Wyk³ad I - za³o¿enia koncepcyjne ekologistyki
Transkrypt
Wyk³ad I - za³o¿enia koncepcyjne ekologistyki
ZałoŜenia koncepcyjne EKOLOGISTYKI wykład 1 2008/9 Zakres wykładu Logistyka logistyka odwrotna Podstawowe definicje ekologistyki Wykład 1 2008/9 Uwarunkowania ogólne zagadnienia: is ele totn ro m y zw en aŜ t ań •ochrony środowiska, •gospodarki odpadami, •ogólnie pojętej ekologii, ekologii rozpatrywane w aspekcie: •organizacyjnym i •ekonomicznym w coraz większym stopniu dotykają kwestii: •zarządzania, •rozwiązań projektowych i •wdraŜania ich wyników. efektywność minimalizacji kosztów. Wykład 1 2008/9 Ekoefektywność Logistyka zintegrowany system przepływu materiałów (surowców, półproduktów, wyrobów gotowych i odpadów) oraz sprzęŜonych z nimi przepływów informacyjnych w celu optymalnego tworzenia i transformacji dóbr fizycznych. koncepcja zarządzania realnymi procesami przepływu dóbr fizycznych i informacji, oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych procesów. interdyscyplinarna dziedzina wiedzy technicznej, ekonomicznej i informacyjnej, badająca uwarunkowania, prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr fizycznych i informacji w gospodarce, a takŜe w poszczególnych jej ogniwach. Wykład 1 2008/9 Logistyka – dynamiczna, nowoczesna dziedzina wiedzy poszerza się obszar stosowania koncepcji logistycznych - wyłaniają się nowe trendy powstają nowe koncepcje logistyczne stanowiące adaptację koncepcji logistyki do danego obszaru jej zastosowania: logistyka miejska, logistyka utylizacji odpadów, logistyka banków, szpitali, hoteli, szkół, e-logistyka Wykład 1 2008/9 Logistyka łańcuchów dostaw optymalne kształtowanie łańcucha zaopatrzeniowego : do od pozyskanie surowców Dziś - przerób dystrybucja w ogniwach handlu ostateczny nabywca Wzrost ilości produktów powracających Logistyka odwrotna p. elektroniczny, p. motoryzacyjny, odzysk wartości z zuŜytych elementów p. farmaceutyczny, Cel wielu firm: p. spoŜywczy… zaprojektować wyrób, z którego moŜliwe będzie Wykład 1 2008/9 całkowite odzyskanie wartości !!! Logistyka odwrotna – to proces: planowania, organizowania, kontrolowania skutecznego i efektywnego ekonomicznie przepływu: surowców, półproduktów i produktów gotowych wraz z powiązanymi z tymi przepływami informacjami od miejsca konsumpcji - do miejsc pochodzenia w celu odzyskania wartości bądź właściwego zagospodarowania. Wykład 1 2008/9 Logistyka odwrotna Podstawowy cel przedsiębiorstw produkcyjnych - sprzedaŜ wyprodukowanych towarów. Do niedawna nie brano pod uwagę ani zwrotów niektórych towarów ani odpadów powstałych w związku z ich uŜytkowaniem. Przedsiębiorstwa unikały wstecznego ruchu wyprodukowanych dóbr - logistyki odwrotnej. Proces ten powodował trwałe koszty, w konsekwencji starty firmy. Kadra zarządzająca postrzegała wracane do przedsiębiorstwa dobra jako niepowodzenie działalności systemu organizacyjnego firmy. Logistyka odwrotna dotyczy nie tylko zwracanych dóbr, lecz takŜe procesu recyklingu materiałów. Dlatego moŜna dziś mówić o ekologicznej orientacji logistyki. Logistyka odwrotna jest juŜ inaczej postrzegana przez kierownictwa firm i coraz częściej włączana jest do operacyjnych procesów zarządzania w przedsiębiorstwie. Wykład 1 2008/9 Logistyka odwrotna W ostatniej 10 