Analiza zagrożeń związanych z przewozem drogowym materiałów

Transkrypt

ANALIZA ZAGROE ZWIZANYCH Z PRZEWOZEM DROGOWYM
MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH
PIOTR BOJAR, MACIEJ WOROPAY
Streszczenie
W Polsce rocznie rodkami transportu samochodowego jest przewoone około
100 mln ton materiałów niebezpiecznych. Najczciej wykorzystywane rodki transportu samochodowego to cysterny, którymi przewoone jest prawie 90% wszystkich
materiałów niebezpiecznych, w tym paliwa płynne stanowi około 70% materiałów
niebezpiecznych przewoonych za pomoc cystern, kwasy i wodorotlenki (10%) oraz
gazy skroplone: propan butan, chlor, amoniak (9%) [4]. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczestwa realizowanych przewozów jest kryterium nadrzdnym działania tego typu systemów, dlatego w pracy podjto prób identyfikacji zagroe zwizanych z transportem drogowym materiałów niebezpiecznych.
Słowa kluczowe: transport drogowy, zagroenie
1. Analiza wyników kontroli przewoników wyników kontroli przewoników wykonuj
cych
transport drogowy materiałów niebezpiecznych
W celu przeprowadzenia analizy zagroe zwizanych z przewozem drogowym materiałów
niebezpiecznych pozyskano dane z Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, dane dotycz
kontroli przeprowadzonych w ród przewoników krajowych jak równie zagranicznych w przedziale czasu od 1.01.2006r do 31.12.2009r. Wyniki dotyczce liczby skontrolowanych pojazdów
oraz pojazdów, w których wykryto nieprawidłowoci w analizowanym przedziale czasu przedstawiono na rys. 1.
Jak wynika z rys. 1 i tabeli 1 pomimo 21% wzrostu liczby skontrolowanych pojazdów w roku
2009 w stosunku do roku 2006 odnotowano 25% spadek liczby pojazdów, w których wykryto nieprawidłowoci dotyczce ADR oraz 47% spadek liczby pojazdów unieruchomionych ze wzgldu
na niespełnienie wymaga ADR. Podobne tendencje mona zauway w odniesieniu do rozpatrywanych przewoników z podziałem ich na: krajowych, nalecych do pastw UE i z pastw
nie bdcych członkami UE.
Istotn informacj z punktu widzenia realizowanej analizy zagroe zwizanych z przewozem
drogowym materiałów niebezpiecznych jest rodzaj nieprawidłowoci wykrytych podczas przeprowadzonych kontroli, tzn. jakiego typu nieprawidłowoci odnotowano i jakiej klasy materiałów niebezpiecznych dotyczyły. Substancje i przedmioty niebezpieczne podlegajce przepisom ADR
s podzielone na 13 klas na podstawie tzw. zagroenia dominujcego [6]. Poza zagroeniem dominujcym materiał niebezpieczny moe charakteryzowa si jeszcze zagroeniem dodatkowym.
24
Piotr Bojar, Maciej Woropay
Analiza zagroe zwizanych z przewozem drogowym materiałów niebezpiecznych
Rysunek 1. Liczba ogółem skontrolowanych pojazdów, w których wykryto nieprawidłowoci
dotyczce oraz unieruchomionych na skutek niespełnienia wymaga dotyczcych ADR
w latach 2006–2009 na terenie Polski
ródło: Opracowanie własne.
Tabela 1. Zestawienie ogólnej liczby skontrolowanych pojazdów, pojazdów w których wykryto
nieprawidłowoci dotyczce ADR oraz unieruchomionych ze wzgldu na niespełnienie wymaga
ADR w analizowanym przedziale czasu
Wikszo materiałów niebezpiecznych w zalenoci od natenia stwarzanego zagroenia została podzielona na tzw. grupy pakowania:
• I grupa pakowania – to materiały stwarzajce due zagroenie,
• II grupa pakowania – to materiały stwarzajce rednie zagroenie,
