KALIBRACJA NIE ZAWSZE PROSTA
Transkrypt
KALIBRACJA NIE ZAWSZE PROSTA
2016-10-20 KALIBRACJA NIE ZAWSZE PROSTA Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska Sw Sx Cx - ? Cw 2 1 2016-10-20 Sygnał - następstwo i konsekwencja przeprowadzonego pomiaru – główny obiekt zainteresowań analityka. Cel pracy analityka - uzyskanie informacji analitycznej o badanym obiekcie na podstawie otrzymanego w wyniku zastosowania odpowiedniej procedury pomiarowej sygnału wyjściowego. 0,345 3 Sygnał wyjściowy detektora – funkcja zawartości analitu (pomiar pośredni) Wyznaczenie zależności funkcyjnej – kalibracja 0,345 g/dm3 mg/m3 µg ng 4 2 2016-10-20 Sposób przeprowadzania kalibracji zależy od: • rodzaju przyrządu pomiarowego, • liczby próbek – czasu analizy, • możliwości przygotowywania próbek wzorcowych w szerokim zakresie stężeń analitu (w celu sprawdzenia całego zakresu przyrządu pomiarowego), • wymaganej dokładności wyniku pomiaru, • wymaganej niepewności wyniku pomiaru, • składu matrycy próbki, • możliwości zmiany składu próbki w trakcie procesu analitycznego. 5 Cwz1 Cwz2 Cwz3 .. . Swz1 Swz2 Swz3 .. . Cwzn Swzn S = f(C) Sx Cx 6 3 2016-10-20 Etap kalibracji nie jest wykonywany poza udziałem analityka. Wynik analityczny to nie „coś” co „wyszło”, to wynik oznaczenia, wykonany „z głową”. „Nie miara mierzy lecz ręka” (z udziałem głowy!!!). 7 Metoda jednego wzorca Przeprowadza się dwa pomiary: dla próbki wzorca Sw dla badanej próbki Sx Cw Cx 8 4 2016-10-20 Metoda jednego wzorca Zawartość analitu w próbce oblicza się wg wzoru: C X = CW ⋅ gdzie: SX SW Cx - zawartość analitu w badanej próbce, Cw - zawartość analitu w próbce wzorca, Sx - sygnał urządzenia pomiarowego dla badanej próbki, Sw - sygnał urządzenia pomiarowego dla próbki wzorca. 9 Metoda jednego wzorca • Wynik końcowy jest tym dokładniejszy, im zawartość analitu w badanej próbce mniej różni się od zawartości analitu w próbce wzorcowej. • Im węższy jest zakres stężeń (niewielka różnica poziomów stężeń analitu), tym bardziej możliwe jest przybliżenie nawet nieliniowej zależności wiążącej sygnał wyjściowy z zawartością analitu za pomocą odcinka prostoliniowego. • Ekstrapolacja!!! • Wpływ składu matrycy na wynik pomiaru – kalibracja zewnętrzna. 10 5 2016-10-20 Metoda roztworów ograniczających Przeprowadza się trzy pomiary: dla próbki rzeczywistej dla dwóch próbek roztworów wzorcowych (w których zawartość analitu jest odpowiednio) wyższa i niższa od zawartości analitu w badanej próbce Sw1 Sx Sw2 Cw1 Cx Cw2 11 Metoda roztworów ograniczających 160 Sw1 Sx 140 Sw2 100 120 80 60 40 20 0 1 1,5 2 Cw2 2,5 Cx 3 3,5 Cw1 12 6 2016-10-20 Metoda roztworów ograniczających 160 Sw1 Sx 140 Sw2 100 120 80 60 40 20 0 Wynik oblicza się po przekształceniu zależności: Sw 1 − S x C −C x = w1 Sw 1 − Sw 2 C w 1 − C w 2 1 1,5 2 Cw2 C x =Cw1 − 2,5 Cx 3 3,5 Cw1 (Cw1 −Cw2 ) ⋅ (Sw1 −Sx ) Sw1 −Sw 2 lub S x − Sw 2 C −C w 2 = x Sw 1 − Sw 2 C w 1 − C w 2 C x =Cw 2 + (Cw1 −Cw2 ) ⋅ (Sx −Sw2 ) Sw1 −Sw 2 13 Metoda roztworów ograniczających • Wynik końcowy jest tym dokładniejszy, im różnica stężeń analitu w próbkach wzorcowych jest mniejsza, • Wpływ składu matrycy