podstawowe pojęcia ekonomiczne

Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 1 z 21
PODSTAWOWE POJ CIA EKONOMICZNE
Projekt edukacyjny Narodowego Banku Polskiego
oraz Fundacji Nauka i Wiedza,
realizowany przy wsparciu NBPortal.pl (www.nbportal.pl) oraz Gazety Szkolnej
Spis tre ci:
Wprowadzenie
Scenariusze lekcji
Regulamin konkursu
str. 2
str. 4
str. 17
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 2 z 21
WPROWADZENIE
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 3 z 21
Ekonomia nie jest tajemn wiedz dost pn nielicznym. Ekonomia to wiedza u yteczna w yciu
ka dego człowieka, biednego i bogatego, młodego i starszego, bezrobotnego i pracuj cego. Ka dego
dnia podejmujemy rozmaite decyzje, które maj w naszym yciu okre lony skutek ekonomiczny,
bli szy lub dalszy.
Elementy ekonomii s wprowadzane ju w gimnazjum, zwykle na lekcjach wiedzy o społecze stwie i
godzinie wychowawczej. W szkołach ponadgimnazjalnych wykładany jest przedmiot podstawy
przedsi biorczo ci. Trzeba pami ta , e edukacja szkolna - wcze niej czy pó niej - przynosi
okre lony skutek ekonomiczny. Od tego, jak wiele zdobyli my wiedzy i umiej tno ci, zale y nasz
sukces na rynku pracy. Wiemy, jak zało y własn firm , jak konkurowa na europejskim rynku,
efektywnie inwestowa własne oszcz dno ci itp.
Poniewa w szkolnej siatce zaj nie przewidziano na podstawy przedsi biorczo ci zbyt wielu godzin,
a wielu uczniów ma problemy z „przebiciem si ” przez hermetyczn ekonomiczn terminologi ,
istnieje cz sto potrzeba wzbogacania lekcji niebanalnymi pomocami edukacyjnymi, które nie tylko
umo liwi zrozumienie jakiego zjawiska, ale przede wszystkim bior cych udział w zaj ciach
problemem zainteresuj .
Dlatego te mamy przyjemno
poleci Pa stwu płyt :
PODSTAWOWE POJ CIA EKONOMICZNE
ZAWARTO
PŁYTY
Na płycie znajduje si dwana cie krótkich (po 5-8 minut) animowanych d wi kowych filmów.
Siedem pierwszych obja nia kilka kluczowych terminów ekonomicznych:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Pi
Marketing.
Inflacja.
Prawo popytu i poda y.
Konkurencja.
Bezrobocie.
Bud et pa stwa.
Prywatyzacja.
kolejnych wprowadza w problematyk wspólnej europejskiej waluty:
8.
9.
10.
11.
12.
TRE
Dlaczego warto wprowadzi euro.
Kryteria przyj cia do strefy euro.
Jak b dzie wygl dało wprowadzenie euro.
Wprowadzenie euro a ceny.
Banknoty i monety euro.
FILMÓW
Skomplikowane ekonomiczne zjawiska stan si zrozumiałe dla ka dego, gdy zostały one
zaprezentowane w formie przykładowych zwi złych anegdotycznych historii. Akcja toczy si w
fikcyjnym groteskowym europejskim kraju, którego mieszka cy u ywaj waluty zwanej mo kami. W
ka dym odcinku pojawiaj si te same charakterystyczne postaci:
–
niewiele rozumiej cy ze współczesnego wiata, ale ch tnie wprowadzaj cy nowalijki
król
–
fachowy, ale zahukany przez monarch minister finansów
–
daj cy wci pieni dzy dla swojego resortu minister obrony
–
posiadaj cy własne przedsi biorstwo i próbuj cy wci zarabia pieni dze wynalazca
–
reprezentuj cy ró ne zawody i buntuj cy si w momentach kryzysu mieszka cy
Najwa niejszym bohaterem okazuje si jednak, pojawiaj cy si w charakterze m a
opatrzno ciowego, elegancki Eugeniusz Loci, który nie tylko radzi wszystkim wokół, jak racjonalnie
za egnywa indywidualne lub ogólnopa stwowe problemy ekonomiczne, ale te przy okazji wyja nia
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 4 z 21
mechanizmy funkcjonowania nowoczesnej gospodarki (kiedy na przykład zdumiony wynalazca nie
mo e sprzeda ani jednego koła, bo ludzie w ci gu lat zacofania przyzwyczaili si instalowa w
powozach... kwadraty, prezentuje mu sposoby fachowego marketingu; kiedy król dla zaspokojenia
pa stwowych potrzeb nakazuje ministrowi finansów dodrukowa troch pieni dzy, a potem dziwi si ,
e we wszystkich sklepach rosn ceny, Loci obja nia mechanizm zjawiska zwanego inflacj ).
GRAFIKA I D WI K
Opracowanie graficzne ma trafi do odbiorcy młodzie owego, dlatego przypomina komiksy w stylu
„Tytusa, Romka i A`Tomka” czy te maj c wielu fanów estetyk kreskówek stacji MTV.
Poszczególne postaci i sytuacje zostały tak zaprojektowane, aby przykuwały uwag i zapadały w
pami (na przykład wynalazca przypomina karykatur Einsteina, a minister obrony to mieszna figura
jakby ywcem wzi ta z pacyfistycznych gazetek).
Techniczna jako cało ci jest bardzo wysoka, co umo liwia odtwarzanie nie tylko na ekranie
telewizora lub monitorze komputera, ale te powi kszanie obrazu za pomoc rzutnika
multimedialnego.
