charakter pracy instalacji służącej do zgazowania biomasy

CHARAKTER PRACY INSTALACJI SŁUŻĄCEJ DO ZGAZOWANIA
BIOMASY A ASPEKTY EKONOMICZNE PROCESU GENERACJI
ENERGII ELEKTRYCZNEJ
Autorzy: Jan Najser, Tadeáš Ochodek, Rafał Chłond
(„Rynek Energii” – nr 6/2009)
Słowa kluczowe: zgazowanie biomasy, odnawialne źródła energii, kogeneracja, rentowność instalacji
Streszczenie. W artykule przedstawiono instalacje do zgazowania biomasy opartej na nowym typie reaktora ze
złożem stałym. Opracowana technologia w Energy Research Center na VŠB - Technical University w Ostrawie
jako paliwo wykorzystuje pellety i zrębki jak również odpady z przemysłu drzewnego czy komunalnego.
Przeprowadzone eksperymenty pozwoliły wyznaczyć podstawowe parametry instalacji takie jak: skład gazu
generatorowego, zawartość zanieczyszczeń występujących w gazie, ciepło spalania oraz sprawność procesu
konwersji biomasy. Drugą część artykułu stanowi analiza ekonomiczna instalacji opartej na zgazowaniu do
produkcji energii elektrycznej. Wyznaczono w niej wskaźnik wartości bieżącej netto (NPV) i wewnętrzną stopę
zwrotu (IRR).
1. WPROWADZENIE
Biomasa jest obecnie jednym z najbardziej obiecujących odnawialnych źródeł energii w
krajach Unii Europejskiej. Biomasa to części organiczne, odpady, pozostałości rolnicze
(roślinne i zwierzęce), odpady leśne i pochodzące z przemysłu rolno-spożywczego oraz
odpady komunalne i przemysłowe.
Wysokosprawna generacja energii elektrycznej z biomasy dzięki wysokotemperaturowemu
procesowi jest przyjazna dla środowiska. Z lokalnego punktu widzenia, energia z biomasy jest
najbardziej atrakcyjną formą dla małych i średnich producentów. Tradycyjne procesy spalania
wytwarzają tylko ciepło. W przypadku skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej
natomiast, konieczne jest zastosowanie procesu zgazowania jako pierwszego etapu konwersji
biomasy, a następnie wykorzystanie powstałego gazu generatorowego jako paliwa w silnikach
spalinowych wewnętrznego spalania czy w małych turbinach.
Ta sama procedura może być zastosowana dla określonych odpadów zawierających palną
materię. Gazy powstałe w zgazowaniu biomasy zawierają zanieczyszczenia, które
uniemożliwiają ich bezpośrednie wykorzystanie.
Realizowany projekt zgazowania biomasy skupiony jest na wytwarzaniu gazu
generatorowego w reaktorze ze złożem stałym o wysokiej czystości (rys. 1). Jakość gazu
została oceniona pod względem wykorzystania paliwa w jednostkach kogeneracyjnych
wyposażonych w silnik tłokowy.
2. TECHNOLOGIA ZGAZOWANIA – INSTALACJA PILOTAŻOWA
Współcześnie istnieje wiele różnych jednostek do zgazowania, generatorów gazu, opartych na
różnych koncepcjach zgazowania (ze złożem stałym, fluidalnym czy o większych mocach
strumieniowych). Taka różnorodność rozwiązań pozwala na wykorzystanie paliw o różnej
gęstości, granulacji, wilgotności czy zanieczyszczeniu.
Główną przyczyną dużej różnorodności urządzeń jest fakt, że każde z nich ma zarówno swoje
mocne jak i słabe strony. W odniesieniu do zapotrzebowania na paliwo, konsumpcji,
wymagane są mniejsze jednostki rzędu 100 do 200 kW, tak, aby ilość wytwarzanej energii
elektrycznej odpowiadała zapotrzebowaniu danej firmy [6]. Jednostki te, które w pełni
spełniałyby podstawowe wymagania przemysłu drzewnego (tartaków) i innych firm, nie są
jeszcze dostępne, komercyjne.
Z tego powodu, w 2007 roku w Energy Research Center w Ostrawie została wybudowana
pilotażowa instalacja do zgazowania biomasy oparta na generatorze o mocy 100 kW. Na
bazie tej jednostki prowadzone są badania nad rozwojem technologii zgazowania biomasy w
podciśnieniowym reaktorze ze złożem stałym, nastawione na powstanie komercyjnej
instalacji do produkcji energii elektrycznej o mocy 100 kW.