na wynik pomiaru – kalibracja zewnętrzna, • „Szybki” sposób kalibracji – zalecany w przypadku gdy pomiar jest niestabilny, • Zastosowanie w przypadku nieliniowej zależności sygnału od stężenia, 14 7 2016-10-20 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) Przeprowadza się pomiary dla próbek wzorcowych o różnej zawartości analitu: Sw2 Sw1 Cw1 Cw2 Sw3 Cw3 Sw4 Cw4 Sw5 Cw5 15 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) Wyznacza się zależność S = f(C) za pomocą prostej postaci: Sw = b·Cw+a Po uzyskaniu sygnału dla analitu obecnego w próbce i przekształceniu równania, wynik oznaczenia można obliczyć korzystając ze wzoru: CX = SX −a b 16 8 2016-10-20 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) Krzywa kalibracyjna postaci: y = b⋅ x +a gdzie: y – zmienna zależna (sygnał wyjściowy urządzenia pomiarowego), x – zmienna niezależna (zawartość oznaczanego analitu), a – wyraz wolny (ang. intercept), b – współczynnik kierunkowy (ang. slope). 17 n b= n n ∑ xi ∑ y i − n ∑ x i y i i =1 i =1 n i =1 i =1 ∑ y i − b∑ x i i =1 2 n ∑ xi − n∑ xi2 i =1 i =1 n n a= n n n r = n n i =1 i =1 ∑x n ∑ xi y i − ∑ x i ∑ y i i =1 n 2 n n ∑ x i − ∑ x i i =1 i =1 2 n 2 n ⋅ n ∑ y i − ∑ y i i =1 i =1 sa = sxy 2 n ∑x i =1 2 i − i =1 n n ∑ x − ∑ xi i =1 i =1 n 2 n 1 ∑ xi n i =1 n 2 2 i s xy sb = 2 i ∑ (y i − Yi ) 2 s xy = i =1 n −2 18 9 2016-10-20 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) 18 y = 2,3x - 0,6 R=1 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 18 y = 2,3x - 0,6 R = 0,9848 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 19 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) 18 y = 2,3x - 0,6 2 R =1 16 14 12 10 8 20 6 y = 2,3x - 0,6 2 R = 0,9699 4 15 2 0 0 1 2 3 4 10 5 6 7 8 1 2 3 5 0 0 4 5 6 7 8 -5 20 10 2016-10-20 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) 1200 600 1000 500 400 800 Sw 300 600 200 400 100 200 00 00 22 4 4 6 68 10 8 12 10 14 12 16 Cw 21 600 500 400 Sw 300 200 100 0 0 2 4 6 8 10 12 Cw 22 11 2016-10-20 1000 900 800 700 Sw 600 500 400 300 200 100 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Cw 23 400 350 300 250 Sw 200 150 100 50 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Cw 24 12 2016-10-20 1400 1200 1000 800 Sw 600 400 200 0 0 2 4 6 8 10 Cw 25 1200 1000 800 Sw 600 400 200 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Cw 26 13 2016-10-20 Metoda krzywej wzorcowej (kalibracja wielopunktowa) • Roztwory wzorcowe, w oparciu o które wyznaczana jest krzywa kalibracyjna, powinny spełniać kilka podstawowych wymogów: − obejmować swym zakresem stężeń oczekiwane stężenie analitu w badanej próbce (próbkach), − obejmować swym zakresem nie więcej niż 3 dekady stężeń, − równomiernie „pokrywać” zakres stężeń. • Wpływ składu matrycy na wynik pomiaru – kalibracja zewnętrzna. 