latach logistyka odwrotna przyczyniła się do znaczących efektów ekonomicznych w przemyśle oraz efektów społecznych. ecznych Przedsiębiorstwa, które próbują unikać działań, związanych z logistyką odwrotną i nie doceniają jej znaczenia, tracą okazje do zwiększania własnych dochodu. Logistykę jako dziedzinę nauki, charakteryzuje ogromne tempo rozwoju. rozwoju Obszar zastosowania koncepcji logistycznych stale się poszerza. Wyłaniają się nowe trendy, wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z masowymi przepływami obiektów fizycznych do róŜnych miejsc ich przeznaczenia, z zachowaniem wymogu Wykład 1 2008/9 lub konsumpcji. jedności miejsca i czasu ich uŜycia Sprecyzowanie definicji i cech logistyki odwrotnej nie wyjaśnia wątpliwości, nie rozstrzyga kwestii, będącej przedmiotem sporu literaturowego: czy za logistykę odwrotną uznać naleŜy tylko ten przypadek, kiedy strumień dóbr przemieszcza się tym samym kanałem, którym dotarł do odbiorcy, lecz w przeciwnym kierunku, czy teŜ moŜe przemieszczać się kanałem alternatywnym, alternatywnym lecz skierowanym przeciwnie do kanału tradycyjnego. Istnieją dwa ujęcia logistyki odwrotnej: kiedy funkcjonuje ona jako niezaleŜny system kiedy stanowi część zamkniętej pętli łańcucha dostaw. dostaw Wykład 1 2008/9 Logistyka odwrotna – jako system niezaleŜny Łańcuch dostaw Sortowanie i ocena Zbieranie i gromadzenie Koniec Ŝycia produktu Ostateczne usunięcie Poddawanie szczególnym Wykład 1 2008/9 procesom Materiały niebezpieczne odpady Logistyka odwrotna Recykling i inne procesy Odbiorca finalny SPRZEDAWCY PRODUCENT SprzedaŜ Hurtownik Dystrybutor Logistyka odwrotna jako część zamkniętej pętli łańcucha dostaw. Wykład 1 2008/9 Ruch towarów Logistyka Odwrotna Producent (punkt pochodzenia) Operacje logistyki odwrotnej KANAŁ DYSTRYBUCJI Klient (punkt konsumpcji) •Proces planowania •Proces wdraŜania •Proces kontroli wydajności •Kontroli przepływów finansowych •Przepływu produktów finalnych I powiązanych informacji CEL: wykreowanie wartości lub odpowiednie usuwanie odpadu. •programy recyklingu, •programy unieszkodliwiania niebezpiecznych, •odzyskiwanie wartości, •składowanie. materiałów Logistyka odwrotna koncentruje sie na: zarządzaniu przepływami materiałów, informacji, czynników mających wpływ na tworzenie wartości dodanej Wykład 1 2008/9oraz odpowiednich metodach usuwania produktów Główne jednostki łańcucha logistyki odwrotnej Wykład 1 2008/9 Ewolucja definicji (lata 90, rok 2003, dziś): 1. W ogólnym rozumieniu oznacza wszystkie procesy logistyczne związane z ponownym wykorzystaniem, recyklingiem lub utylizacją materiałów, wywodzi się od podejścia od strony zarządzania odpadami. 2. Proces obejmujący planowanie, implementację oraz kontrolę wydajnego, kosztowo efektywnego przepływu materiałów, zapasów w toku, dóbr finalnych oraz powiązanych z nimi informacji z miejsca ICH KONSUMPCJI do miejsca ich powstania, w celu odzyskania wartości lub właściwego sposobu ich utylizacji. 