bezzałogowe statki powietrzne w polsce

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ
BEZZAŁOGOWE STATKI POWIETRZNE W POLSCE
Warszawa, 21 maja 2012 r.
Pod patronatem honorowym
Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej R.P.
Pana Sławomira Nowaka
INFORMACJE ORGANIZACYJNE
Urząd Lotnictwa Cywilnego;
Muzeum Techniki NOT w Warszawie;
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji R.P.
Oddział w Warszawie, Sekcja Lotnicza;
Stowarzyszenie Twórców Aeronautyki
i Jej Rozwoju, (STAR/PL);
we współpracy z ATDI (Advanced Topographic Design and Images) – Polska
Organizatorzy:
oraz
Na prośbę Organizatorów, Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej objął Konferencję Patronatem Honorowym.
Organizatorzy powołali Komitet Naukowy i Zespól Organizacyjny Konferencji
(Załącznik 1).
Komitet Naukowy zwrócił się do specjalistów z Akademii Obrony Narodowej, ATDI,
Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Instytutu Lotnictwa, Instytutu Technicznego
Wojsk Lotniczych, Politechniki Rzeszowskiej, Politechniki Warszawskiej. Polskiej
Agencji Żeglugi Powietrznej, Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz Wyższej Szkoły
Oficerskiej Sił Powietrznych, a także do paru innych jednostek zajmujących się tą
tematyką z prośbą o przygotowanie prezentacji na Konferencję w zakresie
zaproponowanej tematyki. Z wymienionych jednostek wpłynęły zgłoszenia autorów
i tematów proponowanych prezentacji. Na podstawie tych zgłoszeń opracowany
został szczegółowy program czterech sesji Konferencji (Załącznik 2).
Przebieg Konferencji był w zasadzie zgodny z programem, jedynie w Sesji 3
zaplanowaną prezentację, opracowaną przez dr. Tomasza Rogalskiego
z Politechniki Rzeszowskiej zastąpiono prezentacją opracowaną przez dr. Zbigniewa
Zagdańskiego. W Sali Seminaryjnej Muzeum Techniki - NOT, w Warszawie zebrało
się 110 uczestników z zaproszonych instytucji (Załącznik 3). Autorzy przedstawili
16 prezentacji. Spośród Autorów, którzy zgłosili referaty, w Konferencji nie wziął
udziału jedynie przedstawiciel Biura Bezpieczeństwa Narodowego, który także nie
przesłał swojego referatu do wydania w materiałach Konferencji. W dyskusji zabrało
głos 21 osób wzbogacając w swoich wypowiedziach wiele treści zaprezentowanych
referatów. Wszystkie wygłoszone referaty zostały opublikowane przed Konferencją
w formie wspólnej płytki CD. Ze względu na zmodyfikowanie prezentacji przez
niektórych Autorów w czasie Konferencji, Organizatorzy, po uzyskaniu zgody od
Autorów, opracowali i wydali drugą płytkę CD, jako materiały pokonferencyjne
(Załącznik 4).
Merytoryczne treści referatów oraz wystąpień w dyskusji obejmowały
wszystkie zasadnicze obszary tematyki związane z rozwojem działalności naukowo –
badawczej, budowy oraz zastosowań operacyjnych bezzałogowych statków
powietrznych w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów szeroko
rozumianego bezpieczeństwa narodowego zarówno w sensie militarnym, jak
i pozamilitarnym.
 Autorzy referatów oraz osoby zabierające glos w dyskusji podkreślali trafność
decyzji o zorganizowaniu po raz pierwszy w Polsce takiej konferencji, mając na
uwadze widoczny rozwój zastosowań bezzałogowych statków powietrznych tak
w lotnictwie państwowym, zwłaszcza wojskowym, jak i w lotnictwie cywilnym.
