Rzepakowe wojny
Transkrypt
Rzepakowe wojny
uprawa 30 RZEPAK OZIMY. Wczesnowiosenna ochrona przed szkodnikami Rzepakowe wojny Już na przedwiośniu rzepak może zostać atakowany przez szkodniki zwłaszcza, jeśli nadal będziemy mieli włoską zimę, a pod koniec lutego temperatury powietrza będą rosnąć i wegetacja ulegnie wznowieniu. podjęcie decyzji o terminie wykonania zabiegu zwalczającego, kiedy zostaną przekroczone progi ekonomicznej szkodliwości występowania określonego szkodnika. Są to takie wartości liczbowe, dla których korzyści z wykonania zabiegu chemicznego są wyższe niż koszt zastosowanej ochrony. Zabiegi ochronne wykonuje się po stwierdzeniu liczebności występowania danego szkodnika powyżej progu szkodliwości. Przy braku żółtych naczyń, pozostaje nam bezpośrednia obserwacja roślin w różnych częściach pola, bystry wzrok i znajomość wyglądu szkodników. Największy z chowaczy Gdy temperatura powietrza przekroczy 5 °C i będzie nadal rosnąć, powinniśmy przystąpić do wystawienia w polu z uprawą rzepaku, żółtych naczyń napełnionych wodą z dodatkiem płynu zmiękczającego napięcie powierzchniowe. To skuteczne narzędzie monitorujące aktywność szkodników pojawiających się na plantacji. Umożliwia ono szacowanie zagrożenia i ułatwia podjęcie decyzji o ich zwalczaniu. Nocne przymrozki Na przedwiośniu, nocą pojawiają się przymrozki. Możemy wtedy użyć wody z dodatkiem zimowego płynu do spryskiwania szyb samochodowych. Sprawi to, że ciecz w kuwetach nie będzie rano zamarznięta, zanim słońce je ogrzeje. Mogłoby to wpłynąć na wyniki obserwacji szkodników. Naczynia te mogą stać początkowo na ziemi, ale w miarę wzrostu roślin powinny być przesuwane w górę, tak aby znajdowały się na granicy górnych pędów. Naczynia te powinny posiadać mały otworek poniżej krawędzi, który zapobiegnie przelaniu się wody wraz z odłowionymi owadami w przypadku większych opadów deszczu. Dwa razy w tygodniu, o tej samej porze Do najczęściej występujących szkodników rzepaku należy chowacz granatek, chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny, słodyszek rzepakowy, a w okresie kwitnienia szkodniki łuszczynowe ‒ chowacz podobnik, pryszczarek kapustnik i mszyca. Obserwacje powinny być prowadzone dwa razy w tygodniu, najlepiej o tej samej porze dnia, w południe, kiedy temperatura i aktywność szkodników jest najwyższa. Bystry wzrok i wygląd szkodnika Pomocne jest też mierzenie temperatury powietrza, które umożliwia określenie przypuszczalnego terminu pojawienia się szkodników. Monitoring ich nalotu ułatwi nam 02/2015 twój doradca ROLNICZY RYNEK Najgroźniejszym szkodnikiem łodygowym w rzepaku ozimym jest na wiosną chowacz brukwiaczek. To największy z chowaczy atakujących rzepak o tej porze roku. Jego wymiary to od 3,2 do 4 mm. Ciało ma koloru szarego, bez plamek. Jego głowa jest zakończona wydłużonym ryjkiem. Nalatuje na plantacje przy wzroście temperatury do 10-12 oC, kiedy temperatura gleby osiągnie około 6oC. Ze złożonych jaj, w pędach, poniżej ich wierzchołków, po 11-20 dniach, wylęgają się biało-żółte i beznogie larwy z ciemniejszą głową, o długości około 7 mm. Wskutek ich żerowania wzrost rośliny zostaje zahamowany, jej łodyga esowato się wygina i pęka. Na uszkodzenie bardziej narażone są odmiany wcześnie wznawiające wegetację. Zabieg