liberalizacja handlu rolno-spożywczego w ramach cefta w

FUNDACJA PROGRAMÓW POMOCY DLA ROLNICTWA
SEKCJA ANALIZ EKONOMICZNYCH POLITYKI
ROLNEJ
ul. Wspólna 30
Pokój 338
00 - 930 Warszawa
http://www.fapa.com.pl/saepr
tel. (+48 22) 623-10-01
623-26-07
fax. (+48 22) 623-17-07
e-mail: [email protected]
LIBERALIZACJA
HANDLU ROLNO-SPOŻYWCZEGO
W RAMACH CEFTA W LATACH
1993-2003
RAPORT PODSUMOWUJĄCY
AUTORZY: Wanda Chmilewska-Gill
Błażej Korona
Adam Poślednik
Marta Zielińska
WARSZAWA, WRZESIEŃ 2004R.
SPIS TREŚCI
1.
Pierwotne założenia Strefy Wolnego Handlu CEFTA.................................................3
2.
Specyfikacja rolna – listy................................................................................................3
3. Obroty w handlu rolno-spożywczym wybranych krajów CEFTA w 2003 roku i w
całym okresie istnienia ugrupowania .....................................................................................4
Polska ........................................................................................................................................4
Tendencje w polskim handlu rolno-spożywczym ogółem w 2003 roku ......................................................... 4
Obroty handlowe z CEFTA w latach 1996-2003............................................................................................ 5
Obroty handlowe z CEFTA w I kw. 2004 roku .............................................................................................. 5
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003 roku ................................................................................... 6
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1993 - 2003...................................................................... 7
Handel towarami rolno-spożywczymi Polski z poszczególnymi państwami CEFTA z uwzględnieniem
stopnia liberalizacji handlu ............................................................................................................................. 8
Słowacja ..................................................................................................................................11
Obroty handlowe z CEFTA w 2003r. ........................................................................................................... 11
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003 roku ................................................................................. 12
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1996-2003...................................................................... 12
Słowacki handel towarami rolno-spożywczymi z poszczególnymi państwami CEFTA z uwzględnieniem
stopnia liberalizacji handlu ........................................................................................................................... 13
Rumunia..................................................................................................................................17
Obroty handlowe z CEFTA w 2003r. ........................................................................................................... 17
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003r. ....................................................................................... 18
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1996-2003...................................................................... 18
4. Polski handel towarami rolno-spożywczymi z poszczególnymi państwami CEFTA
w latach 1996-2003.................................................................................................................19
5.
Weryfikacja założeń ......................................................................................................23
Autorzy raportu:
Zespół SAEPR
Specjalne podziękowania za otrzymane dane handlowe: ze Słowacji (dla Pani Dagmar
Motoskovej, Svetlany Andrisovej i Pana Gabriela Dome) oraz Ambasady Rumuńskiej (Pan
Aurel Marascu).
2
1. Pierwotne założenia Strefy Wolnego Handlu CEFTA
Strefa Wolnego Handlu CEFTA1 powstała na podstawie porozumienia podpisanego 21 grudnia 1992
r. w Krakowie i weszła w życie w 1994 roku. Początkowo porozumienie podpisały Czechy, Słowacja,
Polska i Węgry. W roku 1996 do CEFTA przystąpiła Słowenia, w 1997r. Rumunia, natomiast w
1999r. - Bułgaria. Członkami CEFTA mogą być kraje, które spełniają trzy podstawowe warunki:
podpisały Umowę Stowarzyszeniową z UE, są członkami WTO oraz podpisały porozumienie o
wolnym handlu z wszystkimi członkami CEFTA.
Stworzenie CEFTA miało na celu:
•
pozyskanie szeroko rozumianego doświadczenia w zakresie wielostronnej współpracy
przed przystąpieniem do struktur UE;
•
integrację gospodarcza krajów Grupy Wyszehradzkiej;
•
umocnienie więzi handlowej pomiędzy tym krajami poprzez liberalizację handlu i
redukcję ceł;
•
otwarcie rynków wewnętrznych na produkty z pozostałych krajów CEFTA.
W pierwotnych planach zakładano stworzenie Strefy Wolnego Handlu dla wyrobów przemysłowych
(od początku istnienia CEFTA) oraz dla rolno-spożywczych (od 1998 roku). Proponowano obniżenie
ceł na produkty rolno-spożywcze o 50% od 1 stycznia 1996 roku oraz całkowite zniesienie ceł od 1
stycznia 1998 roku. Jednak już podczas wstępnych rozmów uznano, że liberalizacja handlu rolnospożywczego w tej formie nie jest możliwa. Istniały trzy główne przyczyny: rosnące nadwyżki
żywności w krajach CEFTA (często tych samych produktów) przy utrzymującym się stałym popycie,
konieczność wcześniejszego przekształcenia, niedostosowanych do gospodarki rynkowej, segmentów
rolnictwa oraz niechęć członków CEFTA do ujednolicania polityki rolnej. W krajach członkowskich
istniały zróżnicowane poziomy wsparcia produkcji rolnej czego konsekwencją były większe różnice
cen tych samych produktów na różnych rynkach. W efekcie przedstawicielom państw członkowskich
nie udało się dojść do porozumienia w kwestii zarówno równomiernej obniżki ceł o 50 % jak i pełnej
liberalizacji. W 1996 roku stworzono jedynie listy koncesyjne A, B i C, które grupowały produkty w
zależności od stopnia wrażliwości na konkurencję. Wobec nich zastosowano różne obniżki ceł.
W konsekwencji trudności w osiągnięciu wspólnego porozumienia pomiędzy wszystkimi członkami
CEFTA, kraje opracowywały również umowy bilateralne (dwustronne), na podstawie których handel
pomiędzy dwoma krajami odbywał się na preferencyjnych zasadach.
Z dniem 1 maja 2004 roku przestały obowiązywać umowy zarówno bilateralne jak i wielostronne
zawarte przez Polskę, również z krajami CEFTA. W związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej
kompetencje odnośnie kształtowania polityki handlowej wspólnotowego rynku przejęła Komisja
Europejska.
2. Specyfikacja rolna – listy
W handlu towarami rolno-spożywczymi w ramach CEFTA stworzone zostały trzy grupy produktów
zapisane na listach koncesyjnych. Listy grupują towary w zależności od ich wrażliwości na
konkurencję i charakteryzują się innym poziomem stawek celnych.
Lista A (ok. 50% pozycji taryfowych): zawiera produkty rolno-spożywcze o niskiej wrażliwość na
konkurencje. Na tą grupę produktów nałożone zostało cło w wysokości 0% w handlu pomiędzy
wszystkimi krajami CEFTA. Na tej liście znalazły się m.in.: zwierzęta hodowlane, ryby morskie,
owoce cytrusowe, pszenica, pieczywo cukiernicze, suszone warzywa, kakao.
Lista B (ok. 12% pozycji taryfowych): zawiera produkty o średniej wrażliwości na konkurencję. Na tę
grupę produktów nałożone zostały identyczne dla wszystkich krajów CEFTA stawki celne (pomiędzy
4-37%). Na tej liście znalazły się m.in.: wołowina, wieprzowina, mleko, śmietana, żyto, wyroby
1
Central European Free Trade Agreement, Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu.
3
cukiernicze nie zwierające kakao, niektóre warzywa i owoce konserwowane oraz niesłodzone wody
mineralne.
Lista C/D (ok. 38% pozycji taryfowych): Kształt listy uzgadniany był w ramach rozmów
dwustronnych. Lista ta zawiera produkty rolno-spożywcze o dużej wrażliwości na konkurencję, na
które ustanowiono niższe od ogólnie obowiązującego poziomu ceł. Na liście znalazły się m.in.: drób,
sery, jaja, groch, cebula, jabłka, ogórki, słód, pieczywo, czekolada (lista C odnosi się np. do
produktów eksportowanych z Polski, lista D natomiast do tych importowanych do Polski).
Poza listami istnieje również grupa towarów, szczególnie wrażliwych, na które nie obowiązują żadne
preferencje.
3. Obroty w handlu rolno-spożywczym wybranych krajów
CEFTA w 2003 roku i w całym okresie istnienia ugrupowania
Polska
!
Na skutek dynamicznego wzrostu eksportu w 2003r. zanotowano dodatni bilans w handlu rolnospożywczym z CEFTA, który wyniósł ok. 144,5 mln USD.
!
Głównymi partnerami handlowymi dla Polski po stronie eksportu, jak i importu w 2003r. były
Czechy i Węgry i Słowacja.
!
Zarówno w eksporcie, jak i w imporcie w 2003r. dominowały towary objęte liberalizacją. Listami o
największym udziale były listy C/D.
Tendencje w polskim handlu rolno-spożywczym ogółem w 2003 roku
W 2003r. całkowity polski eksport rolno-spożywczy miał wartość większą o 25% od sprzedaży w
roku 2002, osiągając poziom ponad 4,5 mld USD. Ponieważ tempo przyrostu eksportu ogółem było
znacznie szybsze niż importu, który w analizowanym okresie osiągnął wartość 4 mld USD, po raz
pierwszy od 12 lat Polska odnotowała dodatnie saldo w obrotach handlowych artykułami rolnospożywczymi, które wyniosło ponad 505 mln USD. Na wzroście eksportu zaważyło szczególnie
powiększenie o ponad 53% wpływów ze sprzedaży przetworów zwierzęcych, przetworów z owoców
oraz wyrobów cukierniczych. Łącznie wzrost sprzedaży przetworów pochodzenia roślinnego w 2003r.
był o 30% większy niż w 2002r., a udział tej grupy produktów w polskim eksporcie nieznacznie
zmalał, jednak nadal grupa ta stanowi trzecią część całkowitej wartości polskiego eksportu rolno2
spożywczego.
