POZIOM WYKSZTAŁCENIA A POPYT NA RYNKU PRACY UNII

Wojciech Owczarzak
doktorant, Katedra Europeistyki
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
POZIOM WYKSZTAŁCENIA A POPYT NA RYNKU PRACY
UNII EUROPEJSKIEJ
Wprowadzenie
Szybkie przemiany gospodarki światowej oraz konkurencja pomiędzy krajami
rozwiniętymi sprawiły, że coraz większą rolę odgrywają gospodarki oparte na wiedzy.
Poziom wykształcenia ludności zaś stał się czynnikiem przewagi komparatywnej, szczególnie
w odniesieniu do gałęzi zaawansowanych technologicznie, w których zasoby ludzkie o
właściwych umiejętnościach i kwalifikacjach są najważniejszym kapitałem. Ciągłe
podwyższanie poziomu wykształcenia i jakości zasobu siły roboczej spowodowały, że
dyfuzje nowych technologii były szybsze, poziom konkurencyjności łatwiejszy do
utrzymania, a innowacje lepiej adoptowalne do warunków rynkowych.
Istotnym wyzwaniem dla systemów edukacji krajów członkowskich stały się zadania
wyznaczone przez Strategię Lizbońską, w ramach której postanowiono, iż Unia Europejska
będzie podążać w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, co w konsekwencji ma
doprowadzić do bycia najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką na świecie do
2010 roku. W tym aspekcie ważnym problemem części krajów unijnych stał się niedobór
wykwalifikowanego kapitału ludzkiego.
Poprzez obserwacje zmian na rynku pracy można lepiej zrozumieć konieczność
dokonywania przemian w systemach edukacji i szkoleń krajowych, tak aby były najlepiej
dopasowane do popytu reprezentowanego przez pracodawców. Obserwacja tendencji jest
ważne z uwagi na konieczność dostosowań, jakie powinny dokonywać się w krajach
członkowskich jak i tych, zmierzających w kierunku dalszego rozwoju. Te ostatnie powinny
mieć na uwadze tendencje, które w obliczu coraz większej ekspansji nowych technologii,
będą obecne także na ich terenie. Z tego względu celem artykułu jest ewolucja popytu na siłę
roboczą w Unii Europejskiej w drugiej połowie lat 90.
Edukacja jako czynnik rozwoju
Analizę popytu na siłę roboczą w zależności od poziomu wykształcenia warto
rozpocząć od omówienia roli edukacji, która jest pojęciem różnorodnym, będącym elementem
konkurencyjności (wpływa na tempo rozwoju gospodarki), jak i oceny rozwoju
gospodarczego. Jej funkcja kulturowa przejawia się w kształtowaniu świadomości
historycznej i narodowej oraz w propagowaniu wzorców kultury „wysokiej”, tradycji
lokalnych i regionalnych oraz kultury osobistej. W aspekcie wychowawczo-społecznym
kształtuje pożądane społecznie zachowania i wzorce oraz realizuje zadania socjalizacji
uczniów. Funkcja dochodowa edukacji przejawia się jako element coraz częstszego wyboru
edukacji jako inwestycji na przyszłość, co naturalnie wiąże się z funkcją zatrudnieniową,
polegającą na możliwości znalezienia przez wykształcone osoby pracy lepiej nagradzanej i
ciekawszej. Funkcja efektywnościowa, to większe zdolności szybkiego opanowywania
niezbędnych umiejętności i nawyku pracy nad sobą oraz większa wydajność osób z
najwyższymi kwalifikacjami. Funkcja kreacyjna edukacji wskazuje na fakt, że postęp
techniczno-organizacyjny i innowacyjność są efektami aktywności zawodowej
Poziom wykształcenia a popyt na rynku pracy Unii Europejskiej
107
wykwalifikowanych specjalistów1.
