Test na szkolny etap Konkursu humanistycznego_GIZIÑSKA

KONKURS HUMANISTYCZNY
dla uczniów szkół podstawowych
etap szkolny
listopad 2009
TEKST I do zadań od 1. do 13.
Pierwsze narzędzia człowieka
Najprostszym i najwszechstronniejszym narzędziem był kij. Obfitość i róŜnorodność
zastosowań obdarzyła kij tak znaczną wartością symboliczną, Ŝe choć on sam szybko
rozpadał się i niszczał, ona pozostała w kulturze człowieka niezwykle trwała. Kij reprezentuje
władzę i potęgę – od pałeczki czarownika, czarnoksięŜnika i magika do pałeczki dyrygenta;
od kija pasterskiego do laski MojŜesza czy Aarona, od której uderzenia wytryska źródło ze
skały, laski konsula lub krzywili augura ( kapłana) w StaroŜytnym Rzymie, do buławy
marszałkowskiej, buńczuka hetmańskiego, pastorału biskupa i berła królewskiego.
Prawdziwym praojcem narzędzi uŜywanych i doskonalonych przez człowieka(…) jest
kamień. Jego twardość sprawia, Ŝe gdy odpowiednio obłupiony czy wygładzony, nadaje się
do obróbki drewna, kości, rogu i innych kamieni; jego kruchość i łamliwość jako narzędzia –
siekiery, młota, noŜa, piły, skrobaczki – zmuszała człowieka do nieustannego wytwarzania
coraz to nowych egzemplarzy (…). Pomysł podziału dziejów ludzkości na epoki odnoszące
się do materiałów, z jakich człowiek sporządzał narzędzia, powstał w 1836 roku, kiedy
dyrektor pewnego muzeum duńskiego, Chrystian Thomsen, przygotowując wystawę
przedhistorycznych narzędzi, podzielił je na 3 rodzaje: kamienne, brązowe i Ŝelazne,
przypuszczając trafnie, Ŝe taka właśnie była kolejność rozwoju techniki.
Sięgnięto później po nowe surowce, takie jak glina na garnki i cegły, po łodygi i liście
roślin włóknistych oraz wełnę do wyrobu pierwszych tkanin uŜytych na odzieŜ. Człowiek
zaczął korzystać z pracy udomowionych zwierząt.
Na podstawie: W. Kopaliński, Opowieści o rzeczach powszednich
Zadanie 1.
Tekst ma charakter:
A) publicystyczny,
B) dramatyczny,
C) poetycki,
D) popularnonaukowy.
Zadanie 2.
Jakie narzędzie reprezentuje władzę i potęgę?
A) kij,
B) kamień,
C) siekiera,
D) młot.
Zadanie 3.
Co zostało nazwane praojcem narzędzi?
A) drewno,
B) kamień,
C) kość,
D) brąz.
Zadanie 4.
Kiedy zrodził się pomysł podziału prehistorii na epoki?
A) w pierwszej połowie XVIII wieku,
B) w drugiej połowie XVIII wieku,
C) w pierwszej połowie XIX wieku,
D) w drugiej połowie XIX wieku.
Zadanie 5.
Jakie surowce wykorzystywano do wyrobu pierwszych tkanin?
........................................................................................................................................
Zadanie 6.
Wypisz z tekstu zdanie pojedyncze.
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 7.
Zamień ostatnie zdanie tekstu na jego równowaŜnik.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8.
Zaznacz na osi czasu trzy epoki prehistoryczne i nazwij je.
.....................................
.....................................
.....................................
Zadanie 9.
Wyjaśnij znaczenia skrótów:
n.e. ................................................................................................................................................
p.n.e. .............................................................................................................................................
Zadanie 10.
Wyjaśnij znaczenia podanych związków frazeologicznych:
A)
kaŜdy kij ma dwa końce
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
B)
mieć serce z kamienia
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
C)
kamień spadł mi z serca
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 11.
