Bosch Autospec nr 3/2010

Bosch Autospec
Nr 3(37) | jesień | 2010 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl
Technologia blizżej nas
Skrócony program
sond lambda
Wymiana
pasków rozrządu
Rozmowy
w sieci CAN
Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | spis treści
Od redakcji
W samochodach trwają rozmowy – ko-
– m.in. o sondach lambda, czyli czujni-
munikują się ze sobą różne podzespoły
kach mierzących zawartość tlenu
i urządzenia elektroniczne działające
w spalinach, które teraz łatwiej wymie-
w aucie, przesyłając dane siecią trans-
niać dzięki skróconemu programowi
misji CAN. Jej stworzenie przez firmę
opracowanemu przez Boscha, o świe-
Bosch było epokowym wynalazkiem
cach zapłonowych Super Plus i haloge-
w motoryzacji i nie tylko w niej. Sieć
nowych żarówkach Plus 90. Przedsta-
transmisji danych została wykorzysta-
wiamy też nową, wydajną ładowarkę
na np. w samolotach, statkach, kombaj-
akumulatorów BAT 490 i nowe testery
nach rolniczych, a nawet ekspresach
z serii FSA, służące do diagnostyki i po-
do kawy. Jak działa taka sieć i do czego
miarów w pojazdach, a także do kon-
jest wykorzystywana, można przeczy-
troli instalacji elektrycznych i elektro-
tać w tym numerze magazynu Bosch
nicznych. Informacje te na pewno
Autospec. Piszemy w nim również o in-
przydadzą się w każdym serwisie sa-
nych urządzeniach i podzespołach fir-
mochodowym. Zapraszamy więc
my Bosch, stosowanych w pojazdach
do lektury.
Reflektory robocze Pilot X są wykorzystywane w maszynach leśnych, rolniczych oraz
pojazdach budowlanych i technicznych.
Spis
treści
Aktualności
1 Bosch partnerem warsztatów
przyszłości
1 Bosch na targach InterCars 2010
Porady
2 Wymiana pasków rozrządu
Bosch-Service w Polsce
4 Warsztat trzech pokoleń
Produkty
8 Skrócony program sond lambda
dla aut z Grupy VW
11 KTS 200 z oprogramowaniem
ESI[tronic] dla klientów ESI
12 Świece zapłonowe firmy Bosch
12 Nowe warianty FSA
13 Wydajna ładowarka
akumulatorów BAT 490
13 Żarówki Bosch Plus 90
14 Reflektory robocze Boscha
14 Nowości w tarczach i klockach
hamulcowych
15 TCE 4540 i WBE 4140 – do
serwisu ogumienia
16 Świece Boscha w wyścigach DTM
17 Fiat Ducato 2.3 JTD i Bosch
Technika
18 Rozmowy całkiem kontrolowane
Diesel
6 Nagroda dla Audi A3
6 Diesel z temperamentem
7 Diesel on-road/off-road/lifestyl
Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych firmy Robert Bosch sp. z o.o.
ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl
Zespół redakcyjny: Justyna Bogucka, Anna Borsukiewicz, Jarosław Cichecki, Przemysław Ćwikowski, Robert Dzierżanowski,
Radosław Fleszar, Sławomir Kosek, Tomasz Kukiełka, Tomasz Maciejasz, Piotr Maciejewski, Tomasz Nowak, Ryszard Polit,
Jacek Pochopień, Iwona Rokicka, Michał Stępak.
Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS
Opracowanie graficzne: studio CARRY
aktualności | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 1
Bosch partnerem warsztatów przyszłości
Na targach Automechanika 2010,
odbywających się we Frankfurcie
nad Menem w dniach 14-19 września,
Bosch zaprezentował swoją ofertę dla
warsztatów samochodowych.
Automechanika to największe na świecie, międzynarodowe targi przemysłu
samochodowego. Uczestniczyło
w nich 4400 wystawców ze 120 krajów.
Na stoisku firmy Bosch, zajmującym
powierzchnię blisko 1800 m², zostało
zaprezentowanych 15 nowych i aktualnych rozwiązań z takich dziedzin jak
diagnostyka, części zamienne i usługi.
Bosch, jako jedyna firma, może zaoferować warsztatom kompleksową obsługę w zakresie urządzeń diagnostycznych oraz części zamiennych.
Głównym tematem ekspozycji tar-
firmy Bosch oraz innych producentów.
Na targach Automechanika przed-
gowej było serwisowanie pojazdów
Innowacją był też system Denoxtro-
stawiono także koncepcje warsztatowe
hybrydowych. Firma Bosch jest pro-
nic 2 Retrofit – wyjątkowe w skali ryn-
Bosch – Bosch Car Service oraz Auto-
ducentem wszystkich ważnych kom-
ku wtórnego rozwiązanie dla silników
Crew. Po raz pierwszy zaprezentowa-
ponentów dla pojazdów wykonanych
Diesla. System umożliwia redukcję
no też obok siebie marki Bosch dla
w technologii hybrydowej. Teraz ofe-
emisji NOx nawet do 90 proc.
handlu i warsztatów. Marka Beissbarth
ruje warsztatom serwisującym te po-
Ekspozycja Boscha koncentrowała
oferuje program urządzeń warsztato-
jazdy wsparcie w postaci urządzeń
się na klientach warsztatowych, któ-
wych, obejmujący nowe produkty, np.
diagnostycznych, danych o pojazdach
rych firma wspiera swoją wiedzą i do-
połączenie stanowiska rolkowego
hybrydowych w oprogramowaniu ESI
świadczeniem oraz umożliwia im na-
do badania hamulców z diagnozą ste-
[tronic] oraz szkoleń praktycznych.
prawę pojazdów. Podczas demonstra-
rowników. Marka Sicam przedstawiła
Bosch przedstawił nowy, ręczny tester
cji produktów i usług w różnych mode-
kompletny program produktów do ser-
FSA 050, przystosowany do pracy
lach pojazdów, odwiedzający mogli
wisowania ogumienia, a HC Cargo po-
z systemami wysokonapięciowymi,
zobaczyć, jakie ułatwienia oferują dia-
kazała ofertę elektrycznych części za-
który komunikuje się drogą radiową
gnostyka, części zamienne i usługi ser-
miennych i akcesoriów do pojazdów.
z urządzeniami bazowymi systemów
wisowe Boscha.
Justyna Bogucka, fot. Ryszard Polit
diagnostyki FSA serii 7.
Kolejną nowością Boscha był program serwisowania i napraw pojazdów
użytkowych. Testery diagnostyczne
Bosch KTS Truck i KTS 800 Truck wraz
z pakietem oprogramowania ESI [tronic]-Truck uzupełniają kompleksową
ofertę firmy Bosch w zakresie części
zamiennych i urządzeń diagnostycznych przeznaczonych dla ciężkich pojazdów. Premierę na targach miało
również nowe stanowisko probiercze
EPS 708 do diagnostyki pomp wtryskowych i wtryskiwaczy Common Rail
Bosch na targach Inter Cars 2010
W dniach 4-5 września na lotnisku w Modlinie pod Warszawą odbyły się
dziesiąte targi części zamiennych, narzędzi i wyposażenia warsztatów
samochodowych, zorganizowane przez firmę Inter Cars S.A.
Podczas targów firma Bosch zaprezentowała bogaty asortyment produktów
z oferty Działu Części Samochodowych
i Diagnostyki Samochodowej, a wśród
nich wiele nowości.
Z urządzeń dotyczących diagnostyki
samochodowej warto wymienić testery
usterek, szczególnie typ KTS 340 oraz
diagnoskop FSA 740. Przedstawiono też
nowe ładowarki do akumulatorów ozna-
czone symbolami C3 i C7. Wśród nowości produktowych na ekspozycji firmy
Bosch znalazły się program świec zapłonowych do samochodów z instalacjami gazowymi oraz program świec zapłonowych Super Plus, a także nowy
uniwersalny adapter Multi-Clip. Umożliwia on montaż w samochodach bezprzegubowych wycieraczek szyb Bosch
Aerotwin.
2 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | porady
Jednak jeżeli pasek nie jest prawidłowo zamocowany lub naciągnięty,
i w takim stanie będzie narażony
Wymiana
pasków
rozrządu
na ekstremalne obciążenia, może dojść
do jego przeskoczenia o jeden lub kilka
zębów i do zmiany faz rozrządu. W takiej sytuacji zwykle dochodzi do kolizji
tłoków z zaworami, co z kolei powoduje uszkodzenie silnika. Jego awaria,
spowodowana przez zerwanie lub poluzowanie paska może wydarzyć się
również wtedy, gdy pasek doznał
uszkodzenia podczas montażu lub został nieprawidłowo założony.
Tak więc, można przysporzyć sobie kłopotów i wyrządzić sporo szkód
klientowi, gdy w warsztacie będziemy
chcieli oszczędzić na czasie i zrezygnujemy z ważnych czynności
przy montażu paska rozrządu.
Za szkody powstałe w wyniku niefachowego montażu paska rozrządu firma Bosch, jako producent, nie ponosi
żadnej odpowiedzialności. Konsekwencje w takim przypadku musi ponieść warsztat, który nie dotrzymał zasad fachowości. Co gorsza, może się to
wiązać także z utratą wizerunku firmy.
Jeżeli sprawa zostanie nagłośniona,
W roku 1962 firma Hans Glas GmbH wprowadziła w swym samochodzie
warsztat straci nie tylko jednego klien-
Coupé S1004 rozwiązanie, które okazało się kamieniem milowym
ta, ale także kolejnych.
niemieckiej motoryzacji. Auto przekonywało do siebie modną sylwetką
oraz wydajną i innowacyjną jak na tamte czasy koncepcją silnika.