Edukacja wpisuje się wyraźnie w pojęcie konkurencyjności2. Michael E. Porter
wskazał na istotną rolę państwa w kształtowaniu warunków związanych z wyposażeniem w
zasoby, które aby tworzyć wyspecjalizowane czynniki produkcji, powinno ponosić
odpowiedzialność za system podstawowej i średniej edukacji oraz podstawowej infrastruktury
krajowej3. Na konieczność kształtowania wyspecjalizowanych czynników produkcji, gdzie
ważną rolę odgrywa edukacja, wskazywały raporty „The World Competetiveness Yearbook”
(WCY)4. W nich, na osiem elementów warunkujących konkurencyjność kraju wymienione
zostały dwa związane z edukacją: naukę i technikę oraz czynnik ludzki5. Wśród tzw. „złotych
zasad konkurencyjności” dla pojedynczej gospodarki raport daje wskazanie o inwestowaniu w
edukację, ze szczególnym uwzględnieniem wykształcenia średniego i szkolenia siły roboczej
bez względu na wiek pracownika6.
Porównanie konkurencyjności Unii Europejskiej i USA, ze względu na kwalifikacje
siły roboczej podjęto w rankingu przeprowadzonego przez Robert Huggins Associates.
Sklasyfikowano w nim dziewięćdziesiąt najbardziej konkurencyjnych regionów pod
względem wiedzy w 2002 roku. Prawie połowa z nich (49) pochodzi z USA, z czego aż 45
znajduje się w pierwszej 50-tce listy. Na liście znajdują się 32 regiony europejskie, z których
jedynie cztery (Sztokholm, Szwajcaria, Uusimaa z Finlandii i Londyn) zakwalifikowano do
pięćdziesięciu najlepszych7.
Poziom wykształcenia wśród zatrudnionych
Analizę wykształcenia w krajach członkowskich Unii Europejskiej przedstawia tabela
1. W kolumnie „O” zawarto podział w poziomie wykształcenia zatrudnionych w krajach
członkowskich. W Unii Europejskiej jako całości najwięcej zatrudnionych jest
z wykształceniem średnim (ponad 46%), następnie z podstawowym (prawie 30%) i wyższym
(niecałe 25%). Jedynym krajem, gdzie wykształcenie wyższe przeważa jest Irlandia (39,4%).
Do grupy krajów z dominującym wykształceniem podstawowym należą Portugalia (76,7%),
Hiszpania (53,9%), Włochy (45,1%) oraz Grecja (43,1%). W pozostałych krajach większość
zatrudnionych ma wykształcenie średnie.
1
L. Cybulski, "Edukacja a konkurencyjność regionów", [w:] "Konkurencyjność regionów", M. Klamut (red.),
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław, 1999, s. 135-143.
2
Według M. Portera konkurencyjność firm wynika m.in. z warunków otoczenia gospodarczego, gdzie
wyróżnione są następujące elementy: popyt na rynku krajowym, wyposażenie w zasoby, istnienie właściwego
układu branżowego oraz charakter i intensywność konkurencji krajowej. M. Porter, „The Competitive
Advantage of Nations”, The Macmillan Press Ltd, London, 1990, s. 620-637.
3
Należy pamiętać, że elementy związane z edukacją automatycznie nie prowadzą do osiągnięcia przez dany kraj
przewagi konkurencyjnej. M. Porter, „Porter o konkurencji”, PWE, Warszawa 2001, s. 191-195.
4
„The World Competitiveness Yearbook” (WCY) jest publikowany od 1989 roku przez szwajcarski
International Institute for Management Development (IMD). Raport jest ogólnoświatowym, rankingiem
obejmującym zagadnienia konkurencyjności krajów i analizujący w jaki sposób środowisko danego kraju
podtrzymuje konkurencyjność firm. Obejmuje analizę 59 krajów i opiera się na 321 różnych kryteriach. „The
World Competitiveness Yearbook 2003, s. 706-708; http://www02.imd.ch/wcy/fundamentals.
5
Pozostałe czynniki to: stan gospodarki, infrastruktura, poziom umiędzynarodowienia, jakość rządów,
zarządzanie, stan finansów. T. Dołęgowski, „Konkurencyjność a procesy integracyjne w Europie”, Szkoła
Główna Handlowa, Warszawa 2000, s. 15-19.
