Wyklady i tutoriale

Oferta wykładów monograficznych
Krystyna Bartol
Ryby w literaturze greckiej
Wykład poświecony będzie tematyce ichtiologicznej obecnej greckiej poezji i prozie od
Homera do Oppiana. Interesować mnie będą zarówno kwestie kulinarne (np.
zagadnienie niespożywania ryb przez bohaterów Homera, jedzenie ryb w Atenach jako
element „filozofii luksusu”), jak i poetyckie obrazy świata podwodnego (np. Oppiana
świat ryb jako metafora ludzkich zachowań). Poruszone też będą kwestie obecności ryb
w encyklopedycznych i poikilograficznych pismach antyku.
Piotr Bering
Problemy średniowiecznej genologii
Wykład stanowi próbę przedstawienia gatunków literackich łacińskiego średniowiecza.
Z jednej strony omawiane będą kontynuacje antyku, z drugiej natomiast innowacje
powstale w średniowieczu. Wśród omawianych form znajdą się utwory narracyjne (np.
romans), historiograficzne (m. in. kroniki), poetyckie, dramatyczne, hagiograficzne, a
także należące do piśmiennictwa pragmatycznego. Przedstawione zostaną także
średniowieczne podziały gatunkowe oraz ustalenia współczesnej nauki o literaturze.
Radosław Piętka
Rzymska mitologia
Wykład poświęcony będzie poszukiwaniom „ukrytego skarbu rzymskiej mitologii” –
jak rzecz ujęła jedna z badaczek kultury antycznego Rzymu (Mary Beard), nawiązując
najwyraźniej do specyficznego statusu rzymskich mitów, które, wedle powszechnego
mniemania i niejednej naukowej opinii, niemal nie istnieją, a przynajmniej są trudne do
zauważenia. Podczas wykładów omówione zostaną efekty owych poszukiwań –
podejmowanych m.in. przez takich uczonych jak Georges Dumézil, Mary Beard,
Andrea Carandini czy Timothy Wiseman – a także literackie oraz ikonograficzne
wcielenia rzymskich mitów, zarówno antyczne, jak i nowożytne.
Rafał Rosół
Jak działały wyrocznie w starożytnej Grecji?
Grecy często korzystali z rad wyroczni zarówno w kwestiach państwowych, jak i
publicznych. Ale jak właściwie to robili? W jaki sposób postępował np. Grek, który
udawał się do wyroczni z pytaniem dotyczącym własnego życia? Jakie padały pytania i
odpowiedzi? Jak w ogóle wyglądało funkcjonowanie wyroczni od kuchni? Na te i
wiele innych pytań zostaną udzielone odpowiedzi w trakcie wykładu.
Ewa Skwara
Casina Plauta i jej nowożytne przeróbki
Wykład poświęcony będzie szczegółowemu omówieniu jednej z komedii Plauta (której
przekład wkrótce się ukaże w serii „Biblioteki antycznej”). Przewidywane zagadnienia:
fabuła i bohaterowie; niecodzienne kreacje kobiece; komediowe motywy; niezwykłe
przebranie; humor i erotyka; technika sceniczna Plauta; partie śpiewane i ich znaczenie;
problemy translacji; nowożytne przeróbki – od komedii renesansowej po wiek XVIII.
Magdalena Stuligrosz
Poezja i jej zadania w świetle wybranych utworów poetyckich
Wykład będzie poświęcony refleksji metapoetyckiej w twórczości wybranych autorów
greckich (m. in. Homera, Ksenofanesa, Pindara, Teognisa i Kallimacha), z
uwzględnieniem takich aspektów jak funkcje poezji, metaforyczne przedstawienia
sztuki poetyckiej, problem prawdy i kłamstwa oraz poetyckiej pochwały i nagany.
Piotr Urbański
1. Jezuici w kulturze europejskiej 1540-1773
Powstanie i rozwój Towarzystwa Jezusowego; Duchowość jezuicka; Jezuici wobec
tradycji zakonnej; „Szermierze kontrreformacji”?; Szkolnictwo jezuickie jako
zwieńczenie ideałów edukacji humanistycznej; Poezja nowołacińska jezuitów; Sztuki
piękne i muzyka; Jezuici wobec „nowego świata” (misje); Czarna legenda jezuitów.