Wymiana paska
Jednak największą nowością było zastosowanie elastycznego paska
Przypomnijmy więc najważniejsze
zębatego do napędu wałka rozrządu.
kroki przy wymianie paska rozrządu.
Proszę przy tym pamiętać, że poniższy
Eksperci, którzy traktowali wtedy pa-
oraz prędkościami obrotowymi. W ta-
opis postępowania ma charakter ogól-
sek rozrządu z dużym sceptycyzmem
kich warunkach poszczególne kompo-
nej wskazówki, a nie szczegółowej in-
i uważali go za raczej egzotyczne roz-
nenty układu napędowego są wysta-
strukcji dla konkretnego pojazdu.
wiązanie, mylili się. Z czasem paski zę-
wiane na ciężką próbę. Aby paski roz-
bate jako medium bezstratnego prze-
rządu produkcji Boscha mogły
ną paska rozrządu powinno być odłą-
kazywania mocy rozpowszechniły się
sprostać wysokim wymaganiom, wy-
czenie kabla masy od akumulatora. Za-
na tyle, że dziś można je znaleźć w po-
twarza się je z materiałów najwyższej
pobiega to zwarciom i przypadkowe-
nad 80% wszystkich obecnych na ryn-
jakości, takich jak poliamid, aramid,
mu rozruchowi silnika i wyklucza
ku pojazdów z silnikami benzynowy-
HSN (Highly Saturated Nitrile), poli-
powstanie ewentualnych szkód oraz
mi. Współczesne pojazdy z układem
chloropren, ściśle według specyfikacji
obrażeń.
wtrysku benzyny trudno już wyobrazić
dla wyposażenia oryginalnego pojaz-
sobie bez paska rozrządu, który jest
dów. Przeniesienie mocy w pasku od-
paski napędowe, koła lub przewody
uważany za równorzędną alternatywę
bywa się za pośrednictwem zintegro-
elastyczne, które będą stanowić prze-
dla łańcucha rozrządu.
wanych kordów wzmacniających, wy-
szkodę przy zdejmowaniu osłony pa-
konanych z bardzo wytrzymałego
ska rozrządu. Należy przy tym szcze-
włókna szklanego.
gólnie uważać na przewody układu
W nowoczesnych silnikach spotykamy się z wyższymi temperaturami
Pierwszym krokiem przed wymia-
Następnie trzeba zdjąć wszystkie
porady | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 3
klimatyzacji, ponieważ są to przewo-
znać ewentualne zmiany faz rozrządu,
dy napełnione czynnikiem chłodni-
należy obrócić wał korbowy ręcznie
czym pod ciśnieniem i podczas niefachowego demontażu może dojść
do jego ulotnienia. Po usunięciu
Po przeprowadzeniu testu można po-
pasowe przy pomocy łyżki
wszystkich wspomnianych wyżej
nownie założyć osłonę rozrządu
do opon lub innych dźwigni ani
elementów można zdjąć osłonę
i wszystkie wcześniej zdemontowane
przekładając go przez tarcze
rozrządu.
paski napędowe, koła i przewody ela-
obrzeżnikowe. Może przy tym
styczne. Następnie należy podłączyć
dojść do uszkodzenia kordów
przewidzianej przez producenta
kabel masy do akumulatora i urucho-
wzmacniających zintegrowanych
do wymiany paska rozrządu. Może
mić silnik.
Silnik należy ustawić w pozycji
o co najmniej dwa pełne obroty, zgod-
nie zginać paska rozrządu.
nie z kierunkiem obrotów silnika.
G Nigdy
nie zakładać paska na koła
w pasku.
Odłączenie akumulatora mogło
wiednich zabezpieczeń i blokad wału
spowodować utratę ważnych ustawień
korbowego lub wałka rozrządu.
w układach elektronicznych pojazdu
Teraz trzeba zmniejszyć napięcie
– należy je teraz starannie sprawdzić
paska poprzez poluzowanie rolki napi-
i przywrócić zgodnie z zaleceniami
nającej i luźny pasek zdjąć ręką z kół
producenta.
Aby udokumentować wykonaną
pracę, należy starannie wypełnić na-
rolka z tyłu oraz elementy napinające
klejkę wymiany wodoodpornym pisa-
nie są zużyte lub uszkodzone. Podczas
kiem i umieścić ją w widocznym miej-
planowej wymiany paska rozrządu na-
scu komory silnika lub wpisać wymia-
leży dla bezpieczeństwa wymienić tak-
nę do książki serwisowej pojazdu.
że te elementy. Bosch oferuje specjalne
Z uwagi na ochronę środowiska natu-
zestawy z paskiem rozrządu, które za-
ralnego prosimy pamiętać, że wymie-
wierają wszystkie części potrzebne
niony pasek rozrządu musi być odpo-
przy wymianie. Jeżeli pasek jest uszko-
wiednio utylizowany.
menty napinające i rolki prowadzące.
Można już założyć nowy pasek roz-
G Przestrzegać
kierunku montażu,
jeśli na pasku umieszczono odpowiednie oznaczenie.
G Komponentów
układu napędowe-
go nie wolno narażać na kontakt
z rozpuszczalnikami.
sprawdzić, czy koła pasowe, gładka
dzony, należy wymienić wszystkie ele-
po założeniu.
G Nigdy
okazać się konieczne założenie odpo-
pasowych. Po zdjęciu paska należy
dzi. Pasek wolno naciągać dopiero
G Chronić
paski rozrządu
przed oparami i wyciekiem oleju
oraz innymi chemikaliami.
G Zawsze
wymieniać wszystkie
elementy napinające.
G Prawidłowo
naciągnąć pasek
(przestrzegając wskazówek
producenta).
G Śruby
przyrządu do napinania pa-
ska zaopatrzyć w elementy zabez-
Przy wymianie paska należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji jego
producenta oraz informacji i instrukcji
rządu na koła pasowe, zwracając
zawartych w literaturze serwisowej do-
przy tym uwagę na prawidłową pozy-
tyczącej danego pojazdu.
pieczające. Elementów zabezpieczających (tarcze, blaszki) nie
stosować wielokrotnie.
G Nigdy
nie zakładać używanego
paska rozrządu ponownie.
cję kół pasowych wszystkich części
podłączonych do napędu pasowego.
Nie warto ryzykować
Pasek rozrządu – lista kontrolna
Pasek należy naciągnąć za pomocą rol-
Aby zagwarantować maksymalne bez-
Aby podczas przeglądu paska lub
ki napinającej. Trzeba przy tym uwa-
pieczeństwo pojazdów oraz pełne za-
usuwaniu usterki i przy diagnostyce
żać na elementy sprężynowe, których
dowolenie klientów, należy bezwzględ-
zaoszczędzić czas, przygotowaliśmy
niefachowa obsługa grozi zranieniem.
nie stosować się do poniższych, uni-
krótką listę kontrolną, która pomoże
wersalnych porad:
w zagwarantowaniu prawidłowej
Jeżeli pojazd nie jest wyposażony
w automatyczny napinacz paska, pasek należy naciągnąć odpowiednio
G Pasek
zakładać bez użycia siły
pracy paska rozrządu.
i stosowania dodatkowych narzę-
do zaleceń producenta za pomocą specjalnego przyrządu diagnostycznego.
Po naciągnięciu paska trzeba odkręcone śruby przykręcić z odpowiednim
momentem dociągającym. Wartości
momentu dociągającego można znaleźć w oprogramowaniu Bosch ESI
[tronic], część M, rubryka: Mechanika,
Instrukcje wymiany paska rozrządu.
Odblokowujemy wszystkie uprzednio zablokowane części. Aby rozpo-
Problem
Napięcie paska
Uszkodzenie części
grzbietowej paska
Zużycie profilu zębów
Wyszczerbienia
Zużycie krawędzi
Zabrudzenie
Głośna praca
Na co zwrócić uwagę?
Komponenty napinające, system napinania
Ciała obce, rolki prowadzące, rolki napinające
Ciała obce, koła zębate, agregaty, położenie kół
Ciała obce, koła zębate, agregaty, położenie kół
Tarcza obrzeżnikowa, położenie kół
Nieszczelność komponentów silnika
Agregaty, położenie kół, napięcie paska, rolki
prowadzące i napinające
4 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | Bosch-Service w Polsce
Warsztat trzech pokoleń
Warsztat rodziny Maciejewskich
od 2005 roku działa w sieci BoschService. Przystąpienie do niej było po-
Budynek Serwisu Samochodowego Maciejewscy przy ul. Krotoszyńskiej 95
mysłem pana Tomasza, który uznał, że
w Ostrowie Wielkopolskim składa się z trzech części.
w ten sposób może zwiększyć renomę
firmy. – Przeanalizowałem, która z sie-
Pierwsza to warsztat wybudowany
z częściami samochodowymi, maga-
ci jest najlepsza i w 2004 roku pod-
w latach sześćdziesiątych ubiegłego
zynem i zaopatrzeniem, a teść spra-
czas targów motoryzacyjnych w Po-
wieku przez Stefana Maciejewskiego.
wuje nad wszystkim ogólny nadzór.
znaniu poszedłem do stoiska Boscha
Druga – dodatkowe stanowisko obsługowe oraz magazyn części zamiennych – przybyło w latach osiemdziesiątych, gdy do współpracy przystąpił
syn Krzysztof i wciągnął do pomocy
żonę. Trzecia, z kolejnymi stanowiskami naprawczymi powstała niedawno. – Podobnie jest z naszą firmą,
też trójpokoleniową – mówi Halina
Maciejewska, synowa pana Stefana.
