KLONOWATE (Aceraceae) KŁOKOCZKOWATE (Staphyleaceae)

KLONOWATE (Aceraceae)
WYSTĘPOWANIE: od subarktycznych rejonów
Europy i Alaski do tropików Ameryki Środk. (góry
Gwatemali). Acer laurinum dochodzi do 10°szer.
geogr. pd. (wyspa Timor). W Himalajach rosną do
3300 m n.p.m. Dwa rodzaje: klon (Acer, 150 gat.)
i Dipteronia (2 gat., środk. – wsch. Chiny). W Polsce
3 gat.: klon zwyczajny (Acer platanoides), klon
jawor (A. pseudoplatanus) i klon polny (A. campestre).
MORFOLOGIA: drzewa, rzadziej krzewy. Liście
naprzeciwległe, przeważnie sezonowe, bez przylistków, niepodzielone lub podzielone, wyjątkowo
złożone. W jesieni liście niektórych gatunków przebarwiają się na czerwono lub żółto.
KWIATY: małe, promieniste, obupłciowe,
zebrane w groniaste lub wiechowate kwiatostany.
Często w kwiatostanie występują kwiaty różnej płci
(poligamiczne). Kielich wolny 5 (4)-działkowy. Płatki
korony wolne, w liczbie 5-4, lub brak. Pręcików 8.
Słupek górny, 2-krotny i 2-komorowy, spłaszczony,
zwykle jest otoczony dyskiem miodnikowym.
Zalążki po jednym w każdej komorze.
OWOCE: rozłupnie rozpadające się na 2 spłaszczone i oskrzydlone orzeszki.
UŻYTKOWANIE: z klonu cukrowego (A. sacchrum) – Ameryka Pn. uzyskuje się syrop służący do
produkcji cukru. Ozdobne.
JK
KŁOKOCZKOWATE (Staphyleaceae)
WYSTĘPOWANIE: umiarkowane i umiarkowanie ciepłe obszary Eurazji oraz obu Ameryk.
Rodzina obejmuje około 50 gatunków. We florze polskiej występuje tylko 1 gat.: kłokoczka południowa
(Staphylea pinnata), rośnie w pd.–wsch. części
kraju oraz na nielicznych stanowiskach na Śląsku
i w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej.
MORFOLOGIA: krzewy i niewielkie drzewa.
Liście ułożone skrętolegle lub naprzeciwlegle,
pierzasto- lub dłoniastozłożone, opatrzone są
przylistkami.
KWIATY: promieniste, obu- lub rozdzielnopłciowe, zebrane w zwisające grona lub wiechy.
Okwiat 5-krotny i zróżnicowany na kielich i koronę.
Działki kielicha często zabarwione podobnie jak
płatki. Pręcików przeważnie 5, zebranych w 1
okółku, znajdującym się po zewnętrznej stronie
krążka miodnikowego, ten ostatni występuje więc
między pręcikami a słupkiem. 2-3 owocolistki
wytwarzają u prymitywnych przedstawicieli swobodne słupki, u innych (bardziej wyspecjalizowanych) stopniowo zrastają się, tworząc w końcu 1
słupek górny, o zalążni podzielonej na komory.
OWOCE: rozdęta torebka lub jagoda.
UŻYTKOWANIE: z kłokoczką południową
związanych jest szereg zwyczajów ludowych, m.in.
z nasion wyrabia się różańce. Ozdobne.
CHRONIONE W POLSCE: kłokoczka południowa (Staphylea pinnata).
JK
– 30 –