Postaci mówi oczywi cie po polsku, ale opcjonalnie mo na wy wietli równie napisy po angielsku,
co mo e okaza si szczególnie po yteczn pomoc przy nauczaniu tzw. Business English, która to
wiedza okazuje si bardzo przydatna na współczesnym rynku pracy.
PROPOZYCJE ZASTOSOWANIA W SZKOLE
Je li czas pozwoli, mo na oczywi cie zaprezentowa uczniom wszystkie 12 filmów naraz, gdy cało
została tak pomy lana, aby zaprezentowa przyci gaj c uwag histori kraju, który cho cz sto
przez nierozumne decyzje władzy lub niezaradno obywateli znajduje si w kłopotach, to jednak
zawsze dzi ki zastosowanym w por racjonalnym posuni ciom gospodarczym zawraca z lepej uliczki
i mo e rozwija si dalej.
Po pokazie cało ci mo na zorganizowa zaj cia poł czone z dyskusj na temat ekonomicznej polityki
pa stw, wskazuj c, e mnóstwo kryzysów nie ma swoich przyczyn w nieszcz liwych zrz dzeniach
losu, lecz powodowana jest wył cznie przez zł wol lub bezmy lno człowieka i dlatego m dre
społecze stwa mog nauczy si tego typu rafy omija .
Mamy nadziej , e filmy nie tylko przeka młodzie y rzeteln nowoczesn wiedz , ale mog
odegra te wa n rol wychowawcz , zach caj c do aktywnego i kreatywnego stosunku do
własnego losu (na przykład w filmie pi tym Eugeniusz Loci tłumaczy bezrobotnym, e by odmieni
swój los, wystarczy przekwalifikowa si albo próbowa rozkr ci własny interes; w filmie czwartym
wynalazca konkuruje z innym sprzedawc o wzgl dy klientów, wprowadzaj c coraz nowocze niejsze
rozwi zania techniczne).
Wszystkie filmy z płyty mo na te oczywi cie prezentowa uczniom oddzielnie i w dowolnej kolejno ci
w zale no ci od tematu lekcji (dla przykładu film drugi mo e by pomoc przy realizacji 16. punktu
tre ci nauczania podstawy programowej (Inflacja), film pi ty punktu 18. (Rynek pracy i bezrobocie),
film szósty punktu 17. (Bud et pa stwa).
Oczywi cie kreskówka powinna by tylko wst pem do dalszej pracy na lekcji. Cał scenk nale y
pó niej z uczniami dokładnie przeanalizowa , powi za j z polskimi realiami, poszuka jakich
dodatkowych własnych propozycji rozwi zania problemów, z którymi borykały si postaci itp.
Interesuj ce i emocjonuj ce dla uczestników zaj mo e te by prezentowanie filmu po kawałku (a
konkretnie zatrzymywanie go w momencie, gdy bohaterowie staj wobec kłopotu) i proszenie uczniów,
by co postaciom kreskówki doradzili, a nast pnie porównanie tych propozycji z pomysłami pana
Lociego.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 5 z 21
SCENARIUSZE LEKCJI
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 6 z 21
TEMAT LEKCJI: Co to jest marketing?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – uczniowie ucz si definicji marketingu, zapoznaj si ze zło ono ci działa
marketingowych,
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, analiza materiału filmowego, praca z zeszytem,
dyskusja, konkurs.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Lekcj proponujemy rozpocz od projekcji filmu.
2. Po projekcji nauczyciel powinien w kilku pytaniach przygotowa uczniów do analizy
filmu. Uczniowie powinni rozpozna temat filmu, samodzielnie zbudowa ogóln
definicj marketingu, poprawnie wskaza działania wynalazcy, które mo na nazwa
marketingow .
3. Kolejnym etapem lekcji powinna by analiza filmu. Nauczyciel raz jeszcze wy wietla
film. Po ka dej znacz cej cz ci fabuły zatrzymuj c projekcj i analizuj c z uczniami
dany fragment. Skupi nale y si szczególnie nad przyczynami pocz tkowego
niepowodzenia Wynalazcy, nad definicj marketingu ze szczególnym uwzgl dnieniem
etapów działa marketingowych (badanie rynku, ustalanie grup docelowych, działa
informacyjnych, reklamowych i promocyjnych a tak e okre lanie grup docelowych).
Podda analizie trzeba działania jakie podj ł Wynalazca, aby skutecznie poinformowa
konsumentów o swoim wynalazku. Uczniowie w zeszytach zapisuj kolejne wnioski z
analizy.
4. Analiza powinna by wprowadzeniem do dyskusji. Przedyskutowa nale y przede
wszystkim to, czy marketing jest zawsze niezb dny na rynku, czy te mo na si bez
niego oby . Sytuacja filmowa pokazuje, e nawet tak znakomity produkt jak koło, mo e
nie zosta przez klientów zaakceptowany. Mo na pokusi si o ustalenie przyczyn
takiego stanu rzeczy. Dyskusja mo e dotyczy tak e kwestii konkurencji na ryku i walki
pomi dzy produktami. Czasami lepiej promowany gorszy produkt mo e wyprze z rynku
lepszy. Czy to oznacza, e marketing jest narz dziem manipulacji konsumentami.