– Teraz zarządzamy nią wspólnie z teściem i moim synem Tomaszem, który
do pracy w warsztacie przystąpił
w 2003 roku, po śmierci męża. Tomek
zajmuje się sprawami technicznymi
i kontaktami z klientami, ja sklepem
Bosch-Service w Polsce | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 5
cielem firmy w Ostrowie Wlkp., również należącej do sieci Bosch-Service.
Serwis czynny jest w godzinach 717, dostosowanych do czasu pracy
w okolicznych zakładach. Dzięki temu
właściciele samochodów mogą z rana
dostarczyć je na przegląd czy naprawę i odebrać, wracając do domów.
Większość klientów pochodzi z Ostrowa i okolic, ale niektórzy przyjeżdżają
nawet z Wrocławia. Dzięki programowi Integra, który firma Maciejewscy
kupiła w 2007 roku, wszyscy stali
klienci są zarejestrowani, wiadomo
też, jakie czynności były wykonywane
w ich pojazdach.
Tomasz Maciejewski pracę w serwisie łączy ze swą pasją – też motoryza– opowiada. – Zapytałem o warunki, ja-
cyjną, czyli fascynacją zabytkowymi
kie musimy spełniać. Potem mieliśmy
samochodami. Zaczęła się od tego, że
wizyty przedstawicieli firmy Bosch,
na osiemnaste urodziny dostał od
uzupełniliśmy wymagane wyposaże-
dziadka Opla Kapitana, którego senior
nie warsztatu o tester diagnostyczny
kupił w 1957 r. i jeździł nim jako tak-
KTS 520 oraz o ACS 500, czyli urzą-
sówkarz. Pan Tomasz auto wyremonto-
dzenie do obsługi klimatyzacji w sa-
wał i zaczął nim uczestniczyć w rajdach
mochodach i podpisaliśmy umowę.
pojazdów zabytkowych, a w 2002 r.
Uważam, że był to dobry krok. Bardzo
zorganizował taki rajd na swoim tere-
ważne są dla nas szkolenia, zarówno
nie. Od tej pory rajdy starych samocho-
techniczne jak i dotyczące obsługi
dów odbywają się w okolicach Ostrowa
klientów oraz problemów związanych
regularnie (w tym roku był już ósmy,
z zarządzaniem warsztatem. Zwłasz-
a jednym ze sponsorów imprezy była
cza cenny jest program unijny szko-
firma Bosch-Service Maciejewscy.)
leń, który Bosch zaproponował dla
Przed dwoma laty Tomasz Maciejewski
sieci BS. Uczestniczyliśmy już w sze-
został prezesem Automobilklubu
ściu takich zajęciach, zamierzamy
Ostrowskiego i czasu na prywatne pa-
wziąć udział w czterech kolejnych.
sje jeszcze mu ubyło. Dlatego wciąż
na renowacje czekają kolejne stare sa-
Główną specjalizacją firmy od początku jej istnienia jest mechanika po-
nasi byli uczniowie – wyjaśnia pani
mochody z jego zbiorów: BMW 501,
jazdowa, zakres prac wykonywanych
Halina Maciejewska. – Najstarszy pra-
Skoda 1202 STW oraz Fiat 125, który
przy samochodach rozszerzył się
cuje u nas już 11 lat. Niektórzy z daw-
w 1980 roku został złożony z części
o elektronikę. Obejmuje też diagno-
nych praktykantów pootwierali wła-
przez dziadka i ojca pana Tomasza.
stykę silników, ustawianie geometrii
sne warsztaty, jeden jest nawet właści-
Anna Borsukiewicz
kół wraz z serwisem hamulców, ogumienia i klimatyzacji. Warsztat dysponuje obecnie pięcioma stanowiskami
naprawczymi, zatrudnia 5 mechaników i dwóch pracowników sklepu
z częściami zamiennymi, którzy zajmują się także obsługą klientów. Ma
też na praktykach ośmiu uczniów
z miejscowej samochodowej szkoły
zawodowej. – Wszyscy pracownicy to
Stefan, Halina i Tomasz Maciejewscy:
wszyscy żyją warsztatem
Mieszkamy na tej samej posesji, na której
mieści się warsztat. Nic więc dziwnego, że
na co dzień żyjemy jego sprawami. Wciąż
prowadzimy rozbudowę, choć na tej działce
wiele już się nie zmieści. W ubiegłym roku
zakończyliśmy remont, dzięki któremu zmienił się dojazd do sklepu z częściami zamiennymi, teraz planujemy zorganizować
nowy parking dla samochodów klientów.
6 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | diesel
Nagroda dla Audi A3
na targach Motor Show w Los Angeles. Audi A3 z silnikiem 2.0 TDI, osiągające moc 103 kW, pokonało wszystkich konkurentów, również pojazdy z napędem hybrydowym. Według norm EPA (amerykańskiej Agencji Ochrony
Środowiska) spalanie tego modelu w cyklu mieszanym
wyniosło 4,4 l/100 km.
W Audi A3 TDI firma Bosch jest dostawcą piezowtryskiwaczy (CRI 3.2), pompy wysokociśnieniowej (CP 4.1)
oraz sterownika silnika (EDC 17) wchodzących w skład
układu wtryskowego CRS 3.2.
Magazyn „Green Car Journal” przyznaje tę nagrodę corocznie od 2005 roku. Przyświecającą jej ideą jest
promowanie osiągnięć w zakresie
ochrony środowiska,
niezależnie od zasto-
Po raz drugi z rzędu w 2010 roku układ z silnikiem Diesla
sowanej technologii
firmy Bosch otrzymuje nagrodę Green Car of the Year.
czy rodzaju napędu.
Liczą się: wydajność
Wydajność i sportowy charakter wcale nie wykluczają się
spalania, zmniejszo-
w przypadku napędu Diesla. Widać to na przykładzie mo-
na emisja zanieczyszczeń
delu A3 TDI, który zdobył nagrodę „Green Car of the Year”
i dwutlenku węgla.
Diesel z temperamentem
zaledwie 9,3 litrów na 100 km. Sekretem tak dobrych osiągów jest sterownik silnika oraz sterownik świec żaro-
Po raz pierwszy w nowym Porsche
tony pojazd do prędkości 100 km/h
wych GCU 0 281 003 087 firmy
Cayenne zastosowano silnik Diesla.
w czasie 8,3 sekundy, co najlepiej
Bosch. Zapewniają one szybki i nieza-
świadczy o imponującej mocy tego
wodny rozruch oraz moc i wysoką
silnika.
kulturę w każdym trybie pracy 6-cy-
Połączenie sportowego wizerunku
marki Porsche z silnikiem wysoko-
Silnik 3.0 L V6 Turbo z systemem
lindrowego silnika Cayenne.
Model Cayenne to samochód
prężnym wydawało się dotychczas
wtryskowym Bosch Common Rail (ci-
niemożliwe. Jednak osiągi uzyskane
śnienie wtrysku 1800 barów) osiąga
wszechstronny, nadający się do dal-
dzięki nowoczesnym systemom Die-
moc 176 kW przy momencie obroto-
szych podróży czy jazdy z przyczepą,
sla skłoniły producenta do wyposaże-
wym 550 Nm. Cayenne rozwija pręd-
ale także jest idealny w mieście.
nia modelu Cayenne w jednostkę V6
kość maksymalną 214 km/h, a zuży-
Przy pełnym zbiorniku zasięg pojaz-
TDI. Potrafi ona rozpędzić ważący 2,2
cie paliwa w trybie ECE wynosi
du wynosi około 1000 kilometrów.
Sterownik świec żarowych
GCU 0 281 003 087
diesel | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 7
Volkswagen Golf Variant: stylowy
wygląd i dużo przestrzeni
Przestrzeń, bezpieczeństwo i wygląd
to cechy, które uległy przeformułowaniu w nowym modelu Volkswagena
Golf Variant. Użytkowników z pewnością przekona duża ilość przestrzeni,
mimo to auto może pochwalić się przyjemną, smukłą i niską sylwetką. Małe
zużycie paliwa, niska emisja spalin
i optymalna moc przemawiają za wer-
Diesel on-road/off-road/lifestyle
Dzięki systemom wtryskowym, sterownikom, pompom wysokociśnieniowym
i innym podzespołom marki Bosch, silniki Diesla stosuje z powodzeniem
wielu producentów pojazdów.
Współczesny silnik Diesla musi bowiem umieć prawie wszystko: zapew-
sją z silnikiem wysokoprężnym: w no-
niać skuteczny napęd zarówno pojaz-
wej palecie TDI (do 103 kW/320 Nm)
dom terenowym jak i miejskim, a nawet
znajdują się silniki wyposażone w sys-
eleganckim samochodom sportowym.
tem wtryskowy Bosch Common Rail
Musi odznaczać się dynamiką i mocą,
z wtryskiwaczami CRI 3.2 oraz sterow-
a także oszczędnością i przyjaznością
nikiem silnika EDC 17.
dla środowiska.
