Sprawozdanie z monitorowania realizacji podstawy
Transkrypt
Sprawozdanie z monitorowania realizacji podstawy
Sprawozdanie z monitorowania realizacji podstawy programowej w woj. podlaskim w roku szkolnym 2014/2015. Zgodnie z ustalonymi przez Ministra Edukacji Narodowej podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2014/2015 i pismem MEN znak: DJE.WEK.4010.72.2015.DP z dnia 19 maja 2015r. przeprowadzono monitorowanie wdrażania podstawy programowej kształcenia ogólnego w losowo wybranych szkołach podstawowych, gimnazjach, technikach i liceach ogólnokształcących w woj. podlaskim. Celem monitorowania było pozyskanie informacji o stosowanych przez szkoły rozwiązaniach organizacyjnych i metodycznych związanych z wdrażaniem podstawy programowej oraz uwzględnianiu zalecanych warunków i sposobów jej realizacji, których stosowanie sprzyja osiąganiu zamierzonych efektów edukacyjnych. I. Przebieg monitorowania. 1. Wytypowano do badania 109 szkół (15% szkół podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących, techników) oraz przekazano im poprzez stronę internetową kuratorium i e-mailem do dyrektorów szkół informację o terminach, zasadach prowadzenia monitorowania (pismo NP.5534.4.2015 z dnia 27.05.2015r. ). 2. Dyrektorzy i nauczyciele wytypowanych szkół wypełniali ankiety on-line poprzez stronę internetową www.seo2.npseo.pl wg ustalonego harmonogramu: 8.06.2015r. (od godz. 12.00) 12.06.2015r. (do godz.12.00) 12.06.2015r. (od. godz. 12.00) - 16.06.2015r. 17 - 19.06.2015r. do 24.06.2015r. wypełnianie ankiet on-line przez dyrektorów szkół i nauczycieli przerwa techniczna na rozwiązanie zgłaszanych przez dyrektorów i wizytatorów problemów monitorowanie uzupełniające dla szkół, które zgłosiły problemy dot. wypełniania ankiet analiza ankiet przez wizytatorów pod kątem poprawności wypełnienia 3. Dane zbierane za pomocą ankiet obejmowały szkoły publiczne i niepubliczne oraz dotyczyły w szczególności: - wybranego oddziału klasy IV i VI w szkole podstawowej, - wybranego oddziału klasy III w gimnazjum, - wybranego oddziału klasy III w liceum ogólnokształcącym, - wybranego oddziału klasy III w technikum. 4. Ankiety wypełniło 118 (108,2%) szkół, w tym: 60 szkół podstawowych, gimnazjów, 7 techników, 13 liceów ogólnokształcących. 38 5. Podczas badania dyrektorzy szkół zgłaszali problemy dot. m. in. rejestracji i logowania się na platformie, braku dostępu do loginu i hasła (zmienił się dyrektor), wypełniania ankiet, wyboru klasy do badania, uwzględniania w badaniu przedmiotu realizowanego w poprzednim roku szkolnym. Problemy te były na bieżąco analizowane i rozwiązywane przez osoby wyznaczone w kuratorium do kontaktu tj. Panią Bożennę Krzesak Muchę – z-cę Dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego i Panią Elżbietę Kamińską – starszego wizytatora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego oraz poprzez wskazywanie dyrektorom szkół możliwości zgłoszenia problemów pod adres [email protected] . 6. Po zakończeniu badania koordynatorzy monitorowania dokonali analizy i weryfikacji ankiet wypełnianych przez szkoły uczestniczące w badaniu, pod kątem poprawności ich wypełniania (ponad 1000 ankiet). W 40 szkołach (34%) przywrócono ankiety do edycji w celu dokonania korekty udzielonych odpowiedzi. Oprócz pomyłek liczbowych najczęściej zmiany dotyczyły informacji na temat opracowania/dostosowania programów nauczania. II. Analiza zebranych danych z wykorzystaniem statystyk monitorowania. 1. Ankieta dyrektora szkoły Znaczna część badanych szkół prowadzi dla każdego oddziału tradycyjny dziennik lekcyjny. Badanie pokazuje, że: tylko z dziennika tradycyjnego korzysta (SP- 68%, G- 60%, LO- 46%, T-86%); dziennik elektroniczny prowadzi (SP- 10%, G- 16%, LO- 39%, T- 0%); oba dzienniki jednocześnie prowadzi (SP- 22%, G- 24%, LO- 15%, T-14%). We wszystkich badanych technikach i liceach ogólnokształcących każdy uczeń ma zapewnione samodzielne stanowisko komputerowe na zajęciach informatyki, w gimnazjach – 92%, natomiast w szkole podstawowej samodzielne stanowisko komputerowe na zajęciach komputerowych ma 58% uczniów klas I-III i 90% uczniów klas IV-VI. Większość lub wszystkie stanowiska komputerowe uczniów mają dostęp do Internetu (liceum ogólnokształcące – 100%, gimnazjum – 100%, szkoła podstawowa – 98%, technikum – 86%). 