Suplement Zjazdu PTMS - POLSKIEGO TOWARZYSTWA

Transkrypt

Poczatek:Layout 1 2013-11-06 09:47 Strona 1
PROGRAM / PROGRAMME
XXX Jubileuszowy Międzynarodowy Zjazd Naukowy
Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej
30th Anniversary International Scientific Congress
of Polish Society of Sports Medicine
„Aktywność fizyczna – zalecenia dla zdrowia”
„Exercise Prescription for Health”
14-16 listopada 2013
Centrum Kongresowe HASTON CITY HOTEL
Wrocław, ul. Irysowa 1-3
1
PATRONAT HONOROWY ZJAZDU /
HONORARY PATRONAGE
Minister Sportu i Turystyki
Joanna Mucha
PATRONAT HONOROWY MARSZAŁKA
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
Rafał Jurkowlaniec
2
KOMITET NAUKOWY / SCIENTIFIC COMMITTEE
Przewodniczący / Chairpersons
prof. dr hab. Anna Jegier
prof. dr hab. Tomasz Kostka
Członkowie / Members
• prof. dr hab. Romuald Będziński
• prof. dr hab. Tadeusz Bober
• prof. dr hab. Eugeniusz Bolach
• dr Andrzej Bugajski
• dr hab. prof. nadzw. Andrzej Czamara
• prof. dr hab. Szymon Dragan
• prof. dr hab. Wojciech Drygas
• dr Witold Furgał
• prof. dr hab. Zbigniew Jethon
• prof. dr hab. Aleksander Kabsch
• prof. dr hab. Krzysztof Klukowski
• prof. dr hab. Jacek Kruczyński
• dr Hubert Krysztofiak
• dr hab. prof. nadzw. Jolanta Kujawa
• dr hab. prof nadzw. Romuald Lewicki
• dr hab. prof. nadzw. Jacek Lewandowski
• prof. dr hab. Marek Napiontek
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dr Andrzej Pokrywka
prof. dr hab. Leszek Romanowski
prof. dr hab. Jerzy Smorawiński
dr hab. prof. nadzw. Zbigniew Szyguła
dr Wiesław Tomaszewski
dr hab. prof. nadzw. Tadeusz Trzaska
prof. dr hab. Andrzej Wall
prof. dr hab. Jerzy Widuchowski
dr hab. prof. nadzw. Agnieszka Zembroń-Łacny
dr hab. prof. nadzw. Andrzej Ziemba
3
KOMITET ORGANIZACYJNY / ORGANIZING COMMITTEE
Przewodniczący / Chairperson
dr hab. prof. nadzw. Andrzej Czamara
Wiceprzewodniczący / Vice-chairperson
dr Andrzej Bugajski
Członkowie / Members
• Elżbieta Balcerek
• mgr Grzegorz Duławski
• mgr Marek Emilianowicz
• mgr Dorota Janiec-Koncewicz
• dr Zbigniew Kaptur
• dr Maciej Kentel
• lek. Sebastian Krupa
• mgr Aleksandra Krzemińska
• mgr Katarzyna Krzemińska
• mgr Joanna Leszczyńska
• dr Iwona Maciąg- Tymecka
• dr Ryszard Pawelec
• dr Andrzej Puźniak
• mgr Joanna Rybak
• dr Andrzej Zaleski
4
WYKŁADOWCY ZAGRANICZNI / FOREIGN SPEAKERS
prof. Fabio Pigozzi – President of FIMS; The University of Rome, Italy
prof. Joseph Cummiskey – Past President of EFSMA, The Royal College
of Surgeons, Ireland
prof. Konstantinos Natsis – EC Member of FIMS and EFSMA;
The University of Thessaloniki, Greece
Dr Steffen Müller – The University of Potsdam, Germany
Dr Donald A. Chu – Faculty in Sports Physical Therapy and Athletic Training,
Rocky Mountain University, USA
Dr Roberto Boscolo Contadin – University of Padua, Italy
Dr Sara Gastaldello – Down Association D.A.D.I. Padua, Italy
Dr Elisa Orlandini – Department of Laboratory Medicine, University of Padua, Italy
Dr Jehona Sehu – Down Association D.A.D.I. Padua, Italy
Dr Strojna Aleksandra – Department of Peadiatric and Peadiatric Surgery,
University of Padua
5
Szanowne Panie, Panowie, Koleżanki i Koledzy
W imieniu Komitetu Organizacyjnego i Naukowego XXX Jubileuszowego Międzynarodowego Zjazdu Polskiego
Towarzystwa Medycyny Sportowej mamy zaszczyt powitać Państwa we Wrocławiu, mieście które zostało
ogłoszone Europejską Stolicą Kultury w 2016 roku.
Wrocław jest miastem wielokulturowym z ciekawą architekturą i dynamicznym rozwojem gospodarczym.
Posiada głęboko zakorzenione tradycje akademickie. Od lat społeczności Dolnego Śląska towarzyszy życie
gospodarcze, nauka i sztuka, a także kultura zdrowotna, które są dziełem myśli i pracy poprzednich i współczesnych pokoleń.
Otwarcie Zjazdu, a także obrady, będą miały miejsce w Centrum Kongresowym Haston City Hotel we Wrocławiu. Nawiązując do historii należy przypomnieć, że Wrocław i całe Środowisko Medycyny Sportowej Dolnego Śląska były już gospodarzem naszych Zjazdów (1959, 1968, 1981 i 2005 rok). Zjazd w 1981 roku, odbył się
w bardzo trudnym okresie politycznym i gospodarczym dla kraju. Organizacji Zjazdu podjęli się Pani Docent
Karmena Stańkowska i dr Andrzej Bugajski. Ostatni raz Zjazd naszego Towarzystwa odbył się we Wrocławiu
w 2005 roku, którego, gospodarzem był obecny Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego wraz z pracownikami
Wyższej Szkoły Fizjoterapii.
Jesteśmy przekonani, że znakomita obsada wykładowców, poziom naukowy i praktyczny wystąpień przyczyni
się do dalszego Państwa rozwoju zawodowego i nawiązania nowych kontaktów. Mamy nadzieję, że atmosfera
imprez towarzyszących na trwałe wpisze się w pamięć Uczestników Zjazdu.
W tym miejscu pragniemy podziękować Wszystkim Uczestnikom za zaufanie wobec naszych działań
i za podtrzymanie tradycji Zjazdu. Szczególne podziękowania składamy członkom Zarządu Głównego Polskiego
Towarzystwa Medycyny Sportowej, za trud i wysiłek włożony w organizację Zjazdu.
Składamy wyrazy szacunku Członkom Komitetu Organizacyjnego i Naukowego, wszystkim Wykładowcom,
zaproszonym Gościom oraz Sponsorom. Dziękujemy Pracownikom Sekretariatu Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej oraz Pracownikom Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu za pomoc w przygotowaniu Zjazdu.
To dzięki pracy wszystkich tych osób, partnerstwie firm, a także dzięki aktywności środowisk naukowych
i zawodowych zarówno krajowych jak i zagranicznych, mamy wielki zaszczyt być współgospodarzami tak wielkiego
wydarzenia.
Życzymy Państwu owocnych obrad
i wspomnień, które będą przypominały atmosferę Wrocławia
6
Prezes Polskiego Towarzystwa
Medycyny Sportowej
Przewodniczący Komitetu
Organizacyjnego Zjazdu
Anna Jegier
Andrzej Czamara
Dear Delegates,
On behalf of the of the Organizational Committee and Scientific Committee of the 30th Jubilee International
Congress of the Polish Society of Sports Medicine, it is our pleasure to welcome all the delegates in Wroclaw,
the city which was announced the European Capital of Culture in 2016.
Wroclaw is a multicultural city with interesting architecture, facing a dynamic economic growth. It has deeply
rooted academic traditions. For years, the Lower Silesian communities participate in the development of
economy, science, and art as well as health culture, being the outcome of the thought and activities of previous
and contemporary generations.
The Congress Opening Ceremony as well as the sessions will be held in the Congress Centre of Haston
City Hotel in Wroclaw. Referring to the past, it is worth remembering that Wroclaw and the whole Lower Silesian
Sports Medicine Milieu have already hosted our congresses (in the years: 1959, 1968, 1981 and 2005). The
Congress in 1981 was held in very tough political and economic conditions. It was organized by Prof. Karmena
Stańkowska and Dr. Andrzej Bugajski. The last PTMS Congress was held in Wroclaw in 2005 and was hosted
by the Chairman of the Organizational Committee together with the employees of the College of Physiotherapy
in Wrocław.
We are convinced that the excellent lecturers as well as the high scientific and practical skill level will
contribute to your further occupational development and help you establish new contacts. We hope that the
ambience of the events associated with the Congress will make the Delegates remember it for a long time.
Now we would like to thank All the Delegates for their trust in all our activities and continuing the Congress
tradition. We would like to give special thanks to the members of the Main Board of the Polish Society of Sports
Medicine (PTMS) for their efforts put in organizing the Congress.
We would like to give our best regards to the members of the Organizational and Scientific Committee, all
the Lecturers, the invited Guests and Sponsors. We would like to thank the employees of the Secretariat of
PTMS and the employees of the College of Physiotherapy in Wrocław for their assistance in preparation of the
Congress.
Thanks to cooperation with all the above mentioned people, company partnership and the activity of Polish
and overseas scientific and occupational milieus, it is our great honour to host this great event.
We wish all the Delegates fruitful sessions and memories
which will make you remember the atmosphere of Wroclaw
Chairman of PTMS
Chairman of the Organizational Committee
of the 30th Congress of PTMS
Anna Jegier
Andrzej Czamara
7
XXX Jubileuszowy Międzynarodowy Zjazd Naukowy Polskiego
Towarzystwa Medycyny Sportowej
Centrum Kongresowe HASTON CITY HOTEL, Wrocław, ul. Irysowa 1-3
8
9
10
Ptogram:Layout 1 2013-11-06 09:07 Strona 1
PROGRAM / PROGRAMME
XXX Jubileuszowy Międzynarodowy Zjazd Naukowy Polskiego
Towarzystwa Medycyny Sportowej
Centrum Kongresowe HASTON CITY HOTEL, Wrocław, ul. Irysowa 1-3
14 listopada 2013 (czwartek)
Centrum Kongresowe Hotel City Haston
Sala Rolls Royce – parter
1600
Otwarcie XXX Jubileuszowego Międzynarodowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa
Medycyny Sportowej
1. Powitania gości Zjazdu
2. Wykład inauguracyjny
Kierunki rozwoju medycyny sportowej w Europie
Directions of the Development of Sports Medicine in Europe
prof. dr hab. med. Anna Jegier Prezes PTMS
3. Wyróżnienia i odznaczenia
4. Część artystyczna
Sala Chrysler – I piętro
1730
Welcome party
Sala Rolls Royce - parter
1900-2130
Walne Zebranie Członków PTMS
11
SESJE NAUKOWE / SCIENTIFIC SESSIONS
15 listopada 2013 (piątek)
Sala Rolls Royce A – parter
830-1000
Sesja 1. Fizjologia i biochemia wysiłku fizycznego, cz. I
Session 1. Physiology and biochemistry of physical exercise, Part I
Moderatorzy: prof. Andrzej Ziemba, prof. Krzysztof Klukowski, prof. Zbigniew Jethon
1. Wybrane zagadnienia wysiłku fizycznego w niedotlenieniu wysokościowym (20 min)
Mazurek K.1, Żmijewski P.2
1
Katedra Nauk Biomedycznych Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego
w Warszawie, 2 Zakład Fizjologii Instytut Sportu w Warszawie
2. Wpływ treningu wysokościowego na wydolność tlenową kolarzy szosowych (10 min)
Zdanowicz R., Starczewski M., Grądzka E., Soćko G.
Instytut Sportu w Warszawie, Zakład Fizjologii
3. Wpływ hipoksji normobarycznej na stężenie EPO i wskaźników przemęczenia/
przetrenowania u sportowców (10 min)
Kasperska A.1, Mikulski T.2, Ziemann E.3, Grzywacz T.3, Zembroń- Łacny A.1
1
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, 2 Instytut Medycyny Doświadczalnej
i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Warszawa, 3 Akademia Wychowania Fizycznego
i Sportu w Gdańsku
4. Ocena metaboliczna i hormonalna treningu sprinterskiego (10 min)
Opaszowski B., Kędra S., Obmiński Z., Długosielska B., Jówko E.
Instytut Sportu w Warszawie, WWF i S AWF w Białej Podlaskiej
5. Zmiany poziomu wskaźników stresu oksydacyjnego oraz równowagi
kwasowo-zasadowej u kobiet i mężczyzn po maksymalnym wysiłku fizycznym (10 min)
Więcek M.1,2, Maciejczyk M.1, Szymura J.3, Szyguła Z.1
1
Instytut Nauk Biomedycznych, AWF w Krakowie, 2 Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych,
Krakowska Akademia im. A. Frycza-Modrzewskiego, 3 Katedra Rehabilitacji Klinicznej, AWF
w Krakowie
6. Wpływ regularnego treningu wioślarskiego na spoczynkowe stężenia we krwi
kortyzolu, androgenów i hormonów reprodukcyjnych u młodych kobiet (10 min)
Obmiński Z, Burkhard-Jagodzińska K., Szczepańska B.
Instytut Sportu, Warszawa
Dyskusja 940-1000
Przerwa 1000-1030
1030-1200
Sesja 3. Fizjologia i biochemia wysiłku fizycznego cz. II
Session 3. Physiology and biochemistry of physical exercise, Part II
Moderatorzy: prof. Krzysztof Klukowski, prof. Andrzej Ziemba, prof. Krzysztof Mazurek
1. Rola układu nerwowego podczas wysiłku fizycznego (20 min)
Ziemba A.,
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego Polska Akademia
Nauk, Warszawa
2. Wpływ 30-godzinnego wysiłku fizycznego połączonego z brakiem snu na układ
krążenia oraz stężenie adrenomeduliny u zdrowych młodych mężczyzn (10 min)
Kozacz A.1, Krzemiński K.1, Mikulski T.1, Michnowska I.1, Dąbrowski J.1, Laskowska D.1,
Bogdan A.2
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Warszawa,
2
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
12
3. Termoregulacja i odczuwanie temperatury po 30 godzinach wysiłku fizycznego
i braku snu (10 min)
Mikulski T.1, Ziemba A.1, Bogdan A.2, Zwolinska M.2, Dabrowski J.1, Kozacz A.1
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Zakład Fizjologii
Stosowanej, Warszawa, 2 Centralny Instytut Ochrony Pracy, Państwowy Instytut Badawczy,
Warszawa
4. Wytwarzanie białka HSP27 (heat shock protein) pod wpływem treningu indukującego
uszkodzenia mięśni u zapaśników w stylu klasycznym (10 min)
Żurek P.1, Kasperska A.1, Krzysztoszek M.2, Hubner-Wożniak E.2, Zembroń-Łacny A.1
1
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Polski Związek Zapaśniczy, 2 Akademia
Wychowania Fizycznego w Warszawie
5. Poziom HSP27 (heat shock protein) oraz H2O2 u zawodników różnych dyscyplin
sportu (10 min)
Solarz K.1, Kasperska A.2, Zembroń-Łacny A.2, Słowińska-Lisowska M.1
1
AWF we Wrocławiu, 2 Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
6. Podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej u sportowców, wyznaczanie zakresu
referencyjnego (10 min)
Witek K.1, Ścisłowska J.2, Lerczak K.1, Turowski D.1, Pintera M.1, Wiśniewska K.1,
Lewandowska-Pachecka S.2, Pokrywka A.1
1
Instytut Sportu Warszawa, 2 Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Dyskusja 1140-1200
Przerwa kawowa 1200-1230
1230-1330
Sesja 5. Aktywność fizyczna w zaburzeniach metabolicznych
Session 5. Physical activity and metabolic disorders
Moderatorzy: prof. Anna Jegier, prof. Wojciech Drygas
1. Aktywność fizyczna w otyłości (20 min)
Olszanecka-Glinianowicz M.
Zakład Promocji Zdrowia i leczenia Otyłości Katedry Patofizjologii; Śląski Uniwersytet
Medyczny w Katowicach
2. Aktywność fizyczna w prewencji i leczeniu cukrzycy (20 min)
Zozulińska-Ziółkiewicz D.
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
3. Aktywność fizyczna mężczyzn populacji dolnośląskiej a wskaźniki zespołu
metabolicznego (10 min)
Kubicka E.1, Mędraś M.1, Jóźków P.1, Trzmiel-Bira A.2, Filus A.2, Słowińska-Lisowska M.1
1
Akademia Wychowania Fizycznego, WrocławM, 2 Uniwersytet Medyczny, Wrocław
4. Wpływ aktywności fizycznej na ryzyko metaboliczne u mężczyzn z chorobą
niedokrwienną serca (10 min)
Gołuchowska A.1, Rębowska E.2, Kwaśniewska M.2, Jegier A.1
1
Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2 Zakład Medycyny
Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Dyskusja
Przerwa obiadowa 1330-1500
13
Sala Rolls Royce B – parter
800-930
Sesja 2. Podologia w sporcie
Session 2. Podology in sport
Moderatorzy: dr Andrzej Bugajski, dr Maciej Nowak
1. „Stopa sportowca” (15 min)
Nowak M.
Centrum Medycyny Sportowej DYNASPLINT, Poznań
2. Zastosowanie metod diagnostyki podoskopowej w korekcji dysfunkcji stawu
skokowego i stopy (10 min)
Nowak M.
Centrum Medycyny Sportowej DYNASPLINT, Poznań
3. Wybrane wrodzone zaburzenia budowy stóp a uprawianie sportów
narciarskich (10 min)
Stodolna-Tukendorf J., Stodolny J.
Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny NATURA, Busko-Zdrój
4. Zmiany wybranych parametrów stopy podczas biegu maratońskiego (10 min)
Sas Sielecka P., Zaleski A.
Wyższa Szkoła Fizjoterapii we Wrocławiu
5. Podologiczne problemy ludzi aktywnych fizycznie (10 min)
Chudzikowska-Łaś B.
Centrum Kosmetologiczno-Medyczne
6. Problemy płytki paznokciowej stóp u sportowców (10 min)
Chudzikowska-Łaś B.
Centrum Kosmetologiczno-Medyczne
7. Wpływ sportowego tańca towarzyskiego na stan narządu ruchu oraz zniekształcenia
stóp u tancerzy (10 min)
Wolna P., Bugajski A.
Dyskusja 915-930
Przerwa 930-1000
1000-1150
Sesja 4. Obrażenia obręczy barkowej w sporcie
Session 4. Shoulder girdle injuries in sport
Moderatorzy: prof. Leszek Romanowski, prof. Andrzej Wall, dr Maciej Kentel
1. Zaopatrzenie operacyjne obrąbka stawu ramiennego u sportowców – operacje
na żywo cz. I (15 min)
Kentel M.
Poliklinika na Grobli, Wielospecjalistyczny Szpital Ortopedyczny ORTOS, Wyższa Szkoła
Fizjoterapii we Wrocławiu
2. Współczesne podglądy na sportowe uszkodzenia „barku” – wykład wprowadzający
(20 min)
Leszek Romanowski L.
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
3. Zaopatrzenie operacyjne obrąbka stawu ramiennego u sportowców – operacje
na żywo cz. II (15 min)
Kentel M.
Poliklinika na Grobli, Wielospecjalistyczny Szpital Ortopedyczny ORTOS, Wyższa Szkoła
Fizjoterapii we Wrocławiu
4. Fizjoterapia w leczeniu zachowawczym i pooperacyjnym niestabilności stawu
ramiennego (10 min)
Czamara A.
14
5. Artroskopowa stabilizacja ostrych uszkodzeń więzozrostu barkowo-obojczykowego
u sportowców z użyciem systemu Tight Rope (10 min)
Pruszyński P., Prusek G., Siankowski M.
Oddział Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu 105 S W z P SP ZOZ w Żarach
6. Porównanie dwóch protokołów fizjoterapii po artroskopii stawu ramiennego (10 min)
Szuba Ł., Duławski G., Markowska I., Czamara A., Noga H.
1
Wyższa Szkoła Fizjoterapii siedzibą we Wrocławiu, 2 Sport Klinika Żory
7. Zastosowanie ultradźwięków o niskim natężeniu w leczeniu trudno gojących się
złamań – doświadczenia własne. (10 min)
Ogrodowicz P.
Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki Uniwersytetu Medycznego
w Poznaniu, RehaSport Poznań
Dyskusja 1130-1150
1220-1400
Sesja 6. Clinical biomechanics in traumatology and sports rehabilitation
Session 6. Biomechanika kliniczna w traumatologii i rehabilitacji sportowej
Moderatorzy: prof. Konstantinos Natsis, prof. Andrzej Czamara, prof. Tadeusz Bober,
prof. Romuald Będziński, dr Steffen Müller, dr Donald A. Chu
Introduction Lecture
1. Proximal hamstrings injuries: New trends (20 min)
Natsis K.
University of Thessaloniki, Greece
Introduction Lecture
2. Reproducibility of isokinetic single- and multi-joint strength measurements in healthy
and injured athletes (20 min)
Müller S.
University of Potsdam, Germany
3. Is the peak torque enough? Evaluation of the peak torque of knee flexors in patients
after ACL reconstruction with STGR graft (10 min)
Krzemińska A., Czamara A.
The College of Physiotherapy in Wroclaw
4. Evaluation of torques of muscles responsible for internal tibial rotation in the knee
joint in patients after ACL reconstruction. Comparison of graft choices (10 min)
Krzemińska A., Czamara A.
The College of Physiotherapy in Wroclaw
5. Role of eccentric strength for ACL rehabilitation (15 min)
Chu D A.
Faculty in Sports Physical Therapy and Athletic Training, Rocky Mountain University, USA
6. The classic isokinetic and new isokinetic mode in random order (10 min)
Müller S.
University of Potsdam, Germany
Dyskusja 1345-1400
Przerwa obiadowa 1400-1500
15
1500-1630
Sesja 7. Wybrane zagadnienia z zakresu genetyki w medycynie sportowej
Session 7. Selected genetic issues in sports medicine
Moderatorzy: prof. Agnieszka Zembroń-Łacny, prof. Ewa Brzeziańska
1. Biologia molekularna w medycynie sportowej (20 min)
Zembroń-Łacny A.
Katedra Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Zielona Góra
2. Genetyczne uwarunkowania poziomu aktywności fizycznej (20 min)
Słowińska-Lisowska M., Józków P.
Katedra Biologicznych Podstaw Sportu, Akademia Wychowania Fizycznego Wrocław
3. Doping genetyczny w sporcie – perspektywy i zagrożenia (20 min)
Brzeziańska E.
Zakład Molekularnych Podstaw Medycyny, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
4. Polimorfizm genu receptora wapniowego (CASRV1 i CASRV2) a poziom aktywności
fizycznej mężczyzn populacji dolnośląskiej (10 min)
Kopeć A., Słowińska-Lisowska M.
AWF Wrocław, Katedra Biologicznych Podstaw Sportu
5. Całkowita masa hemoglobiny i polimorfizm I/D Genu ACE u młodych sportowców
wybranych dyscyplin o charakterze wytrzymałościowym (10 min)
Malczewska-Lenczowska J.1, Orysiak J.1, Sitkowski D.1, Majorczyk E.2, Pokrywka A.
1
Instytut Sportu, Warszawa, 2 Politechnika Opolska
Dyskusja 1620-1630
Przerwa 1630-1700
1700-1830
Sesja 9. Żywienie i aktualne zagadnienia odnowy psychosomatycznej w sporcie
Session 9. Nutrition and current issues of psychosomatic regeneration in sports
Moderatorzy: prof. Zbigniew Szyguła, prof. Andrzej Ziemba
1. Niedobór witaminy D i ocena skuteczności jej suplementacji u polskich sportowców
(15 min)
Krzywański J.1, Krysztofiak H.2, Misiorowska J.1, Ziemba A.2, Mikulski T.2
1
Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej, Warszawa, 2 Instytut Medycyny Doświadczalnej
i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Warszawa
2. Czy ocena tempa spoczynkowej przemiany materii może stanowić wskaźnik
niedożywienia u tancerek baletowych i sportsmenek cierpiących na zaburzenia
miesiączkowania? (10 min)
Łagowska K., Jeszka J.
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Zakład Dietetyki.
3. Wpływ interwencji żywieniowej na cykl miesiączkowy młodych tancerek baletowych
– badania wstępne (10 min)
Łagowska K., Jeszka J.
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Zakład Dietetyki
4. Wpływ 3-dniowej suplementacji naturalnymi sokami z marchwi oraz buraków i aronii
na poziom ciśnienia tętniczego krwi, tolerancji wysiłkowej oraz wskaźników
morfologicznych u siatkarzy (10 min)
Pospieszna B.1, Gościnna K.2, Czapski J.2, Kryściak J.1, Radojewski M.1, Laurentowska M.1
1
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu; Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny,
2
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Instytut Technologii Żywności Pochodzenia
Roślinnego, Zakład Technologii Owoców i Warzyw
5. Powszechność stosowania kofeiny w sporcie (10 min)
Szczepańska Z., Wójcikowska-Wójcik B., Kwiatkowska D., Pokrywka A.
Zakład Badań Antydopingowych, Instytut Sportu w Warszawie
Dyskusja 1815-1830
Zakończenie 1830
16
1500-1630
Sesja 8. Nowoczesne metody chirurgiczne w traumatologii sportowej
Session 8. Modern approaches in sports traumatology
Moderatorzy: prof. Tadeusz Trzaska, prof. Jacek Kruczyński, prof. Szymon Dragan
1. Przegląd metod leczenia niestabilności stawu kolanowego w ostatnim 50-leciu.
Wykład wprowadzający (20 min)
Trzaska T.
Katedra Medycyny Sportu i Fizjoterapii AWF Poznań
2. Biologia przeszczepionego ACL (15 min)
Kruczyński J.
Klinika Ortopedii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
3. Nowoczesne technologie w leczeniu biologicznym chrząstki stawowej (15 min)
Widuchowski W.
Wojew. Szpital Chirurgii Urazowej – Piekary Śląskie
4. Artoskopowe biologiczne leczenie uszkodzeń łąkotek (15 min)
Piontek T., Ciemieniewska-Gorzela K., Nczak J., Szulc A., Trzaska T.
Rehasport Poznań
5. Artroskopia biodra – Regeneracja chrząstki i obrąbka (15 min)
Piontek T. i wsp.
Rehasport Poznań
Dyskusja 1615-1630
Przerwa 1630-1700
1700-1830
Sesja 10. Rehabilitacja w traumatologii sportowej
Session 10. Rehabilitation in sports traumatology
Moderatorzy: prof. Jolanta Kujawa, prof. Andrzej Czamara, prof. Tadeusza Trzaska,
prof. Jacek Lewandowski, dr Wojciech Widuchowski
1. Kierunku badań w rehabilitacji obrażeń narządu ruchu w sporcie (20 min)
Czamara A.
Instytut Fizjoterapii Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu, Centrum Rehabilitacji i Edukacji
Medycznej, Wrocław
2. Zastosowanie wybranych zabiegów fizykalnych w traumatologii sportowej (20 min)
Kujawa J.
Katedra Rehabilitacji, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
3. Wyniki modyfikacji postępowania rehabilitacyjnego pacjentów po artroskopowej
rekonstrukcji łąkotki przeszczepem poliuretanowym (10 min)
Piątkowski M., Kurowska E., Słynarski K.
Centrum Medycyny Sportowej w Warszawie
4. Ocena jakości życia pacjentów po wysokiej osteotomii piszczeli (HTO) (10 min)
Kurowska E., Słynarski K.
Centrum Medycyny Sportowej w Warszawie
5. Porównanie wyników rehabilitacji w leczeniu zachowawczym i operacyjnym obrażeń
stawu skokowego u piłkarzy nożnych (10 min)
Emilianowicz M., Czamara A., Szuba Ł.
Wyższa Szkoła Fizjoterapii z siedzibą we Wrocławiu, Centrum Rehabilitacji i Edukacji
Medycznej, Wrocław
Dyskusja 1810-1830
Zakończenie 1830
17
Centrum Kongresowe Hotel Haston, I piętro
1700-1930
Sesja 11. Sesja Plakatowa
Session 11. Poster Session
Moderatorzy: prof. Tomasz Kostka, prof. Andrzej Wall, prof. Zbigniew Jethon,
prof. Aleksander Kabsch, dr Hubert Krysztofiak, dr Wiesław Tomaszewski
1830-1930
Prezentacja prac plakatowych i ich ocena przez Komisję Konkursową
Assessment of the papers by the committee
Centrum Kongresowe Hotel Haston, I piętro
1830-2000
Sesja 12. Sesja dla Dziennikarzy
Session 12. Session for journalists – press conference
Centrum Kongresowe Hotel Haston, Sala Rolls Royce, parter
2100
Uroczysta kolacja
16 listopada 2013 (sobota)
Sala Rolls Royce A - parter
900-1030
Sesja 13. Tematy Wolne
Session 13. Free communications
Moderatorzy: prof. Krzysztof Klukowski, prof. Andrzej Wall, dr Wiesław Tomaszewski
1. Znaczenie zakresów referencyjnych badań laboratoryjnych u sportowców (10 min)
Turowski D1, Bosek E2, Witek K1, Lerczak K1, Wiśniewska K1, Pintera M1,
Lewandowska-Pachecka S.2, Pokrywka A.1
1
Instytut Sportu w Warszawie, 2 Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny
Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
2. Kontrola stanu zdrowia hokeistów na trawie przy wykorzystaniu metod
biochemicznych i hematologicznych (10 min)
Podgórski T.1, Pawlak M.1,2, Konarski J.3, Strzelczyk R.3,
1
Zakład Biochemii, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, 2 Instytut Fizjologii,
Uniwersytet w Würzburgu, 3 Zakład Teorii Sportu, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
3. Sprawność psychomotoryczna po 30 godzinach wysiłku fizycznego o umiarkowanej
intensywności i braku snu (10 min)
Dąbrowski J.1, Mikulski T.1, Bogdan A.2, Zwolińska M.2, Kozacz A.1, Ziemba A.1
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Warszawa
2
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
4. Obrażenia więzozrostu piszczelowo- strzałkowego leczone systemem Tight-Rope
w materiale Oddziału w latach 2010- 2012 (10 min)
Kaźmierczak K., Siankowski M., Pruszyński P.
Oddział Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu 105 Szpital Wojskowy SP ZOZ w Żarach
Ordynator Oddziału: dr n. med. Piotr Pruszyński
5. Urazowość sędziów piłki nożnej (10 min)
Płochowski J, Wall A, Bugajski A
18
6. Poziom wskaźników uszkodzeń komórek mięśni szkieletowych u zawodników piłki
siatkowej po ukończeniu rundy zasadniczej okresu startowego rocznego cyklu
treningowego
Radojewski M., Karolkiewicz J., Kryściak J., Podgórski T., Pilaczyńska-Szcześniak Ł.
Katedra Fizjologii Biochemii i Higieny, AWF Poznań
Dyskusja 1010-1030
1100-1200
Sesja 15. Zastosowanie czynników wzrostu w leczeniu chorób ortopedycznych
i następstw urazów
Session 15. Application of growth factors in the treatment of orthopedic conditions
and post-injury complications
Moderatorzy: prof. Jerzy Widuchowski, prof. Marek Synder, prof. Szymon Dragan
1. Czynniki wzrostu – na jakim etapie rozwoju jesteśmy? (20 min)
Synder M.
Katedra Ortopedii i Ortopedii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2. Komórki macierzyste CD34+ w leczeniu urazów i zmian zwyrodnieniowych stawów
– wyniki po pięciu latach stosowania u 250 pacjentów (15 min)
Krochmalski M., Medical Magnus, Łódź
3. Analiza porównawcza wyników leczenia entezopatii nadkłykcia bocznego kości
ramiennej za pomocą osocza bogatoczynnikowego i preparatu Betamethasonu (15 min)
Lebiedziński R.
Dyskusja 1150-1200
Przerwa 1200-1230
1230-1420
Sesja 17. Aktywność fizyczna w promocji zdrowia osób starszych i osób
niepełnosprawnych
Session 17. Physical activity in health promotion among the elderly and disabled
populations
Moderatorzy: prof. Tomasz Kostka, prof. Wojciech Drygas, prof. Eugeniusz Bolach
1. „Niech moc będzie z nami!” – czy jest to najlepsze życzenie dla starzejącego się
społeczeństwa? (20 min)
Kostka T.
Klinika Geriatrii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2. Rola aktywności fizycznej w prewencji i wspomaganiu leczenia osteoporozy (20 min)
Sewerynek E.
Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
3. Masa kostna i markery obrotu kostnego u mężczyzn uprawiających wioślarstwo
w kategorii masters (10 min)
Śliwicka E.1, Zep W.1, Nowak A.1, Leszczyński P.2, Pilaczyńska-Szcześniak Ł.1
1
Zakład Higieny, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, 2 Klinika Reumatologii
i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Oddział Reumatologii i Osteoporozy
Szpitala im. J. Strusia w Poznaniu
4. Stres oksydacyjny, procesy zapalne i sarkopenia (10 min)
Zembroń-Łacny A.1, Dziubek-Rogowska W.2, Dąbrowska G.2,Kasperska A.3, Żurek P.3
1
Uniwersytet Zielona Góra & Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, 2 Akademia
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 3 Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
19
5. Do the contraindications to improve skiing for children with Down syndrome exist?
A single center 10 years of experience (10 min)
Strojna A.1, Boscolo Contadin R.1, Sehu J.2, Gastaldello S.2, Orlandini E.3
1
Department of Pediatric and Padiatric Surgery, 2 Down Association D.A.D.I. Padua,
3
Department of Laboratory Medicine, University of Padua, Italy
6. Physical and psychosocial benefits of improving skiing skills in children with Down
syndrome. A single centre 5-year experience (10 min)
Strojna A.1, Boscolo Contadin R.1, Sehu J.2, Gastaldello S.2, Orlandini E.3
1
Department of Pediatric and Pediatric Surgery, 2 Down Association D.A.D.I. Padua,
3
Department of Laboratory Medicine, University of Padova, Italy
7. Sukcesy sportowe w pływaniu po przebytej chorobie Perthesa (10 min)
Wall A., Bugajski A.
Instytut Fizjoterapii, Wyższa Szkoła Fizjoterapii we Wrocławiu
Dyskusja 1400-1420
930-1100
Sesja 14. Orzecznictwo sportowo-lekarskie w medycynie sportowej – debata
okrągłego stołu
Session 14. Sport medicine certification – round table debate
Moderatorzy: dr Andrzej Bugajski, dr Andrzej Rakowski, dr Witold Furgał
1. Aktualne obowiązujące akty prawne w orzecznictwie sportowo-lekarskim (15 min)
Furgał W.
Przewodniczący Komisji Legislacyjnej PTMS
2. Nowelizacja przepisów regulujących ochronę zdrowia sportowców (15 min)
Korbasińska D., Szelachowska-Kluza W.
Ministerstwo Zdrowia
3. Certyfikaty PTMS jako wstęp do specjalizacji w Medycynie Sportowej (15 min)
Bugajski A.
Wiceprezes ds. Organizacyjnych PTMS
Dyskusja 1015-1100
1130-1230
Sesja 16. Aktywność fizyczna – zalecenia dla zdrowia
Exercise Prescription for Health (EPH)
Moderatorzy: prof. Anna Jegier, prof. Joseph Cummiskey
1. European Federation of Sports Medicine Associations – Exercise Prescription
for Health ( 20 min)
Cummiskey J.
Royal College of Surgeons in Ireland; Past President of EFSMA
2. Zalecenia aktywności fizycznej dla dorosłych Polaków ( 20 min),
Exercise Prescription for Adults Poles
Jegier A.
Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
EC Member of EFSMA, Department of Sports Medicine, Medical University of Lodz
Dyskusja 1210-1230
Przerwa 1230-1300
20
1300-1440
Sesja 18. Elektrokardiogram jako narzędzie diagnostyczne w orzecznictwie
sportowo-lekarskim
ECG as a diagnostic tool in a medical certificate for sportsmen
Moderatorzy: prof. Anna Jegier, prof. Fabio Pigozzi
1. The role of pre-participation screening: the Italian experience (20 min)
Pigozzi F.
University of Rome; President of FIMS
2. Zapis czynności bioelektrycznej serca w badaniu spoczynkowym sportowca (15 min)
Resting ECG record in sportsmen
Mrozek P.
Centrum Medycyny Sportowej Centralnego Szpitala Klinicznego Instytut Stomatologii UM
w Łodzi
3. Odmienności w EKG dzieci i młodzieży uprawiających sport (15 min)
Physiological dissimilarities in ECG in young and adolescent athletes
Krenc Z.
Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i Immunologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet
Medyczny w Łodzi
4. Elektrokardiogram wysiłkowy – podstawy diagnostyki dla lekarza medycyny
sportowej (15 min)
Exercise ECG – diagnostic basis for MD specialist in sports medicine
Szmigielska K.
Zakład Medycyny Sportowej Uniwersytet Medyczny w Łodzi
5. Amplituda załamka R i P w zapisie elektrokardiograficznym podczas maksymalnego
wysiłku fizycznego jest zależna od poboru tlenu na progu beztlenowym, temperatury
wewnętrznej ciała podczas maksymalnego wysiłku fizycznego oraz sprawności
psychomotorycznej u zdrowych i aktywnych fizycznie osób (10 min)
R and P wave amplitude measured at maximal physical effort in electrocardiography is
determined by oxygen consumption at anaerobic threshold, core body temperature at
maximal physical effort and psychomotor performance in healthy and physically active
persons
Skalik R.1, Zatoń M.2, Borodulin-Nadzieja L.1
1
Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, 2 Katedra Fizjologii
i Biochemii, AWF we Wrocławiu
Dyskusja 1415-1440
Sala Rolls Royce – parter
1440
Zakończenie XXX Zjazdu PTMS
1. Ogłoszenie wyników konkursów i wręczenie nagród oraz wyróżnień za najlepsze prace w sesjach ustnych
i sesji plakatowej dla młodych pracowników nauki
2. Podsumowanie Zjazdu – Przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego Zjazdu
3. Zakończenie XXX Zjazdu PTMS- Prezes ZG PTMS
21
SESJA PLAKATOWA / POSTER SESSION
Moderatorzy i Członkowie Komisji:
prof. Tomasz Kostka, prof. Zbigniew Jethon, prof. Andrzej Wall, prof. Aleksander Kabsch, dr Hubert Krysztofiak,
dr Wiesław Tomaszewski
1. Wskaźniki stresu azotowo-tlenowego u sportowców i nieaktywnych fizycznie mężczyzn
Kalina K., Kasperska A., Rynkiewicz M., Rynkiewicz T., Zembroń-Łacny A.
AWF w Poznaniu
2. Reakcje organizmu na wysiłek koncentryczny i ekscentryczny wykonywany ze stałą intensywnością
pracy
Maciejczyk M.1, Więcek M.1,2, Szymura J.3, Szyguła Z.1, Górnik I., Wiecha Sz.1, Cempla J.1,
1
Instytut Nauk Biomedycznych, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, 2 Wydział Zdrowia i Nauk
Medycznych, Krakowska Akademia, 3 Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego
w Krakowie
3. Ocena składu ciała i wydolności anaerobowej wybranej grupy zawodników uprawiających zapasy,
judo i brazylijskie jiu-jitsu
Durkalec-Michalski K., Jeszka J.
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
4. Ocena biologicznego kosztu meczu piłki nożnej w oparciu o pomeczowe zmiany wybranych
wskaźników we krwi.
Obmiński Z., Lerczak K., Witek K.
Instytut Sportu Warszawa
5. Innowacyjna, nieinwazyjna metoda wyznaczania tętniczo-żylnej różnicy zawartości tlenu
we krwi (AVD)
Szubert J., Szubert S., Ziółkowski W., Wieczorek W.
Wyższa Szkoła Informatyki i Umiejętności w Łodzi
6. Wpływ długotrwałego wysiłku fizycznego na funkcjonowanie nerek
Cisoń T.1,2, Pilch W.1,2 , Szyguła Z.1,2, Mikulski T.3, Ziemba A.3, Pałka T.1,2, Tyka A.1,2
1
Zakład Nauk Biomedycznych, Instytut Kultury Fizycznej, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nowy Sącz,
2
Zakład Fizjologii i Biochemii, Instytut Nauk Biomedycznych, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków,
3
Zakład Fizjologii Stosowanej, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej, Polska Akademia Nauk,
Warszawa
7. Wpływ rodzaju przerwy na zdolności powtarzania wysiłków fosfagenowych
Wolański P., Zatoń M., Bugajski A.
Katedra Fizjologii i Biochemii, AWF Wrocław, WSF Wrocław
8. Wiek menarche a cechy budowy somatycznej dziewcząt uprawiających piłkę siatkową
Pałka A., Stokłosa H., Gromek K.
Zakład Anatomii, AWF Katowice
9. Tętno wysiłkowe jako wykładnik sprawności psychofizycznej w grupie młodzieży i dorosłych podczas
intensywnego 90-minutowego treningu karate
Kosiorek P., Brycka-Safrończyk R.
Przychodnia Sportowo-Lekarska Białystok
10. Percepcja wybranych bodźców sensorycznych w cyklu treningowym u hokeistów na trawie
Pawlak M.1,2, Podgórski T.2 , Konarski J.3, Strzelczyk R.3
1
Instytut Fizjologii Uniwersytet w Würzburgu, 2 Zakład Biochemii AWF Poznań, 3 Zakład Teorii Sportu AWF
Poznań
11. Profil osobowości i spoczynkowy status hormonalny we krwi u zawodników różnych gier
sportowych
Mroczkowska H., Obmiński Z., Kownacka I., Wiśniewska K.
12. Zachowanie wskaźników stresu w ciągu 4-dniowego okresu przed zawodami u zawodników
i zawodniczek judo
Obmiński Z., Mroczkowska H., Kownacka I., Wiśniewska H.
13. Zależne od wieku i płci różnice w wydolności fizycznej i cech osobowości u sportowców
uprawiających pięciobój nowoczesny
Obmiński Z., Ładyga M., Mroczkowska H., Szczepańska B.
22
14. Wpływ treningu nordic walking na masę ciała osób w wieku 40-50 lat
Wierzbicka K., Lipert A.
Zakład Medycyny Sportowej Uniwersytet Medyczny Łódź
15. Wpływ treningów o różnym charakterze na wskaźniki metabolizmu lipidowego otyłych kobiet
Ratajczak M.1, Skrypnik D.2, Karolkiewicz J.1, Bogdański P.2, Kryściak J.1, Pilaczyńska-Szcześniak Ł.1,
Walkowiak J.3, Mądry E.4.
1
Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny; AWF w Poznaniu, 2 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń
Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, 3 Klinika Gastroenterologii
Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, 4 Katedra i Zakład Fizjologii
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
16. Metabolizm lipidów po wysiłku maksymalnym u osób poddanych długotrwałemu wysiłkowi
połączonemu z brakiem snu
Górecka M.1, Michnowska I.1, Bogdan A.2, Kozacz A.1, Mikulski T.1, Żernicka E.1
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Warszawa, 2 Centralny Instytut
Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
17. Gęstość mineralna kości i markery przebudowy tkanki kostnej u młodych wioślarzy
Zep W., Śliwicka E., Nowak A., Pilaczyńska-Szcześniak Ł.
Zakład Higieny, AWF Poznań
18. Gęstość tkanki kostnej a wiek menarche zawodniczek akrobatyki sportowej
Stokłosa H., Gromek K., Pałka A.
Zakład Anatomii, AWF Katowice
19. Zależność między składem ciała a rezultatami sportowymi u osób rekreacyjnie uprawiających
pływanie
Bereźnicki Sz., Szczepan S,, Kwaśna A., Zatoń K.
Zakład Teorii i Metodyki Pływania, AWF Wrocław
20. Wpływ startowego stresu na stężenia kortyzolu w ślinie u zawodników niepełnosprawnych
– badanie pilotażowe
Obmiński Z., Anioł-Strzyżewska K. Kaczmarek I.
21. Wpływ wybranych polimorfizmów genu ADRB2 na wydolność fizyczną i skuteczność leczenia
przeciwastmatycznego sportowców
Pelczar M.1, Domańska D.2, Brzeziańska E.2, Jegier A.1
1
Zakład Medycyny Sportowej Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2 Zakład Molekularnych Podstaw Medycyny
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
22. Wykorzystanie systemu Biodex do oceny proporcji sił i ryzyka urazów mięśni kończyn dolnych
Bober T.1, Pietraszewski B.2, Struzik A.2
1
Wyższa Szkoła Fizjoterapii z siedzibą we Wrocławiu, 2 Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania
Fizycznego we Wrocławiu
23. Spożywanie płynów wśród piłkarzy nożnych – amatorów
Smaza L., Lipert A.
Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
24. Sposób żywienia zawodników sportu żużlowego – obowiązujące zalecenia
Musiał K., Lipert A.
25. Wpływ treningu aerobowego na stres oksydacyjny u chorych na stwardnienie rozsiane w postaci
wtórnie postępującej
Miller E.1,2, Włodarczyk J.2, Wachowicz B.3, Saluk J.3
1
Zakład Medycyny Fizykalnej Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2 Oddział Rehabilitacji Neurologicznej III Miejski
Szpital im. K. Jonschera w Łodzi, 3 Zakład Biochemii Ogólnej Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska
Uniwersytetu Łodzkiego
26. Stosowanie kanabinoidów przez sportowców w Polsce
Jarek A., Chajewska K., Wójtowicz M., Pasik M., Stańczyk D., Szczepańska B., Wójcikowska-Wójcik B.,
Zalewska Z., Kwiatkowska D., Pokrywka A.
27. Aktywny senior to zdrowszy senior
Stocka J., Nowacka K., Stocka B., Siminska J., Hagner W., Hagner-Derengowska M.
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz
23
28. Podologia jako narzędzie medycyny pomocne przy diagnozowaniu i leczeniu chorób, urazów oraz
pielęgnacji stóp i stawu skokowo-goleniowego w sporcie i w tańcu
Katiełkina J., Kaczmarczyk D., Lochyński St.
Wyższa Szkoła Fizjoterapii z siedzibą we Wrocławiu, Instytut Kosmetologii
29. Wczesne wyniki leczenia całkowitych uszkodzeń ścięgna Achillesa metodą małoinwazyjną
zestawem ACHILLON
Sikora A., Pruszyński P., Zieliński P., Rogaczewski J., Wójcicki P.
105 Szpital Wojskowy Przychodnią SPZOZ w Żarach
30. Ocena wyników leczenia pacjentów po częściowej meniscektomii implantami łąkotek
Słynarski K, Deszczyński J.M., Jopowicz R.
Centrum Medyczne Lekmed, Warszawa, Świetlików 3
31. Aktywność sportowa pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego po osteotomii
podkolanowej iBalance
Słynarski K., Deszczyński J.M., Jopowicz R.
32. Analiza parametrów spondylometrycznych odcinka lędźwiowego kręgosłupa u zawodników
wyczynowo uprawiających sporty wytrzymałościowe
Ogurkowska M. B., Kawałek K.
Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
33. Zastosowanie krioterapii ogólnej w medycynie sportowej; Doświadczenia i perspektywy rozwoju
Zimmer K.
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Zakład Medycyny Sportowej
34. Urazowość młodych bramkarzy piłki nożnej Błażkiewicz
A. S.1, Białostocki A.2
1
AWF J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Rehabilitacji, Katedra Fizjoterapii, 2 Klub Piłkarski Legia Warszawa
35. Urazy sportowe w grach zespołowych
Zaleski A., Wall A., Widuchowski J.
36. Rola podejmowanej aktywności fizycznej u sportowców po urazie czaszkowo-mózgowym
Pietkun K., Nowacka K, Siminska J., Hagner W., Siedlecki Z.
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
37. Obrażenia narządu wzroku i aparatu ochronnego w sporcie
Bugajska-Abramek E., Paczkowska P., Andrzejak A.
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy we Wrocławiu Klinika Okulistyki
Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu im. Mikulicza- Radeckiego
38. Izolowany uraz nosa u piłkarza powikłany krwiakiem przegrody nos Krwiak małżowiny usznej
u zapaśnika-opis przypadków
Lepka P., Kusiński M., Inglot J.
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu
39. Skurczowe ciśnienie tętnicze w czasie próby wysiłkowej u młodych sportowców w wieku 10-18 lat
Szmigielska K., Szmigielska-Kapłon A., Jegier A.
Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Hematologii, Uniwersytet Medyczny
w Łodzi
40. Nordic walking jako aktywność fizyczna dla osób otyłych
Stocka J., Simińska J., Stocka B., Nowacka K., Hagner W., Hagner-Deremgowska M.
Collegium Medicum Bydgoszcz, Wyższa Szkoła Bydgoszcz.
41. Rola aktywności fizycznej w cukrzycy typu II
Simińska J., Stocka J. , Stocka B., Pietkun K., Nowacka K., Płócienniczak L., Hagner W.
Collegium Medicum Bydgoszcz.