27 Próbki wzorcowe Wartość stężeń (zawartości) analitu w próbkach wzorcowych Wartość odniesienia Niepewność wartości odniesienia Dokładność Precyzja Sposób rozcieńczenia (przygotowania roztworów wzorcowych) Spójność 28 14 2016-10-20 Próbki wzorcowe Liczba punktów – powtórzenia dla próbek roztworów wzorcowych, czy wartość średnia 18 y = 2,3x - 0,6 R=1 16 14 12 10 8 6 4 2 18 0 0 1 2 3 4 5 16 6 7 y = 2,3x - 0,6 R = 0,9848 8 14 12 10 8 6 4 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 29 Próbki wzorcowe „Pewność” stężenia (zawartości) – warunek konieczny i niezbędny kalibracji 5,74 6,37 6,14 7,89 8,31 7,64 9,95 9,51 10,18 12,11 12,30 11,78 14,49 14,02 13,56 zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 30 15 2016-10-20 Próbki wzorcowe „Pewność” stężenia (zawartości) – warunek konieczny i niezbędny kalibracji 4,52 4,70 6,64 8,29 9,26 8,05 10,22 11,07 10,44 11,33 13,02 11,94 14,49 12,41 13,61 zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 3100 3200 4280 5200 5740 5070 6280 6750 6400 6900 7840 7240 8660 7500 8170 31 Próbki wzorcowe Punkt (0,0) ? zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 3000 4000 5000 10000 3,70 5,60 7,51 17,0 + (0,0) różnica, % 4,28 16% 6,03 8% 7,78 4% 16,5 -3% 32 16 2016-10-20 Próbki wzorcowe Wymuszone przecięcie w (0,0) zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 3000 4000 5000 10000 3,70 5,60 7,51 17,0 przecięcie w (0,0) różnica, % 4,82 30% 6,42 15% 8,03 7% 16,05 -6% 33 Próbki wzorcowe Ślepa próba zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 ślepa 4000 5000 7000 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 425 korekta 3645 3975 3855 4775 4995 4645 5855 5625 5975 6985 7085 6815 8235 7985 7745 "punkt" "korekta" różnica, % 5,87 6,42 9% 7,68 8,32 8% 11,3 12,1 7% „punkt ” „korekt a” 34 17 2016-10-20 Ekstrapolacja zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 2000 1000 500 200000 1,79 -0,12 -1,07 379,5 35 test Fmax Hartleya Sposób postępowania: • obliczyć wartości odchylenia standardowego dla poszczególnych serii wyników uzyskanych poddawanymi ocenie metodami – znaleźć wśród nich wartość minimalną CVmin i maksymalną CVmax; • obliczyć wartość parametru testu Fmax wg wzoru: Fmax 2 CVmax = 2 CVmin • porównać wartość Fmax z wartością krytyczną Fmax o (z tablic rozkładu Fmax o) 36 18 2016-10-20 Wartości krytyczne Fmax o dla α = 0,05 k 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 39,0 15,4 9,60 7,15 5,82 4,99 4,43 4,03 3,72 2,86 2,46 2,07 1,67 1,00 87,5 27,8 15,5 10,8 8,38 6,94 6,00 5,34 4,85 3,54 2,95 2,40 1,85 1,00 142 39,2 20,6 13,7 10,4 8,44 7,18 6,31 5,67 4,01 3,29 2,61 1,96 1,00 202 50,7 25,2 16,3 12,1 9,70 8,12 7,11 6,34 4,37 3,54 2,78 2,04 1,00 266 62,0 29,5 18,7 13,7 10,8 9,03 7,80 6,92 4,68 3,76 2,91 2,11 1,00 333 72,9 33,6 20,8 15,0 11,8 9,78 8,41 7,42 4,95 3,94 3,02 2,17 1,00 403 83,5 37,5 22,9 16,3 12,7 10,5 8,95 7,87 5,19 4,10 3,12 2,22 1,00 475 93,9 41,1 24,7 17,5 13,5 11,1 9,45 8,29 5,40 4,24 3,21 2,26 1,00 550 104 44,6 26,5 18,6 14,3 11,7 9,91 8,66 5,59 4,37 3,29 2,30 1,00 626 114 48,0 28,2 19,7 15,1 12,2 10,3 9,01 5,77 4,49 3,36 2,33 1,00 f 2 3 4 5 6 7 8 9 10 15 20 30 60 ∞ k – liczba serii 37 Określenie istotności wyznaczonych współczynników krzywej kalibracyjnej: • wartość współczynnika kierunkowego powinna różnić się statystycznie istotnie od wartości 0, • wartość wyrazu wolnego z kolei nie powinna różnić się w sposób statystycznie istotny od 0. poziom szumów 38 19 2016-10-20 Należy zastosować test t-Studenta i wyznaczyć następujące parametry wg wzorów: a ta = sa b tb = sb Porównać obliczone parametry z wartościami krytycznymi - tkr dla przyjętego poziomu istotności α (najczęściej α = 0,05) i ilości stopni swobody f = n -2. 