Informacje z życia uczelni

INFORMACJE Z ŻYCIA UCZELNI
EDUKACJA HUMANISTYCZNA nr 2 (29), 2013
Szczecin 2013
II Ogólnopolska Konferencja Naukowa
„Współczesne problemy ekonomiczne. Globalizacja. Liberalizacja. Etyka”
Konferencja odbyła się w Szczecinie, 21 maja 2013 roku, na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jej organizatorami były trzy
katedry ekonomiczne: Katedra Ekonomii Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług
Uniwersytetu Szczecińskiego, Katedra Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego
w Katowicach oraz Katedra Polityki Ekonomicznej i Europejskich Studiów Regionalnych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Honorowy patronat nad konferencją objęła pani prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska – prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.
Głównym tematem konferencji były trzy problemy ekonomiczne: globalizacja,
liberalizacja i etyka w ekonomii. Wyróżnione zagadnienia odpowiadały trzem sesjom panelowym. W ramach I sesji „Globalizacja” wystąpiło siedmiu prelegentów.
Wśród poruszanych zagadnień znalazły się takie jak: szoki popytowe i podażowe
w strefie euro, energetyka, system finansowy, system handlowy i rynek pracy. Sesja II „Liberalizacja” poświęcona była takim kwestiom, jak działalność eksportowa
w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, rozwój gospodarczy w Korei Południowej, kwestie zadłużenia zagranicznego państw rozwijających się, rola kursu walutowego w Polsce w kontekście przyszłego członkostwa w strefie euro, liberalizacja
handlu, internacjonalizacja działalności gospodarczej firm.
Z uwagi na moje zainteresowania naukowe ukierunkowane na wieloaspektowe – w tym społeczne – podejście do rynku pracy, podjęłam tematykę III sesji
pod nazwą „Etyka w ekonomii”, zgłaszając do publikacji swój artykuł pt. Społeczna
odpowiedzialność biznesu w kontekście relacji interpersonalnych między pracodawcą
a pracownikiem. W swoim opracowaniu wykorzystałam badania empiryczne przeprowadzone w grupie studentów studiów niestacjonarnych I i II stopnia w Wyższej
Szkole Humanistycznej TWP w Szczecinie. Tematyka III sesji zawierała następujące zagadnienia: Status globalnej etyki gospodarowania w dyskursie nauk ekonomicznych, Kapitał społeczny jako korzystny efekt zewnętrzny interakcji społecznych
i ekonomicznych, Globalizacja jako wyznacznik jakości życia społeczności wiejskiej
na przykładzie mieszkańców wsi województwa podkarpackiego, Program etyczny
w firmie jako tarcza, Idea współpracy podmiotów ekonomii społecznej z otoczeniem
gospodarczym w aspekcie biznesu zaangażowanego społecznie. Warto podkreślić, że
uczestnicy konferencji reprezentowali uczelnie wyższe z całej Polski.
Renata Nowak-Lewandowska
272
Informacje z życia uczelni
Konferencja naukowa „CSR a pokolenie Y”
Konferencja odbyła się w Szczecinie, 6 grudnia 2012 roku, w siedzibie Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. Jej organizatorem było Stowarzyszenie „Kreatywni dla Szczecina”. Konferencja stanowiła jeden z elementów Projektu
„CSR4Students” realizowanego przez to stowarzyszenie i była głównie adresowana
do studentów szczecińskich uczelni. Honorowy patronat nad konferencją objęli:
PARP, Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Global Compact Network
Poland, Uniwersytet Szczeciński i Liga Odpowiedzialnego Biznesu.
Tematyka konferencji koncentrowała się wokół zagadnień Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) w różnych przekrojach, zaprezentowanych przez dziesięciu prelegentów, wśród których byli zarówno pracownicy naukowi szczecińskich
uczelni wyższych, jak i przedstawiciele świata biznesu, administracji publicznej i organizacji pozarządowych. Prezentacje i dyskusja dotyczyły m.in. takich kwestii, jak:
badanie wiedzy studentów szczecińskich uczelni na temat znajomości zasad CSR,
odpowiedzialność w stosunku do środowiska naturalnego, przyczyny przyjmowania
na siebie społecznej odpowiedzialności, CSR w reklamie, kapitał społeczny a CSR,
promocja CSR, BIZ a CSR, społeczna odpowiedzialność konsumenta.