42. Metabolizm mleczanu oceniany w teście stopniowanego wysiłku do odmowy przeprowadzonym
przed i po 30-godzinnym wysiłku fizycznym połączonym z brakiem snu
Ziemba A.1, Mikulski T.1, Krzemiński K.1, Kozacz A.1, Zwolińska M.2, Dąbrowski J.1, Bogdan A.2
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Kossakowskiego PAN, Zakład Fizjologii Stosowanej,
Warszawa, 2 Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
24
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 1
STRESZCZENIA / ABSTRACTS
Sesja 1 / Session 1
Fizjologia i biochemia wysiłku fizycznego cz. I
Physiology and biochemistry of physical exercise, Part I
WYBRANE ZAGADNIENIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO W NIEDOTLENIENIU
WYSOKOŚCIOWYM
Krzysztof Mazurek1, Piotr Żmijewski2
Katedra Nauk Biomedycznych Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie
2
Zakład Fizjologii Instytut Sportu w Warszawie
1
Hipoksemia wysokościowa, wywołuje natychmiastowe reakcje dostosowawcze na drodze odruchowej oraz
dłuższe procesy adaptacyjne na drodze humoralnej i metabolicznej. Szybka odpowiedź na ostry stres wysokościowy wyraża się hiperwentylacją i zwiększonym przepływem krwi przez aktywne tkanki, wzrostem wydzielania katecholamin i wzrostem napięcia układu współczulnego, co wpływa na zwiększenie oporu obwodowego,
przyspieszenie częstości skurczów serca i zwiększenie ciśnienia tętniczego. Długotrwałą tolerancję wysiłku
do hipoksji wysokościowej kształtują: regulacja równowagi kwasowo-zasadowej, zwiększona erytropoeza i synteza hemoglobiny oraz korzystne zmiany w lokalnym krążeniu krwi i tlenowej funkcji komórek oraz podwyższona aktywność układu współczulnego. Stopniowe zmniejszenie objętości osocza oraz zwiększenie oporu obwodowego prowadzi do redukcji objętości wyrzutowej serca a podwyższone napięcie układu parasympatycznego
redukuje maksymalne wartości częstości skurczów serca, w efekcie prowadzi to do stopniowego obniżenia pojemności minutowej. Wraz z ekspozycją na wysokość, koszt energetyczny pracy rośnie. W wysiłkach krótkotrwałych, anaerobowych, wpływ wysokości na koszt energetyczny wysiłku, jest stosunkowo niewielki. Natomiast
wraz z wydłużaniem czasu pracy bilans energetyczny zmienia się na niekorzyść wysiłków w hipoksji. Już od wysokości około 589 m następuje redukcja utlenowania krwi tętniczej i zmniejszenie maksymalnego pochłaniania
tlenu, o 7-9% na każde 1000m wysokości aż do 6300 m, od tej wysokości spadek VO2max następuje szybciej,
w sposób nieliniowy. Osoby z wysoką wydolnością aerobową podczas ekspozycji na wysokość mogą być bardziej wrażliwe na hipoksję. Wysokość wywołująca istotną stymulację EPO a nie stwarzająca zagrożenia wystąpienia ostrej choroby wysokościowej i przetrenowania, wynosi od 1500-3000m, optymalny okres ekspozycji
określa się na 2-4 tygodnie. Trzy podstawowe modele treningu w hipoksji wysokościowej:: 1) żyj wysoko i trenuj wysoko (LH + TH), 2) żyj wysoko i trenuj nisko (LH + TL), i 3) żyj nisko i trenuj wysoko (LL + TH). Model LH-TH prowadzi do zwiększenia masy hemoglobiny ale ogranicza wielkość obciążeń treningowych w stosunku
do poziomu morza. Interwałowa ekspozycja na hipoksję (LH-TL) stymuluje zwiększenie pojemności tlenowej
krwi i umożliwia trening o wysokiej intensywnosci. Sztuczne warunki hipoksji, w ocenie komisji medycznej WADA, przy stosowaniu odpowiedniej aparatury oraz symulacji umiarkowanej wysokości nie zwiększają ryzyka
utraty zdrowia. Natomiast pod względem etycznym powinny być oceniane jako ryzykowne dla idei sportu.
CHOSEN ISSUES OF PHYSICAL EFFORT IN ALTITUDE HYPOXIA
Krzysztof Mazurek1, Piotr Żmijewski2
Department of Biomedical Science Józef Piłsudski Physical Education Academy in Warsaw
2
Department of Physiology Sport Institute in Warsaw
1
Altitude hypoxia causes immediate adaptive reactions of the reflexes and longer adaptive processes in a metabolic pathway as well as humoral regulations. Fast response to acute altitude stress is expressed by hyperventilation and increased blood flow over active tissue, increased catecholamine secretion and increased sympathetic system tension, which increases peripheral resistance and blood pressure and accelerates heart rate.
Prolonged tolerance of physical effort in altitude hypoxia is affected by: regulation of buffering balance, increased erythropoietic effects and hemoglobin synthesis, beneficial changes in local blood circulation and oxygenic cells function as well as by raised sympathetic system activity. Gradual decrease of plasma volume and in-
25
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 2
crease in total peripheral resistance lead to reduction in stroke volume, whereas increased tension of parasympathetic system reduces maximal heart rate, which leads to gradual reduction of cardiac output. Energetic cost
of work increases along with the exposition to altitude. During short anaerobic exercises the effect of altitude on
energetic cost is relatively unimportant. However, along with prolonged time of work, energetic outcome changes unfavorably in hypoxia. From the altitude of about 589 m up the reduction in arterial blood oxygenation begins and VO2max starts to decrease by 7-9% with each 1000m of altitude up to 6300m, where VO2max starts
to drop faster, in a nonlinear way. People with high aerobic fitness during their exposition to altitude may be more susceptible to hypoxia. The altitude which causes a significant EPO stimulation, but does not develop the risk
of acute mountain sickness and overtraining, amounts to 1500-3000m, whereas the optimal time of exposition
is defined as 2-4 weeks. There are three basic training models in altitude hypoxia: 1) live high and train high
(LH + TH), 2) live high and train low (LH + TL), and 3) live low and train high (LL + TH). LH-TH model leads to
increased hemoglobin mass but restricts the capacity of training load in comparison with the sea level. Interval
exposition to hypoxia (LH-TL) stimulates augmentation of blood oxygen capacity and enables high intensity
training. Artificial conditions of hypoxia, when proper devices and moderate altitude are simulated, in WADA medical commission’s opinion, do not increase the risk of health damage. Nevertheless, according to WADA criterion, ethical issues should be considered as violation to spirit of sport.
WPŁYW TRENINGU WYSOKOŚCIOWEGO NA WYDOLNOŚĆ TLENOWĄ
KOLARZY SZOSOWYCH
Ryszard Zdanowicz, Michał Starczewski, Elżbieta Grądzka, Grażyna Soćko
Instytutu Sportu w Warszawie, Zakład Fizjologii
Wprowadzenie i cel pracy. Przeprowadzono badania w celu określenie kierunku i wielkości zmian adaptacyjnych u kolarzy szosowych pod wpływem treningu wysokościowego. Obserwacje obejmowały okres bezpośredniego przygotowania do startu w Mistrzostwach Europy.
Materiał i metoda. Badaniami objęto 13 kolarzy kadry narodowej w wieku 17-22 lat, którzy uczestniczyli
w zgrupowaniu wysokościowym (Livigno, Włochy). Zawodnicy mieszkali 3 tygodnie na wysokości 1900 m, a trenowali na wysokościach 1800-2200 m npm. Testy wysiłkowe wykonano przed wyjazdem, w trakcie pobytu (dwukrotnie) oraz po powrocie ze zgrupowania (dwukrotnie). Zastosowano wysiłek stopniowany na ergometrze kolarskim Cyclus2. Określono reakcje fizjologiczne organizmu na obciążenie maksymalne (Wmax) oraz na poziomie progu tlenowego (W-AT2; 2 mmol/l) i progu beztlenowego (W-AT4; 4 mmol/l). Na podstawie zależności pomiędzy zmianami częstości skurczów serca (HR) i stężenia mleczanu (Lac) określono zakresy intensywności
obciążeń treningowych.
Wyniki. Wyjściowy test na nizinie ujawnił następujące wartości wskaźników wydolności tlenowej. Obciążenie maksymalne: Wmax 5,85±0,45 W/kg; VO2max 72±5 ml/kg/min; HRmax 192±5 sk/min. Próg tlenowy: W-AT2
3,68±0,43 W/kg; HR-AT2 156±6 sk/min. Próg beztlenowy: W-AT4 4,63±0,38 W/kg; HR-AT4 174±6 sk/min. W warunkach wysokościowych nastąpiło statystycznie istotne obniżenie wskaźników wydolności: Wmax (-5% p<0,01),
VO2max (-4% p<0,05), W-AT2 (-10% p<0,01), W-AT4 (-7% p<0,01). Nie stwierdzono istotnych zmian HRmax (0,4%
p=0,246). Po zejściu z gór zanotowano statystycznie istotny wzrost Wmax (6% p<0,01) oraz powrót do stanu
wyjściowego pozostałych wskaźników.
Wnioski. Pozytywny efekt treningu wysokościowego stanowił wzrost maksymalnej zdolności wysiłkowej.
Odnotowano znaczne zróżnicowanie w przebiegu fizjologicznej adaptacji u poszczególnych kolarzy.
* Projekt badawczy finansowany przez Ministerstwo Sportu i Turystki, wykonany we współpracy z Polskim Związkiem Kolarskim.
EFFECTS OF ALTITUDE TRAINING ON AEROBIC CAPACITY IN ROAD CYCLISTS
Ryszard Zdanowicz, Michał Starczewski, Elżbieta Grądzka, Grażyna Soćko
Institute of Sport, Department of Physiology, Warsaw
Wprowadzenie i cel pracy. The aim of the study was to evaluate the physiological adaptation to altitude training in road cyclists. Observations were conducted during pre-competitive phase for European Championships.
Materiał i metoda. The study involved 13 road cyclist of the national team at the age of 17-22 years, who
participated in the altitude training camp (Livigno, Italy). The cyclist were staying at altitude of 1900 m for 3 weeks, while training was conducted at 1800-2200 m. Exercise tests were performed before, during (twice) and
26
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 3
after training camp (twice). Graded exercise test to exhaustion on a bike ergometer Cyclus2 was applied. The
physiological responses at maximum load (Wmax), aerobic threshold (W-AT2; 2 mmol/l lactate) and anaerobic
threshold (W-AT4; 4 mmol/l lactate) were estimated. The relationship between changes of heart rate (HR) and
lactate (Lac) was used to establish training intensity zones.
Wyniki. The initial test performed at lowland revealed the following values of aerobic capacity indices. Maximum load: Wmax 5.85±0.45 W/kg; VO2max 72±5 ml/kg/min; HRmax 192±5 b/min. Aerobic threshold: W-AT2 3.68±
0.43 W/kg; HR-AT2 156±6 b/min. Anaerobic threshold: W-AT4 4.63±0.38 W/kg; HR-AT4 174±6 b/min. At altitude a statistically significant decrease in aerobic capacity indices was noticed. Wmax (-5% p<0.01), VO2max (-4% p<0.05),
W-AT2 (-10% p<0.01), W-AT4 (-7% p<0.01). There were no significant changes in HRmax (0.4% p=0.246). After
descending from the mountains there was a statistically significant increase in Wmax (6%, p <0.01) and reversion of the remaining indicators to baseline.
Wnioski. The increase in the maximum cycling performance was a positive effect of altitude training. There
has been a considerable variation in the course of physiological adaptation in individual cyclists.
* A research project funded by the Ministry of Sport and Tourism, made in collaboration with the Polish Cycling
Federation.
WPŁYW HIPOKSJI NORMOBARYCZNEJ NA STĘŻENIE EPO I WSKAŹNIKÓW
PRZEMĘCZENIA/PRZETRENOWANIA U SPORTOWCÓW
Anna Kasperska1, Tomasz Mikulski2, Ewa Ziemann3, Tomasz Grzywacz3, Agnieszka Zembroń-Łacny1
Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp., Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
2
Instytut Medycyny Doświadczalnej im. Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
3
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
1
Wprowadzenie i cel pracy: Trening hipoksyjny metodą przerywaną (ang. Intermittent Hypoxic Training,
IHT) polega na naprzemiennym oddychaniu powietrzem o obniżonej (hipoksja) i normalnej (normoksja) zawartości tlenu. Jest jedną z metod stosowanych w sporcie wyczynowym w celu poprawy zdolności wysiłkowych
(Millet et al. Sports Med 2010). Ekspozycja organizmu na hipoksję zwiększa wytwarzanie nadtlenku wodoru
(H2O2) i tlenku azotu (NO) oraz erytropoetyny (EPO), które stymulują adaptację do wysiłku fizycznego (Vogt &
Hoppeler Prog Cardiovasc Dis 2010). Z drugiej strony ostra hipoksja może nasilić uszkodzenia tkanek i procesy zapalne związane ze stanem przemęczenia/przetrenowania (NFO/OTR) sportowców (Clanton J Appl Physiol
2007). Celem badań było poznanie wpływu 5-dniowego cyklu IHT na dynamikę zmian stężenia EPO i związku
z generacją H2O2/NO oraz zmian wskaźników NFO/OTR u zapaśników w stylu klasycznym.
Materiał i metoda: W badaniach wzięło udział 13 zawodników podczas zgrupowania w okresie przygotowawczym (COS Spała). 6-osobowa grupa zawodników uczestniczyła w 5-dniowym cyklu IHT przeprowadzonym
przy pomocy hipoksykatora GO2Altitude. Grupę kontrolną stanowiło 7 zawodników, uczestniczących wyłącznie
w treningach sportowych. We krwi oznaczono stężenie H2O2, NO i nitrotyrozyny (Nitro) oraz poziom wskaźników
hematologicznych (retikulocyty, RBC, Hb i Htc). Codziennie przeprowadzano pomiary stężenia EPO. Oznaczono także poziom wskaźników przemęczenia i przetrenowania, jak stężenie cytokin pro-zapalnych (IL-1β i TNFα),
białka C-reaktywnego (hsCRP), kwasu moczowego (UA) i aktywność kinazy kreatynowej (CK).
Wyniki: Trening hipoksyjny istotnie zwiększył stężenie H2O2 i NO, ale obniżył stężenie Nitro, co świadczy
o większej biodostępności tlenku azotu. Stężenie EPO wzrosło po dwóch sesjach IHT, następnie obniżyło się
do wartości wyjściowych. Nie zaobserwowano zmian poziomu wskaźników hematologicznych. Natomiast wykazano istotny wzrost stężenia IL-1β, TNFα, hsCRP, UA i aktywność CK w grupie poddawanej IHT, w porównaniu
do kontroli.
Wnioski: 5-dniowy cykl IHT połączony z treningiem zapaśniczym indukuje wzrost wytwarzania H2O2 NO
i EPO, co może mieć pozytywny wpływ na adaptację do wysiłku fizycznego. Z drugiej strony IHT nasila uszkodzenie mięśni i procesy zapalne, tym samym zwiększa ryzyko wystąpienia przemęczenia i przetrenowania
u sportowców.
Dziękujemy Ryszardowi Wolny, Włodzimierzowi Zawadzkiemu oraz Polskiemu Związkowi Zapaśniczemu za
współpracę i możliwość realizacji projektu finansowanego z grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
(N/NZ7/05282).
27
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 4
EFFECT OF NORMOBARIC HYPOXIA ON EPO CONCENTRATION
AND OVERREACHING/OVERTRAINING MARKERS IN ATHLETES
Anna Kasperska1, Tomasz Mikulski2, Ewa Ziemann3, Tomasz Grzywacz3, Agnieszka Zembroń-Łacny1
Faculty of Physical Culture Gorzow Wlkp., University School of Physical Education Poznan
2
Mossakowski Medical Research Center, Polish Academy of Sciences Warsaw
3
University of Physical Education and Sport Gdansk.
1
Introduction and aim: Intermittent hypoxic training (IHT) involves alternate breathing with reduced (hypoxia) and normal (normoxia) oxygen content in the air. IHT is one of the methods used in professional sports to
improve physical performance (Millet et al. Sports Med 2010). Systemic exposure to hypoxia increases the production of hydrogen peroxide (H2O2), nitric oxide (NO) and erythropoietin (EPO), which stimulates the adaptation to physical exercise (Vogt & Hoppeler Prog Cardiovasc Dis 2010). However, acute hypoxia may increase
tissue damage and inflammation associated with non-functional overreaching/overtraining state (NFO/OTR) in
athletes (Clanton J Appl Physiol 2007). The aim of the study was to investigate the effect of 5-day IHT cycle on
the dynamics of changes in the EPO concentration and the relationship with the generation of H2O2/NO and markers NFO/OTR in Greco-Roman wrestlers.
Materials/ Methods: The study involved 13 wrestlers during training camp in preparatory period (COS Spała). Six athletes participated in a 5-dayIHT cycle with the use of a hypoxicator GO2Altitude. Seven wrestlers participated in wrestling training (control). In the blood, H2O2, NO, nitrotyrosine (Nitro) and hematological markers
(Reticulocytes, RBC, Hb and Htc) were determined. EPO level was measured every day of IHT. Moreover, the
levels of NFO/OTR markers such as pro-inflammatory cytokines (IL-1β i TNFα), C-reactive protein (hsCRP), uric
acid (UA) and creatine kinase (CK) were determined.
Results: Hypoxic training significantly increased H2O2 and NO but decreased Nitro concentration, which indicates a higher bioavailability of nitric oxide. EPO concentration increased after two IHT sessions and then decreased to baseline level. There were no changes in hematological markers levels. However, IL-1β, TNFα,
hsCRP, UA and concentrations of CK activity increased significantly after IHT compared to control.
Conclusion: 5-day IHT cycle with wrestling training enhanced H2O2, NO and EPO synthesis, which could
have a positive effect on adaptation to physical exercise. On the other hand, IHT increased muscle damage and
inflammation, which could increase the risk of NFO/OTR.
We are grateful for successful cooperation with Ryszard Wolny and Włodzimierz Zawadzki as well as Polish
Wrestling Federation. This study was supported by a grant from the Ministry of Science and Higher Education
Poland (N/NZ7/05282).
OCENA METABOLICZNA I HORMONALNA TRENINGU SPRINTERSKIEGO
B. Opaszowski1,2, S. Kędra2, Z Obmiński1, B. Długosielska2, E. Jówko2
Instytut Sportu w Warszawie,
2
WWFiS AWF w Białej Podlaskiej
1
Wprowadzenie i cel pracy. Wysiłek fizyczny wywołujący stan ostrej kwasicy metabolicznej mleczanowej
jest silnym stymulatorem wyrzutu hormonów. Dotyczy to szczególnie kortyzolu i hormonu wzrostu. Stąd celem
przeprowadzonych badań jest ocena reakcji metabolicznej i hormonalnej na trening sprinterski wykonywany
w warunkach naturalnych.
Materiał i metoda. Obserwacjom poddano trening sprinterski o charakterze wytrzymałości szybkościowej,
trwający 1 godz, realizowany przez grupę 6 mężczyzn i 4 kobiety. Struktura treningu była jednakowa dla mężczyzn i kobiet. W próbkach krwi pobranej z płatka ucha przed treningiem, po treningu w 3 minucie wypoczynku biernego, oraz po nocnej restytucji (rano) met. immunoenzymatycznymi (wg zestawów ELISA, Eurogenetics,
Niemcy) oznaczano stężenie hormonu wzrostu (GH), testosteronu (T) i kortyzolu (C). Stężenie kwasu mlekowego (LA) oznaczano wg gotowych zestawów Lange (Niemcy). Obliczono wskaźnik równowagi anaboliczno-katabolicznej (T/C).
Wyniki. Powtarzane wysiłki sprinterskie (w cz. głównej treningu) w formie maksymalnego biegu 5x100 m,
z przerwami 5-6 minutowymi, spowodowały wysokie, znamiennie statystycznie (p < 0,05) istotne przyrosty mleczanu oraz hormonu wzrostu (GH) i kortyzolu. Stwierdzono istotne releacje pomiędzy powysiłkowym stężeniem
mleczanu a GH (r = 0,867; p < 0,05). W przypadku kobiet potreningowe stężenia GH były mniejsze u kobiet aniżeli u mężczyzn, odpowiednio u kobiet 10,9 ng/ml a u mężczyzn 29,9 ng/ml (p < 0,02). Wysiłek treningowy spo-
28
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 5
wodował istotny (p < 0,05) spadek wskaźnika T/C: średnio z wartości przed treningiem 4,9±2,05 do 3,7±2,06
po treningu i 3,0±0,79 na drugi dzień rano.
Wnioski. Realizowany trening sprinterski oparty na przemianach glikolityczno-mleczanowych wywołał istotne zmiany w zaburzeniach równowagi anaboliczno-katabolicznej. Dobowy wypoczynek po treningu, w świetle
zmian wskaźnika T/C ujawnił brak pełnej restytucji.
ASSESSMENT OF METABOLIC AND HORMONAL RESPONSES TO SPRINT
TRAINING
B. Opaszowski1,2, S. Kędra2, Z Obmiński1, B. Długosielska2, E. Jówko2
Institute of Sport, Warsaw;
2
Faculty of Physical and Sport Education, Biała Podlaska
1
Introduction and objectives. An exertion which induces state of acute metabolic acidosis is considered as
a strong stimulus of hormonal secretion. Especially, it refers to the behaviors of the growth hormone and cortisol, hence, this study aimed to investigate metabolic and hormonal responses to sprint training conducted in
a field condition.
Material and methods. Endurance-velocity sprint training lasting an hour, of the same structure for both sexes
has been studied among 6 men and 4 women. Capillary blood from earlobe was sampled prior to the training session, whithin the third minute of passive rest and in the morning, after overnight recovery. Serum growth hormone
(GH), testostrone (T), cortisol (C) were determined using ELISA-kits (DRG – GERMANY). Blood lactate (LA) was determined by the kit of LANGE-GERMANY. The index of anabolic-catabolic equlibrioum (T/C) was also calculated.
Results. Repeated sprint bouts, 5x100 m separated by 5-6 minutes” intermissions caused significant
(p<0.05) increments of LA, GH and C. Significant, linear correlation (r= 0.867: p < 0.05) between post-exertion
GH and LA was found. In females mean post training growth hormone level was lower (10.9 ng/ml) than that
noted in the male group (29.9 ng/ml, p<0.02). The training session brought about significant (p < 0,05) decrease of T/C ratio, on average from 4,9±2,05 before training to 3,7±2,06 directly after it and to 3,0±0,79 in the morning next day.
Conclusions. The utilized sprint training was based on glycolytic-lactate metabolism and it induced significant changes in the state of anabolic-catabolic equilibrium. Changes in T/C index, especially the ones following
overnight recovery revealed lack of full post training sprint recovery.
ZMIANY POZIOMU WSKAŹNIKÓW STRESU OKSYDACYJNEGO ORAZ
RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ U KOBIET I MĘŻCZYZN PO
MAKSYMALNYM WYSIŁKU FIZYCZNYM
Magdalena Więcek1,2, Marcin Maciejczyk1, Jadwiga Szymura3, Zbigniew Szyguła1
1
Instytut Nauk Biomedycznych, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
2
Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Krakowska Akademia im. A. Frycza Modrzewskiego
3
Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Wstęp. Stres oksydacyjny może być wynikiem wzmożonego tempa resyntezy ATP podczas wysiłku fizycznego. Celem badań było porównanie powysiłkowych zmian statusu prooksydacyjno-antyoksydacyjnego osocza
krwi u kobiet i mężczyzn oraz powysiłkowych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.
Metodyka. W badaniach uczestniczyło 10 kobiet i 10 mężczyzn w wieku 19-23 lat, o prawidłowej strukturze
ciała, aktywnych fizycznie, ale nietrenujących. Badane osoby wykonały laboratoryjny test biegowy o stopniowo
wzrastającym obciążeniu aż do odmowy. W teście wyznaczono wartości maksymalne minutowego poboru tlenu i częstości skurczów serca. Przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu testu wysiłkowego pobrano krew
i oznaczono poziom wskaźników równowagi kwasowo-zasadowej, stężenie mleczanu, poziom całkowitego statusu oksydacyjnego (TOS), całkowitego statusu antyoksydacyjnego (TAS) oraz stężenie kwasu moczowego.
Wyniki. W obu porównywanych grupach wysiłek testowy wywołał istotne zmiany w zakresie wszystkich analizowanych wskaźników równowagi kwasowo-zasadowej oraz stężenia mleczanu, przy czym zmiany te były większe u mężczyzn. U mężczyzn stwierdzono istotny powysiłkowy wzrost poziomu TOS, natomiast u kobiet stwierdzono istotny powysiłkowy wzrost poziomu TAS oraz stężenia kwasu moczowego we krwi. Stwierdzono istotną dodatnią zależność pomiędzy wyjściowym poziomem TAS i istotną ujemną zależność pomiędzy wyjściowym poziomem
TOS, a wydolnością badanych. Stwierdzono również istotną dodatnią zależność pomiędzy wysiłkowym przyrostem
poziomu całkowitego statusu oksydacyjnego, a wysiłkowym przyrostem stężenia mleczanu i luki anionowej.
29
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 6
Wnioski. Wysiłek fizyczny o maksymalnej intensywności powoduje przesunięcie równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej w kierunku reakcji utleniania, aktywując jednocześnie układ antyoksydacyjny. Nasilenie
zmian równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej jest różne u kobiet i mężczyzn co wynika z zależności od
wydolności fizycznej i stopnia zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Lepsza wydolność fizyczna sprzyja
zachowaniu równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej osocza w spoczynku.
Słowa kluczowe: różnice międzypłciowe, wydolność fizyczna, stres oksydacyjny, równowaga kwasowo-zasadowa
Badania zostały zrealizowane w ramach projektu N N404 071240 finansowanego przez Narodowe Centrum
Nauki (NCN), oraz w ramach badań statutowych AWF: projekt 267/IFC/2010
THE CHANGES IN INDICATORS OF OXIDATIVE STRESS AND ACID-BASE
BALANCE IN WOMEN AND MEN AFTER MAXIMAL EFFORT
Magdalena Więcek1,2, Marcin Maciejczyk1, Jadwiga Szymura3, Zbigniew Szyguła1
1
Institute of Biomedical Science, University School of Physical Education, Krakow, Poland
2
Faculty of Health and Medical Sciences, Andrzej Frycz Modrzewski, Krakow University, Poland
3
The Department of Clinical Rehabilitation, University School of Physical Education, Krakow, Poland
Introduction and aim. The oxidative stress could result from an increase of ATP resynthesis during exercise. The purpose of the study was to compare of post-exercise changes in prooxidative-antioxidative status in
women and men and post-exercise disturbances in acid-base balance.
Materials/Methods. 10 women and 10 men with proper body composition participated in the study (physically
active, but untrained). The participants performed a graded test until exhaustion on mechanical treadmill and maximal oxygen uptake and heart rate were determined in this test. Before and after graded test, the indicators of acid-base balance, lactate, urine acid, total oxidative status (TOS) and total antioxidative status (TAS) were measured.
Results. Both in women and men, the maximal effort caused significant changes in all measured indicators,
but the changes were higher in men. There was significant post-exercise increase in TOS in men, but in women
significant post-exercise increase in TAS and lactate were observed. Significant, positive correlation between
maximal oxygen uptake and initial TAS was observed; significant, negative correlation between maximal oxygen uptake and initial TOS was observed. A significant positive correlation between increase in TOS during
exercise and lactate and anion gap increase in graded test was noted.
Conclusions. Maximal effort moves prooxidative-antioxidative balance toward oxidation. Intensification of
changes in prooxidative-antioxidative balance is different in women and men and depends on physical capacity and amount of acid-base balance disturbances. Better physical capacity helps to maintain prooxidative-antioxidative balance of blood plasma at rest.
Key words: gender differences, physical capacity, oxidative stress, acid-base balance
This research was supported by Polish National Science Center (NCN), grant no.: N N404 071240, awarded to
Zbigniew Szyguła, and grant no 267/IFC/2010 (AWF Kraków)
WPŁYW REGULARNEGO TRENINGU WIOŚLARSKIEGO NA SPOCZYNKOWE
STĘŻENIA WE KRWI KORTYZOLU, ANDROGENÓW I HORMONÓW
REPRODUKCYJNYCH U MŁODYCH KOBIET
Zbigniew Obmiński, Krystyna Burkhard-Jagodzińska, Beata Szczepańska
Instytut Sportu, Warszawa, Polska
Wprowadzenie i cel pracy. Trening wytrzymałościowy o dużej objętości może hamować hormonalną funkcję jajników u dorosłych kobiet. Celem pracy była weryfikacja hipotezy, że trening wioślarski wpływa na hormonalny status we krwi u dziewcząt.
Materiał i metody. Badania objęły 22 dziewczęta w wieku 14-15 lat, o średniej masie ciała 60.0 kg, średnim
wzroście 170 cm, uczennic Szkoły Mistrzostwa Sportowego trenujących wioślarstwo w wymiarze 5 sesji treningowych w tygodniu (RG), oraz 23 dziewcząt w tym samym wieku stanowiących grupę kontrolną (CG) o średniej masie 52.2 kg, średnim wzroście 162 cm, praktykujących dwie 1-godzinne lekcje ćwiczeń w tygodniu. Kortyzol (C), testosteron (T), siarczan dwuhydroepiandrosteronu (DHEA-S), estradiol (E), progesteron (P) oraz glo-
30
S1a:Layout 1 2013-11-06 09:11 Strona 7
bulinę wiążąca hormony płciowe (SHBG) oznaczono w spoczynkowej surowicy uzyskanej z próbek krwi żylnej
pobranej tego samego dnia rano (8: 00) i w południe (12: 00). Tkankę tłuszczową oznaczono na podstawie pomiarów fałdów skórnych.
Wyniki. Lutealną fazę cyklu stwierdzono u jednej trzeciej osób z grupy RG i CG. W grupie RG stwierdzono
znacząco niższe średnie spoczynkowe, poranne stężenia C (421 vs 556 nmol/L) i T (1.9 vs 2.5 nmol/L) ale wyży średni poziom DHEA-S (3.8 vs 3.0 μmol/L). Znacząco wyższe średnie poziomy hormonów płciowych (P i E)
odnotowano dla fazy lutealnej w grupie CG. W obu grupach podobny był średni poziom SHBG i wiek menarche. Zaskakująco, RG prezentowała większą tkankę tłuszczową (22.3 vs15.9%) oraz wyższy średni poziom
E w fazie lutealnej (252 vs 215 pmol/L).
Wniosek. Trening wioślarski obniża u młodych kobiet lutealny P i E oraz C i T w całym cyklu, podczas gdy
wartość T/C nie zależy od tych ćwiczeń.
THE EFFECT OF REGULAR ROWING TRAINING ON RESTING BLOOD CORTISOL,
ANDROGENS AND REPRODUCTIVE HORMONES LEVELS IN YOUNG FEMALES
Zbigniew Obmiński, Krystyna Burkhard-Jagodzińska, Beata Szczepańska
Institute of Sport, Warsaw, Poland
Introduction and aim. Endurance training of high volume may suppress ovarian function in adult female
athletes. The purpose of this study was to verify the hypothesis that rowing training affects the hormonal status
at rest in blood among girls.
Material and methods. The study comprised 22 girls, aged 14-15y, mean body mass 60.0 kg, mean height 170 cm, students of the School of Sport Championships practising 5 rowing training sessions/week (RG)
and 23 age-matched girls as a control group (CG), of mean body mass 52.2, mean height 162 cm, practising
two 1h lessons of exercise per week. Cortisol (C), testosterone (T), dihydroepiandrosterone sulphate (DHEA-S), estradiol (E), progesterone (P), and sex hormone binding globulin (SHBG) were determined in a rest serum
obtained from venous blood samples drawn twice on the same day in the morning (08: 00 am) and at noon
(12: 00). By the measurement of skin folds fat tissue was determined.
Results. Luteal phase was found in one third subjects of RG and RG. RG demonstrated significantly lower
mean morning levels of C (421 vs. 556 nmol/L) and T (1.9 vs 2.5 nmol/L) but higher mean DHEAS (3.8 vs 3.0
μmol/L). Significantly higher levels of reproductive hormones (E and P) in luteal phase were found in CG. In both
groups SHBG and age of menarche were alike. Surprisingly, RG showed significantly higher fat tissue (22.3
vs15.9%) and higher mean follicular E (252 vs 215 pmol/L).
Conclusion. Among young female rowing training lowers luteal P and E as well as T and C in a whole cycle while T/C ratio is not influenced by that training.
31
S2a:Layout 1 2013-11-06 09:13 Strona 1
Sesja 2 / Session 2
Podologia w sporcie
Podology in sport
ZASTOSOWANIE METOD DIAGNOSTYKI PODOSKOPOWEJ W KOREKCJI
DYSFUNKCJI STAWU SKOKOWEGO I STOPY
Maciej Nowak, Martyna Nowak
Centrum Medycyny Sportowej DYNASPLINT Poznań
Wprowadzenie i cel pracy. Wzrastająca liczba ludzi aktywnych ruchowo oraz coraz większe wymagania co
diagnostyki i korekcji dysfunkcji czynnościowych u sportowców wysokiego wyczynu, zmuszają nas do szukania
precyzyjnych odpowiedzi na pytania dotyczące roli biomechaniki stawów skokowych i stopy i wpływu ich dysfunkcji na pracę całego narządu ruchu.Celem pracy jest pokazanie pierwotnych i wtórnych zaburzeń biomechanicznych w obrębie narządu ruchu zależnych od patologii w stawie skokowym. Obiektywna funkcjonalna ocena osi biomechanicznej i metody korekcji są próbą zaproponowania algorytmu postępowania w zadurzeniach
czynnościowych i pourazowych w obrębię stawu skokowego i stopy. Wskazano na psychologiczne aspekty prawidłowej diagnostyki dla lepszego procesu usprawniania po urazach.
Materiał i metoda. Do badań wykorzystano tradycyjny podoskop diagnostyczny, jako alternatywna propozycje wykorzystano podoskop elektroniczny z komputerowa oceną wybranych parametrów diagnostycznych
i podoskop czynnościowej oceny osi biomechanicznej stawu skokowego. Badania uzupełniono wykonaniem testów funkcjonalnych. Wg Formthotics Medical Systems. Badania przeprowadzono na grupie ponad 200 sportowców i ludzi a znacznym stopniu aktywności ruchowej
Wyniki. Uzyskanie obrazowych, obiektywnych wyników stopnia zaburzeń funkcjonalnych w obrębie stawów
skokowych pozwala na wczesne podjecie optymalnych metod leczenia. U 80% badanych uzyskano wyniki mówiące o nadmiernej pronacji jako przyczynie powstawania dysfunkcji narządowych zarówno w obrębie stopy jak
i sąsiadujących stawów. wykazano współzależność zaburzeń trakcji rzepki jak i pracy mięśni goleni w zależności od stopnia supinacji lub pronacji dolnego stawu skokowego.
Wnioski. Prawidłowa wczesna diagnostyka funkcjonalna z wykorzystaniem metod podoskopowej oceny
stabilności stawów skokowych i stopy w znaczącym stopniu wpływa na wybór metody leczenia i korekcji. Umożliwia wskazanie wtórnych przeciążeń w obrębie całego narządu ruchu. Podoskopia jako metoda porównawczych badań w sposób znaczący obrazuje postęp procesu leczenia i usprawniania. Jako metoda może być wykorzystywana również w trakcie zgrupowań sportowych.
APPLICATION OF PODOSCOPY DIAGNOSTICS IN THE CORRECTION OF ANKLE
AND FOOT DYSFUNCTIONS
Maciej Nowak, Martyna Nowak
DYNASPLINT Poznań Centre of Sports Medicine
Introduction and the aim of study. An increasing number of physically active people and growing demands
requiring diagnostics and correction of dysfunctions in highly professional athletes force us to seek precise answers to questions regarding the role of ankle and foot biomechanics and the effect of ankle and foot dysfunction on the functioning of the entire locomotor system. The aim of this study is to show primary and secondary
biomechanical dysfunctions of the locomotor system resulting from pathologies in the ankle. An objective functional assessment of the biomechanical axis and corrective methods are an attempt to suggest a management
algorithm for functional and post-traumatic disorders within the ankle and foot. Psychological aspects of proper
diagnostics were indicated to improve the process of post-traumatic rehabilitation.
Materials and methods. A traditional diagnostic podoscope was used in the study; alternatively, an electronic podoscope with computer assessment of the obtained diagnostic parameters and a podoscope for the functional assessment of ankle biomechanical axis were used. Tests were supplemented with functional tests according to Formthotics Medical Systems. The study was carried out on a group of 200 sportsmen and physically very active people.
Results. Obtaining graphic, objective results of the level of functional disorders in the area of the ankles allows for early implementation of optimal treatment. In 80% of patients, positive results were obtained, indicating
excessive pronation as the cause of dysfunction both in the foot and the adjacent joints. A correlation between
32
S2a:Layout 1 2013-11-06 09:13 Strona 2
disorders of patella traction and the functioning of shin muscles depending on the level of supination or pronation of the lower ankle joint was found.
Conclusions. Proper early functional diagnostics using podoscopic evaluation of the stability of the ankles
and feet has a great impact on the choice of the method of treatment and correction. It enables us to indicate
secondary overloads in the entire locomotor system. As a method of comparative tests, podoscopy significantly reflects the progress of treatment and rehabilitation. This method can also be used during sports camps.
WYBRANE WRODZONE ZABURZENIA BUDOWY STÓP, A UPRAWIANIE
SPORTÓW NARCIARSKICH
Joanna Stodolna-Tukendorf, Jerzy Stodolny
Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny NATURA, Busko-Zdrój
Według niektórych badaczy, w społeczeństwach cywilizowanych, ponad 80% osób ma jakiegoś rodzaju wady stóp. Należą do nich wady o różnym stopniu zaawansowania – zarówno bardzo poważne, wymagające korekcji operacyjnych, jak stopa końsko-szpotawa czy wrodzona stopa płasko-koślawa, jak i lżejsze, leczone zachowawczo korekcyjnie i fizjoterapeutycznie. Do tych ostatnich należą stopy płaskie i wydrążone, koślawe,
szpotawe, stopy z wadami będącymi kombinacjami powyższych zaburzeń czy z koślawością paluchów.
Zgodnie z aktualnymi doniesieniami, poza zaburzeniami wspomnianymi powyżej, istnieje poważna populacja osób z wadami stóp o charakterze subklinicznym. Ponieważ wymagają specyficznych metod badania, nie
są zazwyczaj diagnozowane w typowym postępowaniu ortopedycznym. Wady te pozornie nie sprawiają znaczących dolegliwości i nie ograniczają normalnych czynności życiowych. Powodują jednak istotne zaburzenia
funkcji lokomocji, przeciążenia w wyższych piętrach narządu ruchu, szczególnie w przypadku czynności zawodowych lub sportowych wymagających szczególnej wydolności i sprawności kończyn dolnych.
W referacie zasygnalizowano wpływ powyższych wad subklinicznych na dynamikę ruchu, technikę jazdy
i powstawanie przeciążeń w narciarstwie zjazdowym i biegowym – zarówno na poziomie rekreacyjnym jak
i sportowym. Przedstawiono zasady diagnostyki i metody wykrywania powyższych wad oraz postępowania korygującego w postaci zastosowania indywidualnie konstruowanych wkładek do obuwia narciarskiego. Ich stosowanie może być elementem znaczącym w bezpieczeństwie i ochronie elementów narządu ruchu jak i w osiągnięciach sportowych w narciarstwie. Jest to istotne szczególnie w sporcie rekreacyjnym, ze względu na jego
masowość.
CHOSEN INHERITED FOOT STRUCTURE DISORDERS AND SKI SPORTS
Joanna Stodolna-Tukendorf, Jerzy Stodolny
According to some researchers, more than 80% of population of civilized societies have some kind of foot
disorder. Those are conditions of various degree – both very severe requiring surgical intervention, such as clubfoot or congenital plano-valgus foot, and those treated conservatively by physiotherapeutic approach. The latter include hallux valgus, flat, hollow, valgus and varus foot and the combinations of the listed above.
The latest reports say there is a significant population with subclinical disorders of the foot that has not been mentioned before. Those disorders requires specific examination, therefore, they are usually not diagnosed
during a typical orthopedic procedure. They seem not to make significant distress and do not limit everyday activities. However, they may significantly disturb a locomotoric function, causing overloads in the upper levels of
the musculoskeletal system, especially when professional or recreational activities requires specific capacity
and efficiency of the lower limbs.
In the paper the authors wanted to attract attention to those subclinical disorders that may impact a dynamic and a technique of downhill and cross-country skiing – both in terms of recreation and profession. The principles of diagnosis and the correction procedure by customized boot insoles had been presented. Their use can
be an important element of safety and protection of the musculoskeletal system and may influence sports results. This is an important issue particularly as far as recreational skiing is concerned.
33
S2a:Layout 1 2013-11-06 09:13 Strona 3
ZMIANY WYBRANYCH PARAMETRÓW STOPY PODCZAS BIEGU
MARATOŃSKIEGO
Paulina Sas Sielecka
Wstęp i cel. Temat oceny zmian parametrów morfofunkcjonalnych stopy w czasie biegu długodystansowego jest rzadko podejmowany. W świetle rosnącej popularności biegów masowych staje się jednak coraz bardziej aktualny. Celem pracy jest ocena dynamiki zmian długości, szerokości i wysokości stopy oraz wybranych
współczynników charakteryzujących jej wysklepienie.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 101 osób. Zostali oni na cztery grupy: pierwsza liczyła 31 mężczyzn (19 do 30 lat), druga liczyła 30 mężczyzn (31 do 39 lat), grupa trzecia liczyła 22 mężczyzn (40 do 60 lat)
i grupa czwarta licząca 18 kobiet (25 do 46 lat). Pomiar wybranych parametrów prawej stopy dokonano przed startem i zaraz po przekroczeniu linii mety. Do analizy danych wykorzystano podstawowe narzędzia statystyczne.
Wyniki. W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej stwierdzono, że długość i szerokość stopy wzrosły po biegu maratońskim w stosunku do parametrów wyjściowych średnio o 0,4% i 4%, a wysokość zmalała
o 5,2%. Ocena otrzymanych wyników wykazała brak zależności w zmianie parametrów stopy ze względu
na wiek. Na podstawie w/w parametrów wyliczono wskaźniki Wejsfloga i Friedlanda, charakteryzujące wysklepienie stopy. Wyniki pokazują, że wysklepienie stopy istotnie uległo obniżeniu. Na podstawie wartości wskaźnika
Friedlanda można stwierdzić, że przed biegiem 35% badanych miało w różnym stopniu obniżone wysklepienie podłużne stopy, natomiast po biegu liczba ta wzrosła do 77% badanych. Wartości wskaźnika Wejsfloga pokazują, że
płaskostopie poprzeczne przed biegiem wykazano u 4% badanych, po biegu liczba ta wzrosła do 10%.
Wnioski. 1. W trakcie biegu maratońskiego dochodzi do zmian w budowie stopy. Najsilniej oddziałuje on
na wysokość stopy. 2. Wiek nie wpływa na wielkość zmian badanych parametrów stopy.
A STUDY OF THE CHANGE IN THE FOOD ARCH AFTER LONG DISTANCE RUNNING
Paulina Sas Sielecka
College of Physiotherapy in Wroclaw
Introduction and aim. The aim of the study was to assess the dynamics of change in length, width and height of the feet and the selected coefficients characterizing the changes of the feet arch.
Material and methods. In total there was 101 marathon runners. They were divided into four groups. The
first consisted of 31 men (19 to 30 years), the second consisted of 30 men (31 to 39 years), the third group consisted 22 men (40 to 60) and the fourth group included 18 women (25 to 46 years). The first measurement of
selected parameters on the right foot was made before the start. The second measurement immediately after
crossing the finish line.
Results. As a result of the statistical analysis, it was found that the length and width of the foot increased
after the marathon compared to the original parameters by an average of 0,4% and 4%, and the size of foot
arch decreased by 5,2%. The evaluation of the results showed there was no dependence based on the age and
gender. The rate ratios were calculated using Wejsflog’s and Friedland’s formulas for foot arch. The results show
that the foot arch is reduced significantly afterwards. Using Friedland’s formula, it can be concluded that at the
start of the race that 35% of respondents have reduced longitudinal foot arch and that at the finish the number
increased to 77%. We can also say, using Wejsflog’s formula, at the start of the race 4% of participants had
transverse flat feet and that at the finish the number increased to 10%.
Conclusions. 1. The largest change can be measured in the height of the foot arch by the end of the marathon. 2. The age of the individual has no effect, the change in height of the foot arch is common in all participants of the marathon.
PODOLOGICZNE PROBLEMY LUDZI AKTYWNYCH FIZYCZNIE
Bernadetta Chudzikowska-Łaś
Centrum Kosmetologiczno Medycze, Szkoła podologii – Specjalistyczna Edukacja Kosmetologiczna.
Wprowadzenie i cel pracy. Przedstawienie u pacjentów aktywnych fizycznie. Intensywne treningi w różnych warunkach środowiska, udział w zawodach sportowych oraz indywidualne ukształtowanie stóp powodują
coraz częściej problemy podologiczne. Najczęściej diagnozowane są: wrastające paznokcie, odciski stóp, od-
34
S2a:Layout 1 2013-11-06 09:13 Strona 4
ciski podpaznokciowe, modzele, grzybica płytki paznokciowej, grzybica skóry stóp, krwiaki podpaznokciowe,
brodawki wirusowe
Cel pracy. Przedstawienie problemów stóp występujących u osób uprawiających różne dyscypliny sportowe.
Materiał i metoda: Pacjenci-sportowcy z różnymi problemami podologicznymi zgłaszającymi się do gabinetu podologicznego.
Wyniki. Przedstawienie wyników jakie osiągnięto w gabinecie podologicznym w przypadkach: usunięcia
modzeli i odcisków, usunięcia odcisków podpaznokciowych, ortonyksyjnej korekcji wrastających paznokci, leczenia grzybicy skóry stóp i paznokci, usunięcia brodawek
Wnioski. Pacjenci korzystający z pomocy podologa uniknęli w wielu przypadkach zabiegów chirurgicznych
i metodami podologicznymi uzyskali efektywną terapie umożliwiającą szybki powrót do aktywności fizycznej.
PROBLEMY PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ STÓP U SPORTOWCÓW
Bernadetta Chudzikowska-Łaś
Centrum Kosmetologiczno Medycze, Szkoła podologii – Specjalistyczna Edukacja Kosmetologiczna.
Wprowadzenie i cel pracy. Wzmożona aktywność fizyczna może powodować mechaniczne uszkodzenia
opuszek palców i płytki paznokciowej stóp, infekcje wałów paznokciowych bakteryjne i mieszane, wrastające
paznokcie, krwiaki oraz grzybicę płytki paznokcia. Pacjenci sportowcy nie zawsze chcą zrezygnować z aktywności fizycznej. Problemy paznokci dla większości z nich są bolesne i często uniemożliwiają im efektywny trening czy udział w zawodach. Prezentując problemy płytki paznokci omówię przyczynę ich powstania i możliwości mało inwazyjnego rozwiązania problemu w gabinecie podologicznym. Postępowanie podologiczne w przeciwieństwie do interwencji chirurgicznej szybko znosi dolegliwości bólowe i nie wyklucza kontynuacji treningów.
Cel pracy. Przedstawienie przypadków sportowców z uszkodzeniem płytki paznokciowej lub/i palca powstałych w trakcie aktywności fizycznej, opis terapii podologicznej oraz rezultatów leczenia.
Materiał i metoda. Pacjenci-sportowcy z uszkodzeniami płytki paznokciowej.
Wyniki. Przedstawienie efektów po terapii podologicznej u pacjentów z problemami płytki paznokciowej
uprawiających sport z wykorzystaniem mało inwazyjnych metod, które dają szybkie efekty terapii, brak rezygnacji z uprawiania sportu.
Wnioski. Pacjenci korzystający z pomocy specjalistów podologii unikają interwencji chirurga. Zabiegi podologiczne pozwalają sportowcom na ciągłą aktywność fizyczną i zawodową. Współpraca pacjenta ze specjalistą
podologiem gwarantuje powodzenie terapii.
WPŁYW SPORTOWEGO TAŃCA TOWARZYSKIEGO NA STAN NARZĄDU RUCHU
ORAZ ZNIEKSZTAŁCENIA STÓP U TANCERZY
Wolna Patrycja, Bugajski Andrzej
Wprowadzenie i cel pracy. Celem pracy była ocena stanu narządu ruchu oraz zniekształceń stóp tancerzy,
będących zawodnikami sportowymi Word Dance Sport Federation.
Materiał i metoda. Przebadano 23 aktywnych sportowo tancerzy z Wrocławskich szkół tańca reprezentujących wysoki stopień zaawansowania. Z metod badawczych zastosowano ankietę do oceny wpływu tańca na narząd ruchu, a do oceny ukształtowania stóp zastosowano metodę plantokonturograficzną.
Wyniki. Badania ankietowe wykazały, iż tancerki cechują się zdecydowanie większą urazowością niż tancerze.
Do obrażeń dochodziło najczęściej podczas treningów, a ich głównymi przyczynami były przeciążenia oraz powtarzane mikrourazy. Obrażenia najczęściej zlokalizowane były w obrębie stawu kolanowego oraz kręgosłupa.
Na podstawie ankiet stwierdzono, że tancerze poddawani byli leczeniu zachowawczemu i fizjoterapii. W fizjoterapii dominowały zabiegi z użyciem pola magnetycznego, krioterapii i laseroterapii. Badanie plantokonturograficzne
stóp według Clarke’a wykazało, iż 50% badanych posiada stopę wydrążoną. Badania metodą wskaźnika „W” Wejsfloga wykazały, że zdecydowana większość tancerzy posiada prawidłowe wysklepienie łuku poprzecznego stopy.
Wnioski. 1. Płeć, wskaźnik masy ciała, stopień zaawansowania, staż taneczny oraz intensywność treningu
wpływają na zaburzenia morfologiczne i czynnościowe stopy tancerzy. 2. Obrażenia ostre oraz mikrouszkodzenia są najczęstszymi przyczynami obrażeń w obrębie kończyn dolnych oraz kręgosłupa. 3. 50% tancerzy z obrażeniami ostrymi, jak i przewlekłymi wymagało postępowania leczniczego.
35
S3a:Layout 1 2013-11-06 09:25 Strona 1
Sesja 3 / Session 3
Fizjologia i biochemia wysiłku fizycznego cz. II
Physiology and biochemistry of physical exercise, Part II
WPŁYW 30-GODZINNEGO WYSIŁKU FIZYCZNEGO POŁĄCZONEGO Z BRAKIEM
SNU NA UKŁAD KRĄŻENIA ORAZ STĘŻENIE ADRENOMEDULINY U ZDROWYCH
MŁODYCH MĘŻCZYZN.
A. Kozacz1, K. Krzemiński1, T. Mikulski1, I. Michnowska1, J. Dąbrowski1, D. Laskowska1, A. Bogdan2
1
2
Wprowadzenie i cel pracy: Rosnąca popularność wysiłków ultra-wytrzymałościowych wymaga zbadania
ich wpływu na zdrowie. Celem niniejszej pracy była ocena odpowiedzi układu krążenia na wysiłek statyczny wykonany po długotrwałym wysiłku wytrzymałościowym połączonym z brakiem snu.
Materiał i metoda: Jedenastu mężczyzn wytrenowanych wytrzymałościowo wykonało 3-minutowy wysiłek
statyczny dynamometrem ręcznym z obciążeniem 30% maksymalnej siły skurczu mięśni przedramienia
przed (badanie kontrolne K) i po 30-godzinnym wysiłku fizycznym połączonym z brakiem snu (badanie 30H).
W sposób ciągły rejestrowano częstość skurczów serca i ciśnienie krwi. Stężenie adrenomeduliny oznaczono
przed i po wysiłku statycznym.