• III grupa pakowania to materiały stwarzajce małe zagroenie.
W tabeli 2 przedstawiono szczegółowe zestawienia narusze przepisów w zakresie przewozu
drogowego towarów niebezpiecznych I kategorii zagroe, w tabelach kolejnych odpowiednio:
25
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 45, 2011
tab. 3 – zestawienie narusze przepisów w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych II kategorii zagroe, tab. 4 – zestawienie narusze przepisów w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych III kategorii zagroe.
Tabela 2. Szczegółowe zestawienia narusze przepisów w zakresie przewozu drogowego towarów
niebezpiecznych I kategorii zagroe w analizowanym przedziale czasu
Lp.
1
Rodzaj wykrytych nieprawidłowoci
2006
2007
2008
2009
Brak wymaganego dokumentu przewozowego
76
65
78
122
289
188
171
223
3
Brak wymaganego numeru UN, prawidłowej nazwy przewozowej lub grupy
pakowania (jeeli wystpuje)
Brak wymaganego zawiadczenie ADR
48
304
29
32
4
Brak wymaganego wiadectwa dopuszczenia pojazdu
54
25
21
26
5
Przewóz towarów niebezpiecznych niedopuszczonych do przewozu
3
1
1
1
6
Przewóz towarów niebezpiecznych uniemoliwiajcy jego identyfikacje
4
0
1
4
7
Uwolnienie si towaru niebezpiecznego z opakowania, pojazdu, cysterny lub
kontenera
3
6
4
7
8
Uszkodzenie opakowania, pojazdu, cysterny lub kontenera w stopniu stwarzajcym bezporednie zagroenie dla ludzi lub rodowiska
1
1
5
3
39
Pojazd lub cysterna nie spełnia wymaga umowy ADR w stopniu stwarzajcym bezporednie zagroenie dla ludzi lub rodowiska
14
5
5
3
10
Przewóz luzem w kontenerze niezdatnym do uytku w rozumieniu umowy
ADR
2
2
0
1
11
Przewóz luzem w kontenerze niedopuszczonym do przewozu luzem
1
1
1
0
12
Towar przewoony w sposób niedozwolony(w sztukach przesyłki, w cysternie lub luzem)
14
1
3
1
13
Przewóz w jednym pojedzie towarów, których ładowanie razem jest zabronione
2
0
0
0
14
Przewóz w jednej sztuce przesyłki towarów, których pakowanie razem jest
zabronione
0
0
0
0
15
Przekroczenie dopuszczalnego stopnia napełnienia cysterny lub opakowania
7
3
3
3
16
Brak wymaganego zamocowania ładunku
50
42
28
35
17
Przekroczenie dopuszczalnej iloci towarów niebezpiecznych na jednostk
transportow
0
1
0
0
2
18
Uywanie niewłaciwych urzdze owietleniowych
0
1
0
0
19
Nieprzestrzeganie zakazu palenia podczas czynnoci ładunkowych
0
0
0
0
20
Uycie opakowania niespełniajcego wymaga umowy ADR
24
10
9
7
26
Lp.
2006
2007
2008
2009
21
Uycie opakowania niezgodnie z instrukcj pakowania
0
1
3
0
22
Przewóz towaru niebezpiecznego nieoznakowanym pojazdem
(brak wymaganych tablic, nalepek i znaków)
72
46
35
51
23
Przewóz towarów niebezpiecznych w nieoznakowanej sztuce
przesyłki (brak wymaganych napisów i nalepek)
44
43
30
33
niebezpiecznych III kategorii zagroe w analizowanym przedziale czasu
Lp.
2006
2007
2008
2009
1
Brak innych wymaganych informacji w dokumencie
przewozowym
386
161
117
124
2
Brak innych wymaganych informacji w instrukcji pisemnej
dla kierowców
30
34
19
50
3
Brak wymaganego zawiadczenia ADR w jednostce transportowej
16
14
12
10
4
Brak wymaganej kopii umowy specjalnej
1
1
0
0
5
Brak wymaganego certyfikatu pakowania kontenera
0
2
0
0
6
Brak wymaganego zezwolenia na wykonywanie operacji
transportowych
1
1
0
0
7
Brak wymaganego wiadectwa dopuszczenia przedziału
ładunkowego lub osłony
