odstawienie dziecka od piersi

ODSTAWIENIE DZIECKA OD PIERSI
opracowała Dorota Marko-Wonka
Odstawienie dziecka od piersi jest jednym z pierwszych „rozstań”, jakie czekają je w życiu.
Jeśli wszystko między matką a dzieckiem przebiega bez większych zakłóceń, to zakończenie
karmienia w odpowiedni sposób i w odpowiednim czasie służy dziecku, gdyż powiększa
obszar jego doświadczeń i w naturalny sposób zachęca je do poznawania świata. Jak pisał
Donald W. Winnicott, uznany psychoanalityk zajmujący się wiele lat pomocą matkom i ich
dzieciom: „Odstawienie od piersi jest jednym z tych doświadczeń, dzięki którym dziecko
dojrzewa, jeśli zapewnisz mu odpowiednie warunki do przeżycia tego doświadczenia”.
Kiedy?
Nie ma na to pytanie żadnej pewnej odpowiedzi, oprócz tego, że „pragnienie by odstawić
dziecko musi wyjść od matki” i że często matki czują, że nadszedł odpowiedni moment.
Oczywiście ważne są wskazówki wypływające z wiedzy medycznej i psychologicznej, które
mówią o tym, że:
wyłączne karmienie piersią należy zachować do końca 6 miesiąca życia dziecka,

co zaspakaja w całości jego pokarmowe potrzeby, a utrzymać można do końca 2
roku życia (o tym mówi Światowa Organizacja Zdrowia WHO)
najlepszym okresem na karmienie piersią dziecka jest pierwszy rok jego życia,

kiedy fundamentalną rolę odgrywa zaspakajanie popędu poprzez ssanie i
czynności związane z okolicami ust
gdy ok. 9-miesięczne dziecko z pasją bawi się, wyrzucając różne przedmioty,

można to rozumieć w ten sposób, że może już ono „pozbywać się” różnych
rzeczy, więc być może i piersi; czasami zresztą samo to robi, rezygnując z niej
Tak naprawdę jednak to matka podejmuje decyzję o zakończeniu karmienia

Często mówi się, że to dziecko powinno zdecydować o zakończeniu
karmienia, bo to jest dla niego najlepsze. Rzeczywiście niektóre dzieci same
rezygnują z piersi, ale nie zdarza się to często. Znacznie częściej dzieci wcale
nie mają zamiaru rozstawać się z matczyną piersią. Oczekiwanie, iż to dziecko
zrezygnuje z piersi nie jest dla niego najszczęśliwsze. Dostaje ono tym samym
od matki władzę, która może być dla niego za trudna do udźwignięcia. Lepsze
dla dziecka jest, gdy to rodzice porządkują mu świat.

Często matki karmiące dłużej swoje dzieci narażone są na presję otoczenia i
opinie różnych doradców, twierdzących m.in., że zbyt długie karmienie piersią
(czy nawet karmienie piersią w ogóle) jest „nieprzystojne”, gdyż matka czerpie
z niego własne przyjemności, kojarzone głównie z potrzebami seksualnymi.
Karmienie nie tylko dla dziecka jest źródłem przyjemności, również i dla
matki jest to intymna więź z dzieckiem, symbol związku i bliskości. Tak więc
jeśli karmienie służy i matce i dziecku to żadne naciski zewnętrzne nie
powinny związku tego przerywać.

Matki czasami długo zwlekają z ostatecznym pożegnaniem, mimo że są już
zmęczone i zniecierpliwione karmieniem. Często rolę odgrywa tu poczucie
winy, że coś dziecku odbierają lub nie poświęcają mu zbyt wiele uwagi (np.
dużo pracują). Karmienie piersią staje się wówczas odkupieniem win. Jeżeli
odkupienie to dotyczy rocznego dziecka wydaje się adekwatne do jego
potrzeb. Gdy jednak matka w podobnej sytuacji nie może odstawić od piersi
trzyletniego dziecka, można myśleć, że to poczucie winy jest głównym
motywem trudności w zaprzestaniu karmienia. Czasami matki obawiają się
również, że nie będą umiały w dostateczny sposób okazywać miłości i
bliskości dziecku. Warto wtedy pamiętać, że nie tylko karmienie może stać się
okazją do okazywania swoich uczuć.

