plik PDF
Transkrypt
plik PDF
12 TEMAT NUMERU Aneta Góra POMIARY I KONSTRUKCJE BEZ CYRKLA I LINIJKI Przybory geometryczne, używane na lekcjach matematyki nie cieszą się takim zainteresowaniem, jak byśmy chcieli. Często uczniowie zapominają przynieść potrzebne cyrkle, linijki, gubią je, a tzw. lekcje o konstrukcjach geometrycznych stają się zmorą i dla uczniów, i nauczycieli. Zachęcam do stworzenia nowych, własnych przyrządów do kreślenia i mierzenia, a w końcu do przeprowadzenia zajęć na ten temat. Lekcję taką proponuję zacząć od kilku pytań, np. takich: Jak narysować prostą, gdy nie mamy do dyspozycji linijki? Przy sprawdzaniu poziomu pomocny okaże się na przykład przedmiot, który można toczyć, taki jak: piłka, kulka, ołówek. Wystarczy położyć go na płaskiej powierzchni. Można też postawić na niej szklankę z wodą i obserwować jej powierzchnię. Pion można zaś sprawdzić nitką, którą czymś obciążymy. Zachęćmy uczniów, żeby wykorzystali znane sobie sposoby do sprawdzenia, czy blaty stolików w klasie są wypoziomowane oraz czy nogi stolików (albo drzwi, okno, tablica) są ustawione pionowo (o ile jest to możliwe do wykonania). Takie sposoby mogą się przydać przy ustawianiu pralki, lodówki czy innych sprzętów w domu. Jak narysować okrąg (koło) bez użycia cyrkla? Inaczej mówiąc, proponuję zapytać, jak uczniowie radzą sobie, gdy nie mają przyborów na geometrii lub muszą podkreślić temat w zeszycie. Jakich przyrządów używają w domu Wasi rodzice, znajomi, gdy trzeba coś zmierzyć czy narysować? Czy te przyrządy mierzą tak samo? Z jaką dokładnością? Jak zmierzyć obwód koła? Z jaką dokładnością da się to zrobić? Czy kołem można zmierzyć długość? Odpowiedź uzasadnij. Jak sprawdzić, czy dana płaszczyzna jest pozioma? Jak sprawdzić, czy coś jest pionowe? BLACK Warto przynieść na lekcję kilka takich przedmiotów, jak centymetr krawiecki, metrówka, taśma miernicza, suwmiarka, mikrometr, poziomica, zerownik, skalówka, krzywik, Gazeta str. 12 13 TEMAT NUMERU i poprosić uczniów o to, żeby sprawdzili, jak i co można nimi zmierzyć albo narysować (niekiedy będzie potrzebna pomoc nauczyciela). Potem niech uczniowie krótko zaprezentują efekty swojej pracy. Niech spróbują też coś zmierzyć lub narysować za pomocą tych przyrządów. Ich pomysły mogą być trafione i bardzo odkrywcze. Potem proponuję zbudowanie tak zwanego koła mierniczego1 . Można je zrobić następująco. Z kartonu wycinamy pasek o takiej długości, żeby można nim było okleić jakiś okrągły przedmiot, na przykład zakrętkę do słoika (obwód zakrętki do małego słoika to około 21 cm). Zamiast okrągłego przedmiotu można wziąć samodzielnie zrobione koło z kartonu. Na zakrętce czy kartonowym kole rysujemy promień i podpisujemy go „start”. Przed przyklejeniem paska należy na nim narysować podziałkę (najlepiej co pół centymetra). Pasek przyklejamy tak, żeby zero na podziałce pokrywało się z linią podpisaną „start” na kole. Na koniec robimy otwór w środku koła i umieszczamy w nim ołówek, patyczek itp. Przyrząd gotowy. Pozostaje już tylko zmierzyć różne przedmioty w klasie. Po tej twórczej pracy zaproponujmy następującą pracę domową: Zaprojektuj inne przyrządy do mierzenia lub kreślenia. Jeszcze na lekcji podyskutujmy o pracy domowej. Zapytajmy uczniów, jakie mają pomysły. Możemy im też podsunąć kilka własnych pomysłów, na przykład pasek z dziurkami do kreślenia okręgów czy podobną metodę ze sznurkiem. Nie wymagajmy, żeby uczniowie wykonali zadanie domowe już na następną lekcję – pamiętajmy o tym, że muszą mieć wystarczająco dużo czasu na przygotowanie swojego przyrządu. Po takiej lekcji uczniowie doceniają wartość tych najprostszych przyborów, jakimi są linijka, ekierka, cyrkiel. Życzę wielu nowatorskich pomysłów, udanych eksperymentów i radości przy rozwiązywaniu tego typu problemów. Jeżeli spodoba się Państwu lekcja na temat przyrządów, to proponuję poświęcić jeszcze jedną godzinę, żeby zainteresować uczniów takimi znanymi przyrządami, dostępnymi w sklepach, jak cyrkolex czy półkwadrat. Myślę, że żadnemu matematykowi nie trzeba tłumaczyć, jak je wykorzystać, a nasi uczniowie bardzo chętnie użyją tego typu narzędzi, trzeba im tylko pokazać, w jaki sposób to zrobić. 1 Pomysł zaczerpnięty z książki Janice VanCleave Matematyka dla każdego dziecka, W-wa 1993, s. 55. BLACK Gazeta str. 13