BMW X1: zwrotny i elegancki
ki pojawi się kolejny silnik Diesla o mo-
Audi A5 Sportback: zachwyca
cy 125 kW.
elegancją
Audi A5, będące udanym przeniesie-
Kompaktowy SUV doskonale sprawdza się m.in. w mieście. X1 może po-
Kia Sorento: wszechstronna i mocna
niem charakteru coupe na wersję 4-
chwalić się sportowo-miejską sylwet-
Większa moc, komfort i bezpieczeń-
drzwiową, odznacza się wyjątkową ele-
ką. W modelu tym zastosowano trzy
stwo – takimi argumentami stara się po-
gancją. Sportowa dynamika i efektyw-
4-cylindrowe jednostki Diesla (o mo-
zyskać Kia zwolenników kompakto-
ność sprawiają, że jazda staje się praw-
cach 105, 130, 150 kW) z systemem
wych SUV-ów. Nowa odsłona modelu
dziwą przygodą. Równie dynamiczne
wtryskowym Bosch Common Rail
Sorento dostępna jest w wersji z manu-
i efektywne są oferowane dla tego mo-
CRI 3.2 oraz sterownikiem sterowania
alną lub automatyczną skrzynią bie-
delu silniki Diesla 2.0 TDI (125 kW), 2.7
silnika EDC 17. Gwarantują one nie tyl-
gów, napędem na przednie lub
TDI (140 kW), 3.0 TDI quattro (140 kW
ko dynamiczną, ale i oszczędną jazdę
na wszystkie koła. Nowy, oszczędny sil-
z S-tronic oraz 176 kW z 6-biegową
oraz dotrzymanie rygorystycznych
nik 2.2 CRDi osiąga moc 145 kW
skrzynią biegów). Wszystkie są wypo-
norm emisji tlenków azotu.
przy 437 Nm. Mocny silnik Diesla jest
sażone w system wtryskowy Bosch
wyposażony w system wtryskowy
Common Rail (ciśnienie wtrysku 1800
Skoda Yeti: zew natury
Common Rail firmy Bosch CRS 3.2
barów) z piezowtryskiwaczami oraz
Kompaktowy SUV wyróżnia się mocą
(z pompą CP 4 i sterownikiem EDC 17).
pompą wysokociśnieniową CP 4.
i pełnym przygotowaniem do jazd terenowych. Napędzający Yeti silnik TDI
o mocy 103 kW został wyprodukowany
przez Volkswagena. Bosch dostarcza
Skodzie Yeti systemy wtryskowe Common Rail CRI 3.2, pompę wysokociśnieniową CP 4 oraz sterownik silnika
EDC 17. W 2010 roku w ofercie tej mar-
8 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | produkty
Do tej pory każda sonda lambda prze-
Skrócony program sond
lambda dla aut z Grupy VW
znaczona do danego modelu pojazdu
otrzymywała w programie Boscha oddzielny numer referencyjny. W wielu
przypadkach różnica polegała wyłącznie na długości przewodu lub in-
Bosch wprowadził na rynek skrócony program sond lambda
nym jego mocowaniu. Bosch pogru-
do pojazdów z Grupy Volkswagen (Audi, Seat, Skoda, VW).
pował szerokopasmowe (LSU)
Dużo ograniczono liczbę numerów referencyjnych, dzięki
i planarne (LSF) sondy lambda we-
czemu dobieranie sondy do danego modelu pojazdu stało się
dług rodzaju elementu pomiarowego,
znacznie prostsze.
wtyczki i długości przewodu. W nowym, skróconym programie występuje tylko 11 numerów sond szerokopasmowych LSU zamiast 121, a 216
numerów sond planarnych (LSF)
ograniczono również do 11 numerów.
Program dla sond szerokopasmowych istnieje od 2 lat, a dla planarnych jest nowy.
W programach komputerowych
dla dystrybutorów, którymi posługują
się hurtownie, np. ESI [tronic], znajdują się informacje, jakiemu dotychczasowemu numerowi odpowiada nowy numer sondy z programu
skróconego. Dlatego dobór sondy
z programu skróconego nie nastręcza
żadnych kłopotów.
W zestawie z programu skróconego znajdują się sonda o identycznej
wtyczce i identycznej funkcji czujnika jak w sondzie oryginalnej oraz
wszystkie niezbędne plastikowe mocowania służące do przytwierdzenia
przewodu w miejscach określonych
przez producenta pojazdu. Dokładna instrukcja z rysunkami pokazuje
sposób montażu sondy. W razie konieczności skrócenia długości przewodu należy to zrobić przez zakręcenie go „w pętelkę”, w zestawie
znajduje się specjalna opaska. Jest to
ważne szczególnie w przypadku sond
szerokopasmowych. W celu skrócenia przewodu sondy szerokopasmowej nie wolno bowiem go obcinać
i potem np. lutować. Powietrze referencyjne, w odniesieniu do którego
zawartość tlenu w spalinach mierzy
sonda, dostaje się do niej przez
wtyczkę i przewód. Jego niewłaściwe
skracanie, np. przez obcięcie, zabu-
produkty | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 9
V
0,9
0,9
0,6
mA
Pump Current Ireg
V
0,6
Ureg
0,3
Ureg
0,3
0
0,98
1,0
0
1,02 λ
Charakterystyka sondy palcowej
3,0
2,0
1,0
0
-1,0
-2,0
0,98
1,0
Charakterystyka sondy planarnej
rza przepływ powietrza, fałszując wyniki pomiarów. Po-
0,7
1,02 λ
1,0 1,3 1,6 1,9 2,2
Standardised A/F-relation
λ
Charakterystyka sondy szerokopasmowej
G Bosch
jest jedyną firmą, która oferuje zamiennik sondy
nadto we wtyczce jest teflonowy filtr powietrza dostające-
diagnostycznej, a więc montowanej za katalizatorem,
go się do sondy, który chroni element pomiarowy
do pojazdów z systemem EOBD.
przed zanieczyszczeniami. We wtyczce znajduje się także
Nabywca ma wybór – może kupić sondę z właściwą dłu-
rezystor służący do odpowiedniego wyskalowania sondy.
gością przewodu i rodzajem wtyczki odpowiadającą son-
Na taśmie produkcyjnej każda sonda jest po ogrzaniu
dzie oryginalnej lub kupić odpowiednik – tańszą sondę
sprawdzana i skalowana do odpowiedniej wartości prądu.
uniwersalną. W przypadku sondy uniwersalnej wykorzy-
W sondach szerokopasmowych wartością mierzoną poda-
stuje się oryginalną wtyczkę od zużytej sondy.
waną do sterownika jest prąd. W sondach planarnych
wartością mierzoną podawaną do sterownika jest napię-
Numer sondy uniwersalnej musi odpowiadać numerowi sondy pierwotnej. Można to sprawdzić za pomocą pro-
cie, dlatego tych sond nie da się zamieniać.
Budowa sondy palcowej
Program uniwersalnych sond lambda
W 2000 roku Bosch wprowadził na rynek tzw. uniwersalne
sondy lambda przeznaczone do większości samochodów
występujących na naszym rynku. Program obejmuje 9 nu-
osłona
metalowa
tuleja
ochronna
obudowa
osłona ceramiczna
merów sond dwustanowych: 7 regulacyjnych i 2 diagnostyczne (za katalizatorem).
O uniwersalności sond tego programu świadczą dwa
aspekty:
G połączenie
sondy uniwersalnej z wtyczką zużytej son-
dy specjalnym złączem opatentowanym przez Boscha,
Oryginalna sonda planarna ma określoną długość przewodu
i wtyczkę pasującą do danego modelu pojazdu
czujnik
ceramiczny
element grzejny
Elementem pomiarowym jest czujnik ceramiczny,
a do szybkiego osiągnięcia właściwej temperatury
pracy (min. 350 stopni C) służy element grzejny
Budowa sondy planarnej
podwójna osłona metalowa czujnika
obudowa
uchwyt czujnika
tuleja ochronna
pierścień
uszczelniający
czujnik planarny
ze zintegrowanym
elementem grzejnym
uszczelka
z tworzywa
sztucznego
10 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | produkty
W skrócie
Warstwy funkcyjne planarnej sondy lambda
1
G
2
G
3
G
4
G
5
G
6
G
7
G
6
G
8
G
9
G
1. porowata warstwa ochronna
2. elektroda zewnętrzna
3. folia czujnika
4. elektroda wewnętrzna
5. folia kanału powietrza
odniesienia
6. warstwa izolacyjna
7. element grzejny
8. folia elementu grzejnego
9. styki łączeniowe
Program uniwersalnych sond lambda obejmuje 9 numerów
sond dwustanowych: 7 regulacyjnych i 2 diagnostyczne
(za katalizatorem). Zestaw obejmuje sondę lambda
z przewodem, który łączy się z wtyczką
zużytej sondy specjalnym złączem.
Umożliwia ono pewne połączenie
kabli z wtyczką zużytej sondy.
● Sonda lambda jest czujnikiem mierzącym zawar tość tlenu
w spalinach w porównaniu z zawartością tlenu w powietrzu atmosferycznym. Na tej podstawie możliwa jest regulacja składu mieszanki przez sterownik silnika.
● Sondy dwustanowe (palcowa lub planarna) są stosowane
w silnikach z zapłonem iskrowym (ZI) i mają charakterystykę skokową – wskazują czy silnik pracuje na mieszance bogatej (λ<1), czy ubogiej (λ>1). Zakres pracy sond dwustanowych mieści się w zakresie λ od 0,995 do 1,005.
● Sonda szerokopasmowa może być stosowana w silnikach
z zapłonem iskrowym pracujących na mieszance ubogiej
(np. ZI z wtryskiem bezpośrednim benzyny), w silnikach ZI
zasilanych gazem lub z zapłonem samoczynnym. Zakres
pracy sondy szerokopasmowej wynosi dla war tości λ
od 0,65 wzwyż.
