przeczytaj artykuł - Poradnia Psychologiczno
Transkrypt
przeczytaj artykuł - Poradnia Psychologiczno
Jak chwalić dziecko? Dlaczego w ogóle warto chwalić? Pochwała, inaczej komplementowanie, jest bardzo cennym narzędziem w dłoni każdego rodzica i wychowawcy. Działa jak najsilniejsza nagroda. Pomaga dziecku budować pozytywne i realistyczne wyobrażenie o sobie, daje poczucie, że jest zauważone i ważne oraz satysfakcję z tego, że coś zrobiło dobrze. Pochwała wzbudza w dziecku chęć zrobienia jeszcze raz i jeszcze lepiej tego, za co zostało pochwalone. Chwalmy za drobne, codzienne sprawy Szczególnie ważne jest chwalenie dzieci za tak zwane ‘normalne zachowanie’, czyli takie, które należy do ich codziennych obowiązków, jak np. mycie zębów, odrabianie lekcji, utrzymywanie porządku w pokoju, mówienie „dzień dobry”, a z którym to zachowaniem dziecko ma trudność. Jeśli chcemy pomóc dziecku nauczyć się jakiegoś zachowania, skutecznym sposobem postepowania jest zauważanie tych momentów, gdy mu się ono udaje, gdy mu wychodzi. Im więcej chwalimy za daną czynność, tym większa szansa, że pożądane zachowanie się utrwali i zagości na stałe w repertuarze naszej pociechy. Chwalmy w sposób przemyślany Żeby pochwała służyła dziecku i była skuteczna wychowawczo, warto stosować ją w sposób świadomy. Dlatego też dobrze jest nauczyć się jak mądrze chwalić, ponieważ czasami nieprzemyślana pochwała może wywołać w dziecku negatywne odczucia, np. zwątpienie w wiarygodność osoby chwalącej, natychmiastowe zaprzeczenie, obawę, czy to aby nie manipulacja, a nawet złość i frustrację. Może się tak zdarzyć, gdy dziecko poczuje się przez dorosłego ocenione lub gdy w pochwale zawarty jest ukryty nieprzyjemny przekaz np. „Tym razem dobrze Ci poszło (..ale tak zazwyczaj wychodzi Ci kiepsko)”, „Całkiem nieźle to wykonałeś (..ale tak naprawdę to jest słabo zrobione)”, „Widzisz, jak chcesz to potrafisz (jesteś patentowanym leniem)”, „Ładnie posprzątane, ale pod łóżkiem jest mnóstwo kurzu (..niby się postarałeś, ale wyszło jak zawsze)”. Jak zatem chwalić dzieci, aby komplement utwierdzał dziecko w przekonaniu, że naprawdę zauważamy i doceniamy to, co dobrze zrobiło? Pochwała na kilka sposobów – jest w czym wybierać Możemy komplementować dziecko stosując różne metody. Zazwyczaj dorośli stosują pochwałę indywidualną, czyli bezpośrednio skierowaną do dziecka. Może to być pochwała w formie gestu, np. uścisk dłoni, poklepanie po plecach, przytulenie, gest podniesionego kciuka („dobra robota”) lub pochwała przy użyciu słów. Dobra pochwała słowna, to opis tego, co się widzi lub czuje w związku z zachowaniem lub pracą dziecka. Przykładowo, gdy dziecko pokazuje dorosłemu wiersz, jaki napisało i czeka na pochwałę warto postarać się opisać, co nam się podoba w wierszu, wypunktować co szczególnie zrobiło na nas wrażenie, powiedzieć o uczuciach jakie w nas wzbudził np. ”Jestem pod wrażeniem twojego wiersza o wiośnie. Szczególnie podoba mi się ten fragment o zapachach łąki; czytając go czułam się prawie tak, jakbym tam była!”. Po wysłuchaniu takiej opinii dziecko wie konkretnie co nam się spodobało w jego pracy, potrafi pochwalić siebie samo i jest gotowe by działać dalej: „Umiem pisać dobre wiersze, jutro napiszę jeszcze jeden”. Innym sposobem chwalenia, kiedy również stosuje się opis, jest dodanie w wypowiedzi słowa lub dwóch podsumowujących godne pochwały zachowanie dziecka np. „ Powiedziałeś, że będziesz w domu o szóstej i jest dokładnie szósta. To się nazywa punktualność!” lub „Od godziny uczysz się słówek, to się nazywa wytrwałość!”. Chodzi o to, by znaleźć słowo, które powie dziecku coś o nim samym, coś czego nie wiedziało przedtem, aby dać mu nowe spojrzenie na siebie. Podobnym sposobem chwalenia jest tak zwane potrójne komplementowanie. Tutaj zwracamy uwagę na dziecko, gdy robi coś poprawnie lub dobrze. Podczas chwalenia mówimy trzy rzeczy: wyrażamy zadowolenie, np. „Świetna robota!”, doceniamy trud włożony w pracę, np. „To nie było łatwe!” i na koniec prosimy o wyjaśnienie „Jak to zrobiłeś?”. Po takiej reakcji dorosłego, dziecko wie, że zostało docenione i ma możliwość opowiedzieć więcej o czynności, z której jest dumne. Przydatnym sposobem chwalenia jest pochwała pośrednia, tak zwane szeptane komplementowanie. Tutaj możemy pochwalić dziecko przy kimś innym (drugim rodzicu, babci, nauczycielu) tak, żeby dziecko to słyszało (choć dziecku wydaje się, że my nie wiemy, że słyszy) np. mama mówi do taty, który wrócił z pracy: „Jacek napisał dziś bardzo ciekawy wiersz, a jak dobrał słowa do opisu zapachów wiosny, myślę, że ma prawdziwy talent pisarski!”. Istnieje jeszcze pochwała publiczna, czyli skomplementowanie dziecka w jakimś gronie, np. rodzinnym, na forum klasy. Taka pochwała jest bardzo doceniająca i dowartościowująca; pokazuje, że osoba chwaląca jest szczerze zadowolona z osoby chwalonej. Jednak przy jej stosowaniu trzeba uważać, bo może być dla dziecka krępująca. Szczególnie warto uważać z jej stosowaniem przy nastolatkach, bo mogą ją wręcz odebrać jako karę czy manipulację! Z takiej pochwały cieszą się zazwyczaj młodsze dzieci, które lubią być w centrum uwagi. Wszystkie dzieci potrzebują pochwały! Każde dziecko chce być zauważane i doceniane. Szczególnie ważne jest chwalenie tzw. trudnych dzieci, czyli sprawiających dorosłym różnego rodzaju kłopoty. Tutaj sprawdza się zasada, że dziecko staje się tym, czym je karmimy. Jeśli będziemy zauważać dobre rzeczy w dziecku, dziecko takie będzie się stawało. Nie ma dziecka, którego nie dałoby się za coś pochwalić, czasami trzeba się tylko dobrze przyjrzeć! Pomocnym sposobem jest zapytanie samego dziecka, które jest świetnym ekspertem od swojej osoby, za co dziś mogę Cię pochwalić, co Ci się dziś udało, z czego jesteś dumny? Bibliografia: Faber, E.Mazlish „Jak mówić żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby do nas mówiły”. B. Chrzanowska-Pietraszuk, A. Salwa-Kazimierska „Nie chcę…, nie mogę…, nie będę…poradnik dla rodziców jak skutecznie radzić sobie z trudnymi zachowaniami dzieci”. E. Majchrowska, S. Rzepczak, Materiały szkoleniowe: Metoda KIDS’ SKILLS – DAM RADĘ. Opracowała: psycholog - Anna Rytel-Andrianik