Z uwagi na moje zainteresowania naukowe mieszczące się w obszarze zagadnień CSR podjęłam temat Odpowiedzialna konsumpcja a odpowiedzialność wobec
konsumenta, biorąc czynny udział w konferencji, jak również zgłaszając do publikacji swój artykuł pod tym samym tytułem. Publikacja została wydana tuż po konferencji, przez Stowarzyszenie „Kreatywni dla Szczecina”, w grudniu 2012 r.
Renata Nowak-Lewandowska
Spotkanie Młodych z Mistrzami, czyli XIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki
w Wyższej Szkole Humanistycznej TWP w Szczecinie
W dniu 26 września 2013 roku w Wyższej Szkole Humanistycznej TWP w Szczecinie, już po raz XIII, odbył się coroczny konwent w ramach Zachodniopomorskiego
Festiwalu Nauki, nad którym patronat przyjęli: Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego – Olgierd Geblewicz, Prezydent Miasta Szczecin – Piotr Krzystek oraz
Prezydent Miasta Koszalin – Piotr Jedliński. Festiwal Nauki kierowany jest głównie do
młodzieży szkolnej i akademickiej oraz szerokiego kręgu dorosłego społeczeństwa. To
spotkanie młodych adeptów z bardziej doświadczonymi naukowcami. Celem festiwalu
jest pobudzanie zainteresowań w zakresie różnych dziedzin naukowych, inspirowanie
do realizowania swoich pasji oraz zaprezentowanie osiągnięć naukowych wybitnych
badaczy z naszego regionu.
Jak co roku Festiwal cieszył się dużym zainteresowaniem – do Wyższej Szkoły
Humanistycznej TWP licznie przybyli przedstawiciele szczecińskich liceów ogólnokształcących, m.in VI LO, VIII LO, XVIII LO, Liceum Towarzystwa Salezjańskiego,
Liceum Katolickiego, Zespołu Szkół nr 5 oraz I LO z Goleniowa. Najliczniejszą grupę
stanowili uczniowie szkół ponadgimnazjalnych z rejonu Szczecina i okolic. W przedsięwzięciu wzięli udział także przedstawiciele szczecińskich ośrodków akademickich
Informacje z życia uczelni
273
oraz studenci. Festiwal przebiegał w kilku formach organizacyjnych – wykładach,
prelekcjach i warsztatach zorganizowanych i prowadzonych przez specjalistów wybranych dziedzin, np. pedagogiki, socjologii, dziennikarstwa i komunikacji społecznej.
Całe wydarzenie zostało zainaugurowane przez prof. zw. dra hab. Kazimierza
Wentę, prorektora ds. nauki WSH TWP w Szczecinie, oraz mgr Izabelę Kumor, kierownika Biura Prorektora ds. Nauki. Po inauguracji rozpoczęła się dyskusja panelowa
na temat Nowa Praca, Nowa Kultura, Nowa Technologia, której przewodniczyli prof.
Kazimierz Wenta oraz mgr Radosław Falkiewicz-Szult, doktorant Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego. Współorganizatorem dyskusji było szczecińskie
Stowarzyszenie Nowa Aktywność-Nowa Kultura, którego celem jest intelektualna
i praktyczna działalność na rzecz rozwoju regionalnego rynku pracy i przedsiębiorczości, a w szczególności na rzecz ograniczania skali bezrobocia i podnoszenia poziomu
aktywizacji zawodowej bezrobotnych.
Kolejnym punktem spotkania był wykład i warsztaty dotyczące alternatywnych
metod rozwijania koncentracji i uwagi. Prezentacja została przygotowana i poprowadzona przez dr Danutę Kierszkę. O twórczym blogowaniu, czyli internetowym wkładzie
nastolatków w tworzenie, rozwój i odbiór kultury opowiedziała uczestnikom dr Barbara
Popiel. O tym, w jaki sposób zachowywać się przy stole, komu otworzyć drzwi i jakich
reguł grzeczności przestrzegać, uczniowie mogli dowiedzieć się w akademii dobrych
manier podczas warsztatów savoir-vivre prowadzonych przez dr Grażynę Leśniewską.
Natomiast elementarne zasady pisarstwa uczniowie poznawali w trakcie warsztatów
dziennikarskich pt. Jak pisać ciekawie, którym przewodniczył mgr Zbigniew Pankiewicz.
