PRAWO WODNE Zakres szkolenia Wstęp do prawa wodnego Wstęp

Transkrypt

2011-11-22
Zakres szkolenia
PRAWO WODNE
1. Wprowadzenie do Ustawy Prawo Wodne
2. Zasady ogólne Prawa Wodnego
3. Obowiązki Gmin wynikające z ustawy Prawo
Wodne
4. Naruszenie stanu wód na gruncie
5. Powodzie
6. Spółki wodne
7. Nowoczesne metody oceny stanu jakości wód
8. Różnorodność biologiczna dolin małych rzek
Wstęp do prawa wodnego
• Pierwsza ustawa regulująca zasady
gospodarowania wodami w Polsce została
wprowadzona 19 września 1922 r. (Ustawa
Wodna);
• Ustawa była wzorowana na najnowszych
wówczas rozwiązaniach zachodnioeuropejskich tj. na austriackim prawie
wodnym oraz pruskiej ustawie wodnej;
Wstęp do prawa wodnego
• Po II wojnie światowej Ustawa z 1922 roku
została znowelizowana w 1962 r.
• Kolejna wersja Prawa Wodnego została
uchwalona w 1974 r.
Prawo Wodne a przepisy unijne
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z 23 października 2000 r. zawiera stwierdzenie
„woda nie jest produktem handlowym tak jak każdy
inny, ale raczej dziedzicznym dobrem, które musi być
chronione, bronione i traktowane jako takie”. Woda
powinna być traktowana jako dobro całej Wspólnoty
i osiąganie celów nakreślonych w dyrektywie dyktuje
potrzebę podejmowania zintegrowanych działań
Państw Członkowskich.
• Zadania Państw Członkowskich zostały sformułowane
w Ustawie Prawo Wodne.
Prawo Wodne
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dział I. Zasady ogólne.
Dział II. Korzystanie z wód.
Dział III. Ochrona wód.
Dział IV. Budownictwo wodne.
Dział V. Ochrona przed powodzią oraz suszą.
Dział VI. Zarządzanie zasobami wodnymi.
Dział VII. Spółki wodne i związki wałowe.
Dział VIII. Odpowiedzialność za szkody.
Dział IX. Przepisy karne.
Dział X. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy
przejściowe i końcowe
1
2011-11-22
Przepisy ogólne
Zrównoważony rozwój
• Art. 1.1. Ustawa reguluje gospodarowanie
wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju, a w szczególności kształtowanie i
ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód
oraz zarządzanie zasobami wodnymi.
• Zasada zrównoważonego rozwoju została w
Polsce podniesiona do rangi podstawowej
zasady ustrojowej, a powinności państwa
polegająca na zapewnieniu ochrony
środowiska przy respektowaniu tej zasady
uznana została w tym artykule za równoważny
obowiązek Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483)
Rozdział I
Rzeczypospolita
Art.5
Rzeczypospolita Polska strzeże niepodległości i
nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia
wolności i prawa człowieka i obywatela oraz
bezpieczeństwa obywateli, strzeże dziedzictwa
narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska,
kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Przepisy ogólne
• Sformułowanie zawarte w art. 5 Konstytucji
znalazło odbicie w art. 38 ust. 4, art. 63, 70
ust. 4, art. 112 i 155 a Ustawy Prawo Wodne.
Przepisy te nakładają na organy administracji
publicznej obowiązek zapobiegania skutkom
degradacji środowiska i obowiązek
zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego.
Pojęcie rozwoju zrównoważonego
• W Unii Europejskiej zrównoważony rozwój postrzega się jako ogólną
strategię perspektywy europejskiego rozwoju. Rozwój ten dotyczy
wszystkich działań ludzkich i stanowi proces przemian społecznych i
ekonomicznych – racjonalnie wykorzystujących dla ludzkości zasoby
przyrody dzisiaj i w przyszłości (Sumień, 1998)
• Wg ustawy Prawo Ochrony Środowiska zrównoważony rozwój to taki
rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania
działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem
równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów
przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia
podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli
zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń
Przepisy ogólne
• Art. 1.1. Ustawa reguluje gospodarowanie
wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju, a w szczególności kształtowanie i
ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód
oraz zarządzanie zasobami wodnymi.
2
2011-11-22
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
• Gospodarowanie wodami – ciągła i systematyczną
dbałość o racjonalne zarządzanie zasobami wody, w
sposób przynoszący pożądany pożytek społeczny, z
wyłączeniem wszelkich przejawów marnotrawstwa;
• Do zarządzania wodami konieczne jest uzyskanie
uprawnienia do jego wykonywania, co może nastąpić
z woli ustawodawcy lub właściciela wody.
• Art.1.1a Ustawa reguluje sprawy własności wód oraz
gruntów pokrytych wodami, a także zasady
gospodarowania tymi składnikami w odniesieniu do
majątku Skarbu Państwa
• 2. Gospodarowanie wodami jest prowadzone z
zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego
traktowania zasobów wód powierzchniowych i
podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
• Art.1.3 Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę
wspólnych interesów i jest realizowane przez
współpracę administracji publicznej, użytkowników
wód i przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby
uzyskać maksymalne korzyści społeczne
• Art. 1.4 Gospodarowanie wodami jest
prowadzone w taki sposób, aby działając w
zgodzie z interesem publicznym, nie
dopuszczać do wystąpienia możliwego do
uniknięcia pogorszenia ekologicznych funkcji
wód oraz pogorszenia stanu ekosystemów
lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio
zależnych od wód.
SPÓŁKI WODNE
Przepisy ogólne
• Art. 1.5 Gospodarowanie wodami jest oparte
na zasadzie zwrotu kosztów usług wodnych,
uwzględniających koszty środowiskowe i
koszty zasobowe.
Przepisy ogólne
• Art. 2 przedstawia systematykę i przedmiotowy
zakres regulacji ustawowej. Ma za zadanie wskazać,
jakie funkcje społeczno-gospodarcze pełni
zarządzanie wodami.
• Art. 2.1. Zarządzanie zasobami wodnymi służy
zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki,
ochronie wód i środowiska z tymi zasobami, w
szczególności w zakresie:
3
2011-11-22
Przepisy ogólne
1. Zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności;
• Rozwój gospodarki powoduje szybki wzrost zapotrzebowania
na wodę , która nie zawsze w danym środowisku występuje
w wystarczających ilościach i w odpowiedniej jakości.
• Zadanie to należy do podstawowych, obowiązkowych zadań
terenowej administracji publicznej. Są to zadania o
charakterze użyteczności społecznej, nazywane publicznymi
usługami komunalnymi.
Przepisy ogólne
3. Utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i
od wody zależnych;
• Utrzymanie ekosystemu wodnego polega na czynnościach
zmierzających do ochrony procesów naturalnych
występujących pomiędzy różnymi zlewiskami wodnymi i ich
zasobami.
• Gospodarowanie ekosystemami wodnymi dąży do
zachowania równowagi w przyrodzie.
Przepisy ogólne
2. Ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz
niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją;
• Do zakresu gospodarowania wodami należy zapobieganie
niewłaściwej eksploatacji (poboru zbyt dużych ilości wody
powodujące np. naruszenie przepływów nienaruszalnych w
ciekach wodnych, używanie wód podziemnych do celów
przemysłowych)
Przepisy ogólne
4. Ochrony przed powodzią oraz suszą
• Ochrona przed powodzią jest uregulowana w artykułach 7988 ustawy i należy do zadań podmiotów administracji
publicznej.
5. Zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu
• Zasoby wodne wpływają na wielkość produkcji rolniczej,
woda jest obok temperatury i gleb głównym czynnikiem
plonotwórczym.
• Woda jest również czynnikiem niezbędnym do rozwoju
przemysłu, a korzystanie z wód na cele przemysłowe
wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
6. Zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz
rekreacją
• Warunkiem wykorzystania wód na potrzeby turystyki,
sportów wodnych i rekreacji jest wysoka jakość wód.
• Jednocześnie korzystanie z wód na potrzeby turystyki, sportu
i rekreacji nie może powodować pogorszenia stanu
ekologicznego wód i ekosystemów od wód zależnych.
• Jeżeli rekreacyjne korzystanie z wód odbywa się na
powierzchniowych wodach publicznych, jest powszechnym
korzystaniem z wód dozwolonym każdemu bez
indywidualnego uprawnienia i nieodpłatnie.
7. Tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego
oraz rybackiego wykorzystania wód
• Wody płynące noszą w sobie energię kinetyczną, którą
można przekształcić w pracę w turbinie wodnej i uzyskać z
niej energię elektryczną. Jest to jednocześnie tanie i wysoce
opłacalne naturalne źródło energii;
• Rybackie korzystanie z wód następuje przez tworzenie
obwodów rybackich i oddanie ich w użytkowanie na
podstawie ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie
śródlądowym;
4
2011-11-22
Przepisy ogólne
7. Tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego
oraz rybackiego wykorzystania wód
• Rybackie wykorzystanie wód jest możliwe tylko wówczas,
gdy wody nadają się do chowu i hodowli;
• Gospodarowanie wodą uwzględniające potrzeby rybackie
polega na zapewnieniu odpowiedniej jakości wód.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Art. 2 ustawy określa instrumenty zarządzania
zasobami wodnymi
Art. 2.2 Instrumenty zarządzania zasobami
wodnymi stanowią:
Przepisy ogólne
Plany gospodarki wodnej nie stanowią przedmiotu Ustawy Prawo
wodne, a są objęte ustawą Prawo ochrony środowiska.
Przy sporządzaniu koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju
określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania powstawaniu
zanieczyszczeń i zapewniające ochronę właściwego stanu
środowiska, przy szczególnym uwzględnieniu gospodarki wodnej.
Również w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
uwzględnia się regulacje zawarte w przepisach prawa wodnego w
odniesieniu do warunków korzystania z wód dorzecza oraz stref
ochronnych ujęć wód i obszarów chronionych zbiorników wód
podziemnych.
2. Pozwolenia wodnoprawne;
• Pozwolenia wodnoprawne są instrumentem prawnym
mającym na celu ochronę zasobów wodnych.
• Pozwolenie wodnoprawne jest decyzją
administracyjną tworzącą skutek prawny nie z mocy
ustawy, ale na skutek wydania jej przez właściwy
organ administracji publicznej
• Decyzja taka uprawnia podmiot lub jednostkę
administracyjną do szczególnego korzystania z wody.
• Pozwolenie określa prawa i obowiązki strony, na rzecz
której zostało wydane.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
2. Pozwolenia wodnoprawne;
• W pozwoleniu wodnoprawnym określane są
szczegółowe uprawnienia podmiotu
korzystającego z zasobów wodnych
stwarzające podstawy do ingerencji organów
administracyjnych w sprawy prawidłowego
gospodarowania wodą.
3. Opłaty i należności w gospodarce wodnej;
• Należności stanowią odpłatność za korzystanie ze
śródlądowych dróg wodnych będących własnością
Skarbu Państwa;
• Opłaty są pobierane za rybackie korzystanie z
publicznych śródlądowych wód powierzchniowych
płynących, oddanych w użytkowanie, mogą też być
pobierane za korzystanie z gruntów pod wodami;
• Opłaty za korzystanie ze środowiska są ponoszone,
między innymi, za wprowadzanie ścieków do wód lub
do ziemi oraz za pobór wody.
1. Planowanie w gospodarowaniu wodami;
5
2011-11-22
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
3. Opłaty i należności w gospodarce wodnej;
• Wymienione opłaty ponosi podmiot określony w
pozwoleniu wodnoprawnym;
• Jeśli podmiot korzystający ze środowiska czyni to
bez pozwolenia wodnoprawnego lub innej
wymaganej decyzji ponosi podwyższone opłaty,
jeśli z przekroczeniem lub naruszeniem
warunków określonych w pozwoleniu lub innej
decyzji – niezależnie od opłaty ponosi
administracyjną karę pieniężną;
3. Kataster wodny;
• Kataster wodny jest zbiorem informacyjnym o
gospodarowaniu wodami;
• Prowadzone są dwa katastry, jeden przez
Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej
(informacje mające podstawowe znaczenie dla
gospodarki wodnej kraju), drugi – przez
dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej (dane dotyczące gospodarki wodnej w
skali regionu).
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
3. Kataster wodny;
W Dziale I katastru wodnego gromadzi się i aktualizuje dane dotyczące:
•
sieci hydrograficznej oraz hydrologicznych i meteorologicznych posterunków obserwacyjno-pomiarowych;przebiegu granic
obszarów zlewni, dorzeczy i regionów wodnych;
•
zasobów wód podziemnych, lokalizacji głównych zbiorników wód podziemnych oraz sieci stacjonarnych obserwacji wód;
•
ilości i jakości zasobów wód powierzchniowych oraz podziemnych;
•
wielkości poboru wody powierzchniowej i podziemnej;
•
źródeł i charakterystyki zanieczyszczeń punktowych oraz obszarowych;
•
stanu biologicznego środowiska wodnego oraz terenów zalewowych;
•
obwodów rybackich oraz rybackiej przydatności wód (bonitacji);
•
użytkowania wód wraz z charakterystyką korzystania z wód;
•
pozwoleń wodnoprawnych oraz pozwoleń zintegrowanych wydawanych na podstawie przepisów ustawy - Prawo ochrony
środowiska dotyczących korzystania z wody;
– ilości i rodzaju substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego określonych w pozwoleniach, o których
mowa w pkt 9;
•
urządzeń wodnych;
•
stref i obszarów ochronnych oraz obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, ustanowionych na podstawie
ustawy;
•
spółek wodnych.
Dział II katastru wodnego zawiera:
•
program wodno-środowiskowy kraju;
•
plany, o których mowa w art. 113 ust. 1 pkt 1a-3;
•
listy, o których mowa w art. 90 ust. 1 pkt 8 i w art. 92 ust. 3 pkt 14
3. Kataster wodny;
Dział II katastru wodnego zawiera:
• program wodno-środowiskowy kraju;
• plany, o których mowa w art. 113 ust. 1 pkt 1a-3
• listy, o których mowa w art. 90 ust. 1 pkt 8 i w art. 92 ust. 3
pkt 14
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
3. Kontrola gospodarowania wodami;
• Kontrolowane są organy, którym powierzono
prowadzenie gospodarki wodnej;
• Zadania kontrolne prowadzą Prezes
Krajowego Zarządu oraz dyrektorzy
regionalnych zarządów gospodarki wodnej;
• Kontrolę jakości wód prowadzą Inspekcja
Sanitarna oraz Inspekcja Ochrony
Środowiska.
Art. 3. 1. Zarządzanie zasobami wodnymi jest
realizowane z uwzględnieniem podziału państwa
na obszary dorzeczy i regiony wodne.
Art. 3.3. Rada Ministrów określi, w drodze
rozporządzenia:
4) Regionalne zarządy gospodarki wodnej,
wskazując regiony wodne objęte zasięgiem
terytorialnym ich działania oraz siedziby
poszczególnych regionalnych zarządów
gospodarki wodnej.
6
2011-11-22
Przepisy ogólne
Art. 4.1. Organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są:
1. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej (Minister Środowiska);
2. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – jako centralny organ
administracji rządowej, nadzorowany przez ministra właściwego do
spraw gospodarki wodnej;
3. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej – jako organ
administracji rządowej niezespolonej, podlegający Prezesowi Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej;
4. Wojewoda;
5. Organy jednostek samorządu terytorialnego
Przepisy ogólne
1. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej
(Minister Środowiska);
Minister Środowiska działa na poziomie nadzoru
nad niższymi organami, a w szczególności
sprawuje nadzór nad działalnością Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej, któremu głównie
przysługują uprawnienia do gospodarowania
wodami w sprawach zarządzania i korzystania z
wód.
Ministrowi przysługują współuprawnienia do
wydawania aktów wykonawczych do ustawy.
Przepisy ogólne
2. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – jako
centralny organ administracji rządowej, nadzorowany
przez ministra właściwego do spraw gospodarki
wodnej;
Prezes KZGW wykonuje zadania określone w art. 11, 90 i
91 ustawy, prowadzi kataster wodny dla obszaru
państwa i sprawuje kontrolę gospodarki wodami.