● W samochodach z systemem EOBD znajdują się dwie sondy lambda – przed katalizatorem zwana regulacyjną
i za katalizatorem zwana diagnostyczną. W niektórych rozwiązaniach sond może być więcej, np. w rozgałęzieniach
układu wylotowego w silnikach z widlastym położeniem
cylindrów.
● Bosch uruchomił seryjną produkcję sond lambda w 1976
roku. Obecna produkcja wynosi około 45 milionów sztuk
rocznie.
● Na rynku europejskim Bosch pokrywa potrzeby ponad
80% modeli samochodów
gramu, np. ESI [tronic], którym dysponują hurtownie
z częściami zamiennymi firmy Bosch.
Po zakupie sondy uniwersalnej należy wymontować
dotychczasową sondę z samochodu i zmierzyć długość
przewodu. Następnie należy skrócić przewód sondy uniwersalnej do właściwej długości i po zdjęciu izolacji z końcówek połączyć je z wtyczką od zużytej sondy. Ponieważ
sonda dwustanowa pobiera powietrze przez wtyczkę
i przewód, nie wolno lutować czy zagniatać jego końcówek, gdyż wówczas przepływ tlenu jest utrudniony. Do połączenia przewodu z wtyczką służy specjalne złącze znajdujące się w zestawie.
Bosch jako jedyna firma oferuje takie złącze. Ma ono
kilka zalet:
G tworzy
szczelne i pewne połączenie,
G umożliwia
Gw
pobór powietrza przez wtyczkę,
razie błędnego połączenia przewodów można je
szybko rozpiąć i zamienić.
We właściwym zmontowaniu elementów złącza pomaga szczegółowa instrukcja.
W programie uniwersalnym znajdują się sondy dwustanowe: palcowe (LSH) lub planarne (LSF). Ze względu
na różnice w budowie i związany z tym czas reakcji sondy,
można zamiast sondy palcowej LSH zastosować sondę planarną LSF, która ma większą trwałość, ale nie odwrotnie.
Ryszard Polit
produkty | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 11
diagnostycznych: ISO 9141-2 przewód K/L, kody błyskowe, SAE-J1850
VPW, SAE-J1850 PWM (Ford), CAN
ISO 11898, CAN ISO 15765-4 (OBD),
CAN High-speed, CAN Mid-speed,
CAN Low-speed i jednoprzewodowy.
Oprócz odczytu błędów ze sterowników KTS 200 wykonuje odczyt wartości rzeczywistych. Na jednym ekranie możliwe jest wyświetlenie
maksymalnie 4 wartości. Program pozwala odczytać wartość maksymalną
i minimalną każdego parametru. Kolejne możliwości programu to testy
elementów wykonawczych – bardzo
pomocna funkcja do zawężenia obszaru poszukiwania błędów.
Promocja została skierowana wyłącznie do osób, które są już użytkownikami oprogramowania ESI [tronic]
z abonamentem. Na samo urządzenie
KTS 200, a także roczny abonament
do niego ustalono specjalne ceny zakupu. Wynoszą one: 9100 zł netto
(za KTS 200) i 140 zł netto (za abonament roczny), przy czym
ta opłata za abonament przysługuje
tylko tym klientom, którzy kupią nowy tester
KTS 200 w cenie specjalnej.
KTS 200
z oprogramowaniem
ESI[tronic] dla klientów ESI
Cena 140 zł
w tym przypadku
jest opłatą jednorazową, która nie zależy od ilości
miesięcy pozostałych do końca roku.
Na potrzeby akcji sprzedaży testera wraz z oprogramowaniem zo-
Od 1 lipca tego roku firma Bosch wprowadziła możliwość zakupu tańszego
stał przygotowany formularz zamó-
oprogramowania do nowego testera KTS 200. Akcja skierowana jest jedynie
wieniowy (załącznik do oprogra-
do klientów ESI [tronic] z abonamentem, którzy decydują się na zakup
mowania), w którym koniecznie mu-
KTS 200 jako kolejnego testera usterek do swojego warsztatu.
szą się znaleźć dane klienta wraz
z podaniem jego aktualnego numeru
klienta ESI.
Tester ten pracuje na bazie Linuxa,
ra pełną diagnozę sterowników wraz
a oprogramowanie do diagnozy ste-
z bardzo pomocnymi informacjami
rowników zapisane jest na karcie pa-
o położeniu gniazda diagnostycznego
dzi naprzeciw oczekiwaniom klien-
mięci o pojemności 2 GB. KTS 200 jest
i sposobie podłączenia do danego po-
tów ESI, którzy chcieliby dodatkowo
dostarczany ze specjalnie zmodyfiko-
jazdu. Zintegrowany w urządzeniu
zakupić tester KTS 200 do swojego
wanym na jego potrzeby programem
multiplekser umożliwia komunikację
warsztatu.
ESI [tronic]. Oprogramowanie zawie-
według następujących protokołów
Mamy nadzieję, że akcja ta wycho-
Tomasz Nowak
12 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | produkty
Świece zapłonowe
firmy Bosch
niezawodność działania oraz optymalne warunki pracy silnika.
Efektem doświadczeń i prac badawczo-rozwojowych jest program
świec Super Plus. Bazuje on na do-
Program świec Super Plus jest
bardzo ważne aspekty funkcjonowania
świadczeniach zdobytych w sporcie
efektem wielu lat doświadczeń i prac
silników samochodowych, od wielu lat
motorowym. Dzięki unikalnym sto-
badawczo-rozwojowych.
rozwija i doskonali układy zapłonowe
pom zastosowanym na elektrody ich
wraz z kompletnymi układami zasila-
odporność na korozję zwiększa się po-
Świece zapłonowe są bardzo ważnym
nia mieszanką silników spalinowych
nad 50%. Specjalne wyprofilowanie
elementem każdego silnika benzyno-
o zapłonie iskrowym.
końcówek elektrod ułatwia zaś roz-
wego o zapłonie iskrowym. Między
Ponad sto lat rozwoju układów za-
ruch zimnego silnika – zwłaszcza pod-
elektrodami świecy zapłonowej nastę-
płonowych to unikatowe doświadcze-
czas mrozów. Łatwy w użyciu system
puje przeskok iskry elektrycznej, któ-
nie wśród producentów tych urządzeń.
numeracji (+1 do +55) pozwala
ry inicjuje zapłon mieszanki paliwowej.
Dzięki niemu świece Boscha są niekwe-
na szybki dobór optymalnej świecy.
Przebieg tego procesu ma decydujący
stionowanym liderem na rynku. Ma to
Program świec Bosch jest dostępny
wpływ na proces spalania, pracę silni-
tym większe znaczenie, że zastosowa-
w atrakcyjnej ofercie handlowej
ka, emisję spalin oraz osiągi samocho-
nie świec, wtryskiwaczy oraz układów
w hurtowniach motoryzacyjnych.
du. Firma Bosch, mając na uwadze te
zapłonowych jednej firmy gwarantuje
Nowe warianty FSA
Radosław Fleszar
Nowością jest także wersja FSA 760
Edition, która zastąpi FSA 750. Jej zna-
Diagnoskopy (FSA) to bardzo wszech-
kiem rozpoznawczym będą nowe ak-
stronne testery do diagnostyki i po-
centy kolorystyczne wózka. FSA 760
miarów w pojazdach, przeznaczone
Edition będzie miała 19-calowy ekran
także do kontroli instalacji elektrycz-
dotykowy, tester sterowników KTS 540
nych i elektronicznych.
(zamiast KTS 670), 2 adaptery Y oraz
uniwersalną, wysokonapięciową sondę
Podczas 21. Targów Automechanika
we Frankfurcie Bosch zaprezentował
oscyloskopową.
W wyposażeniu dodatkowym dla
nowe warianty serii testerów FSA 7xx.
serii diagnoskopów FSA 7xx jest tester
Wśród nich jest model FSA 740 Edi-
hybryd FSA 050 do diagnostyki pojaz-
tion, który zastąpi obecny dotychczas
dów z napędem elektrycznym i hybry-
na rynku model FSA 740. Odznacza się
dowym. Nowy, ręczny tester ma możli-
on nową kolorystyką wózka, a oprócz
wość bezprzewodowej transmisji da-
wyposażenia standardowego znajdują
nych do diagnoskopów serii FSA 7xx,
się w nim dwa adaptery Y montowane
ale można go stosować także jako sa-
seryjnie i uniwersalna, wysokonapię-
modzielne urządzenie przy diagnosty-
ciowa sonda oscyloskopowa.
ce napędów hybrydowych.
produkty | nr 3 (37) 2010 | Bosch Autospec | 13
Wydajna ładowarka akumulatorów BAT 490
Nowe urządzenie BAT 490 jest
widualnie w ramach trybu Expert.
czołowym modelem z serii mobilnych
Wynikająca stąd duża uniwersalność
ładowarek firmy Bosch.
urządzenia jest podstawą do oszczędnego i efektywnego ładowania wielora-
Urządzenie pozwala regulować prąd
kich rodzajów akumulatorów.