3. Proces obejmujący planowanie, implementację oraz kontrolę przepływu materiałów, zapasów w toku, dóbr finalnych oraz powiązanych z nimi informacji z miejsca ICH WYTWORZENIA, dystrybucji lub konsumpcji do miejsca, w którym następuje odzyskanie wartości lub właściwy sposób ich utylizacji. Wykład 1 2008/9 Zapamiętajmy… Dwie najwaŜniejsze cechy logistyki odwrotnej: kierunek przepływu dóbr - przeciwny do kierunku przepływu dóbr w tradycyjnym kanale dystrybucji, przemieszczane dobra zostały juŜ w części skonsumowane, lecz posiadają pewną wartość (mniejszą niŜ w logistyce tradycyjnej), którą zamierza się odzyskać. Wykład 1 2008/9 Logistyka odwrotna – synonimy róŜne definicje – róŜne kryteria reverse distribution Najnowsze sformułowania angielskie to: reverse flow logistics •reverse supply chain, reverse channel •aftermarket logistics, reverse flow •aftermarket supply chain Obserwuje się brak ścisłego i jednoznacznego zdefiniowania tego pojęcia, Logistykę odwrotną wiąŜe się zwyczajowo z gospodarką odpadami i ochroną środowiska naturalnego: •logistyka w procesach recyklingu, usuwania odpadów i gospodarki materiałami niebezpiecznymi, •w odniesieniu do wszystkich czynności logistycznych w ramach recyklingu, ponownego wykorzystania materiałów oraz usuwania Wykład 1 2008/9 odpadów Czy logistyka odwrotna (odzysku) jest waŜna? Przedsiębiorstwo odnosi sukces jeśli właściwe zadania logistyki są uzupełniane zadaniami logistyki odwrotnej. Przedsiębiorstwa USA wydają 35 miliardów dolarów rocznie na obsługę transportu i sprawnego przetwarzania zwracanych dóbr. Średnio (w USA), działalność logistyki odwrotnej wynosi w przybliŜeniu 4% całkowitych kosztów logistyki w przedsiębiorstwie, co odpowiada 1% PKB Przedsiębiorstwa, które korzystają z logistyki odwrotnej poprzez przedsiębiorstwa trzeciej strony mogą zmniejszyć 10% kosztów w stosunku do rocznych kosztów logistyki przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa z techniką innowacyjną zmniejszają Wykład 1 2008/9 koszty logistyczne do 40%. Odzysk... potocznie - odzyskiwanie czegoś z tego, co juŜ było wykorzystywane, ustawowo: ustawowo wszelkie działania, nie stwarzające zagroŜenia dla Ŝycia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania Wykład 1 2008/9 Lp. 1 Autor Tytuł J.J. Cole, E.J. Bardi, C.J. Langley Zarządzanie Termin Logistyka odwrotna logistyczne 2 3 K. Ficoń E. Gołembska Procesy logistyczne w Logistyka obsługi przedsiębiorstwie odpadów Kompendium wiedzy Logistyka w sferze o logistyce utylizacji odpadów 4 Z. Korzeń Ekologistyka Ekologistyka 5 H. Ch. Pfohl Systemy logistyczne Logistyka powtórnego zagospodarowania 6 A. Korzeniowski, M. Skrzypek, Opakowania w Logistyka G. Szyszka systemach zagospodarowania logistycznych odpadów Wykład 1 2008/9 EKOLOGISTYKA Logistyka powtórnego zagospodarowania uwzględnia aspekt „środowiskowy” w logistyce i zdefiniowana jest takŜe jako: zastosowanie koncepcji logistyki w odniesieniu do pozostałości, przy jednoczesnej transformacji przestrzennoczasowej, włącznie ze zmianą ilości i gatunku Ekologistyka jest nastawiona głównie na niwelowanie negatywnego wpływu odpadów na środowisko naturalne; Wykład 1 2008/9 poszukuje optymalnych rozwiązań logistycznych w tym zakresie EKOLOGISTYKA (green logistics) realizacja optymalnych rozwiązań w zakresie: zbiórki, gromadzenia, usuwania i kierowania do utylizacji lub nieuciąŜliwej dla środowiska i społeczeństwa likwidacji odpadów róŜnych rodzajów Wykład 1 2008/9 EKOLOGISTYKA subobszar logistyki zorientowany na ekologię, dotyczący g r o m a d z e n ia , p rz e tw a rz a n i a i