Prezes KZGW pełni funkcje organu wyższego stopnia w
rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego
w stosunku do marszałków województw i dyrektorów
regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Jest
organem odwoławczym od decyzji dyrektora RZGW.
Przepisy ogólne
3. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej – jako organ administracji rządowej
niezespolonej, podlegający Prezesowi
Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej;
• Jest to organ administracji rządowej
niezespolonej, podlegający Prezesowi KZGW
Przepisy ogólne
Do kompetencji dyrektora RZGW należy:
•
•
•
•
•
•
•
•
.
Ustanawianie i znoszenie obwodów rybackich;
Zawieranie umów o oddanie w użytkowanie obwodów rybackich;
Wydawanie decyzji o których mowa w art. 40 ust. 3 ustawy. (Dyrektor regionalnego
zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazu wprowadzania do
ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk oraz plaż publicznych nad
wodami, ścieków innych niż wymienione w ust. 2 pkt 1, jeżeli wystąpi istotna potrzeba
ekonomiczna lub społeczna , a zwolnienie nie spowoduje zagrożenia dla jakości wód);
Określanie w drodze rozporządzenia, wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na
zanieczyszczenia ;
Opracowanie w formie rozporządzenia, programu działań mających na celu ograniczenie
odpływu azotu ze źródeł rolniczych;
Ustala strefę ochronną ujęć wody i obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych;
Prowadzi kataster wodny dla regionu wodnego i kontrolę gospodarowania wodami w
rejonie wodnym;
Jest organem pierwszej instancji, orzekającym w sprawach wymienionych w art. 40 ustawy.
.
7
2011-11-22
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Do kompetencji dyrektora RZGW należy:
• W szczególnych przypadkach dyrektor RZGW jest
organem właściwym do wydania pozwolenia
wodnoprawnego (w przypadku gdy szczególne
korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń
wodnych, w całości lub w części, odbywa się na
terenach zamkniętych w rozumieniu przepisów
ustawy Prawo ochrony środowiska, a odrębne
przepisy nie stanowią inaczej.
5. Organy jednostek samorządu terytorialnego;
Marszałek województwa jest organem uprawnionym do wydawania pozwoleń
wodnoprawnych w stanach określonych w art. 140 ust. 2 tj:
• Jeżeli szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych lub
eksploatacja instalacji bądź urządzeń wodnych jest związane z przedsięwzięciami
lub instalacjami, o którym mowa w art. 378 ust. 2a Prawa ochrony środowiska :
1) przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana
instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco
oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
2) przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w
rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych niż
wymienione w pkt 1.
.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
• O których mowa w art. 122 ust. 1, jeżeli dotyczą korzystania z wód i
wykonywania urządzeń wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych
usytuowanych na wodach płynących, będących przedsięwzięciem
mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
• Na wykonanie budowli przeciwpowodziowych;
• Na przerzuty wody i wykonanie niezbędnych do tego urządzeń
wodnych;
• Na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących
rozwój glonów;
• Na wydobywanie z wód powierzchniowych kamienia, żwiru, piasku
oraz innych materiałów;
• Na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków
przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla
środowiska pochodzących z instalacji o których mowa w pkt 1
• Wszystkie o którym mowa w art. 122, wymagane przedsięwzięcia,
jeżeli jest organem właściwym do wydania jednego z tych pozwoleń;
• Na wspólne korzystanie z wód, o którym mowa w art. 130, jeżeli jest
organem właściwym do wydania do wydania pozwolenia
wodnoprawnego dla jednego z zakładów.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
• Marszałek województwa wykonuje prawa
właścicielskie w stosunku do wód publicznych
stanowiących własność Skarbu Państwa,
istotnych dla regulacji stosunków wodnych
związanych z potrzebami rolnictwa, i do wód
które nie są objęte kompetencjami ministra,
Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki
Wodnej i dyrektora parku narodowego.
• Starosta jest organem właściwym do:
1. Rozgraniczenia gruntów z wodami, o jakich stanowi art. 15 ust. 2 pkt 3;
2. Wydawania pozwoleń wodnoprawnych z zastrzeżeniem zamieszczonym
w art. 140 ust. 2 i 2a (przypadki gdy właściwym organem jest marszałek
województwa);
3. Zatwierdzania statutu spółki wodnej;
4. Sprawowania nadzoru i kontroli nad działalnością spółek wodnych;
5. Orzekania o nieważności uchwał organów spółki wodnej i wstrzymywania
ich wykonania;
6. Rozwiązania zarządu spółki i ustanowienia w drodze decyzji zarządu
komisarycznego;
7. Wyznaczenia likwidatora spółki, zatwierdzania jego sprawozdań i
występowania z wnioskiem o wykreślenie spółki z katastru wodnego.
8
2011-11-22
Przepisy ogólne
Organami, które mają wpływ na
gospodarowanie wodami, są także główny
inspektor ochrony środowiska, wojewódzki
inspektor ochrony środowiska oraz
Państwowa Inspekcja Sanitarna. Organy te
prowadzą kontrolne badania jakości wód
powierzchniowych i podziemnych.
Podział wód
• Wody powierzchniowe i grunty pod tymi wodami podlegają
przepisom regulującym planowanie przestrzenne.,
przepisom prawa wodnego i prawa ochrony środowiska;
• Wody podziemne podlegają częściowo tym samym
regulacjom, co wody powierzchniowe, a także: Ustawie
Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 05.228.1947), Ustawie
o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach
ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych
(Dz.U.05.167.1399) i rozporządzeniu Rady Ministrów w
sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek,
wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z
określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin
podstawowych (Dz.U.06.32.220).
Podział wód
• 3. Śródlądowe wody powierzchniowe dzielą się
na:
• 1) płynące, do których zalicza się wody:
• a) w ciekach naturalnych, kanałach oraz w
źródłach, z których cieki biorą początek;
• b) znajdujące się w jeziorach oraz innych
naturalnych zbiornikach wodnych o ciągłym bądź
okresowym naturalnym dopływie lub odpływie
wód powierzchniowych
• c) znajdujące się w sztucznych zbiornikach
wodnych usytuowanych na wodach płynących;
Podział wód
• Art. 5.1 . Wody dzielą się na powierzchniowe i
podziemne.
• 2. Wody, z wyjątkiem wód morza
terytorialnego i morskich wód wewnętrznych,
są wodami śródlądowymi.
• Wody powierzchniowe występują na
powierzchni ziemi, a wody podziemne
występują w skałach i pod powierzchnią ziemi.
Podział wód
• Wspólnymi zasadami w odniesieniu do obu
rodzajów wód jest ich ochrona i racjonalne
korzystanie z nich.
Podział wód
• Zapis prawny o wodach płynących jest
nieścisły, gdyż nie wskazuje, gdzie należy
zaliczyć wody płynące okresowo. Zwłaszcza
dotyczy to sytuacji woda w ciekach
okresowych nie pochodzi ze źródeł tylko z
opadów.
9
2011-11-22
Podział wód
• 3. Śródlądowe wody powierzchniowe dzielą
się na:
• 2) stojące, do których zalicza się wody
znajdujące się w jeziorach oraz innych
naturalnych zbiornikach wodnych
niezwiązanych bezpośrednio, w sposób
naturalny, z powierzchniowymi wodami
płynącymi.
Podział wód
• Wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się
w granicach nieruchomości gruntowej stanowią
własność właściciela tej nieruchomości według
zasady: czyją własność stanowią grunty, tego
własnością jest woda;
• Wody płynące stanowiące własność Skarbu
Państwa są wodami publicznymi i własność wody
przekłada się na własność gruntu pod wodą w
granicach określonych liniami brzegów;
• Brak przepisu wyraźnie określającego czyją
własność stanowią wody płynące.
Przepisy ogólne
• Art. 8.1. W zakresie uregulowanym w ustawie z
dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i
górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947)
ustawy nie stosuje się do:
1. Poszukiwania i rozpoznawania wód
podziemnych;
2. Solanek, wód leczniczych, oraz termalnych;
3. Wprowadzania do górotworu wód
pochodzących z odwodnienia zakładów
górniczych oraz wykorzystywanych wód, o
których mowa w pkt. 2;
Podział wód
• Do wód stojących, poza jeziorami o wodach
zamkniętych, należy zaliczyć wody w oczkach
wodnych, stawach, studniach i rowach
melioracyjnych;
• Pod kątem gospodarczym wody stojące służą
interesom właścicieli gruntów, na których
występują;
• Wody płynące mają większe znaczenie
gospodarcze, gdyż służą nie tylko potrzebom
gospodarstwa domowego i rolnego, ale celom
ogólnospołecznym.
Przepisy ogólne
• Art. 7 Przepisy ustawy mają zastosowanie do
wód śródlądowych oraz morskich wód
wewnętrznych , z wyłączeniem morskich wód
wewnętrznych Zatoki Gdańskiej.
Przepisy ogólne
Art. 8.2. Przepisów ustawy nie stosuje się do korzystania z
wód zgromadzonych za pomocą urządzeń oraz
instalacji technicznych niebędących urządzeniami
wodnymi.
• Jeśli korzystanie z wód zgromadzonych następuje za
pomocą urządzeń i instalacji technicznych, które nie
są urządzeniami wodnymi w rozumieniu ustawy, to
nie mają zastosowania przepisy Prawa wodnego.
Przykładem są tu wody w studniach, zbiornikach
przeciwpowodziowych, basenach, oczkach wodnych.
(oczka wodne to naturalne śródpolne i śródleśne
zbiorniki wodne o powierzchni do 1 ha)
10
2011-11-22
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Art. 9.1. omawia podstawowe pojęcia związane
z gospodarowaniem wodami.
Art. 9.3. Przepisy ustawy, z zastrzeżeniem ust. 4,
nie naruszają postanowień działu II w tytule I
ustawy – Prawo ochrony środowiska.
Art. 9.4. Zasada, o której mowa w ust. 3, nie
dotyczy ust. 1 pkt 25.
Zarówno Prawo wodne, jak i Prawo ochrony środowiska zawierają
przepisy o ochronie wód. Obie ustawy na swój użytek definiuje
używane pojęcia. Art. 9 ust. 3 wyraża zasadę, że wykładnia
określeń ustawowych zamieszczonych w Prawie wodnym nie może
naruszać przepisów o ochronie środowiska.
Przepis określa relacje, jakie zachodzą między Prawem wodnym, a
Prawem ochrony środowiska, gdyż woda jako dobro powszechne
jest przedmiotem ochrony w obu ustawach.
W artykule 9 ust. 4 dopuszczono wyjątek, dotyczący pojęcia „Zakład”.
W obu ustawach (Prawo wodne i Prawo ochrony środowiska)
pojęcia te są zdefiniowane odmiennie. W rozumieniu przepisów
ustawy Prawo wodne przez Zakład należy rozumieć podmiot
korzystający z wód w ramach korzystania szczególnego albo taki
podmiot, który wykonuje urządzenia wodne lub inne działania
wymagające pozwolenia wodnoprawnego.
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Art. 9a. W przypadku realizacji zadań z zakresu wykonywania urządzeń
wodnych lub ochrony przed powodzią i suszą w formie
partnerstwa publiczno-prywatnego, wynagrodzenie partnera
prywatnego może w całości pochodzić ze środków publicznych.
Artykuł wskazuje na źródła pokrywania kosztów związanych z realizacją
zadań urządzeń wodnych służących ochronie przed powodzią i
suszą, a więc podejmowanych w ogólnospołecznym interesie,
wypadku gdy są one realizowane w formie partnerstwa publicznoprywatnego.
Przez partnerstwo o takim charakterze należy rozumieć współdziałanie
podmiotów administracji publicznej z osobami czy też
przedsiębiorstwami prywatnymi, kiedy ich łączne współdziałania
prowadzą do wykonania zadań użyteczności publicznej.
Art. 9a. W przypadku realizacji zadań z zakresu wykonywania urządzeń
wodnych lub ochrony przed powodzią i suszą w formie
partnerstwa publiczno-prywatnego, wynagrodzenie partnera
prywatnego może w całości pochodzić ze środków publicznych.
Artykuł wskazuje na źródła pokrywania kosztów związanych z realizacją
zadań urządzeń wodnych służących ochronie przed powodzią i
suszą, a więc podejmowanych w ogólnospołecznym interesie,
wypadku gdy są one realizowane w formie partnerstwa publicznoprywatnego.
Przez partnerstwo o takim charakterze należy rozumieć współdziałanie
podmiotów administracji publicznej z osobami czy też
przedsiębiorstwami prywatnymi, kiedy ich łączne współdziałania
prowadzą do wykonania zadań użyteczności publicznej.
Prawo własności wód
Art. 10.1. Wody stanowią własność Skarbu Państwa, innych
osób prawnych albo osób fizycznych.
1a. Wody morza terytorialnego, morskie wody wewnętrzne
wraz z morskimi wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej,
śródlądowe wody powierzchniowe płynące oraz wody
podziemne stanowią własność Skarbu Państwa.
2. Wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek
samorządu terytorialnego są wodami publicznymi.
3. Płynące wody publiczne nie podlegają obrotowi
cywilnoprawnemu, z wyjątkiem przypadków określonych
w ustawie.
Prawo wodne wyodrębnia wodę, jako przedmiot samodzielnych uregulowań,
niezależnie od własności gruntu, ze względu na gospodarcze znaczenie
wód płynących. Wody płynące zostały wyodrębnione jako oddzielny od
gruntu przedmiot własności.
Własność wód płynących przypisano podmiotom administracji publicznej, aby
w swej działalności mogły stosować w pewnym zakresie władcze środki
prawne o charakterze administracyjnym, gdy chodzi o korzystanie z wód i
ich ochronę, a także mogły korzystać ze środków cywilnoprawnych do
celów rybactwa i w stosunkach sąsiedzkich, jeżeli gospodarowanie wodą
ujemnie wpływa na grunty sąsiednie.
Wody płynące, wody morza terytorialnego i morskie wody wewnętrzne
zawsze są własnością publiczną. Inne wody są własnością publiczną
wtedy, gdy ich właścicielem jest Skarb Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego.
Wody pozostające poza zakresem wód płynących i stanowiących własność
podmiotów administracji publicznej będą wodami prywatnymi.
11
2011-11-22
Wody płynące publiczne z racji swych funkcji społecznogospodarczych nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu.
Oznacza to, że nie mogą być przedmiotem własności
podmiotów innych niż wymienione w art. 10 ust. 2.
Przez obrót cywilnoprawny rozumie się tu nie tylko pozbycie
się prawa własności do wód, ale także obciążenie tego
prawa inną formą prawną prowadzącą do korzystania z
cudzej rzeczy.
Według art. 13 ust. 2 dopuszczalne jest obciążenie publicznych
śródlądowych wód płynących przez oddanie ich w
użytkowanie obwodów rybackich. W tym wypadku nie
będzie to użytkowanie rzeczy, gdyż woda nie jest rzeczą.
Art. 11 reguluje reprezentację Skarbu Państwa będącego właścicielem wód
publicznych. Skarb Państwa jako osoba prawna we wszystkich czynnościach
gospodarowania i zarządzania swoimi wodami działa przez swoje organy
(jednostki organizacyjne).
Na podstawie artykułu 217 ust. 5 i 5a dokonano podziału jezior stanowiących własność
Skarbu Państwa na jeziora o wodach stojących i na jeziora, w stosunku do których
uprawnienia właścicielskie wykonywały jednostki organizacyjne wymienione w
art. 11 ust. 1 pkt 2 i 4.
Zgodnie z art. 217 ust. 5 w terminie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy Prawo
wodne, tj. do 1 stycznia 2012 r. uprawnienia właścicielskie do jezior o wodach
stojących nadal wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych na warunkach
określonych w ustawie z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
W stosunku do jezior zaliczanych do wód wykorzystywanych do prowadzenia
gospodarki rybackiej (art. 11 ust. 1 pkt 2 i 4) uprawnienia właścicielskie miała do
dnia 31 grudnia 2005 r. Agencja Nieruchomości Rolnych. Po tej dacie na miejsce
Agencji Nieruchomości Rolnych w umowy dotyczące wykonywania rybactwa
śródlądowego wstąpił z mocy prawa dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej.