Na ilustracji zamieszczono portrety znanych postaci historycznych. Zaznacz, która z nich
powinna trzymać berło?
A.
B.
Zadanie 12.
W którym słowniku znajdziesz wyjaśnienie słowa: insygnia?
A) słowniku ortograficznym,
B) słowniku synonimów,
C) słowniku wyrazów obcych,
D) słowniku frazeologicznym.
C.
Zadanie 13.
Od wyrazu kamień utwórz wyrazy pokrewne:
A) rzeczownik .......................................................................................................................
B) czasownik .........................................................................................................................
C) przymiotnik ......................................................................................................................
Zadanie 14.
UłóŜ w kolejności alfabetycznej wyrazy: kij, pałeczka, laska, krzywula, buława, buńczuk,
berło, pastorał.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Tekst II do zadań od 15. do 18.
Raz tylko w Ŝyciu byłem u garncarza. Widziałem, jak kładł glinę na jakimś kółku, które
obracało się poziomo na stoliku, ruszał przy tym nogą, a pod palcami formowały mu się
garnki i miski. To jednak nie mogło mnie wiele nauczyć. Jednego tylko nauczyłem się od
garncarza, tego mianowicie, Ŝe im lepiej ugniecie się glinę, tym łatwiej formować z niej
naczynia.
D. Defoe, Przypadki Robinsona Kruzoe (fragm.)
Zadanie 15.
Nazwij rodzaj narracji występującej w tekście.
……………………………………………………………………………………
Zadanie 16.
WskaŜ właściwą kolejność czynności związanych z pracą garncarza
A. formować, obracać, kłaść, ruszać
B. ruszać, kłaść, formować, obracać
C. kłaść, obracać, ruszać, formować
D. obracać, ruszać, formować, kłaść
Zadanie 17.
Niedawno wyłowiono z morza nieznany fragment dziennika Robinsona. Niestety, kartka jest
bardzo zniszczona. PomóŜ odtworzyć tekst, wpisując w puste miejsca litery rz, Ŝ lub sz.
Siedziałem pogrą…ony w myślach, z czego zrobić ogrodzenie dla kóz. Najlep…y byłby
bambus, lecz nap…ód rósł daleko, a po wtóre mój nó… zu…ył się. Myśl o spo…ądzeniu
ogrodzenia z kamienia wydała mi się tak niedo…eczna, Ŝe natychmiast ją po…uciłem.
Postanowiłem wyko…ystać opuncje, które rosły w pobli…u mej kryjówki i mno…yły się,
two…ąc …ywopłot.
Nazajut… po…uciłem w…elkie zatrudnienia, gdy… p…ypadała równa rocznica pobytu
mego na wyspie, co wskazywał kalenda…. . W poko…e podziękowałem Stwórcy za ocalenie,
szepcząc pacie…e, po czym p…e…egnałem się i go…ko zapłakałem. Pojąłem, Ŝe Bóg ka…e
mnie za nieposłuszeństwo, ka…ąc znosić mi ten nędzny …ywot w obecnym k…tałcie.
Po spo…yciu wiecze…y z zachwytem spoj…ałem na mą wyspę wynu…ającą się z oparów
mgły, oczy mru…ąc od blasku. Na p…yb…e…nych skałach czarno było od mał…y,
w pobli…u k…y…a le…ały doj…ałe o…echy, a w powiet…u krą…yły ró…nobarwne papugi.
Zadanie 18.
Robinson kompletuje załogę swojego nowego statku. Zredaguj ogłoszenie o naborze.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Tekst III do zadań od 19. do 20.
Leopold Staff
Most
Nie wierzyłem
Stojąc nad brzegiem rzeki,
Która była szeroka i rwista,
śe przejdę ten most,
Spleciony z cienkiej, kruchej trzciny
Powiązanej łykiem.
Szedłem lekko jak motyl
I cięŜko jak słoń,
Szedłem pewnie jak tancerz
I chwiejnie jak ślepiec.