Zadania wewnętrzkrajowe oraz partnerskie i sojusznicze naszego państwa w skali
europejskiej, a także światowej już wymagają skoordynowanej przez władze
państwowe działalności poszerzającej w sposób uporządkowany obszary aktywności
lotnictwa cywilnego i państwowego z uwzględnieniem współdziałania tych rodzajów
lotnictwa także w obszarze operacji statków bezzałogowych.
Można uznać za zasadne, a nawet pilne utworzenie dla potrzeb rządu zespołu
ekspertów o odpowiednim umocowaniu doradczo – opiniodawczym. W polskich
środowiskach naukowych, inżynieryjno-technicznych, operacyjnych oraz prawniczych
są specjaliści o wysokich kwalifikacjach, którzy mają w tym zakresie niezbędne
kompetencje.
 Organizacja ICAO oparta na wielostronnej umowie międzynarodowej określiła
standardy bezpieczeństwa dla załogowych cywilnych statków powietrznych
praktycznie eliminując z przestrzeni powietrznej objętej tymi standardami
bezzałogowe statki powietrzne. W ciągu ostatnich kilku lat pojawiły się jednak istotne
możliwości i potrzeby społeczności międzynarodowej dotyczące wykorzystania BSP.
Nowe technologie, które towarzyszyły temu procesowi wykazały, że zaspokojenie
potrzeb i wykorzystanie możliwości w tym obszarze jest realne. Organizacja ICAO
zainicjowała wstępne prace w celu rozszerzenia zakresu międzynarodowych
standardów na BSP. Pierwszym etapem tych prac są wytyczne w jaki sposób
problem może zostać rozwiązany na poziomie krajowym bez uszczerbku dla
zobowiązań międzynarodowych. Pozwala to na rozwój technologii i zebranie
doświadczeń w krajach rozwiniętych gdzie potrzeby ale i możliwości są największe.
Największego postępu można oczekiwać w USA i UE. Stwarza to możliwość
aktywnego uczestnictwa polskiego sektora lotniczego już na tym etapie. Informacje
zaprezentowane na konferencji wykazały, że Polska nie musi być niemym kibicem
działań prowadzonych w innych krajach jak i na szczeblu międzynarodowym.
 W polskich uczelniach i instytutach branżowych trwają prace badawcze,
projektowo-konstrukcyjne, a także w zakresie budowy doświadczalnych,
bezzałogowych statków powietrznych o bardzo szerokich przeznaczeniach
i możliwościach zastosowań operacyjnych. Powstały i są w dalszym ciągu tworzone
skuteczne systemy napędowe oraz sterowania zarówno pokładowe, jak i naziemne,
a także wydajne pokładowe źródła energii, które mogą zapewnić opracowanie
obiektów konkurencyjnych w skali co najmniej europejskiej. W szeregu krajów na
świecie istnieją już od dość dawna programy rozwojowe bezzałogowych statków
powietrznych dla celów militarnych, administracyjnych i gospodarczych. Brak takich
programów wspierających rozwój w tej dziedzinie w Polsce już wywołał działania
zmierzające do zakupu statków bezzałogowych poza granicami kraju, co oznacza
angażowanie polskich środków na rzecz obcych projektów. Dostrzega się brak
zrozumienia decydentów szczebla państwowego dla tej nowoczesnej dziedziny
lotnictwa, która może dość szybko stać się jedną z polskich konkurencyjnych
specjalności, Podjąć trzeba właśnie na szczeblu państwowym działania prowadzące
do stworzenia odpowiednich programów, a w nich dogodniejszych warunków
pozyskiwania środków finansowych lub dofinansowań prac naukowo badawczych
w zakresie bezosobowych statków powietrznych.
 Polskie służby żeglugi powietrznej są przygotowane do zapewnienia
bezpieczeństwa w stosunku do załogowych statków powietrznych, jak i BSP.
