U dzieci do 4 roku Ŝycia oraz
u dzieci od 10 do 19 roku Ŝycia nie odnotowano Ŝadnego przypadku zachorowania zakończonego
zgonem. Natomiast w roku 2009 z powodu gruźlicy zmarło dziecko w wieku 6 lat. Do zgonu
doszło u chłopca zamieszkałego na terenie nadzorowanym przez PPIS w Raciborzu. Dziecko
zachorowało 15.05.2009r. na gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a zmarło
24.06.2009r. Z wywiadu epidemiologicznego wynika, iŜ dziecko wcześniej kontaktowało się
z chorym na gruźlicę wujkiem, który często odwiedzał rodzinę. Podkreślenia wymaga fakt,
iŜ dziecko nie było szczepione przeciwko gruźlicy.
140
123
120
102
100
74
80
60
40
14
20
0
0
0
1
0
0
2
0
1
2-4
5-9
10-14
15-19
20-29
0
30-39
40-49
50-59
+ 60
Wykres 9 Liczba zgonów z powodu gruźlicy w poszczególnych grupach wiekowych w latach 2005-2010
Podsumowanie
Ze względu na postępującą globalizację, konflikty zbrojne, obniŜenie standardów Ŝycia, migrację
ludności oraz niedoŜywienie, gruźlica została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)
za chorobę cywilizacyjną. Pomimo ogromnych postępów w zwalczaniu tej jednostki chorobowej,
stabilnej sytuacji epidemiologicznej na przestrzeni ostatnich lat, problem gruźlicy nadal istnieje, jest
aktualny i wymaga doskonalenia metod jej zwalczania przy współdziałaniu wszystkich jednostek
zajmujących się problematyką ochrony zdrowia publicznego.
Literatura:
1. Magdzik W., Naruszewicz – Lesiuk D., Zieliński A.:Choroby zakaźne i pasoŜytnicze –
epidemiologia i profilaktyka, Wyd. α-medica Press 2007r.: 123-129
2. Chyczewska E.: Gruźlica Płuc- „ Czy grozi nam epidemia?”, 2008; 62: 17
3. Mirella G., Red. Heczko P.B.: Mikrobiologia i choroby zakaźne,
Wyd. Urban & Partner,
2000:194
4. Bannister B.A., Begg N.T., Gillespie S.H., Red.: Juszczyk J. Choroby zakaźne, wWyd. Urban &
Partner, Wrocław 1998: 366
5. Czajka H., Wysocki J.; Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych, Wyd. Help Med., Kraków
2010: 47
6. Korzeniewska-Koseła M.: Postępowanie wobec osób z kontaktu z chorym na gruźlicę - aktualne
zalecenia dla krajów europejskich o małej częstości występowania gruźlicy i polska perspektywa;
Medycyna Praktyczna 2011/02
7. Meldunki epidemiologiczne PPIS województwa śląskiego oraz Śląskiego Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z lat 2006, 2007, 2008, 2009, 2010.