1
0
0
0
8
Niewłaciwe wymiary tablic, napisów lub nalepek
28
12
9
6
27
Nr 45, 2011
niebezpiecznych II kategorii zagroe w analizowanym przedziale czasu
Lp.
2006
2007
2008
2009
1
Przewóz pasaerów
26
9
6
6
2
Brak dokumentów tosamoci członka załogi pojazdu
1
2
1
0
3
Brak nadzoru nad pojazdem
0
3
0
1
4
Brak wymaganego zgłoszenia towaru niebezpiecznego
1
0
1
1
5
Brak wymaganej instrukcji pisemnej dla kierowcy
134
82
68
122
6
Brak informacji w instrukcji pisemnej dla kierowcy dotyczcych ładunku,
rodzaju zagroenia, ochron osobistych, podstawowych czynnoci kierowcy, poaru lub pierwszej pomocy
46
33
23
60
7
Uszkodzenie opakowania, pojazdu, cysterny lub kontenera w stopniu niestwarzajcym bezporedniego zagroenia dla ludzi i rodowiska
6
6
2
2
8
Przewóz sztuk przesyłki i w kontenerze niezdatnym do uytku
w rozumieniu umowy ADR
6
16
14
16
9
Pojazd, kontener lub cysterna nie spełnia wymaga umowy ADR w stopniu niestwarzajcym bezporedniego zagroenia dla ludzi i rodowiska
164
54
70
73
10
Niewłaciwe zamknicie cysterny lub opakowania zewntrznego
w opakowaniu kombinowanym
0
1
0
0
11
Uycie opakowania po upływie terminu wymaganych bada
3
2
0
2
12
Niewłaciwe oznakowanie pojazdu, kontenera lub cysterny
173
62
55
51
13
Niewłaciwe oznakowanie sztuki przesyłki lub opakowania zbiorczego
52
24
38
9
14
Brak wymaganego wyposaenia awaryjnego ogólnego stosowania
252
119
95
123
15
Brak wymaganego sprztu do ochrony dróg oddechowych
51
82
89
66
16
Brak inych wymaganych rodków ochrony indywidualnej
lub wyposaenia
220
192
186
186
17
Brak wymaganego wyposaenia przeciwpoarowego
295
187
336
318
Na podstawie wyników zrealizowanych bada przedstawionych w tabelach 2 ÷ 4 nieprawidłowoci wykryte podczas kontroli podzielono na osiem bardziej ogólnych kategorii, co przedstawiono w tabeli 5.
28
Tabela 5. Zestawienia narusze przepisów w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w analizowanym przedziale czasu uszeregowane według kategorii
Lp.
Kategoria wykrytych nieprawidłowoci
2004
2005
2006
2007
1
Dokumentacja niekompletna
1084
915
540
771
2
Niewłaciwy stan techniczny rodka transportu lub jednostki
ładunkowej
448
189
202
174
3
Niewłaciwe warunki transportu ładunku
24
4
9
6
4
Niewłaciwe oznakowanie rodka transportu lub jednostki
ładunkowej (sztuk przesyłki)
116
89
65
84
Brak wymaganego wyposaenia ochronnego
818
580
706
693
57
47
31
38
0
0
0
0
26
9
6
6
5
6
7
8
Przekroczenie wymiarów zewntrznych lub niewłaciwe
zamocowanie ładunku.
Nieprzestrzeganie zakazu palenia podczas czynnoci
ładunkowych
Przewóz pasaerów
2. Budowa algorytmu oceny oddziaływania ładunku na bezpieczestwo realizowanego
transportowego
Algorytm przedstawiony na rysunku 2 odzwierciedla procedur postpowania podczas oceny
bezpieczestwa działania systemu transportu drogowego z uwzgldnieniem głównych czynników
wymuszajcych opisanych w pracy.
W algorytmie tym wyróni mona trzy zasadnicze człony A, B, C i D dotyczce kolejno:
A – oceny bezpieczestwa działania rodków transportu,
B – oceny oddziaływania otoczenia systemu na bezpieczestwo działania tego systemu,
C – oceny oddziaływania ludzi usytuowanych w systemie i jego otoczeniu na bezpieczestwo
działania tego systemu,
D – oceny prawidłowoci realizacji zadania transportowego.
29
Nr 45, 2011
START
1
2
3
4
5
A
NIE
TAK
B
NIE
TAK
C
NIE
TAK
D
NIE
TAK
D1
D11
NIE
NIE