5. Na ko cu lekcji nauczyciel powinien wymy li z uczniami list kilku nowych produktów
lub te stworzy hipotetyczn sytuacj rynkow np.: powstaje na osiedlu nowy sklep i
ogłosi konkurs na prac domow , której celem b dzie zaplanowanie działa
marketingowych maj cych na celu wypromowanie produktu czy sklepu. Praca powinna
uwzgl dnia wszystkie wymienione w filmie etapy działa marketingowych (zbadanie
rynku, ustalenie grup docelowych, okre lenie potrzeb dystrybucyjnych oraz
zaplanowanie działa informacyjnych, reklamowych i promocyjnych). Uczniowie mog
tak e przygotowa taki plan działa marketingowych dla swojego przyszłego
przedsi biorstwa.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 7 z 21
TEMAT LEKCJI: Inflacja czyli kto po era nasze pieni dze?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – nauczenie si definicji inflacji, jej przyczyn i skutków a tak e definicji
hiperinflacji i pustego pieni dza
b) poznawcze – zdobycie umiej tno ci rozpoznawania takich działa w sferze gospodarczej,
które mog prowadzi do inflacji
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, wykład lub dialog z uczniami, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Lekcj proponujemy rozpocz od projekcji filmu.
2. Nauczyciel po projekcji mo e w formie wykładu lub dialogu z uczniami przeanalizowa tre
filmu. Istotne jest aby uczniowie zrozumieli czym jest inflacja, potrafili samodzielnie poda jej
definicj oraz okre li przyczyny inflacji. Proponujemy, aby nauczyciel z uczniami w
powtórnej projekcji fragmentów filmu zanalizował sytuacj ukazan w filmie. Fabuła filmu
ukazuje jedn z mo liwych sytuacji prowadz cych do inflacji. Nale y tak e wyja ni poj cia
takie jak: hiperinflacja czy pusty pieni dz. Trzeba pokaza wyja ni mechanizm bł dnego
koła: dodruk pieni dza i jego efekt – wzrost cen, ponowny dodruk pieni dza spowodowany
niezadowoleniem obywateli i kolejny wzrost inflacji.
3. Analiza powinna prowadzi do dyskusji nad zjawiskiem inflacji. Nale y zwróci uwag
przede wszystkim na praktyczny aspekt inflacji, na to, czym skutkuje inflacja dla obywateli,
co dzieje si w pa stwie, w którym ro nie inflacja. Wa ne jest to, aby zaakcentowa , e
pieni dz tak e ma warto , swoj sił nabywcz , która maleje, je li jego ilo na rynku
zostanie bez kontroli powi kszona. Nauczyciel powinien podawa przykłady historyczne,
kiedy hiperinflacja stawała si narodowym problemem.
4. Uczniowie powinni przede wszystkim zapisa w zeszytach definicje poj inflacji i
hiperinflacji a tak e wnioski, które płyn z analizy filmu.
5. Praca domowa: Korzystaj c z internetu lub innych ródeł informacji przygotuj informacj ,
notatk na temat sposobów walki z inflacj .
6. Praca domowa ma uczniów przygotowa do lekcji po wi conej sposobom walki z inflacj .
Lekcja ta powinna podsumowa temat inflacji tak, aby ucze był w stanie precyzyjnie
zdefiniowa zjawisko inflacji, poda jego przyczyny, skutki, a tak e sposoby walki z tym
zjawiskiem. Ucze w domu przygotowuje w oparciu o dowolne ródła krótkie opracowanie
na temat sposobów walki z inflacj .
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 8 z 21
TEMAT LEKCJI: „Na czym polega i czemu słu y mechanizm konkurencji w gospodarce
rynkowej?”
CELE LEKCJI:
a)
dydaktyczne – nauczenie ucznia definicji poj : konkurencja, nieuczciwa konkurencja,
modernizacja, dumping
b)
poznawcze - zdobywanie przez ucznia (jako potencjalnego przyszłego przedsi biorcy
lub cho by pracownika konkuruj cego z innymi na rynku pracy) umiej tno ci
znajdywania optymalnych rozwi za w celu przekonania do siebie klienta lub
pracodawcy
c)
wychowawcze – przekonywanie ucznia do przyjmowania wobec rzeczywisto ci
postawy aktywnej i kreatywnej i do dostrzegania elementów pozytywnych w chwilowych
kłopotach (mobilizacja do samodoskonalenia)
CZAS ZAJ : 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, praca z komputerem, pogadanka, dyskusja, praca z zeszytem.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem, komputer podł czony do
Internetu.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
:
Przypomnienie przez uczniów (na podstawie wcze niej obejrzanych odcinków filmu
„Podstawowe poj cia ekonomiczne”) sytuacji fabularnej (fikcyjne pa stewko, w którym
Wynalazca robi złote interesy, sprzedaj c wymy lone przez siebie koła). Je li jest to
pierwsze spotkanie z w/w cyklem filmu, wprowadzenia w sytuacj dokonuje nauczyciel
w formie króciutkiego wykładu.
Prezentacja pocz tkowego fragmentu filmu (Wynalazca udziela wywiadu, w którym
zwierza si dziennikarce, e jest jedynym producentem kół, których nie zamierza
zmienia , gdy s doskonałe).
Po zatrzymaniu filmu polecenie uczniom, aby zastanowili si nad nast puj cymi
kwestiami: Jaki bł d popełnia wynalazca? Czym mu to grozi? (w zale no ci od woli
nauczyciela uczestnicy zaj mog odpowiada na pytania indywidualnie w zeszytach
lub publicznie przed klas ).
Prezentacja dalszej cz ci filmu (Wynalazcy wyrasta pod bokiem przedsi biorczy
konkurent, odbieraj cy mu klientów dzi ki wynalezieniu kół z bie nikowanymi
oponami).
Po zatrzymaniu filmu sprawdzenie, którym uczniom udało si trafnie przewidzie
konsekwencje unikania w przedsi biorstwie działa modernizacyjnych. Jest to
moment, aby uczestnicy zaj zapisali sobie w zeszytach definicje poj : konkurencja i
modernizacja (najlepiej najpierw własnymi słowami, a potem weryfikuj c to z pomoc
Internetu).
