pobierz - Europe Direct

PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OBYWATELI UE
Europejczycy mają
coś do
powiedzenia
Sprawiedliwość
Spis treści
02
PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OBYWATELI UE
04
05
07
11
15
19
29
33
35
KONSULTACJA SPOŁECZNA NA TEMAT OBYWATELSTWA UE
Uczestnicy konsultacji
Swobodne przemieszczanie się na terytorium UE
Obywatele jako osoby fizyczne
Obywatele jako konsumenci
Obywatele jako studenci i fachowcy
Obywatele i demokracja
Informacja i pomoc w kwestiach dotyczących praw
przysługujących na mocy przepisów UE
Obywatelstwo UE i przyszłość UE
42
42
43
DIALOGI Z OBYWATELAMI
Debata nad przyszłością Europy
Pierwsze wnioski
Komisja Europejska – Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości
http://ec.europa.eu/justice/citizen
ISBN 978-92-79-27181-6
doi:10.2838/95701
© Unia Europejska, 2013
Dozwolone jest powielanie wyłącznie tekstów zatwierdzonych.
Printed in Belgium
Słuchając obywateli
W ciągu 20 lat od ustanowienia obywatelstwa Unii Europejskiej udało się wiele osiągnąć. Nadszedł czas na refleksję nad obecną sytuacją oraz nad perspektywami na
przyszłość. Obywatele oczekują od Europy konkretnych wyników i chcą, aby ich głos
w debacie na temat jej przyszłości naprawdę się liczył.
Dlatego właśnie poświęcamy cały rok tym, którzy są w centrum projektu europejskiego –
obywatelom. Europejski Rok Obywateli 2013 stanowi dla nas okazję, aby wysłuchać
opinii i dowiedzieć się, jak możemy wspólnie zbudować Unię Europejską przyszłości.
Komisja Europejska już rozpoczęła działania w tym kierunku. W roku 2012 zaprosiliśmy
obywateli z całej Europy do podzielenia się z nami doświadczeniami w zakresie praw
przysługujących im zgodnie z przepisami UE – a także ich oczekiwaniami na przyszłość.
Na apel ten odpowiedziało niemal 12 tys. osób i organizacji, co oznacza, że były to
najszersze konsultacje społeczne przeprowadzone dotychczas przez Komisję.
Nie zamierzamy jednak na tym poprzestać: rozpoczęliśmy także serię spotkań publicznych z obywatelami wykonującymi różne zawody i mającymi różne doświadczenia
życiowe, organizowanych we wszystkich stronach Unii Europejskiej – nie tylko w stolicach, ale także w wielu miastach średniej wielkości. Podczas tych spotkań obywatele
mówią członkom Komisji, a także parlamentarzystom i pracownikom krajowej oraz
regionalnej administracji publicznej, czego oczekują.
Mam przyjemność przedstawić najważniejsze wnioski z tych konsultacji oraz pierwsze
informacje o tendencjach zaobserwowanych podczas dyskusji prowadzonych w ramach
dialogów z obywatelami. Komisja zapozna się z raportami i uwzględni je w sprawozdaniu na temat obywatelstwa za rok 2013 oraz w przyszłej architekturze Europy. Weź
udział w tej debacie!
VIVIANE REDING
Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej,
komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa
1
PROGRAM DZIAŁAŃ
NA RZECZ OBYWATELI UE
Mieszkańcy Unii Europejskiej chcą mieć głos odnośnie obywatelstwa UE oraz jej
przyszłości jako całości. W wyrażeniu opinii pomogły im dwie nowe, ściśle ze sobą
powiązane inicjatywy. W niniejszej broszurze podsumowano:
bȩȩAMȩJSBXGCȩNMUGCBXGCJGȩ)MKGQHGȩ#SPMNCHQIGCHȩNMBAX?QȩNPXCNPMU?BXMLWAFȩMLJGLCȩkonsultacji
społecznych na temat obywatelstwa UE, które odbywały się w dniach od 9 maja do
27 września 2012 r. oraz
bȩȩdialogi z obywatelami zainicjowane przez Komisję w 2012 r., prowadzone na szczeblu
lokalnym, w miejscu ich zamieszkania, odnośnie ich obaw oraz sugestii dotyczących
poprawy sytuacji w Europie.
2
Jeśli jesteś obywatelem kraju należącego do UE, jesteś także obywatelem UE. Obywatelstwo
UE, ustanowione 20 lat temu w Traktatach UE, zapewnia obywatelom UE na mocy ustawodawstwa UE określone prawa, między innymi:
bȩNP?UMȩBMȩswobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium UE
bȩNP?UMȩBMȩniedyskryminacji ze względu na przynależność państwową
bȩȩNP?UMȩBMȩgłosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz
w wyborach lokalnych niezależnie od miejsca zamieszkania w UE
bȩȩNP?UMȩBMȩpomocy ze strony ambasady lub konsulatu innego kraju UE poza terytorium
UE, jeśli własny kraj danej osoby nie ma przedstawicielstwa w danym kraju poza UE, na
tych samych warunkach, które przysługują obywatelom kraju UE udzielającego pomocy
bȩȩNP?UMȩBMȩkierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, odwoływania się do
Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i do kontaktowania się z instytucjami UE,
a także
bȩȩNP?UMȩBMȩMPE?LGXMU?LG?ȩJS@ȩUQNGCP?LG?
ȩUP?XȩXȩGLLWKGȩM@WU?RCJ?KGȩ3#
ȩinicjatywy
obywatelskiej wzywającej do wprowadzenia nowych przepisów UE.
Są to prawa, które przysługują Ci w codziennym życiu. Komisja Europejska podejmuje
działania zmierzające do ułatwienia życia obywatelom.
Rok 2013 jest Europejskim Rokiem Obywateli. Stanowi on znakomitą okazję do
skoncentrowania programu działań UE na obywatelach. Na maj 2013 r. zaplanowano
opublikowanie sprawozdania na temat obywatelstwa UE, w którym zostaną
uwzględnione opinie zebrane od obywateli, podsumowane w niniejszej broszurze.
Komisja Europejska przedstawi w tym dokumencie nowe inicjatywy mające na celu
promowanie obywatelstwa UE i pokonanie przeszkód, z jakimi wciąż jeszcze borykają
się obywatele usiłujący korzystać z praw przysługujących im na terytorium UE.
W ramach przeprowadzonych online konsultacji społecznych obywatele stwierdzili,
że są bardzo przywiązani do praw przysługujących im w UE – zwłaszcza praw dotyczących swobodnego przemieszczania się i praw politycznych. Oczekują utworzenia
prawdziwie europejskiego obszaru, na którym mogliby mieszkać, pracować, studiować i robić zakupy bez biurokracji i dyskryminacji. Zauważyli jednak również, że nadal
jest wiele do zrobienia. Natrafiają na problemy, zwłaszcza z respektowaniem praw
przysługującym obywatelom na mocy przepisów UE na szczeblu lokalnym. Obywatele
sugerowali też, jak można by rozwiązać te problemy – w niniejszej broszurze przedstawiono niektóre z ich najważniejszych propozycji. Więcej informacji na te tematy
zamieszczono w pełnym raporcie z konsultacji dostępnym pod adresem:
http://ec.europa.eu/justice/report_eucitizenship_consultation.pdf
Najważniejsze tematy poruszane podczas dialogów z obywatelami przedstawiono
w drugiej części niniejszej broszury. Dialogi te będą trwały przez cały Europejski Rok
Obywateli, aż do wyborów europejskich w 2014 r. Stanowią one okazję, aby wysłuchać
opinii i dowiedzieć się, jak możemy wspólnie zbudować Unię Europejską przyszłości.
3
KONSULTACJA SPOŁECZNA NA
TEMAT OBYWATELSTWA UE
4
Rozkład respondentów
wg narodowości
Skala 0 %
18 %
Uczestnicy konsultacji
Europejczycy chcą mieć głos na temat obywatelstwa UE. Kwestionariusz online
wypełniło nie mniej niż 11 598 osób. 98 % respondentów zabrało głos indywidualnie. Pozostałe 2 % udzieliło odpowiedzi w imieniu organizacji lub stowarzyszeń.
Komisja otrzymała także 115 odpowiedzi na specjalne konto poczty elektronicznej.
Jedna trzecia z tych wypowiedzi pochodziła od organizacji prowadzących działalność
w zakresie obywatelstwa UE.
