czytaj

R O L A R O D Z IC Ó W W R O Z W IJA N IU T W Ó R C Z E J
A K T Y W N O ŚC I D Z I E C K A
Podstawową formą aktywności dziecka jest zabawa. Dając mu możliwość swobodnego
działania łatwo możemy przekonać się jak w naturalny sposób tworzy ono i wyraża samego
siebie. Aktywność ta wynika z potrzeby samorealizacji, polegającej na odkrywaniu i
poznawaniu własnego „ja”. Jest ona również wewnętrznie motywowaną potrzebą tworzenia,
która może przybierać różnorodne formy tj. aktywność plastyczna, muzyczna, ruchowa czy
słowna.
Zarówno rodzice jak i nauczyciele powinni stworzyć dziecku takie warunki, które
sprzyjają rozwojowi jego twórczej aktywności. Należy, zatem zadbać o zaspokojenie jego
podstawowych potrzeb, zarówno biologicznych jak i psychicznych (zwłaszcza istotne są:
potrzeba bezpieczeństwa, akceptacji i wolności). Ważną rolę pełni również środowisko, w
jakim przebywa dziecko. Powinno być ono dość absorbujące dla pobudzenia osobistych
przeżyć, bogate. Dziecko powinno czuć się w nim ważne i potrzebne. Nie należy hamować
jego inicjatywy niepotrzebnymi nakazami i zakazami, ale stworzyć klimat optymizmu,
zaufania i swobody. Stworzyć również należy dziecku odpowiednie miejsce pracy, własny
kącik do rysowania, oglądania (czytania) książek, tak by mogło z niego korzystać, gdy będzie
miało na to ochotę.
Małe dziecko z natury jest szczere i ufne, dlatego gdy stworzymy mu odpowiednie
warunki, nie musimy go długo zachęcać do wyrażania swoich uczuć i przeżyć. Robi to w
sposób spontaniczny.
Podstawową formą ekspresji twórczej jest język werbalny, za pomocą, którego
człowiek już od najmłodszych lat, komunikuje się i przedstawia otaczającą go rzeczywistość.
Pamiętając o tym, należy zadbać o to, aby dziecko nauczyło wypowiadać się w sposób
swobodny i estetyczny, a przedstawione myśli brzmiały logicznie.
W naszym przedszkolu, prowadzonych jest szereg ćwiczeń logopedycznych, tj.
ćwiczenia artykulacyjne, oddechowe, rytmizujące oraz słuchowe. Prowadzi się je ze
wszystkimi dziećmi, gdyż pełnią one funkcję rozwojową i profilaktyczną. Z dziećmi, które
mają wady wymowy pracuje logopeda według indywidualnie opracowanego programu. Aby
ćwiczenia te, zgodnie z założeniami, przyniosły dzieciom korzyść, niezbędna jest współpraca
rodziców. Nauczanie artykulacji poszczególnych dźwięków musi, bowiem odbywać się
systematycznie by utrwalać zdobyte umiejętności. Ponieważ ćwiczenia te są dla dzieci trudne
i monotonne, dlatego ważne jest, aby zrozumiały one potrzebę tych ćwiczeń i brały w nich
czynny udział.
Ćwiczenia logopedyczne prowadzone systematycznie przez odpowiedni okres czasu
(zależy on od indywidualnego rozwoju i potrzeb dziecka) sprawiają, że dzieci będą
wypowiadały się w sposób wyrazisty i zrozumiały. Aby język naszych przedszkolaków nabrał
wyrazu twórczej ekspresji, należy uzupełnić go i wzbogacić zabawami językowymi.
Jedną z serii zabaw – ćwiczeń są dyskusje, które można przeprowadzać już z dziećmi
5 – 6 letnimi. Potrafią one przedstawić krótkie opowiadanie z własnego życia, na podstawie,
którego rodzice mogą przeprowadzić z dzieckiem małą dyskusję. Dziecko może również
układać bajki, których tematyka zależy od jego wieku i zainteresowań. Do tego typu
twórczości dziecko chętnie tworzy własne rysunki i ilustracje.
Inną serią twórczych zabaw mówionych są gry ekspresyjne. Mogą one występować z
innymi, dostępnymi dzieciom rodzajami ekspresji np. gesty w grach mimicznych – dziecko
naśladuje postawę lub sposób zachowania się nauczycielki w przedszkolu czy bileterki w
kinie. Rodzice powinni rozpoznać scenę i zinterpretować ją słowami.
Innym sposobem realizacji gier ekspresyjnych może być wymawianie własnego
imienia z odpowiednim zabarwieniem emocjonalnym np. z radością, ze smutkiem, z powagą,
z gniewem itp. Należy tak wypowiadać słowa, aby dziecko (rodzice) mogło odgadnąć nastrój
mówiącego.
Gry ekspresyjne stanowią wprowadzenie do gier dramatycznych, które przygotowują
dziecko do odgrywania scenek dramatycznych. Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo
chętnie popisują się przed rodziną odgrywając scenki z życia lub ulubionych bajek. Rodzice
mogą uczestniczyć w przygotowaniu scenek dramowych poprzez dostarczenie dziecku
odpowiednich przyborów i pomocy, przygotowanie wspólnie z dzieckiem scenariusza.
Nie można wyobrazić sobie ćwiczenia w zakresie ekspresji mówionej bez użycia
magnetofonu. Dziecko powinno mieć możliwość wysłuchania własnego głosu, oceniania
własnej pracy. Magnetofon sprawia również, że zabawy stają się autentyczne i poważne.
Dziecko nabiera przekonania, iż to, co robi jest ważne i potrzebne.
Rozwój ekspresji mówionej ma duże znaczenie dla rozwoju ekspresji pisanej, która
jest domeną szkoły. Dziecko w ramach tej twórczości wypowiada się w trzech rodzajach
tekstów: tekst swobodny, tekst z obserwacji i tekst odtwarzany.
Dzieci w wieku przedszkolnym działają najczęściej w zakresie kilku dziedzin
aktywności twórczej, łącząc je ze sobą np. dziecko samo maluje scenografię do odgrywanych
scenek lub redagują własne książeczki, gdzie zarówno ilustracje jak i tekst (zapisany przez
dorosłego) są dziełem dziecka. Łączenie różnych rodzajów aktywności sprawia, że zabawy są
ciekawsze, wywołują wiele emocji i pobudzają wyobraźnię dziecka.
Rozwój twórczej aktywności powinien się jednak opierać na odpowiednich wzorcach,
dlatego należy stworzyć dziecku możliwość kontaktu z profesjonalną sztuką. Rodzice
powinni robić to poprzez: codzienne czytanie dzieciom, wyjścia do teatru, muzeum, a także
galerii. Kontakt ze sztuką sprawia, że dziecko staje się wrażliwsze na piękno, odczuwa
potrzebę obcowania z dziełami sztuki oraz samo próbuje tworzyć.
Wewnętrzny świat dziecka jest bogaty i pełen emocji, gdy tylko stworzymy mu
odpowiedni klimat nauczy nas ono, że świat jest taki, jakim my go widzimy, a wyrażanie
samego siebie to nie opinie innych. Rodzice powinni pamiętać o tym i nie ograniczać
twórczej aktywności dziecka nakazami, zakazami, przesadną troską itp., lecz dać mu
możliwość samodzielnego działania i pomagać tylko wtedy, gdy dziecko o to poprosi.
Renata Krasnodębska