Polecenie uczniom, by spróbowali sformułowa jakie rady dla Wynalazcy, któremu
grozi bankructwo (znów w zale no ci od wyboru nauczyciela pisemnie lub ustnie).
Prezentacja ostatniego fragmentu filmu (Wynalazca za namow Eugeniusza Lociego
odzyskuje klientów, proponuj c sprzeda podwozia zaopatrzonego w resory).
Po filmie sprawdzenie, którzy uczniowie sformułowali najbardziej kompetentne rady
dla Wynalazcy. Wskazane jest, aby wykroczy poza propozycje sformułowane w
zako czeniu kreskówki - tzn. konkurowanie tylko przez wy cig technologiczny. Warto
zauwa y , e zamiast unowocze nia towar, mo na po prostu obni a ceny (przy
okazji jest to dobra pora, aby wprowadzi definicj poj cia dumping). Je li w
nieodległej przeszło ci odbyła si w danej klasie lekcja z prezentacj pierwszego
odcinka filmu (po wi cona Marketingowi) uczestnicy zaj , korzystaj c z własnych
notatek, powinni zaproponowa Wynalazcy, by lepiej zareklamował swój projekt lub
zaproponował klientom jakiego rodzaju sprzeda promocyjn .
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 9 z 21
9.
10.
Przeprowadzenie z uczniami krótkiej dyskusji na temat: „Co okre liliby my jako
nieuczciw konkurencj i w jakim zakresie takie praktyki powinny by ograniczone
przez prawo?”
Zadanie do domu pracy (na pi mie albo w formie ustnej prezentacji) na temat: „Jakie
obszary działalno ci gospodarczej w Polsce wył czone s z gry konkurencyjnej
poprzez obj cie ich pa stwowym monopolem? Wyra i uzasadnij swój s d na temat
potrzeby funkcjonowania tych monopoli”.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 10 z 21
TEMAT LEKCJI: Tajemnica prawa popytu i poda y.
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – przyswojenie przez ucznia prawa popytu i poda y
b) poznawcze- ucze dostrzega działanie prawa popytu i poda y na co dzie . Rozumie relacje
popytu, poda y i ceny.
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, wykład.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Lekcj proponujemy rozpocz od prezentacji filmu.
2. Po projekcji nauczyciel pyta uczniów o tre filmu. Wspólnie analizuj przedstawion w
fabule filmu sytuacj : Wynalazca produkuje koła. Popyt na koła jest wi kszy, ni ich
produkcja. Nie wszyscy ch tni mog je kupi . Dlatego klienci s skłonni zapłaci za koła
wi cej. Popyt przewy sza poda . Wynalazca za namow Lociego zwi ksza produkcj .
Jednak zamiast jednego warsztatu buduje trzy. Wtedy na rynku pojawia si wi cej kół, ni
klienci chc kupi . Poda przewy sza popyt. Dlatego, aby zwi kszy sprzeda , Wynalazca
musi obni y ceny. Kiedy Wynalazca zmniejsza produkcj , poda dorównuje popytowi i
ceny si stabilizuj .
3. Prawo popytu i poda y jest bardzo ciekawym, wa nym, ale i do trudnym zagadnieniem.
Nauczyciel po analizie filmu mo e w formie wykładu raz jeszcze omówi zagadnienie.
Mo na to zrobi ciekawie pokazuj c przykłady. Przykładów mo na szuka praktycznie
wsz dzie. Nale y uczniom pokaza sytuacje prezentuj ce prawo popytu i poda y inne ni w
filmie. S takie towary, których poda nie mo e wzrosn bardzo szybko. Kiedy pojawia si
wi kszy popyt, musza wzrosn ceny. Znakomicie ilustruj to ceny np. notowania na
giełdach towarowych, ceny mieszka , czy handel artykułami ywno ciowymi (kiedy mamy
urodzaj, wi ksza poda towaru i niezmieniony popyt powoduj spadek cen. Odwrotnie
dzieje si w przypadku nieurodzaju.)
4. Praca domowa: Korzystaj c z dowolnych ródeł uczniowie przygotowuj analiz sytuacj
rynkow dowolnego towaru. Maj za zadanie ukaza sytuacj , w której z jakich powodów
ro nie lub maleje poda albo popyt i przedstawi zmian cen towaru. Sytuacj tak mo e
by na przykład wzrost zapotrzebowania na rop naftow z powodu wakacyjnych wyjazdów
w USA i Europie w miesi cach letnich i wzrost cen ropy na rynkach wiatowych.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 11 z 21
TEMAT LEKCJI: Szukam pracy – bezrobocie i bezrobotni.
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – ucze uczy si definicji poj : bezrobocie (i jego odmian). Uczy si tak e
rozpoznawa jego przyczyny.
b) poznawcze – poznaje zasady aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. Przekonuje si , e to,
czy b dzie w przyszło ci bez pracy w znacznym stopniu zale y od niego samego.
c) wychowawcze – przekonywanie do przyj cia postawy aktywnej
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, analiza filmu, wykład podsumowuj cy, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Nauczyciel wy wietla uczniom film.
2. Po projekcji proponujemy powtórne obejrzenie filmu fragment po fragmencie i dokładn
analiz przedstawionych sytuacji. W analizie powinno si zwróci uwag na poj cie
bezrobocia i omówi jego odmiany: bezrobocie sezonowe, koniunkturalne, strukturalne i
utajone. W toku dalszej analizy powinno si zwróci uwag na fakt, e bezrobocie w
gospodarce rynkowej jest zjawiskiem naturalnym. Bezrobocie staje si problemem, gdy jest
zbyt wielkie. Nale y równie zwróci uwag uczniów na to, kiedy w gospodarce bezrobocie
ro nie, a kiedy maleje.