Jeśli Agencja sama nie prowadzi rybactwa, a wykonuje te zadania przez inne jednostki
(dzierżawców, użytkowników), to zmiana jednostki wykonującej uprawnienie
właścicielskie nie powoduje wygaśnięcia umów uprzednio zawartych z Agencją, a
na jej miejsce z mocy samego prawa, jako strona tych stosunków, wstępuje
dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.
W stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony
przeciwpowodziowej, w szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód
powierzchniowych reprezentantem właścicielskim Skarbu Państwa jest Prezes
Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, który według art. 89 jest centralnym
organem administracji rządowej właściwym w sprawach gospodarowania
wodami, a w szczególności w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z
wód.
Rada Ministrów wydała rozporządzenie z 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych
wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną (Dz.U. z
2003 r. Nr 16, poz. 149), w którym dokonano podziału śródlądowych wód
powierzchniowych, łącząc je w 3 grupy wymienione kolejno w 3 załącznikach do
rozporządzenia.
W załączniku nr 1 do wspomnianego wyżej rozporządzenia
wymieniono wody istotne dla kształtowania zasobów wodnych
oraz ochrony przeciwpowodziowej, w stosunku do których
uprawnienia właścicielskie za Skarb Państwa wykonuje Prezes
Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.
W załącznikach 2 i 3 zamieszczono wykaz wód istotnych do regulacji
stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, w stosunku do których
uprawnienia właścicielskie wykonuje marszałek województwa,
jako zadanie z zakresu administracji rządowej.
Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia powierzyć marszałkowi
województwa wykonywanie uprawnień właścicielskich za Skarb
Państwa w stosunku do innych wód niż określone w ust. 1 pkt 4 i
zaliczyć do wód istotnych na potrzeby rolnictwa wody wymienione
w art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. b i c.
Art. 12. 1. Wody stojące oraz wody w rowach
znajdujące się w granicach nieruchomości
gruntowej stanowią własność właściciela tej
nieruchomości.
2. Uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa w
stosunku do wód stojących oraz wody w rowach,
znajdujących się na terenie nieruchomości
stanowiącej własność Skarbu Państwa, wykonują
podmioty reprezentujące Skarb Państwa w
stosunku do tych nieruchomości, na podstawie
odrębnych przepisów.
Artykuł 12 określa stosunek zachodzący pomiędzy
własnością gruntu, a własnością wody stojącej.
Własność wody stojącej oraz własność wody w
rowach jest określana według zasady: czyją
własność stanowi grunt, ten jest właścicielem
wody. Jest to więc odwrotność zasady
obowiązującej przy wodach powierzchniowych
płynących.
Grunty pokryte wodami powierzchniowymi
płynącymi stanowią własność właściciela tych
wód w granicach określonych liniami brzegów.
12
2011-11-22
Art. 13 .1 Ryby oraz inne organizmy żyjące w wodzie stanowią jej pożytki, do
pobierania których jest uprawniony właściciel wody.
Art. 14. 1. Grunty pokryte wodami powierzchniowymi stanowią własność właściciela
tych wód.
Wody powierzchniowe płynące przesądzają o własności gruntu pod wodą, natomiast
grunty pod wodami stojącymi przesądzają o własności wody.
Ustępy 1a, 2, 3 i 4 zawierają powtórzenie wcześniejszych przepisów zawartych w części
ogólnej ustawy.
Ust. 5 wskazuje na tryb zbywania gruntów pod wodami stojącymi stanowiącymi
własność Skarbu Państwa. W tym wypadku chodzi o wody w starorzeczach
odciętych od cieków naturalnych, jeziorach o wodach zamkniętych, stawach i
oczkach wodnych.
Stroną czynności prawnej mającej za przedmiot obrotu grunty pokryte określonymi
wyżej wodami może być Minister Skarbu Państwa bądź osoba działająca z jego
pełnomocnictwa indywidualnego, czy też ustawowego. Minister podejmujący
decyzję o zbyciu nieruchomości powinien uprzednio uzyskać zgodę ministra
właściwego do spraw gospodarki wodnej.
Art. 14 ust. 1 reguluje więź prawną, jaka zachodzi pomiędzy własnością
wody a gruntem pokrytym wodami płynącymi. Granica między
gruntem pod wodami, a pozostałymi gruntami nie przebiega na
styku wody z gruntem, lecz jest ustalona drogą administracyjną,
na podstawie której wytycza się grunt pod wodą z pominięciem
naturalnych linii brzegowych. Oznacza to, że granice własności
gruntu pod wodą nie pokrywają się z lustrem wody.
Wody Stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu
terytorialnego są wodami publicznymi, które wyłączone są z
obrotu cywilnoprawnego. Możliwy jest jednak obrót gruntami pod
wodami publicznymi między podmiotami administracji publicznej.
Przepisy dopuszczające obrót gruntami pokrytymi wodami
stanowiącymi własność Skarbu Państwa są art. 13 i 14 ustawy z 21
sierpnia 1997 o gospodarce nieruchomościami.
Według ustawy o gospodarce nieruchomościami,
nieruchomości Skarbu Państwa niezależnie od ich
gospodarczego przeznaczenia, mogą być sprzedawane
jednostkom samorządu terytorialnego, za obniżoną
cenę lub oddawane nieodpłatnie tym jednostkom w
użytkowanie wieczyste bądź darowane.
Obrót między wspomnianymi podmiotami odbiega od
zasad obrotu uregulowanych w prawie cywilnym, gdyż
sprzedaż i oddanie w użytkowanie wieczyste są wolne
od przeprowadzenia przetargu, darowizna zaś ma
służyć nie interesom obdarowanego, lecz dobru
publicznemu.
Dopuszczalność obrotu gruntami pokrytymi wodami
stanowiącymi własność Skarbu Państwa na rzecz
jednostek samorządu terytorialnego można
zilustrować przykładem, gdy jezioro o wodach
przepływowych bądź zalew są położone na obszarze o
szczególnych walorach środowiskowych, który w
planach zagospodarowania przestrzennego został
przeznaczony na lokalizację obiektów intensywnej
ochrony zdrowia publicznego. Będą wówczas
podstawy prawne do przeznaczenia nieruchomości do
obrotu na rzecz tego podmiotu samorządu
terytorialnego, do którego należeć będzie realizacja
celu publicznego.
Art. 14 a. 1. Grunty pokryte wodami powierzchniowymi
płynącymi, stanowiącymi własność Skarbu Państwa,
są zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, do
którego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 21
sierpnia 1997r. O gospodarce nieruchomościami
(Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. Zm.).
2. Przejście gruntów pokrytych powierzchniowymi
wodami płynącymi do zasobu, o którym mowa w ust.
1, oraz ich wykreślenie z zasobu stwierdza, w drodze
decyzji, na wniosek właściwego organu lub jednostki,
o których mowa w art. 11 ust. 1, właściwy starosta
realizujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
Art. 14a ust. 2 stanowi o przejęciu gruntu, a nie
o jego zbyciu. Przejęcie gruntu powoduje
zmianę jednostki gospodarującej gruntem
pokrytym wodą, a nie zmianę właściciela.
Dlatego prowadzenie zasobu powierzono
staroście wykonującemu zadania z zakresu
administracji rządowej, a zmianę władania
oparto na decyzji administracyjnej starosty.
13
2011-11-22
Art. 15 stanowi podstawę do określenia linii brzegu
cieków naturalnych, jezior i innych naturalnych cieków
wodnych. Linię brzegu cieków naturalnych określa się
na podstawie trzech kryteriów:
• Na podstawie krawędzi brzegu jeżeli jest ona wyraźna
i linia brzegu biegnie tą krawędzią;
• Na podstawie linii stałego porostu traw (przez stały
porost traw rozumie się występujące porosty mocno
ukorzenione, odporne na wahania wody, erozję
spowodowaną wiatrami i opadami);
• Na podstawie średniego stanu wód z okresu, co
najmniej 10 lat.
Linia brzegu jest ustalona w drodze decyzji na
wniosek mającego interes prawny (związany z
prawem własności, użytkowaniem
wieczystym) lub faktyczny (dotyczy
samoistnych posiadaczy).
Do wydania decyzji o ustaleniu linii brzegu dla
wód granicznych oraz śródlądowych dróg
wodnych jest marszałek województwa.
Wytyczenie linii brzegu następuje na wniosek i koszt
mającego interes prawny lub faktyczny.
Wnioskodawca ma obowiązek dostarczyć projekt
rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami z gruntami
przyległymi. Wniosek powinien wskazywać
wnioskodawcę, ze wskazaniem siedziby i adresu,
powinien też być udokumentowany co do wskazań
przyjętego kryterium rozgraniczenia z uwidocznieniem
swojego stanowiska na mapie inwentaryzacyjnej w
odpowiedniej skali (1:5000, 1:2000) z wykazaniem
punktów stałych osnowy poziomej nawiązującej do
sieci państwowej.
Jeśli ustalenie linii brzegu jest wywołane trwałym zajęciem gruntu
przez wody płynące lub wody morskie w wyniku działań
naturalnych to koszty projektu wytyczenia linii brzegu ponosi
właściciel wody.
Postępowanie związane z wytyczeniem linii brzegowej ma charakter
władczy, gdyż toczy się na wniosek reprezentanta właściciela wody
bez udziału właścicieli gruntów przyległych. Nie mają oni pozycji
strony i nie są uprawnieni do składania oświadczeń do protokołu
czynności wytyczających przebieg linii brzegowej.
Przepis nie zawiera podstaw do zaskarżenia decyzji o ustaleniu linii
brzegowej. Dlatego należy przyjąć pogląd, że ustalenie linii
brzegów następuje na podstawie wspólnego stanowiska
niebędącego ugodą. W wyniku wspólnych ustaleń następuje
prawne określenie szerokości koryta cieku naturalnego, bez
ujemnych następstw dla właścicieli nieruchomości sąsiednich.
Jeśli ustalenie linii brzegu jest związane z koniecznością
wykonania budowli regulacyjnych, postępowanie w
przedmiocie ustalenia linii brzegu łączy się z pozwoleniem
wodnoprawnym, po którego uzyskaniu wykonanie
budowli regulacyjnych powinno być dokonane bez
zbędnej zwłoki. W takim przypadku decyzję o ustaleniu
linii brzegowej wydaje organ właściwy do wydania
pozwolenia wodnoprawnego.
Linia brzegu nie jest kategorią stałą. Jeżeli nastąpi zmiana
ustalonej linii brzegowej decyzja może być zmieniana na
zasadach związanych z jej wydaniem. W takich
okolicznościach powinien być zgłoszony nowy wniosek z
udokumentowaniem stosownie do powstałego stanu
faktycznego.
Art. 15 a. 1. Rozgraniczenia gruntów, które były pokryte
wodami przed wykonaniem urządzenia wodnego, od
pozostałych gruntów dokonuje, na wniosek właściciela
wody lub właściciela gruntu sąsiadującego, w drodze
decyzji, właściwy starosta realizujący zadanie z zakresu
administracji rządowej.
Artykuł 15a stanowi podstawę do dokonania rozgraniczenia
gruntów pokrytych wodami, od pozostałych gruntów
przed zbudowaniem urządzenia wodnego w celu
wyznaczenia lokalizacji do wykonania urządzenia. W takim
stanie faktycznym potrzeba rozgraniczenia cieku wody i
przyległych gruntów jest konieczna, gdyż usytuowanie
urządzeń wodnych może być zlokalizowane poza korytem
rzeki lub na dnie koryta pod wodą.
14
2011-11-22
Artykuł 14 wyraża zasadę, że grunty pokryte wodami płynącymi
stanowią własność właściciela wody. Od tej zasady ustanowiono
wyjątek zawarty w artykule 16 ustawy, który mówi, że grunty
zajęte przez wodę podczas powodzi nie stają się własnością
właściciela wody.
Gdyby nie wprowadzono takiego wyjątku, to każde zalanie gruntów
podczas powodzi skutkowałoby nabyciem praw do zalanych
gruntów przez właściciela wody.
Powódź jest następstwem działania sił wyższych, którym nie zawsze
można zapobiec, a zalanie gruntów podczas powodzi powoduje
powstanie szkody. W artykule 16 określono trzy różne stany
faktyczne kiedy poszkodowanemu przez powódź nie przysługuje
odszkodowanie, i dwa stany faktyczne, kiedy poszkodowany
nabywa uprawnienie od kompensacji szkody od właściciela wody.
1. Art. 17.1. Jeżeli śródlądowa woda
powierzchniowa płynąca lub wody morza
terytorialnego albo morskie wody wewnętrzne
zajmą trwale, w sposób naturalny, grunt
niestanowiący własności właściciela wody, grunt
ten staje się własnością właściciela wody.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1,
dotychczasowemu właścicielowi gruntu
przysługuje odszkodowanie od właściciela wody
na warunkach określonych w ustawie.
1. Poszkodowanemu nie przysługuje
odszkodowanie od właściciela wody za szkody
wyrządzone podczas powodzi, jeśli jest ona
wyłącznie następstwem działania sił przyrody;
2. Poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie
wtedy gdy zalanie gruntów podczas powodzi jest
następstwem nieprzestrzegania przepisów
ustawy przez właściciela wody lub właściciela
urządzeń wodnych, oraz gdy zalanie objęło
grunty leżące w granicach polderu
przeciwpowodziowego.
Trwałe zajęcie cudzego gruntu w sposób naturalnych przez
wymienione wody stanowi przesłankę utraty prawa własności do
zalanego gruntu. W takim stanie faktycznym grunt trwale zalany
staje się z mocy samego prawa własnością właściciela wody. W
tym wypadku występują naturalne działania sił przyrody, które
powodują z jednej strony powierzchniowe uszczuplenie własności
gruntu, a z drugiej poszerzenie obszaru wodnego. Choć
przesunięcie prawa własności następuje wskutek działania sił
naturalnych, utrata własności następuje za odszkodowaniem od
właściciela wody na warunkach ustalonych w art. 186. Organem
właściwym do orzekania o odszkodowaniu w formie decyzji jest
marszałek województwa. Roszczenie wygasa po upływie 2 lat od
dnia zalania gruntu podczas powodzi albo od dnia trwałego
naturalnego zajęcia gruntu przez wodę.
Art. 18. Wyspy oraz przymuliska powstałe w sposób naturalny na
wodach powierzchniowych stanowią własność właściciela wody.
Artykuł 18 określa stan prawny wysp i przymulisk powstałych w sposób
naturalny wskutek działań wód powierzchniowych. Wyspy
stanowią wypiętrzony poziom dna cieku wodnego ponad poziom
lustra wody utworzony w wyniku przenoszenia gruntu siłą wody.
Wypiętrzenie musi mieć charakter trwały i nie być podatne na jego
zmywanie przez działanie fal.
Przymuliska podobnie jak wyspy, powstają wskutek działania wartkiego
przepływu wody i przenoszenia jej siłą gruntu do jego zapadnięć,
obsuwania brzegu i pogłębiania dna. Na skutek tych zdarzeń
powstają powierzchnie przybrzeżne. Nowo powstałe
powierzchnie, tworząc wyspy i przymuliska, powodują zmianę w
stosunkach własności bądź tworzą nowy przedmiot własności,
dlatego zmiany te wymagają ustawowego określenia, czyją one
stanowią własność.
Art. 19.1. Starorzecza oraz grunt powstały w wyniku
wykonania budowli regulacyjnych pozostają
własnością dotychczasowego właściciela wody.
2. Grunt powstały na skutek trwałego, naturalnego
lub sztucznego odkładu na obszarach wód morza
terytorialnego lub morskich wód wewnętrznych
pozostaje własnością Skarbu Państwa.
3. Grunt, o którym mowa w ust. 2, może podlegać
obrotowi cywilnoprawnemu na warunkach
określonych w przepisach ustawy z dnia 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
15
2011-11-22
Art. 19 rozstrzyga o prawie własności starorzecza i
gruntów powstałych z wyłączenia ich spod wody
w wyniku wykonania budowli regulacyjnych.
Regulacja wód wymaga wykonania budowli
regulacyjnych, które są budowane w korycie
cieku wodnego bądź na jego brzegach,
powodując zawężenie koryta i pozyskiwanie
gruntów pod wznoszone urządzenia.
Grunty pod urządzeniami wodnymi pozostają
własnością dotychczasowego właściciela wody.
