Trzy dialogi: Dialog pierwszy - Wprowadzenie K. Kolodziejczyk

Trzy dialogi: Dialog pierwszy - Wprowadzenie K. Kolodziejczyk

Pierwszy rozdział „Trzech dialogów między Hylasem a Filonousem”
Argumenty dowodzące, że nie istnieje poza umysłem, to co bezpośrednio postrzegamy za
pomocą zmysłów:
1. Nie istnieje poza umysłem ciepło, ani zimno, gdyż są one rodzajami przykrości albo
przyjemności, a – jak wiadomo - przykrość albo przyjemność nie mogą istnieć w substancji
niezdolnej do postrzegania. Kontrargument Hylasa: przykrość i przyjemność to są rzeczy
różne od wrażenia ciepła albo zimna. Filonous: zimno i ciepło są jednorodnymi przykrymi
albo przyjemnymi wrażeniami.
2. Ciepło i zimno nie istnieją poza umysłem, gdyż dla jednej ręki woda wydaje się ciepła, a dla
drugiej zimna.
3. Smaki i zapachy nie istnieją poza umysłem, gdyż są rozdzajami przykrości albo
przyjemności.
4. Smaki i zapachy nie istnieją poza umysłem, gdyż mogą być różnie postrzegane przez różne
istoty. Na przykład miód dla zdrowego człowieka jest słodki, a dla chorego gorzki.
5. Wrażenie dźwięku wywołują fale, czyli coś, co nie jest słyszalne, coś czego nie można
określić jako łagodnego albo głośnego. Wydaje się czymś dziwnym nazywanie dźwiękami
czegoś, czego nie można usłyszeć, co nie jest głośne ani łagodne.
6. Kolory nie mogą istnieć poza umysłem, gdyż są różnie postrzegane w zależności od
oświetlenia, położenia przedmiotu. Inaczej są postrzegane, gdy spojrzymy na przedmiot
przez mikroskop.
7. Rozciągłość nie istnieje poza umysłem, gdyż w zależności od odległości widzimy inną
wielkość przedmiotu. Małe zwierzęta - takie jak mole - niewątpliwie widzą jako wielkie
przedmioty, które ludzie ledwo dostrzegają. Jednemu oku przedmiot może wydawać się
większy niż drugiemu. Dzieje się tak, wtedy gdy jedno oko postrzega przez mikroskop.
8. Ruch nie istnieje poza umysłem, gdyż jednemu człowiekowi ruch wydaje się szybszy,
innemu wolniejszy, ponieważ człowiekowi bardziej zainteresowanemu czas upływa szybciej
niż człowiekowi znudzonemu
9. Nieprzenikliwość nie istnieje poza umysłem, gdyż dla jednego zwierzęcia może być miękkie
coś, co dla innego jest twarde, w zależności od siły i wytrzymałości jego kończyn.
10. Jeśli rozciągłość nie istnieje poza umysłem, to nie istnieje również ruch, nieprzenikliwość i
masa, gdyż to wszystko zależy od rozciągłości.
11. Nie ma czegoś takiego jak absolutna rozciągłość. Samo to pojęcie wydaje się być
niezrozumiałe.
12. Nie można pojąć jakości pierwotnych w oderwaniu od jakości wtórnych, zatem nie mają
racji ci filozofowie, którzy twierdzą, że jakości pierwotne są własnościami przedmiotów
zewnętrznych, a jakości wtórne już nie.
13. Nie może być tak, że wrażenie jest czynnością umysłu, a barwy, dźwięki, kształty są na
zewnątrz umysłu, gdyż widzenie, wąchanie są bierne.
14. Nie wiadomo na czym miałoby polegać podtrzymywanie akcydensów przez substrat. Nie
wiadomo czym miałaby być substancja materialna.
15. Master argument
Argumenty dowodzące, że nie istnieje poza umysłem nic co jest podobne do naszych wrażeń
zmysłowych:
1. Rzeczy tak zmienne jak idee nie mogą być kopiami czegoś tak stałego, jak własności
przedmiotów zmysłowych.
2. To co postrzegalne nie może być podobne do tego, co jest niepostrzegalne.
3. To co jest ideą nie może być podobne do czegoś co nie jest ideą.