Natomiast po stronie polskiego importu rolno-spożywczego w 2003r. nastąpił wzrost (o 14%) importu
przetworów pochodzenia roślinnego. Import tej grupy produktów stanowił prawie 25% wartości
całego importu rolno-spożywczego. Udział produktów roślinnych w strukturze całego importu
zmniejszył się do poziomu 24% wobec 27% w 2002r. Wzrost wartości importu wystąpił także w
takich grupach produktów jak: ryby i przetwory (wzrost o 15%), przetwory pochodzenia zwierzęcego
(wzrost o 10%); niewielki wzrost wartości importu nastąpił w grupie używek (wzrost o 3%). W
rezultacie wartość importu produktów rolno-spożywczych była wyższa o ponad 12% w porównaniu z
2002r.
2
Wykorzystano dane z raportu „Polski handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi w 2003 r.”
FAMMU/FAPA, czerwiec 2004r.
4
Obroty handlowe z CEFTA w latach 1996-2003
Wartość wymiany handlowej produktami rolnospożywczymi Polski z krajami CEFTA, przez
cały okres jej członkostwa w Strefie,
systematycznie rosła. Do 2003 roku, w
14%
porównaniu do roku 1996, wzrosła o 196% i
12%
export
ukształtowała się na poziomie 943,5 USD. Tempo
import
10%
wzrostu utrzymywało się na wysokim – około 30
8%
% - poziomie od roku 1996 do 1998 i w roku
6%
2003. W pozostałych latach było mniejsze, lecz
4%
nigdy nie przyjęło wartości ujemnej. Do 1995
2%
roku wartość importu do Polski znacznie
0%
przewyższała eksport co dało efekt w postaci
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
powiększającej się straty z wymiany handlowej.
Jednak w kolejny latach tempo wzrostu eksportu
znacznie przewyższało tempo wzrostu importu. W okresie od 1996 do 2003 roku eksport Polski do
krajów CEFTA wzrósł łącznie aż o 580%, przy czym import o zaledwie 72%. Ten kierunek rozwoju
wymiany handlowej okazał się bardzo korzystny dla Polski i pozwolił na zmniejszenie różnicy
pomiędzy wartością eksportu i importu. W roku 2001, czyli o dwa lata wcześniej niż w handlu rolnospożywczym ze wszystkimi krajami, Polska trwale osiągnęła dodatnie saldo wymiany handlowej
produktami rolno-spożywczymi z krajami CEFTA. Zwiększające się obroty były efektem zarówno
stopniowego rozszerzania terytorialnego Strefy Wolnego Handlu jak również poprawy warunków
wymiany międzynarodowej i zwiększania dostępu do rynków krajów członkowskich. W okresie
członkostwa Polski w CEFTA rósł również udział handlu rolno-spożywczego Polski z krajami
CEFTA w handlu rolno-spożywczym ogółem. W 1996 roku udział ten wynosił blisko 4,7%, natomiast
w roku 2003 zwiększył się już do 11,1%. Mimo, że CEFTA odgrywała coraz większą rolę w
wymianie handlowej Polski nigdy nie stała się naszym największym partnerem handlowym.
Udział handlu rolno-spożywczego z
państwami CEFTA w handlu rolnospożywczym ogółem (w %)
W handlu rolno-spożywczym z krajami CEFTA w 2003r. Polska zanotowała dodatni bilans w
wymianie handlowej w wysokości 144,5 mln USD. Zwiększenie nadwyżki w wymianie handlowej z
CEFTA wynikało z szybszego tempa wzrostu eksportu (wzrost o 36%) niż importu (wzrost o ponad
15%). Wzrost polskiego eksportu rolnego miał miejsce w przypadku wszystkich krajów CEFTA.
W omawianym okresie największy udział w imporcie towarów rolno-spożywczych z państw CEFTA
miały: słód, skrobia, pszenica i mieszanki żyta z pszenicą, masło oraz wyroby cukiernicze i przetwory
z warzyw. Eksportowano głównie wyroby czekoladowe i inne wyroby cukiernicze, sery i twarogi,
ekstrakty, esencje i koncentraty kawy i herbaty, a także przetworzone i konserwowane ryby.
Obroty handlowe z CEFTA w I kw. 2004 roku
Także w pierwszych 3 miesiącach 2004r. w wymianie handlowej artykułami rolno-spożywczymi z
państwami CEFTA, Polska odnotowała dodatnie saldo, które wyniosło 46,1 mln USD. W
analizowanym okresie Polska odnotowała ujemne saldo jedynie w wymianie handlowej z Bułgarią. W
przypadku pozostałych państw Polska była eksporterem netto artykułów spożywczych. W porównaniu
do analogicznego okresu ubiegłego roku, odnotowano znaczący wzrost eksportu polskich artykułów
rolno-spożywczych na Słowację (wzrost o 36%) oraz do Czech (wzrost o 19%), głównych partnerów
handlowych po stronie eksportu. Natomiast znaczy wzrost importu w porównaniu do pierwszych 4
miesięcy 2003r, odnotowano w imporcie z Rumunii (ponad 2-krotny wzrost) oraz Bułgarii (wzrost o
24%). Jednak państwa te nie są głównymi partnerami handlowymi Polski po stronie importu.
5
Handel rolno-spożywczy Polski (w mln USD)
Dynamika, rok poprz.=100
2002
2003
2000
2001
2002
2003
I-III 2004
OGÓŁEM
Eksport
Import
Saldo
2650
3182
-532
3030
3405
-375
3285
3575
-290
4518
4012
506
1131
1094
37
108,42
104,99
77,33
137,53
112,22
CEFTA
Eksport
Import
Saldo
315,9
352,4
-36,5
353,1
324,8
28,3
399,3
345,1
54,2
544,1
399,6
144,5
152,1
106,0
46,1
113,1
106,3
191,6
136,3
115,8
266,8
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003 roku
W 2003r. po stronie eksportu najważniejszymi partnerami handlowymi dla Polski wśród krajów
CEFTA były: Czechy (42% udział), Węgry (22% udział) i Rumunia (17% udział). W imporcie także i
te kraje (oprócz Rumunii) zajmowały czołowe pozycje - Czechy (37% udział), Węgry (31% udział)
oraz Słowacja (18% udział).
W 2003 roku zwiększył się polski eksport rolno-spożywczy do wszystkich państw CEFTA.
Najbardziej wzrósł eksport do Bułgarii (o 63%, do 20 mln USD) i do Rumunii (o 60%, do 99 mln
USD). Znaczący był również wzrost polskiego eksportu do głównych partnerów handlowych: Czech i
Węgier (wzrósł odpowiednio o 27% i 36%). Z kolei po stronie importu z państw CEFTA, Polska w
2003r. odnotował wzrost importu ze wszystkimi państwami. Największy wzrost importu odnotowano
w wymianie z Rumunią, Bułgarią oraz Słowacją (odpowiednio o 66%, 32% i 22%). W analizowanym
okresie ponad dwukrotnie wzrósł import ze Słowenią, spowodowane to było niskim obrotami w
2002r., przy czym Słowenia nie jest zaliczana do głównych partnerów handlowych po stronie importu.
Import rolno-spoż. Polski z krajów
CEFTA w 2003r.
Eksport rolno-spoż. Polski do krajów
CEFTA w 2003r.
Bułgaria 8%
Bułgaria 4%
Węgry 22%
Węgry 31%
Słowenia 3%
Słowenia 0,6%
Czechy 37%
Słowacja 12%
Czechy 42%
Słowacja 18%
SAEPR/FAPA
Rumunia 5%
SAEPR/FAPA
6
Rumunia 17%
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1993 - 2003
Głównymi partnerami handlowymi Polski z grona krajów CEFTA były Czechy i Węgry a także
Słowacja. Od 1998 roku zanotowano stosunkowo wysoki eksport do Rumunii. Pozostałe kraje
przyłączające się do struktury CEFTA odgrywały już marginalną rolę w polskiej wymianie handlowej.
Do roku 1996 znacznie, lecz nietrwale, wzrósł udział w eksporcie Polski do Czech.
Czechy
Słowacja
Węgry
Słowenia
Rumunia
Słowacja
Węgry
Słowenia
Rumunia
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1993
Czechy
Bułgaria
1996
0%
2003
0%
2002
20%
2001
20%
2000
40%
1999
40%
1998
60%
1997
60%
1996
80%
1995
80%
1994
100%
1993
100%
1995
Struktura geograficzna polskiego importu w
ramach CEFTA (w %)
1994
Struktura geograficzna polskiego eksport w
ramach CEFTA (w %)
Bułgaria
W latach 1993-2003 najważniejszymi partnerami handlowymi Polski po stronie eksportu były Czechy,
Węgry i Słowacja. Od 1997r. udział Czech zaczął się zmniejszać na korzyść Węgier, a także Rumunii,
której udział w Polskim eksporcie wyniósł średnio w latach 1997-2003 ok. 14%.
Także w polskim imporcie z państw CEFTA głównymi partnerami handlowymi były Czechy, Węgry i
Słowacja, przy czym jednak udział Węgier w wymianie handlowej zmniejszał się na korzyść Czech
oraz Słowacji. W latach 1993-1997 udział Węgier w polskim imporcie stanowił średnio 54%, aby
zmniejszyć się w okresie 1998-2003 do 37%.
