Pomniki Pomniki
Transkrypt
Pomniki Pomniki
Pomniki Pomniki 1.Bobolicki Panteon Narodów Bobolice- cmentarz komunalny Projekt i wykonanie: Art. rzeźbiarz Zygmunt Wujek, Koszalin. Pomnik plenerowy usytuowany na cmentarzu komunalnym (ok.1km od rynku) od strony ul. Goździańskiej ,dawnej Jedności Narodowej. Został wzniesiony w 1990r. staraniem ówczesnego burmistrza Bobolic, Zbigniewa Bieleckiego, z okazji obchodów 650 rocznicy nadania miastu praw lubeckich. Upamiętnia ofiary cywilne drugiej wojny światowej bezpośrednio lub pośrednio związane z Bobolicami, mianowicie poległych żołnierzy alianckich walczących z hitleryzmem, żołnierzy polskich ugrupowań partyzanckich, wybitne postaci ruchu oporu na Pomorzu , niewolników więzionych w jenieckich obozach niemieckich na Pomorzu oraz robotników przymusowych pracujących w rolnictwie i przemyśle na ziemi bobolickiej na rzecz hitlerowskich Niemiec w latach 1939-1945. Architektura panteonu składa się z czterech elementów: obelisku, 35 tablic epitafijnych oddzielonych granitowymi głazami z przytwierdzonymi metalowymi tabliczkami ze znakami wyznań religijnych i ugrupowań wojskowych. Kwaterę przed pomnikiem przecina alejka w kształcie litery V. Obelisk i tablice epitafijne są wykonane z płyt i bloków białego piaskowca ofiarowanych naszemu miastu przez władze Kołobrzegu. Stanowiły one pozostałość budulca pomnika Zaślubin Polski z Morzem, wzniesionego na promenadzie nadbrzeżnej w 1965 roku ,w XX rocznicę zdobycia przez Wojsko Polskie Kołobrzegu. Już po wybudowaniu panteonu dodano piąty element- Grób Nieznanego Żołnierza, w którym w 1992 roku złożono szczątki dwóch żołnierzy Armii Czerwonej, poległych w okolicach Bobolic na przełomie lutego i marca 1945 roku. Napisy na tablicach są wykonane pismem blokowym wypukłym. Głównym motywem umieszczonym na obelisku Panteonu jest Krzyż Walecznych, symbolizujący najwyższe wyróżnienie dla poległych za wolność i zmarłych w kaźniach hitlerowskich. Tablice epitafijne są rozstawione w dwóch szeregach również w kształcie litery V 2. Głaz upamiętniający niemieckich boboliczan Wybór tekstu inskrypcji – Horst Wendt, Krefeld, RFN Wykonanie napisu -Józef Wypych, Bobolice. Głaz granitowy poświęcony bobolickim Niemcom pochowanym na cmentarzu komunalnym w Bobolicach. Jest usytuowany tuż po prawej stronie głównej alei cmentarza od strony ulicy Koszalińskiej. Został postawiony wiosną 1990 roku staraniem ówczesnego prezesa Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach, Bronisława Malinowskiego, z okazji 650 rocznicy nadania Bobolicom lubeckich praw miejskich. Głównym elementem obelisku jest wyryty napis „Den Toten Bublitzern” (zmarłym boboliczanom). Przyjezdni boboliccy Niemcy składają pod nim kwiaty ku czci swoich zmarłych. Obelisk pielęgnuje Zakład Usług Komunalnych i Oświatowych w Bobolicach. 3. Obelisk ku czci żołnierzy Armii Czerwonej ul. Koszalińska Projektanci i wykonawcy Armia Czerwona Obelisk nagrobny wzniesiony w 1945 roku na skwerku po lewej stronie ul. Koszalińskiej (ok. 500m od rynku), przed rozwidleniem dróg w kierunku Koszalina i Gozdu. Pierwotnie znajdowało się wokół niego 6 mogił żołnierzy 19 Armii 3 Samodzielnego Korpusu Pancernego 2 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej, poległych w okolicach Bobolic, w dniach 26 II – 1 III 1945 r. Szczątki tych żołnierzy zostały w 1952 roku ekshumowane i pogrzebane w zbiorowych mogiłach na cmentarzu wojskowym w Koszalinie przy ul. Racławickiej, później przeniesione na koszaliński cmentarz komunalny. Obelisk ma kształt ostrosłupa, jest prawdopodobnie wykonany z cegły i otynkowany. Na przedniej ścianie jest wyryty cyrylicą napis w języku rosyjskim: Wiecznaja sława gierojam pawszim w bojach za swobodu i niezawisimost sowietskoj rodiny. 