TAK
D2
D13
NIE
TAK
D14
ALGORYTM ZDARZENIA C
ALGORYTM ZDARZENIA B
D15
TAK
D12
ALGORYTM ZDARZENIA A
NIE
D16
NIE
D17
D21
TAK
D18
NIE
NIE
TAK
D23
D25
TAK
D22
D24
D29
D191
D291
D192
D292
D193
D293
NIE
D294
TAK
D26
NIE
D27
TAK
D28
NIE
TAK
TAK
D195
NIE
TAK
D19
D194
NIE
NIE
NIE
D295
TAK
6
7
8
STOP
Rysunek 2. Algorytm oceny wpływu niewłaciwie realizowanego zadania przewozowego
na bezpieczestwo działania analizowanego systemu transportowego
30
Tabela 6. Opis głównych bloków algorytmu oceny bezpieczestwa działania
systemu transportowego
Nr
bloku
Opis bloku algorytmu
3
Wyznacz zbiór zdarze drogowych zaistniałych w analizowanym przedziale czasu
Zi; i = {1, 2, 3, …, k}.
Wybierz zdarzenia istotne z punktu widzenia bezpieczestwa działania analizowanego
systemu.
Uszereguj zdarzenia według daty zajcia Z1, Z2, Z3, …, Zk.
4
Wybierz do oceny pierwsze zdarzenie Zi, i = 1.
5
Wybierz do oceny kolejne zdarzenie drogowe Zi + 1.
1
2
A
B
Czy przyczyn zajcia analizowanego zdarzenia było uszkodzenie podsystemu rodka
transportu?
Czy przyczyn zajcia analizowanego zdarzenia było oddziaływanie otoczenia?
C
Czy przyczyn zajcia analizowanego zdarzenia było oddziaływanie ludzi usytuowanych w rodku transportu
i jego otoczeniu ?
D
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było niewłaciwie realizowane zadanie przewozowe ?
6
Dokonaj zbiorczej oceny bezpieczestwa działania systemu transportowego
7
Dokonaj analizy kosztów zaistniałego zdarzenia niepodanego.
8
Poka wynik
Tabela 7. Opis bloków algorytmu oceny wpływu niewłaciwie realizowanego zadania przewozowego na bezpieczestwo działania analizowanego systemu transportowego
Nr
bloku
D
D1
D11
D12
D13
D14
D15
D16
D17
D18
D19
D191
D192
D193
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było niewłaciwie realizowane zadanie
przewozowe ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego był nieprawidłowo zorganizowany transport ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego była niekompletna dokumentacja realizowanego zadania transportowego ?
Sprawd czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było równie zdarzenie D13.
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego był brak wymaganego wyposaenia ochronnego ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było nieprzestrzeganie zakazu palenia podczas czynnoci ładunkowych ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego był dodatkowy przewóz pasaerów ?
Wyznacz zbiór wskaników do oceny bezpieczestwa działania rodka transportu.
Ustal kryteria oceny bezpieczestwa działania rodka transportu.
Wyznacz zbiór wskaników reprezentatywnych do oceny bezpieczestwa działania rodka
transportu.
Dokonaj oceny bezpieczestwa działania rodka transportu.
31
Nr 45, 2011
Nr
bloku
D194
D195
D2
D21
D22
D23
D24
D25
D26
D27
D28
D29
D291
D292
D293
D294
D295
Czy analizowane zdarzenie Zi = Zk? gdzie i = {1, 2, 3, …, k}
Czy model wynikowy jest adekwatny?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego był nieprawidłowo zrealizowany transport ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego był niewłaciwy stan techniczny rodka transportu lub jednostki
ładunkowej ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego były niewłaciwe warunki transportu ładunku ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było niewłaciwe oznakowanie rodka transportu lub jednostki
