Obecność mitu (zajęcia opcyjne) Rok akademicki: 2013/2014

Obecność mitu (zajęcia opcyjne)
Rok akademicki: 2013/2014
Semestr: zimowy i letni (po 30 godzin w semestrze), łącznie 60 godzin
Forma zajęć: konwersatorium
Prowadzący: mgr Paweł Lewandowski
Przedmiot zajęć
Dokonanie wglądu w kategorię mitu, wciąż pojawiającą się w dyskursach naukowych i potocznych
i bardzo różnorodnie w nich definiowaną; skupiając się na współczesnej obecności mitu, jako
konstytutywnego elementu ludzkiej rzeczywistości, w odróżnieniu od (archaicznej) narracyjnej
opowieści mitologicznej.
Opis zajęć
Zajęcia przybiorą formę przeglądu różnorodnych definicji mitu rozciągających się od będącego
domeną przede wszystkim „zdroworozsądkowego” rozumowania pobłażliwego utożsamienia go z
bzdurą lub zabobonem, aż do dostrzeżenia w micie fundamentalnej i uniwersalnej dziedziny
ludzkiego świata.
Główny zrąb zajęć stanowić będzie lektura i interpretacja różnych definicji mitu, proponowanych w
humanistyce i naukach społecznych – przy czym nie tylko w rozważaniach teoretycznych, lecz
także studiach przypadku. Wskażemy więc na wybrane podejścia do obecności mitu, będące
przedmiotem literaturoznawstwa, historii, ekonomii, socjologii, psychologii, filozofii oraz nauk o
kulturze. Ponadto przyjrzymy się przykładom identyfikacji mitu we współczesnej polityce, pamięci
zbiorowej, mediach, sztuce, popkulturze, czy też reklamie. Na podstawie wiedzy zdobytej podczas
lektury, w ramach zajęć podjęta zostanie także próba rozpoznania obecności mitu w najbliższej
uczestnikom współczesnej rzeczywistości.
W trakcie prowadzonych dyskusji rozważany będzie problematyczny status mitu we
współczesności,
zależnie
od
definicji
umieszczany
pomiędzy
trwałością
a
zanikiem,
uniwersalnością a przypisaniem go konkretnym społecznościom lub konkretnym wymiarom
rzeczywistości, ciągłością trwania mitów a aktywnym mitotwórstwem, a także pomiędzy ludzką
potrzebą mitu a tegoż manipulacyjną, czy nawet totalizującą siłą.
Skupiając się na współczesnej obecności mitu, zajęcia zasadniczo pomijają antropologiczne i
religioznawcze definicje mitu, będącymi elementami programu zajęć z „Antropologii kultury” oraz
„Wiedzy o religii i duchowości”
Cele zajęć i efekty kształcenia
Program zajęć ma przede wszystkim pozwolić zapoznać się z teoretycznym bogactwem definicji,
świadczących o niezbywalności mitu, który, nawet jeśli spychany do pierwotności, także
współcześnie pozostaje żywy i wpływowy. Efektem zajęć będzie uporządkowanie wiedzy o micie
według nadawanych mu znaczeń i statusu, według dziedzin i nurtów naukowych, jakie się nim
zajmują oraz według wymiarów rzeczywistości, w których wskazuje się jego współczesną
obecność. Zajęcia mają także uwrażliwić uczestników na wagę przypisywaną mitowi, a także
zachęcić do własnej refleksji nad obecnością mitu w kulturze.
Zasady zaliczenia
W każdym semestrze: obecność na zajęciach, aktywne uczestnictwo oraz esej na zadany temat
związany ze współczesną obecnością mitu.
Zalecana literatura
Barthes Roland, Mitologie, Warszawa 2008.
Beatrycze i inne. Mity kobiet w literaturze i kulturze, red. Grażyna Borkowska, Lidia Wiśniewska,
Gdańsk 2010.
Biernat Tadeusz, Mit polityczny, Warszawa 1989.
Blumenberg Hans, Praca nad mitem, Warszawa 2009.
Campbell Joseph, Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, Kraków 2007.
Cassirer Ernst, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, Warszawa 1998.
Cassirer Ernst, Mit państwa, Warszawa 2006.
Czeremski Maciej, Sadowski Jakub, Mit i utopia, Kraków 2012.
Czerwiński Marcin, Magia, mit i fikcja, Warszawa 1975.
Davis Erik, TechGnoza. Mit, magia + mistycyzm w wieku informacji, Poznań 2002.