Zdecydowaną większość uczestników indywidualnych stanowili obywatele UE zamieszkali w UE (94 %). Wśród respondentów znalazły się osoby wielu narodowości wchodzących w skład UE. Najliczniejszą grupę stanowili obywatele Polski (18 %), na drugiej
pozycji znaleźli się Francuzi, Włosi i Niemcy (po 8 %). Rozkład krajów zamieszkania
uczestników jest bardzo podobny. Najwięcej uczestników pochodziło z Polski (15 %),
na drugiej pozycji znalazły się Francja i Niemcy (po 8 %).
Na sondaż entuzjastycznie zareagowali ludzie młodzi. Około 34 % respondentów
należało do grupy wiekowej 18-30 lat, tuż za nią (33 %) uplasowała się grupa w wieku
31-45 lat. 61 % respondentów stanowili mężczyźni, 35 % kobiety, a 4 % nie określiło
swojej płci.
W sumie odpowiedzi przysłało 301 organizacji. Niektóre z nich reprezentują konkretne grupy społeczne, np. pracowników, studentów, młodzież czy osoby niepełnosprawne. Niektórzy respondenci przedstawili problemy i koncepcje swoich lokalnych
lub krajowych stowarzyszeń.
Konsultacja przyciągnęła także uwagę obywateli UE mieszkających poza UE (149 odpowiedzi) oraz osób nie posiadających obywatelstwa UE (154) mieszkających w UE
(93, najczęściej w Wielkiej Brytanii, Belgii i Hiszpanii) lub poza UE (61).
5
Czy zdarzyło się Panu/Pani kiedykolwiek skorzystać z prawa
do swobodnego przemieszczania się na terytorium UE?
Wiek
6
Tak
Nie
Łącznie
87 %
13 %
Mniej niż 18 lat
78 %
22 %
18-30 lat
91 %
9%
10 %
31-45 lat
90 %
46-65 lat
83 %
17 %
Więcej niż 65 lat
80 %
20 %
Czy zdarzyło się Panu/Pani kiedykolwiek mieszkać w kraju UE innym niż kraj,
którego jest Pan obywatelem/jest Pani obywatelką?
Płeć
Wiek
Tak
Nie
Brak
odpowiedzi
Łącznie
48 %
49 %
3%
Mężczyźni
44 %
54 %
2%
Kobiety
55 %
43 %
2%
Mniej niż 18 lat
15 %
82 %
3%
18-30 lat
54 %
44 %
2%
1%
31-45 lat
51 %
48 %
46-65 lat
38 %
59 %
3%
Więcej niż 65 lat
48 %
50 %
2%
Swobodne przemieszczanie
się na terytorium UE
Niemal 9 na 10 respondentów skorzystało z prawa do swobodnego przemieszczania się na terytorium UE (87 %). Połowa osób odbywających takie podróże robi
to częściej niż raz w roku, 3 % przemieszcza się z jednego kraju UE do innego co tydzień,
a 1 % codziennie.
Główne powody przemieszczania się po UE to turystyka (87 %) i/lub praca (45 %,
łącznie z dojazdami do pracy). Z prawa tego korzystają także konsumenci (39 %),
studenci (33 %), pacjenci (4 %) i emeryci (3 %). Podróże po UE mają też miejsce z przyczyn takich jak m.in. wizyty rodzinne, związki i służba wojskowa. Najchętniej z prawa
do swobodnego przemieszczania się korzystają osoby młodsze – w większości
w związku z wolontariatem, pracą, studiami i stypendiami. Studia zagraniczne są
częstsze w przypadku kobiet (61 %) niż mężczyzn (44 %). Osoby starsze podróżują
głównie z powodów rodzinnych lub majątkowych. Z prawa do swobodnego przemieszczania się korzystają wszystkie narodowości UE – niektóre jednak w większym stopniu
niż inne. Najczęściej po UE podróżują respondenci z Belgii, Danii i Francji. Z prawa do
swobodnego przemieszczania się na terytorium UE nigdy nie skorzystało natomiast
32 % respondentów z Austrii i Czech.
„ Do podróży skłoniły mnie powody
ekonomiczne, choć liczyła się też
autentyczna potrzeba zobaczenia innych
krajów i doświadczenia ideałów UE.”
– Obywatel Wielkiej Brytanii
„ Nowi ludzie, a także ewentualne
inne możliwości i pomysły na to, jak
stworzyć sobie lepsze warunki życia.”
– Obywatel Słowacji
7
Niemal połowa uczestników mieszka lub mieszkała w kraju UE innym niż ich kraj
ojczysty (48 %). W przypadku kobiet – ponad połowa (55 %). Większość osób przebywających w innym kraju UE mieszkała w nim krócej niż przez rok (39 %), a jedna
trzecia przez ponad rok (33 %). Mniejszy był odsetek osób mieszkających poza swoim
krajem przez ponad pięć lat (17 %) lub przez ponad 10 lat (14 %). W innym kraju UE
chętniej mieszkali młodsi uczestnicy ankiety. Jedna trzecia wszystkich uczestników
(32 %) mieszkała poza swoim krajem ojczystym więcej niż raz. Odpowiedzi dotyczące liczby przypadków mieszkania poza swoim krajem ojczystym były w całej
UE podobne. Jednak więcej Francuzów (39 %), Łotyszy (34 %) i Słowaków (32 %)
twierdzi, że mieszkało w innym kraju UE więcej niż jeden raz.
8
Choć możliwość swobodnego przemieszczania się to dla obywateli UE prawdziwe
dobrodziejstwo, wciąż jeszcze zgłaszane są problemy. Niemal co piąty spośród
wszystkich uczestników zgłosił pewne trudności z przeniesieniem się do innego
kraju lub z mieszkaniem w innym kraju UE. Szczególnie narażone na te trudności
są osoby mieszkające w innym kraju (27 %). Główne zgłoszone problemy to:
bȩB§SEGCȩJS@ȩLGCH?QLCȩNPMACBSPWȩ?BKGLGQRP?AWHLCȩȩϤȩ
bȩȩNCPQMLCJȩJMI?JLWAFȩSPX¨BŁUȩLGCȩUGCBXG?§ȩMȩGQRLGCLGSȩNP?UȩNPXWQ§SESH¦AWAFȩM@WU?telom na mocy przepisów UE (47 %)
bȩȩQ?KGȩM@WU?RCJCȩLGCȩKGCJGȩUWQR?PAX?H¦ACHȩUGCBXWȩL?ȩRCK?RȩNP?UȩNPXWQ§SESH¦AWAFȩ
im zgodnie z przepisami UE (19 %).
„W niektórych gminach uzyskanie dokumentów
końcowych zajmuje bardzo dużo czasu. Cały
proces jest zbyt długi i powinien zostać skrócony,
zwłaszcza w przypadku obywateli UE.”
– Obywatel Włoch
Skargi dotyczyły w szczególności skomplikowanych procedur biurokratycznych, w tym
wymogu kosztownych tłumaczeń. W trakcie zamieszkiwania w innym kraju szczególne
trudności sprawiały procedury dotyczące stanu cywilnego (małżeństwo, rozwód, rejestracja
miejsca pobytu, narodzin lub imion i nazwisk). Ludzi proszono niekiedy o dokumenty, których
w ich kraju ojczystym się nie wystawia. Problemem może być także uznawanie dyplomów. Często pojawiają się też trudności związane z podwójnym opodatkowaniem, z różnym traktowaniem podczas zakwaterowywania studentów rodzimych i tych z innych
krajów UE, a także z nierównym dostępem dla studentów lokalnych i tych z innych krajów
UE do środków finansowania oraz stypendiów.
Tylko zdecydowana mniejszość osób przemieszczających się między krajami UE (12 %)
zgłaszała przypadki dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. Zgadza
się to z opiniami uczestników na temat przybywania obywateli innych krajów UE
do ich własnego kraju. Większość podchodziła do tego pozytywnie. Uczestnicy kojarzyli swobodne przemieszczanie się z różnorodnością kulturową (70 %), inną perspektywą (56 %), tworzeniem tożsamości UE (55 %), wzajemnym zrozumieniem
(54 %) i wzrostem gospodarczym (44 %). Niektórzy sugerowali również, że mobilność
obywateli UE pomaga rozwiązać problem nierównomiernej dostępności siły roboczej w różnych krajach UE oraz zapewnia dostęp do nowych kwalifikacji i nowych
ch
możliwości inwestycji. Natomiast tylko 27 % respondentów kojarzyło swobodę przemieszczania się ze wzrostem demograficznym. Mniej niż jedna piąta respondentów
(18 %) uważała, że przyjazd osób z innych krajów UE powoduje problemy. Główne obawy
wyrażane przez respondentów dotyczyły wspólnego korzystania z ograniczonych
zasobów, takich jak szkolnictwo i służba zdrowia.