Obroty, struktura geograficzna i dynamika polskiego handlu rolno-spoż. z krajami CEFTA
Wartość (w tys. USD)
Udział %
Zmiana (2002=100)
2001 2002
2003 I-IV 2004 tys. EUR 2001 2002 2003 I-IV 2004
2003
EKSPORT
Bułgaria
13 960 12 375 20 205
8 196
4,0 3,1 3,7
4,6
163,3
Czechy
158 240 178 425 227 839
72 906
44,8 44,7 41,9
41,0
127,7
Rumunia
50 770 59 321 94 895
27 398
14,4 14,9 17,4
15,4
160,0
Słowacja
34 710 47 326 63 304
25 831
9,8 11,8 11,6
14,5
133,8
Słowenia
15 280 14 651 19 051
5 323
4,3 3,7 3,5
3,0
130,0
Węgry
80 060 87 282 118 722
38 333
22,7 21,9 21,8
21,5
136,0
Razem
353 020 399 379 544 016
177 987
100,0 100,0 100,0
100,0
136,2
IMPORT
Bułgaria
18 870 23 789 31 382
10 582
5,8 6,9 7,9
9,1
131,9
Czechy
122 840 127 938 147 159
39 980
37,8 37,1 36,8
34,4
115,0
Rumunia
16 740 12 361 20 581
13 089
5,2 3,6 5,2
11,2
166,5
Słowacja
60 170 60 293 73 657
16 549
18,5 17,5 18,4
14,2
122,2
Słowenia
2 580 1 148 2 350
880
0,8 0,3 0,6
0,8
204,7
Węgry
103 550 119 646 124 475
35 298
31,9 34,7 31,1
30,3
104,0
Razem
324 750 345 175 399 604
116 377
100,0 100,0 100,0
100,0
115,8
SALDO
Bułgaria
-4 910 -11 414 -11 177
-2 385
Czechy
35 400 50 487 80 680
32 926
Rumunia
34 030 46 960 74 313
14 309
7
Obroty, struktura geograficzna i dynamika polskiego handlu rolno-spoż. z krajami CEFTA
Wartość (w tys. USD)
Udział %
Zmiana (2002=100)
2001 2002
2003 I-IV 2004 tys. EUR 2001 2002 2003 I-IV 2004
2003
Słowacja
-25 460 -12 967 -10 353
9 282
Słowenia
12 700 13 502 16 701
4 443
Węgry
-23 490 -32 364 -5 753
3 035
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
Handel towarami rolno-spożywczymi Polski z poszczególnymi państwami CEFTA z
uwzględnieniem stopnia liberalizacji handlu
W polskim handlu rolno-spożywczym z CEFTA, od kilku już lat dominują towary objęte liberalizacją
handlu (z list C/D oraz A i B). W 2003 r. udział tych produktów w całym imporcie rolno-spożywczym
z CEFTA wyniósł 93%, zaś w eksporcie 80%. Towary z list A i B dominowały w obrotach z krajami
CEFTA i stanowiły w imporcie 47,3%, natomiast w eksporcie dominowały towary z list C/D z 41%
udziałem.
W 2003 r. 39,9% wartości polskiego eksportu do krajów CEFTA stanowiły towary z list A i B.
Największy udział towary te miały w polskim eksporcie do Rumunii (60% udział) oraz Bułgarii (58%
udział) i Węgier (45% udział).
Od 2000 r., w polskim imporcie maleje udział towarów objętych listami A i B. Udział ten wyniósł w
2003 r. 47,3% (w 2002 r. udział wyniósł 47%). Największy udział towarów z list A i B zanotowano w
przypadku polskiego importu z Węgier (68% udział) i Czech (45% udział).
Towary objęte listami koncesyjnymi A i B miały większy udział w obrotach Polski z krajami CEFTA
niż z list C/D. Od 2000r. do 2002r. udział towarów z list koncesyjnych C/D stopniowo się zwiększał,
jednak w 2003r. udział ten zmniejszył się i wyniósł w Polskim imporcie 45% (w 2002r. 50%).
Największy udział towarów objętych koncesjami w ramach list C/D był w przypadku polskiego
importu ze Słowacji (64% udział) i Bułgarii (51% udział). Mniejszy był udział tej grupy towarów w
polskim eksporcie, bo w 2003 r. wyniósł średnio 41%, a największe znaczenie miał w eksporcie do
Słowenii (54% udział) oraz Czech (47% udział) i Słowacji (44% udział).
Listy koncesyjne o największym udziale w handlu rolno-spożywczym Polski
w 2003r.
Kraj
Import
Eksport
Bułgaria
Listy C/D 51%
Bez koncesji 34,4%
Lista B 35,6%
Listy C/D 28,4%
Czechy
Listy C/D 49,3%
Lista A 31,5%
Listy C/D 47,1%
Bez koncesji 22,1%
Rumunia
Listy C/D 48,9%
Lista A 29,4%
Lista B 40,0%
Listy C/D 6,4%
Słowacja
Listy C/D 63,9%
Lista A 23,2%
Listy C/D 44,0%
Bez koncesji 22,5%
Słowenia
Bez koncesji 4,9%
Listy C/D 36,7%
Listy C/D 53,6%
Bez koncesji 25,2%
Węgry
Lista B 36,1%
Lista A 32,2%
Listy C/D 37,8%
Lista A 30,7%
CEFTA
Listy C/D 45,4%
Lista A 28,3%
Listy C/D 40,7%
Lista A 21,2 %
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych CIHZ.
8
Polski eksport w ramach list koncesyjnych 1996-2003
W latach 1996-2003 zwiększyła się wartośc
polskiego eksportu do państw CEFTA w ramach
wszystkich list koncesyjnych. Największy wzrost
250
odnotowano w przypadku twowarów objętych
lista A
listami
koncesyjnymi C/D. W 1996r. towary
200
lista B
objęte listami C/D stanowiły 32% polskiego
lista C/D
150
eksportu do państwa CEFTA, w 2003r. było to już
41%. W porównaniu do 1996r. eksport towarów
100
w ramach tej listy wzrósł ponad 8-krotnie. Z kolei
wartość eksportu produktami z list A i B, w
50
stosunku do 1996r. wzrosła odpowiednio o 419%
i 562%. W 1996r. udział towarów z list A i B w
0
polskim eksporcie wynosił 52,8%, z kolei w
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2003r. zmalał do 39,9%. Od 1996 r. zwiększył się
znacząco polski eksport towarami nieobjętymi koncesjami. Ich eksport w 2003r. w stosunku do roku
1996 wzrósł ponad 11-krotnie.
Wartość polskiego eksportu do państw
CEFTA (w mln USD)
Polski import w ramach list koncesyjnych 1996-2003
Wartość polskiego importu z państw CEFTA w
ramach list koncesyjnych od 1996r. stopniowo się
zwiększała, aby w 2003r. osiągnąć wartość 370
mln USD (w 1996 r. było to 202 mln USD).
Polska z pozostałych krajów CEFTA w 1996r.
importowała głównie towary w ramach listy B
oraz list C/D. Stanowiły one odpowiednio 37% i
36% całego polskiego importu z państw CEFTA.
W ciągu kolejnych 8 lat struktura w imporcie
znacznie się zmieniła. W 2003r. 45% polskiego
importu z państw CEFTA stanowiły towary z list
koncesyjnych C/D, 28% z listy A, a 19% z listy B.
Wartość polskiego importu z państw CEFTA
(w mln USD)
200
160
lista A
lista B
lista C/D
120
80
40
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
W analizowanym okresie najwięcej wzrosła
wartość importu towarów objętych listą koncesyjną A – prawie czterokrotnie. W 2003r. ponad
dwukrotnie w stosunku do 1996r. wzrosła wartość polskiego importu w ramach list koncesyjnych
C/D, zmniejszyła się o 13% natomiast wartość importu towarów objętych listą B.
Polska: eksport do Bułgarii (mln USD)
Polska: import z Bułgarii (mln USD)
21,0
35,0
18,0
30,0
15,0
25,0
12,0
20,0
9,0
15,0
6,0
10,0
3,0
5,0
0,0
2000
lista A
2001
lista B
2002
2003
lista C/D
pozost.
0,0
2000
lista A
9
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Polska: eksport do Czech (mln USD)
Polska: import z Czech (mln USD)
240,0
160,0
200,0
140,0
120,0
160,0
100,0
120,0
80,0
80,0
60,0
40,0
40,0
20,0
0,0
0,0
2000
lista A
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
2000
pozost.
lista A
Polska: eksport na Węgry (mln USD)
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Polska: import z Węgier (mln USD)
120,0
140,0
105,0
120,0
90,0
100,0
75,0
80,0
60,0
60,0
45,0
40,0
30,0
20,0
15,0
0,0
0,0
2000
lista A
2001
2002
2003
lista B
lista C/D
pozost.
2000
lista A
Polska: eksport do Rumunii (mln USD)
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Polska: import z Rumunii (mln USD)
100,0
24,0
80,0
20,0
16,0
60,0
12,0
40,0
8,0
20,0
4,0
0,0
0,0
2000
lista A
2001
lista B
2002
2003
lista C/D
pozost.