Dayan Daniel, Elihu Katz, Wydarzenia medialne. Historia transmitowana na żywo, Warszawa
2008.
Don Kichot i inni. Postacie mityczne w perspektywie komparatystycznej, red. Lidia Wiśniewska,
Bydgoszcz 2012.
Eco Umberto, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią,
Warszawa 1996.
Eliade Mircea, Mity, sny i misteria, Warszawa 1999.
Eliade Mircea, Sacrum, mit, historia, Warszawa 1993.
Eliade, Aspekty mitu, Warszawa 1999.
Erinnerungsorte, Mythen und Stereotypen in Europa = Miejsca pamięci, mity i stereotypy w Europie, hrsg. von Heidi Hein-Kircher, Jarosław Suchoples, Hans Henning Hahn, Wrocław 2008.
Fantastyczność i cudowność. Mityczne scenariusze: od mitu do fikcji – od fikcji do mitu, T. 1 i 2,
red. Tomasz Ratajczak, Bogdan Trocha, Zielona Góra 2011.
Fantastyczność i cudowność. Wokół źródeł fantasy, red. Tomasz Ratajczak, Bogdan Trocha, Zielona Góra 2009.
Filipowicz Stanisław, Mit i spektakl władzy, Warszawa 1988.
Frye Northrope, Anatomia krytyki, Gdańsk 2012.
Historia, mity, interpretacje, red. Alina Barszczewska-Krupa, Łódź 1996.
Janion Maria, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków 2007.
Jung Carl Gustsav, Nowoczesny mit. O rzeczach widywanych na niebie, Kraków 1982.
Kapusta Anna, Gry w kulturę: gry w mit. Mitografia jako lektura, Kraków 2012.
Kołakowski Leszek, Obecność mitu, Warszawa 2005.
Kula Marcin, Religiopodobny komunizm, Kraków 2003.
Leder Andrzej, Przemiana mitów czyli życie w epoce schyłku, Warszawa 1997.
Malinowski Bronisław, Mit magia, religia, Dzieła, t. 7, Warszawa 1990.
Markiewicz Henryk, Literatura a mity, w: Twórczość, Rok XLIII, nr 10 (503), październik 1987, s.
55-70.
Marszałek Robert, Mythos redivivus, Warszawa 2010.
May Rollo, Błaganie o mit, Poznań 1997.
Mit, prawda, imaginacja, red. Piotr Kowalski, Wrocław 2011.
Mitologie popularne. Szkice z antropologii współczesności, red. Dariusz Czaja, Kraków 1994.
Mity. Historia i struktura mistyfikacji. Praca zbiorowa, red. Zbigniew Drozdowicz, Poznań 1997.
Motycka Alina, Człowiek wewnętrzny a epistéme. Zbiór rozpraw i szkiców filozoficznych o nauce,
Warszawa 2010.
Oziewicz Marek, Stulecie fantastyczne, stulecie fantasy: Literatura fantasy, rehabilitacja mitu, Kultura-Historia-Globalizacja, nr 7/2010.
Pankalla Andrzej, Psychologia mitu. Kultury tradycyjne a współczesność, Warszawa 2000.
Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, red. Wojciech Wrzesiński, Wrocław 1994.
Przemiany mitów i wartości. Nie tylko w literaturze, red. Lidia Wiśniewska, Mirosława Gołuńska,
Bydgoszcz 2010.
Studia mitoznawcze. Tom I. Filozoficzne i socjologiczne aspekty mitu, red. Ilona Błocian, Ewa
Kwiatkowska, Toruń 2010.
Studia mitoznawcze. Tom II, Współczesna obecność mitu, red. Ilona Błocian, Ewa Kwiatkowska,
Toruń 2012.
Szacka Barbara, Czas przeszły – pamięć – mit, Warszawa 2006.
Tismăneanu Vladimir, Wizje zbawienia. Demokracja, nacjonalizm i mit w postkomunistycznej Europie, Warszawa 2000.
Tokarska-Bakir Joanna, Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie
opowieści, Kraków 2000.
Topolski Jerzy, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996.
Trzciński Łukasz, Mit bohaterski w perspektywie antropologii filozoficznej i kulturowej, Kraków
2006
Tumolska Halina, Mitologia Kresów Zachodnich w pamiętnikarstwie i beletrystyce polskiej (19452000), Toruń 2007.
Werner Wiktor, Kult początków. Historyczne zmagania z czasem, religią i genezą. Szkice z historii
historiografii polskiej i obcej, Poznań 2004.