39 Jeżeli parametr nie różni się w sposób statystycznie istotny od wartości 0 to spełniona jest zależność: t ≤ t kr Gdy natomiast zależność powyższa nie jest spełniona, wartość porównywanego parametru różni się od 0 w sposób statystycznie istotny. 40 20 2016-10-20 Niepewność etapu kalibracji W przypadku zdecydowanej większości pomiarów analitycznych wykorzystywany jest etap kalibracji – co jest związane z pośrednim charakterem pomiarów. Na etapie kalibracji najczęściej wykorzystuje się technikę krzywej kalibracyjnej, która wyznaczana jest w oparciu o metodę regresji liniowej. Ten etap procedury analitycznej ma wpływ na wartość złożonej niepewności wyniku oznaczenia dla próbki rzeczywistej – standardowa niepewność związana z tym etapem procedury analitycznej powinna być włączona do budżetu niepewności. 41 Można wyróżnić cztery źródła niepewności, związane z etapem kalibracji, które mogą wpływać na standardową niepewność wyniku oznaczenia – u(xpr): 1. powtarzalność odczytu wartości sygnału (y) zarówno dla próbek wzorcowych (w oparciu o pomiar których wykreślana jest krzywa kalibracyjna) jak i próbek badanych – u(xpr, y) 2. niepewność związana z wyznaczeniem wartości odniesienia dla wykorzystywanych próbek wzorców – u(xpr, xwzi) 3. wpływ sposobu przygotowywania próbek wzorcowych – najczęściej na drodze kolejnych rozcieńczeń 4. niewłaściwe przybliżenie punktów pomiarowych za pomocą krzywej regresyjnej 42 21 sygnał 2016-10-20 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 1 2 3 4 5 6 7 zawartość 43 Wykreślając krzywą kalibracyjną można wyznaczyć i wykreślić niepewność wyznaczonej linii regresyjnej poprzez określenie tzw. „przedziałów ufności” – (ang. confidence intervals). Do wyznaczenia tych przedziałów wykorzystuje się zależność opisywaną za pomocą następującego równania: 2 ∆y i = Y ± s xy ⋅ t (α ,f =n −2) gdzie: ∆yi t(α, f=n-2) xi xśr Qxx 1 (x i − x śr ) + n Q xx - wartość przedziału ufności obliczonej wartości Y dla danej wartości xi; - wartość parametru t-Studenta - wartość x, dla której obliczana jest wartość ∆yi; - średnia wartość x (wartość x najczęściej oznacza stężenie analitu i jest to wtedy wartość średnia ze wszystkich wartości stężeń roztworów wzorcowych, których próbki analizowano w celu sporządzenia krzywej wzorcowej); - parametr obliczany zgodnie z zależnością opisywaną za pomocą równania: n 2 Q xx = ∑ (x i − x śr ) 44 i =1 22 2016-10-20 Z kolei standardową niepewność dla wartości xpr związaną z niepewnością przeprowadzenia kalibracji i zastosowania metody regresji liniowej u(xpr, y) można obliczyć w oparciu o wyznaczone parametry regresyjne zgodnie z zależnością, którą opisuje poniższe równanie: u (x pr , y ) = s xy b 1 1 (x pr − x śr ) + + p n Q xx 2 gdzie: u(xpr, y) - standardowa niepewność określenia zawartości xpr związana z wykorzystaniem wyznaczonej zależności kalibracyjnej; p - liczba