2000
lista A
10
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Polska: eksport na Słowację
(mln USD)
Polska: import ze Słowacji (mln USD)
70,0
80,0
60,0
70,0
50,0
60,0
50,0
40,0
40,0
30,0
30,0
20,0
20,0
10,0
10,0
0,0
0,0
2000
lista A
2001
2002
lista B
lista C/D
2000
2003
pozost.
lista A
Polska: eksport do Słowenii (mln USD)
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Polska: import ze Słowenii (mln USD)
30,0
3,0
25,0
2,5
20,0
2,0
15,0
1,5
10,0
1,0
5,0
0,5
0,0
0,0
2000
lista A
2001
2002
lista B
lista C/D
2003
2000
pozost.
lista A
2001
lista B
2002
lista C/D
2003
pozost.
Słowacja3
!
W handlu z krajami CEFTA Słowacja jest importerem netto. Ujemny bilans w 2003r. wyniósł -55
mln USD i zmniejszył się o ok. 40% w porównaniu z 2002r.
!
Najważniejszymi partnerami handlowymi dla Słowacji wśród krajów CEFTA zarówno po stronie
eksportu i importu są Czechy, Polska i Węgry.
! W handlu z CEFTA towary z list A, B w 2002r. miały 49% udział w imporcie, natomiast w
eksporcie największy udział miały towary z list C/D 53,6%
Obroty handlowe z CEFTA w 2003r.
W wymianie handlowej towarami rolno-spożywczymi z CEFTA Słowacja odnotowuje deficyt od
1996r. W 2003r. ujemny bilans w handlu z tym ugrupowaniem zmniejszył się o ok. 41% i wyniósł -55
mln USD, wobec -94 mln USD rok wcześniej (w 1996r. deficyt wyniósł 117 mln USD). Od 1996r.
Słowacja ma dodatnie saldo w handlu żywnością z Polską (6,1 mln USD w 2003r. wobec 9,5 mln
USD w 2002r.). Dodatni bilans w 2003r. Słowacja odnotowała także w handlu z pozostałymi
3
Opracowno na podstawie danych Ministerstwa Rolnictwa Słowacji, słowackiego Instytutu Rolnictwa i
Gospodarki Żywnościowej oraz Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego. Dane mogą różnić się od pochodzących z
innych źródeł.
11
państwami CEFTA z Bułgarią, Rumunią, Słowenią i Węgrami. Wyniósł on odpowiednio: 1,1 mln
USD, 14,9 mln USD, 2,7 mln USD i 8,1 mln USD. Jedynie ujemne saldo w wymianie handlowej z
państwami CEFTA w 2003r. Słowacja miała z Czechami (-88,9 mln USD) i z uwagi na dominującą
rolę Czech w obrotach z CEFTA, spowodowało to ujemne saldo w handlu z całym ugrupowaniem.
Ujemne saldo w wymianie handlowej z Czechami w przypadku Słowacji było notowane od 1996r.
W 2003r. wzrosła wartość obrotów z krajami CEFTA i wyniosła 966 mln USD wobec 863 mln USD
w 2002r., z czego na Czechy – głównego partnera handlowego, przypadło 663 mln USD (prawie
67%).
Eksport
Import
Saldo
Handel rolno-spożywczy Słowacji w ramach CEFTA (w mln USD)
Wartość (w mln USD)
Dynamika, rok poprz.=100
1999
2000
2001
2002
2003
2002
2003
259,30
252,71
295,99
384,77
455,08
130,0
118,3
358,80
330,72
409,37
478,77
510,95
117,0
106,7
-99,50
-78,01
-113,38
-94,01
-55,87
82,9
59,4
Źródło: dane udostępnione przez Ministerstwo Rolnictwa i Instytut Rolnictwa Słowacji.
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003 roku
W 2003r. po stronie eksportu najważniejszymi partnerami handlowymi dla Słowacji wśród krajów
CEFTA były: Czechy (63% udział), Polska (17% udział) i Węgry (14% udział). W porównaniu z
2002r. po stronie eksportowej nie nastąpiły znaczące zmiany jeśli chodzi o partnerów handlowych
Słowacji.
Również w imporcie powyższe kraje były najważniejszymi partnerami Słowacji - Czechy z 74%
udziałem oraz Węgry i Polska (odpowiednio z 11% i 13% udziałem).
Import rolno-spoż. Słowacji z krajów
CEFTA w 2003 r.
Polska 13,6%
Eksport rolno-spoż. Słowacji z
krajów CEFTA w 2003 r.
Słowenia 0,2%
Bułgaria 0,7%
Słowenia 1%
Polska 17%
Bułgaria 1%
Rumunia 0,5%
Rumunia 4%
Węgry 11%
Węgry 14%
SAEPR/FAPA
Czechy 74%
SAEPR/FAPA
Czechy 63%
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1996-2003
W latach 1996-2003 najważniejszym partnerem handlowym Słowacji po stronie eksportu były
Czechy. W okresie 1996-1999 eksport z Czech stanowił ponad 76% całkowitego eksportu do państw
CEFTA. Począwszy od 2000r. udział Czech zmniejszył się na korzyść eksportu z Węgier i Polski
(odpowiednio 14% i 18% udział), ale nadal pozostawała na wysokim poziomie (średnio 64%).
Także po stronie importowej najważniejszym partnerem handlowym Słowacji były Czechy. Od 1998r.
udział Czech w całym imporcie Słowacji z państw CEFTA wynosił ok. 76%. Na kolejnym miejscu
znalazła się Węgry ze średnim udziałem 12% oraz Polska z 11% udziałem w słowackim imporcie z
CEFTA.
12
Struktura geograficzna słowackiego eksport
w ramach CEFTA (w %)
Struktura geograficzna słowackiego importu
w ramach CEFTA (w %)
100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20%
Czechy
Polska
Węgry
Słowenia
Rumunia
Polska
Węgry
Słowenia
Rumunia
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1996
Czechy
Bułgaria
1997
0%
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
0%
Bułgaria
Obroty, struktura geograficzna i dynamika słowackiego handlu rolno-spoż. z CEFTA
Wartość (w mln USD)
Udział %
Zmiana (2002=100)
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
2003
EKSPORT
Bułgaria
Czechy
Polska
Rumunia
Słowenia
Węgry
CEFTA
IMPORT
Bułgaria
Czechy
Polska
Rumunia
Słowenia
Węgry
CEFTA
1,49
177,58
43,86
3,97
3,08
29,32
259,30
2,34
164,68
44,99
5,39
2,71
32,60
252,71
2,44
185,04
58,20
6,02
3,23
41,06
295,99
2,58
244,36
67,56
7,75
3,50
59,03
384,77
4,89
287,20
75,82
17,27
4,00
65,90
455,08
0,6
68,5
16,9
1,5
1,2
11,3
100,0
0,9
65,2
17,8
2,1
1,1
12,9
100,0
0,8
62,5
19,7
2,0
1,1
13,9
100,0
0,7
63,5
17,6
2,0
0,9
15,3
100,0
1,1
63,1
16,7
3,8
0,9
14,5
100,0
189,7
117,5
112,2
222,8
114,5
111,7
118,3
1,00
276,38
33,34
0,28
2,15
45,65
358,80
0,71
252,12
38,48
1,30
1,54
36,57
330,72
1,18
309,64
40,37
0,91
1,24
56,03
409,37
1,80
365,10
58,03
1,16
1,64
51,04
478,77
3,76
0,3
0,2
0,3
0,4
376,15 77,0 76,2 75,6 76,3
69,73 9,3 11,6 9,9 12,1
2,30
0,1
0,4
0,2
0,2
1,24
0,6
0,5
0,3
0,3
57,76 12,7 11,1 13,7 10,7
510,95 100,0 100,0 100,0 100,0
0,7
73,6
13,6
0,5
0,2
11,3
100,0
209,3
103,0
120,2
197,9
75,6
113,2
106,7
Źródło: dane udostępnione przez Ministerstwo Rolnictwa i Instytut Rolnictwa Słowacji.
Słowacki handel towarami rolno-spożywczymi z poszczególnymi państwami CEFTA z
uwzględnieniem stopnia liberalizacji handlu
Wskutek braku niektórych danych za 2001 r. na temat handlu pomiędzy Słowacją a Czechami
uwzględniających poszczególne listy koncesyjne towarów rolno-spożywczych, poniższe rozważania
są niepełne i nie obejmują obrotów handlowych Słowacji w ramach CEFTA za rok 2001.
W słowackim eksporcie do pozostałych państw CEFTA dominują towary, dla których przewidziano
częściową liberalizację warunków handlu (lista C/D). W całkowitym eksporcie Słowacji do państw
CEFTA udział towarów z listy C/D w 2003 r. wyniósł 53,6%. Największy udział słowackich towarów
z list C/D był w przypadku eksportu do Polski (65,7% udział) i do Rumunii (60,0% udziału). Z kolei
udział towarów objętych koncesjami w ramach list A i B w całkowitym eksporcie do państw CEFTA
wyniósł w 2003 r. 41,4%. Największy, bo 57,5% udział towarów z listy B występował w przypadku
słowackiego eksportu do Bułgarii. Także w eksporcie na Węgry i do Słowenii udział towarów z list A
i B był znaczący i wyniósł w 2003 r. odpowiednio 52,7% i 55,4%.
13
Również w słowackim imporcie dominują towary objęte koncesjami w ramach list A i B. Ich udział w
imporcie do państw CEFTA wyniósł w 2003 r. 49,2%. Udział towarów z list A i B (łącznie) był
największy w imporcie z Rumunii, Słowenii i Bułgarii (odpowiednio 71,3%, 76,1% i 65,3%).