Paliwo (pellety, zrębki, rys. 2) nasypywane jest do zasobnika paliwa, skąd za pomocą
podajników ślima-kowych transportowane jest do reaktora. Proces dostarczania paliwa jest
ciągły co wpływa na nieprze-rwaną pracę złoża, nie powodując okresowych zmian składu
generowanego gazu jak to bywa obecnie w reaktorach z górnym podawaniem paliwa.
Jako czynnik zgazowywujący wykorzystywane jest powietrze atmosferyczne. Medium w
procesie podgrzewane jest do temperatury 450°C, co wpływa na podniesienie efektywności
procesu zgazowania. Stałość parametrów regulowana jest na podstawie pomiaru temperatury
TI4 w złożu w reaktorze za pomocą ilości dostarczanego do procesu paliwa (rys. 3). Powstały
gaz generatorowy opuszcza urządzenie w górnej jego części, przechodząc następnie przez cyklon. Następuje tutaj separacja większych cząstek pyłu i węgla drzewnego unoszonych z
gazem.
Gaz następnie poddawany jest procesowi katalitycznego rozkładu wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych w reaktorze dolomitowym [1, 5]. Proces oczyszczania oparty
jest na dolomicie, który poddawany jest kalcynacji przy temperaturach 900°C (rys. 4). Złoże
w reaktorze wymieniane jest w sposób ciągły, utrzymując wymagany przedział straty
ciśnienia mierzonej przed i za reaktorem dolomitowym. Przed wprowadzeniem gazu do
jednostki kogeneracyjnej, gaz musi zostać schłodzony do temperatury około 30°C.
Wymagania te spowodowane są parametrami silnika i obecnością pary wodnej.
Przeprowadzone eksperymenty pozwoliły wyznaczyć skład gazu, zawartość smół, pyłu,
sprawność procesu generacji gazu generatorowego oraz pozostałych parametrów związanych
z pracą instalacji.
2.1. WŁAŚCIWOŚCI PALIWA
Typ paliwa
pellety (zrębki)
Wartość opałowa
18 86 MJ/kg
Zawartość wilgoci
7,0 %
Popiół Ad
0,7 %
Lotne części paliwa Vd
77,2 %
Węgiel związany
22 1 %
Gęstość objętościowa
720 kg/m-3
Rozmiar (szerokość x długość) 6x10-30 mm
Skład chemiczny biomasy
C
H
O
N
S
47 87 %
6,41 %
45,62 %
0,1 %
0,01% masy
2.2. Podstawowe parametry procesu zgazowania biomasy
Energia cieplna
Współczynnik ilości
powietrza n
Temperatura gazu
Wydajność
100 kW
0,4 – 0,5
750-1100 °C
70 mn3/h
Skład powstałego gazu:
mieszanka palna CO2, H2, N2, CO, CH4
CO2 - 15% Vol.
H2 - 14 % Vol.
N2 - 50 % Vol.
CO - 18 % Vol.
CH4 - 3 % Vol.
O2 – 0,0 % Vol.
Ciśnienie projektowe
5 kPa
Sprawność wytwarzania gorącego gazu (obliczona z bilansu energetycznego generatora)
86,41 %.
2.3. Analiza parametrów pracy
Generator gazu został zaprojektowany jako reaktor pracujący w trybie autotermicznym.
Obecnie jako czynnik zgazowywujący wykorzystywane jest powietrze atmosferyczne, jednak
w przyszłości dla podniesienia wartości opałowej wytwarzanego gazu będą wykorzystywane
jeszcze takie media jak para wodna, tlen czy ich mieszaniny. Obecnie zapotrzebowanie
procesu zgazowania na powietrze kształtuje się na poziomie n = 0,4 - 0,5.
W reaktorze zainstalowanych jest kilka czujników pomiaru temperatury i ciśnienia
panującego w generatorze. Pozwala to na dokładną kontrolę procesu zgazowania.
Wewnętrzną konstrukcję urządzenia stanowi wkładka ceramiczna wytrzymująca temperatury
rzędu do 1300°C, co umożliwia prowadzenie prób dla różnych wartości parametrów.
Pomiar składu gazu prowadzony był dla założonych i ustabilizowanych wartości temperatur
złoża w reaktorze. Gaz odbierany był do tedlarów. Na rys. 5 przedstawiono wartości stężenia
dla poszczególnych wartości temperatur. Stabilność pracy reaktora była weryfikowana
niezmiennością temperatury TI4.