6
Wg raportu WCY we współczesnej gospodarce światowej edukacja staje się coraz bardziej znaczącym
elementem we wzroście konkurencyjności, a w szczególności w krajach rozwiniętych ekonomicznie, które
posiadają zdolności do rozwijania systemów edukacji i ulepszania jakości siły roboczej poprzez jej szkolenie.
7
„The World Knowledge Competitiveness Index 2002”, Robert Huggins Assiociates, Cardiff, United Kingdom.
www.hugginsassociates.com.
108
Wojciech Owczarzak
Tabela 1. Zmiany w zatrudnieniu i wykształceniu w krajach UE w latach 1995-2000*.
Struktura wykształcenia
osób zatrudnionych w
2000 roku
0
P
S
W
Zmiany zatrudnienia
w danych grupach
wykształcenia
I
P
S
W
Zmiany w poziomie
wykształcenia
ludności
w wieku 15-64 lat
II
P
S
W
Różnica pomiędzy
stopą zatrudnienia a
stopą wzrostu
wykształcenia
III
P
S
W
76,7
45,1
20,3
43,1
33
13,1
42,7
64,2
37
45,6
10,2
12,2
15,6
19,9
21,4
0,4
-3,3
-5,3
-3,3
-6,5
1,9
5
-0,1
4,4
9,7
-3,8
4,2
11,6
4
4,5
-1,6
-3,7
-3,2
-2,7
-7,7
Dania
Francja
Niemcy
Holandia
Hiszpania
Wielka Brytania
21,9
30
17,2
29,9
53,9
13,2
53,4
44,7
57,2
44,5
18,8
57,5
24,8
25,3
25,6
25,6
27,3
29,4
2,2
-0,6
1,7
0,5
0,7
-0,8
-0,4
4,5
1,3
0,8
-0,5
-2,3
0,7
-23,9
6,6
10,2
Szwecja
Belgia
Finlandia
Irlandia
UE-15
20,5
30,9
22,8
33,9
29,6
49,2
35,9
43,7
26,7
46,3
30,3
33,3
33,5
39,4
24,1
-3,2
0,5
-0,5
-3,2
Kraj
Nr kolumny
Poziom
wykształcenia
Portugalia
Włochy
Austria
Grecja
Luksemburg
-0,9
3,7
0,1
3,6
9,5
-4,2
4,3
12,3
3,6
4
2,1
0,3
-2,2
-0,5
1,2
2,8
1,3
-0,3
0,8
0,2
0,4
0
-0,7
0,3
0,6
-0,8
4
1,2
1,4
-0,1
4
1
0,6
0,2
0,5
0,5
0
8,7
4,1
-0,4
0,1
-1
Bd
-2,6 1,5
-21,3 9,6
6,9
3,5
3,3
-2,6
5,1
0,7
1,8
0,5
0,9
0,9
1,2
2,1
3,8
9,7
-2,2
-1,3
-3,2
3,2
3
9,2
-1
1,8
2,7
0
1
2,3
-1,1
0,8
0,6
3,6
4,6
4,2
0,7
1,0
0,4
0,9
-0,1
-1,1
Bd
-3,9 2,6
*dane w tabeli są zmianami procentowymi, średnimi rocznymi pomiędzy dwoma krańcowymi latami (1995
i 2000). Z powodu braku danych dla Irlandii i Holandii przed rokiem 1997, średnia dla tych krajów została
obliczona w oparciu o dane z okresu 1997-2000 (dodatkowo kraje te nie zostały ujęte w analizie dotyczącej
zmian procentowych w zatrudnieniu). Średnia dla UE była obliczona w oparciu o średnie z lat 1998-2000.
Poziom wykształcenia: P-podstawowe, S-średnie, W-wyższe. Bd – brak danych.
Źródło: European Competitiveness Report 2002, European Communities, 2002, s. 29.