POMYSŁY OBYWATELI
Uczestnicy zgłosili m.in. następujące sugestie:
bȩȩX?AF¨A?LGCȩBMȩUNPMU?BXCLG?ȩSHCBLMJGAMLCEMȩDMPK?RSȩBMISKCLRŁUȩ
europejskich we wszystkich oficjalnych językach stosowanych w krajach UE
bȩUNPMU?BXCLGCȩUȩ3#ȩHCBLMJGRCEMȩBMUMBSȩMQM@GQRCEMȩ
bȩX?NCULGCLGCȩM@WU?RCJMKȩUG¨IQXCHȩNMKMAWȩUȩLMUWKȩKGCHQASȩNM@WRSȩ
bȩQXIMJCLGCȩNP?AMULGIŁUȩJMI?JLWAFȩSPX¨BŁUȩ
bȩȩUNPMU?BXCLGCȩL?PX¨BXG?ȩMLJGLCȩBMȩUWKG?LWȩL?HJCNQXWAFȩNP?IRWIȩNMKG¨BXWȩ
obywatelami tego samego kraju
bȩȩX?NCULGCLGCȩJCNQXCHȩGLDMPK?AHGȩL?ȩRCK?RȩRCEM
ȩXȩIGKȩL?JCƨWȩQG¨ȩIMLR?IRMU?Őȩ
w przypadku zaistnienia jakiegoś problemu.
„ Mobilność obywateli
UE może być dla
rynku pracy źródłem
doświadczenia, wiedzy
i umiejętności, które
mogą pomóc firmom
w osiąganiu lepszych
wyników.”
– Obywatel Cypru
9
Czy dzieci i podatne na zagrożenia osoby dorosłe, które zostały oskarżone
o przestępstwo, powinny mieć zapewnioną ochronę (zabezpieczenia
zapewniające sprawiedliwy proces) w każdym państwie członkowskim?
Tak
73
%
10
Brak odpowiedzi
Nie
10 %
17 %
Obywatele jako osoby fizyczne
Problemy z prawem do opieki nad dzieckiem w innym kraju UE zgłosiło 2 % uczestników; 57 % nie doświadczyło takich problemów, a żadnej odpowiedzi nie udzieliło
aż 41 % respondentów. Problemy często były związane z tym, przepisy którego kraju
stosować, gdy rodzice są różnej narodowości. Kolejne trudności wynikają z tego, że
niektóre kraje UE nie uznają pewnych statusów, które są uznawane przez inne kraje,
takich jak status prawny partnerów tej samej płci.
„ Jestem po rozwodzie i mam trójkę
wspaniałych dzieciaków, brak jednak
jednolitych przepisów dotyczących
wspólnej opieki. To okropne.”
– Obywatel Włoch
„W przypadku par międzynarodowych bardzo
trudno jest dojść do porozumienia z uwagi
na odległość, trudności językowe, podmiot
zapewniający wykonanie porozumienia itd.”
– Obywatel Francji
Około 73 % respondentów poparło pomysł zapewnienia ochrony dzieciom i podatnym
za zagrożenia osobom dorosłym (zabezpieczeń gwarantujących sprawiedliwy proces) w każdym kraju UE. Głównym argumentem tych, którzy się z tym nie zgadzali, było
to, że wszystkie osoby należy traktować jednakowo. Tak więc prawa i ochrona powinny
być dostępne dla wszystkich, a nie tylko dla pewnej grupy. Niektórzy respondenci uznali
też, że ten problem należy pozostawić do decyzji poszczególnych krajów.
„ Nie tylko dzieciom i podatnym
na zagrożenia osobom dorosłym,
lecz wszystkim obywatelom UE!”
– Obywatel Holandii
„Możliwe, że większość krajów UE już
wprowadziła takie zabezpieczenia,
a jeśli nie, to najlepsze praktyki
należy zharmonizować.”
– Obywatel Bułgarii
11
Około 71 % respondentów uważa, że osoby, które padły ofiarą przestępstwa na terenie
UE, powinny mieć możliwość otrzymania rekompensaty finansowej z tytułu poniesionych szkód, niezależnie od miejsca zamieszkania. Wystąpiły jednak różnice zdań co do
tego, kto to odszkodowanie powinien wypłacić – państwo, sprawca przestępstwa, czy
też prywatny ubezpieczyciel.
„ Ludzie powinni się sami ubezpieczać od
«typowych» przestępstw, zarówno w kraju
ojczystym, jak i w innym kraju UE.”
– Obywatel Wielkiej Brytanii
„Tak, wszystkie ofiary powinny
otrzymać odszkodowanie z tytułu
poniesionych szkód, niezależnie
od tego, gdzie popełniono
przestępstwo i kto je popełnił.”
– Obywatel Portugalii
12
„Wciąż jeszcze daleko nam do UE, w której wszystkie
państwa członkowskie będą oferować wystarczającą
ochronę podejrzanym i oskarżonym. Co roku obserwujemy
setki przypadków, gdy obywatelom UE odmawia się dostępu
do tłumacza czy porady prawnej lub nie są oni informowani
o przysługujących im prawach. Prawa te są szczególnie
ważne, gdy dany kraj nie jest krajem ojczystym. […] Mamy
nadzieję, że Komisja będzie kontynuować prace prowadzone
wspólnie z Parlamentem i Radą, mające na celu uzgodnienie
skutecznych dyrektyw dotyczących pozostałych środków,
które pozwolą wzmocnić prawa tysięcy osób aresztowanych
co roku w UE.”
– Organizacja
„ Myślę, że wszyscy obywatele UE
muszą być traktowani jednakowo
w każdym kraju członkowskim UE.”
– Obywatel Grecji
POMYSŁY OBYWATELI
Choć większość osób zgodziła się, że ofiary przestępstw powinny być
traktowane jednakowo w całej UE i że powinny otrzymać pewną formę
rekompensaty, nie było jednoznacznej opinii, jak należy to osiągnąć:
bȩȩLGCIRŁPXWȩPCQNMLBCLAGȩSU?ƨ?JG
ȩƨCȩX?ȩUWN§?R¨ȩMBQXIMBMU?LG?ȩNMUGLLMȩ
odpowiadać państwo
bȩȩGLLGȩRUGCPBXGJG
ȩƨCȩMBQXIMBMU?LGCȩNMUGLGCLȩUWN§?AGŐȩQNP?UA?ȩJS@ȩ
– w przypadku mniejszych przestępstw – powinno być wypłacone
z własnego ubezpieczenia.
13
Czy miał Pan/miała Pani kiedykolwiek problemy z otwarciem
rachunku bankowego w innym kraju UE?
Tak
13 %
Brak odpowiedzi
14
Nie
62
%
25 %
Obywatele jako konsumenci
Niemal jedna czwarta uczestników (24 %) miała problemy z zakupami online
w innych krajach UE. Niektóre firmy nie chcą na przykład dokonywać wysyłek do
pewnych krajów UE lub akceptować zagranicznych kart bankowych lub kredytowych.
Niekiedy też naliczane są zbyt wysokie opłaty za wysyłkę. Poza tym występują
trudności z korzystaniem z gwarancji ze względu na związane z tym koszty. Bywa
też, że sklepy internetowe wymagają podania numeru telefonicznego lub adresu
pocztowego w formacie charakterystycznym dla swojego kraju. Uniemożliwia to
osobom z innych krajów podawanie niezbędnych informacji.
„Wiele serwisów internetowych nie oferuje opcji wysyłki
towarów do kraju, w którym mieszkam.”
– Obywatel Portugalii
15
„ Zarezerwować hotel za pośrednictwem bezpiecznego systemu
płatności (z możliwością uzyskania upustu) można było tylko
za pośrednictwem banków krajowych z kraju docelowego.”
– Obywatel Belgii
Źródłem problemów dla osób robiących zakupy w innych krajach UE, zwłaszcza w kontekście biznesowym, mogą być różne krajowe systemy podatkowe.
Co dziesiąty respondent miał problemy z otwarciem rachunku bankowego w innym
kraju UE (13 %), ponieważ banki wymagały dokumentacji i zabezpieczeń, których
dostarczenie było dla nowo przybyłych osób trudne, a czasami wręcz niemożliwe.
Problem ten występował szczególnie często w przypadku osób, które mieszkały kiedyś
w innym kraju UE (22 %).
