Endogeniczny potencjał regionu dla rozwoju turystyki

Endogeniczny potencjał regionu dla rozwoju turystyki
Bogactwo walorów naturalnych województwa tworzy jego specyfikę, a jednocześnie stanowi stale niewykorzystany w pełni potencjał. Przy dochowaniu należytej troski
o ich ochronę mogą one być przedmiotem pełniejszego zagospodarowania przestrzenno – funkcjonalnego, w szczególności pod kątem kreowania produktów
turystycznych. W dużej mierze determinują one rodzaje i formy turystyki, które mogą być rozwijane w regionie stanowiąc podstawową atrakcję dla odwiedzających
województwo turystów.
Ok. 35% ogólnej powierzchni województwa (ponad 8.000 km2) zajmują obszary leśne, w niektórych gminach lesistość przekracza 50%. Rozmieszczenie lasów nie
jest równomierne. Duże, zwarte kompleksy leśne zwane „puszczami” występują głównie w części południowej i środkowej województwa (puszcze: Bukowa,
Goleniowska, Drawska, Piaskowa, Wkrzańska, Koszalińska). Najsłabiej zalesiony jest pas nadmorski i to głównie w jego środkowej części, wyjątek stanowią lasy na
wyspach Wolin i Uznam. Lasy są częściowo udostępniane turystom poprzez system szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych i dydaktycznych. Jednocześnie
tworzone są na tych terenach miejsca biwakowe, parkingi i miejsca postojowe pojazdów. Lesistość województwa ulega systematycznemu zwiększeniu w wyniku
zalesiania gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej.
Woda jest jednym z najważniejszych zasobów użytkowanych środowiska przyrodniczego, odgrywającym znaczną rolę w kształtowaniu atrakcyjności turystycznej
województwa zachodniopomorskiego. Najbardziej charakterystyczny element potencjału krajobrazowego regionu stanowi morze i obszar brzegu morskiego. Liczący
blisko 185 km pas wybrzeża w regionie stanowi niemal połowę całości morskiego wybrzeża Polski. Powierzchnia nadmorskich gmin, w sposób szczególny
predestynowanych do realizacji określonych form turystyki, wynosi łącznie 1910,17 km2. Obszar nadmorski województwa charakteryzuje się najkorzystniejszymi
warunkami klimatycznymi w całym basenie Morza Bałtyckiego. Atutem turystycznym wybrzeża są szerokie piaszczyste plaże oraz liczne kąpieliska pozwalające na
rozwój turystyki wypoczynkowej. Atrakcję krajobrazową stanowią na tym obszarze klifowe urwiska. Niewykorzystanym potencjałem pasa nadmorskiego są źródła
geotermalne oraz płytkie jeziora nadmorskie (m.in. Jamno, Wicko, Kopań).
Specyficzny mikroklimat w powiązaniu ze zdrowotnymi właściwościami wody morskiej oraz obecnością źródeł wód wgłębnych i złóż surowców leczniczych (źródeł
solanek, torfów borowinowych) sprzyja rozwojowi funkcji sanatoryjnej i uzdrowiskowej. Województwo zachodniopomorskie należy do regionów o najwyższej liczbie
sanatoriów i szpitali uzdrowiskowych, które zlokalizowane są głównie w strefie nadmorskiej. Działalność uzdrowiskowa jest prowadzona w województwie
zachodniopomorskim na obszarze 5 miejscowości posiadających obecnie status uzdrowiska (Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kamień Pomorski, Świnoujście i Dąbki) oraz
przez pojedyncze ośrodki w innych miejscowościach nadmorskich (Pobierowo, Pogorzelica, Niechorze). Największą liczbę kuracjuszy z Polskii z zagranicy przyjmują
placówki w Kołobrzegu. Słabą stroną wszystkich miast i gmin uzdrowiskowych jest ograniczona dostępność komunikacyjna - w szczególności kolejowa - oraz
szczególnie utrudniona komunikacja drogowa w okresie letnim.
Oprócz wybrzeża morskiego bogate zasoby wodne występują także w innych częściach województwa. Główną rzeką regionu jest Odra, jedna z dwóch największych
rzek w Polsce. Jej dolina oraz obszar ujściowy to teren, gdzie obszary atrakcyjne ze względów przyrodniczych, słabo przekształcone przez człowieka, przeplatają się z
terenami silnie zurbanizowanymi. W obszarze ujścia Odry występuje bogactwo roślin i zwierząt oraz duża różnorodność pejzaży i form geologicznych. Bezpośrednimi
dopływami Odry w granicach województwa są rzeki: Myśla, Kurzyca, Słubia, Rurzyca, Tywa, Płonia, Ina, Gunica. Dopływami pośrednimi (poprzez Noteć i Wartę) są:
Gwda z Piławą i Drawa. Do Zalewu Szczecińskiego wpływają: Gowienica, Wołczenica z Grzybnicą i Świniec. Bezpośrednio do Bałtyku wpadają: Rega, Parsęta z
Radwią, Wieprza z Grabową.
Obszarem o istotnym znaczeniu dla rozwoju turystyki są pojezierza powiązane w większości z terenami leśnymi i licznymi jeziorami. Na obszarze województwa
znajduje się ponad 1.600 jezior o powierzchni powyżej 1ha skupionych głównie na pojezierzach: Drawskim, Wałeckim, Myśliborskim i Wełtyńskim. W południowej
części regionu skoncentrowane są one w powiatach wałeckim, choszczeńskim, myśliborskim, gryfińskim, pyrzyckim i myśliborskim, natomiast w części centralnej i
wschodniej - w powiatach świdwińskim, drawskim, szczecineckim i łobeskim. Łącznie obszary pojezierne zajmują 46 % powierzchni województwa i są podstawą dla
rozwoju turystyki rekreacyjnej, aktywnej, specjalistycznej. Stan ich zagospodarowania turystycznego jest zróżnicowany, jednak ich potencjał pozostaje wciąż
niewykorzystany. Obszar pojezierzy charakteryzuje się malowniczym krajobrazem, gęstą otuliną leśną zróżnicowaniem. Dodatkowo atrakcyjność obszaru wynika z
połączeń poszczególnych akwenów ciekami wodnymi.