Wyniki: W obu badaniach stwierdzono podobną maksymalną siłę skurczu mięśni przedramienia oraz spoczynkową częstość skurczów serca. Średnie ciśnienie tętnicze było istotnie niższe, a stężenie adrenomeduliny
wyższe w badaniu 30H niż w K. Wywołane wysiłkiem statycznym przyrosty średniego ciśnienia tętniczego oraz
częstości skurczów serca nie różniły się między badaniami, podczas gdy średnie ciśnienie tętnicze pozostawało niższe w badaniu 30H przez cały okres wysiłku statycznego. Podczas wysiłku statycznego tylko w badaniu K
odnotowano istotny wzrost stężenia adrenomeduliny z 2,80±0,73 pmol/l do 5,11±0,66 pmol/l.
Wnioski: Wydzielanie adrenomeduliny w sercu może być stymulowane bezpośrednio przez zmiany hemodynamiczne, ponieważ długotrwały wysiłek fizyczny przyczynia się do zmęczenia mięśnia sercowego. Niższe
ciśnienie krwi w badaniu 30H może być spowodowane obniżeniem wrażliwości naczyń na czynniki naczyniokurczące, hamowaniem przez ośrodkowy układ nerwowy i/lub zwiększonym wpływem układu współczulnego
na serce, jak również przez zmianę wrażliwości baroreceptorów tętniczych. Podsumowując, długotrwały wysiłek fizyczny poprawił reakcję układu krążenia u trenujących mężczyzn.
EFFECT OF PROLONGED DYNAMIC EXERCISE AND SLEEP DEPRIVATION ON
CARDIOVASCULAR AND PLASMA ADRENOMEDULLIN RESPONSES TO STATIC
EXERCISE IN HEALTHY YOUNG MEN
A. Kozacz1, K. Krzemiński1, T. Mikulski1, I. Michnowska1, J. Dąbrowski1, D. Laskowska1, A. Bogdan2
1
Mossakowski Medical Research Centre, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland.
2
Central Institute for Labour Protection – National Research Institute, Warsaw, Poland.
Introduction and aim: As it is questionable if extreme loads of ultra-endurance events are healthy and
safe for the circulatory system, the aim of the present study was to examine cardiovascular responses to static
exercise performed by subjects submitted to prolonged exercise.
Methods: Eleven endurance- trained men performed 3-min static-handgrip at 30% of maximal voluntary
contraction before (trial B) and immediately after (trial A) 30 hours of prolonged exercise (stimulated adventure
race) combined with complete sleep deprivation. Heart rate and arterial blood pressure were measured continuously, blood samples were taken for adrenomedullin (ADM) determination.
Results: There were no significant differences between the two trials in maximal voluntary contraction and
resting heart rate, whilst mean arterial pressure (MAP) was lower and plasma adrenomedullin higher in trial
A than in trial B. The handgrip-induced increases in MAP and HR did not differ between the trials, whereas MAP
remained lower in trial A than B throughout the whole static exercise period. During handgrip adrenomedullin
concentration increased only in trial B from 2.80±0.73 pmol/l to 5.11±0.66 pmol/l.
Conclusion: Secretion of ADM in the heart can be stimulated directly by hemodynamic changes since prolonged dynamic exercise contributes to „cardiac fatigue” phenomenon. Lower blood pressure in trial A could result from
36
S3a:Layout 1 2013-11-06 09:25 Strona 2
decreased vascular sensitivity to vasoconstricting factors, by attenuated „central command” and/or increased cardiac sympathetic modulation, as well as by changes in the sensitivity of arterial baroreceptors. It is concluded that
the prolonged exercise improves cardiovascular response to static exercise in endurance-trained young men.
TERMOREGULACJA I ODCZUWANIE TEMPERATURY PO 30 GODZINACH
WYSIŁKU FIZYCZNEGO I BRAKU SNU.
Tomasz Mikulski1, Andrzej Ziemba1, Anna Bogdan2, Magdalena Zwolinska2, Jan Dabrowski1,
Agnieszka Kozacz1
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Zakład Fizjologii Stosowanej,
Warszawa
2
Wprowadzenie i cel pracy. Uczestnicy zawodów ultra-wytrzymałościowych trwających ponad 24 godziny
pod koniec wysiłku niewłaściwie odczuwają komfort termiczny. Celem niniejszej pracy było porównanie temperatury wewnętrznej z subiektywnymi odczuciami termicznymi podczas długotrwałego wysiłku połączonego
z brakiem snu.
Materiał i metoda. W badaniu udział wzięło 11 młodych mężczyzn wytrenowanych wytrzymałościowo przed
(K-kontrola) i po (AR-adventure race) 30 godz. długotrwałego wysiłku połączonego z całkowitą deprywacją snu.
Temperaturę wewnętrzną mierzono jednorazowymi, połykanymi czujnikami w temperaturze otoczenia 19°C.
Po 30 min rejestracji w spoczynku wykonano stopniowany wysiłek do odmowy na cykloergometrze stacjonarnym. Odczuwanie temperatury mierzono przy użyciu skali ASHRAE.
Wyniki. W spoczynku temperatura wewnętrzna wzrosła już w 10 minucie i była wyższa przez 30 minut
w obu badaniach (K – z 36,96±0,04°C do 37,07±0,05°C w ciągu 10 min (p<0,05) i do 37,14±0,06°C w 30 min
(p<0,01); AR – z 36,99±0,06°C do 37,08±0,06°C w ciągu 10 min (p<0,05) i do 37,18±0,08°C w 30 min (p<0,01)).
Nie stwierdzono różnic w temperaturze wewnętrznej pomiędzy badaniem K a AR. Subiektywne odczucie temperatury było istotnie „chłodniejsze” w badaniu AR niż w K (-1,7±0,2 vs. -1,0±0,2, p<0,001).
Wnioski. W umiarkowanie chłodnym środowisku wzmożona produkcja ciepła oraz zmniejszenie jego strat mogą
wywoływać wzrost temperatury wewnętrznej. Odmienna percepcja temperatury po długotrwałym wysiłku i braku snu
może odzwierciedlać zaburzenia funkcji wyższych pięter ośrodkowego układu nerwowego. Termoregulacja podczas
wysiłku fizycznego była prawidłowa, ponieważ jest regulowana przez proste odruchy na poziomie podwzgórza.
THERMOREGULATION AND TEMPERATURE PERCEPTION IN SUBJECTS
SUBMITTED TO 30 HOURS OF EXERCISE AND SLEEP DEPRIVATION
Tomasz Mikulski1, Andrzej Ziemba1, Anna Bogdan2, Magdalena Zwolinska2, Jan Dabrowski1,
Agnieszka Kozacz1
1
Mossakowski Medical Research Centre, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
2
Central Institute for Labour Protection – National Research Institute, Warsaw, Poland
Introduction and objectives. Participants of outdoor ultra-endurance events lasting more than 24 hours
often perceive temperature inadequately in later stages of exercise. Thus, the aim of the present study was to
compare the core temperature and temperature perception in subjects submitted to prolonged exercise combined with complete sleep deprivation.
Materials and methods. Core temperature was measured with a swallowed sensor in ambient temperature of 19°C at 30 min rest and during graded exercise test to exhaustion in 11 endurance trained men before (B)
and immediately after (A) 30 hours of prolonged exercise combined with complete sleep deprivation. Perception of temperature was evaluated using a 6 grade ASHRAE thermal sensation scale.
Results. Core temperature increased significantly during rest period already in 10th min and remained elevated for 30 min in both trials (trial B from 36.96±0.04°C to 37.07±0.05°C in 10th min and to 37.14±0.06°C in 30th
min; trial A from 36.99±0.06°C to 37.08±0.06°C in 10th min and to 37.18±0.08°C in 30th min). There were no differences in core temperature between trials B and A. Perception of temperature was significantly „colder” in trial
A than B (-1.7±0.2 vs. -1.0±0.2).
Conclusions. In moderately cold environment enhanced heat production and decreased heat loss can produce increase in core temperature, which probably happened in both experimental trials. Different perception of
temperature after prolonged exercise and sleep deprivation may definitely reflect the impaired function of overstrained nervous system, Thermoregulation during exercise worked properly, as it is handled by hypothalamus
with simple reflexes.
37
S3a:Layout 1 2013-11-06 09:25 Strona 3
WYTWARZANIE BIAŁKA HSP27 POD WPŁYWEM TRENINGU INDUKUJĄCEGO
USZKODZENIA MIĘŚNI U ZAPAŚNIKÓW W STYLU KLASYCZNYM
P. Żurek1, A. Kasperska1, M. Krzysztoszek2, E. Hübner-Woźniak3, A. Zembroń-Łacny1
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
2
Polski Związek Zapaśniczy
3
Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie
1
Wprowadzenie i cel pracy. W odpowiedzi na stres, komórki wytwarzają serię białek HSPs (ang. heat shock
proteins) nazywanych molekularnymi czaperonami, czyli cząsteczkami opiekuńczymi. Wzrost wytwarzania HSPs
jest obserwowany szczególnie po wysiłkach fizycznych wywołujących uszkodzenia mięśni, nasilających procesy zapalne, nekrozę i apoptozę (Steinacker i wsp. Eur J Appl Physiol 2004). Utrzymujący się powyżej dwóch tygodni wysoki poziom HSPs może wskazywać na stan niefunkcjonalnego przemęczenia lub nawet na przetrenowanie (Lehmann i wsp. J Sports Med Physiol Fitness 1997). Ostatnio wykazaliśmy, że zmiana stężenia we
krwi HSP27 może być dobrym narzędziem monitorowania postępu regeneracji mięśni u sportowców (Ziemann
i wsp. J Sports Sci Med 2013). Celem pracy była ocena wpływu treningu zapaśniczego na stężenie białka
HSP27 i jego związek z procesem odbudowy uszkodzonych włókien mięśniowych.
Materiał i metoda. Badania przeprowadzono z udziałem 9-osobowej grupy zapaśników w stylu klasycznym
podczas zgrupowania (czerwiec), który poprzedzał najważniejsze zawody sezonu startowego, czyli mistrzostwa
świata seniorów (wrzesień). Plan zgrupowania obejmował trening wszechstronny (50,8%), ukierunkowany (15,4%)
i specjalny (30,8%). Obserwacje prowadzono podczas pierwszych 6 dni zgrupowania i porównano do 9-osobowej
grupy zdrowych i nietrenujących mężczyzn.
Wyniki. Stężenie białka HSP27 wzrosło podczas zgrupowania o 40% we krwi zapaśników w porównaniu
do nietrenujących. Stężenie HSP27 było ujemnie skorelowane z całkowitą aktywnością CK (r = -0,734, P<0,05).
W trakcie zgrupowania zaobserwowano spadek komponentów składu ciała, jak zawartość tkanki tłuszczowej
(FM) i beztłuszczowej (FFM), które dodatnio korelowały z aktywnością CK.
Wnioski. 1. Trening zapaśniczy indukujący uszkodzenia mięśni zwiększa wytwarzanie białek HSP27; 2. Wysokie stężenie HSP27 wspomaga regenerację mięśni u zapaśników w stylu klasycznym.
Dziękujemy panom Ryszardowi Wolnemu i Włodzimierzowi Zawadzkiemu oraz Polskiemu Związkowi Zapaśniczemu za współpracę i możliwość realizacji projektu ﬁnansowanego z dotacji Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp.
SERUM HSP27 EXPRESSION UNDER EXERCISE-INDUCED MUSCLE DAMAGE
IN ELITE GRECO-ROMAN WRESTLERS
P. Żurek1, A. Kasperska1, M. Krzysztoszek2, E. Hübner-Woźniak3, A. Zembroń-Łacny1
University School of Physical Education Poznan
2
Polish Wrestling Federation
3
University School of Physical Education Warsaw, Poland
1
Introduction and Aim. In response to stress, cells rapidly produce a series of new proteins known as heat
shock proteins (HSPs). HSPs are considered to be molecular chaperones which play a universal role in maintaining cellular homeostasis. It is known that different HSPs are expressed in skeletal muscle such as HSP27
which stabilizes microfilaments, demonstrates anti-apoptosis and anti-inflammatory action (Steinacker i wsp.
Eur J Appl Physiol 2004). The high HSPs level can indicate non-functional overreaching or overtraining (Lehmann i wsp. J Sports Med Physiol Fitness 1997). Among the subset of stress-responsive proteins, Hsp27 is considered to be a new approach to monitoring exercise training and adaptive mechanisms in athletes (Ziemann
i wsp. J Sports Sci Med 2013). The aim of the study was to assess whether the wrestling training increases production of HSP27 which can stimulate the regeneration of damaged skeletal muscle in Greco-Roman wrestlers.
Results. Blood samples were collected during the conditioning camp at in-season period (June) including
efforts of a comprehensive impact – running, kayaks, games, strength (50.8%), efforts of the impact of targeted
– special force (15.4%), and efforts on the influence of special – wrestling training (30.8%). HSP27 concentration was approx. 40% higher in wrestlers than non-athletes and significantly correlated with total plasma creatine kinase (CK) activity (r = -0.734). Wrestlers showed a body mass index (BMI), fat mass (FM) and free fat mass
(FFM) on higher level than in non-athletes. BMI and FFM tended towards low value during conditioning camp
and significantly correlated with CK activity (BMI/CK r = -0.532; FFM/CK r = 0.555).
38
S3a:Layout 1 2013-11-06 09:25 Strona 4
Conclussion. In conclusion, wrestling training is related with muscle damage increases serum HSP27 expression. In addition, high HSP27 concentration enhances the muscle regeneration in Greco-Roman wrestlers.
We are grateful for successful cooperation with Ryszard Wolny and Włodzimierz Zawadzki as well as Polish
Wrestling Federation. This study was supported by a grant of the Gorzow Wlkp. municipal council.
POZIOM HSP27 ORAZ H2O2 U ZAWODNIKÓW RÓŻNYCH DYSCYPLIN SPORTU
Krzysztof Solarz1, Anna Kasperska2, Agnieszka Zembroń-Łacny2, Małgorzata Słowińska-Lisowska1
1
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
2
Wprowadzenie i cel pracy. Białka szoku cieplnego (Hsp) należą do grupy białek opiekuńczych. Są podstawowymi modulatorami szlaków apoptozy a ich rola polega m.in. na obronie komórki przed czynnikami stresogennymi. Białka te mogą być indukowane przez ROS, cytokiny oraz wysoką temperaturę. W piśmiennictwie jest
mało danych dotyczących wpływu systematycznej aktywności fizycznej na poziom białek szoku termicznego.
Celem naszych badań była ocena stężenia Hsp27 oraz H2O2 u sportowców reprezentujących dyscypliny o różnym charakterze wysiłku fizycznego oraz mężczyzn o niskim poziomie aktywności fizycznej.
Materiał i metoda. W badaniach wzięło udział 27 zawodników piłki nożnej, 20 zapaśników oraz 24 kajakarzy. Grupę kontrolną stanowiło dziesięciu nietrenujących mężczyzn. Krew pobierano w okresie przygotowawczym, rano po dniu przerwy w treningach. Poziom Hsp27 oznaczano metodą ELISA za pomocą testu firmy Calbiochem (USA) natomiast stężenie H2O2 metodą kolorymetryczną przy użyciu zestawu firmy Oxis (USA).
Wyniki. Najwyższe stężenie Hsp27 odnotowano w grupie zapaśników i było ono o 26% wyższe niż u piłkarzy nożnych oraz o 29% wyższe niż u mężczyzn z grupy kontrolnej. W grupie piłkarzy nożnych stwierdzono natomiast statystycznie istotnie wyższy poziom H2O2 w porównaniu do grupy zapaśników oraz kajakarzy. Należy
podkreślić, iż w grupie zapaśników wykazano najwyższy poziom VO2max. Nie obserwowano natomiast statystycznie istotnych zależności pomiędzy badanymi parametrami.
Wnioski. Rodzaj stosowanych bodźców wysiłkowych u zawodników różnych dyscyplin sportu może mieć
istotny wpływ na poziom białka Hsp27 oraz stężenie H2O2.
THE LEVEL OF HSP27 AND H2O2 IN DIFFERENT SPORTS.
Krzysztof Solarz1, Anna Kasperska2, Agnieszka Zembroń-Łacny2, Małgorzata Słowińska-Lisowska1
1
University of Physical Education Wrocław
2
University of Physical Education Poznań
Introduction. Heat shock proteins (Hsp) represent a group of chaperones. They are key modulators of
apoptosis pathways and they protect cells against stress factors. Hsp may be induced by ROS, cytokines, high
temperature etc. In available literature there is little data on the influence of regular physical activity on Hsp level.
The aim of our study was to evaluate Hsp27 and Hydrogen peroxide (H2O2) concentration in athletes representing various sport disciplines, and men characterized by low level of physical activity.
Material and methods. A total of 27 soccer players, 20 wrestlers and 24 canoeists participated in the study. The control group consisted of 10 untrained men. Blood samples were collected during the preparation process in the morning after a day free of training. Serum heat shock proteins Hsp27 were evaluated by Elisa kit
Calbiochem (USA). Serum hydrogen peroxide (H2O2) was determined by colorimetric methods using Oxis Research kits (USA).
Results. The highest concentration of Hsp27 was observed in the group of wrestlers and it was about 26%
higher than those in soccer players and 29% higher than men in the control group. We noticed that the soccer
players had a statistically significantly higher H2O2 concentration in comparison to the wrestlers and canoeists.
The highest level of VO2max was found in the group of wrestlers. There was no statistically significant correlation
between the analysed parameters.
Conclusions. Type of physical activity undertaken may affect Hsp27 levels and H2O2.
39
S3a:Layout 1 2013-11-06 09:25 Strona 5
PODWYŻSZONE STĘŻENIE BILIRUBINY CAŁKOWITEJ U SPORTOWÓW,
WYZNACZENIE ZAKRESU REFERENCYJNEGO
Konrad Witek1, Joanna Ścisłowska2, Katarzyna Lerczak1, Dariusz Turowski1, Małgorzata Pintera1,
Krystyna Wiśniewska1, Sylwia Lewandowska-Pachecka2, Andrzej Pokrywka1
1
Instytut Sportu w Warszawie
2
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wprowadzenie i cel pracy. Obserwując wyniki badań diagnostycznych krwi sportowców zwrócono uwagę
na zwiększoną częstość występowania podwyższonego stężenia bilirubiny całkowitej (BIT). Celem pracy była
ocena, czy jest to związane z zaburzeniami funkcjonowania wątroby oraz określenie zakresu referencyjnego
stężenia BIT dla grupy sportowców.
Materiał i metody. Przeanalizowano retrospektywnie wyniki badań 339 sportowców (82 kobiety, 257 mężczyzn) w wieku 18-37 lat. Analizie poddano wyniki oznaczeń BIT, fosfatazy alkalicznej, aminotransferazy alaninowej oraz gammaglutamylotrasferazy. Oznaczenia wykonano w akredytowanym przez Polskie Centrum
Akredytacji laboratorium Zakładu Biochemii Instytutu Sportu w Warszawie, przy użyciu analizatora biochemicznego Pentra 400 (Horiba, Francja) z zastosowaniem zestawów odczynnikowych producenta. Zakresy referencyjne dla stężenia bilirubiny całkowitej obliczono ze wzoru: gBIT=śrBIT+1,645xSD, gdzie: gBIT- granica zakresu referencyjnego, śrBIT- średnie stężenie BIT.
Wyniki. Podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej (przyjęty zakres referencyjny <21umol/l) wystąpiło u 18,9%
badanych osób. Wartości aktywności oznaczanych enzymów u wszystkich zawodników znajdowały się w przyjętym
zakresie wartości referencyjnych. Nie wystąpiły istotne korelacje między stężeniem BIT i aktywnością wybranych enzymów. Obliczone na podstawie uzyskanych wyników zakresy referencyjne stężenia BIT dla grupy sportowców wyniosły: <27 umol/l dla kobiet i <30 umol/l dla mężczyzn oraz <29 umol/l bez uwzględnienia podziału na płeć.
Wnioski. Podwyższone stężenie BIT jest często obserwowane w grupie sportowców. Prawidłowe aktywności enzymów wątrobowych sugerują, że nie jest to związane z zaburzeniami w funkcjonowaniu wątroby. Jako
potencjalne przyczyny wymienić można czynniki związane z wysiłkiem fizycznym, tj.: hemoliza marszowa,
uszkodzenia erytrocytów czy zwiększone uwalnianie mioglobiny. Występowanie tych zjawisk jest nieuniknionym
efektem stosowanych obciążeń treningowych, dlatego zasadnym wydaje się stosowanie w badaniach zakresów
referencyjnych przeznaczonych dla sportowców.
ELEVATED TOTAL BILIRUBIN CONCENTRATION IN ATHLETES, CALCULATION
OF REFERENCE VALUES
Konrad Witek1, Joanna Ścisłowska2, Katarzyna Lerczak1, Dariusz Turowski1, Małgorzata Pintera1,
Krystyna Wiśniewska1, Sylwia Lewandowska-Pachecka2, Andrzej Pokrywka1Organisational Unit:
1
2
Faculty of Pharmacy, Medical University of Warsaw, Poland
Introduction and aim. Analysis of blood test results in athletes carried out in our laboratory shows an increased frequency of occurrence of elevated total bilirubin concentrations (BIT). The aim of the study was to assess whether this phenomenon is caused by liver dysfunction and to calculate reference values for athletes.
Material and methods. We retrospectively analysed the results of total bilirubin, alkaline phosphatase, alanine aminotransferase and gamma-glutamyltransferase in 339 athletes (82 femele and 257 male), aged 18-36.
All tests were accomplished in laboratory of Biochemistry Department, Institute of Sport, accredited by Polish
Centre for Accreditation, using biochemistry analyzer Pentra 400 (Horiba, France). Reference values for BIT were calculated with the equation: uBIT=mBIT+1,645xSD (uBIT- upper reference value; mBIT- mean BIT concentration, SD – standard deviation).
Results. Elevated BIT concentration (above 21umol/l) occurred in 18,9% of the athletes. The results of all
measured enzymes activities remained within the range of their reference values. There was no significant correlation between BIT concentration and enzymes activity. Calculated reference values for athletes were < 27
umol/l for females, <30umol/l for males and <29umol/l without distribution by sex.
Conclusion. Elevated BIT concentration is common in a group of athletes. Simultaneous correct enzymes
activity suggests that this does not reflect the liver dysfunction. Presumably, elevated BIT is caused by factors
linked with exercise, such as foot-strike haemolysis, injury of red blood cells or increased mioglobin release. Because of these effects, which are inherently connected with exercise and training loads, using reference values
intended for athletes may be justified.
40
S4a:Layout 1 2013-11-06 09:17 Strona 1
Sesja 4 / Session 4
Obrażenia obręczy barkowej w sporcie
Shoulder girdle injuries in sport
ARTROSKOPOWA STABILIZACJA OSTRYCH USZKODZEŃ WIĘZOZROSTU
BARKOWO-OBOJCZYKOWEGO U SPORTOWCÓW Z UŻYCIEM SYSTEMU
TIGHT ROPE
Piotr Pruszyński, Grzegorz Prusek, Maciej Siankowski.
Oddział Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu 105SzWzP SP ZOZ w Żarach
Wprowadzenie i cel pracy. Obrażenia więzozrostu barkowo-obojczykowego (ACJ) to jedne z częstszych
uszkodzeń w obrębie barku i stanowią one około 20% z nich. Dotyczą głównie osób czynnych zawodowo lub
sportowców. Najczęstsze przyczyny uszkodzeń to uraz bezpośredni – upadek na bark z wysokości lub upadek
na odwiedzioną kończynę, oraz urazy sportowe – głównie podczas uprawiania futbolu i sportów walki. W większości przypadków uraz doprowadza do większego lub mniejszego uszkodzenia więzadłowego i przemieszczenia. Istnieje kilka klasyfikacji ostrych uszkodzeń ACJ, a najpopularniejsze to: trzystopniowa klasyfikacja Tossy
i wsp., klasyfikacja Allmana podająca uszkodzenia niekompletne (I i II stopień) i kompletne (III stopień) oraz rozszerzona klasyfikacja Rokwooda opisująca VI typów. Metody leczenia i uzyskiwane wyniki zależą w dużej mierze od stopnia uszkodzenia ACJ. W I i II typie leczenie zachowawcze (unieruchomienie, krioterapia, leki przeciwbólowe) zwykle doprowadza do wyleczenia z wynikiem dobrym, z pełnym powrotem funkcji kończyny.
W znacznych obrażeniach ACJ (III do VI) zalecane jest leczenie operacyjne.
Cel. Ocena wyników klinicznych i radiologicznych po zastosowaniu techniki artroskopowej stabilizacji uszkodzeń ACJ.
Materiał i metoda. Leczenie obejmowało 16 pacjentów (16 mężczyzn) z ostrym obrażeniem ACJ, ze średnim czasem od urazu do zabiegu wynoszącym 7 dni. Dokonano oceny skali funkcjonalnej, obrazu RTG i jego
parametrów, a także współistnienia dodatkowych patologii.
Wyniki. Wynik średni funkcjonalny to 84 (72–96) po stronie chorej i średnio 95 po stronie zdrowej. Powikłanie zaobserwowano tylko 1 – destabilizacja zespolenia (migracja w części obojczykowej). W 8 przypadkach zaobserwowano 6 uszkodzeń współistniejących t. SLAP i 2 – t. Bankart.
Wnioski. Stabilizacja artroskopowa ostrych uszkodzeń ACJ daje dobre wyniki funkcjonalne i stanowi alternatywny sposób leczenia małoinwazyjnego, a także pozwala na jednoczasowe zaopatrzenie współistniejących
obrażeń barku oraz wdrożenie szybszej rehabilitacji.
PORÓWNANIE DWÓCH PROTOKOŁÓW FIZJOTERAPII PO ARTROSKOPII
STAWU RAMIENNEGO
Łukasz Szuba1, Duławski Grzegorz1, Iga Markowska2, Andrzej Czamara1, Henryk Noga2
Wyższa Szkoła Fizjoterapii siedzibą we Wrocławiu
2
Sport Klinika Żory Klinika Endoskopowa
1
Wprowadzenie i cel pracy. Ocena odległych wyników testów funkcjonalnych i biomechanicznych u pacjentów po operacyjnym leczeniu wybranych obrażeń stawu ramiennego, którzy zrealizowali nieregularny program
rehabilitacji w odniesieniu do pacjentów realizujących pełen program fizjoterapii.
Materiał i metoda. Zbadano 20 mężczyzn– Grupa I, po artroskopowym leczeniu niestabilności stawu ramiennego i uszkodzeniach ścięgien stożka rotatorów (SSR). Pacjenci po wykonanej operacji realizowali nieregularną rehabilitację ambulatoryjną. Grupa II– 15 mężczyzn po artroskopowym leczeniu niestabilności stawu ramiennego i uszkodzeniach SSR, realizujących regularną fizjoterapię. Grupę III stanowiło 20 mężczyzn bez obrażeń kończyn górnych i kręgosłupa szyjnego. W średnim okresie dwóch lat po operacji przeprowadzono u mężczyzn badanie ortopedyczne oraz wykonano standardowe pomiary zakresów ruchu dla stawów ramiennych.
Zmierzono wartości szczytowych momentów sił (PT) i analizowano względny moment siły (RT) mięśni rotatorów stawu ramiennego w warunkach izokinetycznych. Pomiarów dokonano w pozycji leżenia tyłem (ramię odwiedzione pod kątem 90º) na stanowisku Humac Norm.
41
S4a:Layout 1 2013-11-06 09:17 Strona 2
Wyniki. Wykazano istotne statystyczne różnice wartości zakresów rotacji ramienia po stronie operowanych
stawów ramiennych w odniesieniu do strony nieoperowanej. Istotne różnice statystyczne badanych parametrów
biomechanicznych PT i RT wykazano szczególnie dla mięśni rotatorów zewnętrznych ramienia. Odnotowano
istotne różnice badanych parametrów pomiędzy grupami.
Wnioski. W średnim okresie 2 lat po artroskopii u pacjentów odnotowano po stronie operowanej kończyny
utrzymujące się deficyty zakresów ruchu oraz charakterystyk siłowo- prędkościowych mięśni w warunkach izokinetycznych.
COMPARISON OF TWO POSTOPERATIVE PHYSIOTHERAPY PROTOCOLS AFTER
GLENOHUMERAL JOINT ARTHROSCOPY.
Łukasz Szuba1, Duławski Grzegorz1, Iga Markowska2, Andrzej Czamara1, Henryk Noga2
College of Physiotherapy Wroclaw
2
Sport Clinic Żory
1
Introduction and purpose. The aim of the study was to make functional and biomechanical assessment of
patients who underwent glenohumeral (GH) joint arthroscopy realizing two different physiotherapy protocols
– regular and irregular postoperative treatment.
Material and method. Group I comprised 20 patients who had undergone arthroscopy after being diagnosed with GH joint instability and rotator cuff damage realizing irregular post-operative physiotherapy. Group II consisted of 15 male subjects who had undergone arthroscopy GH joint instability and rotator cuff damage realizing regular post-operative physiotherapy. Group III included 20 male subjects without any upper limb
injuries The orthopaedic examination, functional tests and biomechanical measurements in isokinetic conditions
were performed 2 years after arthroscopy (Group I, II).
Results. Significant differences were found in the range of shoulder rotation at the side of the operated GH
joints as compared with the values obtained from the unaffected side. The patients were also found to have significant deficits in the studied biochemical parameters. Significant differences between groups were found.
Conclusions. 2 years after the surgery functional state of the operated joints allowed the patients to perform daily activities, however, the study revealed significant deficits in some movements and activity performance, with better results in Group II.
ZASTOSOWANIE FAL ULTRADŹWIĘKOWYCH O NISKIM NATĘŻENIU
W LECZENIU TRUDNO GOJĄCYCH SIĘ ZŁAMAŃ – DOŚWIADCZENIA WŁASNE
Piotr Ogrodowicz
Rehasport Clinic Poznań
Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Gojenie kośći jest złożonym procesem biologicznym zależnym od wielu czynników: biologicznych, mechanicznych, ogólnego stanu zdrowia. Zdarza się, że mimo spełnienia wszystkich warunków niezbędnych do prawidłowego gojenia kości, nie dochodzi do zrostu w spodziewanym czasie. Zastosowanie przezskórnej stymulacji pulsacyjnymi falami ultradźwiękowymi o niskim natężeniu (eng. LIPUS), przy spełnieniu warunków stabilnośći złamania i braku cech infekcji, indukuje zrost kostny w przypadku opóźnionego gojenia (powyżej 3 m-cy)
w przypadku kości ramiennej w 74,8%, obojczyka 77,8%, kości udowej 84,5%, kości łódeczkowatej 93,2%)
i stawów rzekomych piszczeli i kośći łódeczkowatej w 73% i 86%. Stosowanie LIPUS jest bezpiecznie w przypadku złamań leczonych operacyjnie, stosowanie ultradźwięków nie wpływa na stabilność materiału zespalającego w kości i nie wywołuje reakcji termicznych. Wysoka przenikliwość (ok 26cm) zarówno w tkankach miękkich oraz kości, pozwala stosować LIPUS w przypadku złamania każdej kości w każdej fazie gojenia. W badaniach naukowych na dużych grupach pacjentów w EU i USA wykazano przyspieszenie procesu tworzenia kostniny w przypadkach włączenia LIPUS w ostrej fazie o 38% (skrócenie gojenia o 37 dni kości promieniowej i o 58
dni kości piszczelowej w stosunku do grupy kontrolnej). Stwierdzono również skrócenie czasu gojenia o 50%
u pacjentów z czynnikami ryzyka (nadwaga, nikotyna). Własne obserwacje potwierdzają wyniki badań oraz
działanie LIPUS jako sposobu indukcji procesu gojenia kości.
42
S4a:Layout 1 2013-11-06 09:17 Strona 3
LOW INTENSITY PULSED ULTRASOUND IN TERATMENT OF DELAYED BONE
HEALING – OWN EXPERIENCE
Piotr Ogrodowicz
Rehasport Clinic Poznań
Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Bone healing is a complex biological process dependent on many factors: biological, mechanical, patient general health. Despite all the conditions necessary for proper bone healing, there is often no union at the expected time. Percutaneous stimulation of low intensity pulsed ultrasound (LIPUS), with proper fracture stability and
lack of signs of infection, in the case of delayed healing (over 3 months old) induces 74.8%, bone union in the
humerus, 77.8 % bone union in the collarbone, 84.5%, in femur and 93.2% in scaphoid of all cases) and in the
case of pseudoarthrosis of the tibia and scaphoid in 73% and 86% respectively. LIPUS is safe in case of fractures treated surgically, the use of ultrasound does not affect the stability of the metal in the bone and does not
cause thermal reaction. With its high permeability (about 26cm), both in the soft tissues and bones, LIPUS may
be used in any bone fracture in any phase of healing. The large population research in the EU and the U. S.
showed accelerated callus formation with LIPUS stimulation in the acute phase of 38% healing time shortening
(radius healed 37 days earlier and tibia 58 days when compared to control group). It has also reduced healing
time by 50% in patients with risk factors (obesity, nicotine). Our own observations confirm the results of research and LIPUS activity as succesful bone healing induction.
43
S5a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 1
Sesja 5 / Session 5
Aktywność fizyczna w zaburzeniach metabolicznych
Physical activity and metabolic disorders
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA MĘŻCZYZN POPULACJI DOLNOŚLĄSKIEJ
A WSKAŹNIKI ZESPOŁU METABOLICZNEGO
Eliza Kubicka1, Marek Mędraś1, Paweł Jóźków1, Anna Trzmiel-Bira2, Alicja Filus2,
Małgorzata Słowińska-Lisowska1
1
Akademia Wychowania Fizycznego, Wrocław
2
Uniwersytet Medyczny, Wrocław
Wprowadzenie i cel pracy. Aktywność fizyczna jest jednym z istotnych czynników utrzymania zdrowia, głównie dzięki prewencji chorób cywilizacyjnych, w tym otyłości, chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy
typu 2. Dotychczas prowadzone badania dotyczące zależności pomiędzy poziomem aktywności fizycznej
a wskaźnikami zespołu metabolicznego (MS) nie są jednak jednoznaczne. Celem naszych badań była ocena związków między poziomem aktywności fizycznej a występowaniem MS oraz poszczególnymi jego wskaźnikami w populacji mężczyzn Dolnego Śląska.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 393 mężczyzn. Ocenie poddano parametry antropometryczne, wartości ciśnienia tętniczego, stężenie glukozy na czczo oraz profil lipidowy, występowanie cukrzycy, nadciśnienia,
MS (kryteria NCEP-ATPIII). Poziom aktywności fizycznej oceniano za pomocą kwestionariusza IPAQ (International Physical Activity Questionnaire).
Wyniki. Badani zostali podzieleni na trzy grupy: o wysokim (H), średnim (M) i niskim (L) poziomie aktywności fizycznej. Ze względu na znaczące różnice w wieku między badanymi grupami, w analizie wykluczono wpływ
tego parametru na wyniki badań. Nadciśnienie tętnicze było częstsze w grupach M i L w stosunku do grupy H,
natomiast cukrzycę najczęściej rozpoznawano w grupie M następnie w H, a najrzadziej w L. Badani z grupy L
częściej spełniali kryteria MS w porównaniu z badanymi grup H i M. Jednak wyniki te nie były statystycznie istotne. Nie stwierdzono także znamiennych różnic w wartościach parametrów antropometrycznych i biochemicznych pomiędzy badanymi grupami. Zależności między analizowanymi parametrami a tygodniowym wydatkiem
energetycznym również nie były istotne statystycznie. Natomiast wartość wszystkich oznaczanych wskaźników
była istotnie zależna od wieku badanych.
Wnioski. W badanej populacji mężczyzn nie stwierdzono znamiennego związku między parametrami zespołu metabolicznego a poziomem aktywności fizycznej.
PHYSICAL ACTIVITY AND METABOLIC SYNDROME INDICATORS IN THE MALE
POPULATION OF LOWER SILESIA
Eliza Kubicka1, Marek Mędraś1, Paweł Jóźków1, Anna Trzmiel-Bira2, Alicja Filus2,
Małgorzata Słowińska-Lisowska1
1
University School of Physical Education, Wroclaw
2
Medical University, Wroclaw
Introduction and aim of study. Physical activity is a method to improve and maintain health, mainly by reducing risk of lifestyle diseases, including obesity, cardiovascular disease and type 2 diabetes. The studies
conducted so far by numerous research centres have failed to provide unequivocal conclusions on the relationship between physical activity as a lifestyle element and metabolic syndrome (MS). The aim of our investigation
was to evaluate relationships between physical activity and indicators of MS in the male population of Lower
Silesia.
Materials and methods. The study comprised 393 men. We analyzed: anthropometric variables, blood
pressure, fasting glucose, lipid profile and occurrence of: diabetes, arterial hypertension and MS (criteria NCEPATP III). Physical activity level was assessed using the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ).
Results. The level of physical activity of the studied subjects was classified as: low (L), moderate (M) and
high (H). We applied age correction throughout our analyses. Hypertension was more frequent in M and L
compared to H. Diabetes was more common in M then in H and it was rarely present in L. The subjects from
44
S5a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 2
the L group were diagnosed with MS more frequently than H and M. However, these results did not reach
statistical significance. There were no significant differences in anthropometric and biochemical parameters
among the examined groups. There were no correlations between the analyzed parameters and the weekly
energy output.
Conclusion. We showed that there is no association between the level of physical activity and majority of
parameters defining MS.
WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA RYZYKO METABOLICZNE U MĘŻCZYZN
Z CHOROBĄ NIEDOKRWIENNĄ SERCA
2
Zakład Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
1
Wstęp i cel. Populacja osób z chorobą niedokrwienną serca (ischaemic heart disease, IHD) w Polsce ustawicznie zwiększa się, w szczególności dotyczy to liczby chorych z wielonaczyniową postacią choroby wieńcowej po protezowaniu naczyń wieńcowych (PCI) i po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych (CABG). Duży odsetek wśród nich stanowią osoby z zespołem metabolicznym (MetS), uczestniczące w prewencyjnych programach kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej (cardiac rehabilitation, CR). Celem badania była ocena wpływu regularnej aktywności fizycznej i programu edukacyjnego, dotyczącego zachowań zdrowotnych,
na wybrane zaburzenia metaboliczne u dorosłych mężczyzn z IHD.
Materiał i metody. Badaniem objęto n=89 dorosłych mężczyzn (średnia wieku 59 ± 7,31 lat) z IHD zakwalifikowanych do CR, średnio 30-60 dni po ostrym incydencie sercowym. W obserwacji uczestniczyło 64 mężczyzn po PCI oraz 25 mężczyzn po CABG. Wszyscy uczestnicy badani byli dwukrotnie w odstępie 2 miesięcy
– w czasie kwalifikacji i po ukończeniu kompleksowej CR. MetS diagnozowano według kryteriów z 2009 roku
opracowanych przez IDF, AHA oraz NHLBI, oceniając skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze krwi, obwód
talii (OT) oraz stężenia: frakcji HDL cholesterolu (HDL-C), triglicerydów (TG) oraz glukozy na czczo. U każdego z uczestników przeprowadzono podstawowe pomiary antropometryczne, wyliczono wskaźnik talia-biodra
(WHR) i wskaźnik masy ciała (BMI). Po kwalifikacji klinicznej i próbie wysiłkowej u każdego chorego przeprowadzono treningi interwałowe, trwające 8 tygodni, na ergometrze rowerowym pod kontrolą zapisu elektrokardiograficznego i ciśnienia tętniczego krwi. Chorzy przyjmowali w tym samym czasie środki farmakologiczne,
głównie: β-blokery, inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), statyny i kwas acetylosalicylowy (ASA).
Wyniki. Obecność MetS w 1. i 2. badaniu zdiagnozowano odpowiednio u 39 (f=44) vs. 36 (f=40) mężczyzn
(p≥0,05). Analizując podgrupy, w czasie 1 vs. 2 badania, odpowiednio w grupie PCI i CABG MetS zdiagnozowano istotnie mniej rozpoznań MetS u osób po PCI – 31 (f=48,4) vs. 24 (f=37,5) (p≤0,05), natomiast istotnie więcej u mężczyzn po CABG – 8 (f=32) vs. 12 mężczyzn (f=48) (p≤0,05). Charakterystykę średnich wartości wskaźników metabolicznych dla wszystkich mężczyzn z IHD w obu badaniach przedstawiono w tabeli 1. Po 2 miesiącach
CR odnotowano poprawę wielkości obciążenia dobrze tolerowanego – Ppeak osiągnięte podczas testów wysiłkowych przed przystąpieniem i po ukończeniu kompleksowej CR wyniosło średnio odpowiednio w grupie PCI
i CABG: 91,34 ± 17,46 vs. 117,98 ±18,54 W (p≤0,05) oraz 83,33±15,19 vs. 113,33±15,19 W (p≥0,05).
Tabela 1. Charakterystyka wartości wskaźników metabolicznych u mężczyzn z IHD uczestniczących w kompleksowej
CR (n=89)
Wnioski. Regularny wysiłek fizyczny, który jest podstawą kompleksowej CR wymaga – w celu zmniejszenia
częstości występowania MetS – intensywniejszego wsparcia działaniami edukacyjnymi dotyczącymi sposobu
żywienia i redukcji masy ciała, zwłaszcza w grupie osób leczonych CABG.
45
S5a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 3
THE INFLUENCE OF PHYSICAL ACTIVITY ON METABOLIC RISK IN MALES
WITH ISCHAEMIC HEART DISEASE
1
Department of Sports Medicine, Medical University of Lodz
2
Department of Preventive Medicine, , Medical University of Lodz
Introduction and aim. Population with ischaemic heart disease (IHD) in Poland is constantly increasing. It
particularly concerns patients with multivessel coronary disease (MCD) after percutaneous coronary interventions (PCI) and after coronary artery bypass graft (CABG). Subjects with metabolic syndrome (MetS), who
participate in preventive comprehensive cardiac rehabilitation programs (CR), constitute a considerable part of
the population. The aim of the paper was to assess the influence of physical activity and educational programs
of healthy lifestyle promotion on selected metabolic risks in males with IHD. The study comprised n=89 adult
men (median aged 58,9±7,33 years) with IHD qualified to an early stage of a comprehensive CR on average
30-60 days after acute coronary syndromes (ACS).
Material and methods. 64 men after PCI and 25 men after CABG participated in the observation. All the
subjects were examined twice with an interval of 2 months – at a time of qualification and after completion of
CRPs. The MetS was diagnosed according to the most recently published harmonized criteria of 2009 by the
IDF, AHA and NHLBI. Levels of HDL-cholesterol fractions (HDL-C), triglicerydes (TG), and glucose were
measured. Basic anthropometric measurments, BMI and WHR (waist-hip ratio) were assessed in each subject.
After clinical qualification and cardiac stress test, interval training under electrocardiogram and high blood pressure
monitoring were performed in each patient. Simultaneously, the subjects took medications, primarily: beta blockers,
ACE inhibitors, statins and ASA.
Results. The MetS was diagnosed respectively in 39 (f=44) vs. 36 (f=40) men (p≤0,05). Analyzing the subsets,
durning the 1. and 2. examination, in PCI and CABG group, MetS was diagnosed in 31 (f=48,4) vs. 24 (f=37,5)
(p≤0,05) and 8 (f=32) vs. 12 men (f=48) respectively (p≤0,05). Table 1 shows the characteristics of mean values of
metabolic risk factors for all males with IHD in both tests . The improvement of well-tolerated load was observed
after 2 months of comprehensive CR - Ppeak and HRpeak durning stress tests, both before and after CRP, were
on average: 94,21±16,9 vs. 119,97±13,37 W respectively (p≤0,05).
Table 1. Characteristics of metabolic risk factors in men with IHD participating in comprehensive CR
Conclusion. Regular physical effort, which is the basis of CR, requires more intense support of educational
actions concerning the diet, especially in subjects treated with CABG, in order to reduce prevalence of MetS.
46
S6a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 1
Sesja 6 / Session 6
Clinical biomechanics in traumatology and sports rehabilitation
Biomechanika kliniczna w traumatologii i rehabilitacji sportowej
CZY SZCZYTOWY MOMENT SIŁY WYSTARCZY? OCENA MOMENTU SIŁY
MIĘŚNI ZGINACZY STAWU KOLANOWEGO U PACJENTÓW PO REKONSTRUKCJI
WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO Z PRZESZCZEPEM STGR
Krzemińska Aleksandra, Czamara Andrzej
Wprowadzenie i cel pracy. Badania, dotyczące oceny momentu siły mięśni zginaczy stawu kolanowego
u pacjentów po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (WKP) stawu kolanowego z wykorzystaniem autogennych przeszczepów, pochodzących ze ścięgna mięśnia półścięgnistego z dodatkowym pobraniem ścięgna mięśnia smukłego (STGR) w większości koncentrują się na ocenie szczytowego momentu siły (PT). Celem
pracy była ocena PT na tle szeregu innych parametrów u pacjentów pół roku po przebytej rekonstrukcji WKP.
Materiał i metoda. Grupa STGR (n=15) składała się z pacjentów średnio pół roku po przebytej rekonstrukcji WKP z autogennym przeszczepem STGR, pochodzącym z kończyny poddanej rekonstrukcji. Pacjenci przebyli sześć miesięcy pooperacyjnej rehabilitacji. W badanej grupie wykonano pomiar momentów sił mięśni prostowników i zginaczy stawu kolanowego w warunkach izokinetyki. Analizie poddano PT, pracę, moc, kąt stawu
przy PT, zakres ruchu, czas uzyskania PT, czas podtrzymania PT oraz czas zanikania PT mięśni zginaczy stawu kolanowego. Dodatkowo taki sam pomiar został wykonany u 40 mężczyzn bez obrażeń stawów kolanowych
celem stworzenia grupy kontrolnej.
Wyniki. Analiza PT w grupie STGR nie wykazała różnic istotnych statystycznie pomiędzy kończyną operowaną i kończyną nieoperowaną. Analiza pozostałych parametrów w zależności od zastosowanej prędkości kątowej wykazała lub nie wykazała różnic istotnych statystycznie.
Wnioski. Ocena siły mięśni zginaczy stawu kolanowego u pacjentów po rekonstrukcji WKP tylko na podstawie cech ilościowych PT jest niewystarczająca. Należy wziąć pod uwagę ocenę jakościową uzyskanego PT. Badania należy rozszerzyć na większej grupie badanych.
IS THE PEAK TORQUE ENOUGH? EVALUATION OF THE PEAK TORQUE
OF KNEE FLEXORS IN PATIENTS AFTER ANTERIOR CRUCIATE LIGAMENT
RECONSTRUCTION WITH STGR GRAFT
Background and Aim. Studies evaluating the torque of knee flexors in patients after anterior cruciate ligament (ACL) reconstruction with the autologous combined semitendinosus and gracilis (STGR) grafts are mainly focused on the peak torque (PT). The aim of the study was to evaluate the PT according to the evaluation of
other parameters in patients half a year after ACL reconstruction.
Material and Methods. STGR group (n=15) consisted of patients on average half a year after ACL reconstruction with autologous STGR graft harvested from the ipsilateral leg. Patients underwent six months of postoperative rehabilitation. The measurement of torque of knee extensors and knee flexors under isokinetic conditions was performed. The PT of knee flexors was analysed, as well as work, power, joint angle at PT, range
of motion, time to PT, time PT held, force decay time of PT. Additionally, the same measurement was performed
in males with no knee injuries to create a control group.
Results. The analysis of the PT in the STGR group didn’t show any statistically significant differences between operated and uninvolved leg. The analysis of the rest of the parameters in some cases showed statistically significant differences and in others didn’t, which depended on preset angular velocity.
Conclusions. The quantitative evaluation of PT of knee flexors in patients after ACL reconstruction is not
enough. The assessment of the quality of PT should be also taken into consideration. Studies should be extended to include a larger sample.
47
S6a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 2
OCENA MOMENTÓW SIŁ MIĘŚNI ODPOWIEDZIALNYCH ZA ROTACJĘ
WEWNĘTRZNĄ W STAWIE KOLANOWYM U PACJENTÓW PO REKONSTRUKCJI
WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO. PORÓWNANIE DWÓCH RODZAJÓW
PRZESZEPÓW
Wprowadzenie i cel pracy. Badania dotyczące autogennych przeszczepów, pochodzących ze ścięgna mięśnia półścięgnistego (ST) i ST z dodatkowym pobraniem z mięśnia smukłego (STGR), wykorzystywanych do rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (WKP) w większości skoncentrowane są na gojeniu się ścięgien
oraz na sile mięśni zginaczy stawu kolanowego. Niektórzy autorzy zalecają pobieranie w miarę możliwości tylko ścięgna ST, ze względu na deficyty siły po pobraniu STGR. Celem pracy było porównanie maksymalnego
momentu siły (MMS) oraz szczytowego momentu siły (PT) mięśni odpowiedzialnych za rotację podudzia do wewnątrz w stawie kolanowym pomiędzy pacjentami operowanymi z wykorzystaniem przeszczepu ST do pacjentów z przeszczepem STGR.
Materiał i metoda. Grupa ST (n=15) składała się z pacjentów po przebytej rekonstrukcji WKP z autogennym przeszczepem ST, a grupa STGR (n=15) z pacjentów po przebytej rekonstrukcji WKP z autogennym przeszczepem STGR. Przeszczepy zostały pobrane z kończyn poddanych rekonstrukcji. Badani z obu grup przeszli sześć miesięcy pooperacyjnej rehabilitacji, po której zakończeniu wykonano pomiar MMS i PT mięśni odpowiedzialnych za rotację wewnętrzną i rotację zewnętrzną podudzia w stawie kolanowym.
Wyniki. Porównanie względnych MMS i PT mięśni odpowiedzialnych za rotację wewnętrzną w stawie kolanowym nie wykazało różnic istotnych statystycznie pomiędzy badanymi grupami.
Wnioski. Dodatkowe pobranie ścięgna mięśnia smukłego nie miało wpływu na MMS i PT mięśni odpowiedzialnych za rotację wewnętrzną podudzia w stawie kolanowym u pacjentów sześć miesięcy po rekonstrukcji
WKP z wykorzystaniem autogennych przeszczepów ze ścięgien mięśni hamstringów.