Nie wierzyłem, Ŝe przejdę ten most,
I gdy stoję juŜ na drugim brzegu,
Nie wierzę, Ŝe go przeszedłem.
Zadanie 19.
W wierszu dominują:
A) epitety i wyrazy dźwiękonaśladowcze,
B) epitety i porównania,
C) przenośnie i wyrazy dźwiękonaśladowcze,
D) uosobienia i epitety.
Zadanie 20.
Z ilu liter i głosek składa się wyraz chwiejnie?
A) 9 liter i 7 głosek,
B) 9 liter i 6 głosek,
C) 8 liter i 7 głosek,
D) 8 liter i 6 głosek.
Zadanie 21.
Jesteś rozbitkiem. Opowiedz o jednym dniu z Twojego Ŝycia na bezludnej wyspie.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
Schemat punktowania zadań konkursowych
Uwaga! NaleŜy uznać kaŜdą poprawną odpowiedź, nawet jeśli nie ma jej w kluczu.
Numer
zadania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Przykładowe odpowiedzi i zasady przyznawania punktów
D
A
B
C
Łodygi i liście roślin włóknistych (rośliny włókniste) – 1 p.
Wełnę – 1 p.
Poprawne wypisanie zdania pojedynczego.
Korzystanie przez człowieka z pracy udomowionych zwierząt.
Epoka
Epoka
Epoka
Kamienia
Brązu
śelaza
Zaznaczenie na osi czasu epok w poprawnej kolejności – 1p.
Poprawne nazwanie wszystkich epok prehistorycznych – 1p.
p.n.e. – przed naszą erą
n.e. – naszej ery
Poprawne rozwinięcie obu skrótów- 1p.
kaŜdy kij ma dwa końce – np., wszystko moŜna ocenić z dwóch punktów
widzenia; wszystko ma swoje dobre i złe strony
mieć serce z kamienia – np., być nieczułym, niewraŜliwym
kamień spadł mi z serca – np., poczułem ulgę
KaŜdy poprawnie wyjaśniony frazeologizm – 1p.
B
C
Np. rzeczownik – kamieniarz, kamienica
czasownik – ukamienować , kamienować, kamienieć
przymiotnik- kamienny, kamienisty
Poprawnie utworzony wyraz pokrewny do kaŜdego podanych – 3 p.
Za 2 poprawne wyrazy – 2 p.
Za 1 poprawny wyraz – 1p.
berło, buława, buńczuk, kij, krzywula, laska, pałeczka, pastorał
Poprawne ułoŜenie wszystkich wyrazów w kolejności alfabetycznej.
Narracja pierwszoosobowa, pamiętnikarska
C
Za pracę bezbłędną- 3 p.
1-2 błędy- 2 p.
3 błędy- 1p.
PowyŜej 3 błędów- 0 p.
Ujęcie wszystkich informacji (kto, kogo, gdzie i kiedy, po co) – 1p.
Poprawność językowa (praca bez błędów językowych) – 1 p.
Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna (praca bezbłędna) – 1 p.
Liczba
punktów
1
1
1
1
2
1
1
2
1
3
1
1
3
1
1
1
3
3
19.
20.
21.
B
1
B
1
I. Zgodność pracy z tematem- 1 p.
10
II. Bogate, obszerne opracowanie tematu- 1 p.
III. Zastosowanie formy opowiadania- 1p.
IV. Sformułowanie logicznie uporządkowanej wypowiedzi- 1 p.
V. Bogactwo języka, dobry styl- 1 p.
VI. Poprawność językowa (dopuszczalne dwa błędy językowe)- 1 p.
VII. Poprawność ortograficzna (dopuszczalne dwa błędy) – 1 p.
VIII. Poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne trzy błędy) – 1 p.
IX. Dbałość o estetykę pracy- stosowanie akapitów zgodnie ze
strukturą opowiadania, czytelne pismo- 1 p.
X.
Indywidualne walory pracy, np. oryginalność, odwołania do lektur
lub tekstów kultury- 1 p.
Razem : 40 punktów
80%= 32 punkty