W tym roku podczas Festiwalu uczniowie mieli także możliwość konsultacji
z profesjonalnym doradcą zawodowym, mgr Izabelą Fras, kierownikiem Biura Karier
Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP. Pozwoliło to na sprecyzowanie ich preferencji
zawodowych oraz stworzenie profilu pracownika. Mgr Fras akcentowała także przydatność umiejętności niezbędnych w trakcie szukania zatrudnienia oraz prezentowała
sposoby radzenia sobie z trudnościami na wciąż zmieniającym się rynku pracy.
Uczestnictwo Młodych w poszczególnych modułach umożliwiło poszerzenie
ich zainteresowań i pasji oraz zgłębianie wiedzy w zakresie rynku pracy, komunikacji
interpersonalnej, bezpiecznego korzystania z Internetu czy pisarstwa. Walorem przedsięwzięcia były aranżowane sytuacje, w toku których uczestnicy mogli swobodnie
wymieniać poglądy i doświadczenia z innymi uczestnikami Festiwalu – kolegami
i koleżankami z różnych szkół, a także z wykładowcami uczelni wyższej. Ponadto
w trakcie poszczególnych spotkań z prelegentami każdy temat został wnikliwie przedyskutowany, a uczniowie mieli możliwość swobodnego wypowiadania się, zadawania
pytań oraz wspólnej analizy prezentowanych tez. Poruszana problematyka została
ukazana z perspektywy młodego, wchodzącego w życie człowieka, jak i osoby dorosłej
ze znacznie większym życiowym bagażem doświadczeń.
Tego typu wydarzenia pozwalają na wspólną wymianę poglądów, opinii i wiedzy
pomiędzy „Młodymi” a „Mistrzami”. Zebrane doświadczenia z pewnością staną się
cennym źródłem inspiracji dla obu stron. Festiwal Nauki upewnia także w tym, że warto
inwestować w edukację młodych ludzi. Ich wielkie zdolności, potencjał i talent mogą
okazać się wspólnym dobrem i społecznym kapitałem w przyszłości. Do zobaczenia za rok!
Izabela Kumor
Radosław Falkiewicz-Szult
274
Informacje z życia uczelni
XV Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Socjologicznego
W dniach 11-14 września 2013 roku, tym razem w Szczecinie, odbył się XV
Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Organizatorem zjazdu było jak zwykle PTS oraz Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego. Tematyka zjazdowa zawarta została w pytaniu – będącym jednocześnie tytułem
ramowym obrad: „Co po kryzysie”.
Zjazd rozpoczął się bardzo ciekawym wykładem inauguracyjnym W jakich
czasach żyjemy? Transformacje, inscenizacje i inne, wygłoszonym z dużą ekspresją
aktorską przez prof. Jacka Kurczewskiego (UW). Kolejnym ważnym punktem programu były trzy sesje plenarne: pierwsza, zatytułowana: „Przeobrażenia instytucji
społecznych”, druga: „Wartości w czasie kryzysu” oraz trzecia: „Socjologia wobec
złożoności współczesnego świata”.
Następnie odbyły się cztery sympozja („Kapitały społeczeństwa polskiego”,
„Kryzys w kapitalizmie czy kryzys kapitalizmu?”, „Ziemie Zachodnie i Północne
w perspektywie regionalnej” oraz „Społeczne konsekwencje technologii informacyjno-komunikacyjnych i nowych mediów”). Po nich odbyła się sesja specjalna na aktualny bardzo temat: „Jak uczyć socjologii”. Drugiego dnia zjazdu odbyła się również
sesja specjalna: „Od Polonii do autobiografii – naukowe peregrynacje prof. Jacka Leońskiego. In memoriam”, poświęcona pamięci krótko przed zjazdem zmarłego prof.
dra hab. Jacka Leońskiego.
Nasza uczelnia reprezentowana była na zjeździe bardzo wyraźnie. Zgłosiliśmy
i poprowadziliśmy aż dwie grupy tematyczne. Tematem panelu grupy nr 26, której
byłam współorganizatorem wraz z dr hab. Izabelą Skórzyńską, był Kryzys definiensu
regionalizmu w Polsce. Aspekty historyczno-socjologiczne. Druga grupa tematyczna
(nr 37) prowadzona była przez dr Kalinę Kukiełko-Rogozińską (również z Zakładu
Metodologii Badań Społecznych IS WSH). Jej temat to: Nie tylko pies i kot. Rola zwierząt w społecznym życiu człowieka.