4. Pomnik papieski ul. Ratuszowa Projekt i wykonanie – art. rzeźb. Zygmunt Wujek Koszalin. Usytuowany obok kościoła parafialnego od strony ul. Ratuszowej. Ufundowany w 2005 roku wysiłkiem finansowym ofiarodawców z miasta i gminy Bobolice. Upamiętnia papieża Jana Pawła II. Bryłę pomnika stanowi okazały granitowy głaz narzutowy. Na główne elementy wystroju składają się: metalowy krzyż papieski, płaskorzeźba wyobrażająca głowę Jana Pawła II oraz tablica w formie otwartej książki z sentencją: „Musicie być mocni mocą swej miłości’’, 1920- 2005,, Papieżowi Janowi Pawłowi II, mieszkańcy miasta i gminy Bobolice”. Pomnik został odsłonięty i poświęcony 11 listopada 2005 roku przez biskupa diecezji Koszalińsko- Kołobrzeskiej, ks. Tadeusza Werno. 5. „Bubulczyk” – dąb 650- lecia Rynek- plac przed kościołem parafialnym Jedyny na terenie gminy Bobolice żywy pomnik bezpośrednio związany z dziejami naszego miasta. Został posadzony na placu przed kościołem parafialnym 17 kwietnia 1990 roku, w 650 rocznicę nadania Bobolicom lubeckich praw miejskich. Wybrano mu imię słowiańskie „Bubulczyk”, jakie do początku XIV wieku, tj. do lokacji na prawie niemieckim, nosiło miasto Bobolice. Sadzenie dębu miało bardzo uroczysty charakter i było jedną z wielu imprez w mieście, jakie odbyły się w roku jubileuszowym . Uroczystości przewodniczył burmistrz Bobolic Roman Bielecki. Honorowym gościem uroczystości sadzenia „Bubulczyka” była pani Bronisława Zielińska, długoletnia kierowniczka apteki w Bobolicach, wielce zasłużona dla miasta. Sadzonkę dębu podarowało Nadleśnictwo Bobolice. Posadziła go Pani Bronisława Zielińska, umieszczając pod jego korzeniami specjalną metalową puszkę z Aktem erekcyjnym- dokumentem zawierającym opis miasta według stanu z 17 kwietnia 1990 roku (zawiera wykaz władz, liczbę ludności, główne zajęcia mieszkańców i inne) oraz adnotację, że jest to pamiątka, którą przyszły znalazca powinien przekazać aktualnie urzędującej władzy. Następnie ks. proboszcz Jan Domin odmówił stosowny psalm i pomnik poświęcił. Na zakończenie uroczystości chór Szkoły Podstawowej w Bobolicach, pod dyrekcją Wojciecha Koniecznego, odśpiewał Gaude Mater Polonia i kilka pieśni patriotycznych. Dębem „Bubulczykiem” opiekuje się leśniczy Piotr Długołęcki z Nowosiółek. 6. Dąb papieski Rynek Fundator – Nadleśnictwo Bobolice Dąb pamięci ku czci papieża Jana Pawła II, ufundowany przez pracowników Nadleśnictwa Bobolice. Znajduje się na bobolickim rynku obok fontanny. Składa się z trzech elementów: drzewka dębu szypułkowego, pamiątkowego głazu oraz umieszczonej na nim kamiennej tablicy o następującej treści: „Dąb Papieski. Dąbsymbol siły i trwałości jest żywym pomnikiem pamięci wielkiego Polaka Papieża Jana Pawła II. 3.05.2006. Nadleśnictwo Bobolice”. Uroczystość posadzenia dębu odbyła się 3 maja 2006 r. w obecności licznie zgromadzonych mieszkańców Bobolic, pracowników Nadleśnictwa Bobolice, przedstawicieli władz samorządowych i duchowieństwa. Uroczystości przewodniczył ówczesny nadleśniczy Marek Zalewski. On też dokonał aktu posadzenia drzewka. Pod jego korzeniami umieszczono metalową tubę z Aktem erekcyjnym. Po posadzeniu dębu i odsłonięciu tablicy, krótką homilię wygłosił ks. proboszcz Ryszard Baran, po czym pomnik poświęcił. Na zakończenie uroczystości przemówił burmistrz Bobolic Sylwester Sobański, wspominając czyny i słowa Wielkiego Papieża oraz owoce jego nauki. „Dąb papieski” ma swoją krótka historię. Jest ona zawarta w treści certyfikatu wystawionego przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych: „Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Certyfikat. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych zaświadcza, że sadzonka Dębu szypułkowego( Quercus i robur L. ) oznaczona numerem 328 wyhodowana została z żołędzi zebranych w 2003 r. z najstarszego w Polsce Dębu Chrobrego poświęconych w dniu 28 kwietnia 2004 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II. Warszawa, kwiecień 2006’’. Podpisał Detektor. Generalny Lasów Państwowych ( podpis nieczytelny). Pod treścią Certyfikatu zawieszono odcisk lakowej pieczęci. 7. Tablica pamięci Paula Ruthke- Robiena ul. Spółdzielcza 1 Projekt graficzny i wykonanie Paul Ruthke (ps. Robien) był wybitnym pomorskim ekologiem i miłośnikiem ptaków. Urodził się w 1882 roku w Bobolicach, ale całe swoje życie spędził w Szczecinie gdzie, poświęcił się ratowaniu i ochronie przyrody. W 1926 roku założył na jednej z wysp jeziora Dąbie stację ornitologiczną, w której prowadził prace badawcze w zakresie przelotów ptaków oraz śledził zanikanie poszczególnych gatunków. Domagał się ochrony ptactwa poprzez tworzenie na Pomorzu rezerwatów w ich naturalnych siedliskach. Zginął tragicznie jesienią 1945 roku, zastrzelony obok swej stacji przez żołnierzy Armii Czerwonej. W 2002 roku, z okazji 120 rocznicy jego urodzin członkowie Towarzystwa EkologicznoKulturalnego w Boboliach ufundowali okolicznościową tablicę i umieścili na ścianie kamienicy przy ul. Spółdzielczej nr.1 w Bobolicach. O to fragment jego manifestu: „Ochrona przyrody to krzyk szlachetnych istot, które chcą odepchnąć zimną rękę człowieka od tej jeszcze ciągle zielonej planety”. A poniżej: „Pamięci boboliczanina Paula Ruthke- Robiena (1882-1945), wybitnego ornitologa, prekursora ekologii i ochrony przyrody na Pomorzu w 120 rocznicę jego urodzin. Członkowie Towarzystwa EkologicznoKulturalnego. Bobolice, 2 września 2002 r.”. 8.Bobolicki Krzyż Pamięci Wzgórze , ul. Robotnicza Projekt art.- Jan Wagin, Bobolice Projekt techniczny- Teresa Tałaj, Koszalin Wykonanie- Firma Contema, Bobolice (budowniczy Tadeusz Kustrzycki) Monument został wzniesiony w 1995 roku, w 50 rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej, wysiłkiem finansowym społeczności miasta i gminy Bobolice. Zbiórkę pieniędzy oraz prace przygotowawcze, projektowe i budowlane koordynował Obywatelski Zespół Budowy Krzyża powołany przez Zarząd Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach. Pomnik upamiętnia naszych dziadów i ojców poległych na wszystkich frontach drugiej wojny światowej, zamęczonych w niemieckich obozach jenieckich i koncentracyjnych, w łagrach sowieckich oraz zmarłych na zesłaniu w ZSRR. Generalnie konstrukcję monumentu tworzą dwa dwuteowniki (po 30 cm wysokości) zespawane na całej długości i dodatkowo wzmocnione oraz usztywnione czterema kątownikami, ukrytymi pod dwoma ceownikami. Taka konstrukcja nadaje pomnikowi lekkości i wzbogaca jego ornamentykę przez co nadaje mu przestrzennej wyrazistości. Główny trzon krzyża jest osadzony w betonowym fundamencie wzmocnionym kratownicą z prętów zbrojeniowych. Interesujący jest wystrój plastyczny monumentu. Pierwszym elementem tego wystroju i przesłaniem dla wszystkich jest łacińska sentencja ,,In hoc signo vinces’’ (tzn. pod tym