Stosunki gospodarcze z Libią

MINISTERSTWO ROZWOJU
LIBIA
Informacja nt. stosunków gospodarczych z Polską
1.
Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza
Od zakończenia wojny domowej w październiku 2011 r. kraj pozostaje bardzo niestabilny
politycznie. Do niedawna głównym ośrodkiem władzy był jednoizbowy parlament - Izba
Reprezentantów, z siedzibą w Tobruku, wyłoniony po wyborach parlamentarnych w czerwcu
2014 r. (w skład Izby wchodzi 200 deputowanych, zaś jej przewodniczący jest głową
państwa). Szefem rządu był premier, wybierany przez Izbę Reprezentantów. Zasięg jego
władzy obejmował jednak tylko część terytorium kraju, reszta znajdowała się pod kontrolą
zbuntowanych bojówek oraz innego, nieuznawanego na arenie międzynarodowej, parlamentu
- islamistycznego Powszechnego Kongresu Narodowego, który kontrolował stolicę kraju
Trypolis.
W grudniu 2015 r. podpisane zostało porozumienie w/s powołania wspólnego rządu
przejściowego, tzw. rządu jedności narodowej, na którego czele w styczniu 2016 r. stanął
Premier Fayiz Al-Saraj. Pod koniec marca br. rząd Premiera Al-Saraja powrócił do stolicy
Libii, Trypolisu.
Głowa państwa: Aguila Saleh Issa (szef Izby Reprezentantów, od sierpnia 2014 roku).
Minister Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej: Muhammad Al-Tahir
Hammuda Siala
Ambasador RP w Libii: działalność Ambasady RP w Trypolisie jest zawieszona od 2014 r.
do odwołania
Ambasador Libii w Polsce: Pan Hagi A. S. Dhan
Powierzchnia Libii wynosi 1.759.540 km2. Ponad 90 % stanowią tereny pustynne. Większość
z ok. 6,5 mln mieszkańców zamieszkuje wąski pas wybrzeża Morza Śródziemnego (jego
długość wynosi 1770 km). Ludność: Arabowie (86 %), Berberowie i Tuaregowie.
Językiem urzędowym i jedynym powszechnie używanym jest arabski (w większych miastach
również j. angielski i włoski).
Notatkę przygotował:
Departament Współpracy Międzynarodowej
Ministerstwo Rozwoju
grudzień 2016 r.
Stolica: Trypolis (ok. 1,2 mln mieszkańców), drugim największym miastem jest Benghazi
(640 tys.).
Bogactwa naturalne: ropa naftowa, gaz ziemny, gips.
Walutą narodową jest dinar libijski LYD; średni kurs wymiany w 2015 r. wynosił: 1 USD =
1,379 LYD.
Struktura PKB: rolnictwo – 1,9 %, przemysł – 43,1 %, usługi – 55,0 %.
Gospodarka libijska jest zdominowana przez sektor węglowodorów, który w okresie przed
„arabską wiosną” dostarczał około 98 % wpływów eksportowych oraz 90 % dochodów
budżetowych, generując ponad 70 % PKB kraju.
W czasie rewolucji produkcja tego towaru spadła z 1,77 mln baryłek do zaledwie 22 tys.
baryłek dziennie. Od roku 2012 nastąpił znaczący wzrost mocy produkcyjnych, które
dotychczas jednak nie powróciły do wcześniejszego poziomu.
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne gospodarki:
Wyszczególnienie
Wzrost PKB (w %)
PKB (PPP, mld USD)
PKB per capita (PPP, USD)
Stopa inflacji (w %, r.d r.)
Dług publiczny (% PKB)
Dług zagraniczny (w mld USD)
Rezerwy dewizowe (w mld USD)
Eksport (w mld USD)
Import (w mld USD)
BIZ w Libii (mld USD, wartość
skumulowana)
Inwestycje Libii za granicą (mld
USD, wartość skumulowana)
2012
2013
2014
2015*
b/d
149,1
24 200
3,6
b/d
4,77
b/d
51,5
16,3
b/d
- 13,6
130,2
20 800
2,6
3,5
6,03
b/d
46,0
34,0
16,04
- 24,0
98,9
15 800
8,7
7,2
5,24
89,3
13,8
20,4
18,7
- 6,4
92,6
14 600
12,1
8,0
3,99
71,0
10,9
11,2
18,8
b/d
20,16
20,91
21,59
Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, CIA, African Economic Outlook
*/ dane szacunkowe
W wymianie handlowej z zagranicą do 2013 r. Libia tradycyjnie odnotowywała dodatnie
saldo obrotów (ok. 12 mld USD w 2013 r.). Według szacunkowych danych, libijski eksport w
2014 r. osiągnął poziom 13,8 mld USD, natomiast import przekroczył 20 mld USD, co
przyniosło ujemne saldo w wysokości ponad 6,5 mld USD. W roku ubiegłym uległo ono
zmniejszeniu do ok. 0,3 mld USD.