wykonujemy najczęściej w marcu, po przekroczeniu progu szkodliwości szkodnika, gdy utrzymują się temperatury powyżej 6 oC, jeszcze przed złożeniem jaj do wnętrza łodyg. W przypadku długiej chłodnej wiosny konieczny może być powtórny zabieg. Czy jest on konieczny, ustalamy dzięki ob- aktualności uprawa 31 Tabela 1. Wybrane progi ekonomicznej szkodliwości owadów żerujących na rzepaku ozimym w okresie wiosennym Owad szkodliwy Chowacz brukwiaczek Chowacz czterozębny Słodyszek rzepakowy Termin obserwacji lub faza fizjologicznego rozwoju wg BBCH marzec BBCH 20-29 marzec i kwiecień BBCH 25-39 kwiecień – zwarty kwiatostan BBCH 50-52 Kwiecień – luźny kwiatostan BBCH 53-59 Próg szkodliwości 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu kolejnych 3 dni lub 2-4 chrząszczy na 25 roślinach 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągi 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach 1 chrząszcz na roślinie 3-5 chrząszczy na roślinie Tabela 2. Wybrane insektycydy do ograniczania chowaczy łodygowych i słodyszka rzepakowego w rzepaku ozimym Nazwa insektycydu chloronikotyle Mospilan 20 SP, Stonkat 20 SP Biscaya 240 OD Etery arylo-propylowe – etofenproks Trebon 30 EC Fosforoorganiczne – chloropiryfos Actipir 480, Isodex 480 EC, Pyrifos 480 EC Cyren 480 EC Dursban Delta 200 CS Dursban 480 EC, Jetban 480 EC, Klon 480 EC, Owadofos Extra 480 EC Pyrinex 250 EC Pyrinex 480 EC, Pyrisimex 480 EC, Rook 480 EC pyretroidy Alfastop 100 EC, Cyper-Fas 100 EC, Fastac 100 EC, Fiesta 100 EC, Jetstak 100 EC, Tak tak 100 EC Fastac Active 050 ME Alfazot 025 EC, Bulldock 025 EC, Pitbull 025 EC,Tekapo 025 EC Cyperkil Max 500 EC, Sorcerer 500 EC Super-Cyper 500 EC Cyperkill Max 500 EC Sherpa 100 EC Decis Mega 50 EW, Delta 50 EW Del Top 050 CS, DeLux 050 CS Patriot 100 EC Rapid 060 CS Karate Zeon 050 CS, Arkan 050 CS Wojownik 050 CS Helm Lambda 100 CS Kaiso 050 CS, Minori 050 CS Nagomi 025 WG Mavrik 240 EW Alstar Pro 100 EW, Ammo Super 100 EW, Fury 100 EW, Minuet 100 EW, Rage 100 EW, Titan 100 EW Fosforoorganiczne + pyretroidy Pyrinex Supreme 262 ZW Nurelle D 550, Troll 550 EC Chloronikotyle + pyretroidy (tiachlopryd + deltametryna) Proteusz 110 OD Dawka preparatu w kg, l/ha Chowacz czterozębny Słodyszek rzepakowy 0,2-0,25 0,2-0,25 0,3 0,08-0,12 0,3 0,2-0,3 0,2-0,3 0,2-0,3 Chowacz brukwiaczek 0,6 0,6 0,65-1,0 1,5 0,65-1,0 1,5 0,65-1,0 1,5 0,6 0,6 0,6 0,75-1,0 0,6-0,8 0,75-1,0 0,6-0,8 0,75-1,0 0,6-0,8 0,1-0,12 0,15-0,3 0,1-0,12 0,1-0,12 0,2-0,3 0,25 0,25 0,05 0,05 0,075 0,08 0,1 0,25-0,3 0,1 0,08-0,1 0,05 0,06-0,08 0,1 0,25-0,3 0,1 0,08-0,1 0,05 0,06-0,08 0,125 0,12 0,12 0,075 0,15 0,3 0,2 0,06 0,15 0,3 0,2 0,06 0,15 0,15-0,3 0,2 0,1 0,1 0,1 1,0-1,25 0,6 0,6 0,6 0,5-0,6 0,5-0,6 0,5-0,6 0,15 02/2015 twój doradca ROLNICZY RYNEK aktualności uprawa serwacjom i monitoringowi nalotu szkodników z wykorzystaniem żółtych naczyń. Chodnik w łodydze Na przełomie marca i kwietnia, na plantacji rzepaku pojawia się chowacz czterozębny. Jego nalot trwa aż do momentu poprzedzającego okres kwitnienia. Chrząszcze są mniejsze, o długości od 2,5 do 3,0 mm, koloru brązowego, łuskowato owłosione, z charakterystyczną białawą plamką za tarczą szyjną, u nasady pokrywy skrzydeł. Chrząszcze po dokonaniu żeru uzupełniającego, składają jaja do wygryzionych