W tym miejscu zatrzymam się obszerniej na pracy grupy tematycznej 26, gdyż
trwała ona aż dwa dni (12 i 13 września), w każdym z nich były to sesje podwójne, zatem wyznaczyły mi, jak współorganizatorce – w znacznym stopniu obszar aktywności zjazdowej i w nim jakość mojego uczestnictwa. Powołanie naszej grupy
wiązało się z dostrzeżeniem faktu, iż rozwój regionalizmu w krajach nowych demokracji wiąże się z licznymi progami i przejściami. Z jednej strony małe ojczyzny
zakorzenione są w świecie standardów współczesnej demokracji i naczelnej zasady
subsydiarności, ale z drugiej także w świecie historii i pamięci zarówno wernakularnej, jak i oficjalnej, będących pod silnym wpływem bieżącej polityki i realizowanych
w jej ramach wartości i interesów.
Bieżącą politykę definiuje kryzys, zarówno ekonomiczny, jak i kulturowy,
w tym tożsamościowy. W tym kontekście otwartym pozostaje pytanie o otwarty/
zamknięty charakter regionów. Przejście od zamkniętej do otwartej polityki regionalnej inaugurują rozbieżności opinii na temat kształtu demokracji lokalnej, partycypacyjnej. Tym istotniejsze, że regionalizm w aktualnej debacie publicznej pojawia się nie tylko w kontekście decentralizacji i dyskusji o kształcie Polski lokalnej,
lecz także np. w kontekście autonomii regionów, która budzi duże emocje (jak np.
autonomia Śląska). Inne akcenty tej debaty dotyczą opozycji (czy tylko pozornej?),
Informacje z życia uczelni
275
jaka zachodzi między Polską jako silnym wewnętrznie organizmem politycznym
zdolnym przezwyciężyć kryzys i postrzeganą jako słabą/zagrażającą bytowi narodowemu i państwowemu Polską regionalną. Ważne miejsce w tej debacie zajmuje
pytanie o skutki pluralizacji pamięci przeszłości, czego przejawem w ostatnich 20
latach było otwarcie się wspólnot lokalnych na różne, często nieobecne wcześniej
w publicznym dyskursie interpretacje przeszłości, tak narodowej, jak i regionalnej/
lokalnej, co skomplikowało znacząco obraz wspólnoty narodowej jako wewnętrznie
jednorodnej i spójnej. Sytuacja ta skłoniła nas do postawienia następujących pytań
szczegółowych: 1) jakie pamięci (tożsamości) praktykują dziś wspólnoty lokalne/
regionalne w Polsce; 2) czy w istocie pluralizacja pamięci lokalnej/regionalnej prowadzi do osłabienia wspólnoty narodowej i jej państwa; 3) czy kryzys ekonomiczny i pozostające z nim w relacji kryzys polityczny, kulturowy, tożsamościowy, mają
wpływ na kształtowanie się otwartej polityki regionalnej teraz i na przyszłość?
Referenci obradujący nad tymi zagadnieniami w grupie tematycznej 26 rozwinęli tę tematykę w bardzo twórczy sposób, na wiele sposobów, najczęściej w oparciu o badania własne, odwołujące się do stosowanych równolegle bardzo bogatych
metod badań. Naszą uczelnię w tej grupie tematycznej reprezentowali: pan dziekan
Wydziału Nauk Społecznych dr Waldemar Urbanik (referat: Partykularz stanu wojennego. Strażnicy i więźniowie niepamięci a tożsamość Szczecinian). Drugim wygłoszonym referatem z naszej uczelni w tej grupie tematycznej było wystąpienie dra
Andrzeja Kokiela Pamięć i tożsamość mieszkańców Szczecina. Obrady nasze były
bardzo udane.
Również część artystyczna, aktywność kulturalna i życie towarzyskie na zjeździe dostarczą materiału do wspomnień – do kolejnego. A na następnym zjeździe
spotkamy się dopiero za trzy lata, tym razem w Gdańsku.