Przeprowadzone analizy składu gazu za pomocą metody chromatograficznej pozwoliły
również określić skład wyższych węglowodorów, tlenowców i BTX (ang.
Benzene-Toluene-Xylenes) [9]. Na rys. 6 przedstawiono zawartość tych składników w gazie
generatorowym dla różnych poziomów temperatur w reaktorze.
Określenie koncentracji poszczególnych składników pozwoliło na wyznaczenie wartości
ciepła spalania, które dla temperatury 750°C wynosiło 8,8 MJ/mn3 a wraz z jej wzrostem do
1100°C wartość obniżyła się do poziomu 4,3 MJ/mn3.
Wzrost temperatury w generatorze umożliwia skuteczne zmniejszenie zawartości substancji
smolistych, jednakże obniża parametry energetyczne gazu. Aby osiągnąć wymagany limit
wartości 50 (10) mg/mn3 substancji smolistych, określany jako wartość "bezpieczna" dla
prawidłowego działania silników spalinowych, temperatura w generatorze musiałaby zostać
podniesiona do poziomu 1115°C. Powoduje to jednak spadek ciepła spalania do poziomu 4,0
MJ/mn3. Prowadzenie procesu w tak wysokiej temperaturze skutkuje również zaistnieniem
problemu topnienia popiołu i tworzenia się lotnych związków metali alkalicznych w
wymiennikach ciepła [2].
Z przeprowadzonych badań wynika, że optymalna temperatura procesu zgazowania mieści się
w zakresie 800-850°C. Jest to kompromis miedzy zawartością substancji smolistych a
oczekiwanymi parametrami gazu generatorowego.
3. ANALIZA EKONOMICZNA
Analiza ekonomiczna układu została opracowana na podstawie określonych nakładów
inwestycyjnych. Wysokość i zmienność tych nakładów zależy od wielkości instalacji, jej
lokalizacji, dostępu substratów oraz funkcji, jakie ma spełniać (generacja energii elektrycznej
czy dodatkowo ciepła). Podstawowymi metodami oceny efektywności ekonomicznej są:
metoda IRR (Internal Rate of Return – wewnętrzna stopa zwrotu) oraz NPV (Net Present
Value – wartość bieżąca netto). Pozwalają one ocenić pojedyncze projekty inwestycyjne w
oparciu o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Mają zastosowanie przy stałej
stopie dyskonta w rozpatrywanym okresie.
Dla celów analizy ekonomicznej wykorzystano wskaźniki efektywności inwestycyjnej: NPV,
IRR, SPBT (Symply Pay Back Time – prosty czas zwrotu nakładów). SPBT oznacza czas
potrzebny do odzyskania nakładów inwestycyjnych poniesionych na realizację
przedsięwzięcia. Określa moment, gdy korzyści brutto zrównoważą poniesione nakłady.
Wskaźnik NPV stanowi różnicę pomiędzy zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi i
nakładami początkowymi, wyraża się wzorem:
gdzie: NPV - wartość bieżąca netto, CFt - przepływ pieniężny obliczony na koniec roku t,
r - stopa dyskonta, t - bieżący rok eksploatacji, N- całkowita liczba lat eksploatacji.
Przyjęto, że możliwy czas eksploatacji instalacji wykorzystującej proces zgazowania do
produkcji energii elektrycznej będzie wynosić 15 lat.
Założono stałą stopę dyskonta na poziomie 3,55%.
W analizie określono przepływy gotówkowe wyznaczone w oparciu o wielkości: wydatków
inwestycyjnych, przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej (opcjonalnie świadectwa
pochodzenia energii), kosztów operacyjnych, podatku od zysku, zmiany kapitału obrotowego,
kosztów amortyzacji i wartości likwidacyjnej. Zależność tę można zapisać równaniem:
CF = -Jo +Sn -(Kop + F + Kobr )+ A+ L
gdzie: J0 - całkowity poniesiony nakład inwestycyjny (J0=Jw+Jk), Jw - część nakładów
inwestycyjnych sfinansowana ze środków własnych, Jk - część nakładów inwestycyjnych
sfinansowana z kredytów bankowych, Sn - wartość całkowitej sprzedanej produkcji netto
(przychód netto), tzn. po odjęciu podatku VAT, K - koszty wytworzenia produkcji (w tym
amortyzacja i odsetki od kredytu), A - amortyzacja środków trwałych, F – koszty finansowe
(odsetki od kredytu), L - wartość likwidacyjna przedmiotu inwestycji.