3. Zjawisko bezrobocia wydaje si oczywiste, ale ró ne jego aspekty ju tak oczywiste nie s .
Po analizie filmu nauczyciel powinien podsumowa dotychczasowy tok zaj w trakcie
którego uczniowie sporz dzaj notatki w zeszytach.
4. Ostatnia cz
lekcji powinna zosta przeznaczona na dyskusj . Uczniowie powinni w jej
trakcie rozmawia o radach, jakich bezrobotnym udzielał Loci. Wielu bezrobotnych mogło
zwi kszy swoje szanse na znalezienie pracy, jednak powinni podj wysiłek dokształcenia
si , przekwalifikowania, czy zmiany miejsca zamieszkania. Dyskusja powinna prowadzi do
wniosku, e aby unikn bezrobocia, nale y stara si o to, aby zdoby takie wykształcenie
i umiej tno ci, które zwi ksz szanse na zatrudnienie, na dobrze płatn , ciekaw i stabiln
prac .
5. Praca domowa: Wykorzystuj c ogłoszenia o pracy z codziennych gazet lub z serwisów
internetowych uczniowie w domu przygotowuj list najbardziej poszukiwanych
specjalno ci, zawodów i umiej tno ci na rynku.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 12 z 21
TEMAT LEKCJI: Wpływy i wydatki czyli bud et pa stwa.
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – nauczenie si definicji poj : bud et pa stwa, bud et zrównowa ony, dziura
bud etowa, bud et deficytowy. Przyswojenie zasad tworzenia bud etu: wpływy i wydatki.
b) wychowawcze – przekonywanie o ryzyku ycia na kredyt
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, wykład z dyskusj , praca w grupach,.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Projekcja filmu.
2. Po projekcji filmu proponujemy analiz filmu dokonywana przez nauczyciela, który na
wst pie nakazuje uczniom sporz dzanie w zeszytach notatek z lekcji. Nauczyciel
wyja nia zagadnienia ukazane w filmie i pyta uczniów o sens wyja nionych w filmie
poj . Uczniowie powinni poprawnie definiowa poj cie bud etu, rozumie ró nice i
podobie stwa bud etu pa stwa i innych bud etów (domowych, bud etów
przedsi biorstw). Nauczyciel powinien prowadzi wykład tak, aby uczniowie
poprawnie rozró niali bud et zrównowa ony, od nadwy ki bud etowej i deficytu
bud etowego (dziury bud etowej). Dyskutowa mo na przede wszystkim nad
skutkami jakie rodz ka dy z wymienionych rodzajów bud etów.
3. Osobn cz
wykładu nale y po wi ci bud etowi deficytowemu, kiedy wydatki s
wi ksze ni wpływy. Nale y wyja ni , e deficyt bud etowy trzeba pokry po yczaj c
pieni dze, które trzeba b dzie spłaci z odsetkami. Nale y zastanowi si nad
konsekwencjami takiego bud etu.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy. Na tablicy zapisuje jak kwot w złotówkach.
Nast pnie wypisuje ok. dziesi ciu typów wydatków. Uczniowie maj za zadanie
sporz dzi bud ety pa stwa. Pierwsza grupa ma przygotowa bud et zrównowa ony,
druga bud et z nadwy k , a trzecia deficytowy. Po uko czeniu pracy w grupach ich
przedstawiciele na tablicy w formie tabelki zapisuj wyniki swoich prac. Po
zestawieniu mamy tabel z trzema rodzajami bud etu i ich podsumowaniem:
zerowym, ujemnym i dodatnim. Jest to znakomity materiał do analizy. Mo na
dostrzec, e bud et deficytowy skutkuje tym, e w nast pnym roku sporz dzenie
bud etu b dzie jeszcze trudniejsze.
5. Praca domowa: Uczniowie w zeszytach zapisuj definicje: bud etu, dziury
bud etowej, bud etu zrównowa onego i nadwy ki bud etowej.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 13 z 21
TEMAT LEKCJI: Prywatne czy pa stwowe? Co to jest prywatyzacja?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – rozumienie poj cia: prywatyzacja
b) wychowawcze – przekonywanie ucznia, e własno
nic złego
CZAS ZAJ
prywatna jest naturalna i nie ma w niej
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, dyskusja, wykład.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Uczniowie pytani przez nauczyciela odpowiadaj na pytania o skojarzenia z
prywatyzacj . Z czym kojarz im si : prywatyzacja, prywaciarz, firma pa stwowa,
firma prywatna itp.
2. Projekcja filmu.
3. Po projekcji filmu uczniowie porównuj swoje skojarzenia z wnioskami płyn cymi z
filmu. Nauczyciel wskazuje na ró nice.
4. Powtórna projekcja fragmentów filmu. Podczas niej uczniowie zapisuj w zeszytach
definicj prywatyzacji.
5. Nauczyciel w formie krótkiego wykładu wyja nia poj cie prywatyzacji, mówi o jej
rodzajach i sposobach prywatyzowania przedsi biorstw pa stwowych. Uczniowie w
zeszytach notuj tre wykładu nauczyciela.
6. Pozostała cz
lekcji powinna zosta po wi cona dyskusji na temat prywatyzacji.
Mo na rozmawia o tym, czy poj cie „prywaciarz” ma sens negatywny. Czy powinno
taki mie i jakie s przyczyny takiego wła nie rozumienia słowa „prywaciarz”, które
jest spu cizn po propagandzie PRL-u. Nale y podyskutowa z uczniami nad tym,
dlaczego przedsi biorstwa prywatne s z reguły bardzie efektywne od pa stwowych.