ładowania stopniowo w niewielkich
krokach co 5 A, aż do maksymalnego
Ładowanie buforowe
poziomu 90 A. Dzięki temu idealnie na-
i podtrzymujące
daje się do szerokiego zastosowania
BAT 490 daje się wykorzystywać za-
w każdym warsztacie samochodowym.
równo do ładowania buforowego aku-
Ładowarka pozwala obsługiwać
mulatorów 12 i 24-woltowych jak
wszystkie, obecnie stosowane w samo-
i do trybu podtrzymującego, kiedy za-
chodach osobowych i ciężarowych
chodzi konieczność zasilania instalacji
akumulatory 12 i 24-woltowe, od stan-
pojazdu po wymontowaniu akumula-
dardowych, poprzez bezobsługowe,
tora. Po podłączeniu do akumulatora
zagrożenia zranieniem przez obsługu-
żelowe i włókninowe. Umożliwia nawet
pojazdu nowa ładowarka rozpoznaje
jącego, uszkodzenia akumulatora, in-
przywracanie sprawności akumulato-
automatycznie, czy występuje instala-
stalacji lub odbiorników. BAT 490 jest
rom głęboko rozładowanym. Wstępnie
cja 12 V lub 24 V.
skutecznie ochroniony przed zamianą
biegunów, przeładowaniem, przegrza-
skonfigurowane parametry ładowania
Przemyślana koncepcja ochrony
ułatwiają obsługę urządzenia. W razie
elektroniki w pojeździe gwarantuje, że
potrzeby dają się także ustawiać indy-
nie dojdzie do żadnych błędów obsługi,
niem i pikami napięciowymi.
Tomasz Nowak
barwą do dziennego światło zapewnia
Żarówki Bosch Plus 90
mniej męczącą jazdę nocą. Nowa linia
żarówek jest dostępna w wersjach H1,
H4 i H7, pasujących do większości ty-
Nowe halogenowe żarówki reflektorów doskonale oświetlają drogę.
pów pojazdów.
Nowe żarówki Bosch Plus 90 za-
Nowa linia żarówek halogenowych
Plus 90 firmy Bosch osiąga do 90 pro-
pewniają bardzo wysoką wydajność
cent większą wydajność świetlną w po-
świetlną w połączeniu z białą barwą
równaniu do standardowych żarówek.
światła. Umożliwia to specjalna kon-
Dzięki temu należą one do produktów
strukcja żarówki: wypełnienie gazem
o największym natężeniu światła i naj-
ksenon, optymalna geometria włókna
wyższej wydajności w asortymencie
oraz częściowo niebieska powłoka. Ty-
żarówek Boscha. To ważny wkład
py H4 i H7 mają dodatkowo srebrną
w bezpieczeństwo jazdy, szczególnie
nasadkę, dzięki której prezentują się
o zmroku, w złych warunkach pogodo-
szczególnie elegancko w reflektorach
wych i podczas jazdy nocą.
z przezroczystym szkłem. Srebrna na-
Dzięki nowym żarówkom kierowca
sadka i niebieska powłoka nadają re-
wcześniej identyfikuje pojawiające się
flektorom niebieskawy odcień
na drodze zagrożenia, przeszkody
przy wyłączonych światłach.
oraz znaki drogowe. Bielsze, zbliżone
Michał Stępak
Nowa linia żarówek Plus 90
Typ ECE
H1
H4
H7
Nr zamówieniowy Bosch
1.987.301.076
1.987.301.077
1.987.301.078
Napięcie
12V
12V
12V
Moc
55W
60/55W
55W
Trzonek
P14,5s
P43t
PX26d
Opakowanie
Pojedynczy blister
Pojedynczy blister
Pojedynczy blister
14 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | produkty
Reflektory robocze Boscha
Nocna praca z wykorzystaniem
flektory są ruchome i można je
pojazdu wymaga dodatkowego
ustawić w dowolnej pozycji.
Najbardziej kompaktowym,
oświetlenia obszaru roboczego.
ksenonowym reflektorem roboZ myślą o takich zastosowaniach
czym, mającym zastosowanie
Bosch oferuje program reflekto-
w trudnych warunkach jest Pi-
rów roboczych do najróżniejszych
lot X. Światło ksenonowe zbliżone
zadań: reflektory o szerokim zasię-
barwą do dziennego gwarantuje
gu światła oraz szperacze o sku-
szeroki i równomierny rozsył
dobowego wykorzystania w ma-
pionej, punktowej wiązce światła.
światła. Zapewnia 2,5-krotnie
szynach leśnych i rolniczych,
Wszystkie mają kompaktową kon-
większą wydajność świetlną, niż
a także w pojazdach budowlanych
strukcję, co umożliwia montaż
reflektory halogenowe. Dzięki te-
oraz technicznych.
w różnych miejscach pojazdu. Re-
mu znakomicie nadaje się do cało-
Reflektor roboczy Nr zamówieniowy Bosch
Pilot X 12V
0 986 310 676
Pilot X 24V
0 986 310 675
Michał Stępak
Nowości w tarczach i klockach hamulcowych
Tarcze i klocki hamulcowe oferowane przez firmę Bosch
pasują do większości samochodów dostawczych oraz osobowych w różnych klasach.
Dla zapewnienia wysokiej trwałości układu hamulcowego – tarcze hamulcowe firmy Bosch wykonywane są z wysokogatunkowego żeliwa o specjalnej strukturze. Zwiększa to odporność
Wymagania jakie firma stawia podczas
produkcji tarcz i klocków przewyższają obecnie obowiązujące normy bez-
tarcz na podwyższone temperatury, jakie powstają podczas hamowania.
Obecnie asortyment tarcz i kloc-
pieczeństwa. Do produkcji po-
ków hamulcowych został rozszerzony
nad 800 rodzajów klocków
o ponad 100 pozycji do dostępnych
hamulcowych wykorzystywane jest
na rynku najnowszych samochodów
ponad 170 różnych mieszanek. Zapewnia to bardzo dobre dopasowanie
właściwości klocka do warunków w jakich pracuje on w samochodzie, współpracując z tarczą hamulcową.
jak: Audi Q5, BMW X5, Dacia Logan,
Honda Jazz, Fiat Grande Punto, Mercedes ML, Renault Laguna III, Toyota Auris,
Prius i Verso.
Radosław Fleszar
produkty | nr 3 (37) | 2010 | Bosch Autospec | 15
TCE 4540 i WBE 4140 – do serwisu ogumienia
Firma Bosch oferuje warsztatom kolejne, przyjazne dla użytkowników,
innowacyjne urządzenia do komfortowej i bezpiecznej obsługi ogumienia – montażownicę TCE 4540 oraz
wyważarkę WBE 4140.
Dotychczasowe modele montażownic, TCE 4510 i TCE 4530, zostaną zastąpione nowym modelem TCE 4540.
Spełnia on wszystkie wymagania
urządzeń przeznaczonych do serwisów charakteryzujących się dużą
sprzedażą opon.
Szybka wymiana
Montażownica TCE 4540 jest przeznaczona do montażu opon o średnicach obręczy do 30 cali – w samochodach osobowych i ciężarowych,
zarówno na obręczach stalowych jak
i wykonanych ze stopów lekkich.
Urządzenie służy także do montażu
opon typu Run Flat.
Nowo zaprojektowany, pneumaGłowica TCE 100 w połączeniu
szybko wykonuje elektroniczny po-
oraz kołnierz centrujący pozwalają
z montażownicą TCE 4460 oraz odpo-
miar szerokości obręczy. Dzięki roz-
szybko i bez wysiłku zamocować, a
wiednimi akcesoriami została zatwier-
szerzeniu programu Bosch do serwi-
także wycentrować koło. Zoptymali-
dzona przez stowarzyszenie społecz-
sowania ogumienia, warsztaty
zowana głowica montażowa umożli-
no-gospodarcze niemieckiego
samochodowe mogą jeszcze lepiej do-
wia łatwiejsze oderwanie i zdjęcie
przemysłu produkcji kauczuku (WdK)
pasować swoje wyposażenie do indy-
opony z obręczy. Ruchomą, ergono-
także do montażu opon typu Run Flat.
widualnych potrzeb.
tyczny mechanizm szybkiej wymiany
miczną jednostkę obsługową moż-
Tomasz Nowak
na ustawić w pozycji dogodnej dla
WBE 4140 z monitorem TFT
użytkownika.
Nowa wyważarka WBE 4140 rozszerza
program podstawowych wyważarek
Łatwe zdejmowanie opon
Boscha o model z monitorem TFT, któ-
Nowością w programie Bosch jest gło-
ry znacznie ułatwia pracę, prezentując
wica montażowa TCE 100, jako ele-
wskazówki dotyczące obsługi urzą-
ment wyposażenia dodatkowego dla
dzenia oraz rozmieszczenia ciężarków
automatycznych montażownic
wyrównoważających. Wyważarka
TCE 4450, 4460 oraz ich wariantów.
WBE 4140 jest przeznaczona do wy-
Głowica montażowa redukuje do mini-
ważania kół samochodów osobowych
mum pracę wykonywaną dotychczas
i transporterów, a przy zastosowaniu
rękoma, ponieważ nie ma już koniecz-
odpowiednich akcesoriów specjal-
ności korzystania z łyżki. Pneumatycz-
nych – także do kół motocykli o wadze
ny cylinder wytwarza siłę do 12 kN,
do 65 kg i średnicy 820 mm.
bez problemu odrywając od obręczy
nawet ciasno osadzoną oponę.
Dodatkowo, dostępne jest także zewnętrzne ramię pomiarowe, które
16 | Bosch Autospec | nr 3 (37) | 2010 | produkty
Świece
Boscha w wyścigach DTM
Nieznane były jeszcze specjalistyczne magazyny motoryzacyjne,
gdy w 1903 roku firma Bosch weszła do świata wyścigów samochodowych.
Bosch: jakość dla zwycięzców
G Od ponad 100 lat świece firmy Bosch
pozwalają na osiąganie spektakularnych
wyników w wyścigach samochodowych
G Firma Bosch jest wyłącznym dostawcą
świec zapłonowych do samochodów
uczestniczących w wyścigach DTM.