Artykuł 20 ust. 1 reguluje oddanie w użytkowanie
gruntów pod wodami stanowiącymi własność
Skarbu Państwa.
Niektóre dziedziny działalności wymagają
wykorzystania gruntów pod wodą ze względu na
ich nieodzowną przydatność do realizacji zadań,
które zostały wyliczone we wspomnianym
artykule. Eksploatacja gruntu nie jest dozwolona
na realizację każdego przedsięwzięcia, a tylko na
przedsięwzięcia związane z:
1. Energetyką;
2. Transportem wodnym;
3. Wydobywaniem kamienia, żwiru, piasku,
wycinaniem roślin z wody;
4. Wykonaniem infrastruktury przemysłowej,
komunalnej i rolnej;
5. Działalnością rekreacyjno-usługową.
Wznoszenie budowli i urządzeń niezbędnych do realizacji
zadań wymienionych w art. 20 ust. 1 pkt 1-8 nie
odbywa się w sposób całkowicie wolny od ingerencji
władzy administracyjnej. Zamierzone działania muszą
być poprzedzone wydaniem pozwolenia
wodnoprawnego na ich wykonanie na podstawie
opracowanego projektu, z tym zastrzeżeniem, że
projekt musi odpowiadać wymaganiom operatu, o
którym mowa w art. 13.
Pozwolenie wodnoprawne ma w tym wypadku charakter
pozwolenia na szczególne korzystanie z dnia wody i
jest ono jednocześnie pozwoleniem na wykonanie
urządzeń służących do tego korzystania.
Do infrastruktury przemysłowej zalicza się: ujęcia wody,
pompownie, urządzenia służące do odprowadzania
wód lub ścieków, rurociągi oraz fundamenty innych
urządzeń uruchamianych przez wodę. Urządzenia te
mają związek z poborem wody i odprowadzaniem
ścieków. Nie można natomiast zaliczyć do nich
urządzeń telekomunikacyjnych i urządzeń do
przesyłania ropy czy gazu.
Do urządzeń komunalnych zaliczono urządzenia i budowle
służące do poboru wody i odprowadzania ścieków na
potrzeby bytowe ludności i przemysłu, gdy woda jest
środkiem oraz komponentem działalności
przemysłowej czy też usługowej.
Korzystanie z gruntów pod wodami na zadania wymienione w
art. 20 jest sformalizowane i odbywa się na podstawie
umowy o oddanie ich w użytkowanie. Umowa powinna
być zawarta w formie pisemnej, a gdy wartość opłaty
rocznej przekracza 5000 zł, umowę sporządza się w formie
aktu notarialnego.
Od opłaty są zwolnione grunty pokryte wodami, oddane w
użytkowanie jednostkom organizacyjnym, które zarządzają
wodami w imieniu Skarbu Państwa i są przeznaczone pod
wykonanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych.
Jednostki te są wymienione w art. 11 ustawy, a rodzaje
działalności zwolnione z opłat są wymienione w art. 20
ust. 3.
16
2011-11-22
Obowiązki właścicieli wody oraz
właścicieli innych nieruchomości
Art. 21. 1 Utrzymywanie wód stanowi obowiązek ich
właściciela.
2. Obowiązek utrzymywania tworzących brzeg wody
budowli lub murów niebędących urządzeniami
wodnymi należy do ich właścicieli, a w kosztach
utrzymania tych budowli lub murów właściciel
wody uczestniczy proporcjonalnie do
odnoszonych korzyści. Podziału kosztów
dokonuje, w drodze decyzji, organ właściwy do
wydania pozwolenia wodnoprawnego.
Utrzymanie wody publicznej płynącej w stanie przydatnym do
użytku wymaga budowania różnego rodzaju urządzeń,
umocowań brzegów i wznoszenia murów i innych budowli.
Utrzymanie tych niezbędnych urządzeń wodnych należy
do ich właścicieli. Z funkcjonowania tych urządzeń
powstają określone korzyści majątkowe, a ponieważ z
wody korzystają nie tylko właściciele wody i urządzeń, ale
również inne jednostki organizacyjne, dlatego w kosztach
utrzymania urządzeń uczestniczą wszyscy użytkownicy
wody i urządzeń proporcjonalnie do odnoszonych korzyści.
Uczestniczenie w kosztach utrzymania urządzeń wodnych
jest ustawowym obowiązkiem, a podziału kosztów według
kryterium odnoszenia korzyści dokonuje, w drodze decyzji,
organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego.
Art. 22. 1. Utrzymywanie śródlądowych wód
powierzchniowych polega na zachowaniu lub odtworzeniu
stanu ich dna lub brzegów oraz na konserwacji lub
remoncie istniejących budowli regulacyjnych w celu
zapewnienia swobodnego spływu wód oraz lodów, a także
właściwych warunków korzystania z wody.
2. Zakłady, które przez wprowadzanie ścieków do wód albo w
inny sposób przyczyniają się do wzrostu kosztów
utrzymania tych wód, ponoszą taką część kosztów, w jakiej
nastąpił ten wzrost; podziału kosztów, na wniosek
właściciela wody, dokonuje, w drodze decyzji, organ
właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego.
Artykuł 21 stanowi o obowiązku utrzymania wód
przez ich właścicieli, natomiast art. 22 informuje,
na czym polega utrzymanie śródlądowych wód
powierzchniowych. Właściciele wód mają
obowiązek prowadzić działania zachowawcze,
które sprowadzają się do działań utrzymujących
dno, brzegi i urządzenia wodne w stanie
zapewniającym właściwe warunki do korzystania
z wody w stanie niepogorszonym. Właściciele
wód mają także obowiązek odtworzyć dno i
brzegi wody, oraz konserwować urządzenia
regulacyjne.
Zakłady powodujące wzrost kosztów utrzymania
urządzeń wodnych ponoszą ich ciężar
stosownie do rozmiarów ich wystąpienia.
Podziału kosztów na wniosek właściciela
wody dokonuje, w drodze decyzji, organ
właściwy do wydania pozwolenia
wodnoprawnego.
Art. 24 Utrzymywanie śródlądowych wód powierzchniowych
oraz morskich wód wewnętrznych i brzegu morskiego nie
może naruszać, z zastrzeżeniem art. 38 ust. 5, istniejącego
dobrego stanu tych wód oraz warunków wynikających z
ochrony wód.
Artykuł 24 nakazuje, aby czynności składające się na
utrzymywanie wód były wykonywane z zachowaniem
dobrego stanu ekologicznego tych wód oraz warunków
wynikających z ich ochrony.
Przez dobry stan ekologiczny wód rozumie się zasoby wodne,
które dla danego rodzaju wód wykazują niskie poziomy
degradacji, a odchylenia od wartości, jakie zwykle wiążą
się z danym rodzajem wód, są nieznaczne.
17
2011-11-22
Wydanie decyzji zezwalającej na realizację
inwestycji łączy się z obowiązkiem sporządzenia
raportu, to jest dokonania oceny oddziaływania
zamierzonej inwestycji na środowisko. W decyzji
takiej ustala się możliwości zapobiegania
negatywnemu oddziaływaniu na środowisko i
jego ograniczania. Przy realizacji przedsięwzięcia
powinny być stosowane rozwiązania, które
ograniczą zmianę stosunków wodnych do
rozmiarów niezbędnych ze względu na specyfikę
budowli i urządzeń.
Art. 26 Do obowiązków właściciela śródlądowych wód
powierzchniowych należy:
1. Zapewnienie utrzymywania w należytym stanie technicznym koryt
cieków naturalnych oraz kanałów, będących w jego władaniu;
2. Dbałość o utrzymanie dobrego stanu wód;
3. Regulowanie stanu wód lub przepływów w ciekach naturalnych
oraz kanałach stosownie do możliwości wynikających ze
znajdujących się na nich urządzeń wodnych oraz warunków
hydrologicznych;
4. Zapewnienie swobodnego spływu wód powodziowych oraz lodów;
5. Współudział w odbudowywaniu ekosystemów zdegradowanych
przez niewłaściwą eksploatację zasobów wodnych;
6. Umożliwienie wykonywania obserwacji i pomiarów hydrologicznometeorologicznych oraz hydrogeologicznych.
1. Art. 27 1. Zabrania się grodzenia nieruchomości
przyległych do powierzchniowych wód
publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od
linii brzegu, a także zakazywania lub
uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar.
2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy
grodzenia terenów stref ochronnych
ustanowionych na podstawie ustawy oraz
obrębów hodowlanych ustanowionych na
podstawie przepisów ustawy o rybactwie
śródlądowym.
Art. 25 Zabrania się niszczenia lub uszkadzania brzegów śródlądowych
wód powierzchniowych, tworzących brzeg wody budowli lub
murów niebędących urządzeniami wodnymi oraz gruntów pod
śródlądowymi wodami powierzchniowymi.
Szkoda nie musi pozostawać w związku przyczynowym z korzystaniem
z wód, a wystarczy, że niszczenie i uszkodzenie rzeczy jest
dokonywane przez jakiegokolwiek sprawcę. Norma ta jest
adresowana do każdego, kto wyrządza szkodę polegającą na
niszczeniu i uszkodzeniu obiektów budowli lub murów i innych
urządzeń tworzących brzeg wody.
Uszkadzanie i niszczenie brzegów wód śródlądowych ma często
miejsce przy korzystaniu z cieków jako wodopoju zwierząt
gospodarskich oraz przy korzystaniu z przejazdów ciężkim
sprzętem w poprzek cieku wodnego, czy też wydobywaniu skał z
dnia wód jako materiału budowlanego.
W prawie wodnym wyróżnia się obowiązki
ochrony wszelkich wód ciążące na każdym
użytkowniku wody i obowiązki ciążące na
właścicielach wód. Do obowiązków każdego
użytkownika wody należy zaliczyć ochronę
wód przed zanieczyszczeniem, zapobieganie
marnotrawstwu wody i skutkom powodzi.
Prawo wodne jest jedną z ustaw, które
wprowadzają ograniczenia w przestrzennym
wykonywaniu prawa własności, gdyż art. 27
zabrania grodzenia nieruchomości
przyległych do wód publicznych w odległości
nie mniejszej niż 1,5 od linii brzegu. To
ograniczenie uprawnień wynika z
ustawowych gwarancji przysługujących
każdemu do korzystania z wód publicznych.
18
2011-11-22
Artykuł 27 prawa wodnego ogranicza właściciela
nieruchomości przyległej do
powierzchniowych wód publicznych w
grodzeniu nieruchomości uniemożliwiającym
wykonywanie uprawnień do powszechnego
korzystania z wód. Natomiast art. 28 ustawy
wskazuje dalsze dwa stany ograniczenia
prawa własności właściciela nieruchomości
przyległej do wód publicznych.
Pierwszy z nich dotyczy obowiązku zapewnienia
dostępu do wody w celu wykonania robót
związanych z utrzymaniem wód oraz dla
ustawienia znaków żeglugowych i urządzeń
pożarowych. Roboty związane z utrzymaniem
wód dotyczą głównie wałów
przeciwpowodziowych i urządzeń
wymienionych w art. 9 ust. 1 pkt. 19 ustawy.
Drugie ograniczenie obejmuje zapewnienie
każdemu dostępu do wody w zakresie
umożliwiającym powszechne z niej korzystanie.
Określenie dostępu do wody należy w tym
wypadku do kompetencji wójta, burmistrza, lub
prezydenta miasta, którzy określają ten dostęp,
w drodze decyzji, w zależności od konkretnego
stanu faktycznego wynikającego z usytuowania
terenu, zakresu i rodzaju potrzeb związanych z
powszechnym korzystaniem z wody.
Naprawienie szkody obejmuje pokrycie strat poniesionych
przez poszkodowanego. O odszkodowaniu orzeka organ
wydający pozwolenie wodnoprawne, a jeśli szkoda nie
będzie następstwem takiego pozwolenia, organem
właściwym do ustalenia wysokości odszkodowania będzie
właściwy marszałek województwa.
Orzekanie o odszkodowaniu następuje w drodze decyzji, która
nie podlega zaskarżeniu w trybie postępowania
administracyjnego. Stronie niezadowolonej z
rozstrzygnięcia organu administracyjnego przysługuje
droga sądowa, która przysługuje również w przypadku
niewydania decyzji przez właściwy organ w ciągu trzech
miesięcy od zgłoszenia żądania przez poszkodowanego.
Art. 28 ust. 3 zapewnia właścicielowi nieruchomości
prawo do rekompensaty w odszkodowaniu zarówno
wtedy, gdy ograniczenie w korzystaniu i powstanie
szkody było następstwem wykonywania robót
związanych z utrzymaniem wód, jak i wtedy, gdy
związane było z instalowaniem urządzeń
pomiarowych. W tych dwóch sytuacjach
odszkodowanie przysługuje od właściciela wody lub
właściciela urządzeń pomiarowych. W przypadku gdy
ograniczenie korzystania z nieruchomości wyznacza
wójt, burmistrz lub prezydent miasta w celu
umożliwienia powszechnego korzystania z wody,
odszkodowanie obciąża budżet gminy.
Art. 29 .1 Właściciel gruntu, o ile przepisy
ustawy nie stanowią inaczej, nie może:
1) Zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza
kierunku odpływu znajdującej się na jego
gruncie wody opadowej ani kierunku
odpływu ze źródeł – ze szkodą dla gruntów
sąsiednich;
2) Odprowadzać wód oraz ścieków na grunty
sąsiednie.
19
2011-11-22
Korzystanie z wód
Art. 31 określa korzystanie z wód jako ich używanie na
zaspokojenie potrzeb ludności oraz gospodarki. Przez
potrzeby ludności należy rozumieć zaspokojenie potrzeb
bytowych społeczeństwa w szerokim ujęciu, a więc nie
tylko na cele konsumpcyjne, ale także na cele związane z
przestrzeganiem higieny i wymagań sanitarnych.
Przez zaspokojenie potrzeb gospodarki ustawodawca rozumie
korzystanie z wód do celów rolnictwa, przemysłu, zarówno
wówczas, gdy woda służy jako surowiec, np. do
przetwórstwa artykułów rolnych i na potrzeby przemysłu,
jak i do wykonywania różnego rodzaju usług oraz
działalności związanej z wydobywaniem kopalin.
Korzystanie z wód
Art. 32 Wody podziemne, z zastrzeżeniem art.
33, wykorzystuje się przede wszystkim:
1. Do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia oraz na cele
socjalno-bytowe;
2. Na potrzeby produkcji artykułów
żywnościowych oraz farmaceutycznych.
Korzystanie z wód
Przez pojęcia wymienione w art. 33 rozumie się:
• Poważna awaria – emisja pożaru lub eksplozja
powstała w trakcie procesu przemysłowego,
magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej niebezpiecznych
substancji, prowadząca do natychmiastowego
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub
środowiska bądź powstania takiego zagrożenia z
opóźnieniem;
Korzystanie z wód
Art. 31 wprowadza cztery zasady korzystania z
wód:
1. Niepogarszania stanu ekologicznego wód i
ekosystemów od nich zależnych;
2. Oszczędzania wody, aby nie była ona
marnotrawiona;
3. Niemarnotrawienia energii wody;
4. Niewyrządzania szkody.
Korzystanie z wód
Art. 33 uprawnia każdego do korzystania z cudzej wody,
niezależnie od jej przynależności podmiotowej, a więc
niezależnie od tego czyją ona stanowi własność, jej
społeczno-gospodarczego przeznaczenia oraz
położenia ogólnodostępnego czy też wydzielonego.
Działanie takie jest dozwolone jeżeli wynika to z
konieczności zwalczania stanów faktycznych takich
jak: poważne klęski żywiołowe, pożary lub inne
zagrożenia. Korzystanie z cudzej wody jest także
dozwolone w celu zapobieganiu poważnemu
niebezpieczeństwu grożącemu życiu, zdrowiu ludzi
albo mieniu znacznej wartości, których można uniknąć
tylko przez korzystanie z cudzej wody.
