Stanowisko lekarzy i specjalistów ochrony zdrowia w sprawie

Stanowisko lekarzy i specjalistów ochrony zdrowia
w sprawie poprawy jakości zdrowia publicznego poprzez
redukcję zanieczyszczeń powietrza w Polsce
My, niżej podpisani specjaliści i przedstawiciele stowarzyszeń lekarzy pulmonologów
i alergologów, eksperci w dziedzinie ochrony środowiska, przedstawiciele pacjentów z chorobami
przewlekłymi (...), sygnujemy niniejsze stanowisko:
Mając na uwadze, że:
•
•
•
•
•
co ósma osoba na świecie umiera wskutek narażenia na zanieczyszczenia powietrza1;
ponad 40 tysiący zgonów rocznie w Polsce związanych jest z tym narażeniem2 (ca. 10%
zgonów ogółem, 10 razy więcej niż liczba ofiar wypadków drogowych);
zanieczyszczenia powietrza negatywnie wpływają na zdrowie i rozwój dzieci, również
w życiu płodowym, są jedną z przyczyn chorób układu oddechowego i sercowo –
naczyniowego oraz zgonów z powodu tych chorób3, jak również są kancerogenne dla
człowieka4;
ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza ma negatywny wpływ na układ nerwowy
człowieka, co objawia się m.in. gorszymi wynikami dzieci i młodzieży szkolnej w nauce
oraz nasileniem objawów chorób neurodegeneracyjnych u osób starszych3;
18 milionów osobo-dni roboczych rocznie traci polska gospodarka na skutek chorób
związanych z zanieczyszczeniami powietrza5.
Mając świadomość, iż:
•
•
•
•
drobne pyły zanieczyszczające powietrze są głównym sprawcą obserwowanych
skutków zdrowotnych;
prawie 86% ludności miejskiej w Polsce jest narażonej na stężenia pyłu powyżej
poziomów dopuszczalnych w UE (a także norm jakości powietrza obowiązujących
w Polsce)6;
sześć spośród dziesięciu najbardziej zanieczyszczonych (pod względem przekroczeń
stężeń krótkookresowych) dużych miast UE znajduje się w Polsce7, zaś sytuacja
w rejonach podmiejskich i wiejskich nie jest lepsza, a wielu miejscach kraju nawet
gorsza, niż w obszarach silnie zurbanizowanych;
w 91% stref odnotowano przekroczenia dopuszczalnego stężenia kancerogennego
benzo(a)pirenu8, przy czym w niektórych miastach w Małopolsce zdarzają się prawie
16-krotne przekroczenia norm9.
Mając na uwadze, że:
•
zgodnie z polskimi danymi10 głównym źródłem emisji pierwotnej drobnych cząstek
stałych są: sektor komunalno-bytowy 46%, transport drogowy 16% oraz energetyka
zawodowa 11%;
1
•
emisje gazów z tych sektorów mają dodatkowy, negatywny wpływ na zdrowie
i przyczyniają się do tworzenia wtórnych zanieczyszczeń (drobnych pyłów, ozonu)
w atmosferze.
Mając na uwadze wyniki badań z wielu krajów świata3 wskazujące, że redukcja stężeń
zanieczyszczeń powietrza:
•
•
spowoduje, w krótkim czasie, spadek: występowania chorób układu oddechowego
i układu sercowo - naczyniowego, przypadków hospitalizacji i liczby przedwczesnych
zgonów osób cierpiących na powyższe schorzenia, oraz liczby dni ograniczonej
aktywności zawodowej;
przyniesie znaczące korzyści ekonomiczne wynikające z poprawy zdrowia
społeczeństwa, niższych kosztów opieki zdrowotnej i wzrostu wydajności pracy,
zmniejszając zewnętrzne koszty zdrowotne, przy redukcji emisji zanieczyszczeń
powietrza, która pozwoli na redukcję zewnętrznych kosztów zdrowotnych w Polsce na
poziomie kilku miliardów złotych każdego roku.
Jesteśmy przekonani, że wspólne działania następujących podmiotów: rządu, jednostek
samorządowych, przedsiębiorstw i obywateli są konieczne do poprawy jakości powietrza w naszym
kraju i zmniejszenia negatywnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie.