Mo na te zastanowi si nad tym, czy wszystkie działy gospodarki mog i czy
powinny by sprywatyzowane. Jest to te dobry temat na pisemna prac domow .
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 14 z 21
TEMAT LEKCJI: „Jak nie da si oszuka fałszerzom? Analizujemy wygl d banknotów euro”.
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – zapoznanie uczniów z genez i wygl dem banknotów euro.
b) poznawcze – ucze zdobywa umiej tno rozpoznania fałszywych banknotów euro
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, konkurs, wykład, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
1.
2.
3.
4.
5.
:
Zaprezentowanie przez nauczyciela w formie krótkiego wykładu historii powstania
banknotów (wygranie w 1996 roku otwartego konkursu przez Roberta Kalin z
Narodowego Banku Austrii).
Odtworzenie filmu po wi conego banknotom.
Nauczyciel pyta uczniów o tre ci zapami tane z filmu. (na przykład: Jakie s nominały
banknotów euro? Jakie elementy architektoniczne narysowano na banknotach i co to
mo e symbolizowa ? Czym ró ni si banknoty prawdziwe od fałszywych?).
Kolejna cz
lekcji mo e zosta po wi cona pytaniom (oczywi cie dotycz cych
banknotów euro), na które nie było odpowiedzi w filmie (na przykład: Czyje podpisy i w
którym miejscu widniej na banknotach? Dlaczego wyraz euro zapisano zarówno
alfabetem łaci skim jak i greckim?).
Praca domowa: znale w internecie odpowiedzi na sformułowane w poprzednim
punkcie pytania?
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 15 z 21
TEMAT LEKCJI: Kryteria przyj cia do strefy EURO.
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – zapoznanie uczniów z kryteriami przyj cia do strefy euro.
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, praca w indywidualna, wykład, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
1.
Nauczyciel w formie krótkiego wprowadzenia przypomina uczniom kwesti
wprowadzania euro w krajach Unii. Przypomina równie , e zapewne w niedługim
czasie taka operacja b dzie odbywa si w Polsce.
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, o to, jakie ich zdaniem musz spełni wymagania
te kraje, które chc wprowadzenia w siebie euro. Nauczyciel powinien prosi uczniów
o uzasadnienie swoich odpowiedzi. Rozmowa ta ma doprowadzi do wniosku, e
bardzo jasno okre lone kryteria s niezb dne, poniewa wszystkie kraje w strefie euro
zale od siebie nawzajem.
Nauczyciel wy wietla uczniom film pt. „Kryteria przyj cia do strefy euro.” Uczniowie
powinni zosta poinformowani, e podczas projekcji s zobowi zani do zrobienia
notatek. Nauczyciel zatrzymuje na chwil projekcj filmu tak, aby uczniowie mogli
zanotowa przekazywane informacje.
Po sko czonej projekcji, nauczyciel prosi uczniów o podyktowanie mu do zapisania na
tablicy kryteriów przyj cia do strefy euro. Zapis powinien odpowiada podziałowi
pokazanemu w filmie:
2.
3.
4.
5.
6.
7.
:
kryteria monetarne
kryteria dot. polityki fiskalnej
Nauczyciel na bie co koryguje podczas zapisywania na tablicy bł dy. Po zapisaniu
nauczyciel przyst puje do omówienia wszystkich kryteriów. Wyja nia na wst pie
poj cie „kryteria zbie no ci.” Omawia dwie kategorie kryteriów i ka de kryterium z
osobna. Na ko cu omawia z uczniami kryterium dodatkowe, szóste – dotycz ce
niezale no ci banku centralnego.
Kiedy wszystkie kryteria zostan omówione i zapisane na tablicy, uczniowie powinni
zanotowa zapis. Nauczyciel mo e przyst pi do dyskusji z uczniami. Mo na
rozmawia o tym, co grozi pa stwom strefy euro, gdyby które z kryteriów nie
obowi zywało.
Praca domowa: odnale
informacje na temat stopnia przygotowania Polski do
wprowadzenia euro. Które kryteria Polska spełnia, a które jeszcze nie.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 16 z 21
TEMAT LEKCJI: Jak b dzie wygl dało wprowadzenie euro?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – zapoznanie ucznia z mechanizmem wprowadzania euro.
b) poznawcze – ucze poznaje mechanizmy wprowadzania euro
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, praca w grupach, wykład, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
:
Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie wprowadzania euro w naszym kraju.
Mówi ogólnie o tym, jak i kiedy wprowadzano euro w krajach europejskich. Wymienia
kraje, które wst piły ju do strefy euro, a tak e te, które do strefy euro nie weszły.
Nauczyciel zadaje pytanie uczniom o to, jak ich zdaniem powinno si wprowadza
euro, aby obywatele mieli z ta zmian najmniej problemów. Po dyskusji nauczyciel
dzieli uczniów na grupy i poleca ka dej z nich przygotowanie 3 zasad, które zdaniem
uczniów powinny by zachowane podczas procesu wprowadzania nowej waluty. Po
przygotowaniu propozycji przedstawiciele grup krótko przedstawiaj swoje propozycje.
Klasa ogl da film: „Jak b dzie wygl dało wprowadzenie euro?” Podczas projekcji
uczniowie w zeszytach powinni zanotowa 3 etapy wprowadzania euro. Powinni
równie zapisa na czym one polegaj .
Po projekcji nauczyciel omawia raz jeszcze temat filmu. Wymienia etapy
wprowadzania euro i wyja nia raz jeszcze na czym one polegaj .
Uczniowie ustosunkowuj si do swoich propozycji sprzed projekcji. Analizuj
podobie stwa i ró nice własnych propozycji i modelu wprowadzania euro
prezentowanego w filmie. Nauczyciel moderuje dyskusj .
