Kreatywna szkoła to sukces zawodowy ucznia

Scenariusz zajęć w ramach projektu
„Kreatywna szkoła to sukces zawodowy ucznia”
Rodzaj zajęć: Akademia poszukiwania pracy – autoprezentacja.
Temat: Asertywność pomaga w życiu.
Cele:
a) ogólny:
- kształtowanie postaw asertywnych;
b) szczegółowe:
- doskonalenie umiejętności odróżniania zachowań asertywnych od agresywnych i uległych,
- rozpoznawanie zachowań asertywnych,
- ćwiczenie umiejętności bycia asertywnym.
Metody:
- mini wykład,
- psychodrama,
- praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
- teksty – opisy sytuacji,
- scenariusze scenek,
- „Prawa asertywne”
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Wstęp:
Uczniowie określają swoje samopoczucie w skali od 1 do 10.
2. Ćwiczenie – agresja, asertywność, uległość.
Prowadzący zapisuje na tablicy trzy pojęcia: agresja, asertywność, uległość. Następnie daje
uczniom do odczytania opisy trzech sytuacji (KARTA PRACY). Nauczyciel prosi o
skomentowanie tych sytuacji oraz pomaga nazwać zaprezentowane w nich postawy:
SYTUACJA 1 – zachowanie uległe; można było grzecznie przeprosić siostrę i powiedzieć, że
pomoże się jej później.
SYTUACJA 2 – zachowanie agresywne; osoba proszona o pomoc zachowała się niegrzecznie
i zlekceważyła prośbę kolegi.
SYTUACJA 3 – zachowanie asertywne; osoba, od której pożyczono kasetę z filmem
wyjaśniła, co czuje oraz stanowczo poprosiła o jej zwrot. Przy tym nie była niegrzeczna.
3. Mini wykład: wyjaśnienie pojęć: zachowanie uległe, asertywne i agresywne.
4. Psychodrama.
Prowadzący dzieli obecnych na zespoły. Każdy zespól ma do odegrania zaproponowaną
scenkę. Prowadzący sugeruje przy tym, iż każdą ze scenek ma charakteryzować asertywny
sposób zachowania (KARTA PRACY 2).
Po odegraniu scenek prowadzący podaje pytania typu:
- Czy to na pewno były zachowania asertywne (a nie agresywne, czy uległe)?
- Czy łatwo być asertywnym?, itd.
5. Mini wykład: wyjaśnienie pojęcia asertywność/asertywny.
6. Prawa asertywne.
Na zakończenie zajęć wspólne odczytanie i omówienie „Praw asertywnych” (KARTA
PRACY 4).
KARTA PRACY I
SYTUACJA 1
Młodsza siostra prosi cię, abyś pomógł jej odrobić zadanie domowe z matematyki. Ty akurat
uczysz się do ważnego sprawdzianu. Odpowiadasz jej:
- No dobrze, właściwie uczę się do sprawdzianu, ale………….
SYTUACJA 2
Kolega z klasy ma pewien problem i prosi cię o radę. Odpowiadasz:
- Skąd mam wiedzieć, jak ci pomóc? To jest twoja sprawa, daj mi spokój!
SYTUACJA 3
Trzy tygodnie temu pożyczyłeś koledze kasetę ze swoim ulubionym filmem i do tej pory ci
jej nie oddał, chociaż obiecał zwrócić po tygodniu. Dzwonisz do niego i mówisz:
- Przykro mi, że do tej pory nie oddałeś mi kasety. Czy możesz mi ją zwrócić jutro, bo ja też
chętnie obejrzę ten film?
KARTA PRACY II
Scenka 1
Jesteś u koleżanki. Jest późno i musisz szybko wrócić do domu. Brat koleżanki proponuje, że
cię zawiezie. Ty jednak wyczuwasz od niego zapach alkoholu. Odmów w sposób asertywny.
Scenka 2
Na dyskotece chłopak, który ci się od dawna bardzo podoba, wreszcie zwrócił na ciebie
uwagę. Proponuje ci wyjście na papierosa, ale ty nie znosisz dymu papierosowego i nie
palisz. Chciałabyś być miła. Co zrobisz, chcąc się asertywnie zachować?
Scenka 3
Twoja klasa idzie na wagary. Jesteś wśród osób, które chcą zostać w szkole. Spróbuj się
zachować w sposób asertywny.
Scenka 4
Jesteś z grupą przyjaciół. Zbliża się do was dziewczyna z twojej klasy. Jeden z kolegów
zaczyna ją niegrzecznie zaczepiać. Przekonaj go w sposób asertywny, by przestał.