Anna Wachowiak
Nie tylko pies i kot – rola zwierząt w społecznym życiu człowieka. Grupa
tematyczna XV Zjazdu Socjologicznego „Co po kryzysie?”, Szczecin 11-14
września 2013
12 września, podczas drugiego dnia jubileuszowego XV Zjazdu Socjologicznego,
w siedzibie Uniwersytetu Szczecińskiego odbyły się obrady grupy tematycznej Nie tylko
pies i kot – rola zwierząt w społecznym życiu człowieka, którą miałam przyjemność
moderować. Wraz z mgr. Krzysztofem Tomankiem z Uniwersytetu Jagiellońskiego
zaproponowaliśmy sesję, której celem była, zgodnie z przyjętymi przez nas założeniami,
refleksja nad szeroko ujętą rolą, jaką zwierzęta pełnią współcześnie w społecznym życiu
ludzi. Interesujące wydawało nam się nie tylko uchwycenie pewnych tendencji, mód
i stereotypów związanych z posiadaniem określonego pupila, lecz także omówienie
wyraźnie widocznej – zdaniem autorów i uczestników opisywanej grupy – zmiany
w podejściu do „użytkowego” traktowania zwierząt, m.in. obserwowany w ostatnich latach
wzrost popularności diety bezmięsnej, czy działalność coraz liczniejszych stowarzyszeń
walczących o dobro zwierząt. Spośród nadesłanych zgłoszeń wybraliśmy cztery referaty,
ostatecznie zaprezentowane zostały trzy (jeden z prelegentów był nieobecny).
276
Informacje z życia uczelni
Pierwsze wystąpienie, pt. Świniobicie w społecznościach wiejskich okolic Dąbrowy
Białostockiej. Transformacyjne wydarzenie konstytuujące relację człowiek – natura,
było wygłoszone przez mgr Joannę Mroczkowską z Instytutu Etnologii i Antropologii
Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka od kilku lat prowadzi badania
uczestniczące społeczności rolniczych na Podlasiu, a prezentowany temat odnosi
się do jednej z najistotniejszych sfer tamtejszego życia gospodarczego – świniobicia,
odbywającego się w tym regionie średnio raz na 1-2 miesiące. Świniobicie okazuje
się złożonym fizycznie i mentalnie procesem, w którym dochodzi do transformacji
żywego, często lubianego zwierzęcia w nieżywy przedmiot, mięso, jedzenie. Zdaniem
prelegentki należy zwrócić uwagę zwłaszcza na to, że jest to transformacja jawna (co
stanowi wyraźne przeciwieństwo związku między konsumentem i producentem mięsa
w mieście), przeżywana zarówno na poziomie grupowym, jak i jednostkowym. Co
więcej, zwierzęta gospodarskie poprzez swoją śmierć stają się dla właścicieli i przyszłych
konsumentów ważnym punktem odniesienia do namysłu nad porządkiem świata oraz
wzajemnymi relacjami, które ich łączą. Bardzo przejmujący był wizualny zapis procesu
świniobicia wykonany przez autorkę prezentacji podczas jej badań terenowych.
Z innej perspektywy wzajemne związki między ludźmi i zwierzętami przedstawiła
mgr Zofia Snelewska-Stempień z Katedry Dramatu i Teatru Uniwersytetu Łódzkiego,
w referacie Bestia na arenie cyrkowej – zjawisko „Nowego Cyrku” jako przykład zmian
w relacjach pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem. Zagadnienia poruszone przez referentkę
dotyczyły przede wszystkim przemian zachodzących w podejściu do obecności zwierząt
w sztuce (i na arenie) cyrkowej. Autorka bardzo interesująco omówiła to zjawisko
w perspektywie historycznej, a następnie skupiła się na Nowym Cyrku (cyrku bez
zwierząt), który jej zdaniem stanowi obiecującą alternatywę dla cyrku tradycyjnego.
Jest to bowiem forma z jednej strony umożliwiająca rozwój sztuki cyrkowej, z drugiej
zaś uwzględniająca rosnący sprzeciw społeczny wobec tresury i przetrzymywania
w zamknięciu dzikich zwierząt. Referat powstał w oparciu o badania autorki, które
obejmują działalność najpopularniejszych cyrków polskich.
Natomiast dr Michał Piotr Pręgowski z Wydziału Administracji i Nauk Społecznych
Politechniki Warszawskiej zaprezentował artykuł Między mitem a wiedzą empiryczną.
Definiowanie relacji międzygatunkowej w szkoleniu psów, który ukaże się w numerze
tematycznym Między człowiekiem a bestią pisma „Miscellanea Anthropologica et
Sociologica” Uniwersytetu Gdańskiego. Jest to tekst charakteryzujący związek ludzi
i psów zarówno z perspektywy historycznej (w tym również ewolucyjnej), jak i w ujęciu
najnowszych teorii próbujących usystematyzować te zagadnienia.