Niektóre banki wymagają od potencjalnych klientów zamieszkiwania w danym
kraju przez określony czas i/lub posiadania historii kredytowej. Jest to problem dla
osób, które potrzebują rachunku bankowego, aby kupić nieruchomość zagranicą
lub zarządzać nią, ale nie są zainteresowane uzyskaniem prawa do stałego pobytu
w danym kraju.
„ Banki nie uznają historii dochodów
z innych krajów, nie przyjmują jako
zabezpieczenia nieruchomości w innych
krajach [i] nie udzielają kredytów na
zakup nieruchomości w innych krajach.”
„ Jeśli masz pracę, wszystko jest
w porządku, jeśli natomiast jej nie
masz, pojawiają się problemy. Nie
powinno tak być – każdy obywatel
powinien mieć prawo do założenia
rachunku bankowego.”
– Obywatel Grecji
– Obywatel Polski
16
Większość uczestników (60 %) nie napotykała problemów, próbując nabyć nieruchomość, choć znaczny odsetek (37 %) nie udzielił odpowiedzi na to pytanie. Niewielki
odsetek uczestników (3 %) potwierdził wystąpienie przeszkód. Niektórzy z nich
stwierdzili, że dyskryminowano ich ze względu na przynależność państwową, gdy
próbowali kupić nieruchomość zagranicą – zwłaszcza w państwach członkowskich
z regionu Morza Śródziemnego i Europy Wschodniej.
„Brak znajomości lokalnych procedur krajowych
i szukanie informacji na ich temat to prawdziwy
problem. […] Notariusze w niektórych krajach,
w innych nie, różne typy opłat, podatki,
tajemnicze formularze do podpisania itd.”
– Obywatel Szwecji
Kolejnym problemem są trudności z uzyskaniem kredytu hipotecznego w kraju UE,
w którym znajduje się nieruchomość, jeśli się w danym kraju nie pracuje i nie mieszka.
Banki często odmawiają uznania dochodów i innych świadczeń wypłaconych w innym
kraju UE. Obywatele mogą również mieć trudności z uzyskaniem kredytu hipotecznego
we własnym kraju na zakup nieruchomości zagranicą i często mają do czynienia z długimi procedurami i niejasnymi wymaganiami. Problemem jest też komunikacja z uwagi
na różne języki.
POMYSŁY OBYWATELI
bȩȩUG¨ACHȩGLDMPK?AHGȩGȩJCNQX?ȩMAFPML?ȩBJ?ȩIMLQSKCLRŁUȩPM@G¦AWAFȩX?ISNWȩMLJGLCȩ
bȩȩJCNQXCȩSQ§SEGȩBMQR?UAXCȩUȩM@P¨@GCȩ3#ȩUȩNPXWN?BISȩX?ISNŁUȩMLJGLCȩUȩGLLWKȩ
kraju UE
bȩȩ§?RUGCHQXCȩSXWQIGU?LGCȩMBQXIMBMU?LG?
ȩLNȩNMNPXCXȩNMBLGCQGCLGCȩNPMEŁUȩ
w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń
bȩȩKMƨJGUMƎŐȩIMPXWQR?LG?ȩXȩBMUMJLCHȩI?PRWȩ@?LIMUCHȩJS@ȩIPCBWRMUCHȩNMBAX?Qȩ
robienia zakupów online w UE.
17
Czy studiował Pan/studiowała Pani lub też obecnie studiuje w innym kraju UE?
Nie
67
%
18
Brak odpowiedzi 2
%
Tak
31 %
Obywatele jako studenci
i fachowcy
Niemal jedna trzecia uczestników w trakcie ankiety lub wcześniej studiowała
w innym kraju UE (31 %). Odsetek ten był znacznie wyższy w przypadku kobiet
(40 %) niż mężczyzn (25 %). Około połowa młodych ludzi w wieku 18-30 lat stwierdziła, że studiuje/studiowała zagranicą.
„Trudności w nawiązaniu właściwej komunikacji
pomiędzy dwoma uniwersytetami (w Rzymie
i Sztokholmie) spowodowały uzyskanie przeze
mnie minimalnego wsparcia finansowego oraz
trudności w ustaleniu mojego programu studiów.”
– Obywatel Włoch
Zapytani o to, jaki wpływ ma przyjazd studentów z innych krajów UE do ich własnego
kraju, respondenci najczęściej odpowiadali, że umożliwia on wzbogacenie kultury
(74 %), a w dalszej kolejności wpływa na wielojęzyczność (65 %) i zapewnia więcej
okazji do nauki (39 %). Jedynie 5 % uczestników powiedziało, że studenci z innych
krajów UE są źródłem przeszkód w ich edukacji (głównie dlatego, że muszą dzielić
istniejące zasoby z większą liczbą studentów).
19
Czy miał Pan/miała Pani kiedyś trudności z uznaniem swojego okresu studiów?
Nie
74
%
20
Tak
21 %
Brak odpowiedzi 5
%
Niektórzy respondenci twierdzili, że kontakt z różnymi punktami widzenia zapewnia
wiele korzyści. Wymiana studencka była często uważana za ważny i inspirujący
element edukacji, oferujący pozytywne doświadczenia i nowe umiejętności (języki,
otwartość, wielokulturowość) zarówno gościom, jak i rodzimym studentom.
„ Jeśli patrzymy na historię, geografię
i wydarzenia na świecie tylko z jednej
perspektywy, brakuje nam bardziej
całościowej wiedzy, którą może nam
przekazać ktoś z zagranicy.”
„ Pozwalają nam zapoznać się
z elementami swojej kultury poza
ich własnym krajem i jednocześnie
sami mają kontakt z nową kulturą.”
– Obywatel Szwecji
– Obywatel Irlandii
21
Mniej więcej jedna piąta obecnych i byłych studentów zgłosiła trudności z uznaniem
ich okresu studiów w innym kraju UE (21 %). Główne problemy to biurokracja (np.
wymóg przedstawienia tłumaczenia oficjalnych dokumentów) oraz krótkie terminy
dostarczenia potrzebnych informacji.
„Terminy przekazania liczby zdobytych punktów
mojemu uniwersytetowi macierzystemu były
krótsze od czasu koniecznego do przetworzenia
moich ocen na uniwersytecie w kraju przyjmującym”.
– Obywatel Niemiec
Czy szukał Pan/szukała Pani kiedykolwiek pracy w innym kraju UE?
Brak odpowiedzi
8%
Tak
22
Nie
52
%
40
%
Znaczna część uczestników szukała pracy w innym kraju UE (40 %). Niemal jedna
czwarta (24 %) stwierdziła, że miała trudności ze znalezieniem pracy w sektorze
publicznym w innym kraju UE. Czasami wynikało to z tego, że osoby te miały inną
narodowość lub nie mieszkały w danym kraju wystarczająco długo. Niektórzy uczestnicy wskazywali też na brak informacji i nieprzejrzyste procedury rekrutacji.
„ Aby zdobyć pracę w administracji francuskiej,
trzeba zdać trudne egzaminy wymagające
dogłębnej znajomości kultury tego kraju,
w wyniku czego faworyzuje się jego obywateli,
nie zawsze uwzględniając umiejętności
potrzebne na danym stanowisku.”
– Obywatel Wielkiej Brytanii
23
„ Inwestycje niezbędne, aby wziąć udział
w rozmowach kwalifikacyjnych, koordynacja
poszukiwania pracy ze znalezieniem
zakwaterowania i szkół, przyzwyczajenie
się dzieci do nowego języka itd.”
– Obywatel Hiszpanii
Osoby w wieku 18-45 lat częściej szukały pracy w innym kraju UE (47 %) niż osoby
w wieku 46-65 lat (29 %) i powyżej 65 lat (20 %).
Czy otrzymywał Pan/otrzymywała Pani zasiłek dla bezrobotnych podczas
szukania pracy w innym kraju UE?
Nie
82
%
24
Tak
11 %
Brak odpowiedzi
7%
Ponad jedna trzecia respondentów uważała, że problemy administracyjne mogłyby uniemożliwić im poszukiwanie pracy w innym kraju UE (36 %). Inne wymienione czynniki to:
bȩȩniepewność co do sposobu obliczania podatków w innym kraju UE i we własnym
kraju oraz co do wpływu, jaki miałoby to na sytuację ekonomiczną respondentów
bȩ@?PGCP?ȩH¨XWIMU?
bȩȩM@?UWȩBMRWAX¦ACȩróżnic w wynagrodzeniu oraz ryzyka zdobycia gorzej płatnej pracy
po powrocie do kraju po pewnym okresie pracy za granicą
bȩBMQR¨NȩBMȩS@CXNGCAXCLG?ȩQNM§CAXLCEMȩMP?X
bȩPMXQR?LGCȩXȩPMBXGL¦ȩGȩNPXWH?AGŁ§KGȩMP?XȩXȩJMI?JL¦ȩQGCAG¦ȩXL?HMKWAF
„ Mając niepełnosprawne dziecko, nie mam pewności
co do służby zdrowia i możliwości kształcenia.”