Korzystanie z wód
• Klęska żywiołowa – wszelkiego rodzaju
zdarzenia zagrażające bezpieczeństwu życia
lub mienia większej liczby osób albo też
mogące wywołać poważne zakłócenia
gospodarki narodowej, dla których
zwalczenia konieczna jest zorganizowana
akcja społeczna;
20
2011-11-22
Korzystanie z wód
• Inne miejscowe zagrożenie – jest to zdarzenie inne niż
pożar i klęska żywiołowa, wynikające z rozwoju
cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a
stanowiące zagrożenie życia lub zdrowia, mienia lub
środowiska, któremu zagrożenie dla życia, zdrowia,
mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub
którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania
nadzwyczajnych środków
• Pojęcie pożaru nie zostało ustawowo zdefiniowane
Korzystanie z wód
Powszechne korzystanie z wód dotyczy także
zaspokojenia potrzeb gospodarstwa rolnego.
Dotyczy to również poboru wód na potrzeby
przedsiębiorstw rolnych, jeżeli pobieranie
wody jest dokonywane bez specjalnych
urządzeń technicznych, do których można
zaliczyć pompy, ciągi rurowe, wieże ciśnień.
Korzystanie z wód
Wyłączenie to oznacza, że nie każdy może dokonywać
czynności wymienionych w ust. 3 .pkt 1, 2, 3, lecz
tylko te jednostki które uzyskają zgodę właściciela
wody, i tylko w miejscach wyznaczonych przez radę
gminy w drodze uchwały.
Wydobywanie kamienia, żwiru i piasku i ich składowanie,
a także wycinanie roślin wymaga uzyskania
pozwolenia wodnoprawnego. Chyba, że to
wydobywanie lub wycinanie roślin ma służyć
utrzymaniu wód, szlaków żeglownych oraz remontów
urządzeń wodnych, pozwolenie wodnoprawne nie jest
wymagane.
Korzystanie z wód
Artykuł 34 ust. 1 przyznaje każdemu prawo do powszechnego
korzystania ze śródlądowych powierzchniowych wód publicznych.
Korzystanie to nie wymaga uzyskania indywidualnego uprawnienia
i jest nieodpłatne.
Artykuł 34 ust. 2 określa pojęcie powszechnego korzystania z wód.
Polega ono na zaspokojeniu potrzeb osobistych i gospodarstwa
domowego lub rolnego bez stosowania specjalnych urządzeń
technicznych. Każdy może korzystać z kąpieli, uprawiania sportów
wodnych i amatorskiego połowu ryb. Jednakże mogą
obowiązywać przepisy porządkowo-sanitarne wskazujące, w jakich
miejscach niedozwolone jest powszechne korzystanie z wód
publicznych, np. z powodu nadmiernego zanieczyszczenia wody.
Woda skażona niebezpiecznie dla zdrowia ludzi może być wyłączona
spod powszechnego korzystania w trybie zarządzeń policyjnosanitarnych.
Korzystanie z wód
Powszechne korzystanie z wód jest wyłączone
wtedy, gdy korzystanie z wody dotyczy:
• Wydobywania kamienia, żwiru, piasku oraz
innych materiałów z morskich wód
wewnętrznych wraz z wodami Zatoki
Gdańskiej oraz wód morza terytorialnego;
• Wycinania roślin z wód lub z brzegu;
• Wydobywania kamienia i żwiru z potoków
górskich.
Korzystanie z wód
Art. 34 ust. 4 ma zastosowanie wówczas, gdy
wydobywanie surowców nie dotyczy
obszarów zagrożonych bezpośrednio
powodzią i wydobywanie surowca nie służy
utrzymaniu wód, szlaków żeglownych oraz
remontów urządzeń wodnych. Wówczas do
wydobywania surowców z wód oraz potoków
górskich i wycinania roślin z wód i brzegów
wystarczy zgoda właściciela wody.
21
2011-11-22
Korzystanie z wód
Spod powszechnego korzystania z wody
wyłączono wody stojące stanowiące
własność prywatną. Są to wody w stawach,
jeziorach o wodach zamkniętych, sztucznych
zbiornikach urządzonych na gruntach
prywatnych oraz wody w rowach.
Korzystanie z wód
Artykuł 35 ust. 1 pr. wod. upoważnia radę powiatu do podjęcia
uchwały, która ze względu na niezbędne potrzeby
społeczne wprowadzi powszechne korzystanie z wód
niebędących wodami publicznymi. Powszechne
korzystanie z wód może być rozciągnięte na wody stojące,
stanowiące własność innych podmiotów niż Skarb
Państwa. Mogą to być wody prywatne i stanowiące
własność jednostek samorządu terytorialnego.
Musi jednak wystąpić niezbędna potrzeba społeczna w
zaspokajaniu potrzeb osobistych, gospodarstwa
domowego lub rolnego. Przez niezbędne potrzeby
społeczne należy rozumieć taki stan, kiedy brak wody
stanowi zagrożenie dla warunków bytowych człowieka i
życia zwierząt.
Korzystanie z wód
Artykuł 36 stanowi o uprawnieniach właściciela gruntu do
korzystania z wód powierzchniowych stanowiących jego
własność i z wody podziemnej znajdującej się w jego
gruncie.
Prawo własności gruntu i wody znajdującej się na tym gruncie
nie zwalnia właściciela od obowiązku uzyskania
pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z tej wody za
pomocą urządzeń wodnych, jeżeli czerpanie i korzystanie z
wody jest możliwe tylko za ich pomocą.
Właściciel gruntu może wykonać na swoim gruncie rowy
odwadniające i nawadniające jak również wykonać staw
bez pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli nie spowoduje to
zakłócenia stanu równowagi środowiska, i nie będzie
miało negatywnego wpływu na stosunki sąsiedzkie.
Korzystanie z wód
Powszechne korzystanie z wód jest wyłączone w
stosunku do wód w zbiornikach wodnych
przeznaczonych do chowu lub hodowli ryb
oraz innych organizmów wodnych,
usytuowanych na wodach płynących.
Powszechne korzystanie z wód nie uprawnia do
zanieczyszczania wód publicznych ściekami.
Korzystanie z wód
Uchwała rady powiatu ogranicza prawa właściciela wody w jego
uprawnieniach do wyłącznego korzystania z własnej wody, ale
następuje to za odszkodowaniem wypłaconym z budżetu powiatu.
O odszkodowaniu orzeka w drodze decyzji właściwy marszałek
województwa na żądanie poszkodowanego.
Powszechne korzystanie z wód niebędących wodami publicznymi może
mieć miejsce wtedy, gdy na skutek powodzi nastąpi
zanieczyszczenie wód płynących i gruntów ściekami sanitarnymi
oraz zalanie cmentarzy, tworząc niebezpieczeństwo zagrożeń dla
zdrowia publicznego, bądź gdy wystąpi deficyt wody na skutek
długotrwałej suszy i powstanie poważne zagrożenie dla życia ludzi
i zwierząt. Innym przypadkiem takiej sytuacji jest wystąpienie
klęski żywiołowej wykraczające poza granice państwa, do
zwalczania której będzie potrzebna woda w rozmiarach
przekraczających zwykłe korzystanie z niej, w tej sytuacji uchwałę
rady powiatu zastępuje decyzja wojewody.
Korzystanie z wód
Zgodnie z artykułem 36 ust. 2 zwykłe korzystanie z
wód polega na zaspokojeniu potrzeb własnego
gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa
rolnego, korzystanie z wód do jakichkolwiek
innych celów nie mieści się w tym pojęciu. Przy
zwykłym korzystaniu z wód nie ma zakazu
używania specjalnych urządzeń technicznych (w
odróżnieniu od korzystania powszechnego). W
ramach zwykłego korzystania z wód można
pobrać do 5 m3 wody na dobę.
22
2011-11-22
Korzystanie z wód
Zwykłego korzystania z wód nie stanowi:
• Nawadnianie gruntów lub upraw wodą podziemną za
pomocą deszczowni;
• Korzystanie z wody podziemnej, jeżeli urządzenia do
poboru wody umożliwiają pobór w ilości większej niż
5 m3 na dobę, decydujące znaczenie ma nie faktyczna
ilość pobieranej wody, lecz zdolność urządzeń
technicznych do poboru wody;
• Korzystanie z wody na potrzeby działalności
gospodarczej niezwiązanej z gospodarstwem
domowym lub rolnym;
Ochrona wód
Art. 38 określa zakres i cele ochrony wód. Wody
podlegają ochronie na podstawie ustaw Prawo wodne
i Prawo ochrony środowiska. Cel ochrony wód w obu
ustawach zostały określone niemal jednakowo w
zakresie potrzeb społecznych związanych z
korzystaniem z wód przeznaczonych do spożycia,
rekreacji i sportów wodnych oraz do kąpieli. Prawo
wodne rozszerza ochronę wód w stosunku do Prawa
ochrony środowiska i obejmuje także potrzeby
gospodarcze, których podstawą jest dobry stan
ekologiczny wód nadający się do chowu i hodowli ryb
w warunkach naturalnych.
Ochrona wód
Ograniczenie zanieczyszczeń może wiązać się z tworzeniem
obszarów chronionych, aby składowane na nich szkodliwe
substancje nie przenikały do wód podziemnych. Temu
celowi może sprzyjać ograniczenie dawkowania nawozów
mineralnych i nawozów organicznych w produkcji rolniczej
na określoną powierzchnię gleby. Obszary wodne i tereny
od wód zależne mogą być chronione wskutek
restrykcyjnego przestrzegania przepisów prawa
budowlanego i ustawy o ochronie przyrody. Ustawodawca
wskazuje, że ochrona wód podziemnych może być
osiągnięta przez zachowanie równowagi pomiędzy
poborem wody, a zasilaniem wód podziemnych.
Korzystanie z wód
W art. 37 ustawodawca określił szczególne
korzystanie z wód. Każde korzystanie
wykraczające poza zakres korzystania
powszechnego i zwykłego jest uznawane za
korzystanie szczególne.
Nie każde korzystanie szczególne łączy się z
obowiązkiem uzyskania pozwolenia
wodnoprawnego (np. żegluga lub spław
drewna).
Ochrona wód
Art. 38 określa cele ochrony wód polegające na utrzymaniu i poprawie
jakości wód nie tylko w ściśle określonym środowisku wodnym, ale
także na terenach podmokłych, określonych często w ustawie jako
tereny od wód zależne. Ochroną są objęte wody powierzchniowe
przepływające w sposób naturalny, jak też sztucznie wydzielone
lub znacznie zmienione w wyniku celowego działania człowieka.
Praktycznie wszystkie wszystkie wody powierzchniowe są objęte
ochroną.
Ochrona wód polega na działaniach związanych z unikaniem i
ograniczaniem zanieczyszczeń środowiska wodnego, przez
wprowadzanie do jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych substancji szczególnie szkodliwych, w tym substancji
priorytetowych.
Ochrona wód
Cele ochrony wód określone w art. 38 ust. 2 jako
środowiskowe mają służyć do osiągnięcia i
zachowania dobrego potencjału ekologicznego-pod
względem ilości i jakości wody nadającej się do
spożycia – i innym celom społecznym związanym z
wypoczynkiem i uprawianiem sportu.
Art. 38 a ust. 5 omawianego artykułu stanowi o
dopuszczalności czasowego pogorszenia stanu wód,
jeśli jest to wynikiem działania sił natury, których nie
można przewidzieć i im zapobiec, lub działaniami
człowieka związanymi z utrzymaniem wód
powierzchniowych.
23
2011-11-22
Ochrona wód
Art. 38 a zawiera upoważnienie wydania kilku rozporządzeń wykonawczych
rozdzielając je osobno w stosunku do wód podziemnych i wód powierzchniowych
z określeniem ich zakresu przedmiotowego.
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych, Dz. U. Nr 143, poz. 896
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji
stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
części wód powierzchniowych, Dz. U. Nr 122, poz. 1018
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, Dz. U. Nr
162, poz. 1008
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 10 listopada 2005 r. w sprawie wykazu
substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej Dz. U. Nr 233, poz. 1987
•
Artykuł 38 a zawiera też delegację do wydania rozporządzenia dotyczącego
sposobu sporządzania profilu wody w kąpielisku, szczegółowego zakresu
informacji zawartych w profilu wody w kąpielisku i sposobu ich przedstawiania,
sposobu i trybu dokonywania aktualizacji profilu wody w kąpielisku, mając na
względzie poprawę jakości wody w kąpieliskach i ochronę zdrowia publicznego.
Ochrona wód
Zakaz wprowadzania ścieków do ziemi dotyczy tylko takich
sytuacji, gdy stopień oczyszczania ścieków stanowi
zagrożenie dla wód podziemnych lub miąższość gleby nie
stanowi dostatecznie dobrej izolacji chroniącej przed
przenikaniem ścieków do wód podziemnych.
Art. 39 ust. 2 dopuszcza wprowadzanie ścieków do wód
powierzchniowych, jeśli stanowią one wody opadowe,
roztopowe, pochodzące z kanalizacji deszczowych lub
wody chłodnicze. Wspomniane ścieki mogą być także
wprowadzane do ziemi, gdy będzie zachowana odległość 1
km od granic kąpieliska lub plaż publicznych.
Wody chłodnicze mogą być odprowadzane do wód, jeśli ich
temperatura nie przekroczy 260C albo naturalnej
temperatury wody, do której są odprowadzane ścieki.
Ochrona wód
Artykuł 40 ust. 1 ustanawia zakaz wprowadzania do wód
odpadów w rozumieniu ustawy o odpadach, według
której za odpady uznaje się każdą substancję, która
nie może należycie spełniać swojej funkcji, dla jakiej
została wytworzona, a więc utraciła swoją właściwość
i nie nadaje się do użycia.
Zakazem objęto także spławianie do wód śniegu
wywożonego z terenów zanieczyszczonych, takich jak
centra miast, tereny przemysłowe, składowe, bazy
transportowe i parkingi, zakaz ten obejmuje także
składowanie śniegu na terenach położonych między
wałem przeciwpowodziowym, a linią brzegu wody w
odległości nie mniejszej niż 50 m od linii brzegu wody.
Ochrona wód
Art. 39 rozróżnia wprowadzanie ścieków do
poziomów wodonośnych wód podziemnych,
do wód powierzchniowych płynących oraz
stojących, i to zarówno do wód w stawach,
zbiornikach i jeziorach o wodach
przepływowych i stojących, jak i do wód ich
dopływów. Wprowadzanie ścieków do jezior
jest zabronione tylko wówczas, gdy czas
dopływu ścieków jest krótszy niż jedna doba.
Ochrona wód
Ścieki szczególnie szkodliwe dla środowiska
wodnego mogą być odprowadzane do wód
na podstawie pozwolenia wodnoprawnego,
jeśli zezwolenie nie naruszy wymagań
utrzymania dobrego stanu wód i ich jakości.
Ochrona wód
Zakazem objęto lokalizowanie na obszarach
bezpośredniego zagrożenia powodzią
inwestycji, mogących znacząco oddziaływać
na środowisko, które powodują gromadzenie
ścieków, odchodów zwierzęcych, środków
chemicznych i innych materiałów,
prowadzenie odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów.
24
2011-11-22
Ochrona wód
Art. 41 określa, jakich substancji nie mogą
zawierać ścieki, nawet oczyszczone,
odprowadzane do wód, i jakich skutków w
wodach te ścieki nie mogą powodować.
Ścieki nie mogą powodować:
1. Zmian w naturalnej charakterystycznej dla
wód biocenozie;
2. Zmian naturalnej mętności, barwy i zapachu;
3. Formowania osadów i piany
Ochrona wód
Art. 41 wprowadza zakaz rozcieńczania ścieków wodą w celu uzyskania
ich stanu i składu zgodnego z przepisami ustawy.
Wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi jest dopuszczalne na
podstawie na warunkach określonych w art. 45 ust. 1 pkt. 3.
Warunki jakie należy przy tym spełnić określa pozwolenie
wodnoprawne. Może ono określać procent redukcji
zanieczyszczeń, zapewniając zachowanie granic najwyższych
dopuszczalnych norm zanieczyszczeń, jeśli redukcja poziomu
zanieczyszczeń jest technicznie osiągalna.
W wypadku gdy dotrzymanie najwyższych norm zanieczyszczeń jest
nieosiągalne, mimo dostępnych technik i technologii oczyszczania
ścieków, a jednocześnie w stanie wód w zbiorniku nie nastąpią
zakłócenia biologiczne w środowisku wodnym i nie nastąpi
pogorszenie jakości wody, odstępstwa są dozwolone.