W analizie nie została uwzględniona pozycja wartości likwidacyjnej inwestycji, zmiany
kapitału obrotowego jak również dotacji, które można by uzyskać dla takiego
przedsięwzięcia. W obliczeniach przyjęto zerowe koszty paliwa do zasilania instalacji. Takie
założenie jest oparte na tezie iż małe instalacje do wytarzania energii elektrycznej należy
stawiać w miejscach z dostępem do paliwa, w których jest ono odpadem z różnego rodzaju
procesów, a inwestor nie ponosi kosztów związanych z jego zakupem i transportem.
3.1. Warunki zakupu energii elektrycznej w Polsce i Republice Czeskiej
Różnorodność rozwiązań prawnych i korzyści wynikających z generacji energii elektrycznej
są ogromne i pozwalają na wybór spośród wielu różnych wariantów sprzedaży powstałego
produktu. W tabeli 1 przedstawione zostały gwarantowane ceny zakupu energii elektrycznej i
zielonych certyfikatów [4,7] przy generacji energii elektrycznej z różnych rodzajów biomasy
w Republice Czeskiej.
Tabela 1
Cena zakupu energii elektrycznej i zielonych certyfikatów
Rodzaj biomasy
Cena energii elektrycznej
oddanej do sieci,
zł/MWh (Kč/MWh)*
rok 2008
rok 2009
Spalanie czystej biomasy (kat. 646 (4210) 689 (4490)
O1)
Spalanie czystej biomasy (kat. 501 (3270) 531 (3460)
O2)
Spalanie czystej biomasy (kat. 386 (2520) 394 (2570)
O3)
Zielone
certyfikaty,
zł/MWh (Kč/MWh)*
rok 2008
449 (2930)
rok 2009
452 (2950)
305 (1990)
294 (1920)
190 (1240)
158 (1030)
*
Wartości zostały przeliczone według średniego kursu walutowego prezentowanego przez NBP w grudniu 2008
roku.
Prezentowany podział kategorii rodzajów biomasy:
kategoria O1 - uprawiane roczne i wieloletnie rośliny energetyczne, trawy jak i szybko
rosnące drzewa służące do celów energetycznych,
kategoria O2 - odpad powstały w procesie pozyskiwania masy drzewnej (w tym liście i
igły) jak i paliwa z nich powstałe, odpady z gospodarki komunalnej w parkach,
przestrzeniach miejkich, kora drzewna i paliwa z niej wytworzone, produkty uboczne i
odpady z produkcji roślin (słomy, pozostałości zbóż, kukurydzy niezdatnych do produkcji
żywności),
-
kategoria O3 - trociny i wióry, biopaliwa z biomasy.
W Polsce energia elektryczna oprócz innych miejsc sprzedawana jest na Towarowej Giełdzie
Energii Na rys. 7 przedstawione zostały ceny skupu energii elektrycznej (IRDN-Indeks
Rynku Dnia Następnego) z roku 2008 i pierwszego kwartału roku 2009 [8].
3.2. Analiza efektywności ekonomicznej instalacji
Analizie ekonomicznej poddana została instalacja o nominalnej wydajności 100 kWe, która
została opracowana na podstawie instalacji prezentowanej w pierwszej części artykułu. Na
podstawie cen wykupu energii elektrycznej i zielonych certyfikatów obliczone zostały dwa
warianty: dla warunków polskich i czeskich. W tabeli 2 przedstawiono główne parametry
przyjęte w analizie ekonomicznej dla badanej inwestycji, obowiązujące na stan z miesiąca
grudnia 2008 roku. Uwagę należy zwrócić na sposób wyznaczania takich zmiennych jak
akcyza czy koszty eksploatacyjne, które związane są z okresem ich wyznaczania. Zmienność
zasad może w znaczący sposób wpływać na założenia przyjmowane do obliczać, co w
konsekwencji może wpływać na efektywność ekonomiczną.