Jednakże obsługa ruchu bezzałogowych statków powietrznych ogranicza się obecnie
do odseparowania ruchu jednych i drugich poprzez „wydzielenie” dla BSP
zdefiniowanych bloków przestrzeni powietrznej, przy czym bezwzględnym
priorytetem jest bezpieczeństwo ruchu załogowego. Zintegrowanie ruchu
bezzałogowego i załogowego w jednej przestrzeni powietrznej przy zachowaniu
obecnego poziomu bezpieczeństwa jest zadaniem o nieprzewidywalnym stopniu
trudności ze względu na brak historycznych danych o realnych zagrożeniach.
Wymagania ograniczające się do zapewnienia wyposażenia statków bezzałogowych
w systemy stosowane w statkach załogowych wydają się warunkiem koniecznym ale
nie wystarczającym. Możliwość wykonywania operacji lotniczych bezzałogowych
statków powietrznych w warunkach widzialności VMC lub w oparciu o odpowiednie
systemy wyposażenia pokładowego (IFR) w różnych klasach przestrzeni powietrznej
(niekontrolowana lub kontrolowana) skutkuje różnymi wymaganiami związanymi
z wyposażeniem pokładowym BSP. W celu ustalenia reguł wspólnego wykorzystania
przestrzeni niezbędne będą bardzo wnikliwe i wszechstronne analizy ryzyka oraz
powszechna w skali krajowej i międzynarodowej wymiana informacji o zagrożeniach.
W Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej są już od pewnego czasu prowadzone prace
studyjne. Konieczne jest jednak zdecydowane przyspieszenie działań legislacyjnych,
zwłaszcza po ustawowych.
 Nowe gałęzie lotnictwa cywilnego i państwowego związane z budową,
użytkowaniem i utrzymaniem bezzałogowych statków powietrznych wymagają
podjęcia specjalnościowej działalności edukacyjnej. Polskie cywilne i wojskowe
wyższe uczelnie zainteresowane tymi obszarami kształcenia i szkolenia są pod
względem kadrowym i technicznym przygotowane do podjęcia odpowiednich działań
w zakresie przygotowania kadr pilotów - operatorów naziemnych, a także
nawigatorów, personelu dowódczego i zarządzającego oraz, w znacznym wymiarze
naziemnych kierowniczych kadr technicznych. Można również przyjąć, że polskie
średnie szkoły techniczne znajdą możliwości podjęcia kształcenia kadr
o odpowiednim profilu. Przydatna może się tu okazać dydaktyczna współpraca tych
szkół z wyższymi uczelniami. Powstaje jednak potrzeba uzupełnień, również
prawnych, odnośnie do zakresów i procedury licencjonowania tego personelu
stosownie do wymagań krajowych i międzynarodowych.
 W rozmowach odbywających się w kuluarach Konferencji zwrócona została
uwaga na znaczące oddziaływanie edukacyjne i wychowawcze lotniczego
modelarstwa obejmującego modele latające, zdalnie sterowane. Jako godne
wysokiego uznania określono zwłaszcza międzynarodowe sukcesy studentów
Politechniki Warszawskiej oraz Politechniki Rzeszowskiej, którzy podczas startów
w bardzo trudnych międzynarodowych konkursach od wielu już lat zdobywają
najwyższe nagrody.
Ustalenie końcowe
Uczestnicy Konferencji zaakceptowali propozycje Komitetu Naukowego dotyczącą
sporządzenia sprawozdania z Konferencji oraz przekazania tego sprawozdania do
wiadomości Władz państwa: Sejmu R.P., Prezydenta R.P. oraz Rządu R.P. Komitet
Naukowy został upoważniony do opracowania tekstu sprawozdania na podstawie
zaprezentowanych w czasie obrad referatów oraz wypowiedzi w dyskusji.
Komitet Naukowy Konferencji jest przygotowany do uczestnictwa w działaniach,
które będą kontynuacją tematyki poruszanej w czasie Konferencji i zwraca się z taką
ofertą do wszystkich jednostek władz państwowych, zainteresowanych tą
problematyką.