Ochrona wód
Art. 42 wymienia sposoby zapewniające ochronę wód
przed zanieczyszczeniem. Przepis zawiera zalecenie
wtórnego wykorzystywania oczyszczonych ścieków w
zamian za ich wprowadzanie do wód lub ziemi.
Prawo wodne wymaga, aby budowa urządzeń służących
do zaopatrzenia w wodę była realizowana
równocześnie z rozwiązaniami gospodarki ściekowej.
Budowa urządzeń kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków
nie zawsze jest możliwa ze względu na zbyt duże
koszty. W takich sytuacjach ustawa zobowiązuje
lokalną społeczność do budowy systemów
indywidualnych zapewniających ochronę środowiska.
Ochrona wód
Zgodnie z art. 43 ust. 1, aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców
powyżej 2000 powinny być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej
dla ścieków komunalnych, zakończone oczyszczalnią ścieków.
Przez „aglomerację” rozumie się teren, na którym zaludnienie lub działalność
gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne
były z łatwością zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków
komunalnych. Sformułowanie to jednoznacznie określa, że oczyszczalnie
mają stanowić własność podmiotów administracji publicznej i nie mogą
stanowić własności zakładowych i innych podmiotów.
Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych jest oparta na krajowym
programie oczyszczania ścieków, integralną częścią programu jest wykaz
aglomeracji na terenie, który ma być objęty budową nowych lub
modernizacją istniejących urządzeń kanalizacyjnych. Wykaz aglomeracji
jest ustalany w drodze uchwały przez sejmik województwa po
uzgodnieniu z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska
oraz po zasięgnięciu opinii zainteresowanych gmin.
Ochrona wód
Ochrona wód
Art. 44 wskazuje, że ścieki bytowe, komunalne, przemysłowe,
przetwórcze i powstałe w obiektach gospodarki rybackiej mogą
być poddanie oczyszczeniu przez ich rolnicze wykorzystanie.
Rolnicze wykorzystanie zostało poddane pewnym ograniczeniom,
zabrania się:
1. Wylewania ścieków na grunt zamarznięty do głębokości 30 cm, lub
przykryty śniegiem (tego zakazu nie stosuje się do stosowania
ścieków w stawach rybackich);
2. Nawożenia ściekami gruntów przeznaczonych do upraw roślin
spożywanych na surowo;
3. Wylewania na grunty, na których płycej niż 1,5 m od powierzchni
ziemi występuje woda, lub na tej samej głębokości występuje
woda od dna rowu rozprowadzającego ścieki;
4. Stosowania ścieków na gruntach o dużym spadku;
Warunki na jakich ścieki mogą być wprowadzane do wód
lub ziemi zostały określone w rozporządzeniu z 24
lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić
przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz
w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla
środowiska wodnego. (Dz. U. Nr 137, poz. 984 ze zm.)
Dopuszczalne ładunki substancji w ściekach
przemysłowych zostały określone w rozporządzeniu z
27 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych mas
substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach
przemysłowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1867).
25
2011-11-22
Ochrona wód
Art. 46 wprowadza obligatoryjny obowiązek
dokonywania pomiarów ilości i jakości pobranej
wody pobranej przez zakład (oraz ilości i jakości
odprowadzanych ścieków), który odprowadza
zużyte wody będące ściekami do rolniczego
wykorzystania. Ścieki o innym przeznaczeniu nie
podlegają obowiązkowym pomiarom.
Celem tych pomiarów jest ustalenie poziomu
zanieczyszczeń powodowanych przez
indywidualnie oznaczony zakład.
Ochrona wód
Art. 47 wyraża prawa i obowiązki rolnika-producenta. Jest
on uprawniony do stosowania nawozów azotowych w
celu zapewnienia sobie wysokich plonów, ale
prowadząc produkcję rolną jest jednocześnie
zobowiązany do ochrony ekostystemu.
Na dyrektora RZGW nałożono obowiązek wydania
rozporządzenia, w którym zostaną wykazane wody
powierzchniowe i podziemne wrażliwe na
zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych,
i wymienia obszary na których należy ograniczyć
odpływ azotu ze źródeł rolniczych.
Ochrona wód
Art. 50 zawiera delegację ustawową do wydania
rozporządzeń wykonawczych w sprawie
wymagań, jakim powinny odpowiadać wody
wykorzystywane do:
1. Zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną
do spożycia;
2. Na cele gospodarki rybackiej;
3. Kąpielisk;
Ochrona wód
Art. 46 ust. 3 przewiduje fakultatywny obowiązek
dokonywania pomiarów jakości, a nie ilości:
• Wód powierzchniowych powyżej i poniżej zrzutu
ścieków;
• Wód podziemnych.
Celem tego przepisu jest ustalenie wpływu
odprowadzania ścieków do wód lub ziemi na
jakość wody.
Zakłady pobierające wodę w ilości większej niż 100
m3 na dobę zobowiązane są do systematycznego
pomiaru jej ilości.
Ochrona wód
W ciągu dwóch lat od wyznaczenia obszarów szczególnie
narażonych na zanieczyszczenia dyrektor RZGW
opracowuje program działań w celu ograniczenia odpływu
azotu ze źródeł rolniczych. Opracowanie programów ma
swoje oparcie w zasadach określonych w art. 84 pr. o.ś.
Wody i obszary objęte wykazem wód wrażliwych na
zanieczyszczenia azotem podlegają kontroli weryfikacyjnej
co 4 lata, gdyż czynniki kształtujące zanieczyszczenia
ulegają zmianom. Stopień eutrofizacji śródlądowych wód
powierzchniowych, morskich wód wewnętrznych i wód
przybrzeżnych również określa się co 4 lata, a obowiązek
ten należy do wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska.
Ochrona wód
Wody przeznaczone do zaopatrzenia ludności w
wodę do spożycia, zostały podzielone na 3
kategorie ze względu na dostosowanie do
standardów uzdatniania. W tej sprawie
zostało wydane rozporządzenie Ministra
Środowiska z 27 listopada 2002 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny odpowiadać wody
powierzchniowe wykorzystywane do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną
do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728).
26
2011-11-22
Ochrona wód
W odniesieniu do wód przeznaczonych na cele gospodarki
rybackiej obowiązują dwa rozporządzenia:
• z 4 października 2002 r. w sprawie wymagań , jakim
powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i
wody przybrzeżne będące środowiskiem życia
skorupiaków i mięczaków (Dz. U. Nr 176, poz. 1454)
• Z 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące
środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych.
Ochrona wód
Według art. 2 pkt 18 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
(Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze zm.), przez wodę
przeznaczoną do spożycia należy rozumieć wodę w stanie
pierwotnym lub po uzdatnieniu, przeznaczoną do picia,
przygotowania żywności lub innych celów domowych,
niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest ona
dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w butelkach
lub pojemnikach, a także wodę wykorzystywaną przez
przedsiębiorstwo produkcji żywności do wytworzenia,
przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do
obrotu produktów albo substancji przeznaczonych do
spożycia przez ludzi.
Strefy oraz obszary ochronne
Strefę ochronną definiuje art. 52 pr. wod. Jako obszar, na
którym obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w
zakresie użytkowania gruntów i korzystania z wody.
Strefa ochrony bezpośredniej może być ustanowiona na
danym terenie po rozeznaniu sytuacji związanej z
krążeniem wód podziemnych w warstwach
wodonośnych i ustaleniu możliwości ich
wykorzystania do celów bytowych i przemysłowych.
Przytoczone badania powinny być uzupełniająco wsparte
ustaleniem warunków geomorfologicznych.
Ochrona wód
Artykuł 50 ust. 5 wprowadził zakaz wykorzystywania do
zaopatrzenia ludności wody przeznaczonej do
spożycia, jeśli nie odpowiada ona standardom
określonym do tych celów.
Wody powierzchniowe niespełniające wymagań
koniecznych do zachowania zdrowia, a więc
nienadające się do spożycia, w drodze wyjątku mogą
być użyte do tego celu pod warunkiem zastosowania
odpowiednich procedur uzdatniania wody,
doprowadzających w efekcie do osiągnięcia jakości
wody na poziomie określonym w ustawie o
zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków.
Według art. 51 tworzy się:
• Strefy ochronne ujęć wody
• Obszary ochronne wokół zbiorników wód śródlądowych.
Ochrona zbiorników wód śródlądowych ma celu zachowanie dobrej
jakości wody w tych zbiornikach.
Strefę ochronną obejmującą wyłącznie teren ochrony bezpośredniej,
ustanawia się na podstawie decyzji organu właściwego do
wydania pozwolenia wodnoprawnego (art. 58 ust. 5). Teren
ochrony pośredniej oraz obszar ochronny ustanawia w drodze
rozporządzenia dyrektor RZGW.
Strefy te ustala się na podstawie badań hydrologicznych,
hydrograficznych i geomorfologicznych, a obszary ochrony – na
podstawie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.
Artykuł 53 stanowi o zakazach, ograniczeniach i obowiązkach
wprowadzonych na terenach ochrony bezpośredniej ujęć
wody.
Grunty, na których są zlokalizowane ujęcia wody nie mogą być
wykorzystywane na inne cele niż eksploatacja ujęcia wody.
Teren ochrony bezpośredniej należy ogrodzić i oznakować, a
jeśli granice terenu przebiegają przez wody
powierzchniowe, należy je uwidocznić znakami
pływającymi. Wzory tablic informacyjnych zostały
określone w rozporządzeniu z 24 maja 2004 r. w sprawie
wzorów tablic informacyjnych o strefie ochronnej ujęcia
wody. (Dz. U. Nr 136, poz. 1457 ze zm.).
27
2011-11-22
Artykuł 54 ustawy reguluje ochronę zasobów wodnych na terenach
ochrony pośredniej. Ustanowione zostały oddzielne sankcje na
terenach ochrony wody podziemnej i oddzielne na terenach
ochrony wody powierzchniowej.
Art. 54 dopuszcza możliwość nałożenia na właścicieli gruntów
położonych na terenach ochrony pośredniej obowiązku
stosowania odpowiednich upraw rolnych lub leśnych. Przykładowo
można przytoczyć zamianę gruntów rolnych na łąki lub
przeznaczenie ich pod zalesienie określonymi gatunkami drzew.
Przepis przewiduje również nakaz zlikwidowania nieczynnych
studni, jako potencjalnego źródła zanieczyszczeń.
Szczegółowo nakazy i zakazy powinny być dla każdej strefy ustalone
indywidualnie na podstawie badań hydrogeologicznych.
Artykuł 55 jest poświęcony ochronie wód
podziemnych występujących na rozległych
obszarach zasilania ujęcia wody. Woda
podziemna nie jest czerpana z jednego
miejsca zlokalizowanego w określonych
zasobach wodnych. Na miejsce jej poboru
składają się rozległe obszary określone
ustawowo jako obszar zasilania ujęcia wody.
Ten obszar jest objęty strefą ochrony
pośredniej.
Art. 56 wskazuje na kryteria ustalenia strefy
ochronnej, aby trwale zapewnić jakość wody
według wymagań określonych w art. 50 ust.1.
Ustawodawca do strefy ochronnej ujęcia wody
zalicza wody z potoku górskiego i z górnego
biegu rzeki, włączając do strefy ochronnej
całą zlewnię cieku powyżej ujęcia wody.
Strefa ochronna jest ustanawiana, w drodze aktu prawa miejscowego
przez dyrektora RZGW na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody
(art. 58).
Art. 59 stanowi o obszarach ochronnych zbiorników wód
śródlądowych, na których obwiązują zakazy, nakazy i ograniczenia
w zakresie użytkowania gruntów lub korzystania z wody, przy czym
funkcją stref ochronnych jest zapewnienie jakości wody i ochrona
zasobów wodnych, natomiast funkcją obszarów ochronnych jest
ochrona zasobów wód przed degradacją.
Obszar ochronny ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego,
dyrektor RZGW (art. 60) na podstawie planu gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza. Postępowanie o ustanowieniu
obszarów ochronnych na obszarze dorzecza wszczyna dyrektor
regionalnego zarządu z urzędu i na koszt Skarbu Państwa.
Budownictwo wodne
Wprowadzenie zakazów, nakazów i ograniczeń na terenach
stref ochronnych i na obszarach chronionych stanowi
formę ograniczenia praw majątkowych, gdyż dotyczą one
użytkowania gruntów lub korzystania z wód i utracone
korzyści mogą być przeliczane na wartości pieniężne.
Ograniczenia te uprawniają poszkodowanych do
dochodzenia odszkodowania od właściciela ujęcia wody
na zasadach określonych w komentowanej ustawie.
Status poszkodowanego przyznano właścicielowi
nieruchomości położonej w strefie ochronnej, pominięto
natomiast przyznanie uprawnień do dochodzenia
odszkodowania za ograniczenia powstałe na obszarze
ochronnym zbiorników wód śródlądowych (art. 61).
Pominięcie to należy uznać za niezamierzone.
Art. 62.1. Budownictwo wodne polega na wykonywaniu
oraz utrzymywaniu urządzeń wodnych.
2. Przepisy art. 63-66 nie naruszają przepisów ustawy z
dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2003
r. Nr 207, poz. 2016, z późn. zm.)
Utrzymywanie urządzeń wodnych polega na ich
konserwacji i remontach oraz na modernizacji
istniejących budowli, a także na ochronie umocnień
brzegowych, murów oporowych, nabrzeży, pomostów,
przystani i innych urządzeń związanych z transportem
wodnym.
28
2011-11-22
Budownictwo wodne
Artykuł 63 powołuje się na ogólne zasady prawa
wodnego przy projektowaniu, wykonywaniu i
utrzymaniu urządzeń wodnych należących do
budownictwa wodnego. Artykuł ten jest normą
nakazującą respektowanie dobrego stanu
ekologicznego wód i charakterystycznych dla
nich biocenoz.
Artykuł 64 stwierdza, że utrzymanie urządzeń
wodnych sprowadza się do konserwacji i
remontów, aby mogły one dobrze służyć
przypisanym im funkcjom eksploatacyjnym.
Budownictwo wodne
Budownictwo wodne
Art. 64 a.1. Zakład, który wykonał urządzenie wodne bez
wymaganego pozwolenia wodnoprawnego, jest
obowiązany do jego rozebrania na własny koszt.
W pewnych przypadkach sankcja rozbiórki może zostać
zastąpiona opłatą legalizacyjną, możliwość taka zachodzi
przy spełnieniu trzech warunków:
• Wykonanie urządzeń bez pozwolenia wodnoprawnego nie
może naruszać przepisów ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym;
• Nie nastąpiło naruszenie art. 63;
• Bezprawnie wznoszący urządzenia wodne przy wniosku
legalizacyjnym złoży dokumentację określoną w art. 131,
zwaną operatem wodnoprawnym.
Regulacja koryt cieków naturalnych
Artykuł 64 szczegółowo określa czynności zabronione.
Celem tych zakazów jest ochrona urządzeń wodnych i
budowli regulacyjnych oraz zapewnienia
niezakłóconego korzystania z wody. Ochrona urządzeń
została potraktowana bardzo szeroko, gdyż do jej
zakresu zaliczono niszczenie i uszkadzanie urządzeń
wodnych, wyszczególniając rodzaje i niektóre skutki
tych czynności.
Na pierwszym miejscu zostały wymienione niszczenie i
uszkodzenia urządzeń wodnych. Zakazem objęto także
utrudnienie przepływu wody, również wywołane
wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych.
Art. 67 1. Regulacja koryt cieków naturalnych, zwana
dalej „regulacją wód”, służy poprawie warunków
korzystania z wód i ochronie przeciwpowodziowej.
Koryto cieku naturalnego to najniżej położona część
doliny, w której stale lub okresowo płynie woda.
Często koryto jest określane mianem łożyska rzeki.
Koryto jest ukształtowane działaniem sił przyrody,
czyli siłą spływu samej wody, z wyłączeniem udziału
człowieka. Rozróżnia się koryto właściwe, w którym
przepływają wody o niskim i średnim poziomie, i
koryto wysokiej wody, co występuje w chwili
wezbrania wód wskutek nadmiernych opadów i
wiosennych roztopów.
Regulacja wód służy poprawie warunków korzystania z
wód i ochronie przeciwpowodziowej (art. 67.ust.1).