Towary z list C/D w 2003 r. największy udział miały w przypadku słowackiego importu z Polski
(57,1%) i Węgier (41,7% udział). W całym słowackim imporcie do CEFTA w 2003 r. udział towarów
objętych koncesjami w ramach list C/D wyniósł 48,4%.
Listy koncesyjne o największym udziale w handlu rolno-spożywczym
Słowacji w 2003r.
Kraj
Import
Eksport
Bułgaria
Lista A 59,5%
Listy C/D 20,2%
Lista B 57,4%
Lista A 13,2%
Czechy
b.d.
b.d.
Polska
Listy C/D 57,1%
Lista A 29,9%
Listy C/D 65,7%
Lista A 23,6%
Rumunia
Lista A 67,5%
Listy C/D 12,3%
Listy C/D 60,1%
Lista A 18,4%
Słowenia
Lista B 42,7%
Lista A 33,2%
Listy C/D 37,2%
Lista A 31,9%
Węgry
Listy C/D 41,7%
Lista A 37,7%
Listy C/D 42,7%
Lista B 32,3%
CEFTA
Listy C/D 48,4%
Lista A 34,7%
Listy C/D 53,6%
Lista A 21,7%
Źródło: Dane udostępnione przez Ministerstwo Rolnictwa Słowacji.
Słowacki eksport w ramach list koncesyjnych 1996-2003
W latach 1996-2003 zwiększyła się wartość
słowackiego eksportu do państw CEFTA w
ramach wszystkich list koncesyjnych, mimo to
250
Słowacja była importerem netto w wymianie
200
Lista A
handlowej z państawami CEFTA. W 2003r.
Lista B
słowacki eksport do państw CEFTA osiągnął
Listy C/D
150
wartość 455 mln USD i był o prawie 90% większy
100
niż w 1996r. W analizowanym okresie
najważniejszym partnerem handlowym dla
50
Słowacji były Czechy- ponad 60% słowackiego
0
eksportu kierowane było własnie do Czech.
1996 1997 1998 1999 2000* 2002* 2003*
Największy
wzrost
obrotów
handlowych
* od 2000r. brak danych odnośnie eksportu do Czech w ramach list
odnotowano w przypadku twowarów objętych
koncesyjnych
listami koncesyjnymi C/D. W 1996r. towary
objęte listami C/D stanowiły ok. 10% słowackiego eksportu do państw CEFTA, w 2003r. było to już
53,6%. W porównaniu do 1996r. eksport towarów w ramach tej listy wzrósł prawie 4-krotnie. Z kolei
wartość eksportu produktami z list A i B (łącznie), w stosunku do 1996r. zmniejszyła się o 67%. W
1996r. udział towarów z list A i B (łącznie) w słowackim eksporcie wynosił prawie 90%, z kolei w
2003r. zmalał do 41,4%.
Wartość słowackiego eksportu do państw
CEFTA (mln USD)
14
Słowacki import w ramach list koncesyjnych 1996-2003
Wartość słowackiego importu do państw
CEFTA (mln USD)
350
300
Lista A
Lista B
Listy C/D
250
200
150
100
50
0
Począwszy od 1996 r. Słowacja notowała ujemne
saldo w wymianie handlowej z państwami
CEFTA. Wartość słowackiego importu począwszy
od 1996r. aż do 2000r. utrzymywała się na
zbliżonym poziomie ok. 330-370 mln USD.
Znaczny wzrost importu miała miejsce w 2002r. i
2003r. Wtedy to Słowacja odnotowała najmniejsze
ujemne salda w wymianie handlowej z państwami
CEFTA, które wyniosły odpowiednio 94,0 mln
USD i 55,8 mln USD.
Największe ujemne saldo zanotowała w 1996r.
( -117,9 mln USD). Wartość słowackiego importu
koncesyjnych
z państw CEFTA w ramach list koncesyjnych od
1996r. stopniowo się zwiększała, aby w 2003r. osiągnąć wartość 511 mln USD (w 1996 r. było to 359
mln USD). Słowacja z pozostałych krajów CEFTA w 1996r. importowała głównie towary w ramach
list A i B. Stanowiły one 94% całego słowackiego importu z państw CEFTA, przy czym największym
partnerem Słowacji po stronie importu w okresie 1996-2003 były Czechy (ok. 80% słowackiego
importu pochodziło z Czech). W ciągu kolejnych 8 lat struktura w imporcie znacznie się zmieniła. W
2003r. 48% słowackiego importu z państw CEFTA stanowiły towary z list koncesyjnych C/D 48,4%,
a z list A i B (łącznie) 49,1% .
1996 1997 1998 1999 2000* 2002* 2003*
* od 2000r. brak danych odnośnie importu z Czech w ramach list
Słowacja: eksport do Bułgarii
(mln USD)
Słowacja: import z Bułgarii (mln USD)
4,0
5,0
3,5
4,0
3,0
2,5
3,0
2,0
2,0
1,5
1,0
1,0
0,5
0,0
2000
lista A
2002
lista B
lista C/D
0,0
2003
2000
pozost.
lista A
Słowacja: eksport do Czech (mln USD)
2002
lista B
lista C/D
2003
pozost.
Słowacja: import z Czech (mln USD)
320
400
280
350
240
300
200
250
160
200
120
150
80
100
40
50
0
0
2000
2002
2003
2000
15
2002
2003
Słowacja: eksport do Polski (mln USD)
Słowacja: import z Polski (mln USD)
80
120
70
100
60
80
50
60
40
30
40
20
20
10
0
0
2000
lista A
2002
lista B
2000
2003
lista C/D
pozost.
2002
lista A
Słowacja: eksport do Rumunii
(mln USD)
lista B
2003
lista C/D
pozost.
Słowacja: import z Rumunii (mln USD)
18
2,5
16
2,0
14
12
1,5
10
8
1,0
6
4
0,5
2
0
0,0
2000
lista A
2002
lista B
lista C/D
2000
2003
pozost.
lista A
Słowacja: eksport do Słowenii
(mln USD)
2002
lista B
lista C/D
2003
pozost.
Słowacja: import ze Słowenii
(mln USD)
4,5
1,8
4,0
1,6
3,5
1,4
3,0
1,2
2,5
1,0
2,0
0,8
1,5
0,6
1,0
0,4
0,5
0,2
0,0
0,0
2000
lista A
2002
lista B
lista C/D
2003
2000
pozost.
lista A
16
2002
lista B
lista C/D
2003
pozost.
Słowacja: eksport na Węgry
(mln USD)
Słowacja: import z Węgier (mln USD)
70
60
60
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
2000
lista A
2002
lista B
lista C/D
2000
2003
pozost.
lista A
2002
lista B
lista C/D
2003
pozost.
Rumunia
!
W handlu rolno-spożywczym z krajami CEFTA w latach 1999-2003 Rumunia była importerem
netto. W 2003r. deficyt wyniósł ok. –359 mln USD, i zwiększył się w porównaniu z 2002r. prawie
2-krotnie.
!
Najważniejszymi partnerami handlowymi dla Rumunii wśród krajów CEFTA zarówno po stronie
eksportu i importu w 2003r. były Węgry i Polska.
Obroty handlowe z CEFTA w 2003r.
Wskutek braku danych za 2003 r. dotyczących wymiany handlowej pomiędzy Rumunią a pozostałymi
państwami CEFTA uwzględniającą poszczególne listy koncesyjne towarów rolno-spożywczych, nie
dokonano analizy wymiany handlowej Rumunii na podstawie list koncesyjnych. Poniżej
przedstawiono opis wymiany handlowej Rumunii towarami rolno-spożywczymi z państwami CEFTA.
W handlu towarami rolno-spożywczymi z CEFTA Rumunia nadal odnotowuje deficyt. W 2003r.
wyniósł on ok. -359 mln USD, i był prawie dwa razy większy niż w 2002r. Ujemny bilans wystąpił w
handlu ze wszystkimi krajami członkowskimi (oprócz Słowenii, w przypadku której saldo wymiany
handlowej było dodatnie i wyniosło 1,3 mln USD), przy czym największy (-206 mln USD) z
Węgrami.
W latach 1997-1998 wartość obrotów Rumunii z krajami CEFTA dynamicznie wzrastała, po czym w
1999r. spadła o prawie 30%. W 2003r. wartość obrotów handlowych ukształtowała się na poziomie
507 mln USD (wzrost importu o 78% i eksportu o 36%) i była większa o ponad 44% od wysokiego
poziomu z 2001r. (351 mln USD).
Eksport
Import
Saldo
Handel rolno-spożywczy Rumunii w ramach CEFTA (w mln USD)
Wartość (w mln USD)
Dynamika, rok poprz.=100
1999
2000
2001
2002
2003
2002
2003
45,80
50,80
62,44
54,64
74,42
87,5
136,2
163,62
211,50
289,74
243,41
433,53
84,0
178,1
-117,82
-160,70
-227,30
-188,77
-359,11
83,0
190,2
Źródło: dane udostępnione przez Ministerstwo Rolnictwa Rumunii.
17
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w 2003r.
W 2003r. po stronie eksportu najważniejszymi partnerami handlowymi dla Rumunii wśród krajów
CEFTA były Węgry (42% udział) i Polska (23% udział). Również w imporcie kraje te zajmowały
czołowe pozycje - Węgry z 55% udziałem i Polska z 25% udziałem.
W 2003r. w porównaniu z 2002r., całkowita wartość rumuńskiego eksportu rolno-spożywczego do
krajów CEFTA zwiększyła się o ponad 36%. Wzrost odnotowano w przypadku eksportu do
wszystkich państw CEFTA. Największy wzrost odnotowano w przypadku eksportu do Bułgarii (ponad
2-krotny wzrost) oraz do Polski i na Słowację (wzrost odpowiedni o 72% i 68%).
