mgr Wojciech Grabowski Islam i jego fundamentalizmy we
Transkrypt
mgr Wojciech Grabowski Islam i jego fundamentalizmy we
mgr Wojciech Grabowski Islam i jego fundamentalizmy we współczesnym świecie Przedmiot fakultatywny poświęcony jest ruchom muzułmańskim opierającym się na klasycznych zasadach islamu i dążących do ich restytucji we wszystkich sferach (politycznej, społecznej, gospodarczej) życia publicznego. Ich istotą jest wykorzystywanie i manipulacja tekstami koranicznymi dla zdobycia władzy i podporządkowania społeczeństw szari’atowi, a w konsekwencji utworzenie kalifatu, państwa muzułmańskiego. Na zajęciach odpowiemy sobie na pytanie o stopień akceptacji ruchów fundamentalistycznych w świecie oraz prześledzimy skutki, z jakimi fundamentalistom udało się zrealizować swój cel. Fundamentaliści działają najczęściej w trzech rodzajach grup: politycznych, społecznych lub zbrojnych (terrorystycznych). Na zajęciach omówimy sobie ich działalność na przełomie XX i XXI wieku. I Rozważania teoretyczne 1) Podstawowe wiadomości o islamie a) Początki islamu oraz jego rozprzestrzenianie do XIX wieku b) Główne zasady (filary) wiary c) Podziały polityczne i religijne wewnątrz islamu – jedna Księga wiele wspólnot a) Szari’at: cztery korzenie fikhu: Koran, sunna Proroka, idżma (konsensus), kijas (analogia) 2) Geneza fundamentalizmu muzułmańskiego a) Etymologia terminu i zjawiska fundamentalizmu (korzenie chrześcijańskie) b) Pierwsze grupy fundamentalistyczne (charydżyci, hanbalici) c) Fundamentalizm a islam d) Polityzacja islamu a stosunki międzynarodowe 3) Fundamentalizm jako rezultat zderzenia islamu z Zachodem a) Era kolonializmu i odpowiedź świata islamu b) Konfrontacja modernizmu (Muhammad Abduh, Raszid Rida, Dżamal al-din al-Afghani, Ali Razik) z fundamentalizmem (Hassan al-Banna, Sajjid Kutb, Ruhollah Chomejni) c) Źródła muzułmańskiego antyamerykanizmu 4) Prawa człowieka w islamie a) Kobiety a islam b) Prawa kobiet w wybranych krajach muzułmańskich c) Łamanie praw człowieka w wybranych krajach muzułmańskich 5) Dżihad – święta wojna czy walka duchowa? a) Etymologia słowa dżihad b) Dżihad w prawie koranicznym c) Różne koncepcje dżihadu d) Islam a terroryzm II Case studies 6) Fundamentalizm muzułmański w Iranie a) Rewolucja Irańska 1979 b) Główne założenia chomejnizmu c) Szatańskie wersety – Salman Rushdie d) Rywalizacja fundamentalistów z reformistami we współczesnym Iranie e) Społeczeństwo irańskie – fundamentalistyczne czy modernistyczne? f) Stosunek Iranu do USA i Izraela 7) Fundamentalizm muzułmański w Arabii Saudyjskiej a) Ideologia wahhabicka i jej założenia b) Tendencje progresywne i regresywne w rozwoju ruchu wahhabickiego w drugiej połowie XX wieku c) Walka wahabizmu z Zachodem i Zachodu z wahabizmem d) Wpływy wahabizmu w polityce społecznej i zagranicznej Arabii Saudyjskiej e) Konfrontacja wahhabizmu z chomejnizmem w regionie 8) Fundamentalizm muzułmański w Libanie a) Hezbollah – organizacja terrorystyczna czy partia polityczna? b) Wojna lipcowa 2006 c) Rywalizacja Iranu i Arabii Saudyjskiej w Libanie d) Fatah al-Islam – konflikt libański 2007 9) Fundamentalizm muzułmański w Jordanii a) Ahmad ibn Tajmijja jako protoplasta salafizmu, b) Główne założenia salafizmu, c) Bracia Muzułmanie – koalicja czy opozycja polityczna? d) Da’wa czyli misjonarstwo salafickie e) Jordańscy dżihadyści salaficcy (Mohammad Makdisi, Abu Musab az-Zarkawi) 10) Fundamentalizm muzułmański w Egipcie a) Terrorystyczne organizacje fundamentalistyczne (Takfir wal-hidżra, Tanzim al-dżihad, Dżamijja Islamijja, al-Dżihad) oraz ich walka z reżimem egipskim, USA i Izraelem b) Bracia Muzułmanie na egipskiej scenie politycznej c) Sajjid Kutb jako ojciec fundamentalizmu 11) Fundamentalizm muzułmański w Autonomii Palestyńskiej a) Transformacja polityczna Hamasu b) Zderzenie nacjonalizmu z fundamentalizmem na przykładzie relacji Hamasu z Fatahem c) Konflikt Hamas – Izrael czyli próba określenia agresora oraz skutków konfrontacji d) Rywalizacja Iranu i Arabii Saudyjskiej o wpływy w Autonomii Palestyńskiej 12) Fundamentalizm muzułmański w Afganistanie a) Talibowie jako ruch deobandija b) Talibowie – wahhabici – wrogowie czy przyjaciele? c) Czy państwo muzułmańskie? Rządy Talibów 1994-2001 d) Wojna w Afganistanie 2001 – zwycięstwo czy porażka państw koalicji? 13/14) Fundamentalizm muzułmański w Europie i hemisferze zachodniej a) Spór o koncepcje Huntingtona b) Islam w Europie – zagrożenie dla Europy czy dla islamu (islamofobia)? c) Fundamentalizmy muzułmańskie w Europie i USA d) Zamachy terrorystyczne fundamentalistów muzułmańskich w XXI wieku 15) Zaliczenie na ocenę Literatura 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. G.Kepel, Święta wojna. Ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, Warszawa 2003 J.Danecki, Podstawowe wiadomości o islamie, Warszawa 2002 ( E.Sivan, Radykalny Islam, Kraków 2005 G.Corm, Bliski Wschód w ogniu. Oblicza konfliktów 1956-2003, Warszawa 2003 P.Kłodkowski, O pęknięciu wewnątrz cywilizacji, Warszawa 2005 J.Jansen, Podwójna natura fundamentalizmu muzułmańskiego, Kraków 2005 A.Parzymies (red.), Islam a terroryzm, Warszawa 2003 E.Pace, P.Stefani, Współczesny fundamentalizm religijny, Kraków 2002 B.Tibi, Fundamentalizm religijny, Warszawa 1997 A.Mrozek-Dumanowska (red.), Islam a demokracja, Warszawa 1999 A. Wąs, Bracia Muzułmanie w Jordanii, Lublin 2006 R.Ożarowski, Ideologia na Bliskim Wschodzie, Gdańsk 2006 K.Armstrong, W imię Boga. Fundamentalizm w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie, Warszawa 2005 A.Krawczyk, Terroryzm ugrupowań fundamentalistycznych na obszarze Izraela w drugiej połowie XX wieku, Toruń 2007 Y.Melman, M.Javedanfar, Nuklearny sfinks. Iran Mahmuda Ahmadinedżada, Warszawa 2008 Z. Landowski, Islam. Nurty, odłamy, sekty, Warszawa 2008 D. Cook, Męczeństwo w islamie, Kraków 2009 J. Zdanowski, Współczesna muzułmańska myśl społeczno-polityczna. Nurt Braci Muzułmanów, Warszawa 2009