Eksport – główne towary: ropa naftowa i produkty jej przetwórstwa, gaz ziemny, chemikalia.
Najwięksi partnerzy: Włochy – 32,1 %, Niemcy – 11,3 %, Chiny – 8 %, Francja – 8 %,
Hiszpania – 5,6 %, Syria – 5,3 %.
Import – główne towary: maszyny, żywność, sprzęt transportowy, dobra konsumpcyjne.
Główni partnerzy: Chiny – 14,8 %, Włochy – 12,9 %, Turcja - 11,1 %, Tunezja – 6,5 %,
Francja – 6,1 %, Hiszpania, Syria i Egipt – po ok. 4,5 %.
W raporcie Banku Światowego Doing Business 2017 oceniającym warunki prowadzenia
działalności gospodarczej w poszczególnych krajach, Libia zajmuje trzecią od końca, 188.
pozycję wśród 200 ujętych w rankingu gospodarek świata.
2
Stosunki z UE: Dotychczas nie powstały żadne związki prawno-traktatowe pomiędzy Unią
Europejską a Libią. Libia nie jest członkiem Unii dla Śródziemnomorza - posiada jedynie
status obserwatora. Od listopada 2008 r. trwają negocjacje Libii z Komisją Europejską
dotyczące wypracowania ramowej umowy o współpracy. Obalenie reżimu Płk Kadafiego
przyspieszyło rozwój współpracy pomiędzy Libią a Unią Europejską. W 2011 r. otworzona
została delegatura UE w Trypolisie (tymczasowo przeniesiona do Tunisu). Libia korzysta
również z programów pomocowych w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i
Partnerstwa (ENPI).
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych: Libia aktywnie działa na forum Unii
Afrykańskiej (AU), należy także do Unii Maghrebu Arabskiego (AMU), Wielkiej Arabskiej
Strefy Wolnego Handlu (GAFTA), Ligi Arabskiej (AL), Organizacji Państw Eksporterów
Ropy Naftowej (OPEC), Organizacji Państw Arabskich Eksportujących Ropę Naftową
(OAPEC), Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF), Arabskiego Funduszu
Walutowego (AMF), Banku Światowego (WB), Afrykańskiego Banku Rozwoju (AfBD),
Wspólnego Rynku Wschodniej i Południowej Afryki (COMESA).
W 2004 r. rozpoczęte zostały negocjacje w/s członkostwa Libii w Światowej Organizacji
Handlu (WTO). Aktualnie kraj ten posiada status obserwatora.
2.
Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej
•
Jedyną umową o charakterze gospodarczym podpisaną w 1974 r. pomiędzy Polską a
Libią jest Umowa o współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej pomiędzy Rządem
PRL a Rządem Libijskiej Republiki Arabskiej, która weszła w życie 24 marca 1975 r.
Od 2008 r. prowadzone są negocjacje Libii z Komisją Europejską dot. wypracowania
ramowej umowy o współpracy. Unia ma zamiar zawrzeć w zakresie tego porozumienia
umowę o wolnym handlu w sektorach dóbr, usług oraz inwestycji. Libia jest obecnie
jedynym krajem regionu śródziemnomorskiego, które nie posiada umowy
stowarzyszeniowej z UE.
•
3.
Wymiana handlowa z Polską
Wymiana handlowa pomiędzy Polską a Libią bardzo ucierpiała z powodu wojny domowej.
W 2011 r. wolumen naszych obrotów handlowych spadł o około 65 % (do 12,5 mln USD, z
37 mln USD w 2010 r.). Odbudowa kraju ponownie znacząco wpłynęła na wzrost wartości
polskiego eksportu, który w 2012 roku osiągnął poziom 49 mln USD. W 2013 r. wartość
wzajemnych obrotów była ponad 2-krotnie wyższa i przekroczyła 113 mln USD, w tym
eksport z Polski do Libii – 93,0 mln USD. W kolejnych latach pojawiła się wyraźna
tendencja spadkowa.