jamek w nerwach głównych i ogonkach liściowych. Larwy wylęgają się po 6-11 dniach i przemieszczają się z ogonków liści do łodygi, gdzie drążą chodniki, wygryzając miękisz i zanieczyszczając łodygi odchodami. Wodne niedostatki Osiągają długość do 4-5 mm, są koloru białawego, beznogie, zakrzywione do wewnątrz i bez odnóży, o żółto-brązowej głowie. Rośliny nie mają zewnętrznych spękań, nie widać też porażonych łodyg (jak przy chowaczu brukwiaczku). Objawy żeru są widoczne dopiero po wzdłużnym rozcięciu łodyg. W przypadku silnych wiatrów są bardziej narażone na złamania i wylegnięcie. Również na stanowiskach skłonnych do suszy, podczas braku opadów, rośliny bardziej cierpią na niedostatek wody zwłaszcza, gdy porażenie szkodnikiem nastąpi wcześnie. Zwalczać musimy owady dorosłe, przed złożeniem jaj do roślin, gdy ich liczebność przekroczy ekonomiczny próg szkodliwości, wyszczególniony w tabeli nr 1. Niewielki jak słodyszek Prawie równolegle z chowaczem czterozębnym, na plantacje rzepaku nalatuje słodyszek rzepakowy. Jest to niewielki, czarny chrząszcz o wielkości 2,5 mm z metalicznym granatowo-zielonym połyskiem, . Nalot na plantację rzepaku z roślin żywicielskich (np. wierzba czy podbiał) następuje, gdy temperatu- 32 32 ra wynosi około 15 oC. Szczególnie szkodliwy jest, kiedy rośliny znajdują się w fazie zwartego pąka i po ich nalocie nastąpi okres dłuższego ochłodzenia. Szkodniki żywiące się pyłkiem uszkadzają wtedy większą liczbę małych pąków. Mniej uszkodzeń, mniej pyłku Okres ciepłej pogody i szybkie przejście roślin do fazy pąka luźnego, znacznie zmniejsza stopień uszkodzenia plantacji rzepaku, ale odbiera pyłek pszczołom. Nalot słodyszka trwa od kilku do kilkunastu tygodni, nawet wówczas gdy rzepak kwitnie, jednak w tej fazie jego szkodliwość maleje. W Polsce słodyszek zwalczany jest od ponad 30 lat, najczęściej z użyciem insektycydów z grupy pyretroidów, na które lokalnie wykształcił odporność. Tam, gdzie się obserwujemy ich skuteczne działanie i nie wystąpiło zjawisko odporności, insektycydy z grupy pyretroidów mogą być nadal stosowane. Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu zaleca do pierwszego zabiegu na słodyszka rzepakowego, w przypadku silnego ataku (powyżej 10 osobników na roślinę), zastosowanie insektycydu zawierającego chloropiryfos np. Pyrinex 480 EC (pod warunkiem braku kwitnących chwastów w łanie). Preparaty oparte na chloropiryfosie nie powinny być stosowane w okresie bezpośrednio poprzedzającym kwitnienie oraz w czasie kwitnienia rzepaku. Środki te mają zwalczają także jaja szkodników rzepaku oraz larwy rozwijające się wewnątrz roślin. Działają one najbardziej efektywnie w zakresie temperatur od 15 do 25 oC, dlatego nie powinny być stosowane do wczesnych zabiegów ochronnych w rzepaku, gdy ryzyko spadku temperatury poniżej efektywnego zakresu temperatur jest duże. Raz w sezonie Preparaty zawierające chloropiryfos mogą być stosowane tylko raz w se- 02/2015 twój doradca ROLNICZY RYNEK zonie wegetacyjnym i dlatego lepiej jest je zastosować później, gdy jest dostatecznie ciepło. W okresie bezpośrednio poprzedzającym kwitnienie rzepaku, ze względu na konieczność ochrony pożytecznych owadów zapylających, zastosujmy preparaty zawierające acetamipryd obecny w preparacie Mospilan lub