W dyskusji towarzyszącej obradom naszej grupy poruszone zostały różne tematy
związane z podejściem człowieka do zwierząt, przede wszystkim zaś kwestia: jedzenia
bądź niejedzenia mięsa, unikania świadomego łączenia żywego zwierzęcia z kotletem
na talerzu, działania kampanii „Cyrk bez zwierząt”, a także zagadnienie podległości
zwierząt wobec człowieka, które intuicyjnie (i jak się okazuje często stereotypowo)
łączymy ze szkoleniem psów.
Kalina Kukiełko-Rogozińska
Informacje z życia uczelni
277
Jubileusz XX-lecia Tatrzańskich Sympozjów Naukowych pt. Edukacja Jutra
(1994-2014)
W okresie od 23 do 25 czerwca 2014 roku odbywa się jubileuszowe Tatrzańskie
Sympozjum Naukowe (TSN) pt. Edukacja Jutra w Zakopanem z udziałem gości
zagranicznych oraz przedstawicieli kilkudziesięciu krajowych ośrodków naukowych.
Wśród uczestników tego sympozjum od kilkunastu lat występują z przedmiotowymi
referatami nauczyciele akademiccy z Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP w Szczecinie,
m.in. prof. zw. dr hab. Franciszek Bereźnicki, prof. zw. dr hab. Kazimierz Wenta, dr
Dorota Ciechanowska.
Inicjatorem i naukowym kreatorem wielorakich przedsięwzięć naukowobadawczych oraz dydaktyczno-popularyzatorskich związanych z TSN jest prof.
zw. dr hab. Kazimierz Denek, dr honoris causa uczelni krajowych i zagranicznych
oraz przewodniczący sekcji dydaktyki ogólnej Komitetu Nauk Pedagogicznych
PAN. Dlatego warto nawiązać, chociażby w postaci sygnalnych wypisów z Jego
jubileuszowego tekstu poświęconego XX-leciu Edukacji Jutra1, gdzie zarysowuje
cele spotkań seminaryjnych, które od 2009 roku przekształciły się w sympozja,
akcentuje rangę naukowych wielowątkowych dyskursów, zwraca uwagę na charakter
tatrzańskich walorów poznawczych i psychiczno-zdrowotnych, jak również wyraża
podziękowania recenzentom 42 monografii, w tym 4 anglojęzycznych, oraz imiennie
plejadzie uczestników.
Celem Tatrzańskich Sympozjów Naukowych jest możliwość udzielenia odpowiedzi
na fundamentalne pytania: Co jest dla mnie ważne?, Do czego dążę?, Czy życie, które
prowadzę, zmierza we właściwym kierunku? Korespondują one z dynamicznym postępem
w nauce i technice, który wbrew zapowiedziom i oczekiwaniom nie zapewnił ludzkości
ani dobrobytu, ani spełnienia. Obecnie wielu ludzi traci coś najcenniejszego – poczucie
własnej tożsamości. Czują się zawieszeni pomiędzy pewnością a niepewnością. Często
za niegodne zaufania lub pozbawione prawdziwego autorytetu uznają te elementy
funkcjonowania społeczeństwa, które tradycyjnie uznawane były za podstawowe.
(…) TSN Edukacja Jutra przyświeca dewiza: Veritas in omnibus quaerenda est, czyli
we wszystkim szukać prawdy. Opierają swe funkcjonowanie na takich zasadach, jak:
pozapolityczność; otwartość; futurystyczne, perspektywiczne, holistyczne myślenie
o edukacji, nauce i szkolnictwie wyższym; podmiotowy, partnerski, demokratyczny
i oparty na wzajemnym szacunku do siebie stosunek wszystkich jego Uczestników.
Powstałe w dyskursach kontrowersje staramy się rozwiązywać polubownie w oparciu
o zasady: bezstronności i neutralności. (…) Wszystkim TSN Edukacja Jutra przyświecało
poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań problemu, który można sprowadzić do
troski o pozytywne rozstrzyganie pytania: co zrobić, żeby kształcić i wychowywać
na wszystkich poziomach edukacji narodowej: ciekawiej, łatwiej, lepiej, kreatywniej,
mądrzej? Co czynić, aby proces ten był nowoczesny, szybszy, skuteczny, efektywny,
a zdobyta w jego rezultacie wiedza, kompetencje i umiejętności zapewniały absolwentów
twórczych, elastycznych, pomysłowych, zdolnych do podejmowania trafnych decyzji
czyli przydatnych w realiach XXI wieku, stale wzrastających wyzwań społeczeństwa
wiedzy i zmiennego rynku pracy w skali kraju i Unii Europejskiej?