G Doświadczenie zdobyte w projektowaniu świec zapłonowych do samochodów wyścigowych stanowi bardzo wartościową wiedzę inżynierską, mającą
praktyczne przełożenie w wielkoseryjnej produkcji samochodów osobowych
Instalacja zapłonowa Boscha, działa-
z doskonałymi świecami zapłonowy-
jąca na zasadzie magneto, zademon-
mi pracującymi w silnikach samocho-
strowała swoją jakość oraz niezawod-
dów ścigających się w DTM, Bosch
ność w trudnych warunkach
dostarcza kompletne systemy oraz
eksploatacyjnych. Każde zwycięstwo
komponenty, bez których trudno wy-
w wyścigach było zarówno testem
obrazić sobie pracę współczesnego
technicznym jak i mocnym argumen-
samochodu. Są to systemy wtrysku
tem sprzedażowym dla firm produ-
paliwa, zestawy wskaźników kokpito-
kujących wówczas samochody. Tak
wych, rozruszniki i alternatory. Jed-
zresztą pozostało do dzisiaj.
no- lub wieloelektrodowe świece za-
śnie spełnienie wszystkich stawia-
płonowe Super Plus Boscha
nych jej wymagań.
Odbywający się w Niemczech wy-
Świece Boscha sprawdzają się tu-
ścig samochodowy DTM to obecnie
gwarantują najwyższą jakość zapło-
jedna z najbardziej popularnych im-
nu, która ma ogromne znaczenie dla
taj bardzo dobrze. Prace związane
prez tego typu na świecie, w których
pracy silnika, zwłaszcza w samocho-
z przygotowaniem silników do star-
biorą udział samochody klasy To-
dach wyścigowych.
tów w wyścigach samochodowych,
Silnikom stosowanym w pojaz-
w tym optymalizacja funkcjonowania
twości uzyskania autografów od kie-
dach wyścigowych stawiane są coraz
świec zapłonowych w ekstremalnych
rowców przyciąga ona rzesze
ostrzejsze wymagania. Większa moc
warunkach pracy silnika, to bardzo
miłośników sportów motorowych. Li-
silnika wymaga więcej mieszanki pa-
bogate doświadczenie zgromadzone
czy się również to, że w DTM miało
liwowo-powietrznej dostarczanej
przez firmę Bosch. Oczywiście korzy-
możliwości startowania wielu kierow-
do komory spalania. W rezultacie
sta na tym również wielkoseryj-
ców uczestniczących obecnie w wy-
układy wtryskowe stają się coraz
na produkcja samochodów osobo-
ścigach Formuły1.
większe, zostawiając coraz mniej
wych. Ten sposób działania firmy
uring. Dzięki jej otwartości oraz ła-
miejsca dla świec zapłonowych. Spo-
Bosch nie zmienia się od ponad 100
kierowców, a czasem nawet ważniej-
wodowało to konieczność ich zmniej-
lat, gdy po raz pierwszy świece zapło-
sze, jest ich zaplecze inżynieryjno-
szenia. Świeca iskrowa ma coraz bar-
nowe Boscha zostały zastosowane
-techniczne. To stwarza ogromne
dziej zwartą, kompaktową
w wyścigach samochodowych.
możliwości dla firmy Bosch. Wraz
konstrukcję, gwarantując jednocze-
Równie ważne jak umiejętności
Radosław Fleszar
produkty | nr 3 (37) 2010 | Bosch Autospec | 17
Fiat Ducato 2.3 JTD i Bosch
Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudzie-
do sierpnia 2006 r. – wraz z wykazem niektórych części za-
sięciu marek samochodów produkowanych w Europie.
miennych produkowanych do niego przez firmę Bosch.
Warto sobie uświadomić jak wiele elementów z logo
Obok nazwy produktów umieszczamy numery katalogo-
Bosch znajduje się w każdym modelu.
we. W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż producent dokonywał zmian konstrukcyjnych,
W naszym cyklu prezentujemy samochód dostawczy
a wraz z nimi zmieniały się numery katalogowe. Dlatego
Fiat Ducato z silnikiem wysokoprężnym o pojemności
dobór odpowiednich części możliwy jest przy użyciu kata-
2289 cm³ i mocy 81 kW/110 KM z okresu od kwietnia 2002 r.
logu Bosch.
16
21
15
14
20
10
17
18
6
7
9
8
5
19
2
3
4
25
1
12
27
11
13
23
26
24
22
1 Czujnik wału korbowego (DG-6-K)
G
Nr 0 281 002 513
2
wałka rozrządu (PG-3-8)
G Czujnik
Nr 0 281 002 634
3 Alternator (E8 (>) 14V 75/140A)
G
(wyrób regenerowany)
4
G
5
G
6
G
7
G
8
G
9
G
Nr 0 986 046 210
Rozrusznik (R78-M55 12V (R))
(wyrób regenerowany)
Nr 0 986 021 640
Akumulator rozruchowy,
S4 (12V 95Ah, 800A)
Nr 0 092 S40 130
Czujnik ciśnienia doładowania
(DS-LDF 6 T)
Nr 0 281 002 514
Pompa wysokociśnieniowa,
silnik wysokoprężny (układ CR)
Nr 0 445 020 008
Wtryskiwacz (układ CR)
(wyrób regenerowany)
Nr 0 986 435 506
Wkład filtra paliwa
Nr 1 457 070 001
10 Wkład filtra powietrza; silnik
G
Nr 1 457 433 790
11
oleju
G Filtr
Nr F 026 407 012
12 Pasek zębaty
G
Nr 1 987 949 572
13 Pasek zębaty/rolka napinacza/
G
zwrotna/prowadząca – komplet
Nr 1 987 948 912
14 Pióra wycieraczki, Twin zestaw
G
Nr 3 397 118 420
15 Pióra wycieraczki Aerotwin,
G
strona kierowcy
Nr 3 397 008 537
16 Pióra wycieraczki Aerotwin,
G
strona pasażera
19 Żarówka, światła mijania
G
H7 Longlife Daytime
Nr 1 987 302 078
20 Żarówka, światła mijania,
G
o zwiększonej emisji światła
21
G
22
G
23
G
24
G
Nr 0 318 113 213
25
G
26
G
Nr 0 318 113 214
27
G
Nr 3 397 008 536
17 Reflektor, ruch prawostronny,
G
montaż z lewej strony
18 Reflektor, ruch prawostronny,
G
montaż z prawej strony
H7 Plus 50 Plus Life
Nr 1 987 301 066
Filtr, wnętrze pojazdu
Nr 1 987 432 042
Okładziny hamulca tarczowego,
komplet, przód
Nr 0 986 424 703
Tarcza hamulcowa, przednia
Nr 0 986 478 434
Zestaw szczęk hamulcowych,
tylnych
Nr 0 986 487 701
Bęben hamulcowy, z tyłu
Nr 0 986 477 031
Elastyczny przewód hamulcowy
wewnętrzny, tylny
Nr 1 987 481 002
Linka hamulcowa
Nr 1 987 482 003
18 | Bosch Autospec | nr 3 (37) 2010 | technika
Rozmowy całkiem
kontrolowane
Działanie sieci CAN na przykładzie
włączenia prawego kierunkowskazu
W technice motoryzacyjnej obserwuje się stały wzrost
liczby podzespołów i urządzeń elektronicznych, które
muszą się ze sobą komunikować. Sieć wymiany danych,
zwaną CAN, opracowali inżynierowie Boscha w latach
osiemdziesiątych ubiegłego wieku.
W latach siedemdziesiątych zaczęto wywierać coraz silniejszą presję na zmniejszanie emisji toksycznych związków zawartych w spalinach silników napędzających samochody.
Pojawiły się elektronicznie sterowane układy wtrysku paliwa zintegrowane z układem zapłonowym. Bosch wprowadził taki układ, nazwany Motronic, w 1973 r. Już wówczas
pojawiła się potrzeba komunikacji między układem wtryskowym a zapłonowym. Równolegle, w USA powstały pierwsze standardy diagnostyki pokładowej samochodów (OBD),
polegające na monitorowaniu pracy elementów wykonawczych układu wtryskowo-zapłonowego. Niesprawność dzia-
G przełączenie dźwigni kierunkowskazu przez kierowcę,
G informacja o włączeniu prawego kierunkowskazu dociera
do sterownika w kolumnie kierownicy,
G sterownik rozpoznaje potrzebę włączenia prawego kierun-
kowskazu,
G informacja o potrzebie włączenia prawego kierunkowskazu
transmitowana jest przez sieć CAN komfort do sterownika
sieci pokładowej,
G sterownik sieci pokładowej ustala, czy wszystkie żarówki są
sprawne i w zależności od tej informacji określa częstotliwość zapalania się żarówek (normalnie lub szybko, gdy jedna z żarówek jest przepalona),
G zasilenie prądem żarówki kierunkowskazu prawego przedniego i tylnego powoduje ich zaświecenie z określoną częstotliwością,
G wysłanie informacji przez sterownik sieci pokładowej o włączeniu żarówek kierunkowskazów do sieci CAN komfort,
G powyższa informacja jest przekazywana przez bramę do magistrali CAN zestawu wskaźników,
G do lampki kontrolnej zestawu wskaźników zostaje doprowadzony prąd i lampka zaczyna świecić.