Także w przypadku rumuńskiego importu odnotowano wzrost w przypadku wszystkich państw
CEFTA. Największy wzrost importu miał miejsce w handlu ze Słowacja (ponad 2,5-krotny wzrost, ale
z niskiego poziomu) oraz Węgrami, głównym partnerem Rumunii po stronie importowej (wzrost o
84%) i Polską (wzrost o 66%).
Rumunia: import rolno-spoż.
z CEFTA w 2003 r.
Rumunia: eksport rolno-spoż.
do CEFTA w 2003 r.
Bułgaria 9%
Wegry 55%
Bułgaria 19%
Czechy 6%
Węgry 42%
Czechy 8%
Polska 25%
Polska 23%
Słowenia 1%
SAEPR/FAPA
Słowenia 5%
Słowacja 4%
Słowacja 3%
SAEPR/FAPA
Struktura geograficzna handlu z CEFTA w latach 1996-2003
W strukturze eksportowej Rumunii do państw CEFTA w latach 1996-2003 znacząco wzrósł udział
Węgier. W latach 1996-1997 udział kształtował się na poziomie 26%, aby w latach 2000-2003
zwiększyć się do poziomu ok. 52%. Pozostałymi ważnymi partnerami w rumuńskim eksporcie były
Polska z udziałem ok. 26% oraz Bułgaria z 15% udziałem.
Z kolei w przypadku rumuńskiego importu z państw CEFTA także Węgry odgrywały rolę lidera
handlowego, przy czym udział w imporcie ogółem zmniejszył się z 69% w okresie 1996-2001 do 54%
w latach 2002-2003, gdzie znacząco wzrósł udział Polski w rumuńskim imporcie (z 17% w latach
1996-2001 do 26% w latach 2002-2003). Wzrósł także import z Bułgarii, która w okresie 2002-2003
była trzecim partnerem Rumunii po stronie importu.
Węgry
Polska
Czechy
Słowenia
Rumunia
18
Polska
Czechy
Słowenia
Rumunia
Bułgaria
2003
2003
Węgry
Bułgaria
2002
0%
2001
0%
2000
20%
1999
20%
1996
40%
2002
40%
2001
60%
2000
60%
1999
80%
1998
80%
1997
100%
1996
100%
1998
Struktura geograficzna rumuńskiego importu
w ramach CEFTA (w %)
1997
Struktura geograficzna rumuńskiego eksport
w ramach CEFTA (w %)
Obroty, struktura geograficzna i dynamika rumuńskiego handlu rolno-spoż. z CEFTA
Wartość (w mln USD)
Udział %
Zmiana (2002=100)
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002
2003
2003
EKSPORT
Bułgaria
Czechy
Polska
Słowacja
Słowenia
Węgry
CEFTA
IMPORT
Bułgaria
Czechy
Polska
Słowacja
Słowenia
Węgry
CEFTA
6,84
1,68
15,02
0,42
3,36
18,48
45,80
7,40
1,60
10,00
2,20
2,40
27,20
50,80
6,56
3,13
12,32
2,54
3,06
34,83
62,44
6,10
3,80
10,04
1,37
3,30
30,03
54,64
14,02
5,78
17,29
2,30
3,55
31,47
74,42
14,9 14,6 10,5
3,7
3,1
5,0
32,8 19,7 19,7
0,9
4,3
4,1
7,3
4,7
4,9
40,3 53,5 55,8
100,0 100,0 100,0
11,2
7,0
18,4
2,5
6,0
55,0
100,0
18,8
7,8
23,2
3,1
4,8
42,3
100,0
229,8
152,2
172,2
168,0
107,7
104,8
136,2
5,78
11,33
32,06
4,69
2,52
107,24
163,62
7,70
11,04
38,96
4,30
2,60
146,90
211,50
21,53
19,31
53,47
7,17
3,06
185,20
289,74
20,20
19,90
66,11
6,90
1,70
128,60
243,41
38,13
3,5
3,6
7,4
28,50
6,9
5,2
6,7
109,73 19,6 18,4 18,5
17,27
2,9
2,0
2,5
2,22
1,5
1,2
1,1
237,68 65,5 69,5 63,9
433,53 100,0 100,0 100,0
8,3
8,2
27,2
2,8
0,7
52,8
100,0
8,8
6,6
25,3
4,0
0,5
54,8
100,0
188,8
143,2
166,0
250,3
130,3
184,8
178,1
Źródło: dane udostępnione przez Ministerstwo Rolnictwa Rumunii.
4.
Polski
handel
towarami
rolno-spożywczymi
poszczególnymi państwami CEFTA w latach 1996-2003
z
Słowacja
Handel rolno-spożywczy Polski ze Słowacją
(mln USD)
80
60
40
20
0
-20
-40
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Eksport
Import
Saldo
W handlu towarami rolno-spożywczymi ze
Słowacją, Polska w okresie 1996-2003r. miała
pozycję importera netto. Największe ujemne saldo
w wymianie handlowej Polska odnotowała w
2001r, wyniosło ono wtedy 25,5 mln USD.
Począwszy od 1996r. utrzymywała się wysoka
dynamika zarówno po stronie polskiego importu
ze Słowacji, a także polskiego eksportu na
Słowację. W 2003r. wartość polskiego eksportu w
porównaniu do 1996r. była ponad 7-krotnie
wyższa,
natomiast
wartość
importu
w
analizowanym okresie była prawie 3-krotnie
wyższa.
Utrzymująca się w 2003r. wyższa dynamika
eksportu wyrobów rolno-spożywczych (wzrost o 34%) od importu (wzrost o 22%), spowodowała
spadek ujemnego dla Polski salda w tej grupie towarowej, wyniosło ono 10,4 mln USD i było
najmniejsze w ciągu całej wymiany handlowej towarami rolno-spożywczymi w latach 1996-2003. W
tym okresie, mimo znacznego wzrostu wartości eksportu, Polsce nie udało się jednak systematycznie
zmniejszać ujemnego salda wymiany handlowej ze Słowacją. Jego wartość wahała się w szerokich
widełkach dwukrotnie osiągając ujemny poziom blisko 25 mln USD. W 2003r udział polskiego
eksportu w słowackim imporcie towarów rolno-spożywczych wzrósł międzyrocznie o 1,1 p.p i
wyniósł 8,2%.
Największymi pozycjami eksportowymi w handlu ze Słowacją były: chleb, bułki, pieczywo
cukiernicze, ciastka (10,2 mln USD), przetwory spożywcze (8,3 mln USD), cukier (5,3 mln USD),
czekolady i inne przetwory zawierające kakao (4,6 mln USD). Z kolei największymi pozycjami w
19
imporcie ze Słowacji były: słód (23,1 mln USD), następnie czekolada inne przetwory zawierające
kakao (12,9 mln USD), kukurydza (9,1 mln USD).
Tendencje zachodzące w polsko – słowackiej wymianie handlowej w całym okresie 1996-2003 należy
ocenić jako korzystne, szczególnie korzystne dla Polski w 2003r. Dane statystyczne wskazują na
wysoką dynamikę polskiego eksportu przy niższej dynamice importu ze Słowacji i niższym wzroście
ujemnego salda wymiany towarowej. Utrzymujące się w 2003r. wyhamowanie tempa przyrostu
ujemnego dla Polski salda bilansu handlowego, przy równoczesnym wysokim wzroście obrotów
towarowych, świadczyło o korzystnym dla Polski trendzie rozwoju wymiany handlowej ze Słowacją.
W okresie 1996-2003 w handlu rolno-spożywczym Polski ze Słowacją suma obrotów ogółem
systematycznie rosła (za wyjątkiem 1999r. gdzie odnotowano spadek wielkości obrotów). W latach
2000-2003 obserwowana była wysoka dynamika obrotów handlowych ze Słowacją. W 2003r. łączne
obroty handlowe były o 26,9% większe niż w 2002r. i aż prawie 4-krotnie większe niż w 1996r. Taki
znaczący wzrost wymiany handlowej świadczy o stopniowym poprawianiu warunków w wymianie
handlowej i spełnieniu pierwotnych założeń CEFTA, a więc postępującej liberalizacji wymiany
handlowej.
Handel rolno-spożywczy Polski ze Słowacją (w mln USD)
1996
Eksport
Import
Saldo
Obroty ogółem
8,9
25,8
-16,9
34,7
1997
1998
18,1
30,6
-12,5
48,7
30,9
55,8
-24,9
86,7
1999
33,2
44,0
-10,8
77,2
2000
34,4
47,3
-12,9
81,7
2001
34,7
60,2
-25,5
94,9
2002
47,3
60,3
-13,0
107,6
Dynamika, rok poprz.=100
2003
2002
2003
63,3
73,7
-10,4
136,6
136,3
100,2
50,9
113,4
133,8
122,2
79,8
126,9
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
Rumunia
W wymianie handlowej towarami rolnospożywczymi z Rumunią Polska jedynie w latach
1996-1997 była importerem netto. W pozostałych
120
latach
odnotowano dodatnie saldo w wymianie
100
handlowej (największe w 2003r, wyniosło 74,3
80
60
mln USD). Począwszy od 1998r. utrzymywała się
40
wysoka dynamika po stronie polskiego eksportu
20
do Rumunii. Wartość polskiego eksportu w
0
2003r. była 2,5-krotnie wyższa niż w 1998r.