Widzimy dużą potrzebę kompleksowych działań w dziedzinie produkcji energii, zarówno
zawodowej jak i w gospodarstwach domowych, w których wybór źródeł energii oraz stosowanych
technologii musi uwzględniać zarówno potrzeby społeczno-gospodarcze i ekonomiczne, jak i kwestie
jakości powietrza (zdrowotne).
Zwracamy uwagę decydentów na konieczność uwzględnienia kwestii jakości powietrza i jej
wpływu na zdrowie ludzi podczas dyskusji nad potencjalnymi strategiami energetycznymi i ich
planowania.
Wzywamy do następujących działań:
Prezydenta RP, Sejm oraz Rząd do:
- Stworzenia i uchwalenia nowych przepisów dążących do radykalnej poprawy jakości powietrza
w Polsce, w tym do ustalenia minimalnych parametrów jakości węgla i kotłów na paliwa stałe dla
redukcji emisji zanieczyszczeń z sektora komunalno-bytowego, oraz umożliwienie tworzenia stref
ograniczonej emisji wymuszających redukcję zanieczyszczeń pochodzących z transportu;
- Opracowania i wdrożenia natychmiastowych działań poprawiających jakość powietrza w celu ochrony
zdrowia publicznego w Polsce poprzez poparcie ambitnych celów dla naszego kraju w dyrektywie UE
ws. krajowych pułapów emisji, co przyczyni się do osiągnięcia jednolitych standardów jakości
powietrza dla naszego kraju;
- Opracowanie strategii osiągnięcia w Polsce jakości powietrza zalecanej przez wytyczne Światowej
Organizacji Zdrowia i przystąpienie do jej wdrażania;
- Przyspieszenia prac nad Ustawą o Zdrowiu Publicznym wraz z uwzględnieniem w niej aspektów
środowiskowych, co pozwoli na stworzenie krajowych i wojewódzkich planów ochrony zdrowia
publicznego oraz opracowanie strategii zmierzającej do poprawy jakości życia;
2
- Intensyfikacji działań na rzecz informowania oraz edukowania społeczeństwa i decydentów w
kwestiach jakości powietrza i jego wpływu na zdrowie;
- Stworzenia lepszych warunków udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w sprawie jakości
powietrza.
Samorządy do:
- Opracowywania oraz szybkiego wdrażania skutecznych planów poprawy jakości powietrza
w najbardziej zanieczyszczonych obszarach Polski.
Ze swojej strony deklarujemy pełną gotowość do czynnego zaangażowania się w powyższe działania,
informowania społeczeństwa o wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie oraz monitorowania
postępu poprawy jakości powietrza w Polsce.
1
WHO 2014 - World Health Organization news release. 25 march 2014 Geneva. 7 million premature
deaths annually linked to air pollution
2
European Commission 2013. Cost-benefit Analysis of Final Policy Scenarios for the EU Clean Air
Package
3
WHO Europe 2013 -World Health Organization Europe (2013). Review of evidence on health aspects
of air pollution – REVIHAAP
4
WHO International Agency for Research on Cancer (2013). IARC: Outdoor air pollution a leading
environmental cause of cancer deaths. http://www.iarc.fr/en/media-centre/iarcnews/pdf/pr221_E.pdf
5
European Commission (2013). Impact Assessment accompanying the draft Communication from the
Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the
Committee of the Regions -a Clean Air Programme for Europe.
6
EEA 2013b - European Environment Agency Air pollution fact sheet 2013 Poland report
7
EEA 2013c - European Environment Agency AirBase database 2013
8
PMŚ – IOŚ 2013 - Państwowy Monitoring Środowiska - Inspekcja Ochrony Środowiska 2013 Ocena
jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2012
9
WIOŚ w Krakowie - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, 2014 Ocena jakości
powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku
10
KOBIZE 2014 - Krajowy ośrodek bilansowania i zarządzania emisjami, 2014 - Krajowy Bilans Emisji SO2,
NOx, CO, NH3, NMLZO, pyłów, metali ciężkich i TZO, za lata 2011 - 2012 w układzie klasyfikacji SNAP. Raport
syntetyczny
3