EVALUATION OF TORQUES OF MUSCLES RESPONSIBLE FOR INTERNAL
TIBIAL ROTATION IN THE KNEE JOINT IN PATIENTS AFTER ANTERIOR
CRUCIATE LIGAMENT RECONSTRUCTION. COMPARISON OF GRAFT CHOICES
Background and Aim. Studies concerning the assessment of autologous semitendinosus (ST) and combined ST and gracilis (STGR) grafts which are used to anterior cruciate ligament reconstruction (ACLR) are mostly focused on tendon regeneration and knee flexor strength. Some authors recommend to harvest only ST
whenever possible because of deficits in the strength after STGR harvest. The purpose of this study was to
compare the isometric (IT) and peak torque (PT) of muscles responsible for internal tibial rotation in the knee
joint of patients operated on with ST graft to patients with STGR graft.
Material and methods. The ST group (n=15) consisted of patients who underwent ACLR using autologous
ST graft. The STGR group (n=15) consisted of patients after ACLR with the use of autologous STGR graft. The
grafts were harvested from the ipsilateral leg. Subjects from both groups underwent postoperative rehabilitation
which took six months. At the end of the rehabilitation the measurement of IT and PT of muscles responsible
for internal rotation and external rotation of the tibia in the knee joint was performed.
Results. Normalized IT and PT values of muscles responsible for internal rotation of the tibia showed no statistically significant differences between the two studied groups of patients.
Conclusions. The additional gracilis tendon harvest had no influence on the IT and PT of muscles responsible for IR of the tibia in the operated knee joint in patients six months after ACLR with the use of hamstring
autologous graft.
48
S7a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 1
Sesja 7 / Session 7
Wybrane zagadnienia z zakresu genetyki w medycynie sportowej
Selected genetic issues in sports medicine
POLIMORFIZM GENU RECEPTORA WAPNIOWEGO (CASRV1 I CASRV2)
A POZIOM AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ MĘŻCZYZN POPULACJI DOLNOŚLĄSKIEJ
Aleksandra Kopeć, Małgorzata Słowińska-Lisowska
AWF Wrocław, Katedra Biologicznych Podstaw Sportu Wprowadzenie i cel pracy:
Obniżony poziom aktywności fizycznej jest silnym, niezależnym czynnikiem predykcyjnym umieralności
ogólnej. Pomimo rosnących środków przeznaczanych na promocję aktywnego stylu życia większość populacji
nie osiąga zalecanego poziomu aktywności fizycznej. Dlatego też naukowcy coraz częściej poszukują genetycznych uwarunkowań podejmowania aktywności fizycznej.
Celem badań była ocena zależności pomiędzy polimorfizmem genu receptora wapniowego (CASRV1
(rs 1801725), CASRV2 (rs 761486) a poziomem aktywności fizycznej mężczyzn z terenu Dolnego Śląska.
Materiał i metoda. Badaniami objęto 458 mężczyzn, mieszkańców terenu Dolnego Śląska. Oznaczenia polimorfizmu genu receptora wapniowego CASRV1 i CASRV2 dokonano za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) i minisekwencjonowania. Poziom aktywności fizycznej oceniono za pomocą krótkiej wersji Kwestionariusza IPAQ.
Wyniki. W badaniach genetycznych oceniano dwa polimorfizmy CASRV1 (rs 1801725, G>T, A986S) i CASRV2 (rs 761486, T>G, część niekodowana). Opierając się o kryteria IPAQ 46% badanych mężczyzn zakwalifikowano do grupy o wysokim, 36% o średnim, natomiast 18% o niskim poziomie aktywności fizycznej. Stwierdzono ujemną korelację pomiędzy wydatkiem energetycznym oraz ilością godzin spędzonych w pozycji siedzącej a wiekiem badanych mężczyzn. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy częstością występowania genotypu w miejscu polimorficznym genu receptora wapniowego CASRV1 i CASRV2 a poziomem aktywności fizycznej określonej jako: całkowity wydatek energetyczny, skategoryzowanej jako wysoka i niska oraz
ilością godzin spędzonych przez badanych mężczyzn w pozycji siedzącej.
Wnioski. Oceniana grupa mężczyzn na tle badań populacji polskiej oraz innych państw europejskich wykazywała wysoki poziom aktywności fizycznej. Uzyskane wyniki nie potwierdzają udziału polimorfizmu genu receptora
wapniowego CASRV1 i CASRV2 w populacyjnej zmienności poziomu aktywności ruchowej osób dorosłych.
CALCIUM RECEPTOR GENE POLYMORPHISM (CASRV1 AND CASRV2)
AND THE LEVEL OF PHYSICAL ACTIVITY OF THE POPULATION OF MEN FROM
LOWER SILESIA
Aleksandra Kopeć, Małgorzata Słowińska-Lisowska
University School of Physical Education, Department of Biological Basis of Sports,
Introduction and aim. Low physical activity level is a strong, unbiased predictor for general death rate. Despite the increasing expenditure on promotion of active lifestyles, most populations fail to achieve the recommended level of daily physical activity. Researchers are therefore increasingly focused on intrinsic factors that
determine the level of individual physical activity. The aim of the study was to evaluate the association between calcium-sensing receptor gene polymorphisms (CASRV1, CASRV2) and the level of physical activity in adult
males from Lower Silesia, a region in the south of Poland.
Material and methods. A total of 458 adult male inhabitants of Lower Silesia were included in the study. The
CASRV1 and CASRV2 receptor gene polymorphisms were determined using polymerase chain reaction (PCR)
and minisequencing. The level of physical activity was assessed using the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ).
Results. The genetic part of study evaluated two polymorphisms: CASRV1 (rs 1801725, G>T, A986S) and
CASRV2 (rs 761486, T>G, untranslated). According to the IPAQ criteria the study population consisted of 46%
of the subjects with high level of physical activity, 36% of the subjects with moderate level of physical activity
and 18% of the subjects with low level of physical activity. A significant negative correlation was found between
the total energy expenditure, time spent in a sitting position and age. The study found no statistically significant
differences between the genotype frequency at the polymorphic site of the CASRV1 and CASRV2 genes and
49
S7a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 2
level of physical activity expressed as total energy expenditure, determined as a categorical variable (low vs
high) and the time spent in a sitting position.
Conclusions. The study population of men inhabiting Lower Silesia showed a high level of physical activity. The study did not confirm the effect of the evaluated genetic factors on the population variability in the level
of physical activity.
CAŁKOWITA MASA HEMOGLOBINY i pOLIMORFIZM I/D GENU ACE
U MŁODYCH SPORTOWCÓW WYBRANYCH DYSCYPLIN O CHARAKTERZE
WYTRZYMAŁOŚCIOWYM
Jadwiga Malczewska-Lenczowska1, Joanna Orysiak1, Dariusz Sitkowski1, Edyta Majorczyk2,
Andrzej Pokrywka1
1
2
Politechnika Opolska
Wprowadzenie i cel pracy. Zarówno ilość hemoglobiny jak i polimorfizm insercyjno-delecyjny genu konwertazy angiotensyny (ACE) mogą warunkować wysoki poziom wydolności tlenowej [1,2,3]. Celem badań było
określenie związku pomiędzy całkowitą masą hemoglobiny (tHb-mass) a polimorfizmem I/D genu ACE u przedstawicieli dyscyplin wytrzymałościowych.
Materiał i metoda. Badaniom poddano 123 osoby, w wieku 18,8±1,8 lat (mężczyźni) i 19,2±3,7 lat (kobiety), uprawiające kolarstwo szosowe (22 mężczyzn i 15 kobiet), narciarstwo biegowe (22 mężczyzn i 19 kobiet)
oraz biegi na średnich i długich dystansach (25 mężczyzn i 20 kobiet). tHb-mass mierzono zmodyfikowaną metodą zwrotnego oddychania tlenkiem węgla [4] i wyrażono w przeliczeniu na masę ciała. We krwi dokonano analizy polimorfizmu I/D genu ACE metodą opartą na reakcji łańcuchowej polimerazy z dwoma specyficznymi starterami [5]. Analizę statystyczną przeprowadzono przy pomocy jedno- i dwuczynnikowej analizy wariancji (ANOVA), a rozkład genotypów w poszczególnych dyscyplinach oceniono testem chi-kwadrat. Znamienność testów
przyjęto na poziomie p<0.05.
Wyniki. Nie wykazano istotnych zależności między genotypami genu ACE a relatywnymi wartościami tHb-mass. Ponadto w badanych dyscyplinach, niezależnie od płci, nie obserwowano różnic w częstości występowania poszczególnych genotypów. Jednakże zarówno u mężczyzn jak i kobiet względne wartości tHb-mass były znamiennie wyższe w kolarstwie (14,1 i 11,3 g/kg/m. c.) niż w biegach narciarskich (13,2 i 10,6 g/kg m. c.)
i w biegach na średnich i długich dystansach (13,0 i 10,4g/kg m. c.) (kobiety p<0,023; mężczyźni p<0,001).
Wnioski. Dyscyplina sportu ma wpływ na względne wartości tHb-mass. Polimorfizm I/D genu ACE nie wykazuje związku z tHb-mass.
Piśmiennictwo
Kanstrup IL, Ekblom B. (1984) Med Sci Sports Exerc 16: 256-262.
Schmidt W., Prommer N. (2010) Exerc. Sport Sci. Res. 38, (2), 68-75
Ma F., Yang Y., Li X., Zhou F., Gao C., Li M., Gao L (2013) PLOS ONE, 8: E54685
Schmidt W., Prommer N (2005) Eur. J, Appl. Physiol. 95: 486-495.
McCauley T., Mastana S. S., Hossack J., MacDonald M., Folland J. P (2009) Exp. Physiol. 94: 81-89.
Badania realizowano w ramach: grantu NN404 525238 i projektów MSiT: 2013 053/40/BP/DWM oraz 2013/0209/
0223/Sub/DSW/DK/JD
TOTAL HAEMOGLOBIN MASS AND I/D POLYMORPHISM OF ACE GENE IN YOUNG
ENDURANCE ATHLETES
Jadwiga Malczewska-Lenczowska1, Joanna Orysiak1, Dariusz Sitkowski1, Edyta Majorczyk2,
Andrzej Pokrywka1
1
Institute of Sport, Warsaw
2
Opole University of Technology
Introduction. Total haemoglobin mass (tHb-mass) and insertion/deletion (I/D) polymorphism of the angiotensin converting enzyme (ACE) gene could be the factors contributing to aerobic performance [1,2,3]. The aim
of the study was to examine the association of tHb-mass and ACE genotype among young endurance athletes.
50
S7a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 3
Material and methods. One hundred twenty three athletes, aged 18,8±1,8 years (males) and 19,2±3,7
years (females), representing road cycling (22 males and 15 females), cross country skiing (22 males and 19
females) as well as middle and long distance running (25 males and 20 females) participated in the study. tHb-mass
was measured by optimised CO-rebreathing method according to Schmidt and Prommer [4] and expressed as
gram per kg of body mass. Genotyping for ACE I/D was performed using polymerase chain reaction [5]. Statistical
analyses were performed using one- and two-way analysis of variance (ANOVA), and distribution of genotypes was
tested by c2 test. Results are reported as means ±SD, and a p value <0.05 is considered significant.
Results. We found no association between the ACE genotype and relative values of tHb-mass. Furthermore, there were no significant differences in ACE genotypes frequencies in the studied disciplines, even regardless of gender. However, the relative values of tHb-mass in male and female athletes were significantly higher
in cyclists (14,1 and 11,3 g/kg/b. m. respectively) than in males and females from other disciplines i. e. 13,2
and 10,6 g/kg b. m. in cross country skiers and 13,0 and 10,4g/kg b. m. in runners, respectively (males p<0,001;
females p<0,023).
Conclusions. Relative values of tHb-mass are differentiated by sports discipline I/D polymorphism of ACE
gene is not associated with tHb-mass.
References
Kanstrup IL, Ekblom B. (1984) Med Sci Sports Exerc 16: 256-262.
Schmidt W., Prommer N. (2010) Exerc. Sport Sci. Res. 38, (2), 68-75
Ma F., Yang Y., Li X., Zhou F., Gao C., Li M., Gao L (2013) PLOS ONE, 8: E54685
Schmidt W., Prommer N (2005) Eur. J, Appl. Physiol. 95: 486-495.
McCauley T., Mastana S. S., Hossack J., MacDonald M., Folland J. P (2009) Exp. Physiol. 94: 81-89.
The study was supported by grants: NN404 525238 (Ministry of Science of Higher Education), 2013 053/40/
BP/DWM, 2013/0209/0223/Sub/DSW/DK/JD (Ministry of Sport and Tourism of the Republic of Poland)
51
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 1
Sesja 9 / Session 9
Żywienie i aktualne zagadnienia odnowy psychosomatycznej
w sporcie
Nutrition and current issues of psychosomatic regeneration in sports
NIEDOBÓR WITAMINY D I OCENA SKUTECZNOŚCI JEJ SUPLEMENTACJI
U POLSKICH SPORTOWCÓW
Jaroslaw Krzywanski1, Hubert Krysztofiak1,2, Joanna Misiorowska1, Andrzej Ziemba2, Tomasz Mikulski2
1
Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej, Warszawa
2
Wprowadzenie i cel pracy. Witamina D odgrywa istotną rolę nie tylko w homeostazie wapnia, ale również
w metabolizmie mięśni podczas wysiłku. W Polsce podczas braku słońca dochodzi do ograniczenia skórnej syntezy witaminy D, co prowadzi do niedoboru (poniżej 30 ng/ml dla ogółu populacji; poniżej 40 ng/ml dla sportowców). Celem pracy było oznaczenie stężenia witaminy D w populacji polskich sportowców oraz ocena skuteczności stosowanej suplementacji.
Materiał i metoda. Przez trzy lata monitorowano stężenie witaminy 25 (OH) D we krwi zawodników kadry narodowej (ilość badań: 2010–190; 2011–209; 2012–250). W 2011r u zawodników niedoborowych rozpoczęto suplementację dawką 1000 jednostek dziennie. Przy braku efektu dawkę zwiększono do 2000-4000 jednostek dziennie
w 2012r. Sprawdzono też, czy zimowe zgrupowanie w słonecznym klimacie wpływa na stężenie witaminy D.
Wyniki. Średnie roczne stężenie witaminy 25 (OH) D w 2010r wynosiło 27,6±0,6 ng/ml, z wyraźnym wahaniem
sezonowym (zima: grudzień-luty 25,0±1,3 ng/ml; lato: czerwiec-sierpień 29,1±0,7 ng/ml, p<0,01). Zimowe zgrupowanie w Afryce istotnie zwiększyło stężenie witaminy 25 (OH) D (53,1±1,8 ng/ml w porównaniu z 34,0±1,3 ng/ml
zawodników, którzy zostali w Polsce). Suplementacja 1000 jednostek dziennie w 2011r okazała się skuteczna (37,5±1,0 ng/ml), wyższe dawki 2000-4000 jednostek dziennie dały dalszą poprawę w 2012r (40,9±1,3 ng/ml).
Wnioski. Potwierdzono występowanie niedoboru witaminy D u polskich sportowców, zwłaszcza zimą. Konieczne jest stosowanie suplementacji, najlepiej w dawkach dobranych na podstawie badań kontrolnych, ponieważ rekomendowane 1000 jednostek dziennie u części zawodników okazało się niewystarczające. Zimowe
zgrupowanie w słonecznym kraju zapobiega niedoborowi witaminy D.
VITAMIN D DEFICIENCY AND EVALUATION OF APPLIED SUPPLEMENTATION
IN POLISH ATHLETES
Jaroslaw Krzywanski1, Hubert Krysztofiak1,2, Joanna Misiorowska1, Andrzej Ziemba2, Tomasz Mikulski2
1
National Centre of Sports Medicine, Warsaw, Poland
2
Introduction and aim. Vitamin D is an important factor in muscle metabolism during exercise. In Poland
sun-dependent activation of provitamin D is limited. The aim of this study was to evaluate the concentration of
vitamin D in Polish athletes and the effectiveness of recommended supplementation.
Materials and methods. Professional athletes were monitored for three years for vitamin 25 (OH) D concentration (number of samples: 2010–190; 2011–209; 2012–250). In 2011 following the monitoring results, supplementation with 1000 units/d was introduced. In subjects who showed no improvement doses of 2000-4000
units/d were applied in 2012. The influence of training abroad with high sunshine exposure during winter was
evaluated in 2012.
Results. Annual average vitamin 25 (OH) D concentration in 2010 was 27.6±0.6 ng/ml, with clear seasonal
rhythm (winter Dec-Feb 25.0±1.3 ng/ml; summer Jun-Aug 29.1±0.7 ng/ml, p<0.01). Athletes exposed to sunshine in winter showed significantly enhanced vitamin 25 (OH) D concentrations of 53.1±1.8 ng/ml (34.0±1.3 ng/ml
in subjects who stayed in Poland). Supplementation with 1000 units daily showed significant improvement
in 2011 (37.5±1.0 ng/ml), higher doses of 2000-4000 units daily produced further improvement in 2012
(40.9±1.3 ng/ml).
Conclusions. Vitamin D deficiency was confirmed in population of Polish athletes, especially in winter. Monitoring of vitamin D is necessary, as primary recommendations for supplementation of 1000 units daily have
proved to be effective, but in some athletes higher doses of max 4000 units daily are required in order to produce desired results. Another way to prevent hypovitaminosis is to spend part of winter in a sunny climate.
52
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 2
CZY OCENA TEMPA SPOCZYNKOWEJ PRZEMIANA MATERII MOŻE STANOWIĆ
WSKAŹNIK NIEDOŻYWIENIA U TANCEREK BALETOWYCH I SPORTSMENEK
CIERPIĄCYCH NA ZABURZENIA MIESIĄCZKOWANIA?
Karolina Łagowska, Jan Jeszka
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Zakład dietetyki
Wprowadzenie i cel pracy. Dysproporcje pomiędzy ilością energii dostarczanej wraz z pożywieniem, a wydatkami energetycznymi oraz niedobory składników odżywczych mogą powodować obniżenie tempa spoczynkowej przemiany materii. U kobiet obserwowany jest także spadek stężenia LH i estrogenów, pobudzenie osi
podwzgórze–przysadka-nadnercza, hipoglikemia, hipoinsulinemia, hipotyroidemia oraz obniżenie 24-godzinnego profilu leptyny w surowicy krwi, czego konsekwencją może być nawet zanik cyklu miesiączkowego lub rzadkie występowanie miesiączek. Celem niniejszej pracy była próba oceny związku pomiędzy tempem spoczynkowej przemiany materii i sposobu żywienia tancerek baletowych i sportsmenek cierpiących na zaburzenia miesiączkowania.
Materiał i metoda. Do badań włączono 21 tancerek baletowych oraz 31 sportsmenek cierpiących na podwzgórzowo – przysadkowe zaburzenia w cyklu miesiączkowym. W celu oceny stanu odżywienia wykonano pomiar składu ciała (analizator Bodystat 1500) oraz tempa spoczynkowej przemiany materii (Respirometr K4b2).
Dobowe wydatki energetyczne oszacowano wykorzystując analizatory Polar Sport Tester. Wartość energetyczną i odżywczą dziennych racji pokarmowych oszacowano metodą bieżącego notowania z siedmiu kolejnych
dni. Obliczono także bilans energetyczny oraz dostępność energii z dzienną racją pokarmową.
Wyniki. Odnotowano istotne statystycznie różnice w tempie spoczynkowej przemianie materii w badanych
grupach, przy czym tancerki baletowe charakteryzowało znamiennie niższe jej natężenie. Tancerki wykazały także niższe spożycie energii i składników odżywczych, a przez to bardziej ujemny bilans energetyczny oraz niższą dostępność energii. Analiza korelacyjna dowiodła istnienia dodatnich zależności pomiędzy tempem RMR
a spożyciem energii, tłuszczu i węglowodanów.
Wnioski. Tempo spoczynkowej przemiany materii może być wykorzystywane w ocenie stanu odżywienia
tancerek baletowych i sportsmenek narażonych na ryzyko wystąpienia zaburzeń w cyklu miesiączkowym, dzięki czemu możliwe będzie podjęcie działań prewencyjnych i tym samym ograniczenie negatywnych skutków
zdrowotnych tych dysfunkcji.
RESTING METABOLIC RATE IS A GOOD PARAMETR OF MALNUTRITION
IN BALLET DANCERS AND FEMALE ATHLETES WITH MENSTRUAL DISORDERS
Introduction and aim. Nutrient deficiencies and the disproportion between energy intake and total energy
expenditure can cause a decreased resting metabolic rate. Low LH and estrogen levels, stimulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis, hypoglycemia, hypoinsulinemic, hipotyroidemic, low leptin level which can
even cause amenorrhea or oligomenorrhea have also been observed. The aim of this study was to evaluate the
relationship between resting metabolic rate and dietary habits in ballet dancers and female athletes with menstrual disorders.
Material and method. Twenty one ballet dancers and thirty one professional female athletes with menstrual disorders participated in the study. Body composition (analyzer Bodystat 1500) and resting metabolic rate
(Respirometer K4b2) were measured to estimate their nutritional status. Total energy expenditure was evaluated
using Polar Sport Tester. Energy and nutrients intake for 7 consecutive days, energy availability and energy balance were also estimated.
Results. Resting metabolic rate was significantly lower in the ballet dancers when compared to female athletes. Energy and nutrients intake were also lower in dancers, which thus resulted in more negative energy balance and lower energy availability. Significant correlations were found between RMR and energy, fat and carbohydrate intake in the entire sample.
Conclusions. Resting metabolic rate may be one of the parameters to assess malnutrition, which can be
used to assess the nutritional status of ballet dancers and female athletes at risk of menstrual disorders.
53
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 3
WPŁYW INTERWENCJI ŻYWIENIOWEJ NA CYKL MIESIĄCZKOWY MŁODYCH
TANCEREK BALETOWYCH – BADANIA WSTĘPNE
Wprowadzenie i cel pracy. Wśród tancerek baletowych powszechne jest występowanie zaburzeń w cyklu
miesiączkowym, które wynikają nie tylko jako skutek wzmożonej aktywności fizycznej, ale są także konsekwencją niskiej dostępności energii, ujemnego bilansu energetycznego, niskiej ilości tłuszczu w ciele oraz stresu fizycznego i emocjonalnego. Celem badań była ocena wpływu trzymiesięcznej niefarmakologicznej interwencji
żywieniowej na cykl miesiączkowy tancerek baletowych.
Materiał i metoda. Do badań włączono dwadzieścia jeden tancerek baletowych w wieku 17.1 ± 0.9 lat
i BMI 18.9 ± 1.7 kg/m2 cierpiących na zaburzenia w cyklu miesiączkowym. W celu oceny stanu odżywienia wykonano pomiar składu ciała oraz tempo spoczynkowej przemiany materii, natomiast w celu oceny status hormonalnego zmierzono poziom LH, FSH, E2, P, PRL, T, TSH, SHBG oraz leptyny. Dobowe wydatki energetyczne oszacowano wykorzystując analizatory Polar Sport Tester. Wartość energetyczna i odżywcza dziennych racji pokarmowych baletnic została indywidualnie dostosowana do każdej z uczestniczek biorąc pod uwagę aktualny stan odżywienia, sposób żywienia oraz wydatki energetyczne. Interwencja żywieniowa polegająca na przestrzeganiu indywidualnej diety oraz zaleceń żywieniowych została zaplanowana na okres 9 miesięcy, a przedstawione rezultaty dotyczą pierwszej kontroli efektów wykonanej po upływie trzeciego miesiąca.
Wyniki. Trzy miesiące interwencji żywieniowej poskutkowało wzrostem wartości energetycznej i odżywczej
dziennych racji pokarmowych badanych baletnic. Widoczny był także wzrost dostępności energii oraz zrównoważenie bilansu energetycznego. Nie obserwowano istotnych zmian w poziomie hormonów oraz rytmie cyklu
miesiączkowego.
Wnioski. Kontynuowanie kontrolowanej interwencji żywieniowej jest konieczne, aby ocenić w jakim stopniu
długotrwała poprawa stanu odżywienia poprawi status hormonalny tancerek baletowych i czy pozwoli na normalizację rytmu miesiączkowania.
EFFECTS OF NUTRITIONAL INTERVENTION ON MENSTRUAL FUNCTION
IN YOUNG BALLET DANCERS: PRELIMINARY STUDY
Introduction and aim. The hypothalamic-pituitary menstrual disturbances in ballet dancer are very common
and they are most commonly due to the maintenance of a low energy availability, negative energy balance, low fat
mass and emotional and physical stress. The aim of this study was to evaluate the influence of three months of
nonpharmacological nutritional intervention on menstrual function in ballet dancers with menstrual disorders.
Material and method. Twenty one ballet dancers aged 17.1 ± 0.9 y and BMI 18.9 ± 1.7 kg/m2 with menstrual disorders participated in the study. Body composition and resting metabolic rate were measured to estimate
nutritional status and serum LH, FSH, E2, P, PRL, T, TSH, SHBG and leptin levels were measured to assess
hormonal status. Total energy expenditure was evaluated using Polar Sport Tester. Nutritional habits were analyzed and individualized diet modifications were introduced in each case. The nutritional intervention based on
individual diet and dietary recommendations was planned for a period of nine months and the results of the study were collected during the first control carried out after the third month.
Results. Three months of dietary intervention resulted in a significant increase in the energy and nutrient intake. Increases in the energy availability and improvements in energy balance were also observed. There were no changes in hormone levels and changes in menstrual cycle rhythms.
Conclusions. Continuation of the controlled dietary intervention is necessary to assess the extent to which
the long-term improvement in the nutritional status improves the hormonal status of ballet dancers, and to see
whether it will enable the normalization of menstrual rhythm.
54
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 4
WPŁYW 3-DNIOWEJ SUPLEMENTACJI NATURALNYMI SOKAMI Z MARCHWI
ORAZ Z BURAKÓW I ARONII NA POZIOM CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI,
TOLERANCJI WYSIŁKOWEJ ORAZ WSKAŹNIKÓW MORFOLOGICZNYCH
U SIATKARZY
Barbara Pospieszna1, Katarzyna Gościnna2, Janusz Czapski2, Jakub Kryściak1, Mateusz Radojewski1,
Maria Laurentowska1
1
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu; Katedra Fizjologii, biochemii i Higieny
2
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Instytut Technologii Żywności Pochodzenia Roślinnego,
Zakład Technologii Owoców i Warzyw
Istnieją doniesienia wskazujące, że azotany dostarczane z pożywieniem, zarówno w postaci soli azotowych
jak i naturalnego soku z buraków, wykazują działanie ergogeniczne.
Celem pracy jest określenie wpływu 3-dniowej suplementacji naturalnymi sokami buraczano-aroniowym
oraz marchwiowym na poziom parametrów morfologicznych krwi, ciśnienia tętniczego oraz tolerancji wysiłkowej siatkarzy.
W badaniach wzięło udział 11 zdrowych mężczyzn trenujących piłkę siatkową. W trakcie eksperymentu uczestnicy, przez 3 kolejne dni, codziennie rano, pili po 500 ml naturalnego soku buraczano-aroniowego lub marchwiowego o zawartości azotanów 5,1 mmola. Pomiędzy okresami suplementacji obowiązywała 11. dniowa przerwa
(oczyszczenie organizmu). W każdym okresie badawczym przeprowadzono 2 badania wysiłkowe składające się
z trzech bezpośrednio po sobie następujących 5. minutowych obciążeń (55, 75 i 92% VO2max) ustalanych indywidualnie na podstawie wyników testu wykonanego przed rozpoczęciem suplementacji.
Badania laboratoryjne (stężenie mleczanu oraz parametry morfologiczne) wykonano we krwi włośniczkowej.
Krew pobierano 6 razy w trakcie suplementacji każdym z soków: w dniu rozpoczęcia (na czczo, przed wysiłkiem:
po 2 godzinach przerwy oraz po ukończeniu biegu) oraz zakończenia (na czczo, przed wysiłkiem: po 2 godzinach
od podania soku oraz po ukończeniu biegu). Na czczo i przed wysiłkiem mierzono ciśnienie tętnicze krwi.
Suplementacja obydwoma sokami nie miała istotnego wpływu na poziom pochłaniania tlenu w trakcie wysiłku, niezaleznie od jego intensywności. W obu przypadkach nie odnotowano też istotnego wpływu podania soku na poziom ciśnienia tętniczego krwi ani parametrów morfologicznych krwi.
Przeprowadzone badania wskazują, że w analizowanej grupie siatkarzy suplementacja sokami z marchwi
i buraka ćwikłowego zawierającymi azotany (V) nie wpłynęła istotnie na poziom wydolności fizycznej ani skład
krwi sportowców.
Słowa kluczowe: sok z buraków, sok z marchwi, suplementacja, tolerancja wysiłkowa
THE INFLUENCE OF 3-DAY SUPPLEMENTATION WITH NATURAL CARROT
OR BEET AND CHOKEBERRY JUICES ON THE LEVEL OF BLOOD PRESSURE,
EXERCISE TOLERANCE AND BLOOD MORPHOLOGY IN VOLLEYBALL PLAYERS
Barbara Pospieszna1, Katarzyna Gościnna2, Janusz Czapski2, Jakub Kryściak1, Mateusz Radojewski1,
Maria Laurentowska1
1
University School of Physical Education in Poznań, Department of Physiology, Biochemistry and Hygiene
2
Poznań University of Natural Sciences, Institute of Food Technology of Plant Origin
Dietary nitrate like natural beetroot juice or nitrate salts are believed to exert an ergogenic effect.
The aim of the study was to evaluate the influence of 3-day natural juices supplementation (carrot or beet
and chokeberry) on the level of blood pressure, blood morphology and exercise tolerance in volleyball players.
The study involved 11 healthy men training volleyball. During the experiment, every morning, for 3 consecutive days, they drank 500 ml of juice with nitrate content 5.1 mmol. Between supplementation phases there was
an 11-day washout period. In each supplementation term there were two exercise tests performed. Each of them
consisted of three 5-minute loads completed immediately after each other (55, 75 and 92% VO2max). Individual
workloads were obtained from the pre-test performed before the beginning of the study.
Laboratory tests (lactate concentration and haematological parameters) were conducted in capillary blood.
Blood was taken six times during each supplementation: on the first day (in fasting, before exercise: after 2 hours break and post-exercise) and at the end (in fasting, before exercise: 2 hours after drinking juice and post-exercise). In fasting condition and before exercise tests the blood pressure was measured.
55
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 5
Regardless of exercise intensity supplementation with both juices had no effect on the level of oxygen consumption. In both cases, neither the level of blood pressure nor haematological parameters were changed after
supplementation.
The study indicates that in the analyzed players supplementation with beetroot or carrot juice containing nitrates did not impact the level of physical capacity, blood pressure or the blood composition.
Key words: beet juice, carrot juice, supplements, exercise tolerance
POWSZECHNOŚĆ STOSOWANIA KOFEINY W SPORCIE
A. Jarek, K. Chajewska, E. Turek-Lepa, M. Wójtowicz, M. Pasik, D. Stańczyk, Z. Szczepańska,
Wójcikowska-Wójcik, D. Kwiatkowska, A. Pokrywka
Wstęp. Celem pracy była ocena skali częstości występowania wysokich stężeń kofeiny w próbkach moczu
pobranych do kontroli antydopingowych w trakcie zawodów. Kofeina jest środkiem psychoaktywnym. Z tego powodu może być potencjalnie wykorzystywana w sporcie, jako środek stymulujący, wpływający na poprawę zdolności wysiłkowych. Powszechnie obecna w produktach spożywczych, w tym napojach energetyzujących tzw.
energy drink.[1]. Oczekiwanymi efektami stosowania kofeiny przez sportowców są: pobudzenie ośrodkowego
układu nerwowego, usunięcie zmęczenia, polepszenie nastroju i koncentracji [2]. Kofeina do 2003 roku była
substancją zabronioną w sporcie jeśli jej stężenie w moczu przekroczyło wartość 12µg/ml, a od 2004 roku stosowanie jej przez sportowców nie podlega żadnym ograniczeniom. Wciąż jednak pozostaje w tzw. Programie
Monitorującym Światowej Agencji Antydopingowej (WADA). Laboratoria zobligowane są do raportowania wyników próbek o stężeniu kofeiny powyżej 6 µg/ml [3].
Materiał i metody. Przeprowadzono ocenę wyników rutynowych analiz kontroli antydopingowych wykonanych w okresie od stycznia 2009 do sierpnia 2013 roku w Zakładzie Badań Antydopingowych Instytutu Sportu
w Warszawie. Analizy jakościowe i ilościowe przeprowadzono przy wykorzystaniu układu chromatografii gazowej ze spektrometrią mas (GC/MS).
Wyniki. Spośród 12594 przebadanych próbek, w 336 stwierdzono kofeinę powyżej 6 µg/ml co stanowi
2,67% ogółu badany próbek.
Wnioski. Odnosząc wyniki badań do wcześniej przeprowadzonych w ZBA [2] należy stwierdzić, że przyjmowanie kofeiny jest wciąż popularne w środowisku sportowców. Zaobserwowano, że kofeinę stosują głównie
przedstawiciele dyscyplin siłowych (podnoszenie ciężarów, trójbój siłowy, zapasy) oraz wymagających zwiększonej koncentracji, szybkości i wytrzymałości (lekkoatletyka, pływanie, tenis, kolarstwo).
Piśmiennictwo
H. Bojarowicz, M. Przygoda: Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działania na organizm.
Probl. Hig. Epidemiol. 2012, 93 (1): 8-13.
A. Pokrywka, Z. Obmiński, D. Stańczyk, D. Kwiatkowska, R. Grucza: Stosowanie kofeiny przez sportowców polskich przed i po usunięciu jej z listy substancji dopingujących. Medycyna Sportowa 2007 6 (6) Vol. 23 326-331.
World Anti-Doping Agency. The 2013 Monitoring Program.
PREVALENCE OF CAFFEINE USE IN SPORT
A. Jarek, K. Chajewska, E. Turek-Lepa, M. Wójtowicz, M. Pasik, D. Stańczyk, Z. Szczepańska,
Wójcikowska-Wójcik, D. Kwiatkowska, A. Pokrywka
Department of Anti-doping Research, Institute of Sport, Warsaw
Introduction. The purpose of this work was to assess the prevalence of high concentrations of caffeine in
urine samples collected for anti-doping control during the event. Caffeine is a psychoactive stimulant which can
be abused in sport to improve endurance. It is commonly used as an additive to numerous products, including
energy and soda drinks [1]. The effects of caffeine on human body are multi-faceted. It stimulates the central
nervous system, reduces fatigue, improves mood and concentration, increases feelings of anxiety and fear [2].
Until 2003, allowed limit of caffeine in sport was 12µg/ml, and since 2004 its use among athletes is not subject
to any restriction. Nevertheless, it still remains in the so-called WADA Monitoring Program. Laboratories are required to report the results for samples with concentration of caffeine greater than 6 µg/ml [3].
53
S9a:Layout 1 2013-12-19 16:51 Strona 6
Materials and methods. The results of routine doping control analyses carried out in the Department of Anti-Doping Research Institute of Sport in Warsaw over the period from January 2009 to August 2013 were evaluated for the presence of caffeine. Both qualitative and quantitative analyses were conducted using the gas
chromatography-mass spectrometry (GC/MS).
Results. During the considered time period among the 12594 analysed samples, the presence of caffeine
in concentration above 6 µg/ml was found in 336 samples (representing 2.67% of all samples).
Conclusion. Referring to earlier studies conducted in the ZBA [2] it should be noted that the use of caffeine
is still popular with athletes. Caffeine was most frequently detected in urine samples collected from athletes
practicing strength sports (e. g., weightlifting, power lifting, or wrestling), and sports requiring increased concentration, endurance and speed (e. g., athletics, swimming, cycling, tennis).
Literature
H. Bojarowicz, M. Przygoda: Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działania na organizm.
Probl. Hig. Epidemiol. 2012, 93 (1): 8-13.
A. Pokrywka, Z. Obmiński, D. Stańczyk, D. Kwiatkowska, R. Grucza: Stosowanie kofeiny przez sportowców polskich przed i po usunięciu jej z listy substancji dopingujących. Medycyna Sportowa 2007 6 (6) Vol. 23 326-331.
World Anti-Doping Agency. The 2013 Monitoring Program.
57
S 11 plakatowa:Layout 1 2013-12-19 16:56 Strona 1
Sesja 11 / Session 11
Sesja plakatowa
Poster Session
1.
WSKAŹNIKI STRESU AZOTOWO-TLENOWEGO U SPORTOWCÓW
I NIEAKTYWNYCH FIZYCZNIE MĘŻCZYZN
Karol Kalina, Anna Kasperska, Mateusz Rynkiewicz, Tadeusz Rynkiewicz, Agnieszka Zembroń-Łacny
Wprowadzenie i cel pracy. Rola regularnej aktywności fizycznej w redukcji ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (ang. cardiovascular disease, CVD) jest dobrze znana, ale nadal nie wiadomo jaki jest wpływ treningu
sportowego na wskaźniki stresu azotowo-tlenowego i związane z tym ryzyko CVD. Generacja reaktywnych form
tlenu i azotu wiąże się z dysfunkcją śródbłonka naczyń krwionośnych, ale brak danych pokazujących wpływ treningu sportowego na stres azotowo-tlenowy i związaną z tym biodostępność tlenku azotu ocenianą przez pomiar stężenia nitrotyrozyny we krwi (Bjork i wsp. Int J Sports Med 2012). Celem badań była ocena poziomu stresu azotowo-tlenowego i porównanie ze wskaźnikami zdrowia u sportowców i nieaktywnych fizycznie mężczyzn.
Materiał i metoda. W badaniach wzięli udział kajakarze (n=8) i zapaśnicy (n=16) w okresie przygotowawczym oraz zdrowi, nietrenujący mężczyźni (n=12). W surowicy krwi oznaczono stężenie tlenku azotu (NO), nitrotyrozyny (Nitro), utlenionych lipoprotein LDL (oxLDL), białka C-reaktywnego (hsCRP) i profil lipidów. Ponadto dokonano pomiaru składu ciała metodą impedancji bioelektrycznej.
Wyniki. Stężenie NO było podobne w badanych grupach natomiast stężenie Nitro było istotnie wyższe w grupie sportowców niż nietrenujących. U zapaśników zaobserwowano najwyższy poziom Nitro, oxLDL, hsCRP, całkowitego cholesterolu, lipoprotein LDL i wskaźnika aterogenności. Stężenie Nitro korelowało z hsCRP (r=0,609;
P<0,001), LDL (r=0,381; P<0,05) i wskaźnikiem aterogenności (r=0,456; P<0,001).
Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że trening sportowy zwiększa stężenie Nitro i pozostałych wskaźników stresu azotowo-tlenowego związanych ze zmianami typowych wskaźników ryzyka CVD.
Dziękujemy Polskiemu Związkowi Kajakowemu i Polskiemu Związkowi Zapaśniczemu za współpracę
i możliwość realizacji projektów finansowanych z grantów NNZ705282 i 0031/RS1/2011/57 MNiSW.
1.
NITRO-OXIDATIVE STRESS MARKERS IN ATHLETES AND NON-ATHLETES
Karol Kalina, Anna Kasperska, Mateusz Rynkiewicz, Tadeusz Rynkiewicz, Agnieszka Zembroń-Łacny
High School of Physical Education Poznan
Introduction and Aim. The role of physical activity in cardiovascular risk (CVD) reduction is well established. However, less is known about the effect of long-term physical activity and the potential effects of sport training on nitro-oxidative markers and CVD risk. Also, while endothelial dysfunction resulting from elevated reactive oxygen and nitrogen species levels has been implicated in CVD, no studies have examined whether the effects of training on nitro-oxidative stress levels are related to changes in nitric oxide bioavailability, indexed as
the blood level of nitrotyrosine (Bjork et al. Int J Sports Med 2012). We examined the effects of sport training on
nitro-oxidative stress and its interaction with health markers in athletes in comparison to non-athletes.
Material and Method. Blood samples were collected from kayakers (n=8) and wrestlers (n=16) during preparatory period as well as from non-athletes (n=12). Nitric oxide (NO), nitrotyrosine (Nitro), oxidized LDL
(oxLDL), C-reactive protein (hsCRP) and lipid profile in blood were determined. Moreover, the body composition was estimated using a bioelectrical impedance.
Results. NO concentration differed between groups while Nitro was significantly higher in athletes than in non-athletes. Similarly, oxLDL and hsCRP were increased in athletes compared to non-athletes. Wrestlers showed the
highest levels of Nitro, hsCRP, total cholesterol, LDL lipoproteins and atherogenic index. Nitro concentration correlated with hsCRP (r=0.609, P<0.001), LDL (r=0.381, P<0.05) and atherogenic index (r=0.456, P<0.001).
Conclusions. The findings suggest that sport training may be associated with higher Nitro and that the levels
of nitro-oxidative stress markers are related to levels of other conventional CVD risk factors. We are grateful for successful cooperation with Polish Kayak Federation and Polish Wrestling Federation. This study was supported by
grants NNZ705282 and 0031/RS1/2011/57from the Ministry of Science and Higher Education Poland.
58
2.
REAKCJE ORGANIZMU NA WYSIŁEK KONCENTRYCZNY I EKSCENTRYCZNY
WYKONYWANY ZE STAŁĄ INTENSYWNOŚCIĄ PRACY
Marcin Maciejczyk1, Magdalena Więcek1,2, Jadwiga Szymura3, Zbigniew Szyguła1, Ireneusz Górnik,
Szczepan Wiecha1, Jerzy Cempla1
1
Instytut Nauk Biomedycznych, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
2
Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Krakowska Akademia
3
Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Wstęp. Przy zachowaniu stałej prędkości w czasie biegu w dół (praca ekscentryczna), w porównaniu do biegu pod górę (praca koncentryczna), obserwuje się obniżenie intensywności pracy oraz zmniejszenie poziomu
większości wskaźników fizjologiczno-biochemicznych. Celem badań była ocena reakcji organizmu w czasie pracy koncentrycznej i ekscentrycznej przy zachowaniu stałej intensywności pracy wykonywanej na bieżni mechanicznej.
Metody. W badaniach uczestniczyło 15 młodych, nietrenujących mężczyzn (21,5±1,88 lat) o prawidłowej budowie ciała (BH: 182,1±4,77 cm, BM: 79,43±7,13 kg, BF: 18,19±3,73 %). W teście stopniowanym u każdego
badanego zmierzono maksymalny poziom poboru tlenu (VO2max: 52,91±7,25 ml.kg-1) oraz częstości skurczów
serca (HRmax: 203±8 sk.min-1). Zasadnicza część badań polegała na wykonaniu w losowej kolejności 3 wysiłków biegowych na bieżni mechanicznej trwających po 60 minut. Pierwsze 30 minut każdego biegu wykonywane było przy kącie nachylenia podłoża 0° oraz początkowej intensywności pracy wynoszącej około 60% VO2max,
po upływie 30 minut zachowywano lub zmieniano kąt nachylenia podłoża (+10%, -10%) zachowując dotychczasową intensywność pracy. Oceniono zmiany poboru tlenu i częstości skurczów serca w trakcie wysiłku oraz aktywność kinazy kreatynowej w osoczu krwi przed i po 24h od zakończenia testu.
Wyniki i Wnioski. Przy zachowaniu stałej intensywności biegu obserwowano w trakcie każdego wysiłku
systematyczne zwiększanie się częstości skurczów serca, natomiast przyrost poboru tlenu obserwowano tylko
w trakcie trwania wysiłku ekscentrycznego. Po 24h od zakończenia biegu w dół obserwowano istotnie wyższą
aktywność kinazy kreatynowej niż po biegu po płaskim i pod górę.
Słowa kluczowe: praca koncentryczna, praca ekscentryczna, dryft tlenu, dryft tętna, ekonomia biegu,
uszkodzenie mięśni.
Badania zostały zrealizowane w ramach projektu N N404 071240 finansowanego przez Narodowe Centrum
Nauki (NCN), kierownik projektu: Zbigniew Szyguła.
2.
PHYSIOLOGICAL RESPONSE TO CONCENTRIC AND ECCENTRIC EXERCISE
PERFORMED WITH CONSTANT INTENSITY
Marcin Maciejczyk1, Magdalena Więcek1,2, Jadwiga Szymura3, Zbigniew Szyguła1, Ireneusz Górnik,
Szczepan Wiecha1, Jerzy Cempla1
1
Institute of Biomedical Science, University School of Physical Education, Krakow, Poland
2
Faculty of Health and Medical Sciences, Andrzej Frycz Modrzewski, Krakow University, Poland
3
The Department of Clinical Rehabilitation, University School of Physical Education, Krakow, Poland
Introduction and aim. During the downhill running (eccentric exercise), in comparison to uphill running
(concentric exercise) performed with constant velocity, the decrease of work intensity and the level of most of physiological and biochemical indicators are observed. The aim of the study was to evaluate physiological response
during eccentric and concentric exercise performed on mechanical treadmill with constant work intensity.
Material/Methods. Fifteen healthy, young, untrained men (n=15) with proper body composition participated
in the study (BH: 182,1±4,77 cm, BM: 79,43±7,13 kg, BF: 18,19±3,73 %). Maximal oxygen uptake (VO2max: 52,91
±7,25 ml.kg-1) and maximal heart rate (HRmax: 203±8 b.min-1), were measured in incremental test. The main part
of the study consisted of three 60 minutes runs, performed randomly on mechanical treadmill. First 30 min of
each run were performed at slope angle 0° and work intensity 60%VO2max. The second 30 minutes the slope angle was maintained (0°) or changed (+10%, -10%) and work intensity was maintained (still 60%VO2max). During
the runs the oxygen uptake and heart rate were measured. Before and 24h after the run the creatine kinase activity was also measured.
59
Results and conclusions. At constant work intensity, during each run (at level, uphill, downhill) the systematic
increase of heart rate was observed. Upward oxygen drift was observed only during eccentric exercise. 24h after
downhill running the creatine kinase activity was significantly higher in comparison to uphill and at level running.
Key words: eccentric, concentric, oxygen drift, running economy, muscle damage
This research was supported by Polish National Science Center (NCN), grant no.: N N404 071240, awarded to
Zbigniew Szyguła.
3.
OCENA SKŁADU CIAŁA I WYDOLNOŚCI ANAEROBOWEJ WYBRANEJ GRUPY
ZAWODNIKÓW UPRAWIAJĄCYCH ZAPASY, JUDO I BRAZYLIJSKIE JIU-JITSU
Krzysztof Durkalec-Michalski, Jan Jeszka
Jednostka organizacyjna: Katedra Higieny Żywienia Człowieka, ul. Wojska Polskiego 31, 60-624 Poznań,
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Wprowadzenie i cel pracy: W sportach walki determinantami sukcesu sportowego są m.in. wydolność fizyczna, adaptacja do wysiłków o zmiennej intensywności, a także właściwa regulacja masy ciała. Mając to
na względzie celem niniejszej pracy była ocena składu ciała i wydolności anaerobowej zawodników uprawiających zapasy, judo i brazylijskie jiu-jitsu (BJJ).
Materiał i metoda: W badaniach uczestniczyło 105 sportowców, w wieku 22±4 lat, uprawiających zapasy
(n=36), judo (n=27) i BJJ (n=42). Analizę składu ciała zawodników przeprowadzono metodą impedancji bioelektrycznej, za pomocą analizatora BIA 101S, AKERN-RJL. Ocenę wydolności beztlenowej wykonano przy pomocy testu Wingate, z użyciem cykloergometru Monark 894E.
Wyniki: Analiza składu ciała wykazała średnią zawartość tkanki tłuszczowej zawodników na poziomie 15,1±4% masy ciała. U ponad połowy zapaśników i judoków, stwierdzono poziom tkanki tłuszczowej poniżej 14,9%. Ponadto poziom tego komponentu tkankowego poniżej 10% masy ciała wykazano u 25% zapaśników, 18% judoków i 7% zawodników BJJ. Ocena wydolności beztlenowej wykazała moc szczytową sportowców
na poziomie 11,8 ± 1,7 W/kg. Czas osiągnięcia mocy szczytowej oraz średnia i minimalna moc wynosiły z kolei odpowiednio: 2,70±1,58 s, 7,9 ± 0,6 W/kg, 4,8 ± 0,6 W/kg. W niniejszych badaniach zaobserwowano istnienie korelacji m.in. pomiędzy poziomem tkanki tłuszczowej a mocą średnią (r=-0,23) i minimalną (r=-0,26), beztłuszczową masą ciała a mocą średnią (r=0,23) i minimalną (r=-0,26) oraz całkowitą zawartością wody a mocą
średnią (r=0,23) i minimalną (r=0,26).
Wnioski: Zawodnicy uprawiający zapasy, judo i brazylijskie jiu-jitsu odznaczają się prawidłowym stanem
odżywienia, choć u znacznego odsetka sportowców stwierdzono niski poziom tkanki tłuszczowej. Uzyskane wyniki wskazują także na dobrą wydolność beztlenową badanej grupy zawodników. Uwagę zwraca także fakt istnienia korelacji pomiędzy wskaźnikami składu ciała i markerami wydolności anaerobowej.
Projekt badawczy finansowany Narodowe Centrum Nauki (grant promotorski nr N N312 262340)
3.
ASSESSMENT OF BODY COMPOSITION AND ANAEROBIC CAPACITY OF
SELECTED GROUP OF ATHLETES PRACTICING WRESTLING, JUDO
AND BRAZILIAN JIU-JITSU
Krzysztof Durkalec-Michalski, Jan Jeszka
Department of Hygiene and Human Nutrition, University of Life Sciences in Poznan, Poland
Introduction and aim: Determinants of success in combat sports include e. g. physical capacity, adaptation
to the effort of varying intensity as well as proper regulation of body weight. With this in mind, the aim of this
study was to assess body composition and anaerobic capacity of athletes practicing wrestling, judo and Brazilian jiu-jitsu (BJJ).
Materials and methods: Analyses were conducted on a group of 105 of athletes, at the age of 22±4, practicing wrestling (n=36), judo (n=27) and BJJ (n=42). Body composition analysis was performed by bioelectrical
impedance, using BIA 101S Analyzer. The anaerobic capacity was assessed using the Wingate test with the application of a Monark 894E cycle ergometer.
60
Results: Body composition analysis showed that the average fat content (FM) of athletes amounted
to 15.1±4% of body mass. More than half of the wrestlers and judokas had FM less than 14,9%. Moreover, the
level of FM below 10% was observed in 25% of wrestlers, 18% of judo athletes and 7% of BJJ athletes. Assessment of anaerobic capacity of athletes showed a peak power at 11.8±1.7W/kg. Time to reach the peak, the
average and the minimum power equaled 2.7±1.6s, 7.9±0.6W/kg, 4.8±0.6W/kg respectively. In the study correlations between: the level of FM and average (r=-0.23) and minimum power (r=-0.26), lean body mass and average (r=0.23) and minimum power (r=-0.26) and the total body water and average (r=0.23) and minimum power
(r=0.26) were also observed.