Tabela 2
Zestawienie głównych parametrów przyjętych w analizie ekonomicznej
Warunki polskie
Cena paliwa, PLN/ton
Cena
sprzedaży
energii
elektrycznej,
PLN/MWh
Cena sprzedaży zielonych certyfikatów,
PLN/MWh
Nakłady inwestycyjne, PLN
Oprocentowanie kredytu komercyjnego
Okres spłaty kredytu komercyjnego
Średnia ważona stopa dyskonta
Czas pracy instalacji, h/rok
Zainstalowana moc elektryczna, kW
Warunki czeskie
0
264
0
689 (kat. O1)
0
531(kat. O2)
243
---
---
1054000
5%
5
0,0355
6000
100
Wysokość stawki oferowanej za MWh zależy od rodzaju zastosowanego paliwa. Nawet jeżeli
dostarczone do procesu paliwo będzie stanowiło zerowy koszt dla całej inwestycji, to i tak
będzie ono wpływało na cenę skupu energii, która to zależy od jego rodzaju.
Założony czas pracy i ilość produkowanej energii zostały przyjęte na niskim poziomie, a co
za tym idzie, wpływ kosztów powstających w czasie eksploatacji będzie znaczący.
Opracowane koszty i wygenerowane zyski (rys. 8) ze sprzedaży energii elektrycznej i/lub
zielonych certyfikatów pozwoliły na przeprowadzenie analizy ekonomicznej i wyznaczenie
okresu zwrotu poniesionych nakładów. W tabeli 3 przedstawione zostały główne wskaźniki
ekonomiczne określające rentowność inwestycji.
Tabela 3
Zestawienie wskaźników ekonomicznych dla procesu generacji energii elektrycznej
Wartość zaktualizowana netto NPV
Warunki
polskie
Warunki
czeskie
302000 zł
436000 zł
1318000 zł
0,0729
11,5
89 zł
0,1425
7,88
270 zł
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR
0,0617
Prosty czas zwrotu SPB (rok)
12,36
Graniczna cena zakupu paliwa dla 62 zł
NPV=0
4. WNIOSKI
Zaprezentowany w niniejszym artykule reaktor ze złożem stałym do zgazowania biomasy jest
urządzeniem w pełni nadającym się do zastosowań komercyjnych. Prace prowadzone nad
generatorem w Energy Research Center w Ostrawie zbliżają całą instalacją do pełnej
automatyzacji.
Regulacyjny charakter pracy reaktora pozwala na płynną zmianę temperatury złoża od 750 do
1100°C. Zastosowana różna granulacja paliwa pokazała elastyczność generatora pod
względem rodzaju dostarczanego paliwa. Dla podniesienia sprawności generacji procesu
zastosowano wstępny podgrzew powietrza. W przyszłości proces ten będzie realizowany
poprzez odzysk ciepła z gazu generatorowego. Powstały gaz składał się z następujących
składników: koncentracja azotu wahała się od 45% przy 750°C do 56% w 1100°C, tlenku
węgla od 29,5% do 17,5%, metanu od 4,5% do 1,0%, dwutlenku węgla od 8% do 13 %, a
wodoru od 9% do 16% w zależności od temperatury. Wysokie ciepło spalania osiągnięte w
procesie maleje ze wzrostem temperatury (od 8,8 MJ/m3 przy 750°C do 4,3 MJ/m3 w
1100°C).
Zawartość substancji smolistych w gazie generatorowym, którą określano za pomocą metody
chromatograficznej, oznaczono jako sumę substancji wysokowrzących powyżej temperatury
wrzenia toluenu [9]. Wartość stężenia smoły zależna była od temperatury, a ta wahała się od
10,5 g/m3 przy 750°C do 0,3 g/m3 przy 1100°C. Przy temperaturach niższych niż 800 °C, jest
to mieszanka drugorzędowych i trzeciorzędowych węglowodorów aromatycznych, a w
temperaturze wyższej niż 1000°C, występują jedynie stabilne trzeciorzędowe węglowodory
aromatyczne.
Zmierzone wartości pokazały, iż generator jest w stanie pracować w stabilny sposób w
różnych warunkach zgazowania paliw. Godnym uwagi jest fakt, że w odróżnieniu od innych
typów reaktorów górnociągowych, proces zgazowania biomasy w generatorze jest w pełni
kontrolowany, co wpływa na stabilny skład gazu na wylocie z generatora.
Wnioski uzyskane z przeprowadzonej analizy ekonomicznej:
- długi okres zwrotu poniesionych na instalację nakładów inwestycyjnych związany był z
niską mocą generowaną przez układ; wraz ze zwiększeniem skali, poprawiają się parametry
instalacji takie jak koszt jednostkowy produkcji energii,
- ważnym elementem, który nie został uwzględ-niony w analizie jest ilość ciepła możliwego
do uzyskania ze schładzania gazu jak i ciepła odzyskanego z chłodzenia jednostki
kogeneracyjnej (ok. 143 kW ciepła), które może zostać wykorzystane do innych procesów
technologicznych,
- uwagę należy zwrócić na krótki czas pracy instalacji, gdzie po jego wydłużeniu możliwe
będzie uzyskanie lepszych efektów ekonomicznych.