– Obywatel Holandii
25
Nieco więcej niż jedna dziesiąta osób, które szukały pracy w innym kraju UE, otrzymywała zasiłek dla bezrobotnych w kraju ojczystym (11 %). Jednak większość (82 %)
stwierdziła, że takiego zasiłku nie otrzymywała.
„Otrzymywałem zasiłek dla bezrobotnych we Francji,
ale przestano mi go wypłacać, gdy szukałem pracy
w Szkocji. Nie miałem żadnego wsparcia ani tutaj,
ani za granicą, jakbym nie był obywatelem UE.
To były dla mnie bardzo trudne czasy.”
– Obywatel Francji
Przez jaki okres, Pana/Pani zdaniem, powinno się otrzymywać
zasiłek dla bezrobotnych w kraju ojczystym?
Brak odpowiedzi
15 %
Dłużej
32%
26
6 miesięcy
37
%
3 miesiące
16 %
Niektórzy respondenci uznali za niesprawiedliwe to, że płacili podatki w jednym
z krajów UE i że zostali pozbawieni świadczeń socjalnych wyłącznie z uwagi na
przeniesienie się do innego. Osoby, które szukały pracy w innym kraju UE, zapytano
także, przez jaki okres, ich zdaniem, ludzie powinni otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych w kraju ojczystym. Nieco więcej niż jedna trzecia odpowiedziała, że przez
6 miesięcy (37 %), a podobny odsetek uważa, że dłużej (32 %). Znacznie mniej osób
uznało, że powinny to być 3 miesiące (16 %).
„W moim kraju ojczystym byłem bezrobotny.
Zdecydowałem się przeprowadzić do innego
kraju UE, gdyż miałem wsparcie ekonomiczne
w postaci zasiłku dla bezrobotnych. Niestety,
jeśli przebywa się poza krajem ojczystym,
ten zasiłek przysługuje tylko przez 3 miesiące.
Ale ja miałem szczęście i znalazłem w tym
czasie pracę.”
– Obywatel Hiszpanii
27
Jako obywatel UE masz pewne prawa, dzięki którym możesz wyrazić swoją
opinię w UE. Z którego z następujących praw najprawdopodobniej skorzystasz?
Można wybrać jedno lub więcej z poniższych praw:
Udział w wyborach do Parlamentu
Europejskiego we własnym kraju
Wysłanie pisma do instytucji i organów UE,
aby przedstawić pewien problem
28
66 %
68 %
66 %
51 %
48 %
49 %
Podpisanie lub zorganizowanie europejskiej inicjatywy
obywatelskiej wzywającej Komisję Europejską do wprowadzenia
nowych przepisów UE w określonej sprawie
52 %
Udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego
lub wyborach lokalnych podczas zamieszkiwania
w innym kraju UE
57 %
Odwołanie do Europejskiego Rzecznika
Praw Obywatelskich
48 %
49 %
39 %
47 %
44 %
41 %
41 %
37 %
Skierowanie petycji do Parlamentu Europejskiego
36 %
36 %
Udział w działalności partii politycznych podczas
zamieszkiwania w innym kraju UE
30 %
20 %
24 %
Rezydenci
Nierezydenci
Wszyscy respondenci
Obywatele i demokracja
Większość osób stwierdziła, że główny sposób wyrażenia opinii w kwestiach dotyczących UE to udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego w ich własnym kraju (66 %).
Ponad połowa respondentów stwierdziła, że program polityczny mający na celu
poprawę codziennego życia obywateli UE (58 %) lub wzmocnienie gospodarki UE (52 %)
zachęciłyby ich do głosowania w wyborach europejskich. Niemal połowę respondentów
przekonałby do tego program mający na celu wyeliminowanie nierówności społecznych
w UE (47 %) oraz program, który zapewniłby UE silniejszą pozycję na szczeblu międzynarodowym (46 %). Jedną czwartą wspomnianych osób zachęciłoby, gdyby interesujący kandydat ubiegał się o wybór na stanowisko członka Parlamentu Europejskiego
lub Przewodniczącego Komisji Europejskiej.
Osoby zainteresowane wyrażeniem swojej opinii w UE najczęściej skorzystałyby z jednej
z poniższych metod:
bȩSBXG?§ȩUȩUW@MP?AFȩBMȩ.?PJ?KCLRSȩ#SPMNCHQIGCEMȩUCȩU§?QLWKȩIP?HSȩȩϤ
bȩȩNMBNGQ?LGCȩJS@ȩXMPE?LGXMU?LGCȩeuropejskiej inicjatywy obywatelskiej wzywającej
Komisję Europejską do wprowadzenia nowych przepisów UE w określonej sprawie (49 %)
bȩwysłanie pisma do organów UE, aby przedstawić pewien problem (49 %)
bȩȩSBXG?§ȩUȩUW@MP?AFȩBMȩ.?PJ?KCLRSȩ#SPMNCHQIGCEMȩJS@ȩUȩUW@MP?AFȩJMI?JLWAFȩNMBAX?Qȩ
zamieszkiwania w innym kraju UE (47 %).
Wymieniono także inne sposoby wywierania wpływu na UE:
bȩMBUM§?LGCȩBMȩEuropejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich (41 %)
bȩQIGCPMU?LGCȩNCRWAHGȩBMȩParlamentu Europejskiego (36 %)
bȩȩSBXG?§ȩUȩdziałalności partii politycznych podczas zamieszkiwania w innym kraju
UE (24 %).
Jak wynika z przedstawionego wykresu, obywatele, którzy mieszkają lub mieszkali
w innym kraju UE („rezydenci”) częściej twierdzili, że skorzystaliby z prawa do udziału
w wyborach do Parlamentu Europejskiego lub w wyborach lokalnych w tym innym kraju
UE (57 %) niż osoby, które nigdy nie mieszkały zagranicą („nierezydenci”) (47 %).
29
Czy jeśli mieszkałby Pan/mieszkałaby
Pani w innym kraju UE, uznałby
Pan/uznałaby Pani za uzasadnione
uzyskanie prawa do głosowania
w wyborach krajowych odbywających
się w tym kraju?
Nie
Czy jeśli mieszkałby Pan/mieszkałaby
Pani w innym kraju UE, uznałby Pan/
uznałaby Pani za uzasadnioną utratę
prawa do głosowania w wyborach
krajowych odbywających się w kraju,
którego jest Pan obywatelem/Pani
obywatelką?
18 %
Tak
30
Tak
72
Brak odpowiedzi
%
10 %
Nie
31 %
62
Brak odpowiedzi
7%
%
Respondenci w większości uważali, że powinni otrzymać prawo do głosowania
w wyborach krajowych w państwie UE, w którym mieszkają (72 %). Twierdzili, że
tak powinno być z uwagi na lepszą integrację, brak dyskryminacji wśród obywateli
UE oraz demokratyczne prawo do uczestniczenia w polityce krajowej mającej wpływ
na ich codzienne życie. Wielu uczestników uważało również, że nie powinno być
opodatkowania bez reprezentacji politycznej.
„Opodatkowanie i reprezentacja to sprawy kluczowe.
Jeśli ktoś płaci podatki w jednym kraju, musi mieć tam
prawo do głosowania w wyborach parlamentarnych.
Jeśli ktoś płaci podatki w dwóch krajach, powinien
mieć prawo głosu w obydwóch.”
– Obywatel Wielkiej Brytanii
31
Ponad sześć dziesiątych respondentów (62 %) uważało za nieuzasadnioną utratę prawa do głosowania w wyborach krajowych odbywających się w ich kraju ojczystym
tylko dlatego, że mieszkają w innym kraju UE. Jednak spora część respondentów (31 %)
uznała, że w pewnych okolicznościach mogłoby to być uzasadnione. Mężczyźni i osoby,
które nigdy nie mieszkały w innym kraju UE, częściej widziały uzasadnienie takiej
sytuacji, podczas gdy osoby mieszkające poza UE były częściej odmiennego zdania.
Niektóre z tych osób twierdziły, że ludzie, którzy przeprowadzają się do innego kraju,
nadal ponoszą konsekwencje wielu decyzji podejmowanych w krajach, z których
pochodzą, takich jak przepisy dotyczące opodatkowania, emerytur i ubezpieczenia
społecznego. Ponadto nowoczesne metody komunikacji ułatwiają im śledzenie tego,
co się dzieje w ich kraju ojczystym.