Doskonałe warunki naturalne, rozbudowana sieć rzek, bliskie położenie względem aglomeracji berlińskiej predestynują region do rozwoju turystyki wodnej jako
produkt markowego. Województwo zachodniopomorskie ma najlepsze w Polsce warunki do uprawiania turystyki kajakowej i odpowiednie walory do rozwoju
żeglarstwa. W oparciu o ten potencjał funkcjonuje Zachodniopomorski Szlak Żeglarski – siec nowoczesnych Portów i Przystani turystycznych. Naturalny odrzański
szlak komunikacji wodnej oraz największy w Polsce zespół śródlądowych akwenów wodnych (jezioro Dąbie, Dąbie Małe, Zalew Szczeciński, Kamieński)
predestynują tę strefę w szczególności do rozwoju sportów i turystyki wodnej. Większość jezior nadaje się doskonale do zagospodarowania pod kątem turystyki i
rekreacji, ale tylko nieliczne posiadają odpowiednią infrastrukturę do uprawiania sportów wodnych. Do najważniejszych szlaków wodnych atrakcyjnych dla kajakarzy
zalicza się rzeki Drawę (Pojezierze Drawskie), Inę, Regę, Parsętę czy Piławę. Główne centra ruchu turystycznego obszaru pojezierzy to Czaplinek, Drawno,
Szczecinek, Drawsko Pomorskie, Wałcz. Myślibórz, Barlinek, czy Złocieniec. Predestynacje do wykształcenia centrów obsługi turystycznej pojeziernej mają Borne
Sulinowo, Ińsko czy Stare Drawsko.
Zróżnicowanie krajobrazowe regionu, zwłaszcza w obszarze pojezierzy, tworzy duże możliwości rozwoju, związane są związane z turystyką wypoczynkową, odmianami
turystyki specjalistycznej (np. turystyka konna,) oraz popularnymi formami turystyki aktywnej np. turystyką rowerową i pieszą. Na terenie województwa istnieje wiele
szlaków rowerowych o łącznej długości ponad 1300 km. Szlaki te tylko w części tworzą sieć, co zapewnienia turyście ciągłość trasy oraz umożliwia swobodne
przemieszczanie się rowerem po obszarze województwa.
Potencjał kulturowy regionu tworzą walory antropogeniczne, na które składają się wszelkiego rodzaju miejsca i obiekty zabytkowe, muzea dysponujące zbiorami o
szczególnym znaczeniu lub świadczącymi o unikatowej historii i cechach kultury regionu, wydarzenia i imprezy kulturalne, a także tradycje, obyczajowość i folklor
świadczące o żywych korzeniach kultury lokalnej. Rozwój turystki miejskiej i kulturowej w regionie jest silnie związany z miejscowościami wzdłuż tematycznych
szlaków oraz koncentracją historycznych miejscowości istotnych ośrodków turystyki kulturowej wokół osi Szczecin – Stargard Szczeciński, Koszalin – Darłowo,
Kołobrzeg – Kamień Pomorski. Interesujące są również tereny historycznie ukształtowanych wsi, przeważnie zakładanych w średniowieczu. W niektórych wsiach
zachowały się zabudowania wykonane w technice ryglowej, których najliczniejsze zespoły tworzą tzw. „krainę w kratkę”. Obszar pojezierzy posiada silne predestynacje
dla rozwoju turystyki na terenach wiejskich, turystyki kulturowej czy ekoturystyki. Istotną rolę w turystyce wiejskiej stanowią Wsie Turystyczne Pomorza Zachodniego.
Na terenach wiejskich regionu znajduje się kilkadziesiąt rozsianych obiektów i atrakcji mogących bezpośrednio generować ruch turystycznych do danego miejsca
np.: zespół parkowo-pałacowy z ogrodem dendrologicznym w Przelewicach, zabudowania dworsko- folwarczne w gminach Gościno i Rymań, ruiny kościoła oraz
zespół pałacowy w Trzęsaczu, zamki i pałace w Pęzinie, Tucznie, Krągu, Maciejewie, Nosowo, Strzekęcinie, nieliczne zespoły poklasztorne w Kołbaczu i Marianowie,
groby megalityczne w Manowie, Borkowie, Krępcewie, Pomietowie, Dolicach.
Rozmieszczenie zasobów turystycznej bazy noclegowej w województwie zachodniopomorskim jest nierównomierne, a poza pasem wybrzeża region nie posiada
rozwiniętej infrastruktury służącej obsłudze ruch turystycznego. Ten deficyt jest dostrzegalny w szczególności na obszarach wiejskich - województwo dysponuje
stosunkowo niewielką liczbą udostępnianych turystom kwater agroturystycznych - i w pasie pojezierzy, który skupia obecnie ok. 6,7% wszystkich miejsc noclegowych
województwa (przy 85% w pasie nadmorskim).. Najwięcej turystycznych obiektów noclegowych usytuowanych jest w powiatach: kołobrzeskim (141), gryfickim (131) i
kamieńskim (127). Obiekty zlokalizowane w tych trzech powiatach oferowały w 2012r. łącznie 53,1% miejsc noclegowych w województwie, z których ponad połowę
stanowiły miejsca całoroczne. Najmniej obiektów noclegowych występowało w powiecie pyrzyckim (1) i białogardzkim (3).
1
2