Rozwój tej technologii daje możliwość na poprawy niezależności energetycznej podmiotów
gospodarczych i zapewnienia źródeł energii w miejscach ze słabą infrastrukturą przesyłową.
Pozwala na rozwiązanie problemu wykorzystywania odnawialnych źródeł energii i obniżenia
emisji generowanych z paliw kopalnych.
LITERATURA
[1] Budzianowski W. M.: Role of Catalytic Technologies in Combustion of Gaseous Fuels.
Rynek Energii 2009, nr 3.
[2] Chrz V. a kol.: Zplyńování drevního odpadu pro náhradu ušlechtilých paliv a výrobu
elektrické energie, ĆEA Praha, 1997.
[3] Dílćí zprávy projektu (project preliminary report) „Kogenerace se zplyńováním biomasy
(Cogeneration and Biomass Gasification)“ MPO-TANDEM CR c. FT-TA2/061
[4] Firt J.: Cenové rozhodnutí Energetického regulaćního úfadu c. 7/2007 ze dne 20. listopadu
2007, kterým se stanovuje podpora pro výrobu elektriny z obnovitelných zdrojů energie,
kombinované výroby elektriny a tepla a druhotných energetických zdrojů. Energetický
regulaćní úrad, 2007.
[5] Maršák, J., Skoblja, S.: Uplatnění katalyzátorů pri odstaňování dehtu ze zplyńování
biomasy (Employing Catalytic Agents for Tar Removal, 2002.
[6]
Tschalmoff T.: Untersuchungen zum Holzgasbetrieb von Otto-Gasmotoren im
Leistungsbereich 100-2000 kW. IEA Seminar IC Engines for LCV-gas from biomass
gasifiers, Zurich, 1997.
[7]
Výkupní ceny a zelené bonusy pro výrobu elektnny z biomasy,
http://www.czrea.org/cs/energetika-a-legislativa-v-cr/cenove-rozhodnuti.
[8]
www.polpx.pl/main.php?lang=pl&okres=dzien&s_data=01%2F07%2F2009&index=223&sh
ow=38.
[9] www.eeci.net/results/pdf/Technical-Report-version-3_8-final.pdf Tar protocol.
FUNCTIONING OF INSTALLATION FOR A BIOMASS GASIFICATION AND
ECONOMIC ASPECTS OF ELECTRICITY GENERATION
Key words: biomass gasification, renewable energy, cogeneration, profitability of the
installation
Summary. The article presents the biomass gasification installation based on a new type of
up draft reactor with fixed bed. Developed technology in the Energy Research Center, the
VŠB-Technical University of Ostrava use as fuel pellets, wood chips, wood industry and
municipal wastes. Conducted experiments helped to determine the basic parameters of the
installation as the composition of the gas, the content of contaminants present in the gas,
heating value and efficiency of biomass conversion process. The second part of the article
presents economic analysis based on the gasification installation producing electricity. There
were set analysis parameters such as the rate of net present value (NPV) and internal rate of
return (IRR).
Tadeáš Ochodek, doc. inż. Jest kierownikiem Energy Research Center na VŠB-Technical
University of Ostrava w Republice Czeskiej. Zainteresowania badawcze: współspalanie
paliw, rozwój małych źródeł energii spalających paliwa stałe, niskoemisyjne techniki spalania
w kotłach, pomiary emisji substancji szkodliwych z procesu spalania, racjonalne
gospodarowanie energią. E-mail: [email protected].
Jan Najser, dr inż. Jest specjalistą w Energy Research Center na VŠB-Technical University
of Ostrava w Republice Czeskiej. Zainteresowania badawcze: współpraca jednostki
kogeneracyjnej z instalcją zgazowania, nisko i wysokotemperaturowe procesy zgazowania,
katalityczne procesy rozkładu węglowodorów, technologie oczyszczania gazu. E-mail:
[email protected].
Rafał Chłond, mgr inż. Jest specjalistą w Energy Research Center na VŠB-Technical
University of Ostrava w Republice Czeskiej. Zainteresowania badawcze: obliczenia
reaktorów i wymienników ciepła, analizy cieplno -przepływowe instalacji do zgazowania,
suche metody oczyszczania gazu. E-mail: [email protected].