pomiarów (powtórzeń) wykonanych dla badanej próbki; n - całkowita liczba próbek wzorcowych wykorzystanych do wykreślenia krzywej kalibracyjnej (liczba punktów); 45 25 + ∆ yi sygnał 20 - ∆ yi 15 y pr 10 5 0 0 5 -u(x pr ) 10 x pr 15 +u(x pr ) 20 25 zawartość 46 23 2016-10-20 Wartość niepewności określenia stężenia analitu w wykorzystywanych próbkach wzorcowych jest z reguły znacznie mniejsza w porównaniu z niepewnością związaną z obliczeniem wartości zawartości w oparciu o wyznaczoną funkcję kalibracyjną: u (x pr , x wzi ) << u (x pr , y ) Jej wartość można zatem oszacować biorąc pod uwagę jedynie liczbę próbek wzorców wykorzystywanych na etapie kalibracji. Ponieważ z reguły stosuje się jeden wzorzec podstawowy i następnie sporządzane są odpowiednie roztwory wzorcowe (kolejne rozcieńczenia), standardowa niepewność związana ze stosowaniem roztworów wzorcowych na etapie kalibracji może być opisywana za pomocą równania: u (x pr , x wzi ) ≈ Niepewność u (x wzi ) n 10000 9000 zawartość 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 sygnał 4070 4400 4280 5200 5420 5070 6280 6050 6400 7410 7510 7240 8660 8410 8170 47 y = 524x + 1063 r = 0,995 8000 7000 6000 5000 4000 3000 zawartość ukalibracja, % 1,8 2000 1000 11 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 10000 9000 y = 524x + 1063 r = 1,000 8000 7000 6000 5000 4000 zawartość 3000 2000 1000 11 ukalibracja, % 0,65 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 48 24 2016-10-20 Niepewność zawartoś ć 6 6 6 8 8 8 10 10 10 12 12 12 14 14 14 10000 9000 sygnał y = 535x + 962 r = 0,983 8000 7000 3870 4660 4280 4800 5420 5070 6280 6050 6650 7410 7720 7140 8800 8410 8170 6000 5000 4000 3000 zawartość 2000 1000 11 ukalibracja, % 3,2 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 10000 9000 y = 535x + 962 r = 0,999 8000 7000 6000 5000 4000 3000 zawartość 2000 1000 11 ukalibracja, % 1,3 0 0 2 4 6 8 10 12 14 49 16 Próbki wzorcowe Wymuszone przecięcie w (0,0) 2 4 6 8 10 12 15 19 23 26 35 y = 2,9182x R² = 0,5267 30 25 20 y = 1,8x + 8,2 R² = 0,9969 15 10 5 0 0 2 4 6 8 10 12 50 25 2016-10-20 Metoda wzorca wewnętrznego Polega na dodaniu do próbki znanej ilości składnika (wzorzec wewnętrzny – IST – ang. internal standard) różnego od substancji oznaczanych, nieobecnego w analizowanych próbkach. Najczęściej dodatek wzorca wewnętrznego jest realizowany w taki sposób, że jego jednakową ilość dodaje się do roztworów wzorcowych o różnej zawartości analitu. Sw1 Cw1 SIST1 CIST1 Sw2 Cw2 SIST2 CIST2 Sw3 Cw3 SIST3 Sw4 CIST3 Cw4 SIST4 CIST4 Sw5 Cw5 SIST5 CIST5 51 Metoda wzorca wewnętrznego Wykreślenie zależności (wykres kalibracyjny) postaci: S C w = f w S IST Jeśli ilość dodawanego wzorca wewnętrznego nie jest jednakowa wykreśla się zależność postaci: S Cw = f w C IST S IST 52 26 2016-10-20 Metoda wzorca wewnętrznego • Zminimalizowany wpływ składu matrycy kalibracja wewnętrzna, • „Szybki” sposób kalibracji – zalecany w przypadku gdy pomiar jest niestabilny, 53 Metoda dodatku wzorca Polega na dodaniu do próbki znanych ilości składnika oznaczanego. Wykreślenie zależności (wykres kalibracyjny) postaci: S x +w = f (C w ) 300 250 200 150 100 50 -2 VW-1,5 0 -1 -0,5 Cx = 0 0,5 1 C w ⋅Vw Vx 1,5 Vw 2 2,5 54 27 2016-10-20 Metoda dodatku wzorca • Zminimalizowany wpływ składu matrycy kalibracja wewnętrzna, • „Szybki” sposób kalibracji – zalecany w przypadku gdy pomiar jest niestabilny, • Ekstrapolacja!!! 