2. Ankieta wychowawcy Edukacja artystyczna uczniów w badanych oddziałach realizowana jest w szkole lub poza nią, najczęściej (2-3 razy w półroczu, 1-2 w roku) poprzez: obejrzenie filmu (SPIV- 93%, SPVI- 87%, G- 76%, LO- 83%, T- 71%); zwiedzenie wystawy (SPIV- 82%, SPVI- 78%, G- 92%, LO- 83%, T- 43%); uczestnictwo w koncercie muzycznym (SPIV- 75%, SPVI- 67%, G- 84%, LO- 83%, T- 57%); obejrzenie sztuki teatralnej na żywo (SPIV- 90%, SPVI- 82%, G- 79%, LO- 81%, T- 71%). uczestnictwo w spotkaniu z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem (SPIV- 50%, SPVI- 57%, G- 71%, LO- 67%, T- 29%). Rzadko miało miejsce oglądanie spektaklu za pośrednictwem Internetu, nigdy nie skorzystało z tej formy edukacji 58% uczniów klasy IV szkoły podstawowej, 48% uczniów klasy VI szkoły podstawowej, 47% uczniów gimnazjum, 33% uczniów liceum ogólnokształcącego i 57% uczniów technikum. Ponadto 71% uczniów kl. III badanych techników nigdy nie uczestniczyło w spotkaniu z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem. W zdecydowanej większości badanych oddziałów są uczniowie objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną tj. w kl. IV szkoły podstawowej - 97%, w kl. VI szkoły podstawowej – 97%, w gimnazjum – 97%, w liceum ogólnokształcącym – 83%, w technikum – 86%. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna organizowana jest najczęściej na podstawie: opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej (z powodu dysgrafii, dysleksji, dysortografii, dyskalkulii, dyslalii) i dotyczy następującej liczby uczniów (średnia): w kl. IV szkoły podstawowej – 2, w klasie VI szkoły podstawowej – 4, w gimnazjum – 3, w liceum ogólnokształcącym – 3, w technikum – 2; wniosku nauczyciela dla uczniów z trudnościami w nauce (średnia): w kl. IV szkoły podstawowej – 2, w klasie VI szkoły podstawowej – 3, w gimnazjum – 2, w liceum ogólnokształcącym – 0, w technikum – 1. W zajęciach dodatkowych dla uczniów zdolnych uczestniczy średnio 29% uczniów z kl. IV szkoły podstawowej, 34% z kl. VI szkoły podstawowej, 32% z gimnazjum, 12% z technikum, 100% z liceum ogólnokształcącego. W zajęciach dodatkowych dla uczniów z problemami w nauce uczestniczy średnio 30% uczniów z kl. IV szkoły podstawowej, 43% z kl. VI szkoły podstawowej, 44% z gimnazjum, 43% z technikum, 38% z liceum ogólnokształcącego. Uczniowie z badanych szkół uczestniczą w konkursach pozaszkolnych (w tym przedmiotowych). W gimnazjach tytuł finalisty i laureata zdobyło 213 uczniów (26%), najwięcej w : konkursach literackich/ortograficznych/językowych – 50 uczniów, konkursach matematycznych – 36 uczniów, konkursach plastycznych – 21 uczniów, biologicznych/ekologicznych – 15 uczniów. W liceach ogólnokształcących tytuł finalisty i laureata zdobyło 17 uczniów (6%), w technikum – 26 uczniów (16%). Brak statystyki dla szkół podstawowych. 3. Ankieta nauczyciela j. polskiego Zamiłowanie do czytelnictwa nauczyciele rozwijają najczęściej (przynajmniej raz w tygodniu, 1-3 razy w miesiącu) poprzez: słuchanie pięknego czytania (SPIV- 92%, SPVI- 93%, G- 95%, LO- 85%, T- 86%); rozmowy o przeczytanych utworach (SPIV- 92%, SPVI- 93%, G- 97%, LO- 92%, T- 100%); wdrażanie do korzystania z zasobów biblioteki szkolnej lub publicznej (SPIV77%, SPVI- 71%, G- 76%, LO- 85%, T- 86%); rzadko natomiast (1-2 razy w roku, nigdy): organizowali spotkania z autorami, literatami (SPIV- 97%, SPVI- 95%, G92%, LO- 100%, T- 100%); uczenie się na pamięć np. wierszy (SPIV- 27%, SPVI- 29%, G- 71%, LO92%, T- 71%), około 60% szkół podstawowych 2-3 razy w półroczu. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji polonistycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, metaplan, drama, elektroniczne zasoby edukacyjne, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (90%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (78%), elektroniczne zasoby edukacyjne (55%), metaplan (50%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (93%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (78%), elektroniczne zasoby edukacyjne (58%), metaplan (51%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (92%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (95%), elektroniczne zasoby edukacyjne (63%), metaplan (66%), prezentacja (61%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (100%), praca w grupach (92%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (77%), metaplan (46%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (86%), praca w grupach (71%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (29%), prezentacja (57%), portfolio (14%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 60% badanych szkół podstawowych, w 55% gimnazjów, 77% liceów ogólnokształcących, 29% techników oraz portfolio w 45% szkół podstawowych, w 29% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 29% techników. Około połowy szkół podstawowych i gimnazjów realizowało w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej – 45%, kl. VI szkoły podstawowej – 58%, gimnazjum – 50%, w mniejszym zakresie wykorzystywano w liceum ogólnokształcącym – 38% i technikum – 14%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 200 projektów. Podczas nauki j. polskiego nauczyciele szkół podstawowych rzadko korzystają ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (38%), komputer