znakiem zwyciężysz) , umieszczona na poziomej belce. Oprócz wymowy religijnej wskazuje ona, że ludzie muszą kierować się dobrem względem innych , a nie nienawiścią. Drugim elementem są trzy roczne daty- 1939-1945 i 1995, umieszczone na belce pionowej. Pierwsze dwie przypominają początek i koniec drugiej wojny światowej, a trzecia- datę wzniesienia pomnika. Tuż nad cokołem, na tylnej płaszczyźnie belki pionowej są nałożone spawem trzy pamiątkowe monogramy: TK- Tadeusz Kustrzycki ( główny budowniczy krzyża), TEK- Towarzystwo Ekologiczno – Kulturalne (fundator), JW- Jan Wagin (autor projektu artystycznego). Krzyż imponuje swoją wielkością, ma 12m wysokości i 5,6 m rozpiętości ramion. Zużyto 4,5t stali i 22m3 betonu na bryłę fundamentu. 14 maja 2005 r., w 60 rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej i w 10 rocznicę wzniesienia Bobolickiego Krzyża Pamięci, Zarząd Towarzystwa wzbogacił monument o nowe elementy: 10 urn z ziemią przewiezioną z cmentarzy starych ojczyzn boboliczan, mianowicie: Wilna, Lwowa, Chełma, Sanoka, Siedlec, Warszawy, Kielc, Gniezna, Poznania i Chojnic. Informację o tym fakcie wyryto na kamiennej tablicy i umieszczono ją na przedniej ścianie cokołu. Tablice i urny zostały poświęcone przez ks. Ryszarda Barana- proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej w Bobolicach, ks. Piotra Baranaproboszcza Parafii Greckokatolickiej w Białym Borze i ks. Leona Karpiuka- proboszcza Parafii Prawosławnej w Szczecinku. Urny wraz z sporządzonym na tę okazję Aktem Elekcyjnym, zamknięto w metalowej kasecie i umieszczono w niszy fundamentu. Jest to informacja dla przyszłych pokoleń. Bobolicki krzyż pamięci utrwalił się w świadomości boboliczan. Od 1995 roku odbywają się do niego dwa razy do roku (3 Maja i 14 września) procesje wiernych pod przewodnictwem księży bobolickiej parafii, podczas których wznoszone są modły za dusze naszych przodków. 9. Obelisk ku czci żołnierzy Armii Czerwonej. Projektant i wykonawcy Armia Czerwona Obelisk jest usytuowany po prawej stronie szosy krajowej Bobolice-Porost przy wylocie bocznej drogi do Opatówka . Obok niego znajdowała się mogiła 7 żołnierzy Batalionu Pancernego Armii Czerwonej, którzy zginęli tu 26 lutego 1945 r. w potyczce z niemieckim pociągiem pancernym broniącym Bobolic . Z niemieckich obiegowych informacji wynika , iż oprócz nich miał zginąć jeden oficer od strzału niemieckiego cywila ukrytego na przeciwległym wzgórzu . Prochy tych żołnierzy zostały w 1951 r. lub 1952 r. ekshumowane i pogrzebane na cmentarzu wojskowym w Koszalinie. Na obelisku zachował się następujący napis: „Wiecznaja sława gerojam pawszim w bojach za swobodu i niezawisimost Sowietskoj Rodiny”. 10. Obelisk upamiętniający Henryka Gardułę Leśnictwo Łanki Obelisk z różowego granitu i tablica informacyjna, upamiętnia wybitnego leśnika, patriotę, nadleśniczego Nadleśnictwa Bobolice w latach 1950- 1970. Został postawiony w 2000 roku przy leśnej drodze Porost- Buszynko w pięknej scenerii lasu bukowego, obok wejścia do Rezerwatu leśnego „Buczyna’’, położonego nad Małym Jeziorem Trzebieńskim. Tablica kamienna w kolorze czarnym zawiera następującą treść : „Pamięci inż. Henryka Garduły ( 1919- 1998) wielkiego patrioty i długoletniego nadleśniczego Nadleśnictwa Bobolice. Bobolice, 15 września 2000 r.”