Conclusions: Athletes practicing wrestling, judo and BJJ are characterized by proper nutritional status, although a low level of fat tissue among significant percentage of athletes was identified. The results obtained by
using Wingate test indicate good anaerobic performance of the analysed group. The existence of a correlation
between indices of body composition and markers of anaerobic capacity is also noteworthy.
Research project funded by the National Science Centre Research Grant No. N N312 262340
4.
OCENA BIOLOGICZNEGO KOSZTU MECZU PIŁKI NOŻNEJ W OPARCIU
O POMECZOWE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW WE KRWI
Zbigniew Obmiński, Katarzyna Lerczak, Konrad Witek
Wstęp. Pomimo wielu badań naukowych obejmujących analizę meczu piłki nożnej, nadal nie poznano wywołanych tym wysiłkiem zmian statusu biochemicznego we krwi.
Cel pracy. Celem pracy było zbadanie u zawodników reprezentacji narodowej chwilowej, pomeczowej zmiany statusu biochemicznego we krwi i szybkości jego normalizacji w okresie restytucji.
Materiał i metody. Badaniami objęto 17 graczy zaangażowanych w towarzyski mecz przeciw zagranicznej
drużynie. Trener chciał poznać poziom wyszkolenia technicznego, wytrzymałości i zdolności do współdziałania
w zespole każdego z wytypowanych graczy oraz jego biochemiczne reakcje na mecz na podstawie oznaczeń
kortyzolu (C), testosteronu (T), kinazy kreatynowej (CK), glukozy (G) i mocznika (U) we krwi kapilarnej pobranej trzykrotnie: dzień przed meczem, a następnie +8h i +32h po meczu.
Wyniki. Zbadany status biochemiczny nie zależał u graczy od ich pozycji na boisku. Średnie po meczu (+8
h) wartości CK= 519 U/L oraz U= 6,6 mmol/L były istotnie wyższe od wyjściowych wynoszących odpowiednio
CK= 359 U/L oraz U= 5,9 mmol/L i wykazywały tendencję do normalizacji w +32 h. Średnie stężenie G znacząco zmalało (z 5,6 do 5,1 mmol/L) i nie wróciło całkowicie do wartości początkowej po 32 godzinach restytucji.
Średnie stężenie C pozostało niezmienione, a średnie stężenie T w +32 h (23,7 nmol/L) było wyższe niż początkowe (20,3 nmol/L) i w +8 h (19,2 nmol/L).
Wnioski. Wysiłek meczowy wywołał zróżnicowane, lecz znaczne reakcje biochemiczne u zawodników. Spadek stężeń glukozy wskazał na potrzebę stosowania przez piłkarzy diety wzbogaconej o węglowodany.
4.
APPRAISAL OF BIOLOGICAL COST OF SOCCER MATCH BASED ON POST GAME
CHANGES IN SELECTED BLOOD INDICES
Obmiński Zbigniew, Katarzyna Lerczak, Konrad Witek
Introduction and aim: Despite a huge number of scientific studies dealing with soccer match analysis,
changes in biochemical status in blood induced by that type of effort are currently still unknown. The aim of the
study was to examine post match temporary change in biochemical blood status and rate of its normalization
during recovery among the players of the National Soccer Team.
Material and methods. The study comprised 17 players engaged in friendly soccer match against the foreign team. The coach wanted to examine the level of technical skills, endurance, and cooperative abilities of each
of the selected player and their blood biochemical responses to the match based on cortisol (C), testosterone
(T), creatine kinase (CK), glucose (G) and urea (U) assessments in capillary blood sampled at three time points: on the day prior to the match and subsequently at +8h and +32h after the match.
61
Results. The examined biochemical status did not depend on the plying position of the players. Mean post
match, at +8h, CK -519 U/L) and U -6.6 mmol/L were somewhat higher compared to those at baseline, which
were: 359 U/L and 5.9 mmol/L respectively and showed a tendency to their normalization at +32h. Mean G significantly dropped after the match (from 5.6 to 5.1 mmol/L) and did not fully return to the baseline value
after 32h recovery. Mean C were unchanged, and mean T at +32h was slightly higher than those at baseline
(20.3) and at +8h (19.2 nmol/L).
Conclusions. The examined blood indices showed varied responses to the match. The behavior of glucose indicates the need of the use of carbohydrate-enriched diet.
5.
INNOWACYJNA, NIEINWAZYJNA METODA WYZNACZANIA TĘTNICZO-ŻYLNEJ
RÓŻNICY ZAWARTOŚCI TLENU WE KRWI (AVD)
Józef Szubert, Sławomir Szubert, Włodzimierz Ziółkowski, Wojciech Wieczorek
Wyższa Szkoła Informatyki i Umiejętności w Łodzi
Wprowadzenie i cel pracy. Zgodnie z zasadą Ficka pobieranie tlenu (Vo2) przez organizm jest równe iloczynowi objętości minutowej serca (CO) i ogólnej różnicy tętniczo-żylnej zawartości tlenu we krwi (AVD). Zależność tę przedstawia wzór: Vo2 = CO · AVD. Zasada Ficka ma na celu przede wszystkim wyznaczanie objętości minutowej serca. W tym celu zachodzi konieczność wyznaczenia AVD, co stanowi największą trudność tego badania. Wyznaczenie AVD jest zabiegiem inwazyjnym, wymagającym cewnikowania serca. Z tego powodu
poszukuje się nowych, możliwie prostych i bezpiecznych do zastosowania, ale wiarygodnych metod wyznaczania tego parametru fizjologicznego. Celem pracy jest opracowanie nowej, nieinwazyjnej i bezpiecznej metody
wyznaczania AVD u osób dorosłych i u dzieci.
Materiał i metoda. W oparciu o własne i światowe dane empiryczne oraz prawa wymiany ciepła i mechanikę płynów opracowano własną, nową, nieinwazyjną metodę wyznaczania tętniczo-żylnej różnicy zawartości tlenu we krwi (AVD). Metoda ta pozwala wyznaczyć AVD u kobiet, mężczyzn i dzieci, podczas różnych względnych obciążeń wysiłkiem fizycznym. Wyznaczane AVD własną metodą jest funkcją potęgową względnego obciążenia wysiłkiem fizycznym (%Vo2max) oraz powierzchni ciała człowieka (AD).
Wyniki.
Ryc. 1. Wykresy AVD dla mężczyzn, kobiet, chłopców i dziewcząt w funkcji względnego obciążenia wysiłkiem
fizycznym (%VO2max)
Wartości AVD wyznaczone własną metodą nie różnią się istotnie statystycznie od wartości uzyskanych
u tych samych osób badanych innymi metodami, przez innych badaczy. Występujące różnice można wyjaśnić
przypadkiem.
Wnioski. Opracowana metoda wyznaczania AVD jest nieinwazyjna, prosta, tania, wiarygodna i nie zagraża
zdrowiu i życiu osoby badanej. Może być alternatywna w stosunku do obecnie stosowanych metod.
62
5
INNOVATIVE, NON-INVASIVE METHOD DETERMINING ARTERIOVENOUS
DIFFERENCE OF THE OXYGEN CAPACITY IN BLOOD (ACV)
Józef Szubert, Sławomir Szubert, Włodzimierz Ziółkowski, Wojciech Wieczorek
The University of Computer Sciences and Skills in Lodz
Introduction and aim. In compliance with Fick’s Rule, the intake of oxygen (Vo2) by the organism is equal
to the product of the cardiac output (CO) and general arteriovenous difference of the oxygen in blood (AVD).
The dependence is presented by the following formula: Vo2 = CO · AVD. Fick’s Rule objective is to determine
the cardiac output. To do this it is necessary to determine AVD, which is the most difficult task of the research. The
act of AVD determination is an invasive procedure requiring cardiac catheterisation. This is the reason why researchers look for new, relatively simple, safe and reliable methods to determine this physiological parameter. The objective of the research is to develop a new, non-invasive and safe method of determining ADV in adults and children.
Materials and method. Basing on one’s own and worldwide empirical data, heat transfer laws and the principles of flow mechanics a new, non-invasive method has been developed to determine arteriovenous difference of the oxygen capacity in blood (AVD). This method enables us to define AVD for women, men and children
during relatively different physical exertion. The application of one’s own method to determine AVD is a power
function of the relative physical exertion (%Vo2max) and body surface area (AD).
Results.
Diagram 1. The AVD graphs for men, women, boys and girls during relative physical exertion (%VO2max).
AVD values which have been received by the applied method are not statistically different form the values
received from the same people with the help of other methods applied by other researchers. The differences
could be explained by a case study.
Conclusions. The developed method of AVD determining is non-invasive, simple, cheap, reliable and does
not threaten the health and life of the examined person. It can be perceived as an alternative to the currently
applied methods.
6.
WPŁYW DŁUGOTRWAŁEGO WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA FUNKCJONOWANIE
NEREK
Tomasz Cisoń1,2, Pilch Wanda1,2, Zbigniew Szyguła1,2, Andrzej Ziemba3, Tomasz Pałka1,2, Aleksander Tyka1,2
Zakład Nauk Biomedycznych, Instytut Kultury Fizycznej, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nowy Sącz
2
Zakład Fizjologii i Biochemii, Instytut Nauk Biomedycznych, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków
3
Zakład Fizjologii Stosowanej, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej, Polska Akademia Nauk, Warszawa
1
Wstęp. Podczas biegów długodystansowych dochodzi do zaburzeń biochemicznych, które mogą być przyczyną uszkodzenia mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego oraz nerek. Celem pracy było zbadanie wpływu
długotrwałego wysiłku fizycznego na zmiany wskaźników biochemicznych moczu.
63
Metodyka. W badaniach uczestniczyło 11 zdrowych, niepalących mężczyzn w wieku 25-26 lat, uprawiających sport rekreacyjnie. Wszyscy pokonali ultra maraton górski o długości 100km w czasie 15,3 ±1,9 godz.
Średnia temperatura powietrza wynosiła 23°C, a wilgotność względna 45%. Badanie moczu przeprowadzono
na paskowym analizatorze moczu CLINDIAG UA 100, a badanie poziomu mikroalbumin wykonano aparatem
SPECOL 1000.
Wyniki i ich omówienie. W próbkach moczu nie stwierdzono obecności bilirubiny zarówno przed, jak i po
ultra maratonie, a wartość urobilinogenu była na stałym poziomie 3,2umol/l. Obserwowano wzrost poziomu ciał
ketonowych w moczu do wartości 1,045 mmol/l, co może sugerować wyczerpanie glikogenu mięśniowego i wykorzystanie do pracy mięśniowej wolnych kwasów tłuszczowych jako źródła energii. Wielogodzinny bieg doprowadził do wzrostu poziomu białka całkowitego w moczu (z 0,136 g/l do 0,236 g/l) i znacznej albuminurii (47,053
µg/ml). Odwodnienie wysiłkowe spowodowało wzrost ciężaru właściwego moczu z 1,01 do 1,02 g/ml. Odczyn
moczu (pH) obniżył się z wartości 6,091 do 5,818, co mogło być spowodowane powstałą kwasicą metaboliczną. Stężenie glukozy w moczu nie wykazało zmian po wysiłku i kształtowało się na poziomie 3,9–5,6 mmol/l, co
może potwierdzać, że glukoza przesączana w kłębuszkach nerkowych uległa resorpcji zwrotnej w cewkach nerkowych.
Wnioski. Wzrost stężenia białka całkowitego oraz znaczna albuminuria mogą świadczyć o możliwości
uszkodzeń kłębuszków nerkowych.
Słowa kluczowe: ultra maraton, mocz, proteinuria, albuminuria
6.
INFLUENCE OF PROLONGED EXERCISE ON RENAL FUNCTION
Tomasz Cisoń1,2, Pilch Wanda1,2, Zbigniew Szyguła1,2, Andrzej Ziemba3, Tomasz Pałka1,2, Aleksander Tyka1,2
Department of Biomedical Sciences, The State Higher Vocational School, Nowy Sącz
2
Instytute of Biomedical Sciences, University School of Physical Education, Kraków
3
Department of Applied Physiology, Mossakowski Medical Research Centre, Polish Academy of Sciences, Warsaw
1
Introduction and aim. Extreme biochemical conditions induced by ultrarunning exercise are linked with damage of skeletal muscles, cardiac muscle and kidneys. The aim of the study was to assess the influence of prolonged exercise on biochemical indices in urine.
Material and methods. Eleven healthy, non-smoking, amateur running males aged 25-26 years participated in the study by completing mountain ultramarathon of 100 km in 15.3±1.9 hours. Average ambient air temperature was 23°C and relative humidity 45%. Urine analysis was performed with a strip device CLINDIAG
UA 100, microalbumin concentration was measured with SPECOL 1000.
Results. There was no trace of bilirubin in urine both before and after the ultramarathon, urobilinogen concentration was stable at 3.2 umol/l. Increased ketone bodies concentration of 1.045 mmol/l was observed, which
may reflect depletion of muscle glikogen and use of free fatty acids as an energy source for exercising muscles. Several hours of running resulted in an increase in total protein concentration in urine (from 0.136 g/l
to 0.236 g/l) and significant albuminuria (47.053 µg/ml). Due to dehydration, urine specific gravity increased
from 1.01 to 1.02 g/ml. Urine pH decreased from 6.091 to 5.818, probably as a result of metabolic acidosis. Glucose concentration in urine did not change after exercise and remained within the range of 3.9-5.6 mmol/l, which
may confirm that glucose secreted in glomerular filtrate is reabsorbed in tubules.
Conclusions. Enhanced proteinuria and significant albuminuria might reflect possible damage to renal glomeruli.
Key words: ultramarathon, urine, proteinuria, albuminuria
7.
WPŁYW RODZAJU PRZERWY NA ZDOLNOŚCI POWTARZANIA WYSIŁKÓW
FOSFAGENOWYCH
Paweł Wolański, Marek Zatoń, Andrzej Bugajski
Katedra Fizjologii i Biochemii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Wprowadzenie i cel pracy. Badania dotyczyły pomiaru maksymalnej mocy fosfagenowej kończyn dolnych
u zawodników grających w piłkę nożną. Celem pracy było ustalenie wpływu rodzaju przerwy na zdolności powtarzania wysiłków fosfagenowych.
64
Materiał i metoda. W badaniach uczestniczyło 12 piłkarzy – III ligowego LZS-u Leśnica. Test mocy maksymalnej przeprowadzono na cykloergometrze. Obciążenie zewnętrzne dobrano indywidualnie wg wzoru stosowanego w teście Wingate. Test wysiłkowy polegał na wykonaniu 5 maksymalnych powtórzeń, przerywanych
w momencie spadku mocy. Po każdym wysiłku stosowano 90 sekundową przerwę wypoczynkową. Przed,
w czasie i po zakończeniu testu dokonywano rejestracji parametrów oddechowych oraz oznaczono stężenie
mleczanu i równowagę kwasowo-zasadową. Badani wykonali test dwukrotnie. Pierwsze badanie odbyło się
z wykorzystaniem przerwy wypoczynkowej biernej (TB), a drugie czynnej (TA). Do porównania różnic pomiędzy
parametrami zastosowano test kolejności par Wilcoxona.
Wyniki. W badaniach stwierdzono różnice istotnie statystycznie w ilości wykonanej pracy (P [W]). Ilość pracy względnej w teście TB wyniosła 78,5±6,58 [J/kg], a w teście TA 87,61±9,25 [J/kg] (p<0,012). W teście TA,
w trakcie wysiłku oraz podczas restytucji (4 minuta) zaobserwowano wyższe wartości parametrów oddechowych (Rf, VE, VO2, VO2/kg). Różnice okazały się istotne statystycznie i kształtowały się w trakcie wysiłku na poziomie: Rf (p<0,0076), VE (p<0,0029), VO2 (p<0,0047), VO2/kg (p<0,0037). Natomiast podczas restytucji (4 minuta) różnice wynosiły: Rf (p<0,0029), VE (p<0,0022), VO2 (p<0,0022), VO2/kg (p<0,0022).
Wnioski: Badania nie wykazały, aby rodzaj przerwy w powtarzanych wysiłkach fosfagenowych wpływał
istotnie na uzyskiwane parametry mocy. Stwierdzono natomiast, że przerwa aktywna pozwala na wykonanie
większej pracy (p<0,012). Zaobserwowano, że korzystniejszy wpływ na restytucję ma przerwa pasywna, która
pozwala na szybszy powrót parametrów oddechowych do stanu spoczynkowego. Porównanie danych z badań
TB i TA nie ukazuje istotnych różnic zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.
7.
THE IMPACT OF REST PERIOD TYPE ON THE REPEATABILITY OF ANAEROBIC
PHOSPHATE EXERCISES
Paweł Wolański, Marek Zatoń, Andrzej Bugajski
Chair of Physiology and Biochemistry, University School of Physical Education in Wrocław
Aim. The study is concerned with the measurement of peak power in the legs of football players during an
anaerobic phosphate exercise. The aim of the study was to determine the effects of the rest period type on the
players” ability to repeat anaerobic phosphate exercises.
Material and methods. The study sample comprised 12 players from a Polish third-league football club
– LZS Leśnica. The peak anaerobic power was measured on a cycle ergometer with workloads adjusted individually according to the Wingate test procedure. The exercise test consisted of performing 5 maximal speed
repeats. The repeats were separated by 90-second rest periods. Before, during and after the exercise test the
players” respiratory parameters, lactate concentration and body pH were measured. The players performed the
test twice. In the first attempt (TB) they took passive rest periods, in the other (TA) – active rest periods. The
Wilcoxon signed-ranked test was applied to compare differences between TA and TB.
Results. Significant differences in the amount of performed work (P [W]) were found. The relative work amounted to 78.5±6.58 [J/kg] in the TB test, and to 87.61±9.25 [J/kg] in the TA test (p<0.012). In the TA test, during
exercise and recovery (4th minute), higher levels of respiratory parameters were noted (Rf, VE, VO2, VO2/kg).
The observed differences during exercise were statistically significant: Rf (p<0.0076), VE (p<0.0029), VO2 (p<
0.0047), VO2/kg (p<0.0037). During recovery (4th minute) the differences were: Rf (p<0.0029), VE (p< 0.0022),
VO2 (p<0.0022), VO2/kg (p<0.0022).
Conclusions: The results do not reveal a significant impact of the type of rest period on the power level during repeated anaerobic phosphate exercises. The active rest period was, however, observed to lead to the performance of greater work than the passive rest period (p<0.012). Also a positive influence of the passive rest
period on the recovery was noted, which is conducive to a faster return of the values of respiratory parameters
to baseline. The comparison of results of the TB and TA tests did not reveal any significant differences in acid-base imbalance.
65
8.
WIEK MENARCHE A CECHY BUDOWY SOMATYCZNEJ DZIEWCZĄT
UPRAWIAJĄCYCH PIŁKĘ SIATKOWĄ
Agata Pałka, Helena Stokłosa, Kamila Gromek
Zakład Anatomii, Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice
Wprowadzenie i cel pracy. Czas wystąpienia menarche jest w znacznym stopniu zdeterminowany genetycznie, ale zależy również od czynników środowiskowych. Badania zawodniczek gier zespołowych wykazały
współzależność między późną menarche, nieregularnymi miesiączkami, budową somatyczną i intensywnym
treningiem sportowym. Celem pracy jest określenie zmian w parametrach somatycznych u młodych siatkarek,
w zależności od wieku menarche.
Materiał i metody. Badaniom poddano 25 dziewcząt zawodniczek klubu sportowego MOSM Tychy, które są
uczennicami gimnazjum w klasie o profilu sportowym ukierunkowanym na piłkę siatkową. Zawodniczki badano 3 razy w odstępach 6 miesięcy. W pierwszym badaniu ich wiek kalendarzowy wynosił 14.32 ± 0.23 lat, a staż
treningowy 2.12 ± 1.28 lat. Dziewczęta trenują 5 razy w tygodniu po 1.5 godziny dziennie. U zawodniczek zmierzono wysokości ciała, a przy użyciu wagi „Tanita” TBF-410 oceniono masę ciała, wskaźnik masy ciała (BMI),
zawartość tkanki tłuszczowej (FAT%) i beztłuszczową masę ciała (FFM kg).
Wyniki. W badanej grupie było 17 zawodniczek z wczesną menarche (11.71±0.57 lat) i 8 z menarche odpowiadającą normie populacyjnej (13.43±0.67 lat). Dziewczęta wcześnie miesiączkujące charakteryzowały się
większą wysokością i masą ciała oraz zawartością tkanki tłuszczowej. U siatkarek wykazujących pokwitanie
w normie, BMI w kolejnych badaniach wynosiło 18.71-19.07 i wskazywało na niedowagę, natomiast u wcześnie
miesiączkujących BMI>20 mieściło się w granicach normy. Zawodniczki wcześnie miesiączkujące wykazały
istotnie wyższą zawartość beztłuszczowej masy ciała w porównaniu z miesiączkującymi w normie – w I badaniu p<0.01, w II p<0.03.
Wniosek. Znajomość wieku menarche młodych zawodniczek i związanych z tym predyspozycji somatycznych, należałoby wykorzystać przy kwalifikowaniu do gry na określonych pozycjach taktycznych.
8.
SOMATIC PARAMETERS OF GIRLS TRAINING VOLLEYBALL AT MENARCHE AGE
Agata Pałka, Helena Stokłosa, Kamila Gromek
Department of Anatomy, Academy of Physical Education, Katowice, Poland
Introduction and aim. The time of menarche is largely genetically determined but it also depends on environmental factors. Studies on team sports athletes have shown the correlation between late menarche, irregular menses, somatic structure and intensive sports training. The aim of this study wass to determine the changes in somatic parameters in young volleyball players in relation to the age of menarche.
Materials and Methods. The study involved 25 girls, members of the sports club MOSM Tychy, who are
gymnasium pupils in the sports class of volleyball profile. Players were examined 3 times at six months intervals. At the first testing, their calendar age was 14.32 ± 0.23 years and the training experience 2.12 ± 1.28
years. The girls trained five times a week for 1.5 hours a day. Body height was measured in athletes and scale
„Tanita” TBF-410 was used to measure body weight, body mass index (BMI), body fat (FAT%) and fat-free mass
(FFM kg).
Results. The study group consisted of 17 athletes with early menarche (11.71 ± 0.57 years) and 8 with menarche corresponding to standard population (13.43 ± 0.67 years). Early menstruating girls were taller and had
higher body weight and body fat. In volleyball players with normal puberty, BMI in subsequent studies
was 18.71-19.07 and indicated underweight, while in early menstruating girls BMI>20 and was within the norm.
Early menstruating players showed a significantly higher content of fat-free mass in comparison with girls menstruating within the norm, in the first (p <0.01) as well as in the second study (p <0.03).
Conclusions: The knowledge of the age of menarche of young athletes and related somatic predisposition
should be used in qualifying them for playing on certain tactical positions.
66
9.
TĘTNO WYSIŁKOWE JAKO WYKŁADNIK SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ
W GRUPIE MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH PODCZAS INTENSYWNEGO
90-MINUTOWEGO TRENINGU KARATE
Piotr Kosiorek, Renata Brycka-Safrończyk
Przychodnia Sportowo-Lekarska, ul. Sienkiewicza 79A l. 309 15-003 Białystok
Wprowadzenie i cel pracy: Ćwiczenia walki karate mają charakter acykliczny i interwałowy z jednoczesnym
udziałem wysiłków dynamicznych i statycznych. Celem pracy jest ocena sprawności psychofizycznej w zależności od tętna podczas intensywnych krótkotrwałych ćwiczeń.
Materiał i metoda: Grupa 10 osób w wieku od 13-44 lat. Tętno oceniano przy pomocy pulsoksymetru firmy
ContecTM przed 90-minutowymi ćwiczeniami i podczas ćwiczeń fizycznych – co 10 minut. Dane zostały ocenione statystycznie nieparametrycznym testem Manna-Whitneya.
Wyniki: Stwierdzono różnice na granicy istotności statystycznej w rezerwie tętna wysiłkowego pomiędzy
dwoma grupami – zawodnikami (n=5) w wieku 13-20 lat – kadra uczestnicząca regularnie w zajęciach karate
w ciągu roku a ćwiczącymi niezawodnikami 21-44 lat (n=5) (p=0.07). Za rezerwę tętna wysiłkowego rozumiano
różnicę tętna maksymalnego osiągniętego podczas ćwiczeń a tętnem wyjściowym przed rozgrzewką zawodnika. Obie grupy wykazywały duże zaangażowanie podczas treningu i wykazywały istotne zmęczenie w skali Borga 10 (mediana 7 pkt). Mediana rezerwy tętna wysiłkowego dla niezawodników wynosiła 75, a zawodników 91
oraz kwartyle tętna – dolny odpowiednio 57 i 84, zaś górny odpowiednio 79 i 99. Uzyskano istotność statystyczną (p<0.05) w odniesieniu do wieku i do wagi w obu grupach.
Wnioski: Ocena rezerwy tętna wysiłkowego może stanowić prosty parametr przydatny do oceny wydajności treningu w karate. Jednakże zbyt mała grupa badana oraz brak oceny niezawodników w podobnym wieku
z podobnym zaangażowaniem w wykonywane ćwiczenia uniemożliwia wyciągnięcie wiążących wniosków.
9.
PHYSICAL FITNESS IN YOUNG AND ADULT ATHLETES DURING 90-MINUTE
KARATE TRAINING
Piotr Kosiorek, Renata Brycka-Safrończyk
Przychodnia Sportowo-Lekarska, ul. Sienkiewicza 79A l. 309 15-003 Białystok
Introduction and objectives. Acyclic and interval karate activities are based on dynamic and static exercises. The aim of the study is physical fitness evaluation depending on participants pulse rate during intensive
short-term exercises.
Material and methods. A group of 10 participants aged 13-44 was investigated. Evaluation of pulse rate
was estimated via pulsoxymetr ContecTM before 90-minute exercises and every 10 minutes of the training. The
Mann Whitney test was used for data analysis.
Results: The results showed that there are differences in pulse rate reserve during exercises between two
groups: sportsmen (n=5) aged 13-20 – athletes regularly participating in karate training during the year and nonsportsmen aged 21-44 (n=5) (p=0.07) who were irregular participants of the training. Pulse rate reserve was defined as a difference between maximal pulse rate and pulse rate before exercises. The participants in both groups were intensely involved in physical activity and both groups evidenced significant fatigue on 0-10 Borg scale (median 7). Median pulse rate reserve for non-sportsmen amounted to75 and for sportsmen to 91; pulse rate lower quartiles equaled 57 and 84 respectively whereas pulse rate upper quartiles- 79 and 99 respectively.
There was a statistical significance (p<0.05) in relation to the age and weight in both groups.
Conclusions: Evaluation of pulse rate reserve may be a useful and simple parameter of training evaluation
in karate. However, there were too small groups of participants to clearly estimate the differences and it is difficult to find young non-sportsmen at the age and level of engagement comparable to the group of sportsmen..
67
10.
PERCEPCJA WYBRANYCH BODŹCÓW SENSORYCZNYCH W CYKLU
TRENINGOWYM HOKEISTÓW NA TRAWIE
Matthias Pawlak1,2, Tomasz Podgórski2, Jan Konarski3, Ryszard Strzelczyk3
Instytut Fizjologii, Uniwersytet w Würzburgu
2
Zakład Biochemii, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
3
Zakład Teorii Sportu, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
1
Wprowadzenie i cel pracy. Nowoczesne procesy szkolenia sportowego obejmują coraz szersze spektrum
elementów włączonych w ocenę przebiegu cyklu treningowo-startowego. Celem badań była charakterystyka
progów sensorycznych dla wybranych bodźców mechanicznych odbieranych przez zawodników uprawiających
hokej na trawie.
Materiał i metoda. Podczas całego cyklu treningowego, u 6 zawodników, wykonywano testy odbioru wrażeń sensorycznych. Obejmowały one pomiary dotykowego progu detekcji oraz progów bólu uciskowego i wibracji, na ręce dominującej i niedominującej. Część pomiarów przeprowadzono przed i po wykonaniu pracy dynamometrem, aż do odmowy.
Wyniki. U większości zawodników stwierdzono w trakcie trwania cyklu treningowego podwyższenie dotykowego progu detekcji i progu dla bólu uciskowego. Wykazano też, że różnice pomiędzy poszczególnymi zawodnikami w odniesieniu do tych cech wynosiły nawet do 90%. U przeważającej liczby badanych osób, dotykowy próg
detekcji był niższy na ręce dominującej. Stwierdzono zwiększenie się wartości tej cechy po wykonanym wysiłku.
Średnia wartość progu bólu uciskowego mierzona w ręce dominującej była u większości zawodników wyższa
w porównaniu z niedominującą. Wysiłek spowodował w przypadku tego pomiaru tylko niewielki wzrost wartości
tej cechy. Najbardziej stabilnym pomiarem był próg odbioru wibracji.
Wnioski. Badanie aspektów percepcji bodźców sensorycznych u zawodników, w tym bólu, poza wartością
poznawczą ma też przesłanki aplikacyjne, zmierzające do indywidualizacji obciążeń treningowych wśród zawodników zespołowych gier sportowych, w tym hokeja na trawie.
* Badania finansowane w ramach projektu nr N RSA1 002651
10.
PERCEPTION OF SOME SENSORY STIMULI IN HOCKEY FIELD PLAYERS DURING
TRAINING CYCLE
Matthias Pawlak1,2, Tomasz Podgórski2, Jan Konarski3, Ryszard Strzelczyk3
Department of Physiology, University of Würzburg
2
Department of Biochemistry, University School of Physical Education in Poznań
3
Department of the Theory of Sport,
1
Introduction and aim. Modern training courses in sport contain more and more factors involved in assessment of macrocycle of training and competition. The study aimed to characterize the thresholds for some sensory stimuli in field hockey players.
Materials and Methods. In 6 field hockey players, sensory tests were carried out on the dominant and non-dominant hand. They included measurements of mechanical detection thresholds to von Frey filaments as well
as pain thresholds to blunt pressure pain and a 64 Hz tuning fork (vibration), destined for dominant and non-dominant hand. Part of these measurements were done before and after exercise performed to volitional exhaustion using an appropriate hand dynamometer.
Results. In the majority of the athletes the increases of threshold values for mechanical detection threshold
as well as to blunt pressure pain were found. Moreover, the differences between the individuals tested reached
up to 90%. In the vast majority of persons tested, mechanical detection thresholds in dominant hand were reduced compared to non-dominant hand. This value increased after a physical effort. In the majority of athletes
the mean level of blunt pressure pain threshold was higher in dominant hand compared to non-dominant hand.
In this case, the physical effort led only to a slight increase of this factor. The most stable measurement level
was noted for vibration.
Conclusions. The study considering perception of sensory stimuli, including pain, carried out on athletes,
contains both research and applicable dimensions which enable the individualization of training process in athletes including field hockey players.
* The study was supported by the grant No N RSA1 002651
68
11.
PROFIL OSOBOWOŚCI I SPOCZYNKOWY STATUS HORMONALNY WE KRWI
U ZAWODNIKÓW RÓŻNYCH GIER SPORTOWYCH
Helena Mroczkowska, Obmiński Zbigniew, Irena Kownacka, Krystyna Wiśniewska
Wstęp. Nie prowadzono jednoczesnych badań nad cechami osobowości i statusem hormonalnym u zawodników gier sportowych. Zawody w piłce siatkowej i piłce ręcznej wykazuje duże różnice w odniesieniu do intensywności specyficznych wysiłków i czasu trwania całej gry. Znaczne jest ryzyko kontuzji z powodu zderzenia
zawodników u piłkarzy ręcznych, podczas gdy siatkówka jest grą bez kontaktową.
Cel pracy. Zakładając, że typ osobowości oraz hormonalny status zawodników osiągających sukcesy powinien być dopasowany do specyficznych wymagań dyscypliny sportowej, chcieliśmy ujawnić psycho-hormonalne różnice pomiędzy mężczyznami i kobietami uprawiającymi piłkę siatkową i ręczną.
Materiał i metody. Grupa siatkarzy składała się z 18 mężczyzn i 18 kobiet, a grupa piłki ręcznej z 16 mężczyzn i 14 kobiet. Wszyscy badani byli w wieku 16-17 lat. Oznaczono spoczynkowe poziomy kortyzolu (C) i testosteronu (T), oraz określono pięć cech osobowości oraz sześć składowych temperamentu używając odpowiednio testu testem NEO-FFI oraz FCZ-KT. Zbadano także poziom motywacji oraz lęku jako cechy.
Wyniki. W grupie siatkówki u kobiet poziom C i wyniki aktywności, otwartości na nowe doświadczenia oraz
sumienności były wyższe od odpowiednich wartości u mężczyzn. W grupie piłki ręcznej kobiety demonstrowały wyższe od mężczyzn wyniki lęku jako cechy, perseweratywności, emocjonalnej reaktywności, lecz niższe
wartości motywacji i żwawości. W obu dyscyplinach u kobiet przejawiała się tendencję wyższego neurotyzmu. Wyższe stężenia testosteronu dla obu płci odnotowano u graczy piłki ręcznej niż odpowiednio u graczy siatkówki.
Wnioski. Wyniki mogą sugerować, że psycho-hormonalny profil graczy piłki siatkowej i ręcznej odpowiada
specyficznym wymaganiom każdej dyscypliny sportowej.
11.
THE PERSONALITY PROFILE AND THE RESTING HORMONAL BLOOD STATUS
AMONG PLAYERS OF VARIOUS SPORTS GAMES
Helena Mroczkowska, Obmiński Zbigniew, Irena Kownacka, Krystyna Wiśniewska
Introduction and aim. Concurrent examination of personality traits and resting hormonal status in blood has
not been carried out in players of sports games. Competitions in volleyball and handball vary as regard to the
intensity of the specific physical efforts and time duration of the whole game. Handball players are at higher risk
of an acute injury because of frequent inter-players collisions, while volleyball is a non-contact game. Presuming that personality type and the hormonal status of successful game players should be fitted to the specific
demands of the game we sought to elicit the psycho-hormonal differences between males and females practicing sport of volleyball and handball.
Material and methods. Volleyball group included 18 males and 18 females, while hand ball group consisted
of 16 males and 14 females. All the subjects were at the age of 16-17. Resting serum cortisol (C) and testosterone (T) were assayed, and five personality traits and six temperamental features were determined respectively by NEO-FFI and FCZ-KT test. Motivation and anxiety as a trait were also examined.
Results. In volleyball, females` C scores of activity, openness and conscientiousness were significantly higher than those in their male counterparts. In handball, the females demonstrated higher anxiety, perseveration,
emotional reactivity, but lower motivation and briskness values than the males. In both sports females` neuroticism tended to be higher. Hand ball players, both males and females showed higher T than their volleyball counterparts.
Conclusion. The results may suggest that characteristics of psycho-hormonal profiles of volleyball and
handball players correspond to the specific demands of both sports games.
69
12.
ZACHOWANIE WSKAŹNIKÓW STRESU W CIĄGU 4-DNIOWEGO OKRESU PRZED
ZAWODAMI U ZAWODNIKÓW I ZAWODNICZEK JUDO
Zbigniew Obmiński, Helena Mroczkowska, Irena Kownacka, Krystyna Wiśniewska
Wstęp. Według niektórych badaczy sportowe zawody wywołują pobudzenie podobne do takiego, które jest
spowodowane przez stan zagrożenia i wyzwania, które nie mają związku ze sportem. Zbyt silna lub zbyt wczesna stymulacja negatywnie wpływa na zdolności wykonawców, nawet pomimo ich doskonałych możliwości fizycznych i technicznego wyszkolenia. Wprawdzie przedstartowy stres badano ekstensywnie używając standaryzowanych narzędzi psychologicznych (kwestionariusze) i/lub przez pomiary w krwi/ślinie hormonów, mniej
wiadomo o dynamice wskaźników stresu zachodzącej w okresie kilku dni poprzedzających zawody.
Cel pracy. Projekt badań ma związek z rutynowymi, bieżącymi, 4-dniowymi obserwacjami porannych stężeń kortyzolu (C) i testosteronu (T) we krwi, częstością skurczów serca (HR),
rozkurczowym (DBP) i skurczowym (SBP) ciśnieniem krwi, stanem lęku (SA), oceną jakości snu (SQ) u judoków przed zawodami wysokiej rangi.
Materiał i metody. Do obserwacji wyznaczono seniorów judo o wysokim poziomie basal wyszkolenia, siedem
kobiet i sześciu mężczyzn. Jak wspomniano, zmierzono osiem numerycznych zmiennych, wcześniej, w czasie obozu treningowego (badanie kontrolne), a następnie w czasie kolejnych 4 dni przed 1-dniowym turniejem judo.
Przedstartowy okres charakteryzował się obniżonymi obciążeniami fizycznymi natomiast badanie kontrolne
przeprowadzono po okresie intensywnych treningów.
Wyniki. Wyłączając HR, badane wskaźniki (C, SBP, DBP, PS, SA) w całej grupie stopniowo wzrastały, a SQ
stopniowo zmniejszał się do momentu startu. Wielkość tych zmian była zróżnicowana ze względu na płeć, badaną zmienną i osobę.
Wniosek. Wyniki pokazują jak badana intensywność przedstartowego stresu zależy od czasu przed zawodami.
12.
THE BEHAVIOUR OF STRESS INDICES THROUGHOUT 4-DAY PERIOD PRIOR TO
COMPETITION IN MALE AND FEMALE JUDO CONTESTANTS
Zbigniew Obmiński, Helena Mroczkowska, Irena Kownacka, Krystyna Wiśniewska
Institute of Sport Warsaw
Introduction and aim. Some scientists are of the opinion that an athletic competition brings about an arousal similar to that induced by the state of any other threats and challenges which are not linked with sport. Too
strong or too early emotional stimulation negatively affects performers” abilities despite their excellent physical
capacities and technical skills. Although precompetitive stress has been examined extensively with standardized psychological tools (questionnaires) and/or by assessment of blood/saliva hormones, less is known about
dynamics of stress indices occurring over a few days” period prior to a competition. This study design deals with
four day-to-day routine observations of morning blood levels of cortisol (C) and testosterone (T), heart rate (HR),
diastolic (DBP) and systolic (SBP) blood pressure, state anxiety (SA), appraisal of sleep quality (SQ) and perceived stress (PS) among judokas prior to a high rank competition.
Material and methods. Highly skilled senior judokas, six males and seven females, were included in the
study. As mentioned, eight numerical morning variables were assayed, earlier, during a training camp (control
examination) and subsequently during four succeeding days prior to 1-day judo tournament. Precompetitive
period was characterized by stable and reduced physical loads (taper period), while control examination was
carried out after intensive trainings.
Results. Excluding HR, in the whole group the examined indices (C, SBP, DBP, PS, SA) were increasing,
and SQ was decreasing gradually up to the event. The values of these changes were varied by sex, the variable analysed and the subject.
Conclusion. The results showed how examined intensity of precompetitive stress in males and females depends on the time preceding an event.
70
13.
ZALEŻNE OD WIEKU I PŁCI RÓŻNICE W WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I CECH
OSOBOWOŚCI U SPORTOWCÓW UPRAWIAJĄCYCH PIĘCIOBÓJ NOWOCZESNY
Obmiński Zbigniew, Maria Ładyga, Helena Mroczkowska, Beata Szczepańska
Instytut Sportu, Warszawa, Polska
Wprowadzenie i cel pracy: Pięciobój nowoczesny obejmuje pięć konkurencji: szermierka (szpada), pływanie stylem dowolnym (200m) skoki na koniu przez przeszkody oraz wyścig (3200m) połączony z laserowym
strzelaniem do celu. Te konkurencje wymagają dobrej fizycznej wydolności i wyboru optymalnej strategii w czasie całych zawodów trwających jeden dzień. Jednoczesne bieganie i strzelanie wywołuje konflikt dwóch zadań
i dodatkowy emocjonalny stres ponieważ wywołane szybkim biegiem zmęczenie negatywnie wpływa na precyzyjne strzelanie. Pomyślny styl radzenia sobie ze stresem i prawidłowe podejmowanie decyzji odnośnie przyjęcia taktyki na zawodach zależy częściowo od stałych cech osobowości. W związku z tym ocena psycho-fizycznych zasobów odgrywa ważną rolę w identyfikacji talentów sportowych.
Materiał i metody: Badaniem objęto grupy kobiet (n=29, 15.2±2.2 lat) i mężczyzn (n=37, 16.2±1.6). Oznaczono stężenie kortyzolu i testosteronu we krwi pobranej rano, zidentyfikowano pięcioczynnikową strukturę osobowości (test NEO-FFI) i zbadano sześć cech behawioralno-temperamentalnych (test FCZ-KT), a następnie
użyto testu wysiłkowego na bieżni o stopniowo wzrastającej intensywności do określenia poziomu wydolności
fizycznej.
Wyniki. Badane kobiety demonstrowały znacząco niższe: VO2, powysiłkowy poziom mleczanu we krwi, maksymalną szybkość biegu i motywację, ale wyższe wyniki kortyzolu, reaktywności emocjonalnej, i tkanki tłuszczowej. W zasadzie wyniki zdolności wysiłkowej i cech osobowości nie miały ze sobą związku. Maksymalna szybkość biegu zwiększała się u obu grup z wiekiem.
Wniosek. Wyniki wskazały na znacząco niższe psychofizyczne zasoby badanych kobiet.
13.
SEX- AND AGE- RELATED DIFFERENCES IN PHYSICAL FITNESS AND
PERSONALITY TRAITS AMONG MODERN PENTATHLON ATHLETES
Obmiński Zbigniew, Maria Ładyga, Helena Mroczkowska, Beata Szczepańska
Introduction an aim. The Modern Pentathlon comprises five events: fencing (épée), free style swimming
(200m), show jumping and horse racing (3200m) combined with laser shooting (40 shots). These events require well physical fitness and optimal strategy during the whole competition which lasts one day. Concurrent running and shooting causes dual conflict tasks and additional emotional stress, since the fatigue induced by speedy run negatively affects shooting precision. Successful coping style and correct decision making regarding the
right tactic during competition depends, in part, on personality traits. Hence, determination of psycho-physical
resources plays an important role in the identification of athletic talents. The purpose of this investigation was:
(i) to assess physical fitness, personality and temperamental features and morning blood hormones (ii) to search for possible differences in these features concerning age and sex.
Material and methods. The examination comprised the groups of females (n=29, 15.2±2.2ys) and males
(n=37, 16.2±1.6ys). Morning blood cortisol and testosterone levels were assayed, five-factor personality traits
(NEO-FFI), six behavior-temperamental features (FCZ-KT) were identified, and then incremental exercise test
on a treadmill was used for determination of physical fitness.
Results. Female athletes demonstrated significantly lower: VO2, end-exercise blood lactate, maximal running speed and motivation, but higher scores in cortisol, perseveration, emotional reactivity and fat tissue. Basically, the scores of physical abilities and personality traits were not related. Maximal running speed increased
with age in both groups.
Conclusion. The results indicated significantly lower psycho-physical resources among examined females.
71
14.
WPŁYW TRENINGU NORDIC WALKING NA MASĘ CIAŁA OSÓB W WIEKU
40-50 LAT
Katarzyna Wierzbicka, Anna Lipert
Wprowadzenie i cel pracy. Nordic walking to nowoczesna forma spędzania wolnego czasu, w której prawidłowa technika marszu, wydłużony krok i obszerne wymachy ramion angażują do pracy ponad 90% mięśni
ludzkiego ciała. Celem badania była ocena skuteczności treningu nordic walking w redukcji masy ciała.
Materiał i metoda. W badaniach wzięło udział 31 osób w wieku 40-50 lat (45,2±3,8 lat), mieszkańców Wrocławia. Badani uczestniczyli w 4-miesięcznym treningu nordic walking odbywającym się 2 razy w tygodniu po 60
minut. Na początku i na końcu badania zostały przeprowadzone podstawowe pomiary antropometryczne: masy ciała, wysokości ciała, obwodu talii i bioder.
Wyniki. Przed rozpoczęciem treningów średnia masa ciała badanych wyniosła 80,4±16,6 kg, a wskaźnik
BMI wskazywał na nadwagę lub otyłość badanych osób. Po zakończeniu treningów masa ciała istotnie statystycznie zmniejszyła się (p>0,001) średnio o 3.4% (do 77,1±14,7 kg). Większy spadek masy ciała zanotowano
u mężczyzn (3,9%), choć nie deklarowali zmian w nawykach żywieniowych w okresie treningowym. Redukcja
masy ciała spowodowała istotne zmiany wskaźnika BMI u mężczyzn, przed rozpoczęciem treningów sklasyfikowanych, jako otyli. Po zakończeniu treningów BMI mężczyzn wskazywało na nadwagę. Obniżenie wskaźnika BMI u mężczyzn wyniosło 4,6%, u kobiet 3,2%. Obwody talii i bioder zmniejszyły się u wszystkich badanych
średnio o 2 cm.
Wnioski. Nordic walking można uznać za bezpieczną i skuteczną formę treningową w redukcji masy ciała
i niefarmakologiczną metodę leczenia otyłości.
14.
THE IMPACT OF NORDIC WALKING ON BODY MASS IN PEOPLE AGED
40-50 YEARS
Katarzyna Wierzbicka, Anna Lipert
Department of Sports Medicine, Medical University in Lodz
Introduction and aim: Nordic walking is a modern form of spending free time and the correct technique of
walking, with longer steps and wide arm movements, activates over 90% of human muscles. The aim of the study was to evaluate nordic walking effectiveness in weight reduction.
Material and methods: The study included 31 people aged 40-50 years (45,2±3,8 years), citizens of Wroclaw. The subjects participated in the 4-month nordic walking trainings twice a week for 60 minutes. At the beginning and the end of the study the basic anthropometric measurements: body mass, height, waist and hip circuits were conducted.
Results. At the beginning the average weight was 80,4±16,6 kg and BMI indicated overweight or obesity in
study group. At the end, the weight statistically significantly decreased (p>0,001) by about 3.4% (to 77,1±14,7
kg). Greater weight loss was observed in men (3,9%), although they had not declared a change in eating habits during training period. The weight loss significantly affected BMI in men who were classified as obese at the
beginning of the training as, on completion of the training, BMI classified them as overweight. BMI reduction
amounted to 4,6% in men and 3,2% in women. The waist and hip circumferences decreased by about 2 cm in
the whole group.
Conclusions: Nordic walking can be recognized as a safe and effective form of training in weight reduction
and the non-pharmacological method of treating obesity.
72
15.
WPŁYW TRENINGÓW O RÓŻNYM CHARAKTERZE NA WSKAŹNIKI
METABOLIZMU LIPIDOWEGO OTYŁYCH KOBIET
M. Ratajczak1, D. Skrypnik2, J. Karolkiewicz1, P. Bogdański2, J. Kryściak1, Ł. Pilaczyńska-Szcześniak1,
J. Walkowiak3, E. Mądry4
1
Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny; AWF w Poznaniu
2
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu
Medycznego w Poznaniu
3
Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
4
Katedra i Zakład Fizjologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Wprowadzenie i cel pracy. Celem badań była ocena wpływu trzymiesięcznych treningów, o charakterze
wytrzymałościowym i wytrzymałościowo-siłowym, na wskaźniki metabolizmu lipidowego oraz antropometryczne i fizjologiczne parametry kobiet z otyłością prostą.
Materiał i metoda. 38 kobiet otyłych w wieku 34-62 lat przydzielono do 2 grup treningowych. Pierwsza
(n=22) uczestniczyła 3 razy w tygodniu przez 50 minut w treningu wytrzymałościowym z wykorzystaniem roweru spinningowego o intensywności odpowiadającej 60-80% tętna maksymalnego. Druga grupa kobiet (n=16)
uczestniczyła w treningu o charakterze wytrzymałościowo-siłowym o porównywalnej intensywności i czasie
trwania, łączącym spinning (30 minut) z ćwiczeniami siłowymi (20 minut).
Wyniki. Zastosowane w obu grupach treningi przyczyniły się do istotnego obniżenia masy ciała, WHR oraz
zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Jedynie w grupie kobiet wykonujących trening o charakterze wytrzymałościowym wykazano istotne potreningowe obniżenie stężenia całkowitego cholesterolu oraz wzrost
HDL-cholesterolu. Ponadto w obu grupach odnotowano istotny wzrost zawartości beztłuszczowej masy ciała,
wzrost wartości VO2max i momentów siły zginaczy stawu kolanowego.
Wnioski. Zarówno wytrzymałościowy, jak i wytrzymałościowo-siłowy, trzymiesięczny trening fizyczny w korzystny sposób modyfikuje wskaźnik BMI, zawartość tkanki tłuszczowej i masy beztłuszczowej w organizmie kobiet z otyłością prostą oraz prowadzi do poprawy wydolności fizycznej i wzrostu siły mięśniowej. W zakresie wskaźników metabolizmu lipidów lepszy efekt poprawy uzyskano w grupie kobiet poddanych treningowi wytrzymałościowemu, niemniej w grupie kobiet uczestniczących w treningu o charakterze mieszanym odnotowano istotnie wyższy
spadek wskaźnika WHR w stosunku do kobiet trenujących wyłącznie na ergometrze rowerowym.
15.
THE IMPACT OF DIFFERENT TRAININGS ON LIPID METABOLISM IN OBESE
WOMEN
M. Ratajczak1, D. Skrypnik2, J. Karolkiewicz1, P. Bogdański2, J. Kryściak1, Ł. Pilaczyńska-Szcześniak1,
J. Walkowiak3, E. Mądry4
University School of Physical Education in Poznan
The Poznan University of Medical Sciences
The aim of the research was to assess the impact of two three-month physical trainings, an endurance training and a combined endurance and strength training on physiological, anthropometric and lipid metabolism
factors in obese women.
38 obese women aged between 34 and 62 were divided into two different training groups. In the first group
(n=22) they performed a 50-minute endurance spinning training three times a week at an intensity of 60-80% of
their maximum heart rate. The second group (n=16) participated in a combined endurance and strength training
with a similar intensity and duration which consisted of a 30 minutes endurance spinning training and a 20 minutes strength training.
Both groups” trainings have contributed to a significant decrease in body mass, WHR and body fat percentage in the subjects. A significant decrease in total cholesterol and an increase in high-density lipoprotein concentration have been found only in the group of women engaged in endurance training. Furthermore, in both
training groups a significant increase in lean body mass content, VO2max and force moments of knee flexors values have been found.