Bywają również sytuacje, w których to matka nie może rozstać się z
karmieniem swojej pociechy, w karmieniu odnajdując realizację potrzeb
ważności i bliskości, których brakuje jej poza relacją z dzieckiem.
W każdej kobiecie w naturalny sposób tkwi wiele z tych aspektów. Tak jak dzieci muszą
poradzić sobie ze smutkiem rozstania się z piersią, tak i matki muszą zmierzyć się z własną
nostalgią, dotyczącą separacji z dzieckiem. Ważne, aby to matka podjęła decyzję o
odstawieniu dziecka od piersi, rozważając w sobie wszystkie wątpliwości. Wcześniej czy
później trzeba całkowicie odstawić dziecko od piersi, łatwiej jest mu to znieść, gdy matka zna
swoje zamiary i jest zdecydowana.
Jak?
Dobrze, żeby matka była na to gotowa i zdecydowana. Ale do rozstania z piersią gotowe
musi być również dziecko. Jak przygotować do tego siebie i dziecko?

Zanim nadejdzie czas odstawienia od piersi matka uczy dziecko przyjmowania stałych
pokarmów, by stopniowo rozszerzać mu świat poza matczyną pierś. Niektóre dzieci
odmawiają przyjmowania nowych pokarmów, gdyż nie są do tego gotowe. Czas na
pewno jednak to zmieni.

Dobre dla dziecka jest, gdy pierś nie znika nagle, lecz gdy dzieje się to stopniowo.
Matka ogranicza więc najpierw liczbę karmień piersią, na końcu zostawiając z reguły
karmienia nocne. Dopiero potem przystępuje do całkowitego odstawienia.

Gdy matka zdecyduje się już na zakończenie karmienia ważne, żeby zrobiła to
łagodnie lecz konsekwentnie. Nie jest to proste, trzeba się zmierzyć z naturalnymi
wówczas uczuciami dziecka, takimi jak wściekłość, złość i niezadowolenie. Warto
jednak wykazać się cierpliwością i wytrwać przy swojej decyzji, gdyż dziecko uczy
się wtedy czegoś bardzo ważnego: że matka może przetrwać jego złość i nie popsuje
to dobrej relacji między nimi.
W naturalny sposób matka staje się wówczas dla dziecka „zła”, gdyż pozbawia go
czegoś bardzo cennego. Gdy jednak pozwoli przeżyć dziecku wszystkie uczucia
związane z tą stratą, to dziecko zacznie widzieć, że matka jest i „zła” i „dobra”
jednocześnie. Ta emocjonalna wiedza stanie się ogromnie ważnym budulcem jego
dorosłego życia. Winnicott tak o tym pisze: „Istnieje więc szerszy aspekt odstawiania
od piersi – to nie tylko przyzwyczajanie dziecka do nowych pokarmów, picia z kubka
lub samodzielnego jedzenia. Zawiera się w nim stopniowy proces rozczarowań, a
pozbywanie dziecka złudzeń jest częścią zadania stojącego przed rodzicami.
Zwyczajni, dobrzy rodzice nie chcą, by ich dzieci ich uwielbiały. Umieją znieść
zarówno to, że są idealizowani, jak i to, że są nienawidzeni i mają nadzieję, że w
końcu dzieci zobaczą w nich to, kim naprawdę są – zwykłymi ludźmi”.
Praktyczne rady

warto byś to Ty podjęła decyzję o zakończeniu karmienia piersią,

rozważ swoje wątpliwości nie ulegając presji otoczenia,

dałaś już dużo swojemu dziecku, pamiętaj o tym, że rozstania są częścią
życia, uczysz je w ten sposób czegoś ważnego,

przed podjęciem decyzji wprowadzaj do diety dziecka pokarmy stałe,
stopniowo zmniejszając liczbę karmień piersią; pamiętaj jednak, by nie
zmuszać dziecka do nowych pokarmów – zaczekaj cierpliwie, aż nabierze
na nie ochoty,

gdy się już zdecydujesz zakończyć karmienie, zrób to łagodnie i spokojnie,
ale zarazem stanowczo,

przygotuj się na złość i niezadowolenie Twojego dziecka, pozwól mu
przeżyć te uczucia i jednocześnie konsekwentnie wytrwaj przy swojej
decyzji,

nie łącz momentu odstawienia od piersi z innymi zmianami życiowymi,
np. przeprowadzką, powrotem do pracy itp.,

nie znikaj nagle swojemu dziecku na czas odstawienia (np. nie wyjeżdżaj z
domu na kilka dni), lecz bądź z nim, jednocześnie włącz ojca dziecka w
pożegnanie z piersią (zasypianie, ukajanie),

stwórzcie nowe rytuały zasypiania (bajka, kołysanka),

nie tylko karmiąc piersią okazujesz swojemu dziecku miłość, proponuj mu
inne formy bliskości (kołysanie, bawienie się itp.)
Warto przeczytać:
Donald Woods Winnicott „Dziecko, jego rodzina i świat”, wyd.: Jacek Santorski & Co, 1993
Donald Woods Winnicott „Dzieci i ich matki”, wyd.: WAB, 1994