Za wyjątkiem Portugalii i Danii, gdzie zatrudnienie wzrosło w grupie z podstawowym
i średnim wykształceniem, pozostałe kraje odnotowały wzrost zatrudnienia ludności z
wyższym wykształceniem, a spadek w zajęciach wymagających wykształcenia podstawowego
(kolumna „I”). Z kolei w Hiszpanii, Finlandii oraz Austrii nastąpił szczególnie silny wzrost w
kategorii pracowników z wykształceniem wyższym. Popyt na pracowników ze średnim
wykształceniem najbardziej wzrósł w Wielkiej Brytanii, Luksemburgu i Hiszpanii. W Austrii,
Luksemburgu i Wielkiej Brytanii zmiany w zatrudnieniu osób z wykształceniem
podstawowym różniły się znacznie w odniesieniu do średniej unijnej, a w Belgii i Hiszpanii
były umiarkowane (kolumna „II”). Dane z kolumny „III” mówią, że wzrost zatrudnienia
pracowników ze średnim i wyższym wykształceniem w UE przekroczył wzrost ich podaży.
Nierównowaga pojawiła się szczególnie na poziomie wykształcenia średniego, gdzie
nadwyżka osób dla całej UE nad zatrudnieniem wyniosła 1,0%.
Zmiany w popycie na europejskim rynku pracy
W latach 1995-2000 nowe miejsca pracy były utworzone w nowoczesnych gałęziach
produkcji, co pokazuje tabela 2. W tym okresie kraje unijne stworzyły ponad jedenaście
milionów nowych miejsc pracy, z czego ponad połowa przypadła na sektor usług
109
Poziom wykształcenia a popyt na rynku pracy Unii Europejskiej
(biznesowych i opieki zdrowotnej). W tym samym czasie produkcja przemysłowa i przemysł
budowlany wygenerowały prawie 1,5 miliona miejsc pracy. Zmniejszeniu uległa liczba
zatrudnionych w sektorach: rolniczym, rybołówstwie, górnictwie.
Wzrost miejsc pracy dokonał się głównie dzięki pracownikom o średnim i wyższym
poziomie wykształcenia w prawie wszystkich gałęziach (oprócz rybołówstwa i górnictwa).
Szczególnie widoczne okazało się to w transporcie, ogólnych usługach biznesowych i w
gospodarstwach domowych. Zatrudnienie wśród pracowników ze średnim wykształceniem
wzrosło w sektorach produkcji przemysłowej oraz przemysłu budowlanego. Zatrudnienie
pracowników z wykształceniem podstawowym spadło prawie we wszystkich gałęziach, a
najbardziej zauważalny spadek był w gałęziach nieprzemysłowych i pośrednictwie
finansowym8.
Tabela 2. Wzrost zatrudnienia i wykształcenia w UE według gałęzi gospodarki narodowej w
latach 1995-2000
Gałąź**
Obrót nieruchomościami
Opieka społeczna i zdrowotna
Handel hurtowy i detaliczny
Administracja publiczna
Edukacja
Inne usługi dotyczące społeczeństwa
Przemysł budowlany
Produkcja przemysłowa
Transport, składowanie
Hotele i restauracje
Pośrednictwo finansowe
Prywatne gospodarstwa z zatrudnionymi
osobami
Organizacje eksterytorialne
Rybołówstwo
Dostawy elektryczności, gazu i wody
Górnictwo, przemysł wydobywczy
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Ogółem
Wzrost
zatrudnienia
(w tys. osób)
3 656,60
2 179,00
1 343,90
954,8
910,1
775,8
Średnia zmiana
Średnia zmiana roczna – pracowników
roczna zatrudnienia z danym poziomem wykształcenia (w%)
(ogółem) w %
P*
S
W
6,5
0,9
7,5
8,4
3,3
-3,7
5,8
4,4
1,2
-3,9
4,3
4,9
1,7
-2,8
2,4
4,4
1,9
-5,5
3,9
2,5
2,3
-4,3
5,1
5,1
750
705
696,1
429,1
259,6
182,5
1,3
0,5
1,6
1,5
1
2,4
0,2
-2,9
-3,8
-2,6
-12,5
0,2
1,8
2,2
4,1
5,8
2,1
8,2
3,6
3,7
6,4
5,1
5,7
8,3
-4,1
-46,9
-143,4
-153,8
-0,6
-4,5
-2,3
-5,6
-11
-4,5
-6,2
-9,1
-1
-4,4
-2
-4,8
4,1
-4,7
0,4
0
-1 270,30
11 224,00
-3,8
1,5
-6,2
-3,2
0,4
3,6
2,1
4,6
* Oznaczenia dotyczące wykształcenia: jak w tabeli 1. Dane w tabeli uporządkowano wg malejącej liczby
tworzonych miejsc pracy. **Gałęzie są przedstawione wg klasyfikacji NACE, na poziomie jednocyfrowym.