. Obelisk został wzniesiony staraniem nadleśniczego Marka Zalewskiego i Zarządu Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach. Głaz ofiarowali Włodzimierz i Robert Durałowie z Boboliczek, natomiast tablicę wykonano w Zakładzie Kamieniarskim Adama Czarnoty w Bobolicach. Uroczyste odsłonięcie obelisku odbyło się 15 września 2000 r. w obecności licznie zgromadzonych leśników, przedstawicieli władz samorządowych i członków Towarzystwa EkologicznoKulturalnego. Obeliskiem opiekuje się leśniczy Leśnictwa Łanki, u którego można uzyskać więc informacji. Przy okazji warto zapoznać się z informacją o rezerwacie ,,Buczyna’’, umieszczoną na tablicy informacyjnej. Ochronie prawnej podlegają porosty bytujące na dorodnych bukach. Opanowały one sąsiednie drzewa aż do koron. Jest ich ponoć ponad 80 gatunków. 11. Pomnik belgijskich jeńców wojennych Projekt: Bronisław Malinowski Wykonanie: Spółka „Contema” w Bobolicach (Budowniczy Ludwik Hirowicz, Bobolice). Pomnik usytuowany w Starym Bornem przy kamiennym parkanie obok szosy Drzewiany- Mostowo. Składa się ze stalowego żołnierskiego krzyża, kamiennej tablicy umieszczonej na pionowej kratownicy i stopnia na kwiaty. Na tablicy wyryto tekst w języku polskim i flamandzkim, a w dolnej części cokołu daty roczne 1902-1945. Pomnik jest utrzymany w tonacji czarnej, natomiast teksty w kolorze złotym. Upamiętnia on pobyt w majątku Stare Borne (niem. Hohenborn) belgijskich jeńców wojennych więzionych w latach 1941-1945 w budynku usytuowanym za kamiennym parkanem. Jeńcy belgijscy wykonywali tu wszystkie prace polowe i przy obsłudze inwentarza. Najstarszym stopniem, w randze starszego sierżanta, był August Vangenechten. Belgowie ci, w liczbie 25- 30 podlegali komendzie Stalagu Hammerstein (ob. Czarne). Pracowali tu do 26 lutego 1945 roku, tj. do zajęcia majątku Hohenborn przez oddział pancerny Armii Czerwonej. Przebieg spotkania Belgów z żołnierzami radzieckimi był następujący: po zajęciu majątku i przeszukaniu ich kwatery, polecono im wycofać się w kierunku Drzewian i udać się pieszo do Stalagu Hammerstein po dokumenty. Po wyjściu grupy na drogę, dowodzący oddziałem ppłk. polecił Augustowi Vangenechtenowi pozostać, natomiast pozostałym Belgom, pod groźbą użycia broni, nakazał się oddalić. Po odejściu jego kolegów został przez Rosjan zastrzelony i ograbiony z munduru, butów oraz walizki. Jego ciało znaleźli cywile niemieccy w przydrożnym rowie i pogrzebali w zbiorowej mogile(z dwoma Niemcami) w przydworskim parku. Pomnik został wzniesiony staraniem Zarządu Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach przy finansowym wsparciu rodziny zmarłego i z honorami wojskowymi odsłonięty 10 maja 2000 roku, w 60 rocznicę napaści Niemiec na Belgię. Daty roczne-1902-1945 oznaczają urodziny i śmierć Augusta Vangenechtena. Pomnikiem opiekuje się Szkoła Podstawowa w Drzewianach. 12.Obelisk upamiętniający robotników przymusowych i przesiedlonych Kurowo- obok szkoły i kościoła Składa się z głazu granitowego oraz tablicy pamiątkowej o następującej treści, wyjętej z wiersza K.K. Baczyńskiego: „ Których nam nikt nie wynagrodzi i których nam nic nie zastąpi lata wy straszne lata wąskie jak dłonie śmierci w dniu narodzin”. A poniżej: „W hołdzie ofiarom pracy niewolniczej w Kurowie i okolicach w latach 1939- 1945 i przesiedlonych ze swych ojczyzn. Szkolne Koło Historyków. Kurowo 2003 r.”. Obelisk postawiono staraniem dyrektora miejscowej szkoły Grażyny Sikorskiej, opiekunki Koła Młodych Historyków przy poparciu Zarządu Towarzystwa Ekologiczno Kulturalnego oraz wsparciu finansowym burmistrza Bobolic. Głaz ofiarował Robert Durał z Boboliczek. Obelisk został odsłonięty i poświęcony 12 listopada 2003 roku. Opracowanie Bronisław Malinowski