2. Zakony monastyczne (benedyktyni, cystersi) w Polsce XVI-XVIII w.
Ideał monastyczny w kulturze zachodniej Europy; Św. Benedykt z Nursji i jego Reguła;
Klasztor: raj czy więzienie?; Historia zakonów monastycznych w średniowieczu;
Monastycyzm w XVI-XVII w: dziedzictwo średniowieczne wobec wyzwań humanizmu
renesansowego; Benedyktyni i cystersi jako twórcy kultury; Literatura nowołacińska
benedyktynów i cystersów w Polsce.
Elżbieta Wesołowska
Mistyfikacje i sławne anonimy w literaturze rzymskiej
Antyczna literatura rzymska zawiera pewna liczbę utworów niepewnego autorstwa,
które w czasach nowożytnych były przedmiotem gorących dyskusji. Wiemy także o
tekstach swego czasu bardzo ważnych, które jednak z rożnych powodów nie zachowały
się do naszych czasów. Te zaginione utwory z kolei prowokowały niekiedy do mniej
czy bardziej udanych mistyfikacji. Na kilku przykładach utworów obu kategorii
postaram się pokazać, na czym polegało dochodzenie do filologicznej, obiektywnej
prawdy o tekście, jako produkcie swego twórcy.
Oferta tutoriali
A Tutoriale łacińskie:
Aleksandra Arndt
Przedstawienia drzew w literaturze rzymskiej
Tutorial dotyczył będzie rozmaitych sposobów, na jakie funkcjonuje motyw drzewa w
prozie oraz poezji rzymskiej epok: augustowskiej i cesarstwa.
Piotr Bering
Jak pisać historię? Refleksja nad warsztatem historyka w antyku i średniowieczu
Najbardziej znane uwagi o historii sformułował Cyceron. Ale oprócz niego uwagi o
historyku jako pisarzu i jego powinnościach wygłaszali inni historycy rzymscy. To
dziedzictwo antyku zostało podjęte i rozwinięte przez historyków średniowiecznych.
Spróbujemy przyjrzeć się wybranym tekstom, z których wynika jak należy pisać
historię.
Monika Miazek-Męczyńska
Kobiety do piór! Hroswitha, Hildegarda, Heloiza, czyli uczone mniszki epoki
średniowiecza i ich twórczość
Celem tutorialu jest wspólne postawienie pytania o obecność kobiet w życiu literackim i
intelektualnym wieków średnich oraz przyjrzenie się utworom, które wyszły spod pióra
trzech średniowiecznych autorek. Dobrane teksty ukażą bogactwo gatunkowe kobiecej
twórczości – od sztuk dramatycznych, przez poezję, hagiografię i utwory teologiczne,
po epistolografię.
Radosław Piętka
Rzymska fauna fantastyczna (Cezar, Lukan, Swetoniusz, Pliniusz Starszy,
Laktancjusz)
Zoologia fantastyczna to, paradoksalnie, trudna do zignorowania dziedzina
humanistyki, zgłębiana współcześnie przez takich autorów, jak choćby Jorge Luis
Borges czy Heinz Mode (autor Fantastycznego świata istot mieszanych). Literatura
rzymska – od Juliusza Cezara do Laktancjusza – stanowi nader bogate źródło informacji
na ten temat, co pozwala nie tylko sporządzić spis imaginacyjnego inwentarza, ale też
zastanowić się nad funkcjami, jakie stworzenia fantastyczne pełnią w literaturze,
występując na przykład w roli kulturowego „demarkatora”, który oddziela cywilizację
od barbarii, albo nośnika rozmaitych symbolicznych znaczeń.