Źródło: European Competitiveness Report 2002, s. 27.
Powyższe zmiany spowodowały przebudowę w strukturze zatrudnienia wysoko
i średnio wykwalifikowanych pracowników (ostatnia grupa to około 46% wszystkich
pracowników w UE).
Bezrobocie a poziom wykształcenia
W zakresie zależności bezrobocia od poziomu wykształcenia można wyznaczyć
8
„European Competitiveness Report 2002”, s. 27-28.
110
Wojciech Owczarzak
ogólną tendencję, że w grupach o niższym wykształceniu bezrobocie jest większe. W roku
2000 zależność ta potwierdziła się we wszystkich krajach (tabela 3). Wyjątek stanowiły
Grecja i Portugalia, w których bezrobocie było najwyższe wśród pracowników
z wykształceniem średnim.
W tym samym czasie, wśród pracowników o wysokim poziomie wykształcenia stopa
bezrobocia była relatywnie niska we wszystkich krajach członkowskich, oprócz Grecji,
Hiszpanii i Włoch.
Tabela 3. Poziom wykształcenia i stopa bezrobocia w krajach UE w roku 2000 (w%)*
Poziom
wykształcen
ia/kraj
Podstawowe
Średnie
Wyższe
A
B
N
D
H
FIN FR
GR IRL
8,2 10,4 12,7 6,3 15,4 19 15,4 9,4
4,2 6,8 7,9 4,4 14,4 11,1 9,1 15
2,3 2,7 4,3 2,6 11,2 5,2 5,6 7,9
W
L
7,7 12,2 3,7
3,1 10,7 1,9
2
6,2 1,2
HOL
P
4,4
2
1,7
4,3
4,8
2,6
S
WB UE
8,4 10,8 12,1
5,7 5,8 7,9
3
2,5 4,9
*Zastosowano następujące skróty: A-Austria, B-Belgia, N-Niemcy, D-Dania, H-Hiszpania, FIN-Finlandia, FRFrancja, GR-Grecja, IRL-Irlandia, W-Włochy, L-Luksemburg, HOL-Holandia, P-Portugalia, S-Szwecja, WBWielka Brytania, UE – Unia Europejska.
Źródło: jak w tabeli 1, s.35.
Wzrost zatrudnienia wysoko wykwalifikowanych pracowników i powolne
zwiększanie się podaży wykształconej kadry spowodował nadwyżkę popytu nad podażą
w grupie osób z wyższym wykształceniem. Zgodnie analizami Komisji Europejskiej luka ta
będzie nadal powiększać się w krajach unijnych, a w szczególności w sektorach
rozwijających się: w usługach biznesowych, opiece zdrowotnej i społecznej, w Luksemburgu,
Holandii oraz Wielkiej Brytanii9. Wyjątkiem wśród krajów członkowskich jest Hiszpania,
gdzie występuje wysoka stopa bezrobocia wśród wykształconych osób. Zjawisko luki stało
się powszechne w gałęziach przemysłu, gdzie dokonały się przemiany strukturalne polegające
na skierowaniu się na bardziej zaawansowane technologie (co szczególnie zauważalne było w
Austrii i Wielkiej Brytanii). Państwa, gdzie występuje luka w większości gałęzi to Austria,
Luksemburg, Holandia i Wielka Brytania.
Szkolenia zawodowe
Jedną z prób zwiększenia liczby wykształconych i wykwalifikowanych pracowników
było kształcenie ustawiczne, odbywające się w Unii Europejskiej w dużym stopniu poprzez
rozszerzone programy szkoleń zawodowych przeprowadzanych na średnim poziomie
wykształcenia. Są one szczególnie ważne w obliczu starzejącego się społeczeństwa krajów
członkowskich.