-20
Porównując
z kolei dynamikę polskiego importu
-40
towarów rolno-spożywczych z Rumunii, można
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
odnotować spadek dynamiki od 1998r. (jedynie w
Eksport
Import
Saldo
2003r. odnotowano wzrost importu o ponad
66%); w 2003r. wartość polskiego importu z
Rumunii była aż o 43% mniejsza od wysokiej wartości importu w 1998r.
Handel rolno-spożywczy Polski z Rumunią
(mln USD)
Mimo niższej dynamiki eksportu wyrobów rolno-spożywczych w 2003r. (wzrost o 60%) od importu
(wzrost o 66%), nadal utrzymywała się wzrostowa tendencja dodatniego salda w wymianie handlowej
tą grupą produktów, wyniosło ono 74,3 mln USD i było najwyższe w ciągu całej wymiany handlowej
towarami rolno-spożywczymi w latach 1998-2003.
Największymi pozycjami eksportowymi w handlu ze Rumunią były: gotowe artykuły spożywcze,
napoje alkoholowe i bezalkoholowe (55,8 mln USD) oraz produkty pochodzenia zwierzęcego (40,1
mln USD). Z kolei największymi pozycjami w imporcie z Rumunii były: tłuszcze i oleje pochodzenia
roślinnego i zwierzęcego (13,3 mln USD) oraz gotowe artykuły spożywcze, napoje alkoholowe i
bezalkoholowe (2,4 mln USD).
Wyniki polsko – rumuńskiej wymiany handlowej w całym okresie 1996-2003 należy ocenić jako
korzystne dla Polski, szczególnie od 1998r. Dane handlowe wskazują na wysoką dynamikę polskiego
eksportu przy zmniejszającej się dynamice importu i wzroście dodatniego salda wymiany towarowej,
20
dzięki czemu Polska umacnia swoją pozycję eksportera netto. Natomiast import do Polski
charakteryzował się niskim stabilnym poziomem, prawdopodobnie wynikającym z niższej
konkurencyjności rumuńskich produktów. Począwszy od 1999r. obserwowany był wzrost obrotów
handlowych, które w 2003r. były o 61% wyższe w porównaniu do 2002r. i aż ponad 3-krotnie wyższe
niż w 1996r. Znaczący wzrost dynamiki obrotów handlowych pozwala oceniać polsko-rumuńska
wymianę handlową w ramach CEFTA za korzystną.
Handel rolno-spożywczy Polski z Rumunią (w mln USD)
1996
Eksport
Import
Saldo
Obroty ogółem
9,0
27,9
-19,0
36,9
1997
1998
11,0
14,0
-2,9
25,0
36,2
36,0
0,2
72,2
1999
28,1
19,5
8,7
47,6
2000
2001
35,6
13,9
21,7
49,5
50,8
16,7
34,0
67,5
2002
59,3
12,4
46,9
71,7
Dynamika, rok poprz.=100
2003
2002
2003
94,9
20,6
74,3
115,5
116,8
73,8
137,9
106,2
160,0
166,5
158,3
161,1
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
Bułgaria
Handel rolno-spożywczy Polski z Bułgarią
(mln USD)
40
30
20
10
0
-10
Od roku 1996, poza rokiem 1997, Polska była
importerem netto towarów rolno-spożywczych z
Bułgarii. Ujemne saldo handlowe powiększa się
systematycznie od 2000 roku. Wynosiło on wtedy
1,4 mln USD a w roku 2003 już 19 mln USD, co
jednocześnie jest najwyższą wartością w tym
okresie.
Taki wynik wymiany handlowej jest efektem
systematycznie rosnącego import do Polski
produktów rolno-spożywczych z Bułgarii przy
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
zachowaniu, od 1998 roku, stabilnego poziomu
eksportu. Eksport utrzymywał się na poziomie
Eksport
Import
Saldo
pomiędzy 10,34-13,97 mln USD. W roku 2003, w
porównaniu do roku 1998 export wzrósł o blisko 20% do poziomu 12,37 mln USD, przyczym import
o blisko 125% do poziomu 31,38 mln USD.
-20
-30
Polska eksportowała do Bułgarii w 2003 roku głównie mięso wieprzowe świeże, chłodzone lub
mrożone (3,75 mln USD), chleb, pieczywo cukiernicze, ciasta i ciastka (2,35 mln USD) oraz
czekoladę i inne przetwory spożywcze zawierające kakao (1,95 mln USD). Te trzy grupy produktów
wygenerowały aż 65% wartości polskiego exportu do Bułgarii w tym okresie.
Z Bułgarii w 2003 roku importowaliśmy natomiast wino (13,36 mln USD), warzywa, owoce, orzechy
i inne jadalne części roślin przetworzonych lub zakonserwowanych (7,68 mln USD) oraz produkty
używane do karmienia zwierząt (5,01 mln USD). Do nich należało ponad 80% wartości importu
Polski z Bułgarii produktów rolno-spożywczych ogółem.
Zarówno w przypadku polskiego eksportu jak i importu do Bułgarii widoczna jest bardzo wysoka
koncentracja w wymianie pewnych grup towarów, które generują znaczną cześć obrotów. Świadczy to
o wysokiej specjalizacji produkcji i handlu tych krajów wybranymi grupami towarów.
Tendencje zachodzące w wymianie handlowej produktami rolno-spożywczymi pomiędzy Polską i
Bułgarią nie są korzystne z punku widzenia Polski. Ujemne saldo wymiany handlowej systematycznie
się powiększa, a Polska przez ostatnie lata nie zwiększała eksportu do Bułgarii. Na skutek
zwiększonego importu z Bułgarii począwszy od 2000r. rosły obroty ogółem (w 2003r. były o 21%
wyższe niż w 2002r. i aż o 65% wyższe niż w 2000r.), jednak w całym okresie 1996-2003 Polska
pozostawała importerem netto (za wyjątkiem 1997r., w którym zanotowano dodatnie saldo).
21
Handel rolno-spożywczy Polski z Bułgarią (w mln USD)
1996
Eksport
Import
Saldo
Obroty ogółem
2,7
10,5
-7,7
13,2
1997
1998
24,0
13,3
10,7
37,3
10,3
14,0
-3,7
24,3
1999
10,3
18,1
-7,7
28,4
2000
2001
12,6
14,0
-1,4
26,6
14,0
18,9
-4,9
32,9
2002
12,4
23,8
-11,4
36,2
2003
12,4
31,4
-19,0
43,8
Dynamika, rok poprz.=100
2002
2003
88,5
126,1
233,1
110,1
100,1
131,9
166,3
120,9
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
Czechy
Handel
produktami
rolno-spożywczymi
pomiędzy Polską i Czechami w latach 1996-2003,
z punktu widzenia Polski, należy ocenić
pozytywnie. Polska, poza rokiem 1996 i 2000
utrzymywała pozycję eksportera netto tych
produktów. Taki wynik wymiany handlowej jest
tym bardziej istotny, że Czechy są naszym
głównym partnerem handlowym i obroty z tym
krajem należą do największych z grona
wszystkich państw członkowskich CEFTA.
Handel rolno-spozywczy Polski z Czechami
(mln USD)
250
200
150
100
50
0
-50
W latach 1996-2003 systematycznie rosło saldo
wymiany handlowej, które z ujemnej wartości w
Eksport
Import
Saldo
1996 roku (-22,6 mln USD) już w kolejnym roku
miało wartość dodatnią (6,4 mln USD). W roku 2003 saldo ukształtowało się już na dodatnim
poziomie 80,7 mln USD, czyli niemalże 12-krotnie wyższym niż w roku 1997. Tak korzystne wyniki
wymiany handlowej pomiędzy Polską i Czechami były możliwe dzięki większemu tempu wzrostu
wartości eksportu Polski do Czech niż importu. W roku 2003 porównaniu do roku 1996, przy blisko 2krotnym wzroście importu (do 147,2 mln USD), export wzrósł ponad 4-krotnie (do 227,8 mln USD).
Głównymi pozycjami eksportowymi Polski w handlu z Czechami w 2003 roku były chleb, pieczywo
cukiernicze, ciasta i ciastka (24,74 mln USD), sery i twarogi (24,08 mln USD) oraz przetwory
spożywcze nie wymienione w pozostałych grupach (19,13 mln USD). Udział eksportu tych grup
produktów w eksporcie rolno-spożywczym z Polski do Czech wyniosła blisko 30 proc. co świadczy o
stosunkowo wysokiej specjalizacji w sprzedaży tych produktów.
Natomiast najbardziej istotną pozycją po stronie importu do Polski z Czech był słód palony lub nie
(28,07 mln USD) oraz przetwory spożywcze nie wymienione w pozostałych grupach (13,19 mln
USD). Import tych dwóch grup produktów stanowi 28 % importu rolno-spożywczego z Czech do
Polski ogółem. Niezróżnicowana struktura importu również świadczy o specjalizacji.
Tendencja do bardziej dynamicznego zwiększania eksportu niż importu pozwoliła Polsce na wyjście z
pozycji importera netto na pozycję eksportera netto w tej grupie produktów. Dodatkowo Polska z roku
na rok, poza rokiem 2000, systematycznie umacniała swoją pozycję zwiększając dodatnie saldo
wymiany handlowej. Łączne obroty handlowe w 2003r. były o 22% większe niż w 2002r. i prawie 3krotnie wyższe niż w 1996r., co pozwala ocenić polsko-czeską wymianę handlową za bardzo
korzystną.