Według danych GUS za rok ubiegły, dwustronna wymiana towarowa – sprowadzająca się w
zasadzie do polskiego eksportu – wyniosła 47,4 mln USD, co oznacza spadek o 28 % w
stosunku do 2014 r. Zamknęła się ona dodatnim dla Polski saldem w wysokości 46,8 mln
USD.
w mln USD
Obroty
Eksport
Import
Saldo
2011
12,5
10,6
1,9
8,8
2012
48,9
48,7
0,2
48,5
2013
113,1
93,0
20,1
72,9
2014
65,6
65,5
0,1
65,4
2015
47,4
47,1
0,3
46,8
Dynamika %
2015/14
72,4
72,1
226,2
Źródło: GUS
3
Głównymi towarami w polskim eksporcie do Libii w 2013 r. były gotowe artykuły
spożywcze, pojazdy dostawcze, ciągniki i ich komponenty, urządzenia mechaniczne i
elektryczne oraz produkty pochodzenia zwierzęcego. W imporcie dominującą pozycję
stanowiły jednostki pływające, których udział stanowił ponad 99 % całości naszych zakupów
(w latach wcześniejszych występowały też polimery etylenu i wyroby przemysłu
metalurgicznego).
W 2015 r. w strukturze towarowej naszego eksportu dominowały:
gotowe artykuły spożywcze (gł. czekolada, pieczywo i wyroby cukiernicze, przetwory z
mąki i kasz, wody mineralne) – 24,6 mln USD, 52,3 % udział w naszym eksporcie;
produkty pochodzenia zwierzęcego (sery i twarogi, mleko i śmietana) – 10,4 mln USD,
udział 22,2 %;
urządzenia mechaniczne i elektryczne (gł. wały napędowe, łożyska, obwody elektryczne,
zespoły prądotwórcze, akumulatory) – 4,4 mln USD, udział 9,4 %;
produkty przemysłu chemicznego (środki czystości, kosmetyki, preparaty perfumeryjne i
toaletowe) – 3,4 mln USD, udział 7,2 %;
wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku (wykładziny podłogowe, opony) – 2,1 mln
USD, udział 4,5 %.
Do największych eksporterów z Polski zaliczały się firmy: Big Brands Group (art.
spożywcze), Lactima (art. mleczarskie), Nutricia (żywność dla niemowląt), Bel Polska
(wyroby poch. zwierzęcego), PUH Pilot Unlimited (art. spożywcze), Libpol (komponenty
samochodowe), Zakłady Lentex, Jutrzenka, Tago, Inglot.
W imporcie występowały jedynie symboliczne wartościowo drobne maszyny i sprzęt
drogowy.
W okresie styczeń – wrzesień 2016 r. wartość polsko-libijskich obrotów wyniosła 22,8 mln
USD (spadek o ok. 37 % w porównaniu z analogicznym okresem 2015 r.), przy czym był to w
zdecydowanej większości polski eksport – 22,7 mln USD (spadek o 37,2 %).
4.
Współpraca inwestycyjno-kapitałowa
W związku z wybuchem „wiosny arabskiej” i postępującą destabilizacją sytuacją
wewnętrznej w Libii, polskie firmy wycofały się z tego rynku. W latach wcześniejszych były
tam obecne:
•
w dziedzinie energetyki: na rynku libijskim działała Geofizyka Kraków prowadząc
badania sejsmiczne obszarów roponośnych. Firma Poszukiwania Nafty i Gazu
„Jasło”, która w 2006 r. dokonała rejestracji oddziału w Libii, dysponując dwiema
wiertniami i realizując kontrakty na rzecz m.in. państwowej firmy naftowej WAHA
Oil. W 2007 r. PGNiG S.A. wygrało przetarg, a w lutym 2008 r. podpisało umowę z
libijską Narodową Korporacją Naftową na poszukiwania i wydobycie
węglowodorów. Dla celów prowadzenia prac na terenie Libii została utworzona
spółka POGC Libya B.V. w Holandii oraz oddział tej spółki w Trypolisie. W branży
badań geofizycznych dla sektora ropy i gazu na rynku libijskim operowało też
Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych Sp. z o.o.
•
w dziedzinie geodezji i kartografii: w Libii działały trzy polskie firmy - Geokart
Warszawa, Geokart International, MGGP S.A.
•
w branży budowlanej: Polimex-Mostostal (budowa portu rybackiego), ICEC
(konsulting budowlany, w j-v z lokalnym partnerem).
4
Według danych NBP na koniec 2015 r. libijskie inwestycje na terenie Polski, ani też polskie
na terenie Libii nie występowały.