z dostępem do Internetu (45%) oraz nigdy - tablica interaktywna (50%), rzutnik multimedialny (25%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (41%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (49%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (18%), rzutnik multimedialny (32%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (55%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (23%) oraz nigdy tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (43%) oraz nigdy - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Programy nauczania j. polskiego realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (58%), kl. VI szkoły podstawowej (68%), gimnazjum (66%), liceum ogólnokształcące (62%), technikum (72%). 4. Ankieta nauczyciela matematyki Najczęściej stosowane przez nauczycieli formy zajęć wspomagające edukację matematyczną to: sytuacje zadaniowe/strategiczne, ćwiczenia manipulacyjne, wykorzystywanie elektronicznych zasobów edukacyjnych, natomiast rzadko gry dydaktyczne i organizowanie konkursów matematycznych z udziałem wszystkich uczniów. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji matematycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, symulacja, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (85%), praca w grupach (78%), debata/dyskusja (73%), prezentacja (42%), symulacja (42%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (87%), praca w grupach (70%), debata/dyskusja (73%), prezentacja (48%), symulacja (35%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (82%), praca w grupach (76%), debata/dyskusja (66%), prezentacja (34%), symulacja (26%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (62%), praca w grupach (69%), burza mózgów (69%), prezentacja (69%), symulacja (54%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (57%), praca w grupach (57%), burza mózgów (57%), metaplan (29%), prezentacja (29%), symulacja (14%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 75% badanych szkół podstawowych, w 82% gimnazjów, 100% liceów ogólnokształcących, 100% techników oraz portfolio w 65% szkół podstawowych, w 71% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 71% techników. Co czwarta szkoła podstawowa i liceum ogólnokształcące oraz co trzecie gimnazjum realizowało w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego. W technikum nie stosowano tej metody. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 79 projektów. Podczas nauki matematyki nauczyciele szkół podstawowych rzadko korzystają ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (25%), rzutnik multimedialny (27%), komputer z dostępem do Internetu (42%) oraz nigdy - tablica interaktywna (40%), rzutnik multimedialny (28%), komputer z dostępem do Internetu (17%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (30%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (48%), rzutnik multimedialny (28%), komputer z dostępem do Internetu (17%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (23%), komputer z dostępem do Internetu (15%) oraz nigdy tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (31%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (14%), rzutnik multimedialny (14%), komputer z dostępem do Internetu (29%) oraz nigdy - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (29%). Programy nauczania matematyki realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (65%), kl. VI szkoły podstawowej (63%), gimnazjum (58%), technikum (71%), liceum ogólnokształcące (38%). Poza tym w liceum ogólnokształcącym (62%) wykorzystywano program zewnętrzny, bez wprowadzania zmian. 5. Ankieta nauczyciela j. obcego Najczęściej nauczanym językiem obcym w badanych oddziałach jest j. angielski, tj. w kl. IV szkoły podstawowej - 98% (59/60), w kl. VI szkoły podstawowej – 98% (59/60), w gimnazjum jako pierwszy język – 97% (37/38), w liceum ogólnokształcącym i technikum jako język obowiązkowy – 100%. W większości szkół podstawowych nie dokonano podziału na grupy ze względu na poziom zaawansowania – 73% (44/60), w 68% (26/38) gimnazjów nauczanie j. obcego jest realizowane w grupach zróżnicowanych pod względem znajomości języka przez uczniów. W liceach ogólnokształcących i technikach podział na poziom podstawowy i rozszerzony. Najczęściej stosowane metody/formy pracy przy realizacji treści j. obcego to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, drama, elektroniczne zasoby edukacyjne, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (85%), praca w grupach (85%), debata/dyskusja (50%), elektroniczne zasoby edukacyjne (63%), drama (47%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (87%), praca w grupach (88%), debata/dyskusja (60%), elektroniczne zasoby edukacyjne (65%), drama (52%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (84%), praca