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Handel rolno-spożywczy Polski z Czechami (w mln USD)
1996
Eksport
Import
Saldo
Obroty ogółem
53,1
75,7
-22,6
128,8
1997
1998
83,0
76,6
6,4
159,6
119,9
79,2
40,8
199,1
1999
128,2
81,3
46,9
209,5
2000
139,5
152,0
-12,5
291,5
2001
158,2
122,8
35,4
281,0
2002
178,4
127,9
50,5
306,3
2003
227,8
147,2
80,7
375,0
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
22
Dynamika, rok poprz.=100
2002
2003
112,7
104,1
142,6
109,0
127,7
115,0
159,8
122,4
Słowenia
Wymiana
handlowa
towarami
rolnospożywczych pomiędzy Polską i Słowenią, z
punku widzenia Polski, odgrywa marginalną rolę
w handlu z krajami CEFTA.
Handel rolno-spozywczy Polski ze Słowenią
(mln USD)
30
25
Polski eksport towarów rolno-spożywczych do
Słowenii w latach 1996-2003 kilkukrotnie
15
przewyższał ich import. Dzięki temu Polska
10
utrzymuje niezachwianą pozycję eksportera
5
netto. Pozycja ta, w analizowanym okresie,
0
systematycznie się umacniała. W roku 1996
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
dodatnie saldo wymiany handlowej wyniosło 1,8
mln USD, podczas gdy w roku 2003 - 16,7 mln
Eksport
Import
Saldo
USD. Uzyskanie tego wyniku umożliwił znaczny
wzrost eksportu Polski w tym okresie. Jego tempo znacznie przewyższało, w latach 1996-2003, tempo
wzrostu importu ze Słowenii. W analizowanym okresie import wzrósł o 130% do poziomu 2,3 mln
USD, natomiast eksport o 580%.
20
W 2003 roku główne pozycje po stronie polskiego eksportu do Słowenii zajmują chleb, pieczywo
cukiernicze, ciasta i ciastka (4,62 mln USD) oraz przetwory spożywcze nie wymienione w
pozostałych grupach (3,64 mln USD). Eksport tych dwóch grup produktów generuje aż 43% eksportu
wszystkich grup towarów.
Import produktów rolno-spożywczych z Polski do Słowenii ma natomiast znaczenie marginalne.
Jedyną znaczącą pozycją importową, która ma jednocześnie 40% udziału, są produkty używane do
karmienia zwierząt.
W wymianie handlowej Polski Słowenia jako partner handlowy, nie odgrywała ważniejszej roli
jednakże wielkość obrotów handlowych Polski ze Słowenią systematycznie rosła, aby w 2000r.
uzyskać wartość 29 mln USD. Był to rekordowo wysoki poziom obrotów handlowych. W następnym
okresie 2001-2003 wielkość obrotów kształtowała się średnio ok. 18 mln USD. W 2003r. suma
obrotów handlowych była o 36% wyższa niż w 2002 r. ale o 26% mniejsza od rekordowych obrotów z
2000r.
Handel rolno-spożywczy Polski z Słowenią (w mln USD)
1996
Eksport
Import
Saldo
Obroty ogółem
2,8
1,0
1,8
3,8
1997
1998
4,7
0,8
3,9
5,5
12,1
0,9
11,2
13,0
1999
19,0
2,2
16,8
21,2
2000
26,7
2,3
24,3
29,0
2001
15,3
2,6
12,7
17,9
2002
Dynamika, rok poprz.=100
2003
2002
2003
14,6
1,1
13,5
15,7
19,1
2,3
16,7
21,4
95,8
44,5
106,3
87,7
130,1
204,7
123,7
136,3
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CIHZ
5. Weryfikacja założeń
Pierwotne założenia CEFTA zostały zrealizowane w stopniu przekraczającym początkowe
oczekiwania jego założycieli, mimo że nie udało się w pełni zliberalizować handlu rolnospożywczego. Znacznie wzmocniona została wymiana handlowa pomiędzy krajami należącymi do
tego ugrupowania jak również potwierdziła się jego rola polegającą na przygotowaniu jego członków
do udziału w europejskich strukturach integracyjnych. Należy jednak podkreślić, iż założenia przy
tworzeniu CEFTA miały bardzo ogólny charakter co utrudnia obecnie ich weryfikację.
O integracji gospodarczej krajów CEFTA jak i umacnianiu więzi handlowych poprzez liberalizację
najlepiej świadczy osiągany stały wzrost obrotów handlowych krajów członkowskich z pozostałymi
krajami należącymi do CEFTA. Obroty wzrosły w przypadku wszystkich krajów jednak najbardziej
23
znaczący wzrost dotyczył Polskiej wymiany handlowej. W 2003 roku, w porównaniu do 1996, obroty
wzrosły o 196%. Natomiast w porównaniu do roku 1993 - o ponad 550%. W tym eksport wzrósł o
ponad 960% a import o 320%. Duży wzrost wartości obrotów zanotowała również Rumunia (od 1996
do 2002 roku - 185%) oraz Bułgaria (od 1998 do 2002 roku - 110%). Znacznie wolniej handel z
CEFTA rozwijał się na Węgrzech (od 1996 do 2002 roku – wzrost o 56,9%) i w Słowacji (od 1998 do
2003 roku – wzrost o 48,4%). Zwiększające się obroty były efektem zarówno stopniowego
rozszerzania terytorialnego Strefy Wolnego Handlu jak również poprawy warunków wymiany
międzynarodowej i zwiększania dostępu do rynków krajów członkowskich. Na poprawę tych
warunków wpływ miała zarówno liberalizacja handlu towarami przemysłowymi jak i liberalizacja
handlu artykułami rolno-spożywczymi w zakresie, w jakim, uwzględniając wrażliwość rynków
rolnych, było to możliwe.
Zmiana wielkości obrotów handlu z CEFTA
od
do
2003
Zmiana
w%
943,6
196
706
-
56,9
-
298,2
-
184,7
-
53,5
112,5
-
110,4
Słowacja
-
651,3
-
966
48,4
Czechy
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Słowenia
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
KRAJ
1996
1998
Polska
318,6
-
Węgry
450,1
-
Rumunia
104,7
Bułgaria
2002
Źródło: obliczenia własne SAEPR na podstawie danych CIHZ
Jednym z pierwotnych założeń przy tworzeniu Strefy Wolnego Handlu CEFTA było pozyskanie przez
kraje członkowskie doświadczenia w zakresie wielostronnej współpracy przed przystąpieniem do
struktur UE. Opracowywanie umów i sama wymiana handlowa z CEFTA umożliwiła krajom
zdobycie tego doświadczenia. W przypadku Polski już w 2003 r. dynamika obrotów handlowych z UE
wzrosła o 44% a z CEFTA o 36% w porównaniu z 2002r. W kolejnych miesiącach obroty nadal
wzrastają. W pierwszym półroczu 2004 całkowita wartość obrotów rolno-spożywczych wzrosła o
4
20%, przy czym w dwóch pierwszych miesiącach po akcesji o 34% .
Okres 11 lat funkcjonowania Strefy Wolnego Handlu pokazuje, iż jest ona trwałym i pozytywnie
ocenianym elementem kształtującym współpracę handlową i gospodarczą pomiędzy krajami w
Europie Środkowej i Wschodniej. Dla Polski CEFTA szybko stała się jednym z ważniejszych
partnerów handlowych, choć jej udział w handlu rolno – spożywczym ogółem nie przekroczył 12%.
Z punku widzenia Polski jej doświadczenia oraz wyniki handlowe towarami rolno-spożywczymi w
ramach CEFTA należy ocenić pozytywnie. Zwiększając systematycznie eksport i jednocześnie
chroniąc rynek wewnętrzny przed nadmiernym napływem towarów z importu, udało się nam, w
handlu towarami rolno-spożywczymi z krajami CEFTA, z pozycji importera netto stać się
eksporterem netto już w 2001 r. Do momentu wejścia w struktury UE, i tym samym wyjścia z
CEFTA, Polska umacniała swoją pozycję. W 2003 roku dodatnie saldo wymiany handlowej
produktami rolno-spożywczymi powstało z 3 krajami natomiast ujemne z dwoma. W przypadku
handlu rolno-spożywczego ogółem Polska stała się eksporterem netto dopiero w roku 2003, czyli 2
lata późnej. Pewne korzystne dla nas tendencje zachodziły więc wcześniej w handlu z krajami CEFTA
niż ze wszystkimi partnerami handlowymi.
Należy jednocześnie zauważyć, że kraje członkowskie CEFTA w latach 1993-2003 przeprowadzały
reformy, które w znacznej mierze objęły również rolnictwo. Poprawiła się w tym czasie wydajność
4
za FAMMU/FAPA
24
produkcji i konkurencyjność wielu towarów. Dzięki tym przemianom kraje członkowskie mogły
chronić swoje rynki nie tylko poprzez bariery celne ale również z wykorzystaniem narzędzi
wolnorynkowych, w tym budując konkurencyjność własnych towarów. W konsekwencji tych
przemian stały się konkurencyjne na rynkach innych państ (spoza CEFTA) w tym UE. Dobrym na to
przykładem jest Polska.
Kraje przystępujące do UE w maju 2004 roku (Polska, Czechy, Węgry, Słowacja i Słowenia)
automatycznie wyszły ze struktur CEFTA. Jej członkami nadal pozostały kraje nie należące do UE
(Bułgaria i Rumunia), które rozwijają między sobą wymianę handlową.
25