r e c ykling u od p a dów . Z i n t e g r o w a n y s y s t e m , k t ó r y : opiera się na koncepcji zarządzania recyrkulacyjnymi przepływami strumieni materiałów odpadowych w gospodarce oraz przepływami sprzęŜonych z nimi informacji, zapewnia gotowość i zdolność efektywnego gromadzenia, segregacji, przetwarzania oraz ponownego wykorzystania odpadów wg przyjętych zasad technicznych i procesowych, spełniających wymogi normowe i prawne ochrony ś r o d o w i s k a , umo Ŝ liwia podejmowanie technicznych i organizacyjnych decyzji w kierunku zmniejszenia (minimalizacji) tych negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, które towarzyszą realizacji procesów zaopatrzeniowych, przetwórczych, produkcyjnych, dystrybucyjnych i serwisowych w logistycznych łańcuchach dostaw. Wykład 1 2008/9 LOGISTYKA Subobszar: EKOLOGISTYKA zorientowany na: zintegrowany system E K O L O G I A • opiera się na koncepcji zarządzania recyrkulacyjnymi przepływami strumieni materiałów odpadowych w gospodarce oraz przepływami sprzęŜonych z nimi informacji, • zapewnia gotowość i zdolność efektywnego gromadzenia, segregacji, przetwarzania oraz ponownego wykorzystania odpadów wg przyjętych zasad technicznych i procesowych, spełniających wymogi normowe i prawne ochrony środowiska, • umoŜliwia podejmowanie technicznych i organizacyjnych decyzji w kierunku zmniejszenia (minimalizacji) tych negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, które towarzyszą realizacji procesów zaopatrzeniowych, przetwórczych, produkcyjnych, dystrybucyjnych i serwisowych w logistycznych łańcuchach dostaw”. Wykład 1 2008/9 Inne określenia w odniesieniu do logistyki ekologicznej logistyka pouŜytkowa jako odnosząca się do dóbr, które utraciły dalszą zdolność uŜytkową i wymagają jej odtworzenia lub likwidacji wyrobu, logistyka powtórnego zagospodarowania odnosząca się w podobny sposób do wyrobu po zakończeniu jego uŜytkowania, Ekologistyka - najszerzej traktująca zagadnienia mogące mieć wpływ na środowisko naturalne podczas realizacji procesów logistycznych lub pomagająca zmniejszać negatywny wpływ działalności gospodarczej człowieka na środowisko naturalne, dzięki wykorzystaniu moŜliwości logistyki. Wykład 1 2008/9 Co to jest ekologistyka? Połączenie dwóch terminów: ekologia i logistyka. logistyka Ekologia, (wchodząca w skład biologii), bada wzajemne powiązania pomiędzy organizmami Ŝywymi i ich środowiskiem naturalnym. Jednym z wielu przedmiotów zainteresowania ekologii są odpady, jako czynniki wpływające negatywnie na stan środowiska naturalnego. Logistyka - wiele definicji, które odnoszą się do jej interdyscyplinarnego charakteru. Wykład 1 2008/9 EKOLOGIA – przedmiot zainteresowania: powietrze, woda, gleba -jako czynniki warunkujące Ŝycie na Ziemi, surowce i energia - niezbędne do wytwarzania poŜywienia, odzieŜy, mieszkań odpady -jako czynniki pogarszające stan środowiska naturalnego. Odpady są to: • zuŜyte dobra fizyczne oraz substancje stałe, ciekłe i gazowe, •powstające w związku z bytowaniem człowieka lub jego działalnością gospodarczą, •nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały i •są uciąŜliwe dla środowiska. Wykład 1 2008/9 EKOLOGISTYKA zintegrowany system Oznacza uwzględnianie wymagań ekologii we wszelkich procesach