Both three-month endurance combined endurance and strength physical training caused positive changes
in BMI, body fat percentage, lean body mass content, physical fitness and muscle strength in obese women. In
terms of lipid metabolism improvement, a better effect was obtained in the group which underwent an endurance training, although in the group which underwent a combined endurance and strength training a statistically
significant drop of WHR was found.
73
16
METABOLIZM LIPIDÓW PO WYSIŁKU MAKSYMALNYM U OSÓB PODDANYCH
DŁUGOTRWAŁEMU WYSIŁKOWI POŁĄCZONEMU Z BRAKIEM SNU
Monika Górecka1, Izabela Michnowska1, Anna Bogdan2, Agnieszka Kozacz1, Tomasz Mikulski1,
Ewa Żernicka1
1
2
Wprowadzenie i cel pracy, Wysiłek fizyczny podczas zawodów ultra-wytrzymałościowych jest umiarkowany, jednak często kończy się sprintem do mety. Celem niniejszej pracy była ocena metabolizmu lipidów podczas
wysiłku maksymalnego u osób aktywnych fizycznie przed i po długotrwałym wysiłku fizycznym połączonym
z brakiem snu.
Materiał i metoda, Jedenastu wytrenowanych wytrzymałościowo mężczyzn wykonało stopniowaną próbę
wysiłkową do odmowy na cykloergometrze przed (badanie I) i bezpośrednio po (badanie II) 30-godzinnym wysiłku fizycznym połączonym z całkowitym brakiem snu. W osoczu krwi na początku i na końcu wysiłku maksymalnego oznaczono stężenie triacylogliceroli (TG), wolnych kwasów tłuszczowych (WKT), cholesterolu całkowitego (C) i frakcji HDL (HDL), glukozy (G) oraz angiopoetynopodobnego białka 4 (ANGPTL4).
Wyniki, W badaniu II stwierdzono niższe o 66% stężenie triacylogliceroli, cholesterolu całkowitego o 12%
oraz wolnych kwasów tłuszczowych o 43%, podczas gdy stężenie ANGPTL4 wzrosło o 30%. W obu badaniach
odnotowano wyższe stężenie cholesterolu całkowitego oraz HDL po próbie wysiłkowej. W badaniu I stężenie
WKT było niższe 2,3-krotnie po próbie wysiłkowej. W badaniu II stężenie TG było o 98% wyższe po próbie wysiłkowej niż w spoczynku, natomiat stężenie WKT nie zmieniło się. Zaobserwowano istotny spadek (o 37%) stężenia glukozy po próbie wysiłkowej w badaniu II.
Wnioski: W badaniu wzięli udział amatorzy zaadaptowani do wysiłków ultra-wytrzymałościowych. Stąd ich
zdolność do wykorzystywania tłuszczowych substratów energetycznych powinna być zwiększona pod wpływem
treningu. Interesującym jest, iż dobrze poznane, prozdrowotne działanie aktywności fizycznej na profil lipidowy
występuje również podczas tak ekstremalnego wysiłku. Obniżenie stężenia glukozy we krwi po próbie wysiłkowej w badaniu II było objawem zmęczenia.
16.
LIPID METABOLISM AFTER GRADED MAXIMAL EFFORT – INFLUENCE
OF FATIGUE AFTER LONG-TERM EXERCISE AND SLEEP DEPRIVATION
Monika Górecka1, Izabela Michnowska1, Anna Bogdan2, Agnieszka Kozacz1, Tomasz Mikulski1,
Ewa Żernicka1
1
Mossakowski Medical Research Centre, PAS, Warsaw, Poland.
2
Introduction. During ultra-endurance events exercise intensity is moderate but ends with a sprint finish.
Thus, the purpose of this study was to evaluate lipid metabolism during graded maximal effort in physically active individuals prior to and after prolonged exercise combined with sleep deprivation.
Methods. Eleven endurance-trained men performed graded maximal test to volitional exhaustion on cycloergometer before (trial I) and immediately after (trial II) 30 hours of exercise and complete sleep deprivation. Triglyceride (TG), free fatty acids (FFA), total (C) and high density lipoprotein cholesterol (HDL-C), glucose (G) and
angiopoietin-like protein 4 (ANGPTL4) concentrations in plasma were measured before and at the end of maximal exercise.
Results. In trial II reductions in rest/basal TG (by 66%), C (by 12%) and FFA (by 43%) concentrations were
found, while ANGPTL4 concentration increased by 30%. In both trials increased concentrations of C and HDL-C were found after exercise. In trial I FFA concentration was reduced 2.3-fold after exercise. In trial II TG concentration was higher after maximal exercise than at rest (by 98%), whilst FFA concentration was unchanged.
A significant decrease (by 37%) in plasma glucose after maximal exercise in trial II was found.
Discussion. Well-trained amateurs used to ultra-endurance events took part in the experiments. Thus, their ability to use fat energy substrates should be increased by training. An interesting finding is that the well-known healthy changes in lipid profile associated with exercise are also present in such extreme conditions.
The fall in blood glucose found after maximal exercise in trial II is a syndrome of fatigue.
74
17.
GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI I MARKERY PRZEBUDOWY TKANKI KOSTNEJ
U MŁODYCH WIOŚLARZY
Wojciech Zep, Ewa Śliwicka, Alicja Nowak, Łucja Pilaczyńska-Szcześniak
Zakład Higieny, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
Wprowadzenie i cel pracy. Aktywność fizyczna jest istotnym czynnikiem modyfikującym wartość szczytowej masy kostnej. Mimo korzystnego wpływu aktywności fizycznej na tkankę kostną, badania przeprowadzone
u młodych wioślarzy wskazują na zróżnicowaną odpowiedź osteogenną na obciążenia mechaniczne, a w niektórych doniesieniach opisywano także przypadki złamań kości. Celem pracy była ocena gęstości mineralnej
tkanki kostnej (BMD) i stężenia markerów obrotu kostnego u młodych wioślarzy i porównanie wyników do mężczyzn nie uprawiających sportu wyczynowego.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono u 32 mężczyzn: 17 wioślarzy i 15 mężczyzn nie trenujących
na poziomie wyczynowym, o zbliżonych wartościach BMI. Dokonano pomiaru gęstości mineralnej tkanki kostnej całego szkieletu, jego fragmentów (kończyny górne i dolne, kręgosłup, miednica), odcinka lędźwiowego kręgosłupa (L1–L4), szyjki lewej kości udowej, dystalnego fragmentu przedramienia. Oceniono stężenie osteokalcyny – markera syntezy tkanki kostnej i C-końcowego telopeptydu kolagenu typu I (CTX) – markera resorpcji
kości. Za pomocą 24-godzinnego kwestionariusza i przy użyciu programu komputerowego obliczono skład diety badanych osób.
Wyniki. Analiza porównawcza wykazała u wioślarzy istotnie niższą zawartość tkanki tłuszczowej oraz wyższą wartość tkanki beztłuszczowej w porównaniu do grupy kontrolnej. Wioślarze charakteryzowali się istotnie
niższymi wartościami BMD w końcu bliższym kości udowej i w dystalnym fragmencie kości łokciowej oraz wyższym stężeniem markera syntezy tkanki kostnej – OC.
Wnioski. Istotnie niższe wartości BMD oraz podwyższone tempo obrotu kostnego u wioślarzy, w porównaniu do grupy osób nie trenujących, mogą być efektem dużych obciążeń treningowych.
17.
BONE MINERAL DENSITY AND BONE TURNOVER MARKERS IN MALE YOUNG
ROWERS
Wojciech Zep, Ewa Śliwicka, Alicja Nowak, Łucja Pilaczyńska-Szcześniak
Department of Hygiene, University School of Physical Education in Poznań, Poland
Introduction and objectives. Physical activity is an important factor determining the peak bone mass. However, in spite of the positive influence of physical activity on bone mass, studies performed in young rowers indicate diverse osteogenic response to the mechanical stress in specific areas of the skeleton, and some reports
demonstrated cases of bone fractures. The purpose of the study was to assess bone mass and bone turnover
markers in male rowers and to compare the results with non-athletic controls.
Material and methods. The study included 32 men: 17 rowers and 15 non-athletic BMI-matched controls.
Dual-energy X-ray absorptiometry (DXA) measurements of total-body, regional (arms, spine, pelvis and legs),
the lumbar spine (L1–L4), the left hip (total hip and neck) and forearm (33% radius on the dominant and nondominant forearm) areal bone mineral density (aBMD) were acquired. Serum concentrations of the bone turnover
markers: osteocalcin (OC) as a bone formation marker and collagen type I cross-linked C-telopeptide (CTX) as
a bone resorption marker were determined. The diet content was assessed using 24-hours questionnaire and
analyzed with the computer program.
Results. Comparative analysis showed significantly lower levels of body fat and higher values of lean body
mass in rowers compared to the control group. The rowers had significantly lower BMD values at the total femur and the distal ulna, and a higher concentration of a marker of bone syntesis – OC than controls.
Conclusion. Significantly lower values of BMD and the increased rate of bone turnover in rowers, compared to non-training subjects, are probably the effect of high training loads.
75
18.
GĘSTOŚĆ TKANKI KOSTNEJ A WIEK MENARCHE ZAWODNICZEK AKROBATYKI
SPORTOWEJ
Helena Stokłosa, Kamila Gromek, Agata Pałka
Zakład Anatomii, Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice
Wprowadzenie i cel pracy. Smukła budowa ciała, mała zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie, to cechy pożądane u zawodniczek uprawiających akrobatykę sportową. Wymienione cechy, podobnie jak późna menarche, stanowią czynniki ryzyka osteoporozy. Celem pracy jest ocena współzależności między wiekiem menarche a gęstością tkanki kostnej zawodniczek akrobatyki sportowej.
Materiał i metody. Przeprowadzono badania 30 zawodniczek w wieku 15.36±3.11 lat, z klasą sportową mistrzowską (n=7), pierwszą (n=12) i drugą (n=11). Dziewczęta trenowały 10-12 godz. tygodniowo, ich staż treningowy wynosił 7.06±3.08 lat. U zawodniczek dokonano pomiarów wysokości, masy ciała, obliczono BMI, oceniono metodą bioelektrycznej impedancji zawartość tkanki tłuszczowej, a przy użyciu aparatu Achilles, metodą
ultradźwiękową oceniono gęstość kości piętowej na podstawie wskaźnika sztywności Stiffness index (SI).
Wyniki. Wśród badanych u 14 zawodniczek w wieku 11.0-15.16 lat nie wystąpiła menarche. W tej grupie
Stiffness index wynosił 88.7±16.5%, BMI 17.47±2.64. Dziewczęta wcześnie miesiączkujące n=4 (menarche
w wieku 12.55±0.34 lat) charakteryzowały się SI=120.25±25.74%, BMI=21.8±2.8, a dojrzewające w granicach
normy n=6 (menarche 13.9±0.61 lat), SI=117.5±21.3%, BMI=19.94±2.8, natomiast późno dojrzewające n=6
(menarche w wieku 15.5±0.38 lat) SI=121.3±14.0%, BMI= 20.7±2.17. U 15-letnich zawodniczek z brakiem
pierwszej miesiączki (amenorrea) SI wykazał istotną zależność od stażu treningowego, wysokości i masy ciała
oraz zawartości tkanki tłuszczowej.
Wnioski. U zawodniczek akrobatyki sportowej nie stwierdzono współzależności między wiekiem menarche
a gęstością tkanki kostnej ocenioną ultrasonograficznie, natomiast zaniżona gęstość tkanki kostnej występowała u zawodniczek które do 15. roku życia charakteryzowała amenorrea.
18.
BONE MINERAL DENSITY OF ACROBATIC GYMNASTS AT MENARCHE AGE
Helena Stokłosa, Kamila Gromek, Agata Pałka
Department of Anatomy, Academy of Physical Education, Katowice, Poland
Introduction and aim. Slender body and low content of fat tissue are features desirable in athletes engaged in sports acrobatics. These traits, as well as late menarche, are the risk factors for osteoporosis. The aim
of the study is to assess correlations between age at menarche and bone density in acrobatic gymnasts.
Materials and Methods. The study included thirty athletes aged 15.36 ± 3.11 years who graduated from the
sport master class (n=7), the first (n=12) and the second (n=11). The girls trained 10-12 hours per week; their
training experience was 7.06 ± 3.08 years. The following parameters were measured in the gymnasts: height,
weight, BMI, body fat was assessed by bioelectrical impedance, density of the calcaneus was measured based
on the Stiffness index (SI), using Achilles apparatus and ultrasound method.
Results. Menarche was not present in 14 athletes studied, aged 11.0-15.16 years. Stiffness index in this group was 88.7±16.5%, and BMI 17.47±2.64. Girls menstruating early n=4 (menarche at the age of 12.55 ± 0.34
years) had SI=120.25 ± 25.74%, BMI=21.8 ± 2.8; girls menstruating within the norm, n=6 (menarche at age 13.9
± 0.61 years), SI=117.5 ± 21.3%, BMI=19.94 ± 2.8; girls menstruating late, n=6 (menarche at age 15.5 ± 0.38
years) SI=121.3 ± 14.0%, BMI=20.7 ± 2.17. In 15-year-old athletes with an absence of a menstrual period (amenorrhea), SI showed significant correlation of training experience, body height, weight and body fat.
Conclusions. In acrobatic gymnasts, there was no correlation between age at menarche and bone density
assessed by ultrasound, whereas low bone density occurred in athletes who had amenorrhea till 15 years of
age.
76
19.
ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY SKŁADEM CIAŁA, A REZULTATAMI SPORTOWYMI
U OSÓB REKREACYJNIE UPRAWIAJĄCYCH PŁYWANIE
Szymon Bereźnicki, Stefan Szczepan, Anna Kwaśna, Zatoń Krystyna
Zakład Teorii i Metodyki Pływania, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Wprowadzenie i cel pracy. W pływaniu wysokie osiągnięcia sportowe związane są z niskim poziomem
tkanki tłuszczowej w organizmie. Dlatego istotne wydaje się indywidualne przekazywanie informacji o wartościach poszczególnych komponentów składu ciała i ich związku z maksymalnymi wynikami sportowymi. Jednakże najczęściej badania te dotyczą zawodowych pływaków z pominięciem rekreacyjnie uprawiających pływanie
amatorów. Celem pracy było określenie związku pomiędzy wybranymi komponentami składu ciała, a uzyskiwanymi maksymalnymi rezultatami sportowymi wśród kobiet i mężczyzn rekreacyjnie uprawiających pływanie
– w jednorazowej próbie wysiłkowej.
Materiał i metoda. W badaniach wzięło udział 38 osób (19 kobiet i 19 mężczyzn). Badani wcześniej nie
uprawiali pływania. W próbach badawczych wszystkie osoby przepłynęły dwukrotnie dystans 25m kraulem
na piersiach z maksymalna prędkością. Skład ciała określono nieinwazyjną metodą spektrofotometrii z użyciem
bliskiej podczerwieni.
Wyniki. W celu określenia zależności pomiędzy czasem pokonania dystansu, a wybranymi komponentami
składu ciała (masa tkanki tłuszczowej, masa tkanki beztłuszczowej, BMI oraz wysokość ciała i masa ciała) zastosowano analizę korelacji r – Pearsona. Wśród kobiet, po przeprowadzonej analizie korelacji nie zaobserwowano zależności. Wśród mężczyzn zaobserwowano jedynie istotną ujemną zależność pomiędzy czasem pokonania dystansu testowego, a masą tkanki beztłuszczowej (r = -0,36; p<0,05).
Wnioski. Oznacza to, iż wśród u osób rekreacyjnie uprawiających pływanie o osiąganych maksymalnych
rezultatach sportowych nie decydują komponenty składu ciała – z wyjątkiem masy tkanki beztłuszczowej wśród
mężczyzn. Było to spowodowane tym, iż chłopcy mają bardziej rozwiniętą tkankę mięśniową i kostną, aniżeli
kobiety.
19.
THE RELATION BETWEEN BODY COMPOSITION AND SPORT RESULTS
IN NON-PROFESSIONAL SWIMMERS
Szymon Bereźnicki, Stefan Szczepan, Anna Kwaśna, Zatoń Krystyna
Zakład Teorii i Metodyki Pływania, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Introduction and the aim: High results in swimming are dependent on body composition – low fat body content. Athletes” awareness about their body composition parameters is indispensible to achieve high results in
professional and non-professional swimming. However, body composition measurements in non-professional
swimming are very limited in science. Thus, the main goal of this study was to evaluate body composition parameters in non-professional swimmers. The second goal of this study was to evaluate the relation between body composition parameters and the results of maximum effort swimming trial.
Material and methods: 38 healthy, non-professional swimmers (19 woman, 19 man) took part in the study.
The subjects performed two 25-meter maximum effort swimming crawl trials. Body composition parameters (fat
mass, free fat mass, BMI) have been evaluated by means of infrared method (Futrex, GB).
Results: There is no correlation between fat mass, fat-free mass, BMI and time of maximum effort swimming trial in female swimmers. The relation between fat-free mass and time of maximum effort swimming trial
is statistically significant in male swimmers (r = -0,36; p<0,05).
Conclusions: It was concluded that the results of maximum effort swimming trial are not dependent on body composition fractions in non-professional swimmers. The correlation between fat-free mass and maximum
effort trial in man is associated with male population characteristics.
77
20.
WPŁYW STARTOWEGO STRESU NA STĘŻENIA KORTYZOLU W ŚLINIE
U ZAWODNIKÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH – BADANIE PILOTAŻOWE
Zbigniew Obmiński, Krystyna Anioł-Strzyżewska, Iwona Kaczmarek
Wprowadzenie i cel pracy. Znamy od dawna korzystne efekty wykonywania regularnych ćwiczeń i uprawiania sportu przez młodzież i młodych dorosłych z niepełnosprawnością umysłową. W praktyce realizacja pomysłu włączającego trening i sportowe zawody do fizycznej rehabilitacji osób mentalnie niepełnosprawnych
znana jest jako Olimpiady Specjalne. Wprawdzie istnieje ogromna liczba danych dotyczących oceny niepełnosprawności mentalnej u sportowców, włączając tych z zespołem Downa, jednak niewiele wiemy o reakcjach tzw.
hormonów stresu na zawody sportowe. Celem pracy było określenie chwilowych zmian stężenia kortyzolu w ślinie wywołanych krótkotrwałymi wysiłkami startowymi.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 18 mężczyzn w wieku 17-23 lat, biorących udział w wielo-regionalnym
turnieju lekkoatletycznym rozgrywanym przed południem. W tej grupie było 4 zawodników z zespołem Downa,
którzy startowali w biegu na dystansie 100m.
Pozostali z lekką niepełnosprawnością startowali w biegach na dystansach 100m: n=2, 200m: n=6 i 400m:
n=6. Stymulowaną kwasem cytrynowym ślinę zebrano godzinę przed-, bezpośrednio przed- i w piątej minucie
po biegach. Kortyzol oznaczano po ekstrakcji CH2 Cl2.
Wyniki. Sportowcy z zespołem Downa demonstrowali wyższe stężenia kortyzolu niż pozostali badani w każdym momencie próbkowania śliny. U pozostałych badanych powysiłkowa odpowiedź kortyzolu w ślinie była
wyższa u tych, którzy osiągnęli lepsze wyniki startowe. Wyniki były bardzo zróżnicowane, na 100m 15.8 -21.6s.
na 200m: 31.7-41.4s. na 400m: 89.4-116.4 s.
Wniosek. Wykorzystana nieinwazyjna procedura badań była diagnostyczna dla określenia funkcji kory nadnerczy w warunkach stresu startowego. Brak podobnych obserwacji w warunkach neutralnych, nie stresogennych jest głównym ograniczeniem naszego badania.
20.
THE EFFECT OF COMPETITION STRESS ON SALIVARY CORTISOL LEVELS
IN MALE CONTESTANTS WITH MENTAL DISABILITY – A PILOT STUDY
Zbigniew Obmiński, Krystyna Anioł-Strzyżewska, Iwona Kaczmarek
Introduction and aim. Beneficial effects of regular exercise intervention and participating in sport by youth
and young adults with mental disability (mental retardation) have been known for years. In practice, the idea to
include training and competition into physical rehabilitation of disabled subjects is implemented be the social
movements called Special Olympics. Although there is a huge amount of data regarding appraisal of physical
fitness in mentally disabled athletes, including those with Down syndrome, little is known about so-called stress
hormones responses to an athletic competition. The aim of the study was to determine temporary changes in
salivary cortisol induced by short-lasting competitive efforts.
Material and Methods. The study included 18 males aged 17-23ys participating in multiregional athletic meeting which was held in the forenoon of the day. The group included four subjects with Down syndrome who participated in a 100m race. The others with mild mental disability competed in 100m (n=2), 400m (n=6) and 800m
(n=6). Stimulated by citric acid saliva was collected 1h before, directly prior to, and within 5 minutes after the race. Cortisol was assayed after extraction with CH2 Cl2.
Results. Athletes with Down syndrome demonstrated higher cortisolism than the others at any time point of
saliva sampling. Among the other contestants post run responses of cortisol were higher in those who achieved
better outcomes. The outcomes varied, on 100m: 15.8 -21.6s, on 200m;: 31.7-41.4s, and on 400m: 89.4-116.4 s.
Conclusion. The utilized, non-invasive study procedure was a diagnostic one for determination of adrenal
function under competitive stress. Lack of similar observations in neutral, non-stressful conditions is the main limitation of our study.
78
21.
WPŁYW WYBRANYCH POLIMORFIZMÓW GENU ADRB2 NA WYDOLNOŚĆ
FIZYCZNĄ I SKUTECZNOŚĆ LECZENIA PRZECIWSTMATYCZNEGO
SPORTOWCÓW
Michał Pelczar1, Daria Domańska2, Ewa Brzeziańska2, Anna Jegier1
1
Zakład Medycyny Sportowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
2
Zakład Molekularnych Podstaw Medycyny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Wstęp. Kontrowersje dotyczące stosowania leków rozkurczających oskrzela, w tym Symbicortu (formoterol
z budezonidem) i jego wpływu na zdolności do wysiłku fizycznego pozostają nadal nie rozstrzygnięte. W 2011
roku Światowa Komisja Antydopingowa (The World Anti-Doping Agency [WADA]) wykreśliła z listy środków niedozwolonych w sporcie Symbicort uznając, że lek ten nie wpływa na poprawę zdolności wysiłkowych sportowców. Jednak obecnie, chociaż wyniki badań są sprzeczne, uznaje się, że druga z substancji aktywnych leku
– formoterol [agonista receptorów beta2-adrenergicznych (ADRB)] – może mieć istotny wpływ na wydolność
sportowców. Udowodniono, że polimorfizm genu ADRB2, koreluje ze wzrostem wydolności sportowców.
Cel. Celem analizy była ocena wpływu formoterolu lub formoterolu z budezonidem (Symbicort) na wydolność fizyczną osób z wybranymi polimorfizmami genu ADRB2 predysponujących do wykonywania sportów wytrzymałościowych oraz rozwoju astmy oskrzelowej.
Wyniki. Analizie poddano 12 badań oryginalnych opublikowanych w piśmiennictwie międzynarodowym (baza PubMed, MEDLINE). Brak jest badań wskazujących na wpływ polimorfizmu genu ADRB2 na skuteczność leczenia Symbicortem chorych na astmę oskrzelową. Wykazano natomiast, że u chorych z POChP, polimorfizm
genu ADRB2 nie wpływa na tolerancję i długoterminową kurację lekiem Symbicort. Badania wykazały, że allel
Gly16 i Glu27 genu ADRB2 predysponuje do uprawiania sportów siłowych. Polimorfizm genu ADRB2 -1023A/G
może zwiększać ryzyko zachorowania na astmę oskrzelową u dzieci w populacji polskiej. Allel Arg, polimorfizmu Gly16Arg genu ADRB2 zwiększa ryzyko występowania astmy oskrzelowej słabo kontrolowanej.
Wnioski. Przedstawione wyniki dają kompleksowe podsumowanie wszystkich badań oryginalnych na temat
wpływu wybranych polimorfizmów genu ADRB2 na wydolność fizyczną i skuteczność leczenia przeciwastmatycznego sportowców. Zwiększenie wiedzy o wpływie polimorfizmów genu ADRB2 na wydolność fizyczną sportowców oraz jego znaczenie w patogenezie i kontrolowaniu astmy oskrzelowej pozwoli na lepsze kontrolowanie jej u sportowców, a tym samym na poprawę wyników sportowych.
21.
DRB2 GENE POLYMORPHISMS AND THEIR INFLUENCE ON THE
PREDISPOSITION TO PHYSICAL CAPACITY AND EFFECTIVENESS
OF ANTIASTHMATIC TREATMENT IN ATHLETES.
Michał Pelczar1, Daria Domańska2, Ewa Brzeziańska2, Anna Jegier1
1
Department of Sports Medicine Medical University of Lodz
2
Department of Molecular Bases of Medicine, Medical University of Lodz
Introduction. The controversies regarding the use of bronchodilators bronchi, including Symbicort (formoterol with budesonide) and its impact on the ability to physical activity remain unresolved. In 2011, the World Anti-Doping Commission (the World Anti-Doping Agency [WADA]) deleted Symbicort from the list of prohibited substances in sport, recognizing that this drug does not improve exercise capacity in athletes. Now, although the
results are contradictory, it is considered that other active ingredients of the drug – formoterol [the beta2-adrenergic receptor agonist (ADRB)] – can have a significant impact on the efficiency of athletes. It has been proven that the ADRB2 gene polymorphism correlates with increased endurance in athletes.
Aim. In the present study we have evaluated the association of formoterol or budesonide with formoterol
(Symbicort) on the physical capacity of the selected ADRB2 gene polymorphisms predisposing to exercise in
endurance sports and to the development of asthma.
Results. The analysis included 12 original studies published in the international literature (PubMed, MEDLINE databases). There are no studies showing the effect of ADRB2 gene polymorphism on the efficacy of SYMBICORT treatment in patients with bronchial asthma. It has been shown, however, that in patients with COPD,
ADRB2 polymorphisms do not affect the long-term tolerance and drug treatment Symbicort. Studies have
shown that Gly16 and Glu27 allele of the ADRB2 gene predisposes to strength sports. ADRB2 polymorphism-1023A / G may increase the risk of asthma in children in Polish population. The Arg allele of the Gly16Arg polymorphism of ADRB2 gene increases the risk of poorly controlled asthma.
79
Conclusions. The results provide a complex summary of all the original research on the impact of selected
ADRB2 polymorphisms on physical activity and efficacy of antiasthmatic treatment in athletes. Increasing knowledge about the impact of ADRB2 polymorphisms on the physical performance of athletes and its importance in
the pathogenesis of asthma and its control will allow for better monitoring of the athletes, and thus an improvement of athletic performance.
22.
WYKORZYSTANIE SYSTEMU BIODEX DO OCENY PROPORCJI SIŁ I RYZYKA
URAZÓW MIĘŚNI KOŃCZYN DOLNYCH
Tadeusz Bober1, Bogdan Pietraszewski2, Artur Struzik2
Wyższa Szkoła Fizjoterapii z siedzibą we Wrocławiu
2
Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
1
Wprowadzenie i cel pracy. Duża liczba urazów związanych z uprawianiem większości dyscyplin sportowych występuje w obrębie kończyn dolnych. Jedną z czynności zapobiegawczych, które mają uchronić zawodnika przed kontuzjami jest kontrola proporcji momentów siły mięśni antagonistycznych w obrębie danego stawu. W tym celu stosuje się wskaźnik zginaczy do prostowników (Fl/Ext ratio), który na przykład w odniesieniu
do stawu kolanowego w statyce szacuje się na 1: 2. W pomiarach momentów sił mięśniowych w warunkach izokinetycznych obserwuje się zmianę wartości tego wraz ze wzrostem rozwijanej prędkości kątowej na korzyść
zginaczy stawu kolanowego w grupach mężczyzn w przeciwieństwie do kobiet (Hewett i wsp. 1999). Powyższa
tendencja (z 1: 2 na 1+: 2) może skutecznie zapobiegać kontuzjom kończyn dolnych. Celem niniejszego doniesienia jest zbadanie proporcji wskaźnika zginacze-prostowniki w warunkach izokinetycznych wobec w grupach
sportowców kobiet i mężczyzn.
Materiał i metoda. Grupy badane stanowiło 16 piłkarek nożnych i 12 judoków. Badania zostały przeprowadzone w certyfikowanej Pracowni Analiz Biomechanicznych Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
(ISO 9001: 2009). Do pomiarów maksymalnych momentów sił mięśni prostowników i zginaczy stawu kolanowego w statyce (odpowiednio dla kątów 75° i 30°) oraz w warunkach izokinetycznych (przy prędkościach kątowych 30, 60, 90 i 120°/s) wykorzystano urządzenie BIODEX SYSTEM 4 PRO. Z pozyskanych danych obliczono wskaźnik proporcji momentów sił mięśni zginaczy (H) do prostowników (Q) stawu kolanowego (H/Q ratio).
Wyniki. Odnotowano brak istotnego statystycznie wzrostu wartości wskaźnika zginacze-prostowniki wraz ze
wzrostem prędkości kątowej w grupie judoków. Z kolei w grupie piłkarek nożnych wystąpił istotny statystycznie
wzrost wartości wskaźnika H/Q, który oznacza większą w izokinetyce przy prędkości 60°/s niż w statyce, wartość względną zginaczy wobec prostowników..
Wnioski. Wzrost wartości wskaźnika zginacze-prostowniki w grupie piłkarek nożnych pokazuje, iż w przeciwieństwie do wcześniejszych doniesień naukowych poprawa taka może występować również w grupach kobiet.
Takiej tendencji nie zaobserwowano natomiast w badanej grupie judoków. Zjawisko wzrostu wartości wskaźnika zginacze-prostowniki oznacza prawdopodobnie lepszą kontrolę sterowania ruchem przez mięśnie zginacze
podczas ruchów wymachowych wykonywanych przez prostowniki kolana, na przykład w piłce nożnej. To powinno przyczynić się do zmniejszenia ryzyka urazów bezkontaktowych mięśni tylnej grupy uda.
22.
THE BIODEX SYSTEM USED IN THE EVALUATION OF THE PROPORTION
OF MUSCLE TORQUE AND INJURY RISK
Tadeusz Bober1, Bogdan Pietraszewski2, Artur Struzik2
Higher School of Physiotherapy in Wroclaw
2
Biomechanics Laboratory, University School of Physical Education in Wroclaw
1
Introduction. A large number of lower limb injuries is connected with practicing many sports. It is recommended to control the proportion (or symmetry) of antagonist muscles torque at a given joint in order to protect
/ diminish the risk of injury. For this purpose it is recommended to apply the flexion / extension ratio (Fl/Ext) index of antagonist muscle groups. In static conditions the flexion extension ratio of muscle torques in the knee
joint is estimated at 1: 2. However, under isokinetic conditions it is subject to change: in men as opposed to women (Hewett 1999), an increase of the flexors torque (relatively to extensors) is observed. It is speculated that
such a tendency (1+: 2) can be useful in protecting muscles of injury from some ballistic movements. The aim
of this paper is to investigate the proportion of hamstring (H) to quadriceps (Q) muscle torque in sport groups
of men and women in isokinetic mode.
80
Material and method. 16 women (soccer players) and 12 men (judo athletes) were tested. The test was
conducted in a certified Laboratory (ISO 9001: 2009) of the University School of Physical Education in Wroclaw. The static and isokinetic torque of hamstring and quadriceps muscle groups were tested with the Biodex
System 4 PRO. For the static condition the 70° and 30° degrees in knee joint for extensors and flexors muscles were applied respectively. Under isokinetic conditions there were the following velocities: 30, 60, 90 and
120°/sec. The H/Q ratio was calculated.
Results. There was no statistically significant difference in H/Q ratio between the static and isokinetic conditions in judo athletes. In women soccer athletes, an increase of H/Q the ratio due to the increase of muscle
torque of hamstring relative to quadriceps muscle in isokinetic (at 60°/sec) as compared to the static condition
was found.
Conclusion. According to Hewett, the observed change of the H/Q ratio in women was unexpected as contrary to previously published results, the change did not appeared to be confined to males. Moreover, the tendency was not observed in the group of judo athletes. It is speculated that the increase of flexors muscle torque
relatively to extensors of the knee joint can provide better control of swing / ballistic movement in the knee joint, as for example in a soccer kick. Such a coordination of flexion – extension torque can be especially important in the follow through phase in ballistic movements and can serve as a protective mechanism against sports
injuries.
23.
SPOŻYWANIE PŁYNÓW PRZEZ WŚRÓD PIŁKARZY NOŻNYCH – AMATORÓW
Luiza Smaza, Anna Lipert
Wprowadzenie i cel pracy. Każdy sportowiec powinien zwracać uwagę na właściwy sposób odżywiania
oraz odpowiednie spożywanie płynów. Prawidłowe nawodnienie organizmu zapewnia homeostazę i poprawia
wydolność fizyczną, a tym samym umożliwia uzyskiwanie wysokich wyników sportowych. Celem pracy była
ocena sposobu spożywania płynów przez piłkarzy nożnych – amatorów.
Materiał i metoda. Badanie przeprowadzono wśród 40 piłkarzy w wieku 14-32 lata (21,5±4,8 lat) amatorsko
trenujących w klubach piłki nożnej. Analizę ilości i jakości spożywanych płynów przez piłkarzy przeprowadzono
za pomocą kwestionariusza dotyczącego sposobu żywienia w ciągu ostatnich 24 godzin poprzedzających badanie oraz autorskiego kwestionariusza ankiety zawierającego pytania dotyczące spożywanych płynów.
Wyniki. Z danych antropometrycznych wynikało, że średnia masa ciała piłkarzy wyniosła 72±9,1 kg. Na podstawie wskaźnika BMI stwierdzono, że prawie ¼ z nich miała nadwagę. Badania wskazały, iż 30% piłkarzy spożywało za mało płynów (jedynie 1-2 litry płynów dziennie). Najczęściej spożywanymi płynami były woda gazowana oraz herbata. Tylko ¼ sportowców podczas treningu spożywała napoje izotoniczne. Piłkarze spożywali
duże ilości płynów jednorazowo. Wiedzę na temat rodzaju i ilości spożywanych płynów uzyskiwali przede
wszystkim z Internetu i od znajomych. Prawie ¼ piłkarzy w ogóle nie interesowała się tematyką zdrowego odżywiania i nie uzależnia uzyskiwania dobrych wyników w sporcie z prawidłowym odżywianiem
Wnioski. Konieczna jest edukacja piłkarzy oraz trenerów w zakresie prawidłowego żywienia i spożywania
płynów. Należy zwrócić szczególną uwagę na spożywanie odpowiedniej ilości niegazowanej wody mineralnej
i odpowiednich napojów izotonicznych. Istnieje potrzeba pokazania, iż niewłaściwe napoje przyjmowane w nadmiernych ilościach przyczyniają się do pogorszenia wyników sportowych oraz powodują przyrost masy ciała
sportowców.
23.
FLUID INTAKE AMONG AMATEUR FOOTBALLERS
Luiza Smaza, Anna Lipert
Introductio and aim. Each athlete should pay attention to proper diet and adequate fluid intake. Proper hydration provides homeostasis and improves exercise capacity and thus allows to obtain high sports results. The
aim of the study was to evaluate the consumption of fluids among amateur footballers.
Material and methods. The study included 40 footballers aged 14-32 years (21,5±4,8 years) from amateur
football clubs. The analysis of the quantity and quality of fluids consumed by the players was carried out using
the questionnaire on their diet over the past 24 hours preceding the survey and the author’s questionnaire containing questions regarding fluid intake.
81
Results. The anthropometric data showed that the average body weight of the players was 72±9,1 kg. According to the BMI, nearly ¼ of them were overweight. The study showed that 30% of the footballers did not
consume enough fluids (only 1-2 liters/day). Carbonated water and tea were most frequently ingested fluids.
Only ¼ of the athletes consumed isotonic drinks during the training. The footballers consumed large amounts
of fluids at one go. Knowledge about the type and amount of fluid intake was obtained primarily from the Internet and friends. Almost ¼ footballers were not interested in the subject of healthy eating and did not link good sports results with proper fluid intake.
Conclusions. It is necessary to educate footballers and coaches about healthy eating and fluid intake. Special attention should be paid to non-carbonated bottled water and isotonic drinks intake. There is a need to emphasise that inadequate quality and quantity of fluids intake reduces sports performance and makes it difficult
to maintain a normal body weight.
24.
SPOSÓB ŻYWIENIA ZAWODNIKÓW SPORTU ŻUŻLOWEGO – OBOWIĄZUJĄCE
ZALECENIA
Kamila Musiał, Anna Lipert
Wprowadzenie i cel pracy. Żywienie pełni bardzo ważną rolę w sporcie, ponieważ wzmaga efekty treningu i w równym stopniu może poprawiać zdolności wysiłkowe sportowca. Celem badania było zebranie i przeanalizowanie dostępnych informacji dotyczących sposobu żywienia zawodników sportu żużlowego.
Materiał i metoda. Przeprowadzono systematyczny, jakościowy przegląd piśmiennictwa dotyczącego żywienia sportowców ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących żywienia zawodników sportu żużlowego. Oceną objęto wiele pozycji piśmienniczych, w tym artykuły oryginalne odnalezione w bazie danych
Medline, artykuły przeglądowe oraz podręczniki medyczne i z obszaru kultury fizycznej.
Wyniki. Z przeprowadzonej analizy wynika, że zapotrzebowanie energetyczne żużlowców wynosi 48005300 kcal/dobę i z uwagi na specyfikę dyscypliny, nie zmienia się ono ze względu na okres treningowy. W sporcie żużlowym zwraca się szczególną uwagę na koordynację ruchową, siłę mięśniową – szczególnie siłę rąk,
spostrzegawczość, koncentrację, szybki czas reakcji i dobry wzrok. Z piśmiennictwa wynika, że najczęściej dostarczanymi w diecie minerałami były wapń, fosfor i magnezu oraz witaminy A i D. Wśród suplementów żywieniowych najbardziej popularnymi wśród zawodników żużla były kofeina, HMB oraz żeń-szeń. Przygotowywana dieta była zwykle lekkostrawna, szczególnie w czasie zawodów.
Wnioski. Prawidłowo zbilansowana dieta powinna pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne zawodników. W sposobie żywienia żużlowców należy zwracać szczególną uwagę na podaż witaminy A i D w celu poprawy ostrości wzroku. Zawodnicy mogą przyjmować suplementy diety m.in. kofeinę i żeń-szeń w celu poprawy koncentracji oraz HMB dla wzrostu siły i masy mięśniowej, choć niektóre z nich nie mają udowodnionej
pełnej skuteczności działania.
24.
PROPER NURITION OF SPEEDWAY RIDERS – APPLICABLE RECOMMENDATIONS
Kamila Musiał, Anna Lipert
Introduction. Nutrition plays a very important role in sports as it increases the effects of training and may
as well improve athlete’s exercise capacity. The aim of the study was to collect and analyze available information on nutrition of speedway athletes.
Material and methods. We conducted systematic and qualitative study of the literature on sports nutrition
with a particular focus on the materials on diet in speedway. The assessment involved extensive literature, including original articles found in Medline database, review articles and medical books and publications on physical culture.
Results. The analysis showed that energy requirement of speedway rider amounts to 4800 – 5300 kcal/day
and, because of the nature of the discipline, it does not change regardless of the training period. In speedway
racing special attention is paid to coordination, muscle strength, particularly the strength of the arms, perception, concentration, fast response time and good eyesight. The literature shows that calcium, phosphorus, magnesium, and vitamins A and D were the most frequently supplied minerals in the diet. Caffeine, HMB and gin-
82
seng were found to be the most popular supplements in speedway riders. The prepared diet was usually easy
to digest, especially during the competition.
Conclusions. A well-balanced diet should cover the daily energy needs of athletes. In proper nutrition of
speedway riders careful attention should be paid to the intake of vitamin A and D in order to improve their vision. They can take supplements e. g. caffeine, ginseng to improve concentration and HMB to increase strength
and muscle mass although the effectiveness of some of them has not been fully proven.
25.
WPŁYW TRENINGU AEROBOWEGO NA STRES OKSYDACYJNY U CHORYCH NA
STWARDNIENIE ROZSIANE W POSTACI WTÓRNIE POSTĘPUJĄCEJ.
Elżbieta Miller1,2, Janina Włodarczyk2, Barbara Wachowicz3, Joanna Saluk3
Zakład Medycyny Fizykalnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
2
Oddział Rehabilitacji Neurologicznej III Miejski Szpital im. K. Jonschera w Łodzi
3
Zakład Biochemii Ogólnej Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska
1
Wprowadzenie i cel pracy: Stres oksydacyjny pełni ważną rolę w złożonym patomechanizmie stwardnienia rozsianego (SR). Umiarkowany trening tlenowy jest jednym z ważnych czynników neuroprotekcyjnych w chorobach neurodegeneracyjnych. Celem pracy jest określenie wpływu treningu aerobowego na redukcję stresu
oksydacyjnego. Dlatego też oceniano peroksydację lipidów oraz aktywność wybranych enzymów antyoksydacyjnych w selektywnie wybranej grupie chorych na stwardnienie rozsiane z postacią wtórnie postępującą
(WPSR) i podobnym stopniem niesprawności ruchowej WPSR oraz grupie osób zdrowych.
Materiał i metoda. Do badania włączono chorych na WPSR (n=12) u których zastosowano 30 minutowy/dzień interwałowy trening na ergometrze rowerowym. Całość terapii trwała 15 dni. Oznaczono aktywność
enzymów antyoksydacyjnych dysmutazy ponadtlenkowej (SOD), peroksydazy glutationowej (GPx) oraz stopień
peroksydacji lipidów oznaczając dialdehyd malonowy (MDA) w erytrocytach chorych na WPSR oraz grupie
osób zdrowych (n=13).
Wyniki. Trening aerobowy wpłynął na istotny statystycznie wzrost aktywności enzymów antyoksydacyjnych
(SOD p<0.01; GPx p<0.01) oraz znaczący spadek wartości markera peroksydacji lipidów MDA P<0.001 w erytrocytach u chorych na WPSR. W grupie kontrolnej zaobserwowano wzrost aktywności SOD p<0.05 w pozostałych wskaźnikach biochemicznych nie zaobserwowano istotnych statystycznie zmian.
Wnioski. Wyniki badań wskazują, iż trening aerobowy powinien być stosowany u chorych na SR.
25.
EFFECTS OF AEROBIC TRAINING ON OXIDATIVE STRESS IN MULTIPLE
SCLEROSIS PATIENTS WITH SECONDARY PROGRESSIVE CLINICAL COURSE.
Elżbieta Miller1,2, Janina Włodarczyk2, Barbara Wachowicz3, Joanna Saluk3
Department of Physical Medicine, Medical University of Lodz, Poland
2
Neurorehabilitation Ward, III General Hospital in Lodz,
3
Faculty of Biology and Environmental Protection, Department of General Biochemistry University of Lodz, Poland
1
Introduction and aims. Oxidative stress plays a major role in multiple sclerosis (MS). Aerobic training is
a potent neuroprotectant. The aims of this study were to determine the actions of aeorobic training on the
reduction of oxidative stress in MS. Therefore, we estimated lipid peroxidation and activities of main antioxidative enzymes in the red blood cells (RBCs) from selective group of MS patients only with secondary progressive
(SPMS) clinical form with similar level of disability SPMS patients and control.
Material and methods. The twelve (n = 12) SPMS patients were recruited to 30 minutes long/per day
aerobic training on a bicycle ergometer. The whole therapy lasted 15 sessions. We determined the level of lipid
peroxidation by malondialdehyde (MDA) and activities of antioxidative enzymes: superoxide dismutase (SOD),
glutathione peroxide (GPx) in erytrocytes of SPMS patients and control (n = 13).
Results. Aerobic training caused statistically significant increase of SOD, and GPx (p<0.01 and p < 0.01,
respectively) and decrease of MDA (p < 0.001) in erythrocytes of SPMS patients. We observed statistically
significant increase in the control group, but only SOD (p<0.05).
Conclusions. These results demonstrate that aerobic training should be used not only in SPMS patients.
83
26.
STOSOWANIE KANABINOIDÓW PRZEZ SPORTOWCÓW W POLSCE
A. Jarek, K. Chajewska, M. Wójtowicz, M. Pasik, D. Stańczyk, Z. Szczepańska, B. Wójcikowska-Wójcik,
Z. Zalewska, D. Kwiatkowska, A. Pokrywka
Wstęp. Celem pracy była ocena skali stosowania kanabinoidów pochodzenia naturalnego przez sportowców w Polsce. Głównym związkiem psychoaktywnym konopi jest tetrahydrokanabinol (THC). Zmniejsza napięcie nerwowe i lęk, działa relaksująco jednocześnie obniża koncentrację, napięcie i siłę mięśni, powoduje zaburzenia równowagi [1]. Małe dawki THC powodują euforię z jednoczesnym upośledzeniem sprawności intelektualnej i fizycznej. Duże dawki mogą wywołać zaburzenia percepcji i halucynacje. Od 1999 roku próbki moczu
w których stężenie THC-COOH przekraczało 15 ng/ml były uznawane za pozytywne, świadczące o naruszeniu
przepisów antydopingowych. W maju 2013 roku Światowa Agencja Antydopingowa podwyższyła dopuszczalny
poziom THC-COOH w moczu sportowców do 150 ng/ml [2,3].
Materiał i metody, Przeprowadzono ocenę wyników analiz kontroli antydopingowych wykonanych od stycznia 2009 do sierpnia 2013 roku, we wszystkich próbkach wykonano oznaczenia poziomu karboksy-THC. Analizy jakościowe i ilościowe przeprowadzono przy wykorzystaniu układu chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC/MS i tandemowy spektrometr mas). Limit oznaczalności metody oszacowano na 1 ng/ml.
Wyniki. Obecność karboksy-THC stwierdzono w 52 z 2644 próbek (2.0%) w 2009 r., w 45 z 2693 próbek
(1,7%) w 2010 r., w 69 z 2463 próbek (2,8%) w 20011, 102 z 2544 próbek (4,0%) w 2012 r. oraz 102 z 2313
próbek moczu do sierpnia 2013 r. (4,4%).
Wnioski. Na podstawie oceny wyników badań z ostatnich pięciu latach można zaobserwować systematyczny wzrost stosowania kanabinoidów przez sportowców w Polsce. Tym samym została odwrócona tendencja obserwowana w ZBA w latach 2001-2006 [4], po zaostrzeniu przepisów dotyczących stosowania kanabinoidów jako substancji dopingujących. Można przypuszczać, że podwyższenie przez WADA dopuszczalnego stężenia
karboksy-THC w moczu sportowców niestety będzie sprzyjać podtrzymaniu tego trendu.
1.
2.
3.
4.
Piśmiennictwo
A. Pokrywka, R. Grucza: Marihuana w sporcie. Medycyna sportowa 2006
WADA Technical Document – TD2013DL v 1.0
WADA Technical Document – TD2013DL v 2.0
A. Pokrywka, D. Kwiatkowska, P. Kaliszewski, R. Grucza: Some aspects conserning modifications of the List
of Prohibited Substances and Methods in sport. Biology of Sport Vol. 27: 307-314
26.
THE USE OF CANNABINOIDS AMONG POLISH ATHLETES
A. Jarek, K. Chajewska, M. Wójtowicz, M. Pasik, D. Stańczyk, Z. Szczepańska,B. Wójcikowska-Wójcik, Z.
Zalewska, D. Kwiatkowska, A. Pokrywka
Department of Anti-doping Research, Institute of Sport, Warsaw
Introduction. The purpose of this research was to evaluate the prevalence of natural cannabinoids use
among athletes in Poland. Tetrahydrocannabinol is the principal psychoactive constituent of the cannabis plant.
Its anticonvulsant and analgesic properties, as well as the ability to decrease stress and reduce body temperature, can be used in sport to improve athletes” performance. Yet, it can also cause imbalance and diminish muscle tension and strength [1]. Small doses of THC can cause euphoria. Nevertheless, at the same time intellectual and physical abilities can be reduced. The 5-10 times higher doses can cause perceptual distortions and
hallucinations. Since 1999, urine samples in which the concentration of THC-COOH exceeds 15 ng/ml were
considered positive and therefore evidence of anti-doping rule violation. In May 2013, the World Anti-Doping
Agency (WADA) increased the allowed concentration of carboxy-THC in urine from 15 to 150 ng/ml [2,3].
Materials and methods. Urine samples collected during the anti-doping control in the period of January
2009 – August 2013 were tested for the presence of carboxy-THC. Both qualitative and quantitative analyses
were conducted using the gas chromatography-mass spectrometry (GC/MS and tandem mass spectrometer).
The limit of quantification of this method is evaluated to be 1 ng/ml.
Results. The presence of carboxy-THC was found in 52 out of 2644 samples (2.0%) in 2009, 45 out of 2693
samples (1.7%) in 2010, 69 out of 2463 samples (2.8%) in 2011, 102 out of 2544 samples (4.0%) in 2012
and 102 out of 2313 urine samples till August 2013 (4.4%).
84
Conclusion. Our studies indicated that the consumption of THC-containing products by athletes has increased over last 5 years. Thus, the observed trend in the ZBA in 2001-2006 [4] was reversed after tightening the
restrictions on the use of cannabinoids as doping substances. It can be assumed that increasing the limit of allowed concentration of carboxy-THC in athletes urine will sustain the current trend.
Literature
1. A. Pokrywka, R. Grucza: Marihuana w sporcie. Medycyna sportowa 2006
2. WADA Technical Document – TD2013DL v 1.0
3. WADA Technical Document – TD2013DL v 2.0
4. A. Pokrywka, D. Kwiatkowska, P. Kaliszewski, R. Grucza: Some aspects conserning modifications of the List
of Prohibited Substances and Methods in sport. Biology of Sport Vol. 27: 307-314
27.