tau-fluvalinat znajdujący się w preparacie Mavrik 240 EW, które nie stanowią zagrożenia dla pszczół. Ma to najczęściej miejsce przy ograniczaniu szkodników łuszczynowych, bowiem szkodliwość słodyszka rzepakowego podczas kwitnienia rzepaku ustaje. Słodyszek i szkodniki łuszczynowe Preparaty stosowane na słodyszka rzepakowego zwalczają również chowacza czterozębnego, gdy występuje on na plantacji. Wykaz większości insektycydów do wiosennego ograniczania szkodników w rzepaku podajemy w tabeli nr 2. W tym sezonie wegetacyjnym dostępny będzie niedawno zarejestrowany preparat Biscaya 240 OD, zawierający tiachlopryd, substancję czynną z grupy chloronikotyli, w formulacji olejowej, który może być wykorzystany w ochronie przed słodyszkiem rzepakowym i szkodnikami łuszczynowymi. Insektycydy w ochronie rzepaków powinny być stosowane przemiennie, z użyciem substancji aktywnych o odmiennych mechanizmach działania, tak aby nie doprowadzić do powstania odporności na stosowane preparaty, z zachowaniem szczególnej ostrożności, aby nie wyrządzić szkody pożytecznym owadom zasiedlającym chronione plantacje. Ochrona roślin rzepaku przed szkodnikami jest jedną z metod ograniczania chorób grzybowych, bowiem zdrowe i nieuszkodzone rośliny mają znacznie większą odporność na infekcje. Ograniczanie szkodników rzepaku jest więc dobrą profilaktyką w ograniczaniu chorób grzybowych. Marian Karasek DODR we Wrocławiu uprawa 33 Szacunkowa kalkulacja kosztów uprawy 1 ha rzepaku ozimego w 2014 r. 1 2 3 4 klasa bonitacyjna ‒ IIIa IVa przyjęta średnia cena skupu notowanie z 15.10.2014 - informacje własne DODR ŚOR dopuszczone do obrotu na terenie Polski sprzęt do uprawy własny Wyszczególnienie Lp. A zł. Wartość produktu dt 3 Ilość Plon dt/ha 35,00 Kwota - złotych 5 599,33 136,26 35,00 zł/ha 4 769,03 830,30 Materiał siewny z zakupu 2 Cena zł. Wartość produkcji Dopłata bezpośrednia JPO 1 Jedn. miary 164,29 kg 46,94 3,50 164,29 1 826,04 Nawożenie mineralne: Polifoska 6:20:30 dt 184,40 4 737,60 sulfan 24% dt 130,00 4 520,00 saletra amonowa 34 % dt 142,11 4 568,44 1 080,24 Ochrona roślin: Butisan STAR MAX 500 SE l 112,60 2,5 281,50 Fusilade Forte 150 EC l 132,08 2 264,16 Caryx 240 SL l 130,70 1,5 196,05 Proteus 110 OD l 115,01 0,6 69,01 Ammo Super 100 EW l 135,48 0,1 13,55 Dursban 480 EC l 52,45 0,6 31,47 Mavrik 240 EW l 196,00 0,2 39,20 Pictor 400 SC l 370,62 0,5 185,31 B Koszty bezpośrednie zł 3 070,57 C Nadwyżka bezpośrednia (A-B) zł 2 528,76 1 Usługi: kombajnowanie 2 3 350,00 zł/ha 350,00 1 Inne: 350,00 500,76 paliwo zł 5,20 90 468,00 oleje i smary 7% kosztu paliwa zł 32,76 pozostałe koszty pośrednie bez amortyzacji maszyn i urządzeń i KCZ zł 449,05 D Pozostałew koszty pośrednie zł 1 299,81 E Ogółem koszty na 1 ha zł 4 370,38 F Dochód z działalności z dopłatami zł 1 228,95 G Dochód z działalności bez dopłat zł 398,65 H Koszty produkcji 1 dt (bez wyceny pracy własnej) zł 124,87 * każde gospodarstwo płaci podatek rolny, który w 2014 roku wynosi 173,20 zł od 1 ha przeliczenioweg gruntów gospodarstw rolnych ** istnieje obowiązek ubezpieczenia 50% upraw *** planowana stawka jednolitej dopłaty obszarowej za 2014 rok **** dochód będzie wyższy o 81,70 zł, jeżeli rolnik skorzysta ze zwrotu podatku akcyzowego na paliwo rolnicze 02/2015 twój doradca ROLNICZY RYNEK