Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP w sprawie

Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP
w sprawie podjęcia działań w celu zwiększenia efektywności realizacji
Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy
Opis problemu:
Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy realizowany jest
w oparciu o Ustawę z dnia 1 lipca 2005 roku o ustanowieniu programu wieloletniego "Narodowy
program zwalczania chorób nowotworowych" (Dz.U.05.143.1200) oraz o Uchwałę Nr 47/2006
Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 2006 r. w sprawie harmonogramu zadań wykonywanych w
ramach programu wieloletniego "Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych" w roku
2006 oraz kierunków realizacji zadań tego programu na lata 2007 i 2008.
W momencie jego uruchomienia prognozowano, że po 3 latach zgłosi się do niego od 50% do 70%
kwalifikujących się kobiet. Oczekiwania dotyczące takiej frekwencji wynikały z faktu, że tylko
przy zgłaszalności co najmniej 70% program jest kosztowo – efektywny co oznacza, że pozwala
osiągnąć znaczące zmniejszenie zachorowalności na raka szyjki macicy i usprawiedliwić
przeznaczane co roku na jego obsługę środki finansowe. Po 3 latach trwania Programu jego wyniki
nie osiągnęły jednak oczekiwanych rezultatów. Zgłaszalność do Programu wyniosła w roku 2007,
2008 i 2009 odpowiednio 22,57%, 24,43% i 26,77%. Oznacza to pobranie w tych latach
następującej liczby rozmazów cytologicznych: 682 805, 795 891 i 876 754. Należy tutaj nadmienić,
że populacja kobiet w wieku 25-59 lat kwalifikujących się do udziału w Programie wynosi w Polsce
niemal 9 milionów co oznacza, że przy wykonywaniu badania co 3 lata, corocznie przebadanych w
ramach Programu powinno zostać około 3 milionów kobiet. Aktualnie dostępne wyniki z roku 2010
pokazują jednak, że zgłaszalność do Programu w porównaniu z analogicznym okresem roku
ubiegłego zmniejszyła się w skali Polski o 10%. Należy przyjąć, że liczba pobranych rozmazów w
roku 2010 będzie niższa niż w roku 2009. Powyższe dane prowadzą do wniosku o konieczności
modyfikacji podstawowych założeń Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, który w obecnej
formule, wydaje się, że osiągnął maksymalną efektywność.
Konwent Marszałków Województw RP proponuje modyfikację założeń Populacyjnego Programu
Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy polegającą na prowadzeniu przez
Wojewódzkie Ośrodki Koordynujące rejestru wyników z przeprowadzonych wszystkich badań
cytologicznych oraz utworzeniu przez nie „Banku Danych Pacjentek” objętych monitoringiem.
UZASADNIENIE PROPOZYCJI:
Aktualnie pewna, nieznana liczba rozmazów jest pobieranych w skriningu okazjonalnym (czyli
wykonywanych przy okazji rutynowych wizyt u ginekologa) i pozostaje nierejestrowanych. Ten
model nie jest ani kosztowo efektywny ani nie zapewnia kontroli jakości badań. Nie istnieją dane
pozwalające na ocenę kosztów takiego skriningu ani jego efektywności. Z reguły koszty takiego
skriningu w porównaniu ze skriningiem zorganizowanym są większe.
Wojewódzkie Ośrodki Koordynujące, mające sprawować nadzór nad jakością wykonywanych
badań cytologicznych nie mają prawa dostępu do wyników badań ze skriningu okazjonalnego oraz
kontroli ich jakości często ocenianych w prywatnych zakładach patologii i gabinetach
ginekologicznych.
Integracja rejestracji w systemie komputerowym wszystkich wyników cytologii przez zakłady
patologii pozwoli na wysyłanie zaproszeń w odpowiedniej dla danego roku liczbie tylko dla tych
kobiet, które nie miały wykonanej cytologii w ciągu wymaganego okresu (ostatnich 3 lat).
Aktualnie w skali kraju rocznie wysyłanych jest kilka milionów zaproszeń.
Jednakże, tylko niewielki procent kobiet (około 7% w skali kraju), które otrzymują zaproszenia, ma
pobieraną cytologię w ramach programu profilaktyki. Należy przypuszczać, że u większości z nich
cytologia jest pobierana w ramach skriningu okazjonalnego, bez rejestracji w komputerowym
systemie profilaktyki.
Jednocześnie, w przypadku wyników nieprawidłowych niezarejestrowanych w systemie
komputerowym, dalsze losy kobiet często pozostają nieznane, uniemożliwiając sprawdzenie, czy
została wdrożona dalsza diagnostyka, leczenie i czy były one prawidłowe. Brak dostępu do tych
informacji skutkuje niemożnością przeprowadzenia modyfikacji w systemie zapraszania (np.
eliminowanie z systemu zaproszeń kobiet po przebytym usunięciu macicy, ewentualnie częstsze
zapraszanie kobiet z grup wysokiego ryzyka), jak i brakiem możliwości wiarygodnej oceny
rzeczywistych kosztów funkcjonowania Programu (tzn. generowanych przez Program kosztów
leczenia kobiet z nieprawidłowymi wynikami).
Obecna niska zgłaszalność do Programu Profilaktyki skutkuje dużymi nakładami finansowymi
przeznaczonymi na jego obsługę przy zbyt niskiej skuteczności mierzonej liczbą unikniętych i
wykrytych raków szyjki macicy. Z tego powodu nadzwyczaj istotne jest, aby w Polsce wprowadzić
dobrze zorganizowany, kosztowo-efektywny model skriningu.
Doświadczenia innych krajów pokazują, że tylko dobrze zorganizowany program skriningowy,
cechujący się wysoką zgłaszalnością i jakością może spowodować zmniejszenie zachorowalności
na raka szyjki macicy o 80%