1
K. Denek, XX lat Edukacji Jutra w scenerii urokliwych Tatr (tekst nieopublikowany, poświęcony jubileuszowi
sympozjum), Poznań, styczeń 2014.
278
Informacje z życia uczelni
Problematykę i tematykę TSN Edukacja Jutra dyktuje nam samo życie i chęć
uchwycenia tego, co leży u źródeł wyraźnie dostrzegalnego i kulturowo i społecznie
groźnego kryzysu w oświacie, nauce i szkolnictwie wyższym. Są one targane ciągłymi
reformami i patologiami systemu edukacji narodowej. W oświacie, nauce i szkolnictwie
wyższym coraz bardziej utwierdza się pogląd, że tradycyjne czynniki rozwoju (ziemia,
zasoby kopalne, praca i pieniądz) ustępują miejsca wiedzy. Stąd kształtującą i rozwijającą
się w XXI wieku pod dominującym wpływem cywilizację określa się społeczeństwem
wiedzy, na którym oparta jest gospodarka. Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie
w dokumentach Komisji Edukacji krajów Unii Europejskiej. Stąd do najważniejszych
wyzwań, przed którymi staje Polska, zalicza się edukację. Przypada jej rola jednego
z głównych czynników rozwoju naszego kraju i systemowych w nim przemian. Zatem
musi ona zająć w tym procesie czołowe miejsce. Bez niej niemożliwe jest dokonanie
cywilizacyjnego skoku, żeby zbliżyć się do społeczeństw państw wysoko rozwiniętych.
Żeby tego dokonać, trzeba przede wszystkim zmienić paradygmat systemu edukacji
narodowej. Oznacza to odejście od edukacji odtwórczej, liniowej, standardowej,
opartej o myślenie konwergencyjne, na rzecz tej, która zorientowana jest na humanizm
i uniwersalne wartości oraz bazuje na rozwoju myślenia dywergencyjnego i uwzględnia
paradygmat błyskawicznie zmieniającego się świata, zwraca uwagę na konieczność
zdobywania umiejętności korzystania z zasobów wiedzy z Internetu. Dla młodych ludzi
ważniejsza staje się umiejętność selekcji, identyfikacji nadawcy wiedzy, zwracanie uwagi
na źródła i ocena ich wiarygodności, a nie obsługa urządzeń czy sprzętu. Edukacji
trzeba również przywrócić charakter demokratyczny. Skoro decentralizacja i demokracja
sprawdziły się we wszystkich dziedzinach życia, na pewno sprawdzą się w edukacji. Zmiana
interesującego nas tu paradygmatu wymaga też odejścia od edukacji centralistycznej
do decentralizowanej, autonomicznej, publicznej, uspołecznionej, poddanej kontroli
społecznej.
W dyskusji i opublikowanych monografiach jako owoc seminariów i sympozjów
TSN zwracano również uwagę na to, że pod wpływem nacisków na szkołę nastąpiło
wyraźne rozluźnienie dyscypliny, w czym pomogło obniżenie rangi wychowania,
zrezygnowano z jednolitego ubioru uczniów, noszenia tarcz lub innych znaków
wskazujących na przynależność uczniów do konkretnej szkoły. Preferuje się w mało
przemyślanych treściach i formach wychowanie do seksu już od przedszkola. Czyni
się wiele hałasu wokół poziomu (jakości) nauki w szkole i uczelni. Niestety, sporo jest
w tym pozorowania.
Przedmiotem dociekań były także sprawy dotyczące aplikacji licznych
sprawdzianów, konkursów, olimpiad, np. testy nie zawsze standaryzowane zdominowały
polskie szkoły i uczelnie, mając niewiele wspólnego z weryfikowaniem wiedzy.
