Muzyczna lekcja ortografii

Muzyczna lekcja ortografii
Hanna Murzyn
Jedną z najważniejszych umiejętności, które muszą opanować uczniowie w okresie wczesnoszkolnym, jest umiejętność pisania. Nie chodzi tu tylko o znajomość i umiejętność pisania
odpowiednich znaków graficznych, ale także o zapis zgodny z ogólnie przyjętymi normami i
regułami ortograficznymi, stylistycznymi i gramatycznymi.
Proces dochodzenia do tej umiejętności jest długotrwały i złożony. Okupiony trudnymi, licznymi ćwiczeniami, niestety nie zawsze lubianymi przez uczniów. Nauka ortografii nie może
ograniczyć się jedynie do ćwiczenia i odpytywania wyuczonych na pamięć słówek, do kolejnych stresujących dyktand. Dlatego nauczyciele stosują różnorodne zabawy, łamigłówki, zagadki, pomoce naukowe chcąc uatrakcyjnić te trudne dla dzieci zajęcia.
Od wielu lat i ja poszukuję nowych sposobów uatrakcyjniania tych zajęć. Jedna z moich propozycji to muzyczna lekcja ortografii, która może służyć utrwaleniu pisowni ćwiczonego
słownictwa, lub jako źródło materiału do ćwiczeń.
Punktem wyjścia jest piosenka pt. „Żółta żaba żarła żur” Jacka Skubikowskiego.
Żółta żaba żarła żur
Łatwiej mówić, niż pisać, bo liter nie widać
Nikt nie sprawdzi, czy w słowie nie schował się „byk”
Lecz wystarczy dyktando, a zaraz się wyda,
Kto bałagan ma w głowie,
Kto porządek i szyk,
Rządek i szyk.
Więc pisz, pisz, pisz i myśl, myśl,
Ołówek gryź, uszami strzyż, uszami strzyż
Referen: Żółta żaba żarła żur
Piórnik porósł mnóstwem piór,
Rzęsa w rzece, rzadka rzeczSłówka w głowie?- błędy precz!
halo Hela!- w hucie hukżółw ma czwórkę krótkich nógżuraw żubra żwawo źgnął
aż się dziób w ósemkę zgiąłA jak się co pisze ja piszę jak słyszę,
ja nie wiem „o” z kreską „zet” z kropką, czy bez…
Janek poznał dwa wyjątki dostał dwie piątki,
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com
Powód do łez
Więc pisz, pisz, pisz i myśl, myśl
Ołówek gryź, uszami strzyż, uszami strzyż
Referen: Żółta żaba żarła żur…
Tekst piosenki jest źródłem słownictwa do różnorodnych ćwiczeń ortograficznych. W swojej
pracy wykorzystałam go także do ćwiczeń, które miały przygotować grupę uczniów do konkursu ortograficznego „Ortografek 2002”.
Przyznaję, że piosenka nie jest łatwa, ale z pomocą nagrania zarejestrowanego na CD lub kasecie magnetofonowej jest możliwa do nauczenia na lekcjach w klasie III.
Oto praktyczne przykłady wykorzystania piosenki na lekcji:
1. Uczniowie otrzymują teksty piosenki, czytają i podkreślają wyrazy z trudnościami ortograficznymi. Wspólnie w klasie wyjaśniają pisownię tych wyrazów, posługując się słowniczkami ortograficznymi wyszukując odpowiednią regułę. Trudne wyrazy wraz z wyjaśnieniem ich pisowni zapisują w zeszytach. Następnie układają z nimi zdania w klasie w
czasie pracy w grupie lub w domu jako zadanie domowe. Oczywiście, aby nie dopuścić
do zbyt dużego, nagromadzenia materiału językowego, można posłużyć się fragmentami
piosenki, tak by dostosować ćwiczenia do możliwości percepcyjnych uczniów.
2. Zabawa ruchowa z muzyką z wykorzystaniem słów piosenki jako materiału do ćwiczeń.
Dzieci poruszają się po całej sali przekazując sobie kartki, na których napisane są wyrazy
z trudnościami ortograficznymi( pochodzące z piosenki). Wyrazy te występują podwójnie.
Kiedy muzyka cichnie, zadaniem ucznia jest odnalezienie swojej pary czyli drugiego
identycznego wyrazu. Wśród biorących udział w zabawie dzieci zawsze jest ktoś, kto nie
odnajdzie swojej pary. Musi on podać odpowiednią regułę, która wyjaśnia pisownię wyrazu, który trzyma w ręce. Może przy tym posługiwać się słowniczkiem ortograficznym
lub skorzystać z pomocy kolegów.
