jaki powinien być wychowawca internatu

Monika Szczerba
Internat SOSW w Tarnowie
„ JAKI POWINIEN BYĆ
WYCHOWAWCA INTERNATU”
Internat pełni w szkole funkcję opiekuńczą i wychowawczą, czyli jego
zadaniem jest objęcie opieką i działaniami wychowawczymi dzieci.
Nie da się tych funkcji oddzielnie traktować, tak jak nie da się oddzielić
wychowania od kształcenia, czyli wychowania od nauczania i uczenia się.
Kształcenie, nauczanie i uczenie się nastawione jest wprawdzie na zdobywanie
wiedzy, umiejętności i sprawności, ale równieŜ rozwija pozostałe strony
osobowości spełniając tym samym rolę wychowawczą.
Mówiąc o opiece i wychowaniu, kształceniu i nauczaniu w świetlicy,
myślę, Ŝe trzeba odwołać się do pojęcia uczenia się w szerokim znaczeniu,
jakim posługuje się psychologia. - Uczenie się to proces, który w wyniku
gromadzenia indywidualnych doświadczeń prowadzi do zmiany w zachowaniu
się człowieka. Uczenie się występuje więc w kaŜdej sferze rozwoju dziecka.
Aby mówić o wychowaniu trzeba zacząć od celów wychowawczych,
które są jednym z najwaŜniejszych motywów ludzkiej działalności, nadają Ŝyciu
sens, ład, porządek, pomagaj ą tworzy ć przyszłość i odkrywać moŜliwości.
Jakie powinny być cele wychowawcze? - myślę, Ŝe najprościej mówiąc
powinny opierać się na trzech podstawowych wartościach, (o których mówił juŜ
Platon): dobro, piękno, prawda.
Źródłem celów są zatem wartości, wychowanie bez wartości zatraca swój
humanistyczny charakter i moŜe stać się zwykłą tresurą na czyjś uŜytek.
Wychowanie musi być oparte na takich wartościach, które zmuszają do
poszukiwania wzniosłych ideałów, wykraczają poza przeciętną.
Słowa Goethego:, „JeŜeli będziesz traktował osoby tak, jak na to zasługują,
będziesz je czynił gorszymi. JeŜeli będziesz je widział, takimi, jakimi mogą się
stać, uczynisz je takimi naprawdę".
Jestem przekonana, Ŝe Ŝycie kaŜdego z nas byłoby duŜo łatwiejsze
i przyjemniejsze, gdyby kaŜdy przynajmniej próbował od czasu do czasu słowa
poety stosować w swoich kontaktach z innymi.
Internat
jest
takim
miejscem,
w
którym
słowa
Goethego
mają
rzeczywisty sens i sprawdzają się kaŜdego dnia.
W dzisiejszym świecie dla dziecka nikt nie ma czasu; rodzice się śpieszą,
pracują, zdobywają, zaspokajają potrzeby materialne (lub nie pamiętają
o dziecku, nie interesują się nim), nauczyciele gonią z programem,
sprawdzianem,
testem,
dziecko
widzi
dorosłych
jako
zgorzkniałych,
śpieszących, obojętnych i dochodzi do wniosku, Ŝe świat wcale nie jest ciekawy
tylko pędzący, ponury i pełen niebezpieczeństw. Mając tego świadomość, my
nauczyciele, a szczególnie wychowawcy
powinniśmy się starać uczyć
dzieci radości, śmiechu, zabawy pokazywać im to co piękne (na niebie, w
biedronce, chmurach, ludziach).
Badania wykazują, Ŝe wychowawcy radośni i uśmiechnięci nie mają
uczniów trudnych. Myślę, Ŝe dlatego, iŜ chcą i potrafią znaleźć w swoich
wychowankach iskry, a niektórym udaje sieje rozpalić.
Pracuję w internacie 13 lat. Po tylu latach jestem przekonana, Ŝe najwaŜniejszą
rzeczą
głównym
zadaniem
wychowawcy
jest
stworzenie
atmosfery
bezpieczeństwa,
zaufania,
spokoju,
wywołanie zaciekawienia,
wydobywanie uzdolnień,
zapewnienie dobrego samopoczucia i zadowolenia wychowanków.
Wychowawca
powinien
próbować
podkreślać,
wydobywać,
dopatrywać się dobrych rzeczy w dziecku, chwalić je, hołubić i śmiać się
do niego.
Aby dobrze wykonać jakieś zadanie naleŜy oczywiście unikać błędów,
zadanie wychowywania jest szczególnie odpowiedzialne i trudne (proces
przebiega na Ŝywej, zmiennej i delikatnej materii).
Główne błędy wychowawców i nauczycieli to przede wszystkim błędy
w komunikacji (style komunikatów: krytyczny, strukturalny, opiekuńczy,
wspierający), megalomania pedagogiczna, autokratyzm, niewłaściwe w formie
i czasie gromadzenie informacji o dziecku i jego rodzinie. Lista błędów jest
oczywiście bardzo długa, ale według mnie największym błędem wychowawcy
w świetlicy jest brak radości i poczucia humoru.
Wychowawca
musi
przyjmować
na
siebie
róŜne
role
(opiekunki,
rozjemcy, nauczyciela, pielęgniarki itp.), sprawdzanie się w tych zadaniach
wymaga oczywiście wiedzy pedagogicznej i psychologicznej, ale równieŜ
właściwej postawy wobec dzieci tzn. umiejętności stawania się mimo swojego
wieku dzieckiem, patrzenia z jego poziomu.
Wychowawca
musi
być
konsekwentny
w
postępowaniu,
posiadać pokłady cierpliwości, dobroci, niekłamanej szczerości, łagodności,
umieć
rozwiązywać
konflikty,
tworzyć
płaszczyznę
tolerancji,
umieć
porozumiewać się z rodzicami, nauczycielami, posiadać i wykazywać empatię,
umieć słuchać dzieci.
Jednym słowem powinien być przewodnikiem, przyjacielem i doradcą,
wszechstronnym i elastycznym, ale przede wszystkim uśmiechniętym
i radosnym człowiekiem.
Bibliografia :
Nazar Jan: „Empatia i jej związek z cechami osobowości nauczyciela". W.:
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1990
Kreutz M., Osobowość nauczyciela - wychowawcy, Warszawa 1966
Okoń W., Osobowość nauczyciela, Warszawa 1962