Regulacja wód obejmuje czynności wykraczające poza
działania związane z utrzymaniem wód, które polegają
na przekształceniu przekroju podłużnego i
poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku
naturalnego.
Regulacja koryt cieków naturalnych wymaga pozwolenia
wodnoprawnego, natomiast właściwe utrzymanie
wód jest obowiązkiem właściciela wody z
pominięciem pozwolenia wodnoprawnego.
Przekrój podłużny koryta – ukształtowanie koryta
wzdłuż prostego przepływu wody ze zniesieniem
łuków i zakoli, tj. krętego biegu rzeki.
Kształtowanie takiego przekroju podłużnego
służy złagodzeniu procesów erozyjnych,
ułatwianiu spływu wód i tym samym
intensywniejszej ochronie przed powodzią oraz
lepszym wykorzystaniu wody do celów
transportu. Prace regulacyjne w przekroju
podłużnym z reguły prowadzą do skrócenia trasy
naturalnej.
29
2011-11-22
Kształtowanie profilu poprzecznego polega na odpowiednim
dobraniu parametrów takich jak głębokość i szerokość
koryta, tak aby umożliwić przepływ wód niskich i średnich
w korycie z optymalną prędkością oraz wód wysokich poza
korytem i przy prędkościach niepowodujących zmiany
brzegu koryta.
Układ poziomy koryta cieku naturalnego powinien być w jak
najmniejszym stopniu zmieniony w stosunku do jego
naturalnego kształtu. Jest to trasa przepływu rzeki.
Dynamiczna równowaga koryta cieku naturalnego polega na
zachowaniu proporcji materiału dennego unoszonego i
przesuwanego z góry rzeki w dół.
Artykuł 68 wskazuje jednostki ponoszące koszty
rozbudowy i przebudowy urządzeń wodnych
związanych z regulacją wód. Całość kosztów
przebudowy i rozbudowy urządzeń wodnych ponosi
zakład, który uzyskał pozwolenie wodnoprawne, a
właściciel wody uczestniczy w ponoszeniu tych
kosztów stosownie do uzyskanych korzyści.
Organ, który wydał pozwolenie wodnoprawne na
regulację wód, jest właściwy do ustalenia i podziału
kosztów pomiędzy wykonawcą, a właścicielem wody i
dokonuje tego w formie decyzji.
W art. 69 została wyrażona zasada stanowiąca o
tym, że przepisy o regulacji koryt cieków
naturalnych i kosztach rozbudowy i
przebudowy urządzeń wodnych stosuje się
odpowiednio do zabudowy potoków
górskich, kształtowania nowych cieków
naturalnych oraz do wykonania polderów
przeciwpowodziowych.
Artykuł 69 stanowi o nowym urządzeniu
wodnym – polderze przeciwpowodziowym.
Jest to budowla przeciwpowodziowa,
pełniąca funkcje zbiornika wody. Cała
pojemność polderu służy wyłącznie do
ochrony przeciwpowodziowej. Poldery są
wykorzystywane tylko w okresie dużych
wezbrań wody, a po jej odprowadzeniu do
rzek, obszary zajęte czasowo pod wodą
użytkuje się jako łąki i pastwiska.
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Art. 70.1. Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych
w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej
uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami.
Określenie „melioracje” pochodzi z łaciny i oznacza ulepszenie.
Melioracje wiążą się głównie z budową systemów nawadniających
i odwadniających w celu przystosowania środowiska do potrzeb
produkcji rolniczej. W praktyce wyróżnia się:
• Melioracje specjalistyczne – służące odwadnianiu terenów
przemysłowych i osiedlowych;
• Fitomelioracje – polegające na biologicznej regulacji rzek;
• Melioracje przeciwerozyjne;
• Melioracje przeciwpowodziowe;
• Agromelioracje.
Urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i
szczegółowe, w zależności od ich funkcji i parametrów
technicznych.
Melioracje podstawowe stanowią główną bazę rozwiązań
regulacyjnych dla gospodarki wodnej w środowisku, z możliwością
szerokiego zaspokojenia potrzeb gospodarczych i cywilizacyjnych.
Stanowią one ogólnie o szerokich potrzebach melioracyjnych i
wymagają dużego wysiłku organizacyjnego i finansowego oraz
spełnienia wysokich wymagań technicznych, wykraczających
ponad możliwości realizowania ich wyłącznie zasobami osób
bezpośrednio korzystających z urządzeń na potrzeby rolnictwa.
Urządzenia melioracji szczegółowych wiążą się z niższymi
parametrami technicznymi i służą zindywidualizowanym
potrzebom gospodarczym.
30
2011-11-22
Melioracje wodne
Melioracje wodne
W celu prawidłowego zarządzania i gospodarowania urządzeniami i
gruntami zajętymi pod urządzenia melioracyjne prowadzona jest
ewidencja urządzeń melioracji wodnych i gruntów
zmeliorowanych.
Obowiązek prowadzenia ewidencji należy do marszałka województwa.
Ewidencja urządzeń melioracji oraz zmeliorowanych gruntów jest
poddana rejestracji na urzędowych wzorach i prowadzona według
jednolitych zasad, przez objęcie jej dokumentacją. Ewidencja jest
jawna, udostępniana jest odpłatnie, a nieodpłatnie korzystają z
niej organy administracji publicznej.
Ewidencja jest prowadzona zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu
prowadzenia ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz
meliorowanych gruntów (Dz. U. z 2005 r. Nr 7, poz. 55).
Ustawa nakazuje przy planowaniu, wykonywaniu
oraz utrzymaniu urządzeń melioracyjnych
kierować się potrzebą zachowania
miejscowych warunków przyrodniczych, z
uwzględnieniem zróżnicowanych biocenoz
polnych i łąkowych.
Budowanie urządzeń melioracyjnych nie
powinno stanowić zbytnich uciążliwości dla
środowiska oraz pogarszać jego stanu.
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Artykuł 71 ustawy precyzuje które urządzenia melioracji wodnych zalicza się do melioracji
podstawowych. Są to:
•
Budowle piętrzące, budowle upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wód;
•
Stopnie wodne, zbiorniki wodne;
•
Kanały, wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie;
•
Rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m;
•
Budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe;
•
Stacje pomp, z wyjątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnień ciśnieniowych
Jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1
Urządzenia melioracji wodnych są budowane w celu szerokiego zaspokajania potrzeb społecznych,
zapewniających krajowi postęp cywilizacyjny, a ich funkcje mają ogóle znaczenie dla gospodarki
wodnej.
Budowle wstrzymujące erozję i drogi dojazdowe do obszarów zmeliorowanych nie zostały zaliczone do
urządzeń wodnych podstawowych, ale podlegają takim samym przepisom jak te urządzenia.
Rozwiązanie takie wskazuje, że konserwacja i remonty tych urządzeń (budowli wstrzymujących erozję
oraz dróg dojazdowych) należą do właściciela urządzeń melioracji wodnych podstawowych, czyli
do Skarbu Państwa.
Urządzenia wodne podstawowe, ze względu na
ich kapitałochłonność związaną z budową i
utrzymaniem oraz pełnione funkcje, są
wykonywane na koszt Skarbu Państwa i są
jego własnością. Stanowią mienie
użyteczności publicznej i z tej racji ich
budowa i eksploatacja należą do
organizacyjnych zadań państwa, mających na
celu podniesienie poziomu życia
społeczeństwa.
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych zalicza się
zgodnie z art. 73:
• Rowy wraz budowlami związanymi z nimi
funkcjonalnie;
• Drenowania;
• Rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m;
• Stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych;
• Ziemne stawy rybne;
• Groble na obszarach nawadnianych;
• Systemy nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych –
jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1
Urządzenia melioracji wodnych szczegółowych mają
niższe parametry techniczne i mogą być
zbudowane przy mniejszych wymaganiach
technologicznych w porównaniu z urządzeniami
melioracji podstawowych. Mogą być one
wykonane przez właścicieli gruntów mniejszym
nakładem środków organizacyjnych i
finansowych.
Urządzenia związane z fitomelioracją oraz
agromelioracją polepszają jakość gleby i
sprzyjają jej mechanicznej uprawie.
31
2011-11-22
Melioracje wodne
Wykonanie urządzeń melioracji wodnych
szczegółowych należy do właścicieli gruntów
(art. 74). Zapis ten można odczytać jako
nałożenie na właścicieli gruntów obowiązku
wykonania urządzeń szczegółowych, nie
przesądzając, że stanowią one ich własność.
Urządzenia te mogą stanowić własność
właściciela gruntu, ale mogą także być
własnością spółki wodnej.
Melioracje wodne
Skarb Państwa może ponieść koszty wykonania
urządzeń szczegółowych i stanowią one wtedy
jego nakłady na cudze grunty. Zainteresowani
właściciele gruntów, na które urządzenia
wywierają korzystny wpływ, są obciążeni
opłatami melioracyjnymi z tytułu odnoszenia
korzyści z funkcjonowania urządzeń.
Skarb Państwa może ponieść koszty budowy
urządzeń melioracji szczegółowych, gdy teren
objęty instalowaniem urządzeń cechuje się
dużym rozdrobnieniem, bądź gdy wykonanym
już urządzeniom grozi dekapitalizacja.
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Niezależnie od ponoszenia opłat melioracyjnych,
właściciele gruntów ponoszą część kosztów
inwestycyjnych w formie opłaty
inwestycyjnej. Każda z tych opłat,
melioracyjna i inwestycyjna, jest
przedmiotem odrębnej decyzji marszałka
województwa. Opłaty te stanowią dochód
budżetu państwa, z tym zastrzeżeniem, że
wnosi się je na rachunek właściwego urzędu
marszałkowskiego.
Wysokość opłaty inwestycyjnej określa art. 74a,
wynosi ona 20% wartości wykonania
urządzeń melioracji wodnych szczegółowych,
a ich wysokość jest wyliczana po zakończeniu
procesu inwestycyjnego.
Opłaty inwestycyjne nie są wymagalne
bezpośrednio po doręczeniu decyzji (art. 74
a. 3).
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Art. 74 b stanowi, że organem uprawnionym do
wydania decyzji o opłatach melioracyjnych i
inwestycyjnych jest marszałek województwa,
który swoją decyzję uzgadnia z wojewodą.
Decyzja nie jest podejmowana z urzędu, tylko na
wniosek spółki wodnej bądź zainteresowanych
właścicieli gruntów. Wniosek sporządza zarząd
spółki, a gdy zgłoszenia dokonują właściciele
gruntów, to muszą być oni właścicielami, co
najmniej 75% powierzchni planowanych do
zmeliorowania.
Art. 74 b ust. 4 określa zasady wyliczania
wysokości opłat, naliczanych w stopniu
proporcjonalnym do powierzchni gruntów.
Jeżeli obszar objęty melioracjami wynosi 100 ha,
a właściciel gruntu korzysta z urządzeń na
obszarze 3 ha, a koszt melioracji wynosi 400
tys. zł to opłata melioracyjna wyniesie:
X=(400 000 X 3)/100=12000 zł
32
2011-11-22
Melioracje wodne
Art. 74 c. stanowi podstawę do skorygowania
wysokości opłat w terminie 9 miesięcy po
zakończeniu procesu inwestycyjnego. Po
upływie tego terminu zmiana wysokości
opłat, bez względu na przyczynę jest
niedopuszczalna.
Melioracje wodne
Art. 76 ust. 1 daje uprawnienie właścicielowi gruntu do
dochodzenia odszkodowania za szkody wyrządzone
mu w związku z budową urządzeń melioracji wodnych
szczegółowych wykonywanych na koszt Skarbu
Państwa. Wysokość odszkodowania ustala się na
podstawie art. 186 pr. wod. Roszczenia o
odszkodowanie ulegają przedawnieniu z upływem
trzech miesięcy od dnia, w którym poszkodowany
dowiedział się o powstaniu szkody.
Odpowiedzialność za szkody jest wyłączona, jeśli szkoda
powstała przy prawidłowej organizacji i technologii
robót.
Melioracje wodne
Melioracje wodne
Według artykułu 77 obowiązek utrzymania
urządzeń melioracji szczegółowych ciąży na
właścicielach gruntów odnoszących korzyści z ich
wykonania, a gdy właściciele gruntów utworzą
spółkę wodną, na ten podmiot przechodzą z
mocy prawa obowiązki utrzymania urządzeń.
Wykonanie urządzeń melioracyjnych wymaga
uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Organ
właściwy do wydania tego pozwolenia jest
uprawniony do określenia szczegółowych
obowiązków związanych z utrzymaniem
urządzeń oraz terminów ich wykonania.
Artykuł 78 zawiera delegację do wydania przez Radę
Ministrów rozporządzenia regulującego warunki
ustalania wysokości opłaty melioracyjnej oraz tryb jej
poboru.
Wysokość opłaty jest uzależniona od czterech czynników:
• Kosztów budowy;
• Rodzaju urządzeń;
• Wielkości obszarów korzystnego oddziaływania
urządzeń melioracji wodnych szczegółowych;
• Przynależności użytkowników zmeliorowanych
gruntów do spółki wodnej.
Melioracje wodne
Planowanie w gospodarowaniu
wodami
Dla urządzeń nawadniających i odwadniających, z wyjątkiem nawodnień
ciśnieniowych, stawki opłat są wyliczone w zryczałtowanych kwotach
stanowiących równowartość wyrażoną w kilogramach żyta
przypadających na hektar zmeliorowanych gruntów. Stawka maksymalna
została ustalona na poziomie równowartości 5000 kg żyta na 1 ha,
według średniej ceny przyjmowanej za podstawę obliczania podatku
rolnego.
Dla urządzeń ciśnieniowych, stawów rybnych oraz odbudowy i modernizacji
pojedynczych urządzeń funkcjonujących w systemach melioracyjnych
stawka opłaty melioracyjnej kształtuje się od 30% do 80% kosztów
wykonania tych urządzeń.
Opłata melioracyjna płatna jest w rocznych równych ratach i podlega
rozłożeniu maksymalnie na 15 lat.
Stawki opłaty podlegają zmniejszeniu o 15% z tytułu przynależności
korzystającego z urządzeń melioracyjnych do spółki wodnej.
Warunki i tryb ustalania wysokości opłata oraz pobór melioracyjnej jest
rozporządzenie Rady Ministrów z 11 lutego 2003 r. (Dz. U. Nr 41, poz.
345).
Planowanie gospodarowania wodami służy
programowaniu i koordynowaniu działań w celach
wymienionych w tym przepisie:
1. Osiągnięcie lub utrzymanie co najmniej dobrego stanu
wód oraz ekosystemów od wody zależnych;
2. Poprawę stanu zasobów wodnych;
3. Poprawę możliwości korzystania z wód;
4. Zmniejszanie ilości wprowadzanych do wód lub do
ziemi substancji i energii mogących negatywnie
oddziaływać na wody;
5. Poprawę ochrony przeciwpowodziowej.
33
2011-11-22
wodami
wodami
Planowanie w gospodarce wodami nie opiera się na
wskaźnikach ekonomicznych, a na ochronie
zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem,
poprawie ich jakości, ochronie
przeciwpowodziowej oraz zapobieganiu skutkom
suszy.
Planowanie jest w dużym stopniu uzależnione od
działania sił przyrody, a jego efekty są zależne od
wielu czynników, takich jak temperatura
powietrza, działanie wiatrów, opady, rosnące
zapotrzebowanie na wodę.
Artykuł 113 ustawy stanowi zestawienie dokumentów planistycznych jakie
służą planowaniu w gospodarowaniu wodami.
Szczególną uwagę zwraca się na plany dotyczące gospodarowania wodami na
obszarach dorzeczy.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza powinien zawierać wykaz
obszarów chronionych ze względu na różne cele wykorzystania wody, np.
przeznaczonej do spożycia, ochrony gatunków zwierząt wodnych o
znaczeniu gospodarczym, przeznaczonej dla celów rekreacyjnych.
Sporządzanie planów na potrzeby racjonalnego gospodarowania wodami jest
poprzedzone opracowaniem studium według wskazań zawartych w art.
79 ust. 2. Studium powinno zawierać wskazania współzależności
korzystania z wody na różne cele.