logistycznych w zarządzaniu stałymi odpadami komunalnymi: przestrzeganie wymaganych standardów ochrony środowiska i bezpieczeństwa przy zachowaniu norm jakości i ekonomii Metoda projektowania i realizacji zarządzania łańcuchem dostaw odpadów od miejsca wytworzenia: do miejsca ich ponownego wprowadzenia do obiegu produkcyjnego, unicestwienia lub składowania zgodnie z ekonomiczną zasadą minimalizacji odpadów oraz poŜądanymi standardami jakości Wykład 1 2008/9 Co jest nam potrzebne w wymiarze praktycznym? •Organizacja przepływów odpadów od miejsc ich powstawania do miejsc dalszego wykorzystania, przetworzenia lub utylizacji. Efektywnym sposobem organizacji takiego procesu jest wykorzystanie doświadczeń i moŜliwości logistyki rozumianej jako: •planowanie, realizacja i kontrola •przepływu dóbr od miejsca ich wytwarzania do ostatecznego uŜytkownika w celu spełnienia jego wymagań przy oszczędnym zaangaŜowaniu zasobów i kapitału. Wykład 1 2008/9 Odpad – jako produkt Potraktowanie odpadu jak kaŜdego produktu, który po jego wytworzeniu naleŜy sprawnie dostarczyć do odbiorcy, daje moŜliwość zorganizowania gospodarki stałymi odpadami komunalnymi w efektywny sposób. Projektując systemy gospodarki odpadami sięga się po rozwiązania logistyczne. Ekologistyka - logistyka zaangaŜowana w rozwiązywanie róŜnorodnych problemów ekologicznych Wykład 1 2008/9 Korzyści wynikające z zagospodarowania odpadów uzyskanie surowców wtórnych, które umoŜliwiają ograniczenia zuŜycia surowców pierwotnych, następuje obniŜenie kapitałochłonności i energochłonności pozyskania i przetwórstwa surowców, zmniejszenie zuŜycia materiałów oraz przewozów, a w konsekwencji kosztów produkcji, eliminacja opłat i kar z tytułu gromadzenia odpadów. Wykład 1 2008/9 Zmiany w otoczeniu wymuszające rozwój logistyki odwrotnej i ekologistyki Rozwój logistyki odwrotnej Rosnące wymagania klientów - skracanie cyklu Ŝycia produktu, dynamizowanie przepływów w ramach łańcucha dostaw, wymuszanie powrotu towarów. Rosnąca konkurencja - producenci muszą szukać sposobów osiągania przewagi konkurencyjnej w obsłudze posprzedaŜnej (sposób i czas obsługi reklamacji, zwrotów i wymiany uszkodzonych produktów). Promocje - komplikują strukturę zapasów magazynowych, wymagając odpowiedniego postępowania z grupowanymi produktami po upływie czasu obowiązywania promocji. Rozwój sprzedaŜy przez Internet - moŜliwość zwrotu zakupionego w sieci towaru, stworzenie systemu. WyprzedaŜe pozostałości serii produktów - wymagają odpowiedniego podejścia logistycznego do tego typu Wykład 1 2008/9 działań. Rozwój ekologistyki •Malejące źródła zasobów naturalnych poszukiwanie alternatywnych źródeł surowców do produkcji. •MoŜliwość pozyskania surowców wtórnych z odpadów •Rozwój technologii recyklingu •Doskonalenie procesów ekologicznego projektowania wyrobów gotowych. •Realizacja zasady zrównowaŜonego rozwoju •Konieczność redukowania masy odpadów kierowanych na składowiska (ograniczona pojemność). Zamknięta pętla łańcucha dostaw Ekoprojektowanie Techniki ochrony środowiska LCA Logistyka Ochrona Środowiska Odwrotna Naturalnego Ekologistyka Zamknięta pętla łańcucha dostaw Informatyka i zarządzanie w ochronie środowiska Ekonomia środowiska Wykład 1ą 2008/9 Powiązania między logistyk odwrotną a ekologistyką