Praca domowa: uczniowie w domu przygotowuj plakat informacyjny, scenariusz filmu
reklamowego lub ulotki, które maj by elementem kampanii informacyjnej.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 17 z 21
TEMAT LEKCJI: Wprowadzenie euro a ceny. Czy po przyj ciu euro powinni my si liczy
z podwy kami cen?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – ucze przyswaja zasady wprowadzania euro, zwłaszcza w etapie
podwójnego obiegu
b) wychowawcze – ucze rozumie, e nieetyczne zachowania na rynku s tak e nieracjonalne.
Ch zwi kszenia zysku drog nieuczciw w efekcie jest nieopłacalna. Zło nie popłaca.
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, dyskusja.
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Lekcj proponujemy rozpocz od projekcji filmu.
2. Na pocz tku nauczyciel powinien omówi z uczniami tre filmu. Powinien przypomnie , co
si niło królowi, przeanalizowa zachowanie sklepikarza, dostrzec mechanizmy prawne,
które broni klientów przed nieuczciwo ci .
3. Prezentowane zagadnienie znakomicie nadaje si do dyskusji. Proponujemy, aby cał
lekcj przeznaczy na dyskusj na temat filmu i poruszanych w nim zagadnie . Oto
przykładowe pytania, które mog tak dyskusj otwiera :
- Co si niło królowi i czy ten sen mógłby si spełni ?
- Jakie mechanizmy broni klientów przed nieuczciwymi sprzedawcami?
- Czy tylko sankcje prawne mog nas uchroni przed zawy aniem cen?
4. W dyskusji nale y stara si podj jeszcze jedno zagadnienie. W finale filmu nieuczciwy
przedsi biorca wyprowadzany jest ze sklepu przez policjanta. Stało si tak, gdy sklepikarz
wbrew prawu nie eksponował cen w obydwu walutach. Starsza pani została przez niego
oszukana. Proponujemy, aby zastanowi si nie tylko nad uczciwo ci sprzedawcy, ale
przede wszystkim nad racjonalno ci jego działa . Kiedy klienci zorientuj si , wielu z nich
nie b dzie ju robi zakupów w sklepie nieuczciwego sprzedawcy.
5. Praca domowa: Proponujemy, aby uczniowie w domu zrobili list dziesi ciu produktów
podaj c ich ceny w złotówkach i przeliczyli je na euro, po ustalonym w klasie stałym kursie.
Uczniowie powinni przeliczy ceny ze złotówek na euro a pó niej z euro na złotówki i
porówna warto ci po przeliczeniach. Wnioski z tych analiz nale y koniecznie omówi na
nast pnej lekcji.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 18 z 21
TEMAT LEKCJI: Czy naprawd warto wprowadzi w naszym kraju euro?
CELE LEKCJI:
a) dydaktyczne – ucze poznaje argumenty za i przeciw wprowadzania euro
b) poznawcze – ucze rozwija umiej tno krytycznego my lenia, analizy, przygotowuje si do
samodzielnego uczestnictwa w dyskusji na temat wprowadzania euro.
CZAS ZAJ
: 45 minut
METODY:
Prezentacja filmowa, praca w grupach, dyskusja
RODKI DYDAKTYCZNE:
Odtwarzacz DVD poł czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem.
PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ
:
1. Lekcj proponujemy rozpocz od prezentacji filmu.
2. Temat wprowadzenia euro w naszym kraju ju budzi emocje. Pewnie niedługo rozpocznie
si narodowa dyskusja na ten temat. Warto zatem cał lekcj po wi ci dyskusji na temat
celowo ci wprowadzenia euro w naszym kraju. Film zasadniczo pokazuje argumenty za
wprowadzeniem euro. Nale y jednak ukaza tak e w tpliwo ci. Kilka krajów europejskich
nie przyst piło do strefy euro. Dyskusje mo na poprowadzi dziel c klas na dwie grupy:
zwolenników i przeciwników wprowadzenia euro w naszym kraju. Obydwie cz ci klasy
przygotowuj argumenty za lub przeciw unii walutowej. Po przygotowaniach zaczyna si
debata prowadzona przez nauczyciela, który argumenty za i przeciw w trakcie dyskusji
zapisuje na tablicy. Po debacie proponujemy przeprowadzi indywidualne ju głosowanie
w ród uczniów.
3. Praca domowa: Uczniowie pisz wypracowanie na temat: Czy naprawd warto wprowadza
w Polsce euro.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 19 z 21
REGULAMIN KONKURSU
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 20 z 21
Regulamin konkursu „Podstawowe poj cia ekonomiczne”
§1
1. Narodowy Bank Polski (NBP) i Fundacja Nauka i Wiedza (FNiW), zwani dalej Organizatorami,
ogłaszaj konkurs „Podstawowe poj cia ekonomiczne”. Patronem medialnym konkursu jest
Gazeta Szkolna.
2. Celem konkursu jest upowszechnianie wiedzy z zakresu podstaw ekonomii w ród uczniów
gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
§2
1.
§3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Uczestnikami konkursu mog by uczniowie publicznych i niepublicznych gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych (z wył czeniem szkół dla dorosłych) wraz z opiekunami. Opiekunami
uczniów s nauczyciele zatrudnieni w szkole, do której ucz szczaj uczniowie.
Organizatorzy przesyłaj do gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych pakiety dydaktyczne, w
których skład wchodzi m. in. płyta DVD z cyklem 12 rysunkowych filmów edukacyjnych pt.