KARTA PRACY III: „PRAWA ASERTYWNE”
MASZ PRAWO:
1. Sam ustalać swoje cele i samodzielnie podejmować decyzje.
2. Posiadać i wyrażać własne opinie i odczucia.
3. Odpowiadać „nie” na prośby.
4. Prosić o różne rzeczy.
5. Popełniać błędy.
6. Zachowywać się asertywnie.
7. NIE zachowywać się asertywnie.
8. Zmieniać zdanie.
9. Zastanawiać się.
10. Odczuwać i wyrażać ból.
11. Być samemu.
12. Prosić o informacje osoby, które posiadają większą wiedzę.
13. Mówić „nie wiem” i „nie rozumiem”.
14. Protestować przeciw nieuczciwości i niesprawiedliwości.
15. Nie brać odpowiedzialności za problemy innych ludzi.
16. Być „innym” i akceptować siebie
Asertywność – w psychologii termin oznaczający posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz
bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego
terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w
sytuacjach społecznych. Jest to umiejętność nabyta.
Asertywność to:
 umiejętność wyrażania opinii, krytyki, potrzeb, życzeń, poczucia winy,
 umiejętność odmawiania w sposób nieuległy i nieraniący innych,
 umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał,
 autentyczność,
 elastyczność zachowania,
 świadomość siebie (wad, zalet, opinii),
 wrażliwość na innych ludzi,
 stanowczość,
 samoocena.
Osoba asertywna ma jasno określony cel i potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się łatwo
manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób. Asertywność nie oznacza ignorowania emocji i
dążeń innych ludzi, lecz raczej zdolność do realizacji założonych celów mimo negatywnych nacisków
otoczenia, racjonalną dbałość o własne interesy z uwzględnieniem interesów innych. Asertywność to
obok empatii podstawowa umiejętność wchodząca w skład inteligencji emocjonalnej. Diagnozy
zachowań nieasertywnych dokonuje się na podstawie zablokowanych w autoprezentacji sfer
komunikacji – blokady mówienia nie, wyrażania i przyjmowania opinii i krytyki, kontaktu z
autorytetem i tłumem (trema), radzenia sobie z poczuciem winy.
Zachowanie asertywne
Zachowanie asertywne polega na uznawaniu, że jest się tak samo ważnym, jak inni, na
reprezentowaniu własnych interesów z uwzględnieniem interesów drugiej osoby. Zachowanie
asertywne oznacza korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych.
Charakteryzuje postawę akceptacji siebie, szacunku do siebie i innych.
Postawa asertywna towarzyszy ludziom, którzy mają adekwatny do rzeczywistości obraz własnej
osoby. Stawiają sobie realistyczne cele, dzięki czemu w pełni wykorzystują swoje możliwości, a
jednocześnie nie podejmują zbyt trudnych zadań, co ich chroni przed rozczarowaniem i krytyką
otoczenia.
Człowiek asertywny swobodnie ujawnia innym siebie, wyraża otwarcie swoje myśli, uczucia,
pragnienia. Czyni to w sposób uczciwy, bezpośredni, śmiało, bez paraliżującego lęku, akceptuje swoje
ograniczenia, niezależnie od tego, czy w danej sytuacji udało mu się odnieść sukces, czy też nie.
Potrafi odpowiedzieć nie, zażądać czegoś, co mu się należy, nie lęka się nadmiernie oceny, krytyki,
odrzucenia. Pozwala sobie na błędy i potknięcia, dostrzegając swoje sukcesy i mocne strony. Gdy jest
w centrum zainteresowania uwagi, potrafi działać bez niszczącego lęku. Akceptuje zmiany w sobie i
innych. Potrafi się porozumieć z innymi, potrafi też dochodzić swych praw i egzekwować je.
W jaki sposób się asertywnie zachowywać?
Przede wszystkim należy się wyrażać jasno i otwarcie. W sposób szczery, zgodny z prawdą, naszymi
przekonaniami i uczuciami mówić NIE lub TAK. Starać się nie kłamać, każdy człowiek ma prawo
być sobą i popełniać błędy. Gdy jesteśmy atakowani – brońmy się. Nie pozwalajmy na naruszanie
godności osobistej i na to, by traktowano nas w sposób raniący. Pomocne mogą być zdania typu: „Nie
chcę żebyś się zwracał do mnie w ten sposób”. Gdy się nie zawiniło, nie należy przepraszać. Także
nie powinno się nadmiernie tłumaczyć i usprawiedliwiać. W momencie gdy chcemy być dobrze
zrozumiani – wyjaśniajmy. Gdy czegoś nie rozumiemy – mamy prawo do zadania pytania. Realizujmy
swoje cele. Ale jednocześnie nie napadajmy na innych i przyznajmy im te same prawa. Oto niektóre, z
podstawowych praw, jakie człowiek asertywny szanuje u siebie i innych (za L. Mahrus):