5. Dostęp do rynku
Nie odnotowywano specjalnych ograniczeń w dostępie polskich towarów i usług do rynku
libijskiego. Głównym problemem w działalności gospodarczej firm zagranicznych w Libii
pozostawała kwestia długotrwałych procedur biurokratycznych. Znaczącym utrudnieniem
były również niejasne regulacje prawne oraz słabo rozwinięty sektor bankowy.
6. Potencjalne dziedziny współpracy
Szeroki potencjał na rozwój współpracy gospodarczej istnieje przede wszystkim w sektorze
rolno-spożywczym, który w porównaniu z rokiem 2011 wzrósł kilkakrotnie. Istnieją także
pewne możliwości zdobycia kontraktów na inwestycje infrastrukturalne związane z
odbudową kraju. Libijski biznes przejawia znaczne zainteresowanie nawiązaniem współpracy
z polskimi firmami budowlanymi. Polskie przedsiębiorstwa posiadają dobrą renomę,
wywodzącą się z prowadzonych przez nie w Libii inwestycji budowlanych jeszcze w latach
60 i 70 tych.
Perspektywiczne branże
Biorąc pod uwagę potencjał lokalnego rynku, jego deficyty i możliwości, jakie oferuje, w
przypadku ustabilizowania się sytuacji w Libii, do branż charakteryzujących się dużą
atrakcyjnością należeć będą:
• usługi w sektorze ropy naftowej i gazu
usługi sejsmiczne, wiercenia, sprzęt do sejsmiki i wierceń, rury do wierceń i budowy ropo/
gazociągów, doradztwo inżynierskie, szkolenia branżowe
• usługi dla części down-streamowej sektora ropy naftowej i gazu
remonty i modernizacja rafinerii, skraplarni gazu i innych instalacji petrochemicznych,
szkolenia branżowe, doradztwo techniczne
• budownictwo
budownictwo cywilne, usługi architektoniczne, nowoczesne technologie budowlane,
doradztwo techniczne, szkolenia branżowe
• konsulting inżynierski
doradztwo techniczne praktycznie we wszystkich branżach, usługi nadzoru i konsultingu
• energetyka
budowa i remonty bloków energetycznych, dostawa transformatorów, zarządzanie
projektami w zakresie energetyki, dostawy automatyki branżowej
• IT, informatyka
wszelkiego rodzaju systemy wspomagające zarządzanie, systemy telekomunikacyjne,
dostawy sprzętu, implementacja rozwiązań, konsulting, szkolenia branżowe
• usługi edukacyjne, szkolenia
szkolenia praktycznie w każdej branży: wojskowe, policyjne, sił specjalnych, techniczne itd.
• usługi medyczne
dostawy zaawansowanych technologii medycznych, posprzedażowe wsparcie techniczne i
szkolenia, leczenie chorych w Polsce
• rolnictwo
dostawy żywności, dostawy pasz, maszyn rolniczych, nasion i nawozów sztucznych,
szkolenia.
5
7. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej
We wcześniejszym okresie aktywność przejawiała Krajowa Izba Gospodarcza, która raz w
roku organizowała misje gospodarcze do Libii w oparciu o podpisaną umowę o współpracy z
libijską Izbą Handlową w Misuracie. W ramach KIG funkcjonowała również Polsko-Libijska
Izba Gospodarcza.
W 2010 r. odbyła się wizyta w Libii delegacji polskiej pod przewodnictwem Wiceprezesa
Rady Ministrów, Ministra Gospodarki, P. Waldemara Pawlaka w związku z organizowanym
w Trypolisie 3. Szczytem Afryka – UE (listopad 2010 r.). W trakcie wizyty Wicepremier W.
Pawlak przeprowadził rozmowy z Prezesem National Oil Corporation, P. Shukri Ghanemem,
podczas których omówiono perspektywy współpracy w sektorze ropy naftowej i gazu.
W październiku 2011 roku grupa biznesmenów udała się do Libii, towarzysząc Ministrowi
Spraw Zagranicznych. R. Sikorskiemu w jego wizycie do Trypolisu i Benghazi.
W maju 2012 roku w Libii przebywała misja gospodarcza przedsiębiorców z Polski.
8. Placówki dyplomatyczne
Działalność Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Libii – zawieszona w 2014 r.
Ambasada Libii w Polsce:
ul. Żołny 26/26 B, 02-815 Warszawa
tel.: (22) 56 66 509/10, fax: (22) 56 66 535
e-mail: [email protected]
6