„ Jest to uzasadnione tylko wtedy, jeśli uzyskuje się prawo do
głosowania w nowym kraju zamieszkania – poza tym zależy to
od okresu pobytu. Jeśli pobyt miałby być nie dłuższy niż rok, moim
zdaniem utrata prawa do głosowania byłaby nieuzasadniona.”
– Obywatel Niemiec
Tylko niewielka mniejszościowa respondentów odczuła w praktyce niekorzystne
skutki swojej narodowości, gdy korzystała z praw politycznych przysługujących im
jako obywatelom UE. Większość respondentów nie miała takich doświadczeń (69 %),
a nieco mniej niż jedna czwarta nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie (23 %).
Za główne bariery utrudniające demokratyczny udział uznano m.in.:
bȩȩutratę praw do głosowania w kraju pochodzenia przy jednoczesnym braku praw
do głosowania w nowym kraju zamieszkania
bȩdługie procedury uzyskiwania dokumentów niezbędnych do głosowania
bȩbrak wiedzy pracowników lokalnych urzędów
b brak informacji w językach innych niż lokalny
bȩbrak informacji na temat prawa do udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego
podczas zamieszkiwania w innym kraju UE.
32
Obywatele UE mieszkający poza UE również wspominali, że mieli trudności z wzięciem udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego, ponieważ ich kraj ojczysty
z UE nie udostępnił odpowiednich środków technicznych.
POMYSŁY OBYWATELI
Pojawiały się różne sugestie mające na celu przezwyciężenie barier
utrudniających demokratyczny udział obywateli, takie jak:
bȩȩJGIUGB?AH?ȩGQRLGCH¦AWAFȩNPXCNGQŁUȩIP?HMUWAF
ȩIRŁPCȩNMUMBSH¦ȩMB@GCP?LGCȩ
obywatelom prawa do głosowania w ich kraju, jeśli mieszkają zagranicą
bȩȩX?NCULG?LGCȩQXCPQXCHȩGȩBMI§?BLGCHQXCHȩGLDMPK?AHGȩL?ȩRCK?RȩNP?Uȩ
wyborczych
bȩȩUBPMƨCLGCȩCE§MQMU?LG?ȩ
Informacja i pomoc w kwestiach
dotyczących praw przysługujących na mocy przepisów UE
Informacji na temat praw przysługujących na mocy przepisów UE około połowa
uczestników szukałaby w telewizji (52 %) i w serwisach społecznościowych (49 %).
Wystąpiły tu jednak pewne różnice między poszczególnymi krajami. Osoby z 13 krajów
UE najczęściej udzielały odpowiedzi „Telewizja” – odsetek takich odpowiedzi wynosił od
42 % w Luksemburgu do 64 % na Malcie. Natomiast w 13 pozostałych krajach UE na
pierwszej pozycji znalazła się odpowiedź „Serwisy społecznościowe” – odsetek takich
odpowiedzi wynosił od 34 % w Wielkiej Brytanii do 68 % w Grecji. Około 34 % uczestników
w celu podzielenia się doświadczeniami i przedyskutowania z innymi osobami praw
przysługujących obywatelom na mocy przepisów obowiązujących w UE wybrałoby internetowe forum dyskusyjne („Europedia”). Spory odsetek respondentów wymienił radio
(28 %) i broszury (24 %). Mniej niż jedna piąta wolałaby skorzystać z plakatów (17 %).
Jedna dziesiąta stwierdziła, że ma już wystarczająco dużo informacji (10 %).
33
Komisja Europejska prowadzi serwis internetowy („Twoja Europa”), który
zawiera informacje na temat praw przysługujących obywatelom oraz zasad
i procedur krajowych, które pomagają obywatelom korzystać z przysługujących
im praw na szczeblu krajowym. W jaki jeszcze inny sposób chcieliby Państwo
zdobywać potrzebne informacje na temat przysługujących z tego tytułu praw?
Telewizja
52 %
Serwisy społecznościowe
49 %
Internetowe forum dyskusyjne („Europedia”), na którym można by się podzielić
się doświadczeniami i przedyskutować z innymi osobami prawa przysługujące
obywatelom na mocy przepisów obowiązujących w UE
34 %
Radio
28 %
Ulotki
24 %
Plakaty
Mam dość informacji
Inne
17 %
10 %
8%
Ponad sześciu z dziesięciu (63 %) respondentów zareagowało pozytywnie na pomysł
utworzenia narzędzia internetowego, które pozwoliłoby im ustalić, czy dany problem
można najlepiej rozwiązać na szczeblu lokalnym, krajowym lub europejskim. Połowa
uczestników (50 %) wolałaby wzmocniony krajowy punkt kontaktowy, w którym byłaby
udzielana pomoc obywatelom, którzy przyjechali do nowego kraju UE. Wiele osób
zapytanych o istniejące unijne służby udzielające pomocy i informacji, takie jak SOLVIT,
centra kontaktowe Europe Direct i „Twoja Europa – porady”, w ogóle nie wiedziało o ich
istnieniu. Wspominano także o braku informacji zwrotnej po przesłaniu pytań lub skarg
do tych organów. Niektórzy uczestnicy stwierdzili, że czują się zagubieni, natykając się
na problem związany z przepisami UE, i nie wiedzą, czy powinni się z tym zwrócić do
administracji lokalnej, organów krajowych, czy też instytucji UE.
34
„W prasie powinno się zamieszczać więcej
informacji na temat tych praw dla wszystkich
obywateli UE. Często powinny być na przykład
publikowane najświeższe informacje na temat
działań przeprowadzonych na szczeblu UE.”
– Obywatel Hiszpanii
„ Znakomitym pomysłem byłaby
gazeta Unii Europejskiej.”
– Obywatel Austrii
„ Korzystne byłoby utworzenie biur doradztwa
dla obywateli europejskich w średnich i dużych
miastach Europy – przybliżyłoby to obywatelom
europejski system administracyjny i prawny.”
– Obywatel Rumunii
Obywatelstwo UE
i przyszłość UE
Dla niemal siedmiu dziesiątych uczestników konsultacji obywatelstwo UE oznacza
przede wszystkim poczucie przynależności do Unii Europejskiej (67 %). Odnotowano
jednak różnice między poszczególnymi krajami. Podczas gdy pogląd ten wyraziło aż
79 % uczestników z Grecji, skojarzenie takie miało tylko 39 % Czechów. Nieco więcej
niż połowie wszystkich uczestników (51 %) obywatelstwo UE kojarzyło się ze wspólnymi wartościami i wspólną historią. Również i tutaj odnotowano znaczne rozbieżności między poszczególnymi krajami – w przypadku respondentów z Austrii, Francji
i Rumunii odsetek ten wyniósł 64 %, natomiast w przypadku uczestników ze Szwecji
tylko 31 %. Często wymieniano też dodatkowe prawa (43 %), udział w życiu społeczności/społeczeństwa (40 %) i udział w życiu politycznym (26 %).
35
Czym jest dla Pana/Pani obywatelstwo UE? Czy kojarzy się ono Panu/Pani
z następującymi korzyściami (można wybrać kilka opcji):
73 %
Poczucie przynależności do Unii Europejskiej
65 %
67 %
56 %
Wspólne wartości i wspólna historia
50 %
51 %
46 %
Dodatkowe prawa
43 %
43 %
44 %
Udział w życiu społeczności/społeczeństwa
39 %
40 %
28 %
Udział w życiu politycznym
25 %
26 %
9%
Inne
Rezydenci
Nierezydenci
13 %
12 %
Wszyscy respondenci
W ostatnim pytaniu poproszono respondentów o określenie własnymi słowami, jak
chcieliby, aby Unia Europejska rozwijała się w najbliższej przyszłości, i w jakiej Unii
Europejskiej chcieliby żyć w roku 2020.
Uczestnicy zwracali przede wszystkim uwagę na wzrost integracji politycznej i gospodarczej, przyspieszenie rozwoju unii społecznej z wdrożoną wspólną polityką
społeczną, zwalczanie dyskryminacji i nierówności oraz budowę zamożnej Unii.
Wiele organizacji podkreślało znaczenie obywatelstwa UE oraz potrzebę zwiększenia
świadomości i skuteczniejszego egzekwowania określonych praw.