Młodzież szkolna i studencka wypełnia je bez większego zrozumienia, na chybił
trafił, z nadzieją na wskazanie prawidłowej odpowiedzi. Maturę także sprowadzono
do jej hybrydy, stąd abiturienci coraz gorzej są przygotowani do podjęcia studiów
i wykazują brak umiejętności uczenia się i samouctwa. Aby wyjść z tego marazmu,
mówi się o konieczności powrotu do klasycznych wartości, metod i form kształcenia.
Naganne jest unikanie wymagań ze strony nauczycieli, co powoduje u większości
uczniów beztroskie lenistwo i niewyszukane imprezowanie. Czy ten stan rzeczy zmienią
kuratoryjni inspektorzy jakości edukacji? Zapewnie nie, jeżeli swą aktywność sprowadzą
do respektowania w pracy szkoły przytaczanych z zagranicy zdań-kluczy w postaci:
Informacje z życia uczelni
279
radosna szkoła, szkoła bliżej ucznia, szkoła bez stresu. W rezultacie jakość edukacji
ustępuje miejsca jej bylejakości, produkującej zadowolonych z siebie nieuków, zupełnie
bezradnych w życiu.
Przedmiotem dyskursów TSN Edukacja Jutra była rodzina traktowana jako
wartość, a prezentowane badania pokazują jej bogatą historię. Wiele uwagi poświęcono
ukazaniu miejsca wartości rodziny w hierarchii wartości respondentów, a takie
przedsięwzięcia badawcze pozwalają przewidywać funkcjonowanie kolejnych pokoleń
i projektować obraz przyszłego społeczeństwa. Szczególny wzrost zainteresowania tego
typu badaniami obserwujemy w okresach wielkich wydarzeń, tak zwanych okresach
przełomów politycznych czy też historycznych, a dziś, jeśli wziąć pod uwagę postępujące
procesy globalizacyjne, z takim przełomem mamy do czynienia.
O percepcji rodziny jako wartości świadczy przede wszystkim odniesienie
do poszczególnych aspektów życia rodzinnego, takich jak: wartość małżeństwa,
dziecka, pokolenia seniorów, postrzeganie ról małżeńskich i rodzicielskich, na
które wskazują określone preferencje modelowe rodziny. Rozpatrywaniu modeli
rodziny w ich perspektywie aksjologicznej dla ukazania pokoleniowych przemian
w zakresie percepcji wartości rodziny poświęcona została np. praca dr Zofii Frączek pt.
Pokoleniowe przemiany społecznej świadomości wartości rodziny. Treści w niej zawarte
stanowią próbę dopełnienia obszaru badawczego rozwijającej się pedagogiki rodziny.
Przedsięwzięto w niej różnorodne działania badawcze stanowiące realizację autorskiej
koncepcji badawczej. Nie tylko przedstawiono miejsce wartości rodziny w hierarchii
wartości poszczególnych grup badanych osób (młodzieży, rodziców i dziadków), ale
przyjmując, że o percepcji wartości rodziny świadczy także odniesienie do rodziny
biologicznej, rozpatrywano w przypadku młodzieży: odnajdywanie przez nią w rodzinie
dla siebie autorytetów; jej odniesienie do norm i wartości przekazywanych przez
rodzinę; rozwiązywanie przez nią w rodzinie trudnych dla siebie sytuacji życiowych;
odniesienie do rodziny jako źródła wiedzy na temat życia; jej ocenę swoich relacji
z rodzicami i atmosfery domu rodzinnego; troskę o rodzinę, o jej dobro oraz świadomość
problemów współczesnej rodziny i możliwości ich eliminowania.
Reasumując można stwierdzić, że pokłosie Tatrzańskich Sympozjów Naukowych
nt. Edukacja Jutra jest przeogromne i musi budzić uznanie oraz zaufanie względem
wysuniętych tam problemów badawczych, ukazanych procedur dochodzenia do
prawdy oraz stwierdzeń uogólniających i praktycznych wniosków. Przychylając się
ku tezie, że nauka jest jedna, tylko rozczłonkowana wśród licznych dziedzin i dyscyplin
naukowych, na kanwie dyskursów naukowych oraz opublikowanych tekstów można
dostrzegać tam daleko idący sceptycyzm, wyważony redukcjonizm oraz nadrzędność
humanistycznych wartości. Dlatego warto śledzić doniesienia z TSN Edukacja Jutra oraz
zgłębiać wiedzę z zakresu nauk o szeroko rozumianym wychowaniu, w i dla edukacji.
Kazimierz Wenta