1. Wstęp - Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie

„Badania operacyjne w zarządzaniu” Andrzej Dura
www.wszib.edu.pl/publikacje/
1. Wstęp
Każde działanie zmierza do określonego celu czy też pewnej grupy celów. Działamy z myślą o osiąganiu celów.
Menedżerowie są zawodowcami, którzy biorą pieniądze za kierowanie działaniem przedsiębiorstw i instytucji
niejako w imieniu ich właścicieli. Ci spodziewają się, że zaangażowanie menedżerów zwiększa
prawdopodobieństwo sukcesu prowadzonej działalności i bezpieczeństwo kapitału ulokowanego w biznesie.
Ukrytą myślą właścicieli jest nadzieja na sukces, na jaki liczą w następstwie zatrudnienia menedżerów. Od
stopnia sprostania tym oczekiwaniom zależą menedżerskie kariery.
Praca menedżera, to zarządzanie, czyli pewna szczególna forma sterowania. Przedmiotem sterowania jest tu
pewien specyficzny, szczególnie złożony system. Można zauważyć, że jest to system, który posiada własne cele,
który w związku z tym w otoczeniu, w którym jest zanurzony, zachowuje się nieprzypadkowo wykazując
zdolność do podejmowania przemyślanych reakcji na zewnętrzne i wewnętrzne okoliczności. Jest to jednak
system w swych zachowaniach nie w pełni przewidywalny; choćby dlatego, że główną jego tkankę tworzą
elementy w swych zachowaniach nie w pełni przewidywalne - ludzie. Nie w pełni przewidywalne są zarazem
przyszłe stany otoczenia, w interakcjach z elementami którego można jedynie realizować cele przedsiębiorstwa.
To jest normalna menedżerska rzeczywistość. W tych warunkach menedżer powinien skutecznie pokonywać
przeszkody.
Zauważmy, że zarządzanie zwrócone jest zawsze ku przyszłości. Sprowadza się do rozstrzygania o kierunkach,
formach i sposobach działania w przyszłości. Odpowiada na pytanie: jak ma być? Co zrobimy dziś z myślą o
jutrze? To właśnie jest charakterystyczny obszar i sposób myślenia właściwy kadrze menedżerskiej. Myślenie
tego rodzaju jest obliczone na decyzje
Cóż to jest decyzja?
Decyzję można określić jako pewien plan działania, wzorzec reakcji na zaistniałe okoliczności. Jest to zawsze
reakcja antycypowana w przyszłość. W każdej sytuacji istnieje bogaty wachlarz możliwych sposobów reakcji.
Spośród wielu możliwych wariantów wybierany jest zawsze jeden. I tak doszliśmy do sedna. Decyzja to wybór.
Wybór jednego z możliwych wariantów przyszłego działania. Rzecz w tym, aby ten wybór był możliwie dobry.
Ideą trudną do ziszczenia w praktyce jest dokonywanie zawsze wyborów optymalnych. Optymalne decyzje, to
decyzje najlepsze z możliwych w konkretnych istniejących warunkach. Optymalne decydowanie jest
uniwersalnym dążeniem każdego decydenta. To nic, że nieosiągalnym w praktyce.
Jeszcze jedno ważne spostrzeżenie. Istnieje bezwładność czasowa pomiędzy momentem podjęcia prac nad
przygotowaniem decyzji, a jej zrealizowaniem. Dlatego w istocie decydent powinien niejako dedukować
problemy w oparciu o prognostyczne analizowanie przyszłości. Gdyby reagował na sytuacje już zaistniałe, byłby
trwale anachroniczny. Rozwiązywałby „wczorajsze problemy", jak prześmiewcze powiada Peter F. Drucker1
dodając, że w istocie mamy do czynienia najpowszechniej z taką właśnie praktyką decyzyjną, która
charakteryzuje rzeszę przeciętnych menedżerów.
O problemie możemy powiedzieć jeszcze inaczej. Jest to sytuacja domagająca się reakcji, znalezienia drogi
przejścia od niej do innej sytuacji - pożądanej. Owa pożądana sytuacja bynajmniej nie jest oczywista. Staje się
przedmiotem wyboru decyzyjnego; tak ona, jak i droga przejścia do niej od sytuacji niepożądanej.
Każde działanie ma przyczyniać się do osiągania wytyczonych celów. Aby mogło być prowadzone, wymaga
środków. Środki w postaci określonych zasobów są na ogół ograniczone. Można je użyć w różny sposób.
Działanie jest zarazem zawsze ograniczone przez pewien zespół uwarunkowań obiektywnych, zewnętrznych, na
które decydent nie może mieć wpływu. Problem zatem sprowadza się do znajdowania rozwiązania
niesprzecznego z ogółem ograniczeń i zarazem najlepszego ze względu na kryterium wyrażające zespół celów, a
więc maksymalizującego poziom korzyści.
Skrypt pomyślano jako elementarną pomoc dla studiujących kierunki menedżerskie, którzy muszą budować
zręby warsztatu decyzyjnego, by później - już samodzielnie - rozwijać go w kierunkach indywidualnie przez
siebie programowanych. Podczas studiów powinni zrozumieć sens optymalizacji, poznać specyfikę
optymalizacyjnego myślenia, zrozumieć sens poszczególnych metod optymalizacyjnych czy symulacyjnych,
nabyć podstawową umiejętność formalizacji zagadnień decyzyjnych, oswoić się z naturalnym przechodzeniem
od decyzyjnej rzeczywistości do abstrakcji (matematycznego modelu) i ponownym „powrotem do
rzeczywistości" w fazie analizy i weryfikacji rozwiązania uzyskanego na podstawie modelu przy użyciu
odpowiedniego aparatu informatycznego. Skrypt z założenia nie objaśnia niemal żadnych technik
rozwiązywania modeli optymalizacyjnych. Te pozostawia narzędziom informatycznym.
Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie – www.wszib.edu.pl