3. Inna odmiana zabawy ruchowej z wykorzystaniem piosenki. Dzieci poruszają się po sali
w rytm muzyki. Do ubrań mają przyczepione kartki z bardzo dobrze widocznymi napisami (najlepiej w kolorze zielonym, ułatwiającym zapamiętywanie) zawierającymi trudne
wyrazy zaczerpnięte z tekstu piosenki. Zadaniem dzieci jest zapamiętanie pisowni jak
największej liczby trudnych wyrazów. W tym celu sugerujemy dzieciom, by w czasie
trwania muzyki ściskały dłonie w geście powitalnym, jednocześnie zapamiętując pisow-
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com
nię, wyrazu, który prezentuje kolega. Gdy muzyka milknie, dzieci na karteczkach zapisują
zapamiętane wyrazy. Wygrywa uczeń, który prawidłowo zapamiętał i napisał najwięcej
trudnych wyrazów
4. Uczniowie otrzymują teksty piosenki, ale są to teksty z lukami. Nauka piosenki odbywa
się ze słuchu. Następnie w czasie pracy w grupach (2-osobowych), uczniowie mają za zadanie uzupełnić luki, a potem sprawdzić poprawność zapisu w słowniczku ortograficznym.
5. Dla potrzeb klasy I wykorzystać można także sam refren piosenki. Można przeprowadzić
podobne zabawy ruchowe, opisane wcześniej. Można też przygotować plansze z narysowaną żółtą żabą, garnkiem żuru, piórnikiem z piórami, które będą podpisane słowami piosenki. W czasie śpiewania piosenki dzieci pomagają sobie ilustracjami, czyli jednocześnie
dostarczamy uczniowi bodźców wzrokowych i słuchowych. Jeśli potem dzieci zapiszą
trudne wyrazy, to zadziała też bodziec kinestetyczny. Ważne jest, aby wszystkie te elementy uczestniczyły w nauce ortografii.
6. Tekst piosenki można wykorzystać jako materiał do nauki interpunkcji. Uczniowie
otrzymują tekst piosenki, pozbawiony jakichkolwiek znaków interpunkcyjnych.
W grupach uczniowie mają uzupełnić tekst znakami.
Takie muzyczne lekcje ortografii są bardzo lubiane przez moich uczniów. Spełniają przy tym
ważną rolę w mojej pracy związanej z nauką ortografii:
·
Uatrakcyjniają zajęcia wprowadzając elementy zabawowe, które wytwarzają
odpowiednią atmosferę do pracy nad ortografią. Dzięki niej nauka nie jest
żmudna.
·
Wpływają w sposób relaksujący na uczniów, pomagają przełamać strach i
uprzedzenia do nauki ortografii(dotyczy to szczególnie uczniów ze specyficznymi trudnościami nauce ortografii).
·
Ułatwiają przyswojenie trudnego materiału ortograficznego.
·
Wykorzystują w nauce naturalną potrzebę ruchu, dzięki temu dostarczamy
dzieciom różnorodnych bodźców wzrokowych, słuchowych, a także ruchowych(tak bardzo ważne w początkowej nauce dzieci).
·
Umożliwiają w łatwy i przystępny sposób utrwalić poznane reguły ortograficzne.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com
·
W naturalny sposób uczą wykorzystywania słowniczków ortograficznych do
wyjaśniania pisowni, odszukania odpowiedniej reguły ortograficznej.
·
W początkowej nauce dziecka w szkole kształcą słuch fonematyczny, który
jest tak bardzo ważny w nauce czytania i pisani, a co za tym idzie w nauce ortografii.
Inną piosenką, którą można wykorzystać na lekcjach ortografii, a także do ćwiczeń dykcyjnych jest piosenka pt. „Rzępolą żaby” z płyty „Otto-dzieciom”
Rzępolą żaby
Refren: Pobaw się ze mną w „ ż” czy w „sz”
Pobaw się ze mną w „dż” czy w „cz”
A kiedy w buzi szeleścić się znudzi
Pobawmy się w „ć” i „ś”
1. Żaby rzępolą na rzeszowszczyźnie
W deszczu szczaw aż do Ustrzyk,
Dżezują dżdżownice na hrubieszowszczyźnie
A w puszczy piszczy puszczyk.
Refren: Pobaw się ze mną w „ ż” czy w „sz”…
2. Czcigodnym czcicielom czystości w Pszczynie
Szeleszczą pszczoły w bluszczu.
Trzeszczą trzewiki po szosach suszonych,
Szemrz żesz! rzeżucho w Tłuszczu
Refren: Pobaw się ze mną w „ ż” czy w „sz”…
3. Wystrzałowe trzpiotki wstrząśnięte szczebiocą
szczególnie o szczęściu w życiu.
Szczep oszczepników zaszczepia poszycie
Liściastych leśnictw w Orzyszu.
Refren: Pobaw się ze mną w „ ż” czy w „sz”…
4. Chrząszcz ze szczeżują szczerze wrzeszcząc się szczerzą,
lecz trzciny rozbrzmiały grzmotami
to przebiegł trzymając w krzepkich szczypcach skrzypce
stół z powyłamywanymi nogami.
Refren: Pobaw się ze mną w „ ż” czy w „sz”…
Podane tu dwa przykłady piosenek, które można wykorzystać w nauce ortografii nie wyczerpują oczywiście możliwości połączenia nauki ortografii z zabawami muzycznymi. Analizując
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com
repertuar dziecięcy w klasach młodszych, można znaleźć wiele innych piosenek, które mogą
posłużyć jako inspiracja do stworzenia „muzycznych lekcji ortografii”. Dzięki nim w sposób
atrakcyjny, łatwy i przyjemny uczniowie posiądą wiedzę i umiejętności ortograficzne, a my
nauczyciele będziemy dumni z wyników naszych uczniów.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com