łania elementu wykonawczego była zapisywana w pamięci
sterownika w postaci kodu błędu, który można było odczytać za pomocą urządzenia diagnostycznego zwanego skane-
kolejnych „abonentów”. Abonentami sieci mogą być np. ste-
rem. Producenci samochodów stosowali własne rozwiązania
rowniki układu wtryskowo-zapłonowego silnika, automa-
w zakresie połączeń linii elektrycznych i logiki ich połączeń.
tycznej skrzyni biegów, układów bezpieczeństwa (np.
Bosch, jako firma poważnie zaangażowana w konstru-
ABS/ESP), ale także elementów komfortu, np. sterowania
owanie układów wtryskowych i bezpieczeństwa dostrzegła
centralnym zamkiem drzwi czy samoczynnego uruchamia-
możliwość ich współdziałania. Przypomnijmy, że układ ABS
nia wycieraczek, gdy pada deszcz. Szeregowa konstrukcja
Bosch wprowadził do produkcji w 1978 r. Prace nad stwo-
sieci umożliwia przyłączanie kolejnych abonentów, co reali-
rzeniem sieci wymiany informacji rozpoczęto w 1983 r.
zowano w następnych latach. Informacje (komunikaty) wy-
Bosch opracował system sieci, którą nazwano Contoller Area
syłane przez poszczególnych abonentów są rozprowadzane
Network (CAN). Sieć zaprezentowano oficjalnie w 1986 r.
po całej sieci. W celu segregacji informacji nadano im odpo-
na kongresie Stowarzyszenia Inżynierów Motoryzacji (SAE
wiednie priorytety ważności, niezależnie od tego, który abo-
– Society of Automotive Engineers) w Detroit.
nent wysłał daną wiadomość. Wprowadzono mechanizmy
Zdecydowano się na sieć szeregową. Składa się ona z pojedynczej linii wieloprzewodowej, do której przyłącza się
wykrywania błędów przez automatyczne odłączenie abonentów wysyłających wadliwe informacje.
technika | nr 3 (37) 2010 | Bosch Autospec | 19
statkach, kombajnach rolniczych,
a nawet ekspresach do kawy. We
współcześnie produkowanych samochodach stosuje się sieci transmisji danych różnych typów, które łączą
wszystkie sterowane elektronicznie
zespoły pojazdu. Niejako przy okazji
pozbyto się kilometrów przewodów
elektrycznych niepotrzebnie zwiększających masę auta.
Po latach stosowania sieci w pojazMercedes-Benz 500E z 1991 r.,
w którym po raz pierwszy wykorzystano sieć CAN opracowaną przez firmę Bosch
dach okazało się jednak, że chociaż
współczesne samochody stały się coraz bardziej ekologiczne i bezpieczne,
nault, SAAB, Volkswagen i Volvo.
wcale nie są wolne od awarii. Powstały
wała pierwszy układ scalony (chip)
W 1995 r. wprowadzono poprawki
urządzenia do odczytywania informa-
przeznaczony do modułów sieci CAN,
do normy ISO 11898, m.in. opis 29-bi-
cji zawartych w systemie diagnostyki
wkrótce dołączyli inni producenci, jak
towy identyfikatora CAN.
pokładowej – skanery systemów dia-
W 1987 r. firma Intel wyproduko-
Philips Semiconductors czy Motorola.
Przełomem w rozwoju sieci trans-
gnostyki pokładowej i testery diagno-
W 1990 r. Bosch opracował unowocze-
misji danych okazało się wprowadze-
styczne. Bosch produkuje szeroką ga-
śnioną sieć CAN (wersja 2.0).
nie w 2000 r. systemu TTCAN (stan-
mę takich urządzeń, oznaczonych jako
dard ISO 11898-4). Jego celem było
KTS XXX i FSA XXX.
Producenci samochodów docenili
Sieci transmisji danych wymusiły
potencjał rozwojowy tkwiący w sieci
zapewnienie ściśle określonego czasu,
CAN. W 1991 r. Mercedes-Benz wy-
w którym informacja musi być prze-
też zmiany w metodologii napraw. We
produkował model 500E, w którym
słana nawet wówczas, gdy sieć jest za-
współczesnym samochodzie prosta
po raz pierwszy wykorzystano sieć
pełniona. Pozwoliło to na wyliczenie
czynność, taka jak włączenie kierun-
CAN. W 1992 r. powstała grupa produ-
czasu reakcji układu na przesłaną in-
kowskazu, to skomplikowane przed-
centów i użytkowników sieci CAN
formację i umożliwiło stworzenie pod-
sięwzięcie, które spędza sen z powiek
(CAN in Automation). Grupa ta zaleciła
staw systemów x-by-wire.
mechanikom, gdy z niewiadomych po-
Pomysł Boscha stworzenia sieci
wodów żarówka nie świeci. Dzisiaj
transmisji danych jest epokowym wy-
każdy samochód wyposażony jest
nalazkiem nie tylko w motoryzacji.
w kilka sieci wymiany danych i wyglą-
pierwszy standard sieci CAN – normę
Sieć transmisji danych została wyko-
da na to, że będzie ich coraz więcej.
ISO 11898. Określiła ona m.in. odpor-
rzystana na przykład w samolotach,
używanie układów scalonych i procesorów określonych typów.
W listopadzie 1993 r. opracowano
ność sieci na błędy oraz prędkość
transmisji danych do 1 Mbit/s. Wartość ta odnosi się do sieci o długości
do 40 m. Na dłuższych odcinkach
prędkość transmisji danych musi być
zmniejszona, np. na odległości
do 500 m prędkość ograniczono
do 125 kbit/s. Norma ta uwzględniała
także rozwiązania różnych producentów pojazdów, np. francuskich, którzy
opracowali sieć VAN (Vehicle Area
Network).
W niektórych pojazdach zaczęto
stosować dwie sieci CAN: jedną do sterowania silnikiem, a drugą – do pozostałych układów. Sieci te były ze sobą
połączone tzw. bramami. Rozwiązanie
takie zaczęli stosować: BMW, Fiat, Re-
Połączenia między elementami zwiększającymi bezpieczeństwo jazdy
I czujniki otoczenia (radar, kamery wideo)
I układ hamulcowy
I czujniki położenia do wyzwalania
poduszek powietrznych
I wspomaganie elektryczne
I sieć CAN
Ryszard Polit
1RZRļúĻZLHFH]DSĪRQRZH
GRLQVWDODFMLJD]RZ\FK²3ODWLQ,U
ȹUP\%RVFK
Terazz dostępne
Teraz
dostępne
e
u dystrybutorów
dystr ybutorów
ó
ZUD]]QRZ\P
ZU
D]
]]QRZ\P NDWDORJLHP
N
DWDOORJLHP
'ODF]HJR ȹU
'ODF]HJR
ȹUPD
UPD %RVFK
%RVFK ZSURZDG]D
ZSURZDG]D ļZLHFH
ļ
]
] HOHNWURGDPL
HOHNWURGDPL SODW\QRZRLU\GRZ\PL
SOD
DW\QRZRLU \GRZ\PL SU
SU]H]QDF]RQH
]H]
]QDF]RQH VSHFMDOQ
VSHFMDOQLH
LH
GRLQVWDODFMLJD]RZ\FK"
GR
LQVWDODFMLLJD]RZ\FK"
Dostępność i k
Dostępność
korzystna
orzystna cena paliw
paliwa
a ga
gazowego
azowego LPG do
samochodów
samoc
hodów powoduje
powoduje stale
stale rrosnącą
osnącą liczbę aut napę
napę-dzanych
dzan
ych tym
m paliw
paliwem.
em. Jednak w
warunki
arun
nki pr
pracy
acy silnika
silnika
spalinowego
spalino
wego
o zasilanego gazem są zn
znacznie
acznie tr
trudniejudniejsze niż silnika
silnik
ka zasilanego benzyną. Wyższa
Wyżższa jest
jest tu ttememperatura
per
atura spa
spalin,
alin, a ic
ich
h skład c
chemiczny
hemiczny bar
bardziej
dziej agr
agreesywny.
sywn
y. Dlat
Dlatego
ego
g elektr
elektrody
ody no
nowych
wych św
świec
wiec wyk
wykonane
onane
są z mat
materiałów
eriałłów szlachetnych
szlachetnych – platyny
platyny or
oraz
az irydu
ir ydu – co
zapewnia
zape
wnia największą
na
ajwiększą odpor
odporność
ność k
korozyjną
orozyjną
o
a tym sa
sa-mym
m
ym znaczn
znacznie
ie zwięk
zwiększa
sza tr
trwałość
wałość no
nowych
wyych świec.
Z
Zasilanie
asilanie silnik
silnika
a spalino
spalinowego
wego gaz
gazem
zem wymaga mniej
mniej-szego odstępu
o tępu elektr
ods
elektrod
od niż ma tto
o miejsce w pr
przypadzypadk
ku
u benz
benzyny.
zyny. Dlatego
Dlatego nowe
nowe świece do gazu mają
mają ods
odstęp
tęp
między
międzyelektrodowy
e
elektr
odowy ustawiony
ustawiony ffabrycznie
ab
br ycznie na 0,7 mm,
kt
który
ór y za
zapewnia
apewnia ener
energię
gię iskr
iskryy po
potrzebną
trzebną do zapłonu
mieszan
mieszanki
nki paliw
paliwowo–gazowej.
owo–gazowej.
K
Katalog
atalog or
oraz
az asortyment
asor tyment nowych
nowych świec Platin–Ir do
gazu LPG/CNG
LP
PG/CNG dostępny
dostępny jest
jest u dy
d
dystrybutorów
str ybutorów części
samoc
samochodowych.
h
hodo
wych.