Według wyników badań Unesco OECD i Eurostatu w 1994 roku w jedenastu krajach
członkowskich istniała większa liczba uczniów uczestniczących w programach szkoleń
zawodowych niż w szkołach średnich. Takie proporcje stały się w Niemczech i Austrii regułą,
gdyż zgodnie z wynikami analiz Komisji Europejskiej (wg raportu konkurencyjności w 2002
roku), 78% uczniów średniego poziomu edukacji w tych krajach uczestniczy w szkoleniach
zawodowych. We Włoszech, Holandii i Belgii, uczestnictwo w tych szkoleniach jest na
poziomie: 73, 70 i 80%. W Danii, Francji, Luksemburgu, Finlandii, Szwecji i Wielkiej
Brytanii ponad 50% uczniów z wykształceniem średnim uczestniczy w szkoleniach
9
European Competitiveness Report 2002”, s. 38-42.
Poziom wykształcenia a popyt na rynku pracy Unii Europejskiej
111
zawodowych. W pozostałych krajach takich jak Hiszpania (41%), Grecja (33%), Irlandia
(23%) i Portugalia (23%) przeważa wykształcenie ogólne, bez szkoleń zawodowych.
Jednym z dowodów na to, że szkolenia zawodowe przyczyniły się do mniejszego
bezrobocia są wyniki z tabeli 4, które ukazują stopę bezrobocia wśród osób w wieku 20-29 lat
biorących lub nie udział w szkoleniach.
Oprócz Hiszpanii, Grecji i Portugalii, szkolenia zmniejszyły prawdopodobieństwo
bezrobocia. W Unii Europejskiej jako całości stopa bezrobocia wśród osób bezrobotnych
szkolących się wyniósł 11,5%, co stanowiło połowę stopy bezrobocia wśród osób nie
podejmujących szkoleń - 23,5%. Na zmniejszenie bezrobocia wpłynęły zarówno nowa wiedza
zawodowa, jak i informacje zdobywane przez pracodawców, posiadających źródło
wykwalifikowanej kadry. Badania nad szkoleniami wykazały dodatkowo, że ich powodzenie
zależy od struktury danej gałęzi oraz od odpowiedniego dopasowania programów
szkoleniowych.
Tabela 4. Udział uczniów z wykształceniem średnim w grupie nie uczestniczącej i
uczestniczącej w szkoleniach oraz stopa bezrobocia w 1994 roku.
Kraj
Niemcy
Austria
Włochy
Holandia
Belgia
Szwecja
Luksemburg
Wielka Brytania
Finlandia
Dania
Francja
Hiszpania
Grecja
Irlandia
Portugalia
UE – 15
% uczniów z
wykształceniem
średnim,
uczestniczących
w szkoleniach
Stopa bezrobocia
osób szkolących
się (20-29 lat)
Stopa bezrobocia
wśród nie
podejmujących
szkoleń
(20-29 lat)
78
78
73
70
68
63
63
58
54
54
53
41
33
23
23
59
7,6
4,0
15,9
7,2
19,7
Bd
Bd
10,0
23,6
8,5
17,1
34,9
20,0
Bd
16,2
11,5
16,2
Bd
22,2
14,8
24,3
21,7
5,7
18,5
35,4
17,7
30,0
33,9
14,3
Bd
11,2
23,5
Źródło: European Competitiveness Report 2002, European Commission, s.45. Bd – brak
danych.
Obok szkoleń zawodowych Komisja Europejska wskazała na zachęty, systemó
podatkowych krajów członkowskich, które preferowały inne inwestycje niż w wykształcenie,
i dlatego też starsi ludzie chętniej inwestowali w bardziej atrakcyjne nieruchomości i
fundusze emerytalne. Niestety konstrukcje podatkowe przyczyniały się do wcześniejszych
odejść z pracy, pozbawiając atrakcyjności dalsze kształcenie. Lepsza równowaga w
podatkowym traktowaniu różnych źródeł dochodu mogłaby dostarczyć zachęt do dłuższego
okresu aktywności zawodowej, co w konsekwencji starzejącego się społeczeństwa
europejskiego staje się niezwykle ważne.
