Roman Konieczny_metody ograniczania ryzyka

Metody ograniczania ryzyka
powodziowego w Polsce:
jakich za dużo, których z mało
Roman Konieczny
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
www.ekoprojekty.pl
1
Dyrektywa powodziowa i ryzyko powodziowe
Ekspozycja
Społeczności i obiekty
na terenach zagrożonych – mapy ryzyka
Wrażliwość
Podatność zagrożonych
społeczności i obiektów
na powodzie
Skutki powodzi
www.ekoprojekty.pl
Zagrożenie
Prawdopodobny zasięg
powodzi – mapy
zagrożenia
Prawdopodobieństwo
RYZYKO
POWODZIOWE
Ryzyko powodziowe – kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi
i potencjalnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska,
dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej (DP).
2
Źródło: opracowanie własne na podstawie pracy (MGGP SA i IMGW-PIB 2013).
Jakie działania zawierają dokumenty strategiczne
z zakresu ograniczania skutków powodzi?
Liczba województw uwzględniających
działania dotyczące poszczególnych celów
Cele
Liczba
działań
w planach
ochrony
ppow.
wojewódzki
e strategie
rozwoju
regionalne
programy
operacyjne
plany zagosp.
przestrzennego
województw
Utrzymanie istn. zdolności retencyjnej zlewni
11
6
3
0
Unikanie wzrostu zagospodarowania na
obszarach zagrożonych (w tym chronionych
wałami)
4*
1
1
4
Ograniczanie istn. zagrożenia powodziowego
1408
14
14
16
Ograniczanie istniejącego zagospodarowania
1
9
0
8
Ograniczanie wrażliwości obiektów
0
0
0
0
Poprawa prognozowania i ostrzegania
7
6
2
6
Poprawa skuteczności reagowania ludzi, firm
i instytucji publicznych
4
4
11
2
Poprawa skuteczności odbudowy i powrotu do
stanu sprzed powodzi
2
1
1
0
Poprawa skuteczności analiz
popowodziowych
14
0
1
0
0
www.ekoprojekty.pl
Przenosz./modern.…
Odporne konstrukcje
Zabezpieczenie …
Uszczelnianie …
Stos. mat. …
Organizacja życia w …
Instalacja czujników
Instrukcje dla ob. …
Ograniczanie
ekspozycji
Plan pomocy zdrow. i …
Plan przywracania …
Ostrzeganie …
Plan wsparcia …
Wyznaczanie dróg…
Wykup obiektów …
Przenoszenie …
Wykup zagrożonych …
Przenoszenie ob. …
Zakaz bud. obiektów …
Ograniczanie
zagrożenia
Zakaz bud. obiektów …
Zakaz bud. obiektów …
Zabezp. brzegów …
Unikanie …
Praktyki rolnicze
Usuwanie zawężeń
Zbiorniki retencyjne
Renaturyzacja
350
Obwałowania
400
Ochrona pow. lasów
450
Regulacje
Poprawa stanu …
Melioracje
Moder. kanaliz. deszcz.
Likwidacja przeszkód
Badania ankietowe 1322 gmin z ONNP (etap I) – zwrot ankiet 65%
Aktywność gmin – praktyka działania
Aktywność gmin w zakresie działań nietechnicznych
z podziałem na grupy działań ograniczających zagrożenie, ekspozycję i wrazliwość
Ograniczanie
wrażliwości
300
250
200
150
100
50
Samorządy lokalne podejmują działania nietechniczne, których stosowania wymaga prawo
lub ugruntowane w praktyce zasady działania. Jednak poza tym część z nich z własnej
inicjatywy podejmuje działania ograniczające ryzyko powodziowe.
Aktywność zagrożonych mieszkańców
Mieszkańcy podejmują wiele działań ograniczających
zagrożenie i zmniejszających podatność na powodzie. Ich
aktywność wynika z rzeczywistych potrzeb.
Badania prowadzone wspólnie z zespołem prof. T.Tyszki z Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie
Czego brakuje najbardziej?
Opóźnianie spływu (obszar zlewni). Składa się na to wiele
działań: ochrona terenów podmokłych i bagiennych, ochrona tzw
oczek wodnych, zadrzewienia, zakrzaczenia, zapobieganie
uszczelnianiu powierzchni, wykorzystanie nasypów drogowych,
odpowiednie uprawy itd.
Gospodarowanie na terenach zalewowych. Obejmuje to
następujące działania: ograniczeni i zakazy zabudowy, ochrona
otwartej dla rzek przestrzeni (wykupy gruntów)
Wspierania aktywności zagrożonych podmiotów w zakresie
stosowania różnych metod ograniczania skutków powodzi takich
jak: budowania budynków odpornych na powodzie,
zabezpieczania istniejących budynków, zmiany instalacji
elektrycznej i CO i wielu innych
www.ekoprojekty.pl
Przyczyny asymetrii w stosowaniu metod
technicznych i nietechnicznych
Hydrotechniczna orientacja społeczeństwa. W świadomości
publicznej istnieje bardzo silnie zakorzeniony stereotyp, że tylko
wały, zbiorniki i regulacje rzek skutecznie ograniczają skutki
powodzi.
Brak holistycznego – wieloaspektowego podejścia do
ograniczania skutków powodzi. Brakuje koordynacji planów
ochrony przez powodzią (zarządzania ryzykiem) z innymi
planami (np. strategiami rozwoju)
Zcentralizowane zarządzanie o charakterze dyrektywnym, kiedy
większość działań nietechnicznych ograniczających ryzyko
powodziowe jest w kompetencjach lokalnych społeczności i
właścicieli obiektów.
Brak instrumentów prawnych, finansowych, informacyjnych i
analitycznych wspierających rozwój i wdrażanie działań
nietechnicznych.
www.ekoprojekty.pl
Dziękujemy za uwagę
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, ul. Sławkowska 12, 31-014 Kraków
www.ekoprojekty.pl
8