ładunkowej (sztuk przesyłki) ?
Czy przyczyn zajcia zdarzenia niepodanego było przekroczenie wymiarów zewntrznych
lub niewłaciwe zamocowanie ładunku ?
Ustal kryteria oceny bezpieczestwa działania rodka transportu.
Wyznacz zbiór wskaników reprezentatywnych do oceny bezpieczestwa działania
rodka transportu.
Dokonaj oceny bezpieczestwa działania rodka transportu.
Czy analizowane zdarzenie Zi = Zk? gdzie i = {1, 2, 3, …, k}
Czy model wynikowy jest adekwatny?
Bibliografia
[1] Borysiewicz M., Potempski S.: Podstawy analiz ryzyka i zarzdzania ryzykiem w odniesieniu
do awarii transportowych. Instytut Energii Atomowej, Otwock – wierk 2001.
[2] Jamroz K.: Analiza miar naraenia na ryzyko w ruchu drogowym. Problemy Eksploatacji.
4/ 2009 (75). Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 2009.
[3] Praca Zbiorowa pod redakcj R. Krystka: Zintegrowany system bezpieczestwa transportu,
tom I diagnoza bezpieczestwa transportu w Polsce. WKiŁ Warszawa 2009.
[4] Praca Zbiorowa pod redakcj R. Krystka: Zintegrowany system bezpieczestwa transportu,
tom II uwarunkowania rozwoju integracji systemów bezpieczestwa transportu. WKiŁ Warszawa 2009.
[5] Valis D., Kokucky M.: Selected overview of risk assessment techniques. Problemy Eksploatacji. 4/ 2009 (75). Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 2009.
[6] Woropay M., Bojar P.: Assessment of the level of undesirable actions of people involved in
road transport systems and their environments. Jourrnal of KONBiN 5 (8) 2008.
[7] Zieliska S., Zelent S.: ADR 2007–2009 Transport samochodowy towarów niebezpiecznych.
Wydawnictwo ODiDK, Gdask 2008.
32
ANALYSIS OF A THREATS AS A RESULT OF ROAD TRANSPORT
THE HAZARDOUS MATERIALS
Summary
In Poland, about 100 million tons of dangerous materials are carried yearly.
The most frequently used transport means are cisterns which transport almost 90%
of all dangerous materials, 70% of which are liquid fuels, acids and hydroxides account for 10%, and liquid gases: propane butane, chlorine, ammonia (9%) [5].
Providing the transports with high safety, is a criterion of primary importance for
operation and maintenance of this kind of systems. Therefore, the authors of this paper have made an attempt to identify threats connected with road transport of dangerous materials. A significant characteristic of the man is their ability of adaptation
to the job environment. It enables a proper reaction and control of motion in unexpected conditions. However, a negative side of human behavior is a likelihood of
committing many different errors [7].
Keywords: road transport, threat
Piotr Bojar
Instytut Eksploatacji Maszyn i Transportu
Wydział Inynierii Mechanicznej
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy Bydgoszcz
ul. Kaliskiego 12, 85-789 Bydgoszcz
e-mail: [email protected]
Maciej Woropay
Wysza Szkoła Techniki i Przedsibiorczoci we Włocławku
ul. Łgska, 87-800 Włocławek
e-mail: [email protected]

Analiza zagrożeń związanych z przewozem drogowym materiałów

Transkrypt

Podobne dokumenty

ERPOL Sp. z oo w KÆdzierzynie-Ko|lu

DWULATEK z mamą, tatą - ppp

PDF - Ruciane-Nida

LAFARGE CEMENT SA Cementownia Ma ogoszcz

Nie panikować, to prewencja

Regulamin konkursu dla uczniów Zespołu Szkół

zadania kierownika wycieczki szkolnej