Marlena Puk
Idem aliter - gęsi kapitolińskie, Tarpeja i wylew Tybru w utworze prozaicznym i
przekazie poetyckim
Podczas proponowanych zajęć zostaną ukazane i przeanalizowane przykłady na
potraktowanie tego samego tematu w prozie i w poezji rzymskiej. Jako materiał
ilustracyjny posłużą fragmenty dotyczące wydarzeń z dziejów Rzymu, takie jak: najazd
Gallów, zdrada Tarpeji oraz wylew Tybru. Przedmiotem lektury będą teksty autorstwa
Liwiusza, Wergiliusza, Propercjusza, Pliniusza Młodszego i Horacego.
Ewa Skwara
Renesansowe komedie humanistyczne
Komedia humanistyczna powstała w XV wiecznej Italii jako wyraz naśladowania i
twórczego współzawodnictwa z utworami Plauta i Terencjusza. Na fali tej emulacji
swoje sztuki stworzyli Petrarka (Philologia – zaginęła), Vergerio (Paulus, ok. 1390),
Alberti (Philodoxios, ok. 1426), Ugolino (Philogenia, przed 1437) czy Piccolomini
(Chrysis 1444). Tutorial proponuje lekturę jednej z tych komedii renesansowych
(Chrysis lub Paulus). Ich łacina jest bardzo klasyczne i nie sprawia większych
trudności.
Mateusz Stróżyński
1. Pange, lingua, mysterium! Poezja religijna XIII wieku
2. Memoriale św. Anieli z Foligno jako przykład duchowości kobiet w późnym
średniowieczu.
Elżbieta Wesołowska
Owidiusz w rywalizacji z samym sobą
Owidiusz jako poeta o niezwykłej samoświadomości poetyckiej był mocno
zaangażowany w zabiegi emulacyjne ze swymi poprzednikami z obu obszarów
literatury antycznej. Jednak, nie wystarczało mu to i próbował rywalizować również z
samym sobą. Na kilku przykładach fabularnych całostek w „Fasti” pokażę, w jaki
sposób pewne klisze fabularne zostały przez autora podjęte na nowo i z jakim skutkiem.
Podejmę też próbę odpowiedzi, czy współzawodnicząc z innym twórcą czy z samym
sobą, poeta stosował takie same techniki kompozycyjne.
B Tutoriale greckie:
Krystyna Bartol
Iliada jako poemat o ludzkich emocjach
Tutorial wypełnią czytane i interpretacja wybranych urywków poematu ilustrujących
gniew, strach, litość itp.
Maria Marcinkowska-Rosół
Miłość erotyczna w filozofii antycznej
Przedmiotem zajęć będzie zagadnienie miłości erotycznej w tekstach filozofów
antycznych. Najistotniejsze kwestie, którym się przyjrzymy, to: jak filozofowie
wyjaśniają fenomen miłości i zwłaszcza jego aspekt fizyczny, jak go oceniają oraz jakie
zalecenia formułują pod adresem osób zakochanych. Skonfrontujemy m.in. ujęcie
platońskie, arystotelejskie, stoickie i epikurejskie.
Rafał Rosół
Plutarch z Cheronei jako łowca sensacji
Zachowane pisma Plutarcha stanowią niezwykle ważne źródło do historii, religii i
kultury starożytnych Greków i Rzymian. Jego sądy i wypowiedzi wywarły niezwykle
duży wpływ na nasze obecne pojmowanie świata antycznego. Czy jednak jest on
autorem wiarygodnym? Czy możemy przekazywane przez niego informacje brać za
dobrą monetę? Wiele wskazuje na to, że nie. Wręcz przeciwnie, Plutarch jawi się raczej
nie jako rzetelny informator, lecz raczej jako łowca tanich sensacji, Tutorial będzie
poświęcony lekturze i analizie wybranych passusów z jego „Żywotów”.
Magdalena Stuligrosz
Grecy o zwyczajach biesiadnych
Zajęcia będą poświęcone lekturze fragmentów poezji greckiej (zwłaszcza utworów
elegijnych i poematów gastronomicznych), w których sformułowany został swoisty
kodeks zachowań i norm biesiadnych, wyznaczający przebieg greckiego sympozjonu i
deipnonu.