Podsumowanie
Ważna rola edukacji i jej wpływ na krajową sytuację społeczno-gospodarczą zostały
112
Wojciech Owczarzak
przedstawione w pierwszej części artykułu. Cechą charakterystyczną sytuacji na rynkach
pracy krajów UE w drugiej połowie lat 90. był niedobór wykwalifikowanej siły roboczej ze
średnim i wyższym wykształceniem. Popyt na tę grupę pracowników był tak znaczny, iż
wytworzyła się swoista luka, które to zjawisko jest ogólnym trendem w Unii Europejskiej.
Wzrost zatrudnienia szczególnie zaznaczył się w sektorze usługowym w krajach, gdzie
skoncentrowano się na gałęziach zaawansowanych technologicznie.
Powyższe tendencje są ważne z racji konieczności dostosowań dokonywanych w
krajach członkowskich jak i rozwijających się i zmierzających w kierunku dalszego rozwoju.
Zrozumienie przekształceń powinno przyczynić się do podjęcia działań w kierunku poprawy
poziomu edukacji już teraz, z wyprzedzeniem, bez czekania na nowe przemiany strukturalne,
które odbijają się w zmianach popytu na rynku pracy.
Może to stanowić podłoże do ulepszania sytuacji w ramach wprowadzania w życie
odpowiednich rozwiązań w zakresie edukacji prywatnej i państwowej, szkoleń, a także innych
rozwiązań systemowych (odpowiednich zachęt, przyciągających firmy, organizacje i
pracowników do uczestnictwa w kształceniu ustawicznym). Niezwykle ważna okazała się rola
wykształcenia, jako głównego składnika konkurencyjności gospodarki. Jej jakość zaś może
być podnoszona w każdej formie edukacji, nie tylko uniwersyteckich. Kwalifikacje nabywane
są w szkołach technicznych, podczas szkoleń zawodowych w całym okresie aktywności
zawodowej.
Wnioski
1. W każdym państwie, które chce dążyć do rozwoju społeczno-gospodarczego, niezależnie
od jego aktualnego położenia, konieczne jest uświadomienie sobie roli edukacji, która w
dzisiejszej gospodarce jest niezwykle ważna, stając się głównym składnikiem
konkurencyjności gospodarki.
2. Statystyki pokazują, że poziom bezrobocia wśród osób podejmujących kształcenie
(niezależnie czy w formie szkolnej czy pozaszkolnej) jest niższy od poziomu wśród nie
podejmujących szkoleń.
3. Należy starać się ulepszać sytuację w ramach wprowadzania w życie odpowiednich
rozwiązań w zakresie edukacji prywatnej i państwowej, szkoleń, a także innych rozwiązań
systemowych (przyciągających firmy, organizacje i pracowników do uczestnictwa w
kształceniu ustawicznym).
LITERATURA:
1. Dołęgowski T., „Konkurencyjność a procesy integracyjne w Europie”, Szkoła Główna
Handlowa, Warszawa 2000.
2. European Competitiveness Report 2002.
3. European Competitiveness Report 2002.
4. Konkurencyjność regionów, M. Klamut (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
we Wrocławiu, Wrocław, 1999.
5. Porter M., „Porter o konkurencji”, PWE, Warszawa 2001.
6. Porter M., „The Competitive Advantage of Nations”, The Macmillan Press Ltd, London,
1990.
7. The World Competitiveness Yearbook 2003; http://www02.imd.ch/wcy/fundamentals.
8. The World Knowledge Competitiveness Index 2002, Robert Huggins Assiociates, Cardiff,
United Kingdom. www.hugginsassociates.com.
Poziom wykształcenia a popyt na rynku pracy Unii Europejskiej
113
THE LEVEL OF EDUCATION AND DEMAND ON THE EU’S LABOUR MARKET
Summary
This article summarises a problem of education in European Union’s member states,
which is a very important case even in future member states. This aspect is very important
because of goals for EU to be the most competitive and knowledge based economy,
established in the Lisbon Strategy. First section depicts the role of education and its role in the
competitiveness of the nations. Second and third depict a demand on the labour market and its
tendencies. The last section is showing, how does the vocational training influence
unemployment.