Spis treści

Spis treści
Wstęp ....................................................................................................................
13
C z ę ś ć pierwsza
TEORETYCZNE PODSTAWY BADAŃ NAD SUKCESEM
ZAWODOWYM NAUCZYCIELA I JEGO UWARUNKOWANIAMI
Rozdział I
Ustalenia terminologiczne ...................................................................................
21
Wprowadzenie ......................................................................................................
21
1. Sukces ...............................................................................................................
21
2. Awans zawodowy .............................................................................................
27
3. Kariera zawodowa ............................................................................................
28
4. Sukces zawodowy .............................................................................................
32
5. Sukces zawodowy nauczyciela .........................................................................
35
Podsumowanie ......................................................................................................
42
Rozdział II
Sukces zawodowy i jego uwarunkowania
w świetle literatury psychologicznej ..................................................................
45
Wprowadzenie ......................................................................................................
45
1. Uwarunkowania sukcesu zawodowego ............................................................
49
1.1. Cechy osobowościowe ................................................................................
49
1.2. Poziom oczekiwań .....................................................................................
54
1.3. Płeć ............................................................................................................
55
1.4. Warunki pracy............................................................................................
58
2. Koszty sukcesu zawodowego ...........................................................................
59
3. Prognozowanie sukcesów zawodowych ...........................................................
63
Podsumowanie ......................................................................................................
70
Rozdział III
Sukces zawodowy i jego uwarunkowania
1
w świetle literatury socjologicznej .....................................................................
73
Wprowadzenie .......................................................................................................
73
1. Uwarunkowania sukcesu zawodowego .............................................................
74
1.1. Inteligencja, pochodzenie społeczne ...........................................................
75
1.2. Wzór sukcesu .............................................................................................
78
2. Wzór sukcesu a edukacja, selekcja i stratyfikacja społeczna .............................
87
Podsumowanie ......................................................................................................
93
Rozdział IV
Sukces zawodowy nauczyciela i jego uwarunkowania
w świetle literatury pedagogicznej......................................................................
95
Wprowadzenie .......................................................................................................
95
1. Uwarunkowania sukcesów zawodowych nauczycieli .......................................
101
1.1. Uwarunkowania podmiotowe .....................................................................
102
1.1.1. Cechy osobowościowe.......................................................................
103
1.1.2. Wartości, zaangażowanie ..................................................................
105
1.1.3. Emocje ...............................................................................................
107
1.1.4. Satysfakcja zawodowa.......................................................................
110
1.2. Uwarunkowania środowiskowe .................................................................
114
1.2.1. Cechy i usytuowanie szkoły, warunki pracy w klasie ......................
115
1.2.2. Relacje z uczniami ............................................................................
119
1.2.3. Relacje z przełożonymi, atmosfera w pracy, przywództwo ..............
121
1.2.4. Ekonomizacja edukacji......................................................................
123
1.2.5. Intensyfikacja pracy ..........................................................................
127
1.2.6. Uznanie społeczne .............................................................................
131
2. Kontrowersje wokół sukcesu szkoły i sukcesu zawodowego nauczyciela .......
141
3. Systematyka uwarunkowań sukcesów zawodowych nauczycieli ......................
144
Podsumowanie .......................................................................................................
148
2
Część druga
BADANIA WŁASNE NAD UWARUNKOWANIAMI SUKCESÓW
ZAWODOWYCH NAUCZYCIELI
Rozdział V
Podstawy metodologiczne badań własnych .......................................................
153
Wprowadzenie .......................................................................................................
153
1. Cel badań ..........................................................................................................
154
2. Potrzeba przeprowadzenia badań.......................................................................
157
3. Przedmiot i problematyka badań ......................................................................
158
Spis treści
4. Uzasadnienie stanowiska badawczego .............................................................
162
4. Dobór osób badanych ........................................................................................
169
5. Charakterystyka osób badanych ........................................................................
174
6. Metoda badań: studium przypadku ....................................................................
193
7.1. Charakterystyka studium przypadku ..........................................................
195
7.2. Rodzaje studium przypadku .....................................................................
201
7.3. Kryteria wyboru studium przypadku jako metody badań ...........................
204
7.4. Rzetelność, trafność, wiarygodność............................................................
206
7.5. Krytyka studium przypadku .......................................................................
214
8. Metody zbierania danych ...................................................................................
216
8.1. Wywiad narracyjny ....................................................................................
217
8.1.1. Charakterystyka wywiadu narracyjnego ...........................................
217
8.1.2. Przebieg wywiadu narracyjnego .......................................................
222
8.1.3. Kryteria wyboru wywiadu narracyjnego jako metody zbierania
danych ...............................................................................................
226
8.2. Analiza archiwów ......................................................................................
229
9. Organizacja i przebieg procesu zbierania danych ..............................................
231
10. Proces jakościowej analizy danych.................................................................
237
Podsumowanie .......................................................................................................
244
3
Rozdział VI
Rozwój zawodowy nauczycieli ............................................................................
247
Wprowadzenie .......................................................................................................
247
1. Czas poszukiwania i wyboru .............................................................................
257
1.1. Wybór zawodu: motywy osobisto-pedagogiczne .........................................
261
1.2. Wybór zawodu: motywy konieczności i przypadku ...................................
269
2. Przygotowanie do zawodu ................................................................................
274
3. Rozpoczęcie kariery: odnajdywanie własnej drogi ............................................
278
3.1. Oczarowanie ...............................................................................................
279
3.2. Pierwszy kryzys .........................................................................................
280
3.3. Różnorodne zmagania, poszukiwania i próby ...........................................
286
4. Pierwsze sukcesy: rozwijanie dojrzałego zaangażowania .................................
298
5. Entuzjazm i wzrastanie, nowe wyzwania .........................................................
312
6. Finalizowanie kariery .......................................................................................
323
Podsumowanie wyników badań i wnioski .............................................................
327
Rozdział VII
Obraz siebie w narracjach nauczycieli ..............................................................
345
Wprowadzenie .......................................................................................................
345
1. Cele, dążenia zawodowe, wartości ....................................................................
351
1.1. Wysokie wymagania ...................................................................................
353
1.2. Wydobywać z uczniów to, co najlepsze .....................................................
354
1.3. Orientacja na wynik - orientacja na proces..................................................
357
1.4. Praca z uczniem zdolnym .............................................................................
360
2. Motywacja do pracy, samoocena .......................................................................
363
2.1. Orientacja na osiąganie mistrzostwa zawodowego .....................................
364
2.1.1. Praca jako pasja ................................................................................
365
2.1.2. Praca jako wyzwanie: umiłowanie doskonałości pracy ....................
368
2.2. Przekonanie o własnej skuteczności ..........................................................
4
371
2.2.1. Poczucie umiejscowienia kontroli ....................................................
372
2.2.2. Poczucie własnej wartości: wiara w sukces .......................................
376
2.2.3. Wytrwałość ........................................................................................
380
3. Koszty pracy w zawodzie ..................................................................................
381
3.1. Permanentny brak czasu..............................................................................
383
3.1.1. Życie rodzinne ..................................................................................
383
3.1.2. Życie towarzyskie .............................................................................
387
3.2. Problemy zdrowotne ..................................................................................
388
3.3. Osamotnieni wobec sukcesów zawodowych ..............................................
389
Podsumowanie wyników badań i wnioski ............................................................
394
Zakończenie .........................................................................................................
407
Bibliografia ..........................................................................................................
415
Spis rycin i tabel ..................................................................................................
449
Summary ...........................................................................................................
451
Od Redakcji .........................................................................................................
457
5