AKTYWNY SENIOR TO ZDROWSZY SENIOR
Joanna Stocka, Krystyna Nowacka, Barbara Stocka, Joanna Siminska, Wojciech Hagner,
Magdalena Hagner – Derengowska
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz
Wprowadzenie i cel pracy. Starość nie musi kojarzyć się ze złym zdrowiem fizycznym, psychicznym, niedołężnością – to bardzo piękny etap w życiu człowieka, to czas odpoczynku, zadumy nad dotychczasowym życiem, możliwością poznania nowych ludzi, rozwijania własnych zainteresowań. Aktywny senior to taki który regularnie uprawia wysiłek fizyczny np. spacery, jazdę na rowerze, nordic walking, pływanie lub aerobik dla seniorów wymagające większego zaangażowania mięsni niż zwykłe czynności codzienne. Celem pracy jest
przedstawienie, że aktywność fizyczna osób starszych ma korzystny wpływ na ich sytuacje zdrowotną. Aktywność fizyczna seniora powinna być dobrana do jego możliwości i nie powodować dolegliwości bólowych.
Materiał i metoda. Dokonano analizy piśmiennictwa dotyczącego podejmowanej aktywności fizycznej osób
starszych
Wyniki. Seniorzy którzy uprawiają regularnie aktywność fizyczną rzadziej skarżą się na dolegliwości bólowe. Maja mniejszy problem z nadciśnieniem oraz nadwaga. Seniorzy ci są bardziej wydolni fizycznie niż osoby
nie uprawiające sportu. Osoby te w porównaniu z nieaktywna fizycznie grupa są dłużej samodzielni przez co
ich kondycja psychiczna również pozostaje w normie.
Wnioski. Seniorzy aktywni fizycznie cieszą się lepszym stanem zdrowia oraz lepszym stanem psychicznym.
Dzięki aktywności fizycznej mają możliwość częstszego przebywania na świeżym powietrzu, minimalizując
w ten sposób czas spędzany biernie w domu. Aktywności organizowane w grupach pomagają nawiązywać nowe kontakty oraz pozwalają na wymianę doświadczeń, poprawę oraz podniesienie samooceny osób starszych.
27.
AN ACTIVE SENIOR IS A HEALTHIER SENIOR
Joanna Stocka, Krystyna Nowacka, Barbara Stocka, Joanna Siminska, Wojciech Hagner,
Magdalena Hagner-Derengowska
Ludwik Rydygier Collegium Medicum in Bydgoszcz, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz
Introduction and Objective. Old age does not have to be connected with poor physical and mental health
or decrepitude – in fact, it is a beautiful stage of our lives, a time when we can relax, ponder our life so far, meet new people, enjoy our pastimes. An active senior is someone who regularly does physical activity, such as walking, cycling, Nordic walking, swimming or aerobics, all of which activate muscles more than standard daily activities. The objective of the paper is to show that physical activity of older people has a positive effect on their health.
A senior should select a physical activity which will be suitable for their capabilities and will not cause any pain.
Material and Methods. Analysis of literature on physical activity taken up by seniors.
Results. Seniors who regularly do physical activity report pain less frequently. They have fewer problems
with hypertension and overweight. Their physical capacity is better compared to those who do not do any sports.
They remain independent for a longer period of time than the physically inactive group, which means their mental condition also stays normal.
Conclusions. Physically active seniors are healthier and have a better mental condition. Doing physical activity, they spend more time in fresh air, minimizing the time spent passively at home. Group activities help make new friends, share experiences, and improve self-assessment in seniors.
85
28.
PODOLOGIA JAKO NARZĘDZIE MEDYCYNY POMOCNE PRZY DIAGNOZOWANIU
I LECZENIU CHORÓB, URAZÓW ORAZ PIELĘGNACJI STÓP I STAWU SKOKOWO
-GOLENIOWEGO W SPORCIE I W TAŃCU
Julia Katiełkina, Daria Kaczmarczyk, Stanisław Lochyński
Wprowadzenie i cel pracy. Podologia zajmuje się diagnozowaniem, profilaktyką oraz terapią dolegliwości
w obrębie kończyn dolnych i jest ściśle powiązana z innymi specjalizacjami, takimi jak: flebologia, chirurgia, diabetologia, dermatologia, mykologia oraz fizjoterapia. Celem pracy było zbadanie częstości i rodzaju urazów doznawanych przez zawodników piłki nożnej oraz przez tancerki baletowe. Ponadto w pracy analizowano wpływ
aktywności fizycznej na stopy, sposoby pielęgnacji stóp stosowane przez piłkarzy i tancerki, a także rodzaje najczęściej doznawanych kontuzji.
Materiał i metoda. Badania przeprowadzono na grupie 74 osób, czynnie uprawiających sport, w wieku od
14. do 35. roku życia. Grupę badawczą podzielono na podgrupy, w zależności od rodzaju wykonywanej aktywności fizycznej oraz płci. Pierwszą podgrupę stanowiło 20 tancerek baletowych, których średnia wieku wynosiła 21,3
lat, natomiast drugą podgrupę stanowiło 54 zawodników drużyn piłkarskich, wśród których średnia wieku wynosiła 22 lata. Średni staż sportowy w badanej grupie tancerek baletowych wynosił 11,8 lat, natomiast wśród piłkarzy 12
lat. Ankietowane tancerki baletowe trenują tygodniowo od 1 do 7 dni, natomiast piłkarze od 3 do 7 dni. Narzędzie
badawcze stanowiła anonimowa ankieta zawierająca 26 pytań, zarówno otwartych, jak i zamkniętych, dotyczących rodzaju i częstotliwości uprawiania sportu, rodzaju urazów i dolegliwości doznawanych w czasie aktywności fizycznej, a także sposobów pielęgnacji stóp.
Wyniki. Otrzymane wyniki dowodzą, że wszyscy ankietowani doznali urazów sportowych. U 50% piłkarzy
przyczyną są wypadki, natomiast u 70% baletnic urazy spowodowane są przetrenowaniem. Do najczęstszych
przebytych urazów wśród piłkarzy i baletnic należały: skręcenia, stłuczenia oraz naciągnięcia, a 67% badanych
przynajmniej raz korzystało z tego powodu z pomocy specjalisty. W całej grupie kontrolnej dolegliwości zdrowotne stóp zaczęły pojawiać się już w pierwszym roku od rozpoczęcia treningów. Poza tym tylko 25,9% piłkarzy stosuje jakikolwiek preparat do pielęgnacji stóp, podczas gdy 100% baletnic deklaruje regularną aplikację
środków pielęgnacyjnych przeznaczonych do skóry na stopach.
Wnioski. Z przeprowadzonych badań wynika, że w analizowanej grupie uprawiany sport wpłynął negatywnie na stopy – zarówno u tancerek baletowych, jak i w grupie piłkarzy najczęściej spotykanymi dolegliwościami
w obrębie stóp były: obrzęki, nadpotliwość, pęcherze, otarcia, problemy ze strony układu kostnego, chrzęstno-stawowego oraz schorzenia płytki paznokciowej. Ponadto większość badanych w nieznacznym stopniu pielęgnuje swoje stopy w warunkach domowych oraz sporadycznie korzysta z profesjonalnych usług gabinetów kosmetycznych.
28.
PODIATRY AS A MEDICAL TOOL USED IN DIAGNOSIS AND TREATMENT
OF DISORDER, INJURY AND TREATMENT OF FOOT AND ANKLE IN SPORT
AND DANCE
Julia Katiełkina, Daria Kaczmarczyk, Stanisław Lochyński
Introduction and aim. Podiatry involves diagnostics, prevention and therapy of feet ailments and is connected with other specializations, such as: phlebology, surgery, diabetology, dermatology, mycology and physiotherapy. The aim of the study was to examine the frequency and kind of feet injuries that ballet dancers and football players are affected by. Moreover, the influence of physical activity on the feet, methods of care used by football players and dancers and kinds of the most frequent injuries were analyzed.
Material and method. The research included 74 people at the age between 17 and 35 years. The study group was divided into two sub-groups, depending on their physical activity and gender. The first sub-group was
composed of 20 ballet dancers with average age of 21.3 years, while the second sub-group was composed
of 54 football players, average age of 22 years. Average sport practice among dancers was 11.8 years and
among football players group – 12 years. The frequency of trainings in dancers group was from 1 to 7 days
a week, whereas among football players – from 3 to 7 days weekly. The anonymous questionnaire constituted
the research tool. It contained 26 open and close questions concerning the kind and frequency of the sport practised, the kind of injuries and diseases experienced during physical activity and also methods of foot care.
86
Results. According to the obtained results, all people surveyed have experienced sports injuries. Accidents
were the causes of the injuries among 50% football players whereas 70% of the injuries among dancers resulted from over intensive trainings. The most frequent injures were: sprains, injuries and bruises. In addition, these injuries caused that 67% of the research group visited a specialist at least once. Also, the whole group reported feet healing problems during the first year of trainings. Furthermore, only 25.9% of football players have
been using any foot care products, in contrast to the dancers, where 100% of them have been regularly applying foot care cosmetics.
Conclusions. Conducted research shows that professional sports activity has a negative influence on the
feet. Swelling, blisters, abrasions, bone, cartilage and joint problems and also nail diseases appeared to be the
most common feet ailments in both tested groups. Moreover, most of the individuals, perform domestic foot care and use professional services of beauty salon only to a minor degree.
29.
WCZESNE WYNIKI LECZENIA CAŁKOWITYCH USZKODZEŃ ŚCIĘGNA
ACHILLESA METODĄ MAŁOINWAZYJNĄ ZESTAWEM ACHILLON.
Artur Sikora, Piotr Pruszyński, Piotr Zieliński, Jerzy Rogaczewski, Piotr Wójcicki
105 Szpital Wojskowy Przychodnią SPZOZ w Żarach
Wprowadzenie i cel pracy. Uszkodzenia ścięgna piętowego występują z częstotliwością 18: 100.000 przypadków, częściej u mężczyzn (m/k = od 1.7: 1 do 30: 1). Powstają one w wyniku urazu pośredniego (znacznie
częściej) w czasie nagłego silnego skurczu ścięgna oraz bezpośredniego (rany cięte, urazy sportowe np. kopnięcia w okolicę ścięgna przy zgiętej podeszwowo stopie). Metody leczenia zerwania ścięgna Achillesa dzielimy na otwarte (tradycyjne / małoinwazyjne) oraz nieinwazyjne- zachowawcze. Celem niniejszej pracy jest retrospektywna analiza wyników leczenia operacyjnego uszkodzenia ścięgna Achillesa małoinwazyjną metodą
z wykorzystaniem zestawu Achillon.
Materiał i metoda. W Oddziale metodą tą leczono łącznie 15 pacjentów. Pacjenci byli operowani w 1-10 dniu
urazu, średni wiek pacjenta wynosił 35,8 lat (od 25-42), średni okres hospitalizacji wynosił 7 dni. Uszkodzenie
w 12 przypadkach dotyczyło mężczyzn, w 3 –kobiet, w 8 przypadkach było to uszkodzenie prawej kończyny,
w 7 lewej. Średni czas obserwacji 5,54 miesiąca (od 3-8 miesięcy). W pracy oceniano: przebieg leczenia operacyjnego, końcowy subiektywny (ból) i obiektywny wynik leczenia (siłę mięśnia, zakres ruchu, obecność lub nie
objawu Thompsona, czas gojenia, powikłania).
Wyniki: Uwzględniając wyniki ostatniej kontroli -12 tygodni po zabiegu operacyjnym w ocenie skalą AOFAS
wszyscy pacjenci wykazali poprawę we wszystkich podskalach, uzyskując średnio- średnio 98.6 pkt (87-100), oceniany zakres ruchu – zgięcie grzbietowe średnio 50˚ (+/- 2˚), zgięcie podeszwowe 20˚(+/- 0.8˚). Powrót do pracy
następował średnio po 8/9 tygodniach, średnia wielkość blizny 4,47 cm (3-6 cm). Powrót do aktywności bez zaopatrzenia ortopedycznego wynosił średnio 8 tygodni, do aktywności życia codziennego- 9/10 tygodni.
Wnioski. Przedstawione wstępne wyniki leczenia operacyjnego uszkodzenia ścięgna Achillesa metodą małoinwazyjną z użyciem zestawu ACHILLON wskazują, że technika ta pozwala na wczesny powrót do codziennej aktywności, na precyzyjne dopasowanie i solidną fiksację kikutów uszkodzonego ścięgna. Naszym zdaniem
metoda małoinwazyjna w sposób znaczący obniża ryzyko wielu komplikacji –powoduje mniejsze zaniki mięśniowe kończyny i sztywność stawów oraz wykazuje mniejszy odsetek ponownych zerwań.
30.
OCENA WYNIKÓW LECZENIA PACJENTÓW PO CZĘŚCIOWEJ MENISCEKTOMII
IMPLANTAMI ŁĄKOTEK
Konrad Słynarski, Jarosław Michał Deszczyński, Robert Jopowicz
Wprowadzenie i cel pracy. Celem pracy była ocena wyników leczenia pacjentów po częściowej meniscektomii implantami łąkotek poliuretanowymi i kolagenowymi.
Materiał i metoda. W badaniu uczestniczyło 97 pacjentów po artroskopowej naprawie łąkotki stawu kolanowego wykonanych przez jednego operatora. Średni wiek podczas operacji wyniósł 36 lat. Pacjenci mieli wszczepiony implant poliuretanowy Actifit (Orteq) n=75 lub Menaflex (ReGen Biologics) n=25. Minimalny okres obserwacji po implantacji wyniósł 1 rok, maksymalny 4 lata dla obu implantów. 55% pacjentów miało wykonane
87
procedury operacyjne towarzyszące jak rekonstrukcję ACL, mikrozłamania, wysoką osteotomię piszczelową.
Oceny klinicznej dokonano na podstawie skla IKDC 2000, KOOS, skali bólu VAS, skali poziomu aktywności Tegnera i SF-36. Diagnostyka obrazowa opierała się na wynikach rezonansu magnetycznego (MRI) i ultrasonografii dynamicznej (US) stawów kolanowych.
Wyniki. Wyniki leczenia obydwoma rodzajami implantów są porównywalne. W badaniach histopatologicznych wykonanych po biopsji uzyskanej podczas artroskopii powtórnej zaobserwowano przebudowę implantu
Actifit tkanką pacjenta. W badaniu MRI nie zaobserwowano znaczącej progresji zmian zwyrodnieniowych.
W badaniu dynamicznej ultrasonografii zaobserwowano dobre wgojenie implantów.
Wnioski. Implanty łąkotek są dobrym sposobem leczenia pacjentów po częściowej meniscektomii. Pozytywne rezultaty leczenia pozwalają na rozważenie zastosowanie implantów łąkotek jako standardu postępowania
po częściowej meniscektomii.
30.
AUGMENTATION OF MENISCUS IMPLANT IN PATIENTS SUFFERING FROM
PARTIAL MENISECTOMY
Wprowadzenie i cel pracy. The aim of this study was to evaluate the outcomes of patients after partial meniscectomy polyurethane implants and collagen meniscus.
Materiał i metoda. The study included 97 patients after arthroscopic repair of the meniscus of the knee performed by a single operator. The mean age at surgery was 36 years. Patients had an implantable device Actifit
polyurethane (Orteq) n = 75 or Menaflex (ReGen Biologics) n = 25. Minimum follow-up after implantation was
one year, maximum four years for both implants. 55% of patients underwent operational procedures associated
with the reconstruction of the ACL, microfracture, high tibial osteotomy. Clinical evaluation was based on the
scales IKDC 2000, KOOS, VAS pain level, Tegner and SF-36 activity scale. Rating imaging was based on magnetic resonance imaging (MRI) and ultrasound examination of dynamic (US) knee joints.
Wyniki. Results of treatment of both types of implants are comparable. The histopathological examination
performed after biopsy obtained during arthroscopic reconstruction of the observed re-implant tissue Actifit patient. In MRI there was no significant progression of degenerative changes. In the study of the dynamic ultrasound good incorporation of implants was observed.
Wnioski. Meniscus implants are a good way to treat patients after partial meniscectomy. The positive results
of treatment allow us to consider the use of implants as a standard procedure in meniscus after partial meniscectomy.
31.
AKTYWNOŚĆ SPORTOWA PACJENTÓW Z CHOROBĄ ZWYRODNIENIOWĄ
STAWU KOLANOWEGO PO OSTEOTOMII PODKOLANOWEJ iBALANCE
Wprowadzenie i cel pracy. Celem pracy jest przedstawienie wyników leczenia metodą osteotomii podkolanowej otwartego kąta iBalance w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego odniesieniu do ewentualnego powrotu do aktywności sportowej.
Materiał i metoda. W grupie 60 chorych, wyniki skal klinicznych KOOS i skali aktywności zostały ocenione
przed zabiegiem, oraz 1, 2 i 3 lata po zabiegu. Grupę badaną podzielono na dwie grupy poniżej i powyżej 65
lat. Zrost kostny oceniano radiologicznie po 1, 2 i 3 lat po operacji, a także oceniono utrzymanie kąta korekcji.
Wyniki. Spośród grupy 30 pacjentów przed 65 rokiem życia wykazano znamienna ̨ poprawę ̨ jakości aktywności sportowej po wykonaniu zabiegu osteotomii w porównaniu do okresu przedoperacyjnego. Natomiast
w grupie 30 pacjentów po 65 roku życia nie osiągnięto znamiennej poprawy jakości aktywności sportowej w porównaniu do tej z okresu trwania choroby, uzyskując jednocześnie znacząca ̨ poprawę ̨ w zakresie pozostałych
podskali KOOS.
Wnioski. Wysoka osteotomia kości piszczelowej jest skuteczna w zakresie leczenia dolegliwości bólowych
oraz poprawy poziomu aktywności w zakresie czynności życia codziennego niezależnie od wieku. Jednakże
w aspekcie możliwości powrotu do aktywności sportowej wykazamo, że badana metoda leczenia jest efektywniejsza u pacjentów do 65 roku życia.
88
31.
SPORT ACTIVITY OF PATIENTS SUFFERING FROM KNEE DEGENERATIVE
CHANGES TREATED WITH iBALANCE HIGH TIBIAL OSTEOTOMY
Introduction and aim. The purpose of our study was to present effectiveness of high tibial open wedge
osteotomy for the treatment of knee osteoarthritis, in regard to possible return to sport activity.
Material and method. In the group of 60 patients, the KOOS scores and Tegner activity levels collected before surgery, 1, 2 and 3 years after the surgery were compared. The study group was subdivided in two groups
below and over 65 years. Bone union was measured by radiological evaluation at 1, 2 and 3 years after surgery, as well as maintaining the correction angle.
Results. The group of 30 patients under 65 years old have shown a significant improvement of sport activity levels after high tibial open wedge osteotomy comparing to the pre-operation level. In the other group of 30
patients, over 65 years old, there was no improvement of sport activity comparing to sport activity during disease-time but we noticed considerable improvement of the rest KOOS subscales.
Conclusion. High osteotomy of the tibia is effective for pain treatment and helps to improve level of the activities of daily living regardless of the age. However, in terms of returning to sport activity, our study has shown
that this treatment is far more effective for patients younger than 65 years.
32.
ANALIZA PARAMETRÓW SPONDYLOMETRYCZNYCH ODCINKA LĘDŹWIOWEGO
KRĘGOSŁUPA U ZAWODNIKÓW WYCZYNOWO UPRAWIAJĄCYCH SPORTY
WYTRZYMAŁOŚCIOWE
Małgorzata B. Ogurkowska1, Krzysztof Kawałek2
1
Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
2
Doktorant w Katedrze Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
Wprowadzenie i cel pracy. Celem przeprowadzonych badań było dokonanie oceny ukształtowania odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa u zawodników wyczynowo uprawiających sporty wytrzymałościowe,
na przykładzie hokeja na trawie.
Materiał i metoda. Materiał badawczy stanowiła grupa 20 zawodników reprezentujących Polskę w hokeju
na trawie w wieku od 24 do 35 lat i stażu treningowym od 14 do 26 lat, a uzyskane przez nich wyniki zestawiono z normami literaturowymi. Na podstawie obrazów tomograficznych uzyskanych w badaniu CT wyznaczono
Indeks Lordozy Lędźwiowej oraz kąt Whitmana-Fergusona. Za pomocą elektrogoniometru tensometrycznego
Penny and Giles wyznaczono wielkość lordozy lędźwiowej. Kąt przodopochylenia miednicy wyznaczono pomiarem wg Wilesa. Pomiar uzupełniono testem Thomasa.
Wyniki. Wyniki badań wykazały, iż zawodnicy uprawiający hokej na trawie w porównaniu do norm mają znacząco większą lordozę lędźwiową oraz kąt przodopochylenia miednicy, nieznacznie większy ILL oraz mniejszy
kąt Withmana-Fergusona. Potwierdzono wpływ ILL, KPM oraz kąta W-F na wielkość lordozy lędźwiowej. U wszystkich zawodników wystąpiło obustronne skrócenie mięśni zginających staw biodrowy.
Wnioski. Hokej na trawie prowadzi do przeciążania odc. lędźwiowego kręgosłupa. Zmiany w kręgosłupie są
wprost proporcjonalne do długości stażu treningowego. Zawodnicy powinni zostać objęci specjalistycznym programem profilaktycznym niwelującym powstawanie negatywnych dla organizmu skutków tej dyscypliny.
32.
ANALYSIS OF THE SPONDYLOMETRIC PARAMETERS IN SPORTSMEN
PROFESSIONALLY TRAINING RESISTANCE DISCIPLINES
Małgorzata B. Ogurkowska1, Krzysztof Kawałek2
1
Katedra Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
2
Doktorant w Katedrze Biomechaniki, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
Introduction and aim. An attempt was made to evaluate the shape of the lumbar-sacral region of the spine in sportsmen, who train resistance sport disciplines, at the example of professional field hockey players.
89
Material and methods. The investigated material consisted of 20 field hockey National Polish Team players, aging 24 to 35 years, who professionally trained hockey for 14 to 26 years. Their results were compared
with literature data. CT scans were taken to evaluate the relative height coefficient (RHC) and Whitman-Ferguson’s angle. The Penny and Giles” electrogoniometer was used to evaluate the size of lumbar lordosis. The anterior pelvis tilt was evaluated by the Wile’s measurement enhanced by the Thomas” test.
Results. The results showed that field hockey players have significantly larger (in comparison to literature
data) size of lumbar lordosis, anterior pelvis tilt and slightly larger RHC. It was also confirmed that RHC, anterior pelvis tilt and Whitman-Ferguson’s angle affects the lordosis size. All players have also shortened flexors of
the hip.
Conclusion. Training field hockey leads to overload of the lumbar spine. The size of the pathological changes is strongly correlated with the training period. A prophylactic program should be initiated among field hockey players to reduce the discipline’s negative influence on their lumbar spine.
33.
ZASTOSOWANIE KRIOTERAPII OGÓLNEJ W MEDYCYNIE SPORTOWEJ;
DOŚWIADCZENIE I PERSPEKTYWY ROZWOJU
Krzysztof Zimmer
Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Wprowadzenie i cel pracy. W leczeniu urazów związanych z uprawianiem sportu zasadniczą rolę odgrywa
dobrze zaplanowany i konsekwentnie przeprowadzony program postępowania chirurgicznego i rehabilitacyjnego. Przerwanie cyklu uraz – zapalenie -ból- przykurcz jest podstawowym celem w programie powrotu do aktywności sportowej. Krioterapia jest uznaną formą fizykoterapii; polega na zastosowaniu skrajnie niskich temperatur do leczenia skutków urazów. Bazując na doświadczeniach w zastosowaniu krioterapii ogólnej w leczeniu
reumatoidalnego zapalenia stawów i choroby zwyrodnieniowej stawów (prof. Yamauchi- Japonia, prof. FrickeNiemcy); wprowadziliśmy ten rodzaj fizykoterapii do programu leczenia urazów sportowych
Materiał i metoda. Programem krioterapii ogólnej objęto sportowców leczonych operacyjnie i czynnościowo po kontuzjach sportowych i w przypadkach zespołów z przeciążenia. Wszechstronne badania i doświadczenia wykazały także ogromne znaczenie krioterapii ogólnej w procesie odnowy biologicznej w trakcie intensywnego treningu.
Wyniki. Sportowcy z entuzjazmem zaakceptowali metodę krioterapii ogólnej, czego odzwierciedleniem jest
wyposażenie w komory kriogeniczne najważniejszych ośrodków przygotowań olimpijskich. Korzystali z nich nie
tylko polscy sportowcy, co po sukcesach zagranicznych ekip objętych programem krioterapii ogólnej spowodowało spopularyzowanie tej metody za granicą. Postepy w technologii kriogenicznej umożliwiły zaprojektowanie
i wyprodukowanie przez polską firmę mobilnej komory kriogenicznej, co znacznie zwiększy możliwości zastosowania tej metody w programach treningu i odnowy bilogicznej różnych dyscyplin sportowych.
Wnioski. Prawie dwudziestoletnie doświadczenie w zastosowaniu krioterapii ogólnej w medycynie sportowej pozwala wysoko ocenić jej znaczenie w poprawie jakości leczenia urazów sportowych i w programie odnowy biologicznej. Możliwość zastosowania mobilnej komory kriogenicznej znacznie zwiększa atrakcyjność tej
metody w połączeniu z programem przygotowań sportowców do ważnych zawodów.
33.
WHOLE BODY CRYOTHERAPY APPLICATION IN SPORTS MEDICINE; OWN
EXPERIENCE AND PERSPECTIVES FOR PROGRESS
Krzysztof Zimmer
Sports Medicine Department, Medical University of Wroclaw, Poland
Introduction and aim. Well-designed and consistent program of surgery and rehabilitation plays a key role
in the treatment of sports injuries. Breaking thefatal circle: trauma – inflammation – pain – contracture is the main goal in process of returning to the normal level of sports activity. Cryotherapy has been acknowledge as an
effective form of physiotherapy; it uses extremely low temperatures for treatment of injuries. Basing on experiences in the whole body cryotherapy application in rheumatoid and degenerative diseases treatment (Yamauchi Japan and Fricke Germany) we have introduced this modality of physiotherapy to the program of sports injuries treatment in Wroclaw, Poland.
90
Material and method: There were groups of athletes included in the program of whole body cryotherapy
treatment; they suffered from acute trauma and from overuse syndromes, they were treated surgically or participated in the program of functional treatment. We also performed broad spectrum of research to prove the big
role of whole body cryotherapy in the program of fast recovery during agressive training program.
Results. Athletes enthusiastically accepted this form of treatment and cryochambers appearing in the majority of main olympic preparation centers in Poland are the best proof. Many foreign teams used cryotherapy
during their sports camps in Poland, which helped to spread good opinions about it in many countries; even more so when some of the teams connected their remarkably good results in competitions with participation in the
whole body cryotherapy programs. Advances in low temperatures technology enabled the design and production of the mobile whole body cryotherapy unit, which creates enormous perspectives for this metod placement
in sports training programs for different sports disciplines prior to main sports events
Conclusions. Almost twenty years of experience in the whole body cryotherapy application in sports medicine
allows us to regard this method as an important part of successful treatment programs. The possibility of introducing the mobile unit creates special opportunities for application of the method in intensive training programs.
34.
URAZOWOŚĆ MŁODYCH BRAMKARZY PIŁKI NOŻNEJ
Aleksander S. Błażkiewicz1, Arkadiusz Białostocki2
1
AWF J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Rehabilitacji, Katedra Fizjoterapii
2
Klub Piłkarski Legia Warszawa
Wprowadzenie i cel pracy: Piłka nożna jest obecnie najbardziej urazowym sportem na świecie. Wiele publikacji dosyć szeroko to opisuje. Większość klasyfikacji urazów dotyczy jednak głównie zawodników grających
w polu. Bardzo niewiele jest opracowań poświęconych urazowości bramkarzy piłki nożnej. A z uwagi na specyfikę tej pozycji może ona wyglądać zupełnie inaczej. Celem pracy jest zbadanie urazowości młodych bramkarzy piłki nożnej.
Materiał i metoda. Badaniu poddano 10 młodych bramkarzy piłki nożnej w wieku 14-18 lat reprezentujących drużyny 6 roczników (wg roku urodzenia: 1995-2000) Akademii Piłkarskiej Legii Warszawa. Dane do autorsko zmodyfikowanej fińskiej wersji kwestionariusza urazów sportowych zebrano na początku sezonu piłkarskiego 2013/2014. Odnosił się on do ostatnich 12 miesięcy rozgrywek piłkarskich.
Wyniki. W badanej grupie 80% bramkarzy doznało urazu w przeciągu ostatniego roku. Głównie miały one
miejsce w przerwie pomiędzy rozgrywkami. Dominowały urazy o charakterze ostrym dotyczące głównie górnych
partii ciała. Najczęściej do urazu dochodziło w momencie kontaktu z innym zawodnikiem podczas treningu indywidualnego z trenerem lub w czasie treningu z całą drużyną. Najbardziej urazogenną nawierzchnią okazała
się sztuczna trawa.
Wnioski. Bramkarz piłki nożnej w największym stopniu narażony jest na urazy kontaktowe. Co za tym idzie,
również prewencja urazowości powinna skupiać się głównie na tym aspekcie. Rozpoznanie specyfiki tych urazów w dużym stopniu może ułatwić to zadanie, a w efekcie doprowadzić do zmniejszenia liczby urazów występujących u młodych bramkarzy piłki nożnej
34.
TITLE: INJURIES OF YOUNG FOOTBALL GOALKEEPERS
Aleksander S. Błażkiewicz1, Arkadiusz Białostocki2
1
Józef Piłsudski University of Physical Education in Warsaw, Faculty of Rehabilitation, Department
of Physiotherapy
2
FC Legia Warszawa
Introduction and aim. As mentioned in many publications, football is recognized as the most traumatic discipline of all sports. However, all classifications of football injuries are mainly focused on the field players. There are only a few studies dedicated to goalkeepers. According to a different specification of this position, the
classification of goalkeepers injuries may be different. The aim of this study was to check the types of injuries
of young goalkeepers, using a modified Finish questionnaire of injury.
Material and method. 10 young football goalkeepers (the average age: 16,2 years old) from 6 teams of The
Football Academy of FC Legia Warszawa (organized by the year of birth: 1995-2000) were examined using
a modified Finish questionnaire of injury. The data was collected in September 2013, at the beginning of
the 2013/2014 football season. The questionnaire referred to the last 12 months of trainings.
91
Results. 80% of examined goalkeepers were injured during the last 12 months, mainly during the break of
round of football season. Acute injuries of upper part of a body were the most common in this group. The most
traumatic situation involved a goalkeeper’s contact with another player during the individual training with trainer
or during the training of all his team. Artificial grass appeared to be the most traumatic surface.
Conclusions. Football goalkeepers are mainly exposed to contact injuries so the prevention of injuries should be focused on this aspect. Identification of the specification of these injuries can significantly facilitate their
prevention and can decrease the level of injuries of young football goalkeepers in the future.
35.
URAZY SPORTOWE W GRACH ZESPOŁOWYCH
Andrzej Zaleski, Andrzej Wall, Jerzy Widuchowski
Wprowadzenie i cel pracy. Uprawianie jakiejkolwiek dyscypliny sportowej związane jest z możliwością doznania urazu. Celem pracy jest próba oceny częstości, lokalizacji oraz przyczyn i skutków występowania urazów sportowych u zawodników wybranych zespołowych gier sportowych.
Materiał i metoda. Zbadano grupę 329 zawodników ligowych na poziomie krajowym i okręgowym w piłce
nożnej, koszykówce i siatkówce. Do badania wykorzystano ankietę zawierającą 20 pytań dotyczących doznanych urazów oraz dostępną dokumentację medyczną.
Wyniki. Urazy najczęściej występowały w obrębie kończyny dolnej u piłkarzy nożnych i koszykarzy. Lokalizowały się w stawie kolanowym, w którym uszkodzeniu ulegały więzadła krzyżowe i łąkotka przyśrodkowa oraz
w obrębie stawu skokowego. Zauważono zależność między wzrostem liczby urazów, a wyższym poziomem ligi. Do obrażeń najczęściej dochodziło w następstwie skręcenia stawu u zawodników siatkówki i koszykówki.
Stopień ciężkości obrażeń był największy u zawodników piłki nożnej. Do urazów dochodziło niemal w połowie
przypadków zarówno podczas meczów jak i treningów. Nieznacznie częściej podczas meczu w siatkówce,
a podczas treningu w piłce nożnej.
Wnioski. W badaniach okresowych zawodników należy w większym stopniu korzystać z testów obiektywizujących stan narządu ruchu. Ograniczenie częstości występowania urazów jest możliwe poprzez poprawę
współpracy trenerów, zawodników z lekarzem i fizjoterapeutą. W większym stopniu należy w okresie przygotowawczym do rozgrywek wykorzystywać metody fizjoterapii ukierunkowane na te części narządu ruchu, które
najczęściej narażone są na urazy.
35.
SPORT INJURIES IN TEAM SPORTS
Andrzej Zaleski, Andrzej Wall, Jerzy Widuchowski
Academy of Physiotherapy in Wrocław
Introduction and aim of thesis. Injuries are an inevitable part of playing any sport. This thesis attempts to
analyse the frequency, location, cause and effect of sport injuries in players of selected team games.
Material and method. A group of 329 national and district league football, basketball and volleyball players were evaluated using available medical records and a questionnaire consisting of 20 questions related to injuries.
Results. The most common injuries in football and basketball players involved the lower extremities. They
were located within the knee joint (injury of cruciate ligaments and medial meniscus) and within the ankle joint.
A correlation was observed between an increased number of injuries and a higher division of the league. Injuries were most often sustained as a result of a sprained joint in volleyball and basketball players. Severe injuries were most common in football players. Injuries occurred both during games and training sessions (almost
equally often), with injuries during games slightly most frequent in volleyball and during training in football.
Conclusions. In periodic player check-ups, tests allowing the objective determination of the status of the locomotor system should be used more often. The number of injuries may be reduced by improving cooperation
between coaches, players, doctors and physiotherapists. During the pre-season preparation, physiotherapy methods focused on the elements of the locomotor system which are at the greatest risk of injury should be used
more often.
92
36.
ROLA PODEJMOWANEJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ U SPORTOWCÓW PO URAZIE
CZASZKOWO-MÓZGOWYM
Katarzyna Pietkun, Krystyna Nowacka, Joanna Siminska, Wojciech Hagner, Zygmunt Siedlecki
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy,
Wprowadzenie i cel pracy: Około 5% wszystkich rozpoznanych urazów kręgosłupa stanowią te urazy, które są pochodzenia sportowego. Nie jest to jednak liczba ścisła, ponieważ brane są pod uwagę tylko wypadki
bezpośrednie. Wśród sportowców, nawet amatorów często dochodzi do urazów pośrednich. U zawodowców
urazy wynikają najczęściej z przeciążenia, zaś u osób ćwiczących tylko okazjonalnie, są to urazy pośrednie.
Materiał i metoda. Dokonano analizy porównawczej doniesień naukowych i badań własnych przeprowadzonych w latach 2010-2012 w Szpitalu Uniwersyteckim nr 1 im. Jurasza w Bydgoszczy. Wyniki badań wykorzystano do porównania efektów rehabilitacji.
Wyniki: Ze sportem o charakterze wyczynowym wiąże się niestety występowanie wypadków i urazów,
a w ich następstwie uszkodzeń określanych, jako obrażenia sportowe. Dotyczą one w większości ludzi młodych
w najlepszej kondycji fizycznej. Regularna aktywność pozwala utrzymać sprawność i dobrą kondycję mięśni
podtrzymujący kręgosłup. W przypadku urazów po wypadkowych rehabilitacja jest niemal konieczna.
Wnioski: Dane statystyczne podają, że co roku coraz większa liczba osób ulega wypadkom, których konsekwencją jest uraz kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Urazy kręgosłupa dotyczą najczęściej osób w okresie aktywności zawodowej, prowadząc nawet do ciężkiego inwalidztwa. Podejmowanie aktywności fizycznej przez
osoby, które doznały urazu czaszkowo – mózgowego przyczynia się do poprawienia sprawności fizycznej. Rodzaj doznanego urazu ma znaczący wpływ na powrót do aktywności fizycznej.
36.
THE IMPORTANCE OF PHYSICAL ACTIVITY IN SPORTSPEOPLE WHO SUFFERED
CRANIOCEREBRAL INJURIES
Katarzyna Pietkun, Krystyna Nowacka, Joanna Siminska, Wojciech Hagner, Zygmunt Siedlecki
Ludwik Rydygier Collegium Medicum in Bydgoszcz
Introduction and Objective. Approximately 5% of all diagnosed spinal injuries are those related to sport.
However, this estimate is inaccurate, as only direct accident injuries are taken into consideration. Among sportspeople, including even amateurs, there are many indirect injuries. In professionals, injuries usually result from
overstrain, whereas in people who only do occasional exercise the most common injuries are indirect.
Material and Methods. We conducted a comparative analysis of scientific reports and the results of our own
research carried out in the years 2010-2012 at the Jurasz University Hospital no. 1 in Bydgoszcz. We used these results to compare rehabilitation effects.
Results. Professional sport unfortunately involves accidents which result in injuries categorised generally as
sports injuries. They usually happen to young people, when their fitness is at its best. Regular activity helps retain fitness and good condition of muscles which support the spine. In accident-related injuries, rehabilitation is
virtually a must.
Conclusions. Statistical data show that every year, more and more people are involved in accidents which
result in injuries to the spine or the spinal cord. Injuries of the spine usually happen to professionally active people, sometimes even leading to serious disability. Taking up physical activity by people who suffered craniocerebral injuries improves their fitness. Return to physical activity is largely dependent on the type of injury.
37.
OBRAŻENIA NARZĄDU WZROKU I APARATU OCHRONNEGO W SPORCIE
Ewa Bugajska-Abramek, Paulina Paczkowska, Artur Andrzejak
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Ośrodek Badawczo- Rozwojowy we Wrocławiu / Klinika Okulistyki
Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu im. Mikulicza- Radeckiego
Wprowadzenie i cel pracy. Przedstawienie wybranych przypadków klinicznych obrażeń okulistycznych mających miejsce podczas uprawiania różnych dyscyplin sportowych
83
Materiał i metoda. Materiał stanowiło 3 pacjentów, którzy doznali obrażeń gałki ocznej oraz aparatu ochronnego oka podczas uprawiania następujących dyscyplin sportowych: kolarstwo, piłka nożna, zapasy. Rozpoznania dokonano na podstawie pełnego badania okulistycznego oraz badań obrazowych. W zależności od rodzaju i rozległości obrażeń zastosowano odpowiednie leczenie.
Wyniki. W wyniku określonych obrażeń odnotowano różne następstwa morfologiczne i czynnościowe, które w różnym stopniu wpływały na możliwość kontynuowania treningu.
Wnioski. Urazy w sporcie powodujące różnego stopnia uszkodzenia narządu wzroku, a także ich rokowania odnośnie wyleczenia stanowią ważny czynnik decydujący o możliwości dalszego treningu.
37.
THE EYES AND OCULAR ADNEXAS TRAUMA IN SPORTS.
Ewa Bugajska- Abramek, Artur Andrzejak, Paulina Paczkowska
Ophthalmology Department Regional Specialistic Hospital in Wrocław; Ophthalmology Department,
Wrocław Medical University
Introduction. Presentation of selected clinical cases of ocular injuries that occurred during different sports
Materials and methods. The material consisted of three patients who suffered eye and ocular adnexas injuries while practicing the following sports: cycling, football, wrestling. Diagnosis was made on the basis of
a complete ophthalmic examination and imaging tests. Depending on the type and range of damage, the corresponding treatment was provided.
Results. As a result of certain injuries various morphological and functional consequences were reported
that affected the ability to continue the sports discipline.
Conclusions. Sport injuries that cause varying degrees of damage to the organ of sight and the prognosis
for its recovery are an important factor in the possibility of further training.
38.
IZOLOWANY URAZ NOSA U PIŁKARZA POWIKŁANY KRWIAKIEM PRZEGRODY
NOSA. KRWIAK MAŁŻOWINY USZNEJ U ZAPAŚNIKA – OPIS PRZYPADKÓW
Paulina Lepka, Maciej Kusiński, Jadwiga Inglot
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu
Wprowadzenie i cel pracy: Jednymi z częstszych urazów u osób trenujących sport są urazy części kostnych oraz części miękkich głowy. Obrażenia te wymagają najczęściej pilnej interwencji chirurgicznej. Celem pracy jest przedstawienie dwóch przypadków sportowców z uszkodzeniem okolicy głowy, którzy nie zastosowali się
do zaleceń lekarskich.
Materiał i metoda. Pierwszy przypadek dotyczy piłkarza z urazem nosa. Złamanie reponował laryngolog w ramach konsultacji dla Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Pacjent, pomimo zaleceń lekarskich, nie zaprzestał treningów, narażając się na powikłanie w postaci krwiaka przegrody nosa. Drugi przypadek dotyczy zapaśnika, który
zbyt późno zgłosił się do laryngologa celem zaopatrzenia krwiaka małżowiny usznej, doprowadzając tym samym
do zmian martwiczych w części chrzęstnej oraz do powstania keloidu zwanego „uchem kalafiorowatym”.
Wnioski. Przedstawione przypadki pokazują, jak ważna jest wczesna interwencja laryngologa oraz przestrzeganie wskazań lekarskich przez pacjenta po urazie głowy, w celu uniknięcia powikłań pourazowych.
38.
HEMATOMA OF NASAL SEPTUM AS A COMPLICATION OF NASAL INJURY.
AURICULAR HEMATOMA AS A RESULT OF EXTERNAL EAR INJURY WHILE
WRESTLING – CASES REPORT
Paulina Lepka, Maciej Kusiński, Jadwiga Inglot
Clinical Otolaryngology Word, 4th Military Hospital in Wroclaw
Introduction and aim. One of the most common injuries among athletes are those in the area of the head.
They usually require urgent medical intervention. We describe two cases of sportsmen with head injury, who did
not comply with doctor’s regulations.
94
Material and method. The first case relates to a football player who after reposition of nasal bone fracture
was still training. As a result, hematoma of nasal septum occurred. The second example describes a wrestler
who put off doctor’s consultation after external ear injury. Consequently, he revealed a „wrestler ear”.
Results. The presented cases emphasize the importance of fast laryngological help and observing medical
recommendations after head injury to avoid complications.
39.
SKURCZOWE CIŚNIENIE TĘTNICZE W CZASIE PRÓBY WYSIŁKOWEJ
U MŁODYCH SPORTOWCÓW W WIEKU 10-18 LAT
Katarzyna Szmigielska1, Anna Szmigielska-Kapłon2, Anna Jegier1
2
Department of Hematology, Medical University of Lodz
1
Celem badania była analiza czynników wpływających na fizjologiczną reakcję skurczowego ciśnienie tętniczego w czasie próby wysiłkowej u młodych sportowców.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 508 młodych sportowców, 324 chłopców i 183 dziewczynki w wieku
od 10 do 18 lat, średnia wieku 13,24±3.17lat. Badani trenowali średnio 7.58 ±3.9 godzin tygodniowo przez średnio 4.12±2.7lata. Osoby ze spoczynkowym ciśnieniem tętniczym przekraczającym 90 percentyl nie zostały zakwalifikowane do badania. Oceniono parametry czerwonokrwinkowe krwi obwodowej w celu wykluczenia niedokrwistości. Wykonano stopniową, submaksymalną próbę wysiłkową na cykloergometrze rowerowym firmy
Monark. Ciśnienie tętnicze zmierzono w spoczynku oraz 3 minucie każdego etapu próby wysiłkowej.
Wyniki. Średnia wartość skurczowego ciśnienia tętniczego na szczycie wysiłku była istotnie statystycznie
wyższa w grupie chłopców w porównaniu do dziewcząt, 183.4±27.88mmHg oraz 169.45±21.31mmHg (p< 0.05).
Chłopcy uzyskali istotnie statystycznie większe szczytowe obciążenie w czasie próby wysiłkowej w porównaniu
do dziewcząt, odpowiednio 163.21±52.84W i 142.53±40.04W (p< 0.05). Płeć, wiek, masa ciała oraz wzrost miały istotny statystycznie wpływ na wartość skurczowego ciśnienia tętniczego na szczycie próby wysiłkowej. Szczytowe obciążenie mierzone w watach (W) i VO2peak wyrażone w l/min miały istotny wpływ na wartość skurczowego ciśnienia tętniczego na szczycie próby wysiłkowej (R=0.6; R=0.58), podczas gdy wpływ wartości względnych
tych wskaźników wyrażonych w W/kg i w ml/kg/min nie był już tak silny (R=0.2; R=0.14) chociaż nadal istotny
statystycznie. Staż treningowy oraz czas poświęcany na trening w ciągu tygodnia nie miały wpływu na wartość
skurczowego ciśnienia tętniczego na szczycie próby wysiłkowej.
Wnioski. Płeć, wiek, wskaźniki antropometryczne oraz wielkość wydolności fizycznej mają wpływ na wartość skurczowego ciśnienia tętniczego na szczycie próby wysiłkowej u młodych sportowców. Nie wykazano
wpływu stażu treningowego oraz średniego czasu treningu (w godzinach/ tydzień) na wartość skurczowego ciśnienia tętniczego krwi na szczycie próby wysiłkowej u młodych sportowców.
39.
SYSTOLIC BLOOD PRESSURE RESPONSE TO EXERCISE TEST IN YOUNG
ATHLETES AGED 10 TO 18 YEARS
Katarzyna Szmigielska1, Anna Szmigielska-Kapłon2, Anna Jegier1
2
Department of Hematology, Medical University of Lodz
1
The aim of the study was to analyze what influences the physiological systolic blood pressure response to
exercise test in young athletes.
Methods: The study group comprised 508 young athletes, 324 boys and 183 girls, aged 10 to 18 years (mean age 13.24±3.17years). The subjects had been training for an average of 7.58±3.9 hours per week for an average of 4.12±2.7years. The subjects with elevated blood pressure above the 90th percentile at rest were excluded from investigation. Blood tests were performed to exclude anemia. A submaximal multistage exercise test
was performed using a Monark cycloergometer. Blood pressure was measured with an aneroid manometer at
rest and in the third minute of each stage of the test.
Results. Mean systolic blood pressure at peak exercise was significantly higher in boys than in girls: 183.4±
27.88mmHg in boys and 169.45±21.31mmHg in girls (p<0.05). The boys reached a higher peak workload during the test compared with girls: 163.21±52.84W and 142.53±40.04W respectively (p<0.05). Gender, age, body weight and height had a significant impact on systolic blood pressure at peak exercise. Peak workload du-
95
ring the test in watts (W) and VO2 peak in l/min affected systolic blood pressure at peak exercise (R=0.6 and
R=0.58) while the impact of those parameters was not that strong when measured in W/kg and in ml/kg/min
(R=0.2; R=0.14) although still statistically significant. The duration of training in years, and the time spent training per week had no influence on systolic blood pressure at peak exercise.
Conclusions. Gender, age, anthropometric parameters and physical capacity affected the systolic blood
pressure at the peak of the exercise test in young athletes, while the training experience, and the time spent training per week did not.
40.
NORDIC WALKING JAKO AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA DLA OSÓB OTYŁYCH
Joanna Stocka, Joanna Siminska, Barbara Stocka, Krystyna Nowacka, Wojciech Hagner,
Magdalena Hagner-Deremgowska
Collegium Medicum UMK Bydgoszcz, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz
Wprowadzenie i cel pracy. Nordic Walking to forma aktywności polegająca na marszach ze specjalnymi kijami. Wymyślony został w Finlandii w latach 20. XX wieku, jako całoroczny trening dla narciarzy biegowych,
z czasem przerodził się w sport który jest możliwy do uprawiania w zasadzie przez każdego – bez względu na
wiek, kondycję czy tuszę. Nordic walking można uprawiać zarówno nad morzem, w lesie, parku czy w górach
– przez cały rok. Dobrze jest rozpocząć uprawianie nordic walking pod okiem instruktora, który nauczy prawidłowej
techniki marszu i pomoże dobrać odpowiednie kije. Nordic walking jest aktywnością która aktywizuje ok. 90% mięśni ludzkiego ciała. Pozwala spalić więcej kalorii niż zwykły spacer dając jednocześnie odciążenie dla stawów i kręgosłupa. Celem pracy jest podkreślenie pozytywnych aspektów nordic walking do walki z otyłością.
Materiał i metoda. W pracy wykorzystano analizę przydatności programów Nordic walking dla osób z nadwagą i otyłością. Praca ta jest przeglądem dostępnej literatury, w tym także światowej, która szerzej porusza problem
leczenia otyłości u osób dorosłych metodą Nordic Wakling. Przegląd ten wyjaśnia metody obniżenia masy ciała
oraz przedstawia prace i opinie na temat korzyści wynikających z uprawiana takiej aktywności jak Nordic Walking
dla osób otyłych.
Wyniki. Regularne spacery z użyciem kijków nordic walking spowodowały istotny statystycznie spadek masy ciała oraz poprawę samopoczucia i wydolności fizycznej osób otyłych uprawiających tą aktywność.
Wnioski. Nordic walking to aktywność która z powodzeniem może być włączoną do programów odchudzających. Jako aktywność która nie obciąża stawów jest bezpieczna dla osób z otyłością. Dzięki regularnym treningom wzmacniane są mięśnie grzbietu dzięki czemu dolegliwości bólowe pleców znikają lub ulęgają zmniejszeniu. Aktywność ta wzmacnia sprawność sercowo-naczyniową dzięki której wzrasta zaopatrzenie komórek
ciała w tlen, poprawia się wydolność serca oraz występuje redukcja nadciśnienia.
40.
NORDIC WALKING AS PHYSICAL ACTIVITY FOR OBESE PEOPLE
Joanna Stocka, Joanna Siminska, Barbara Stocka, Krystyna Nowacka, Wojciech Hagner,
Magdalena Hagner-Deremgowska
Nicolaus Copernicus University Collegium Medicum in Bydgoszcz, Bydgoska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz
Introduction and aim. Nordic walking is an activity which involves marching with special sticks. It was invented in Finland, in the 1920s, to provide year-round training for cross-country skiers. Over time, it developed
into a sport in which virtually anyone can participate – regardless of their age or fitness and whether they are
obese or not. Nordic walking can be done at the seaside, in the forest, park or mountains – any time of year. It
is advisable to start Nordic walking under supervision of an instructor who will teach a beginner the proper marching technique and will help to choose the right sticks. Nordic walking activates 90% of human muscles. It
burns more calories than a standard walk, at the same time providing a relief for joints and spine. The objective of the paper is to emphasise positive aspects of Nordic walking in fighting obesity.
Material and methods. In the paper, we used an analysis of Nordic walking usefulness programmes for
overweight and obese people.
Results. People who regularly walked with Nordic walking sticks lost weight, felt better, and their physical
capacity improved.