36
Spośród uczestników, którzy określili własnymi słowami, jak chcieliby, aby Unia
Europejska rozwijała się w najbliższej przyszłości i jak powinna wyglądać w roku 2020,
jedna trzecia (31 %, 3 286 odpowiedzi) widzi UE jako unię polityczną. Ponad jedna
dziesiąta widzi też UE jako unię społeczną (13 %, 1 360 odpowiedzi) oraz jako silniejszą, bardziej zintegrowaną unię gospodarczą (13 %, 1 333 odpowiedzi). Formułowano
różne pomysły na temat wzmocnienia tożsamości UE, praw przysługujących na
mocy przepisów UE oraz większej koncentracji na obywatelach (12 %, 1 227 odpowiedzi). Mniej niż jeden z dziesięciu respondentów wyraził negatywne uwagi na temat
Unii Europejskiej (9 %, 929 odpowiedzi), chcąc na przykład, aby kraje UE powróciły
tylko do współpracy międzyrządowej.
Główne poruszane tematy:
Unia polityczna
31 %
Unia społeczna
13 %
Silniejsza, bardziej zintegrowana unia gospodarcza
13 %
W kierunku tożsamości europejskiej
Uwagi negatywne
12 %
9%
„ Posiadanie takich
samych praw w różnych
krajach i znajomość
praw przysługujących
w każdym kraju UE. To
znacznie ułatwia życie.”
„Dodatkowe prawa i obowiązki.”
– Obywatel Litwy
– Obywatel Hiszpanii
„ Możliwość wywierania wpływu na szczeblu
międzynarodowym oraz czołowej pozycji na
przykład w dziedzinie polityki dotyczącej
klimatu. Wielokulturowość oraz możliwość
opanowania kilku języków i wymiany opinii.”
– Obywatel Finlandii
37
„Wspólne wartości, wspólne prawa.”
– Obywatel Belgii
„Wraz z innymi organizacjami społeczeństwa
obywatelskiego aktywnie wspieramy nowy
instrument europejskiej inicjatywy obywatelskiej, aby wprowadzić świeże pomysły do
polityki europejskiej, realizować europejski
proces demokratyczny…”
– Organizacja
Inne koncepcje wymieniane przez uczestników pod hasłem unii politycznej to integracja polityczna (46 %), unia federalna (29 %), wdrażanie demokracji (17 %)
i bezpośredni udział obywateli (8 %).
Rozkład tematów cząstkowych związanych z „unią polityczną”:
8%
Dalsza integracja polityczna
17 %
46 %
Federalna UE
Unia
polityczna
Wdrażanie demokracji
Zwiększanie i ułatwianie rozwoju
bezpośredniego udziału obywateli
29 %
„Chciałbym dożyć
czasów, w których
powstaną Stany
Zjednoczone
Europy.”
Wśród osób, które uważały, że UE powinna się rozwijać w kierunku unii politycznej,
istniały spore różnice zdań zależnie od narodowości. Wśród respondentów, którzy
najczęściej pisali o integracji politycznej, byli głównie Austriacy (96 %), Hiszpanie
(84 %) i Włosi (80 %). Najmniej unią polityczną byli zainteresowani obywatele Wielkiej
Brytanii i Szwecji (22 %), Węgier (21 %) oraz Słowenii (20 %).
– Obywatel Cypru
38
Unia polityczna: poglądy według narodowości
96%
84% 80%
68% 67% 67% 66% 66% 65%
AT
ES
IT
EL
DK
CZ
RO
CY
DE
60% 58% 56%
55%
BG
FR
FI
NL
48%
BE
41% 40% 40%
LU
IE
PT
34% 31%
29% 27% 26% 26%
22% 22% 21% 20%
PL
LV
SK
MT
LT
EE
UK
SE
HU
SI
Sugestie obywateli dotyczące „unii społecznej” dotyczyły m.in. utworzenia ujednoliconego europejskiego systemu opieki zdrowotnej i społecznej oraz ubezpieczeń (44 %),
zwalczania dyskryminacji i/lub zwalczania nierówności (odpowiednio 28 % i 27 %).
Rozkład tematów cząstkowych związanych z „unią społeczną”:
Jeden, ujednolicony, europejski system
opieki zdrowotnej i społecznej oraz
ubezpieczeń
28 %
Unia
społeczna
44 %
„W 2020 r. chciałbym
mieszkać w UE, która
będzie bardziej zharmonizowana pod względem
procedur administracyjnych i bardziej spójna
zwłaszcza w kontekście
świadczenia usług służby
zdrowia oraz uznawania
dyplomów i kwalifikacji
zawodowych.”
Zwalczanie dyskryminacji
Zwalczanie nierówności
– Obywatel Bułgarii
27 %
Poparcie dla unii społecznej było szczególnie silne w odpowiedziach obywateli Danii
(55 %), Bułgarii i Cypru (po 45 %), a szczególnie słabe w odpowiedziach obywateli
Wielkiej Brytanii (8 %), Luksemburga i Łotwy (po 6 %).
39
Unia społeczna: poglądy według narodowości
55%
45% 45% 41%
40% 40% 38%
DK
BG
CY
ES
EL
EE
IE
32% 32% 28%
27% 24% 24% 23%
22% 20% 19% 19% 18% 18%
17% 15% 13%
11% 8%
AT
RO
PT
SI
SE
DE
BE
LT
IT
FR
MT
FI
CZ
Zdecydowana większość uczestników, którzy pisali o silniejszej unii gospodarczej, oczekuje integracji gospodarczej (67 %) oraz utworzenia jednolitej Unii Finansowej
i Gospodarczej łącznie z przekazaniem suwerenności na szczebel europejski. Niektórzy
koncentrowali się na silnej, stabilnej unii finansowej, która opierałaby swoje praktyki
na polityce zrównoważonego rozwoju, wartościach demokratycznych i pracy na rzecz
dobrobytu jej obywateli (23 %), natomiast jedna dziesiąta respondentów chciałaby
przekazania UE większej władzy w zakresie kontroli nad sektorem finansowym (10 %).
SK
NL
PL
HU
UK
6%
6%
LU
LV
Rozkład tematów cząstkowych dotyczących „Silniejszej,
bardziej zintegrowanej Unii Gospodarczej”:
23 %
67 %
Unia
gospodarcza
Integracja gospodarcza
Zamożna UE
Większa władza w zakresie kontroli
nad sektorem finansowym
10 %
Poparcie dla silniejszej, bardziej zintegrowanej Unii Gospodarczej było szczególnie silne
w odpowiedziach obywateli Cypru (61 %), Łotwy (46 %), Litwy (37 %) i Danii (36 %),
a najsłabsze wśród obywateli Wielkiej Brytanii i Szwecji (po 13 %), Węgier (12 %)
i Estonii (mniej niż 11 %).
40
Silniejsza, bardziej zintegrowana Unia Gospodarcza:
poglądy według narodowości
61%
46%
37% 36% 35% 34%
30% 29% 28% 28% 27% 27% 26%
25% 23% 21%
18% 17% 17% 16% 16% 15% 15%
13% 13% 12% 11%
CY
LV
LT
DK
MT
FI
NL
AT
RO
IT
ES
EL
LU
CZ
DE
BG
IE
PL
BE
SI
FR
SK
PT
UK
SE
HU
EE
„Obywatelstwo UE powinno stać się
rzeczywistym podstawowym statusem
obywateli państw członkowskich…”
– Obywatel Polski
„ Istnieje pilna potrzeba podjęcia działań
i określenia poważnej, zaangażowanej
polityki wzrostu gospodarczego.”
– Obywatel Portugalii
„Wspólne wartości w zakresie sprawiedliwości. Wolny
handel między krajami z jednoczesnym ograniczeniem
globalizacji, aby chronić środowisko. Produkty nie
powinny być przewożone po całym świecie w trakcie
produkcji. To powoduje tak wiele szkód.”
– Obywatel Wielkiej Brytanii
„Obywatele powinni mieć możliwość
bezpośredniego wybierania
Przewodniczącego Komisji[…].”
– Obywatel Hiszpanii
„ Bardziej demokratyczna UE i bezpośredni
wybór Komisji Europejskiej. Integracja
podatkowa i wsparcie polityczne. Większa
mobilność praw społecznych i promowanie
mobilności pracowników. Mniejsza biurokracja
we wszystkich dziedzinach, mniej ograniczeń.
Ciągła walka ze zorganizowaną przestęp–
czością poprzez harmonizację systemów
karnych oraz organizacyjne wzmocnienie
istniejących instytucji (Eurojust, Europol,
Frontex, CEPOL).”