„Podstawowe poj cia ekonomiczne”. Filmy dost pne s równie w Portalu Edukacji Ekonomicznej
NBPortal.pl (www.nbportal.pl) i w serwisie internetowym www.edukator.pl.
Konkurs polega na udzieleniu przez uczniów odpowiedzi na pytania dotycz ce podstawowych
poj
ekonomicznych (pytania nawi zuj tre ci filmów edukacyjnych pt. „Podstawowe poj cia
ekonomiczne”) oraz wymy leniu hasła reklamuj cego ten cykl filmów.
Po obejrzeniu filmów uczniowie musz zalogowa si na stronie internetowej Portalu Edukacji
Ekonomicznej NBPortal.pl (www.nbportal.pl) i zarejestrowa si podaj c nast puj ce dane:
a. nazw u ytkownika
b. hasło
c. adres e-mail
d. dane szkoły (dane szkoły nale y wybra z dost pnej w serwisie internetowym bazy
szkół; je li natomiast w bazie tej brak danych szkoły, uczestnicy konkursu mog
zgłosi ten fakt przesyłaj c email na podany w serwisie adres)
e. liczb uczniów szkoły albo zespołu szkół (je li szkoła funkcjonuje w ramach zespołu
szkół) na dzie 1 wrze nia 2006 r. (z wył czeniem uczniów szkół podstawowych)
Po zarejestrowaniu i zalogowaniu si udost pniony zostaje quiz zawieraj cy 12 losowo
dobranych pyta dotycz cych podstawowych poj ekonomicznych. Pytania nawi zuj do tre ci
filmów. Ponadto uczniowie uczestnicz cy w konkursie maj obowi zek wpisa proponowane
przez siebie hasło reklamuj ce cykl filmów.
Ka dy uczestnik konkursu ma prawo odpowiedzie na pytania quizowe tylko jeden raz. W
przypadku stwierdzenia, e ten sam uczestnik konkursu wypełnił quiz wi cej ni jeden raz,
uczestnik ten zostanie zdyskwalifikowany.
Zgłoszenia zawieraj ce najwi cej poprawnych odpowiedzi na wylosowane pytania zostan
przedstawione komisji konkursowej, która wybierze najlepsze hasło reklamuj ce filmy i przyzna
nagrody.
§4
1.
Prezes NBP powołuje komisj konkursow składaj c si z przedstawicieli NBP oraz FNiW w
celu oceny haseł reklamuj cych filmy.
2.
Komisja pracuje zgodnie z Regulaminem prac komisji konkursowej zatwierdzonym przez
przewodnicz cego Komisji.
3.
Komisja sporz dza z obrad protokół, który podpisuj wszyscy członkowie komisji.
4.
Decyzje Komisji s wi
ce i ostateczne.
Podstawowe poj cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 21 z 21
§5
1. Nagrody zostan przyznane w 2 kategoriach:
a. nagrody indywidualne dla ucznia i jego opiekuna
b. nagrody dla szkół (zespołów szkół):
i. szkoła (zespół szkół), która potwierdziła najwi ksz bezwzgl dn liczb
zgłosze uczniowskich
ii. szkoła (zespół szkół), która potwierdziła najwi ksz wzgl dn liczb zgłosze
uczniowskich (obliczon
na podstawie równania: liczba zgłosze
uczniowskich / liczba uczniów szkoły = wzgl dna liczba zgłosze )
2. Przewidziano nagrody rzeczowe o nast puj cych warto ciach:
a. w kategorii nagród indywidualnych:
i. 1-sza nagroda rzeczowa o warto ci 1500 zł (dla ucznia)
ii. 2-ga nagroda rzeczowa o warto ci 1000 zł (dla ucznia)
iii. 3-ga nagroda rzeczowa o warto ci 500 zł (dla ucznia)
iv. opiekunowie nagrodzonych uczniów otrzymuj trzy równorz dne nagrody
rzeczowe o warto ci 500 zł ka da.
b. w kategorii szkoły (zespoły szkół)
i. nagroda rzeczowa o warto ci 1500 zł dla szkoły, która potwierdziła
najwi ksz bezwzgl dn liczb zgłosze uczniowskich
ii. nagroda rzeczowa o warto ci 1500 zł dla szkoły, która potwierdziła
najwi ksz wzgl dn liczb zgłosze uczniowskich.
3. Nagrody rzeczowe nie podlegaj zamianie na ekwiwalent pieni ny.
4. FNiW uiszcza podatek nale ny od wymienionych w punkcie 2 nagród zgodnie z art. 30 ust. 1
pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz.U. Nr 14 dnia 3 marca 2000 r.,
poz. 176 z pó n. zm.)
§6
1. Konkurs realizowany jest według nast puj cego harmonogramu:
a. Konkurs b dzie trwał od 1 pa dziernika 2006 r. do 15 grudnia 2006 r.
b. Wyniki konkursu zostan ogłoszone w ci gu 30 dni po jego zako czeniu.
c. Nagrody zostan wysłane poczt w terminie do 60 dni po zako czeniu konkursu.
§7
1. Uczestnicy konkursu wyra aj zgod na opublikowanie ich danych osobowych w Portalu
Edukacji Ekonomicznej NBPortal.pl (www.nbportal.pl).
2. Uczestnicy konkursu, przyst puj c do niego, powinni zapozna si z niniejszym regulaminem.
Przyst pienie do konkursu jest uznane za akceptacj przez uczestnika niniejszego
regulaminu.
3. Organizatorzy zastrzegaj sobie prawo do zmiany regulaminu, jak równie prawo do
odwołania konkursu. Nowy regulamin obowi zuje od momentu opublikowania.
4. Regulamin wchodzi w ycie w dniu 31 sierpnia 2006 r.