Conclusions. Nordic walking can certainly be included in weight-loss programmes. As it does not strain joints, it is safe for obese persons. Regular training strengthens back muscles, leading to reduction or elimination
of back pains. It is an activity which improves cardiovascular fitness, and this, in turn, increases supply of oxygen to body cells, improves heart condition and reduces hypertension.
96
41.
ROLA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ W CUKRZYCY TYPU 2
Joanna Siminska, Joanna Stocka, Katarzyna Pietkun, Krystyna Nowacka, Barbara Stocka,
Leszek Płócienniczak, Wojciech Hagner
Collegium Medicum UMK Bydgoszcz
Wprowadzenie i cel pracy: Cukrzyca typu 2 jest związana z otyłością. Pacjenci podejmujący aktywność fizyczna przyczyniają sie do spadku masy ciała, co stanowi jeden z elementów leczenia choroby i zmniejszania
występującej w tym typie insulinooporności. Cukrzyca typu 2, stanowi powód do większej dbałości o zdrowie,
której elementem jest systematyczny wysiłek fizyczny.
Materiał i metoda. W pracy wykorzystano analizę piśmiennictwa dotyczącą wpływu aktywności fizycznej
stosowanej u osób z cukrzycą typu 2. Pracę o charakterze analizy materiału oparto na selektywnej ocenie materiału opublikowanego w latach 1990-2012. Dobór materiału stosowano w oparciu o analizę prac indeksowanych w znanych źródłach takich jak bazy piśmiennictwa Pub Med i Springer. W pracy nie odnoszono się
do określenia stopnia i mocy poszczególnych zaleceń a także nie odnoszono się do prac o charakterze opisu
przypadku. W pracy wykorzystano głównie prace wieloośrodkowe lub oparte na jasnych dowodach naukowych
możliwych do zastosowania w praktyce w zakresie różnych specjalności
Wyniki. Systematycznie podejmowanie aktywności fizycznej przez chorych na cukrzycę typu 2 jest bardzo
ważne. Prawidłowo stopniowany wysiłek odwraca niekorzystne zjawiska jakie leżą u podłoża i rozwijają się
w przebiegu całej choroby. Faktem jest to, że podejmowany wysiłek fizyczny sprzyja zmniejszeniu i utrzymaniu
odpowiedniej masy ciała, a cukrzyca typu2 w większości przypadków jest związana z nadwagą.
Wnioski. Aktywność fizyczna jest jedną z najważniejszych metod zapobiegania wystąpienia cukrzycy typu 2, zmniejszając ryzyko zachorowania nawet do 60%. W cukrzycy typu 2, która współistnieje z nadwagą
i otyłością, ważnym efektem aktywności fizycznej jest to, że sprzyja ona zmniejszeniu zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie i dodatkowo ułatwia utrzymanie należnej masy ciała. Aktywność fizyczna stanowi jedną ze
skutecznych metod niefarmakologicznego leczenia cukrzycy. Wysiłek fizyczny jest ważnym elementem leczenia cukrzycy typu 2.
41.
THE IMPORTANCE OF PHYSICAL ACTIVITY IN TYPE 2 DIABETES
Joanna Siminska, Joanna Stocka, Katarzyna Pietkun, Krystyna Nowacka, Barbara Stocka,
Leszek Płócienniczak, Wojciech Hagner
Nicolaus Copernicus University Collegium Medicum in Bydgoszcz
Introduction and Objective. Type 2 diabetes is connected with obesity. Patients who take up physical activity lose body weight, which is part of treatment. They also reduce insulin resistance which occurs in this type
of diabetes. Type 2 diabetes forces people to put more effort into making their lifestyle a healthy one, part of
that being regular physical exercise.
Material and Methods. In the paper, we used an analysis of the literature concerning the effects of physical activity in people who suffer from type 2 diabetes.
Results. Regular physical exercise by patients suffering from type 2 diabetes is crucial. Physical effort at
a proper rate reverses negative phenomena which lie at the root of the disease and develop together with it. It
is a fact that physical activity helps to reduce and retain body weight at a desirable level, and type 2 diabetes
in majority of cases is related to overweight.
Conclusions. Physical activity is one of the most important methods of preventing type 2 diabetes. It reduces the risk by even up to 60%. In type 2 diabetes, which is accompanied by excess weight, one of the key effects of physical activity is the fact that it helps to reduce the fat tissue content in the body, and additionally it
makes it easier to retain proper body weight. Physical activity is an effective method of non-pharmaceutical treatment of diabetes. Physical activity is an important element of type 2 diabetes treatment.
97
42.
METABOLIZM MLECZANU OCENIANY W TEŚCIE STOPNIOWANEGO WYSIŁKU
DO ODMOWY PRZEPROWADZONYM PRZED I PO 30-GODZINNYM WYSIŁKU
FIZYCZNYM POŁĄCZONYM Z BRAKIEM SNU.
Andrzej Ziemba1, Tomasz Mikulski1, Krzysztof Krzemiński1, Agnieszka Kozacz1,
Magdalena Zwolińska2, Jan Dąbrowski1, Anna Bogdan2
1
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Zakład Fizjologii Stosowanej,
Warszawa
2
Wprowadzenie i cel pracy. W coraz popularniejszych zawodach ultra wytrzymałościowych intensywność
wysiłku jest umiarkowana, jednak często na finiszu dochodzi do sprintu. Celem badań była ocena zmian stężenia mleczanu podczas stopniowanej próby wysiłkowej do odmowy po 30 godzinach wysiłku fizycznego połączonego z brakiem snu.
Materiał i metoda. W badaniu udział wzięło 11 młodych mężczyzn wytrenowanych wytrzymałościowo. Wykonywali oni wysiłek na cykloergometrze stacjonarnym przed (K-kontrola) oraz po 30 godzinach długotrwałego
wysiłku połączonego z brakiem snu (AR-symulacja rajdu przygodowego). Obciążenie zwiększano co 3 minuty
o 50W aż do odmowy. Po każdym obciążeniu mierzono stężenie mleczanu (LA). Próg mleczanowy obliczono
metodą transformacji logarytmicznej.
Wyniki. Test wysiłkowy został zakończony na podobnym obciążeniu w obu próbach (K – 336±12 W vs. AR
– 331±14 W). Zarówno HR jak i LA były znacząco niższe w próbie K niż AR (179,5± 4,0 ud/min vs. 184,5 ± 3,2
ud/min; 5,8±0,6 mmol/l vs. 8,6±0,7 mmol/l). Próg mleczanowy był istotnie niższy w badaniu AR niż K (1,5±0,1
mmol/l vs. 1,9±0,1 mmol/l), podczas gdy obciążenia odpowiadające progowi mleczanowemu były podobne
(182±8 W i 191±8 W).
Wnioski. Długotrwały wysiłek fizyczny wywołuje mobilizację tłuszczowych substratów energetycznych
z tkanki tłuszczowej i zwiększa ich udział w procesach metabolicznych. Z drugiej strony następujące podczas
wysiłku zubożenie zasobów węglowodanowych zmniejsza dostępność substratów dla wytworzenia mleczanu,
co nie pogorszyło jednak zdolności wysiłkowych. Dodatkowo, mleczan mógł być wykorzystany w procesie glukoneogenezy nasilonym przez wysiłek.
42.
INFLUENCE OF 30-HOURS OF EXERCISE AND SLEEP DEPRIVATION
ON LACTATE METABOLISM DURING GRADED TEST TO EXHAUSTION
Andrzej Ziemba1, Tomasz Mikulski1, Krzysztof Krzemiński1, Agnieszka Kozacz1,
Magdalena Zwolińska2, Jan Dąbrowski1, Anna Bogdan2
1
2
Introduction and aim. In ultra-endurance events exercise intensity is moderate but it often ends with a sprint
finish. Thus, the aim of the study was to evaluate lactate metabolism during maximal effort performed by subjects submitted to prolonged exercise combined with sleep deprivation beforehand.
Materials and methods. Graded maximal test (workload increased by 50 Watts every 3 min) to volitional
exhaustion was performed by 11 endurance-trained men before (trial B) and immediately after (trial A) 30 hours
of prolonged exercise (simulated adventure race) combined with complete sleep deprivation. The blood lactate
(LA) concentration was measured at the end of each completed workload. Lactate threshold (LAT) was calculated according to the log-log transformation method.
Results. Similar maximal workload was achieved in both trials B and A (336±12 W vs. 331±14 W, respectively) and VO2max (58±3 ml/kg/min vs. 52±3 ml/kg/min). Both maximal HR and LA were significantly lower in trial
A than B (179.5±4.0 bpm vs. 184.5±3.2 bpm; 5.8±0.6 mmol/l vs. 8.6±0.7 mmol/l). Lactate concentration at LAT
was also significantly lower in trial A than B (1.5±0.1 mmol/l vs. 1.9±0.1 mmol/l), whereas workload corresponding to LAT was similar 182±8 W and 191±8 W).
Conclusions. Prolonged physical activity promoted mobilization of fat energy substrates from adipose tissue and increased its contribution in energy metabolism during exercise. On the other hand, carbohydrate stores decreased, which altogether limited the availability of substrates for lactate formation during anaerobic exercise but did not limit the performance. Additionally, lactate utilization for gluconeogenesis was enhanced by prolonged exercise.
98
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 1
Tematy Wolne
Free communications
ZNACZENIE ZAKRESÓW REFERENCYJNYCH BADAŃ LABORATORYJNYCH
U SPORTOWCÓW
Dariusz Turowski1, Emilia Bosek2, Konrad Witek1, Katarzyna Lerczak1, Krystyna Wiśniewska1,
Małgorzata Pintera1, Sylwia Lewandowska-Pachecka2, Andrzej Pokrywka1
1
2
Wprowadzenie i cel pracy. Odchylenia wyników badań, istotne w populacji ogólnej, mogą być wyrazem bezpośredniej odpowiedzi na wysiłek oraz adaptacji organizmu. Fałszywie dodatnie wyniki badań mogą zaburzać proces diagnostyczny oraz powodować szkody psychiczne. Celem pracy było wyznaczenie zakresów referencyjnych
parametrów biochemicznych u osób wyczynowo uprawiających sport, przydatnych w praktyce lekarskiej.
Materiał i metoda. Krew do badań pobierano rano, na czczo, od zdrowych zawodników różnych dyscyplin
obu płci (K: 963, M: 2363), w cyklu treningowego. Oznaczenia wykonywano w laboratorium Zakładu Biochemii
Instytutu Sportu posiadającym akredytację PCA na zgodność z normą ISO/IEC 17025 na analizatorach ABX-Pentra-400 oraz pHOX-plus-M podlegających ścisłej kontroli jakości. Dla każdego parametru wyznaczano medianę
i zakres centylowy obejmujący 95% przedział ufności oraz średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe.
Wyniki. Stężenia bilirubiny całkowitej, cholesterolu, triglicerydów, mocznika i żelaza oraz aktywność kinazy
kreatynowej i aminotransferazy asparaginianowej znacząco przekraczały górne granice konwencjonalnych zakresów norm dla tych zmiennych. Stężenia ferrytyny były znacząco niższe w porównaniu do przyjętych norm.
Zakresy referencyjne wyliczone dla albuminy, białka całkowitego, glukozy, kwasu moczowego, aminotransferazy alaninowej, Na, K, Ca i Mg zjonizowanego nie odbiegały istotnie od przyjętych zakresów norm.
Wnioski. Wyczynowe uprawianie sportu poprzez zmiany w metabolizmie i funkcjonowaniu organizmu wpływa istotnie na zakresy referencyjne wielu zmiennych laboratoryjnych. Wysiłek fizyczny stanowi istotny czynnik,
który należy uwzględniać podczas interpretacji wyników badań laboratoryjnych osób wyczynowo uprawiających
sport. Uzasadnia to stosowanie u sportowców odmiennych względem populacji ogólnej zakresów referencyjnych. Uzyskane zakresy referencyjne mogą stanowić praktyczną pomoc w procesie diagnostycznym.
IMPORTANCE OF REFERENCE RANGES OF LABORATORY TESTS IN ATHLETES
Dariusz Turowski1, Emilia Bosek2, Konrad Witek1, Katarzyna Lerczak1, Krystyna Wiśniewska1,
Małgorzata Pintera1, Sylwia Lewandowska-Pachecka2, Andrzej Pokrywka1
1
2
Wprowadzenie i cel pracy. Significant deviations in the results of laboratory tests in general population could result from direct response or adaptation to exercise. Falsely positive results can disturb diagnostic procedure and cause harm to mental condition. The aim of the study was to evaluate the reference ranges of laboratory tests in intensively trained athletes useful in medical practice.
Materiał i metoda. Fasting blood samples were collected in the morning in healthy male and female athletes of many disciplines (F: 963, M: 2363) at the age of 18-35 in different exercise training phases. Samples were tested in the laboratory of biochemistry of the Institute of Sport accredited by PCA in accordance with
ISO/IEC 17025 standard. The samples were analyzed on ABX-Pentra-400 and pHOX-plus-M analyzers subjected to strict procedures of quality control. The median, 95% confidence range, mean and SD were evaluated.
Wyniki. Total bilirubin, cholesterol, urea, iron concentration and creatine kinase, aspartate aminotransferase activity significantly exceeded upper limits of conventional reference ranges. Ferritin results were markedly
lower than reference values applied in the laboratory. Evaluated reference ranges of the albumin, total protein,
glucose, alanine aminotransferase, Na, K, Ca and Mg ionized did not exceed their normal ranges.
Wnioski. Physical activity of professional athletes shifts reference ranges of many laboratory variables as a result of metabolic and functional changes of their organisms. Exercise is an important factor which should be taken
into account during interpretation of the laboratory results of the athletes. The reference values specific for athletes
should be introduced into the practice. Evaluated reference ranges could be helpful in diagnostic procedure.
99
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 2
KONTROLA STANU ZDROWIA HOKEISTÓW NA TRAWIE PRZY WYKORZYSTANIU
METOD BIOCHEMICZNYCH I HEMATOLOGICZNYCH
Tomasz Podgórski1, Matthias Pawlak1,2, Jan Konarski3, Ryszard Strzelczyk3
Zakład Biochemii, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
2
Instytut Fizjologii, Uniwersytet w Würzburgu
3
Zakład Teorii Sportu, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
1
Wprowadzenie i cel pracy. Obciążenia treningowe sportowców wyczynowych prowadzą często do zaburzenia homeostazy organizmu, co usposabia do wystąpienia kontuzji lub schorzeń, obniżających wydolność fizyczną zawodników. Intensywność i/lub dynamikę takich procesów ocenić można stosując systematyczną kontrolę wybranych wskaźników biochemicznych i morfologicznych.
Materiał i metoda. Dwunastu hokeistów na trawie AZS AWF Poznań poddanych zostało przez okres dwóch
lat systematycznej kontroli biochemicznej i hematologicznej. We krwi kapilarnej z opuszki palca oznaczano spoczynkowe stężenia wskaźników biochemicznych charakteryzujących procesy metaboliczne zachodzące w organizmie, m. in. kinazę kreatynową, dehydrogenazę mleczanową, mocznik, kortyzol i testosteron. Analiza 18parametrycznego pomiaru morfologicznego krwi umożliwiła: ocenę gospodarki żelazem (liczba erytrocytów, stężenie hemoglobiny), uchwycenie stanów zapalnych (liczba leukocytów) i poznanie stopnia nawodnienia organizmu (wartość hematokrytu).
Wyniki. Regularna, cotygodniowa analiza kilkunastu wskaźników biochemicznych i hematologicznych, umożliwiła pełniejszą kontrolę stanu zdrowia poszczególnych hokeistów. W okresie badawczym zaobserwowano 11
przypadków wystąpienia zaburzeń, których podłożem były następstwa różnych chorób lub nawyków żywieniowych sportowców. Między innymi, u jednego z hokeistów, wystąpienie zespołu przetrenowania poprzedziło obniżenie wskaźnika anaboliczno-katabolicznego (testosteron/kortyzol). W innych przypadkach, nagła zmiana udziału poszczególnych frakcji leukocytów we krwi była pierwszym objawem grypy, a znaczny wzrost wartości hematokrytu był następstwem przyjmowania odżywek białkowych przez zawodnika.
Wnioski. Indywidualny monitoring biochemiczno-hematologiczny zawodników pozwala na zastosowanie
odpowiednich środków treningowych lub/i postępowania leczniczego jeszcze przed wystąpieniem samego
schorzenia. Taka forma minimalizowania niekorzystnych efektów obciążenia organizmu zawodników przyczyni
się zarówno do utrzymania ich wysokiej sprawności sportowej, jak też wskaże trenerowi dopuszczalne, indywidualne granice obciążeń zawodników.
* Badania finansowane w ramach projektu nr N RSA1 002651
HEALTH CONTROL OF FIELD HOCKEY PLAYERS BY MEANS OF BIOCHEMICAL
AND HEMATOLOGICAL METHODS
Tomasz Podgórski1, Matthias Pawlak1,2, Jan Konarski3, Ryszard Strzelczyk3
Department of Biochemistry, University School of Physical Education in Poznań
2
Department of Physiology, University of Würzburg
3
Department of Theory of Sport, University School of Physical Education in Poznań
1
Introduction and Aims. Training loads of high-performance athletes often lead to injuries and diseases caused by homeostasis disorders and consequently decrease their physical efficiency. Intensity and dynamics of
these processes may be estimated by systematic control of biochemical and hematological blood analyses.
Materials and Methods. Twelve field hockey players were examined during a two-year biochemical and hematological investigation. Resting concentration of biochemical factors which describe metabolism such as creatine kinase, lactate dehydrogenase, urea, cortisol, testosterone, were determined in fingertip capillary blood.
Moreover, 18-parametric analysis of blood hematology allowed for the assessment of iron metabolism, inflammatory processes and hydration status.
Results. Regular, weekly analysis of several biochemical and hematological factors allowed for a broad-spectrum monitoring of health status of individual players. During the study 11 cases of different diet-related disorders were found. One athlete with decreased anabolic-catabolic index indicating the overtraining syndrome
was found. In other cases rapid changes in number of leucocytes of different subpopulations pointed out early
symptoms of flu or cold and bronchitis. It was also noted that the evident increase of hematocrit value could be
the effect of sports protein supplement intake.
100
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 3
Conclusions. Individual monitoring of biochemical and hematological factors in examined athletes allow us
to choose an adequate training process and to establish medical proceedings before evidence of symptoms of
a disease or injury appear. Such practice leading to minimize potential adverse impact of loads on athletes organisms helps to maintain the highest physical efficiency. Moreover, the data of individual monitoring enables
the trainer to match an adequate personal training to each sportsman.
* The study was supported by the grant No N RSA1 002651
SPRAWNOŚĆ PSYCHOMOTORYCZNA PO 30 GODZINACH WYSIŁKU
FIZYCZNEGO O UMIARKOWANEJ INTENSYWNOŚCI I BRAKU SNU.
Jan Dąbrowski1, Tomasz Mikulski1, Anna Bogdan2, Magdalena Zwolińska2, Agnieszka Kozacz1,
Andrzej Ziembaj1
1
2
Wprowadzenie i cel pracy. Testy psychomotoryczne służą do oceny zmęczenia ośrodkowego u ludzi. Określają koordynację wzrokowo-ruchową, szybkość, dokładność w podejmowaniu decyzji i odporność na zmęczenie. Czynniki te odgrywają istotną rolę w wysiłkach ultra-wytrzymałościowych. Celem badań była ocena sprawności psychomotorycznej podczas stopniowanej próby wysiłkowej do odmowy po 30 godzinach wysiłku fizycznego połączonego z brakiem snu.
Materiał i metoda. W badaniu udział wzięło 11 młodych mężczyzn wytrenowanych wytrzymałościowo. Wykonywali oni stopniowany wysiłek do odmowy (obciążenie zwiększano co 3 minuty o 50W) na cykloergometrze
stacjonarnym przed (kontrola – K) oraz po 30 godzinach długotrwałego wysiłku połączonego z całkowitym brakiem snu (symulacja rajdu przygodowego – AR). Czas reakcji różnicowej badano w spoczynku i podczas ostatnich dwóch minut każdego obciążenia. Badani mieli za zadanie reagować jak najszybciej na wybrane 30 bodźców, naciskając odpowiednie przyciski umieszczone na kierownicy cykloergometru, a pozostałe ignorować.
Wyniki. Nie stwierdzono istotnych różnic w czasie pomiaru reakcji różnicowej w spoczynku przed wysiłkiem
(K – 339,2 ± 9,5 ms, – AR (323,1 ± 11,7 ms). Na zakończenie stopniowanej próby do odmowy, czas odpowiedzi na bodźce był również podobny w obu badaniach (odpowiednio 329,5 ± 9,5 ms vs 326,5 ± 7,7 ms).
Wnioski. Osoby wykonujące wysiłki fizyczne połączone z brakiem snu są w stanie skoncentrować się
na krótko w zadaniach pomiaru czasu reakcji różnicowej, zachowując zdolność wykonania krótkich prób wymagających koncentracji niezależnie od zmęczenia ośrodkowego.
PSYCHOMOTOR PERFORMANCE AFTER 30 HOURS OF SLEEP DEPRIVATION
AND EXERCISE OF MODERATE INTENSITY.
Jan Dąbrowski1, Tomasz Mikulski1, Anna Bogdan2, Magdalena Zwolińska2, Agnieszka Kozacz1,
Andrzej Ziembaj1
1
Mossakowski Medical Research Centre, Polish Academy Of Sciences, Warsaw, Poland
2
Central Institute For Labor Protection – National Research Institute, Warsaw, Poland
Introduction and objectives. Testing of the psychomotor performance is a method for evaluation of central
fatigue in humans. The aim of the study was to assess the psychomotor performance during graded maximal
effort performed before and after of 30 hours of exercise combined with sleep deprivation.
Materials and methods. The study involved eleven endurance-trained men. They performed graded exercise
to volitional exhaustion (workload increased every 3 min by 50 Watts) on cycloergometer before (trial B) and immediately after (trial A) 30 hours of prolonged exercise (simulated adventure race) combined with complete sleep
deprivation. The multiple choice reaction time (MCRT) test was conducted at rest and during the last 2 minutes of
each workload of graded exercise test. In the MCRT test the subjects were asked to react as fast as possible to 30
emitted stimuli (lights and sound) by pressing the buttons placed on handlebars of cycloergometer.
Results. There were no statistically significant differences in MCRT at rest between trial B (339.2±9.5 ms)
and trial A (323.1±11.7 ms). During graded exercise test MCRT was also similar in trials B and A, 329.5±9.5 ms
vs. 326.5±7.7 ms, respectively.
Conclusions. After termination of long-lasting 30 h exercise and sleep deprivation, despite general fatigue,
trained men were still able to concentrate on short, slightly complicated tasks at rest as well as during exercise.
101
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 4
OBRAŻENIA WIĘZOZROSTU PISZCZELOWO- STRZAŁKOWEGO LECZONE
SYSTEMEM TIGHT- ROPE W MATERIALE ODDZIAŁU W LATACH 2010- 2012
Krzysztof Kaźmierczak, Maciej Siankowski, Piotr Pruszyński
Oddział Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu 105 Szpital Wojskowy SP ZOZ w Żarach
Wprowadzenie i cel pracy. Przedmiotem tego opracowania jest przedstawienie sposobu stabilizacji więzozrostu piszczelowo-strzałkowego (Distal Lower Extermity Syndesmosis) za pomocą implantu endobutton TightRope oraz analiza wyników leczenia 12 pacjentów operowanych przez autorów z użyciem systemu TightRope.
Materiał i metoda. W latach 2010-2012 w Oddziale Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu w 105 Szpitalu Wojskowym w Żarach operowano z użyciem implantu guzikowego TightRope 12 pacjentów (9 mężczyzn, 3
kobiety). Najmłodszy pacjent miał 26, najstarszy 52 lat. Średnia wieku wynosiła lat 41. U 10 pacjentów rozpoznano złamanie kostek (w tym najczęściej typ C wg Webera – 8 osób, typ B – 2 osoby) a w dwóch przypadkach rozpoznano izolowane uszkodzenie DLES. Wszyscy pacjenci poddani byli 6 miesięcznej obserwacji.
Wszyscy pacjenci zgłosili się do badania w wyznaczonym terminie. Kontrola odbywała się w 3 i 6 tyg. oraz 3 i 6
miesiącu po zabiegu. Wyniki leczenia oceniano na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego oraz
kontrolnych radiogramów, a podczas ostatniej kontroli dodatkowo wg analogowej skali subiektywnej oceny wyniku pooperacyjnego i wg klinicznej skali AOFAS.
Wyniki. U wszystkich pacjentów uzyskano dobry wynik w wartości średniej 87.8 (72.4 – 96.3) wg skali
AOFAS. W ocenie analogowej skali subiektywnej uzyskano 8 wyników bardzo dobrych, 3 dobre i 1 dostateczny. W 1 przypadku w 12 tygodniu usunięto implant z powodu stanu zapalnego. W 3 przypadkach wystąpiło
przedłużone gojenie ran pooperacyjnych.
Wnioski. W opinii autorów system TightRope jest skuteczną i nowoczesną, alternatywną metodą stabilizacji ostrych uszkodzeń więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. System TR jest stosunkowo prosty i przyjazny dla
chirurga, nadaje się zarówno do zaopatrzenia izolowanych uszkodzeń więzozrostu jak i do zaopatrzenia złamań w obrębie kostek stawu skokowego górnego z towarzyszącym uszkodzeniem DLES.
INJURY OF THE TIBIOFIBULAR SYNDESMOSIS TREATED BY TIGHT-ROPE
SYSTEM IN THE MATERIAL OF THE DEPARTMENT IN THE YEARS 2010 TO 2012
Krzysztof Kaźmierczak, Maciej Siankowski, Piotr Pruszyński.
Department: Department of Orthopaedics and Traumatology 105 Military Hospital in Żary
Introduction and purpose. The objective of this study is to provide a method for stabilization of tibiofibular
syndesmosis (Distal Lower Extermity Syndesmosis) with implant endobutton TightRope and to analyse the results of treatment of 12 patients operated on by the authors using TightRope system.
Materials and methods. In the years 2010-2012 in the Department of Orthopaedics and Traumatology in
the 105 Military Hospital in Zary 12 patients were operated on using button implant – TightRope (9 men, 3 women). The youngest patient was 26, the oldest 52 years old. Mean age was 41 years. In 10 patients a broken
ankle was diagnosed (according to Weber classification most common type C – 8 people, type B – 2 people)
which in two cases was accompanied by isolated damage of DLES.
All patients underwent six months of observation. All patients volunteered to test within the prescribed period. Control took place in the 3rd and the 6th week and the 3rd and the 6th month after surgery. Results were evaluated on the basis of subjective examination, control of the radiographs, and in the last control additional assessment of the postoperative results with visual analogue subjective scale and AOFAS scale.
Results. All patients achieved a good result in the mean 87.8 (72.4 – 96.3) by AOFAS scale. In the assessment of subjective visual analogue scale 8 results were assessed as very good, 3 as good, 1 as fair. In one
case, the implant was removed in 12th week due to inflammation. In three cases, there was a prolonged healing
process of surgical wounds.
Conclusions. In the opinion of the authors, Tightrope system is an effective and modern, alternative method
of stabilization of acute tibiofibular syndesmosis injury. The TightRope system is relatively simple and friendly
for the surgeon, it is suitable for supplying both isolated damage of syndesmosis and the ankle fractures with
associated damage of DLES.
102
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 5
URAZOWOŚĆ SĘDZIÓW PIŁKI NOŻNEJ
Jerzy Płochowski, Andrzej Wall, Bugajski Andrzej
Wprowadzenie i cel pracy. Nie tylko piłkarze, ale również sędziowie piłki nożnej narażeni są na urazy. Celem pracy jest ocena częstości, umiejscowienia oraz przyczyn i następstw urazów występujących u sędziów piłki nożnej.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 97 sędziów i sędziów asystentów piłki nożnej. W metodyce badania
posłużono się ankietą składającą z 2 części. Część pierwsza dotyczyła danych demograficznych i somatycznych (16 pytań), część druga okoliczności urazu i odniesionych obrażeń (18 pytań). W analizie uzyskanych wyników badań uwzględniono urazy powstałe podczas rozgrzewki przedmeczowej, treningu, w trakcie sędziowania meczów oraz podczas okresowych egzaminów praktycznych.
Wyniki. Spośród 97 objętych badaniem, 37 (38,14%) doznało obrażeń, w tym 22 podczas sędziowania, 9
na egzaminach praktycznych, 4 podczas treningu i 2 w trakcie rozgrzewki przedmeczowej. Urazów nie doznało 60 sędziów. Większość urazów miała miejsce w trakcie sędziowania w następstwie skręcenia stawu skokowego lub kolanowego, nieco rzadziej podczas egzaminów praktycznych i były to uszkodzenia jednostki ścięgnisto-mięśniowej. U sędziów z niższych klas rozgrywkowych (klasa B, A, O) obrażenia miały charakter ostry, u sędziów z wyższych klas (od IV ligi wzwyż) były najczęściej związane z przeciążeniem narządu ruchu. W grupie
sędziów z obrażeniami tylko 30 % deklarowało wykonywanie rozgrzewki przed każdym meczem, w grupie bez
obrażeń odsetek ten stanowił 55%. W grupie z obrażeniami średnia liczba meczów w sezonie przypadająca
na jednego sędziego wyniosła 61,3, natomiast w grupie bez obrażeń 46,5. Czas przerwy w sędziowaniu po doznanych urazach wynosił od 7 dni do 6 miesięcy.
Wnioski. Ryzyko obrażeń narządu ruchu wrasta wraz z liczbą sędziowanych meczów w sezonie. Ograniczenie częstości występowania obrażeń narządu ruchu podczas sędziowania można osiągnąć przez obowiązkową rozgrzewkę przed każdym meczem. Charakter obrażeń narządu ruchu podczas egzaminów praktycznych
wskazuje na potrzebę odpowiednio ukierunkowanej rozgrzewki uwzględniającej przede wszystkim ćwiczenia
rozciągające i rozgrzewające. Poprawa stanu murawy w niższych klasach rozgrywkowych powinna wpłynąć
na ograniczenie częstości obrażeń nie tylko u sędziów, lecz także u zawodników.
INJURIES AMONG FOOTBALL REFEREES
Jerzy Płochowski, Andrzej Wall, Bugajski Andrzej
Academy of Physiotherapy in Wrocław
Introduction and aim of thesis. Physical injuries are common not only among football players but also
among referees. This thesis attempts to analyse the frequency, location, cause and effect of sports injuries in
football referees.
Material and method. The study covered 97 football referees and assistant referees and applied a questionnaire consisting of two parts. Part one concerned demographic and somatic data (16 questions). Part two addressed the circumstances and description of injuries (18 questions). The analysis of the results included injuries sustained during pre-game warm-up, exercise, while refereeing and during periodic practical examinations.
Results. Among the 97 referees covered by the study, 37 (38.14%) reported injuries – 22 when refereeing, 9
during practical examinations, 4 during exercise and 2 during pre-game warm-up. Sixty referees did not report
any injuries. The majority of injuries were sustained while refereeing (ankle or knee sprains), less often during
practical exams (injuries to the musculotendinous unit). In referees from lower divisions (class B, A and O), injuries were of an acute nature, whereas in referees from higher divisions (league IV and higher) injuries mainly involved musculoskeletal overload. Only 30% of the referees in the injury-group declared doing a warm-up
regularly before every game versus 55% of the referees in the non-injury group. In the injury-group the average number of games in a league season per referee was 61.3 versus 46.5 in the non-injury group. The duration
of incapacity after injury ranged from 7 days to 6 months.
Conclusions. The risk of injury to the musculoskeletal system increases along with the number of games
refereed in a season. The frequency of injuries to the musculoskeletal system sustained while refereeing may
be reduced through an obligatory warm-up performed before every game. The nature of injuries to the musculoskeletal system sustained in practical examinations indicates the need for a proper warm-up, including particular stretching and warming-up exercises. Improving the pitch condition in lower divisions should contribute to
reduction of the incidence of injuries in football referees and players.
103
S13a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 6
POZIOM WSKAŹNIKÓW USZKODZENIA KOMÓREK MIĘŚNI SZKIELETOWYCH
U ZAWODNIKÓW PIŁKI SIATKOWEJ PO UKOŃCZENIU RUNDY ZASADNICZEJ
OKRESU STARTOWEGO ROCZNEGO CYKLU TRENINGOWEGO
Mateusz Radojewski, Joanna Karolkiewicz, Jakub Kryściak, Tomasz Podgórski,
Łucja Pilaczyńska –Szcześniak
Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny; AWF w Poznaniu
Wprowadzenie i cel pracy. Celem badań była ocena wpływu obciążeń treningowych i zawodów sportowych
na wydolność fizyczną, zmiany metaboliczne i wybrane markery uszkodzenia mięśni szkieletowych u siatkarzy.
Materiał i metoda. Grupę badawczą stanowiło 24 zawodników, w wieku 17-29 lat, pierwszo i trzecioligowych klubów sportowych piłki siatkowej w Poznaniu. Trzy dni przed rozpoczęciem okresu startowego i trzy dni
po zakończeniu rundy zasadniczej okresu startowego, u badanych przeprowadzono test wysiłkowy na bieżni
mechanicznej w celu określenia wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej. Zawodnicy rozpoczęli bieg z prędkością 8 km/h. następnie co 1 minutę zwiększano prędkość przesuwu taśmy o 0,7 km/h. do osiągnięcia przez
zawodnika wartości maksymalnej, określonej poprzez brak wzrostu minutowego poboru tlenu pomimo zwiększenia obciążenia. Przed przystąpieniem do testu oraz 3 minuty po jego zakończeniu pobrano krew włośniczkową z opuszki palca w celu oznaczenia morfologii, stężenia mleczanów, parametrów równowagi kwasowo
– zasadowej krwi. W obu terminach badań przed przystąpieniem do testu wysiłkowego pobrano krew żylną
w celu oznaczenia wskaźników uszkodzeń komórkowych: stężenie 8-hydroksy-2-deoksyguanozyny (8-OHdG),
8-epi-prostaglandyny F2alfa (8-iso-PGF2 a) oraz aktywność kinazy keratynowej typu M (CKM).
Wyniki. Po ukończeniu rundy zasadniczej okresu startowego nie odnotowano znamiennych różnic w odpowiedzi fizjologicznej i biochemicznej zawodników na wysiłek o intensywności maksymalnej w stosunku do okresu
przygotowawczego. W drugim terminie badań odnotowano w osoczu krwi zawodników istotny wzrost stężenia
wskaźników uszkodzeń komórkowych 8-OHdG i 8-iso-PGF2 (p<0.01) oraz obniżenie aktywności CKM (p < 0.05).
Wnioski. Uzyskane wyniki badań mogą wskazywać, że zawodnicy wymagają dłuższego okresu odnowy biologicznej w celu odtworzenia homeostazy wewnątrzmięśniowej.
LEVELS OF MUSCLE CELLS DAMAGE MARKERS FOLLOWING COMPETITIVE
PHASE OF ANNUAL TRAINING CYCLE IN VOLLEYBALL PLAYERS
Mateusz Radojewski, Joanna Karolkiewicz, Jakub Kryściak, Tomasz Podgórski,
Łucja Pilaczyńska –Szcześniak
Department of Physiology, Biochemistry and Hygiene, University School of Physical Education, Poznań, Poland
Introduction and main object. The aim of this study was to evaluate the impact of training load and competitions on physiological capacity, metabolic changes and selected markers of skeletal muscle damage in volleyball players.
Research material and method. The study sample consisted of 24 first and third league volleyball players
from Poznań sports clubs, aged 17-29 years. Three days before the competitive phase and three days after the
end of the main round, an exercise test on a treadmill was performed in the subjects in order to determine the
exercise capacity and exercise tolerance. Prior to the test, and 3 minutes after its completion, capillary blood samples were taken from the fingertip so that morphology, lactate, parameters, acid – base balance of blood were
determined. Players began to run on a treadmill at a speed of 8 km/h. Later on, tape speed was increased
by 0.7 km /h every 1 minute as long as the players reached the maximum value specified by the lack of increase in minute oxygen uptake despite increased workload. On both test days prior to the exercise test, venous
blood samples were taken in order to evaluate cell damage indicators: the concentration of 8-hydroxy-2-deoxyguanosine (8-OHdG), 8-epi-prostaglandin F2alfa (8-iso-PGF2 a) and activity keratin-type kinase M (CKM).
Results. After completing the main round of the competitive phase there were no significant differences in
biochemical and physiological response to exercise test at maximum intensity in relation to the precompetitive
phase. However, a significant increase in plasma markers of cellular damage 8-OHdG and 8-iso-PGF2 a
(p <0.01) and reduced activity of CKM (P <0.05) were observed in the subjects.
Conclusions, The results may indicate that volleyball players require longer treatments of athletic recovery
to restore intramuscular homeostasis.
104
S17a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 1
Aktywność fizyczna w promocji zdrowia osób starszych i osób
niepełnosprawnych
Physical activity in health promotion among the elderly
and disabled populations
SUKCESY SPORTOWE W PŁYWANIU PO PRZEBYTEJ CHOROBIE PERTHESA
Andrzej Wall, Andrzej Bugajski
W pracy przedstawiono 13 letnią obserwację chłopca, początkowo prawidłowo rozwijającego się, u którego
w trzecim roku życia rozpoznano chorobę Perthesa (II okres wg Reinberga i IV gr. wg Cattarala). Wprowadzono całkowity zakaz chodzenia. Podjęto leczenie w postaci wyciągów pośrednich za obie kończyny dolne. Wpłynęło to na spowolnienie rozwoju motorycznego w odniesieniu do wieku. Badanie rtg po 6 miesiącach wykazało fragmentację jądra kostnienia głowy kości udowej. W leczeniu stosowano nadal wyciągi, ćwiczenia czynne
i bierne kdl, ćwiczenia w środowisku wodnym. Badanie rtg po roku wykazało rozpoczynającą się rewaskularyzację
głowy kości udowej, kolejne w odstępach półrocznych, wyraźne gojenie się i przebudowę jądra kostnienia. Zwiększono intensywność ćwiczeń zwłaszcza pływania. Pod koniec 5 r. ż. stwierdzono postępującą przebudowę jądra
kostnienia głowy kości udowej z odtworzeniem kształtu. Zwiększono objętość treningu pływackiego. Proces chorobowy uznano za zakończony. W rok po zakończeniu leczenia, pod koniec 6 r. ż. obraz rtg prawidłowy.
Po 2 letnim okresie postępowania antygrawitacyjnego przy aktywnej kinezyterapii nastąpił bardzo dynamiczny rozwój motoryki chłopca, który dopiero w 10 r. ż. osiągnął poziom należny do wieku. Rozpoczął pływanie od
4 r. ż., a następnie uprawiał inne sporty. Na przestrzeni następnych jedenastu lat doprowadziło to do znaczących sukcesów sportowych w pływaniu i powołania go do Kadry Narodowej w pływaniu. Aktualny obraz rentgenowski przedstawia prawidłowy stan stawów biodrowych. W bieżącym roku podczas mistrzostw świata juniorów w pływaniu zdobył na długich dystansach (800 i 1500 metrów) brązowe medale.
105
S18a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 1
Elektrokardiogram jako narzędzie diagnostyczne w orzecznictwie
sportowo-lekarskim
ECG as diagnostics tool in a medical certificate for sportsmen
AMPLITUDA ZAŁAMKA R I P W ZAPISIE ELEKTROKARDIOGRAFICZNYM
PODCZAS MAKSYMALNEGO WYSIŁKU FIZYCZNEGO JEST ZALEŻNA OD
POBORU TLENU NA PROGU BEZTLENOWYM, TEMPERATURY WEWNĘTRZNEJ
CIAŁA PODCZAS MAKSYMALNEGO WYSIŁKU FIZYCZNEGO ORAZ SPRAWNOŚCI
PSYCHOMOTORYCZNEJ U ZDROWYCH I AKTYWNYCH FIZYCZNIE OSÓB
Robert Skalik1, Marek Zatoń2, Ludmiła Borodulin-Nadzieja1
1
Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
2
Katedra Fizjologii i Biochemii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Wprowadzenie i cel pracy. Niektóre dotychczasowe badania potwierdziły istotne różnice w zapisie elektrokardiograficznym (EKG) pomiędzy sportowcami a osobami nie uprawiającymi żadnej dyscypliny sportowej. Pochodzenie tych różnic jak i ich związek z wydolnością fizyczną nie zostały dotychczas jasno zdefiniowane. Badania eksperymentalne wskazują na istotny wpływ obciążenia termicznego na kanały jonowe oraz potencjał czynnościowy, a tym samym na zapis EKG. Niektórzy badacze potwierdzają także istotny związek pomiędzy sprawnością psychomotoryczną a parametrami EKG. Celem pracy było zbadanie hipotezy, że pobór tlenu na progu beztlenowym (VO2AT), temperatura wewnętrzna ciała podczas maksymalnego wysiłku fizycznego (Tc max) oraz sprawność psychomotoryczna podlegają wzajemnym zależnościom, które mają istotny wpływ na zapis EKG.
Materiał i metoda. W badaniu uczestniczyło 44 zdrowych i aktywnych fizycznie mężczyzn (wiek 25±3 lata),
u których wykonano test ergospirometryczny na bieżni ruchomej (CPX) z zapisem elektrokardiograficznym oraz
ciągłym pomiarem temperatury wewnętrznej ciała. U wszystkich badanych wykonano również ocenę sprawności psychomotorycznej (czas reakcji złożonej na bodziec świetlny, RT) natychmiast po zakończeniu CPX. Oceniano korelacje pomiędzy wskaźnikiem neurotermometabolicznym (NTMI) (VO2AT podzielone przez sumę RT i Tc
max) a parametrami EKG (amplituda załamka R, P i T, odcinek ST oraz odstęp PQ w odprowadzeniach przedsercowych V4, V5 i V6 podczas maksymalnego wysiłku fizycznego). Analizowano również korelacje pomiędzy parametrami EKG a Tc max, VO2AT oraz RT.
Wyniki. NTMI korelował z amplitudą załamka P w odprowadzeniu V6 (r = – 0,319, p = 0,035) oraz amplitudą
załamka R w odprowadzeniu V5 (r = – 0,375, p = 0,012). Tc max istotnie korelował tylko z amplitudą załamka R
w odprowadzeniu V6 (r = 0,336, p = 0,025). VO2AT oraz RT nie korelowały z parametrami EKG podczas maksymalnego wysiłku fizycznego.
Wnioski. VO2AT, Tc max oraz RT wspólnie wywierają istotny wpływ na amplitudę załamka R i P zapisu EKG
podczas maksymalnego wysiłku fizycznego.
R AND P WAVE AMPLITUDE AS MEASURED AT MAXIMAL PHYSICAL EFFORT
IN ELECTROCARDIOGRAPHY IS DETERMINED BY OXYGEN CONSUMPTION
AT ANAEROBIC THRESHOLD, CORE BODY TEMPERATURE AT MAXIMAL
PHYSICAL EFFORT AND PSYCHOMOTOR PERFORMANCE IN PHYSICALLY
ACTIVE PERSONS
Robert Skalik1, Marek Zatoń2, Ludmiła Borodulin-Nadzieja1
1
Department of Physiology, Medical University of Wrocław, Wrocław, Poland
2
Department of Physiology and Biochemistry, University of Sport Sciences, Wrocław, Poland
Introduction and aim. Previous investigations corroborated significant differences in the electrocardiographic record between athletes and sedentary persons. However, the origin of these differences is not established,
and their relationship with physical capacity is also uncertain. The experimental studies demonstrated the impact of thermic load on ion channels and cell active potential, which influences electrocardiographic record
(ECG). Some researchers also found a relationship between psychomotor performance and ECG parameters.
106
S18a:Layout 1 2013-12-19 16:50 Strona 2
Hence, the aim of the study is to investigate the hypothesis that oxygen consumption at anaerobic threshold
(VO2AT), core body temperature at maximal physical effort (Tc max) and psychomotor performance strongly interact and may together influence electrocardiographic record.
Materials and methods. 44 physically active healthy male volunteers (aged 25 ± 3 years) entered the study. All the examined subjects participated in cardiopulmonary exercise testing (CPX) on a treadmill with ECG
and continuous measurement of core body temperature. All the subjects also performed reaction time task (RT)
soon after CPX. The correlations between neurothermometabolic index (NTMI) (VO2AT devided by a sum of RT
and Tc max) and ECG parameters (R, P and T wave amplitude, ST segment and PQ interval in precordial leads V4, V5 and V6 in ECG at maximal physical effort) were investigated. The correlations between ECG parameters and Tc max, VO2AT, RT were also analyzed separately.
Results. NTMI correlated with P wave amplitude in lead V6 (r = – 0,319, p = 0,035) and R wave amplitude
in lead V5 (r = – 0,375, p = 0,012), Tc max correlated only with R wave amplitude in lead V6 (r =0,336, p = 0,025).
VO2AT and RT did not correlate with ECG parameters at maximal physical effort.
Conclusions. VO2AT, Tc max and RT exert a concomitant influence on R and P wave amplitude in electrocardiography at maximal physical effort.
107
Projekt1:Layout 1 2013-11-06 09:43 Strona 1
II Interdyscyplinarny Kongres Naukowy pod patronatem czasopisma
Narząd ruchu – badania podstawowe, profilaktyka,
diagnostyka, leczenie chorób i obrażeń. Postępy 2013
PREWENCJA WYBRANYCH WAD ROZWOJOWYCH,
CHORÓB I OBRAŻEŃ NARZĄDU RUCHU W XXI WIEKU
5-6 grudnia 2013 r., Warszawa,
Centrum Konferencyjne Polskiej Akademii Nauk IBIB, ul. Ks. Trojdena 4
PROGRAM RAMOWY
Czwartek 5 grudnia
20.00
Uroczyste spotkanie towarzyskie z okazji Jubileuszu XV-lecia OTR
Piątek, 6 grudnia
10.00-10.15
Powitanie
10.15-10.30
„Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” – wczoraj, dziś i jutro – Jubileusz XV- lecia czasopisma
– Dariusz Białoszewski – Redaktor Naczelny
10.30-12.30
Sesja I – Prewencja wad postawy i skolioz
1. Autorski program prewencji wad postawy i skolioz – Zbigniew Śliwiński, Grzegorz Śliwiński, Wojciech Kufel,
Bartłomiej Hałat, Beata Michalak
2. Autorski projekt wykrywania wad postawy i skolioz – Wojciech Glinkowski i wsp.
3. Autoterapia w skoliozach niskostopniowych – Olga Nowotny-Czupryna, Janusz Nowotny
4. Prewencyjne postępowanie fizjoterapeutyczne w dyslordozach szyjnych – Zbigniew Śliwiński
5. Wczesna specjalistyczna rehabilitacja pooperacyjna u pacjentów z chorobą dyskową dolnego odcinka kręgosłupa jako prewencja
wtórnej niepełnosprawności – Marek Krasuski, Izabella Nyka, Piotr Tederko
Dyskusja
12.30-13.00
Wręczenie Nagród w Konkursie „Praca Roku OTR” – Edycja 2013
13.00-14.15
Przerwa na lunch
14.15-16.45
Sesja II – Prewencja wybranych chorób i obrażeń narządu ruchu
1. Leczenie zespołów przeciążeniowych stożka rotatorów – Leszek Romanowski, Przemysław Lubiatowski
2. Najczęstsze przewlekłe zespoły przeciążeniowo-uciskowe w obrębie kończyny górnej. Podstawy diagnostyki, leczenia i profilaktyki –
Zbigniew Dutkiewicz, Robert Rokicki
3. Leczenie inkongruencji stawu biodrowego u osób młodych jako prewencja zmian zwyrodnieniowych – Jarosław Czubak,
Adam Czwojdziński, Andrzej Sionek, Szymon Pietrzak, Waldemar Przybysz
4. Leczenie ubytków chrzęstno-kostnych kolana z użyciem komórek macierzystych z krwi lub koncentratu komórek szpiku – Jan
Skowroński
5. Leczenie jałowej martwicy głowy kości udowych z użyciem mezenchymalnych komórek macierzystych i płytkowych czynników
wzrostu – Jan Skowroński
6. Nowe, holistyczne podejście do leczenia tendinopatii ścięgna Achillesa – Artur Stolarczyk, Łukasz Nagraba, Tomasz Mitek, Małgorzata
Serafin-Król
7. Wybrane aspekty prewencji zaburzeń zrostu kości – Krzysztof Kwiatkowski
Dyskusja – 30 min
16.45-17.00
Podsumowanie obrad i zamknięcie części naukowej Kongresu – Dariusz Białoszewski
17.30-21.00
WARSZTATY TERAPEUTYCZNE
17.30-19.00
Ocena postawy ciała u dzieci i dorosłych z wykorzystaniem Systemu DIERS
– matematyczne odwzorowanie powierzchni ciała człowieka
Prowadzący: dr inż. Grzegorz Śliwiński, Zbigniew Pierre Kuliberda (specjalista IDRN i dynamicznego cyfrowego obrazowania
kręgosłupa, dyr. Centre d’Evaluation Posturale, Clinique du Diaconat w Strasburgu)
19.00-19.15
19.15-20.00
20.00-20.15
20.15-21.00
Przerwa
System 3D Orthoscreen – w badaniach wad postawy (precyzja, wydajność, normy)
Prowadzący: dr n. med. Wojciech Glinkowski
Przerwa
Telerehabilitacja w chorobach narządu ruchu (aplikacje, satysfakcja
pacjentów, użyteczność, praktyka)
Prowadzący: dr n. med. Wojciech Glinkowski z Zespołem
KOMITET ORGANIZACYJNY:
• Fundacja Edukacji Medycznej, Promocji Zdrowia, Sztuki i Kultury ARS MEDICA,
• Redakcja „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” (dr hab. n. med. Dariusz Białoszewski, dr n. med. Wiesław Tomaszewski,
tel./fax: (22) 834-67-72, tel.: (22) 405-42-72 lub tel. 601 22-78-99, e-mail: [email protected]
UWAGA– zgłoszenia udziału – elektronicznie (formularz zgłoszenia w formacie „doc” dostępny na stronie internetowej
www.medsport.pl), faxem lub korespondencyjnie: Al. St. Zjednoczonych 72/176, wejście E, 04-036 Warszawa, z dopiskim „OTR”.
www.medsport.pl/kongresy
Projekt1:Layout 1 2013-11-06 09:43 Strona 2

Suplement Zjazdu PTMS - POLSKIEGO TOWARZYSTWA

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nr 13 Listopad 2013 - Szkoła Podstawowa nr 1