– Obywatel Belgii
41
DIALOGI Z OBYWATELAMI
Debata nad przyszłością
Europy
W ramach szeroko zakrojonej „Debaty nad przyszłością Europy” Komisja Europejska
prowadzi „Dialogi z obywatelami” na terenie UE, a także w Internecie. Wiceprzewodnicząca Komisji, Viviane Reding, odpowiedzialna za kwestie sprawiedliwości,
praw podstawowych i obywatelstwa, a także wielu innych członków Komisji odwiedza
małe i duże miasta w całej Unii, aby poznać problemy obywateli.
42
Dialogi te mają postać otwartych forów z udziałem 200-500 obywateli reprezentujących wszystkie dziedziny życia. W wielu przypadkach w rozmowach tych uczestniczą także członkowie regionalnych rządów oraz parlamentarzyści.
Wiceprzewodnicząca Komisji
Europejskiej, Viviane Reding
prowadzi „Rozmowy z obywatelami”
w całej Europie.
Powiedziała ona, że obywatelstwo
UE musi być „czymś więcej niż
tylko koncepcją. Musi stać się
rzeczywistością dla 500 mln
naszych obywateli”.
Stwierdziła też, że „budując nasz
nowy europejski dom, musimy w to
włączyć samych obywateli”.
Dialogi te nie mają zastąpić formalnych procesów konsultacji ani procesów decyzyjnych – ich celem jest poszerzanie autentycznej europejskiej przestrzeni publicznej,
w której obywatele mogą wyrażać swoje opinie na temat obywatelstwa UE oraz
przyszłości UE.
Pierwsze wnioski
Pierwsze trzy „Dialogi z obywatelami”, które odbyły się w Kadyksie (Hiszpania, 27 września 2012 r.), Grazu (Austria, 5 listopada 2012 r.) i Berlinie (Niemcy, 10 listopada 2012 r.),
są źródłem cennych danych na temat poglądów obywateli w zakresie praw, polityk
i sprawowania rządów w Europie i dostarczyły wielu pomysłów w tych dziedzinach.
Często powracającym tematem podczas dialogów był kryzys gospodarczy. Obywatele
wyrażali swoje obawy na temat bezpośredniego wpływu kryzysu na przedsiębiorstwa
i na poszczególnych ludzi – w szczególności na osoby w młodym wieku. Wielu uczestników rozmów podkreślało znaczenie odpowiedzialności banków oraz wzywało do
ostrzejszego nadzoru nad ich działalnością, a także do zwiększenia wkładu finansowego tego sektora w celu wyjścia z kryzysu. Jednocześnie wyrażano jednomyślne
poparcie dla stanowiska, że podstawowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju mają
większe inwestycje w edukację i badania. Uczestnicy podkreślali potrzebę silniejszych
działań UE na rzecz zwiększenia zatrudnienia, w szczególności poprzez ułatwianie
mobilności pracowników i studentów w ramach Unii Europejskiej.
Debata z obywatelami w Kadyksie:
Jak Hiszpania i UE mogą wyjść
z kryzysu gospodarczego?
43
Ludzie wskazywali też szeroką gamę obszarów, w których ich zdaniem trzeba zrobić
więcej na szczeblu UE, aby wzmocnić prawa przysługujące obywatelom UE w ich
codziennym życiu. Wśród takich tematów znalazły się swoboda przemieszczania się,
prawa wyborcze, europejska inicjatywa obywatelska, sytuacja osób najbardziej
potrzebujących, różnorodność językowa i równość płci.
Rozmowy te były źródłem następujących konkretnych pomysłów:
bȩeuropejskie dowody osobiste, które pozwoliłyby uniknąć problemów administracyjnych w trakcie mieszkania w innym państwie członkowskim
bȩȩƎPMBIG
ȩIRŁPCȩNMKME§W@Wȩosobom niepełnosprawnym w przezwyciężaniu różnych
napotykanych trudności oraz
bȩȩIPMIGȩK?H¦ACȩL?ȩACJSȩPMXUG¦X?LGCȩNPM@JCKŁUȩXȩopodatkowaniem, jakie pojawiają
się w sytuacjach transgranicznych.
„Rozmowy z obywatelami” potwierdziły także potrzebę lepszego informowania na temat
praw przysługujących na mocy przepisów UE. Ludzie potrzebują pełniejszej informacji
o przysługujących im prawach i ich praktycznym wykorzystywaniu, a także na temat tego,
do kogo mają się zwrócić w przypadku, gdy uważają, że ich prawa nie są respektowane.
László Andor, komisarz ds. zatrudnienia,
stosunków społecznych i włączenia
społecznego podczas „Rozmów
z obywatelami” w Naples (Włochy).
Innym często poruszanym tematem był udział obywateli UE w demokratycznym
życiu UE. Dyskusje koncentrowały się na sposobach zwalczania apatii politycznej oraz
promowania pełnego włączenia obywateli mieszkających w innym kraju UE. Wyrażano
opinie, że obywatele ci powinni mieć prawo głosowania w wyborach krajowych.
Europosłanka Dagmar Roth-Behrendt
z wiceprzewodniczącą Komisji
Viviane Reding podczas „Rozmów
z obywatelami” w Berlinie.
44
„Rozmowy z obywatelami” potwierdziły potrzebę istnienia przestrzeni publicznych,
w których można dyskutować nad przyszłością Europy. Uczestnicy angażowali się
w poważne dyskusje na temat przyszłości projektu europejskiego. W szczególności
domagali się większej przejrzystości procesu podejmowania decyzji w UE oraz
promowania silniejszej tożsamości europejskiej. Obywatelstwo europejskie musi
być dla unii politycznej tym, czym euro jest dla unii monetarnej. Podkreślano, że nominowanie kandydatów na Przewodniczącego Komisji przez europejskie partie
polityczne podczas wyborów w 2014 r. będzie już krokiem w kierunku większej unii
politycznej z bardziej demokratycznymi instytucjami. Uczestnicy omawiali też cele
długoterminowe, takie jak bardziej sfederowana Europa, oraz wnioskowali o wprowadzenie bezpośrednich wyborów Przewodniczącego Komisji oraz Parlamentu
Europejskiego z większymi kompetencjami ustawodawczymi.
Informacje na temat przebiegu rozmów z obywatelami w ramach „Debaty nad przyszłością Europy” można znaleźć w serwisie internetowym pod adresem http://ec.europa.
eu/european-debate/ Wnioski z tych rozmów zostaną wykorzystane w pracach Komisji.
„ Nie chcemy UE dwóch prędkości. Chcemy
mieszkać w UE oferującej wszystkim
obywatelom taki sam poziom życia.”
– Obywatel Hiszpanii, Kadyks
„ Jak możemy dotrzeć do zwykłych
obywateli, którzy nie korzystają z prawa
do swobodnego przemieszczania się
i czują, że inicjatywy UE ich nie dotyczą?”
– Obywatel Austrii, Graz
„Czy należy organizować więcej takich
«Rozmów z obywatelami»?
Tak – 92,1 %, Nie – 7,9 %”
– Ankieta przeprowadzona wśród uczestników,
Berlin, Niemcy
Celem Europejskiego
Roku Obywateli jest:
bȩȩNMBLGCQGCLGCȩNMXGMKSȩƎUG?BMKMƎAGȩM@WU?RCJGȩL?ȩRCK?RȩNPXWQ§SESH¦AWAFȩGKȩNP?UȩUWLGI?jących z przepisów UE, a zwłaszcza ich prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu
na terytorium Unii Europejskiej
bȩȩNMBLGCQGCLGCȩNMXGMKSȩƎUG?BMKMƎAGȩM@WU?RCJGȩL?ȩRCK?RȩIMPXWƎAGȩX?NCULG?LWAFȩGKȩNPXCXȩ
prawo i polityki wdrażane przez UE
bȩȩQRWKSJMU?LGCȩ?IRWULCEMȩSBXG?§SȩM@WU?RCJGȩUȩIQXR?§RMU?LGSȩNMJGRWIȩ3#ȩ
bȩȩQRWKSJMU?LGCȩQXCPMIGCHȩBC@?RWȩL?ȩRCK?RȩUN§WUSȩGȩNMRCLAH?§SȩNP?UȩNPXWQ§SESH¦AWAFȩL?ȩ
mocy przepisów UE, zwłaszcza prawa do swobodnego przemieszczania się, obywatelstwa
UE oraz rozwoju UE jako całości.
Aby wziąć udział,
odwiedź serwis internetowy
Europejskiego Roku Obywateli
dostępny pod adresem
europa.eu/citizens-2013
DS-31-12-272-PL-C