55 Przyklad Vpr Vwz Cwz 50 0,5 10 Próbka ml ml ppm sygnały 0,184 0,186 0,188 Próbka+0,5 ml 0,204 0,208 0,206 Próbka+1 ml 0,221 0,227 0,225 Stosując metodę dodatku wzorca obliczyć stężenie analitu w próbce 56 28 2016-10-20 x 20,00 20,00 20,00 40,00 y 32,88 34,95 36,11 69,34 40,00 40,00 60,00 60,00 60,00 80,00 80,00 80,00 100,00 100,00 100,00 68,31 70,04 103,27 102,25 105,06 138,16 140,44 134,65 174,40 172,58 176,77 x 20,68 20,68 20,68 41,36 y 50,91 52,14 53,08 100,17 41,36 41,36 62,04 62,04 62,04 82,72 82,72 82,72 103,40 103,40 103,40 98,01 100,44 144,85 146,63 147,24 198,02 195,45 197,16 239,07 242,11 238,31 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 CV 4,7% 1,3% 1,4% 2,1% 1,2% 20,68 41,36 62,04 82,72 103,40 CV 2,1% 1,3% 0,85% 0,66% 0,84% u (Kal) U (k=2) 3,3% 8,7% 1,4% 3,3% 0,91% 2,4% 0,72% 2,9% 0,67% 1,9% u (Kal) U (k=2) 3,1% 6,7% 1,4% 3,2% 0,89% 2,1% 0,70% 1,6% 0,62% 1,6% 29 2016-10-20 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 20,68 41,36 62,04 82,72 103,40 x 10,14 10,14 10,14 20,68 y 31,08 32,40 32,51 50,91 20,68 20,68 31,02 31,02 31,02 41,36 41,36 41,36 51,70 51,70 51,70 62,04 62,04 62,04 72,38 72,38 72,38 82,72 82,72 82,72 93,06 93,06 93,06 103,40 103,40 103,40 52,14 53,08 79,51 76,74 76,54 100,17 98,01 100,44 125,44 125,15 123,44 144,85 146,63 147,24 169,48 169,34 170,69 198,02 195,45 197,16 217,66 216,46 220,08 239,07 242,11 238,31 CV 2,1% 1,3% 0,85% 0,66% 0,84% 10,14 20,68 31,02 41,36 51,70 62,04 72,38 82,72 93,06 103,40 CV 4,7% 1,3% 1,4% 2,1% 1,2% u (Kal) U (k=2) 3,3% 8,7% 1,4% 3,3% 0,91% 2,4% 0,72% 2,9% 0,67% 1,9% u (Kal) U (k=2) 3,1% 6,7% 1,4% 3,2% 0,89% 2,1% 0,70% 1,6% 0,62% 1,6% CV 2,5% 2,1% 2,1% 1,3% 0,87% 0,85% 0,44% 0,66% 0,85% 0,84% u (Kal) U (k=2) 5,5% 12% 2,6% 5,8% 1,7% 4,2% 1,2% 3,0% 0,97% 2,2% 0,81% 1,9% 0,70% 1,5% 0,62% 1,5% 0,57% 1,5% 0,53% 1,5% 30 2016-10-20 CV 2,1% 1,3% 0,85% 0,66% 0,84% 20,68 41,36 62,04 82,72 103,40 u (Kal) U (k=2) 3,1% 6,7% 1,4% 3,2% 0,89% 2,1% 0,70% 1,6% 0,62% 1,6% 10,14 20,68 31,02 41,36 51,70 62,04 72,38 82,72 93,06 103,40 x 20,80 20,80 20,80 41,60 y 43,37 43,91 45,26 90,72 41,60 41,60 62,40 62,40 62,40 83,20 83,20 83,20 104,00 104,00 104,00 89,90 89,99 133,98 134,13 133,82 178,07 179,04 179,23 219,99 219,81 219,50 20,80 41,60 62,40 83,20 104,00 CV 2,5% 2,1% 2,1% 1,3% 0,87% 0,85% 0,44% 0,66% 0,85% 0,84% CV 2,2% 0,50% 0,12% 0,35% 0,11% u (Kal) U (k=2) 5,5% 12% 2,6% 5,8% 1,7% 4,2% 1,2% 3,0% 0,97% 2,2% 0,81% 1,9% 0,70% 1,5% 0,62% 1,5% 0,57% 1,5% 0,53% 1,5% u (Kal) U (k=2) 2,3% 5,3% 1,0% 2,2% 0,66% 1,4% 0,51% 1,1% 0,45% 0,95% 31 2016-10-20 20,68 41,36 62,04 82,72 103,40 20,80 41,60 62,40 83,20 104,00 CV 2,2% 0,50% 0,12% 0,35% 0,11% CV 2,1% 1,3% 0,85% 0,66% 0,84% u (Kal) U (k=2) 3,1% 6,7% 1,4% 3,2% 0,89% 2,1% 0,70% 1,6% 0,62% 1,6% u (Kal) U (k=2) 2,3% 5,3% 1,0% 2,2% 0,66% 1,4% 0,51% 1,1% 0,45% 0,95% 64 32 2016-10-20 65 33