Plany na obszarze dorzecza opierają się na analizie ekonomicznej związanej z
korzystaniem z wód, z uwzględnieniem kosztów usług wodnych oraz
prognoz długoterminowych związanych z możliwościami zaspokajania
potrzeb korzystania z zasobów wodnych na przyszłość.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza jest aktualizowany co 6
lat.
wodami
wodami
Głównym źródłem określającym działania
podstawowe i uzupełniające, prowadzące do
poprawy i utrzymania dobrego stanu wód na
obszarze dorzeczy jest program wodnośrodowiskowy kraju (art. 113 a)
Opracowanie programu wodno-środowiskowego
opiera się na analizie ekonomicznej związanej z
korzystaniem z wód, która obejmuje opłacalność
usług wodnych w pewnym czasie, z
uwzględnieniem realnie istniejących potrzeb
korzystania z wód na obszarze dorzeczy.
wodami
Ustawodawca do treści planu zaliczył programy
eliminowania zanieczyszczeń wód substancjami
szkodliwymi dla środowiska, o których mowa w
art. 45 ust. 1 pkt. 1. Powinien on także zawierać
wykazy wód śródlądowych, w stosunku do
których zasadne jest rozciągnięcie ochrony
polegającej na wprowadzeniu zakazów, nakazów
i ograniczeń w zakresie użytkowania gruntów lub
korzystania z wody.
Przed aktualizacją planu (która powinna odbywać
się co 6 lat) należy wykonać analizę realizacji
planu.
Art. 114 ustawy określa dokładnie treść planu dla dorzecza.
Ustawodawca narzucił na planistów obowiązek
opracowania harmonogramu zadań, który stanowi
algorytm kolejno następujących po sobie zadań dla
zapewnienia realności planowania i korzystnego
osiągnięcia celów, bez marnotrawstwa czasu i środków.
Realność planowania ma swoje oparcie w określeniu
niezbędnych nakładów.
Podstawą sporządzania planu dla obszaru dorzecza jest jego
analiza wyrażona w opisie geograficznym, geologicznym,
hydrograficznym i demograficznym. Analiza obszaru
dorzecza powinna wskazywać obecne i perspektywiczne
wykorzystanie powierzchni ziemi i wody w działalności
gospodarczej, do której art. 114 zalicza przemysł,
rolnictwo, rybactwo, działalność usługową.
wodami
Art. 114a stanowi podstawę do stosowania
łagodniejszych środków osiągania celów
środowiskowych, gdy działalność człowieka,
sił przyrody czy też innych warunków
naturalnych spowodowała, że osiągnięcie
ustawowych celów jest niewykonalne i
ekonomicznie nieuzasadnione.
34
2011-11-22
wodami
wodami
Na podstawie planu gospodarowania wodami
dorzecza opracowywane są warunki korzystania
z wód regionu wodnego, będącego częścią
obszaru dorzecza wyodrębnioną na podstawie
kryterium hydrograficznego i potrzeb
związanych z zarządzaniem zasobami wodnymi.
Warunki korzystania z wód regionu wodnego
obejmują obecny i perspektywiczny stan
ilościowy i jakościowy zasobów wodnych
powierzchniowych i podziemnych oraz stan
ekosystemów wodnych i zależnych od wody.
Warunki korzystania z wód regionu lub jego części mogą
polegać na wprowadzeniu ograniczeń w korzystaniu z wód
i mogą one być związane z:
1. Określeniem limitu pobierania wód powierzchniowych lub
podziemnych;
2. Wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi;
3. Wprowadzaniem substancji szczególnie szkodliwych dla
środowiska wodnego;
4. Lokalizowaniem nowych urządzeń wodnych służących do
piętrzenia wody, budowy kanałów i rowów stanowiących
urządzenia melioracji wodnych, a także urządzeń
służących kształtowaniu zasobów wodnych, do których
można zaliczyć budowę zalewu na naturalnym cieku
wodnym i zbiorniki retencyjne.
wodami
wodami
Art. 116 określa warunki korzystania z wód
zlewni. Warunki te ustanawia się tylko
wówczas, gdy w wyniku ustaleń
gospodarowania wodami na obszarach
dorzeczy i wód regionów konieczne staje się
określenie szczególnych zasad ochrony
zasobów wodnych oraz ich ilości i jakości w
celu osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego
wód.
Art. 117 określa zagadnienia dotyczące planów ochrony
przeciwpowodziowej oraz planów przeciwdziałania
skutkom suszy. Plany powinny uwzględniać
powiększanie dyspozycyjnych zasobów wodnych oraz
rezerw pojemności powodziowej.
Plany powinny uwzględniać rozbudowę lub przebudowę
istniejących urządzeń wodnych, które nie spełniają
swojej dotychczasowej funkcji lub nie są dostosowane
do nowych potrzeb.
Ustalenia wymienionych planów uwzględnia się przy
opracowywaniu miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Pozwolenia wodnoprawne
Pozwolenie wodnoprawne jest konstytutywnym aktem
administracyjnym o wartości majątkowej
nieprzenoszalnej na inny podmiot czy też jednostkę
organizacyjną. Ma charakter rzeczowy, bo jest
związane z przedsiębiorstwem lub nieruchomością,
niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.
Art. 122 określa stany faktyczne zamierzonych
przedsięwzięć wymagających pozwolenia
wodnoprawnego. Artykuł wymienia 13 działań z
podziałem na przedsięwzięcia zawsze wymagające
pozwolenia i przedsięwzięcia wymagające pozwolenia
wtedy, gdy są one realizowane na obszarach
bezpośredniego zagrożenia powodzią.
Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie
ścieków do wód lub do ziemi albo do urządzeń
kanalizacyjnych są wydawane z uwzględnieniem
Prawa ochrony środowiska. Organ ochrony
środowiska może udzielić zezwolenia na
wprowadzanie ścieków z zabezpieczeniem
roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych
skutków w środowisku. Jeżeli takie skutki nie
wystąpią, na wniosek zainteresowanego orzeka
się o zwrocie ustanowionego zabezpieczenia.
35
2011-11-22
W przypadku gdy o pozwolenie wodnoprawne ubiega się kilka
zakładów, których działalność wzajemnie się wyklucza
pierwszeństwo zawsze ma zakład który zaopatruje ludność
w wodę. W dalszej kolejności pierwszeństwo przysługuje
temu zakładowi, którego działalność przyczyni się do
zwiększenia naturalnej lub sztucznej retencji wód. W
trzeciej kolejności pozwolenie dostanie zakład, którego
korzystanie z wód przyczyni się do poprawy stosunków
biologicznych w środowisku wodnym i po pierwszym
wykorzystaniu będzie się nadawała do uzdatnienia w
warunkach niedoboru wody na cele bytowe, bądź służyła
do nawodnień melioracyjnych czy też do podtrzymania
terenu bagiennego będącego pod ochroną.
Pozwolenie wodnoprawne uprawnia tylko do
szczególnego korzystania z wody i nie daje dalej
idących uprawnień do nieruchomości i urządzeń,
za pomocą których realizuje się uprawnienia
płynące z pozwolenia.
Adresatowi pozwolenia wodnoprawnego, który nie
uzyskał praw do nieruchomości lub urządzeń
koniecznych do realizacji pozwolenia, jeżeli
poniósł nakłady w związku z otrzymaniem
pozwolenia, nie przysługuje roszczenie o zwrot
poniesionych nakładów.
Artykuł 124 zawiera wykaz działań zwolnionych z
obowiązku posiadania pozwolenia
wodnoprawnego.
W świetle artykułu 122 jest to zapis zbędny, gdyż
w artykule tym wymienione są sytuacje, z
którymi wiąże się obowiązek uzyskania
pozwolenia i wszystkie czynności
niewymienione w tym artykule można uznać
za zwolnione z tego obowiązku.
Artykuł 125 ustanawia zasadę zgodności treści
pozwolenia wodnoprawnego z przepisami
systemu obowiązującego prawa, w
szczególności regulującymi warunki
korzystania z wód regionu i wód zlewni.
Są trzy podstawy prawne odmowy udzielenia
pozwolenia wodnoprawnego. Dwie opierają się
na art. 125, jeśli projektowany sposób
korzystania z wody narusza warunki określone w
tym przepisie.
Trzecia podstawa odmowy wydania pozwolenia
wodnoprawnego zawiera się w art. 126. Jeśli
wykorzystanie potencjału energetycznego wody
nie odpowiada założeniom ustawowym (nie
odbywa się w sposób technicznie i ekonomicznie
uzasadniony).
Pozwolenia wodnoprawne wydaje się na okres nie dłuższy
niż 20 lat, z pewnymi wyjątkami. Okres
obowiązywania pozwolenia powinien być jasno
określony w treści pozwolenia.
Organ wydający pozwolenie ma obowiązek określić:
• Cel i zakres korzystania z wody;
• Warunki wykonywania uprawnień;
• Obowiązki związane z ochroną środowiska,
bytowaniem ludzi i funkcjonowaniem gospodarki
wodnej;
• Obowiązki korzystającego z wody;
• Przedmiot ochrony.
36
2011-11-22
Cel korzystania z wody – określa potrzeby jakim ma
służyć woda (sposoby gospodarowania wodą).
Zakres korzystania z wody – dotyczy ilości
pobieranej wody, mierzonej w m3 na dobę, oraz
terminów jej pobierania, z uwzględnieniem
sezonowej zmienności. Do zakresu korzystania z
wody zalicza się także ilość, stan i skład ścieków
wykorzystywanych rolniczo lub wprowadzonych
do wód, do ziemi lub do urządzeń
kanalizacyjnych z określeniem stopnia
dopuszczalności zanieczyszczeń.
Obowiązki korzystającego z wody – warunki
wykonania i utrzymania urządzeń wodnych,
obowiązki wobec innych zakładów mających
pozwolenie wodnoprawne i wobec
uprawnionych do wykonywania rybactwa. Do
obowiązków związanych z gospodarowaniem
wodą zalicza się obowiązki zmierzające do
eliminacji negatywnego oddziaływania na
środowisko, które polegają na dokonywaniu
pomiarów ilości i jakości pobranej wody.
W pozwoleniu wodnoprawnym organ może nałożyć
obowiązek dokonywania pomiarów wód
podziemnych płynących w stosownych
odległościach od zrzutu ścieków mogących
zagrozić czystości tych wód.
Na wspólne korzystanie z wód przez kilka zakładów
może być wydane jedno pozwolenie
wodnoprawne (art. 130), jeżeli zakłady wystąpią
o to z wnioskiem. Warunkiem wszczęcia
postępowania jest wskazanie jednego zakładu,
który będzie miał pozycję zakładu głównego.
Urządzenia wodne służące do wspólnego
korzystania z wody utrzymuje zakład główny.
Jest on jednocześnie stroną zobowiązaną do
ponoszenia opłat za korzystanie ze
środowiska i stroną w postępowaniu
administracyjnym związanym z
wymierzaniem kar pieniężnych. Zakład
główny dokonuje rozliczeń z pozostałymi
zakładami na podstawie umowy zawartej
przez te zakłady.
Wszczęcie postępowania o uzyskanie pozwolenia
wodnoprawnego następuje na wniosek, i aby
wnioskowi można było nadać bieg, należy
dołączyć do niego dokumenty wymienione w
art. 131:
• Operat wodnoprawny;
• Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego
oraz decyzja o warunkach zabudowy, gdy
wydanie pozwolenia dotyczy wykonania
urządzenia wodnego;
• Opis prowadzenia zamierzonej działalności w
języku nietechnicznym.
Ponadto do wniosku na piętrzenie wód
powierzchniowych lub na zależne korzystanie z
wód przez kilka zakładów należy dołączyć
projekt instrukcji gospodarowania wodą i
zaspokajania potrzeb przez wszystkich
użytkowników odnoszących korzyści z
urządzenia wodnego.
Jeżeli zakład będzie wprowadzał do urządzeń
kanalizacyjnych substancje szczególnie szkodliwe
dla środowiska wodnego do wniosku należy
dołączyć zgodę właściciela urządzeń na
odprowadzanie takich ścieków.
37
2011-11-22
Operat wodnoprawny sporządza się w formie opisowej i graficznej. W
części opisowej należy zamieścić: oznaczenie zakładu ubiegającego
się o pozwolenie, cel i zakres korzystania z wody, charakterystykę
wody objętej pozwoleniem, wpływ korzystania z wody na stosunki
wodne w regionie, obowiązki wobec osób trzecich i sposób
postępowania zakładu w przypadku rozruchu, zatrzymania
działalności bądź wystąpienia awarii lub uszkodzenia urządzeń
pomiarowych.
Część graficzna powinna zawierać plan urządzeń wodnych i zasięg
oddziaływania zamierzonego korzystania z wód, naniesionych na
mapę sytuacyjno-wysokościową terenu, zasadnicze dane o
urządzeniach wodnych, pomiarowych i żeglugowych, z
uwzględnieniem ich rozmieszczenia, a także schemat funkcjonalny
i technologiczny urządzeń.
Operat powinien określać wielkości poboru wody maksymalnego
godzinowego i średniego dobowego.
Jeżeli sposób korzystania z wody określony w
pozwoleniu narusza interesy osób trzecich, albo
nastąpią ogólnie niekorzystne zmiany w regionie
wodnym organ wydający pozwolenie może
nałożyć na zakład obowiązek wykonania
ekspertyzy bądź dokonania aktualizacji instrukcji
gospodarowania wodą (art. 133)
W wyniku przeprowadzonej ekspertyzy organ
wydający pozwolenie może ograniczyć
korzystanie z wody lub nałożyć na zakład
dodatkowe obowiązki wymienione w art. 128.
Pozwolenie wodnoprawne wygasa:
• Automatycznie z upływem czasu, na jaki
zostało wydane;
• Gdy zakład zrzekł się uprawnień ustalonych w
pozwoleniu;
• Gdy zakład nie rozpoczął wykonywania
urządzeń wodnych w terminie 2 lat od dnia,
w którym pozwolenie na wykonanie tych
urządzeń stało się ostateczne.
Pozwolenie wodnoprawne może zostać cofnięte lub
ograniczone bez odszkodowania, gdy zakład:
• Nie wykonuje lub wykonuje nienależycie
obowiązki określone w pozwoleniu;
• Kiedy zakład naruszy prawo dotyczące ochrony
środowiska;
• Nie utrzymuje urządzeń wodnych w należytym
stanie;
• Rażąco i trwale przekracza warunki poboru
wody i zrzutu ścieków określone w pozwoleniu.
Pozwolenie wodnoprawne może zostać cofnięte
za odszkodowaniem, gdy:
• Wykonywanie praw z pozwolenia narusza
interes społeczny albo gdy za cofnięciem lub
ograniczeniem przemawiają ważne względy
gospodarcze;
Art. 138 Stwierdzenie wygaśnięcia, cofnięcie lub
ograniczenie pozwolenia następuje z urzędu lub
na wniosek strony, w drodze decyzji
Decyzja o wygaśnięciu lub cofnięciu nie ogranicza
się tylko do stwierdzenia takiego skutku. Organ
może nałożyć obowiązek usunięcia negatywnych
następstw powstałych w środowisku w wyniku
niewykonania pozwolenia lub powstałych
wskutek działalności prowadzonej niezgodnie z
pozwoleniem.
38
2011-11-22
Organem właściwym do wydania pozwolenia
wodnoprawnego jest starosta, w określonych
ustawowo przypadkach pozwolenie
wodnoprawne wydaje marszałek województwa
lub dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej (gdy korzystanie z wód odbywa się na
terenach zamkniętych)
Teren zamknięty – teren, obiekt budowlany
dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz
wyznaczony w sposób określony w ustawie
Prawo geodezyjne i kartograficzne.
39

PRAWO WODNE Zakres szkolenia Wstęp do prawa wodnego Wstęp

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informacja - Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa

ul. Śląska 11/13 42-217 Częstochowa

Polityka wodna

Artykuł Mariusza Gajdy, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie

Projekt uchwały w sprawie wyrażenia sprzeciwu wobec

Katolicy i Ekologia – Woda Dobrem Wspólnym

Stanowisko w sprawie projektu ustawy Prawo wodne

Program zajęć o tematyce dotyczącej dbania o środowisko wodne

Projekt ustawy Prawo wodne - WKB Wierciński Kwieciński Baehr