w grupach (92%), debata/dyskusja (66%), elektroniczne zasoby edukacyjne (79%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (77%), praca w grupach (100%), burza mózgów (92%), elektroniczne zasoby edukacyjne (92%), symulacja (77%), metaplan (46%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (83%), praca w grupach (100%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (83%), prezentacja (67%), symulacja (67%), portfolio (17%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 55% badanych szkół podstawowych, w 50% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 29% techników oraz portfolio w 42% szkół podstawowych, w 37% gimnazjów, 46% liceów ogólnokształcących, 0% techników. Cześć szkół podstawowych i gimnazjów realizowało w badanym oddziale podstawę programową poprzez wykorzystanie metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej – 28%, kl. VI szkoły podstawowej – 28%, gimnazjum – 50%, technikum – 67%, w mniejszym zakresie wykorzystywano w liceum ogólnokształcącym – 15%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 113 projektów. Podczas nauki j. obcych około połowy nauczycieli korzysta ze sprzętu informatycznego. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (17%), rzutnik multimedialny (32%), komputer z dostępem do Internetu (23%) oraz nigdy - tablica interaktywna (35%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (23%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (22%), rzutnik multimedialny (30%), komputer z dostępem do Internetu (35%) oraz nigdy - tablica interaktywna (33%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (29%), komputer z dostępem do Internetu (21%) oraz nigdy - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (24%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (23%), komputer z dostępem do Internetu (8%) oraz nigdy - tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (16%), rzutnik multimedialny (33%), komputer z dostępem do Internetu (50%) oraz nigdy - tablica interaktywna (16%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Programy nauczania j. obcych realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (60%), kl. VI szkoły podstawowej (58%), gimnazjum (60%), liceum ogólnokształcące (46%), technikum (33%). Ponadto 54% liceów ogólnokształcących i 67% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 6. Ankieta nauczyciela historii i społeczeństwo, historii, wos Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej analizowali teksty źródłowe, oglądali edukacyjne filmy historyczne, uczestniczyli w uroczystościach upamiętniających wydarzenia historyczne oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych. Rzadko realizowali lekcje w muzeum, odwiedzali miejsca historyczne, spotykali się z uczestnikami wydarzeń historycznych/ludźmi pełniącymi ważną rolę społeczno-polityczną. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu historii i wos to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. historia kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (87%), praca w grupach (87%), debata/dyskusja (66%), prezentacja (47%); wos kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (79%), praca w grupach (79%), debata/dyskusja (55%), prezentacja (52%); historia kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (70%), praca w grupach (90%), burza mózgów (80%), prezentacja (80%); wos kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (60%), praca w grupach (80%), burza mózgów (70%), prezentacja (20%); historia i społeczeństwo kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (64%), praca w grupach (73%), burza mózgów (64%), prezentacja (46%); historia i społeczeństwo kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (71%), praca w grupach (100%), burza mózgów (71%), prezentacja (57%); dla szkoły podstawowej brak danych. Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Nauczyciele historii w części badanych oddziałów realizowali podstawę programową poprzez wykorzystanie metody projektu edukacyjnego, np. gimnazjum – 42%, liceum ogólnokształcące – 55%, technikum – 14%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 53 projekty. Ponad połowa nauczycieli historii i społeczeństwa w szkołach podstawowych rzadko lub wcale nie korzysta ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. historia i społeczeństwo kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (25%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (43%) oraz nigdy - tablica interaktywna (45%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (17%); historia i społeczeństwo kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (36%), komputer z dostępem do Internetu (46%) oraz nigdy - tablica interaktywna (42%), rzutnik multimedialny (17%), komputer z dostępem do Internetu (14%); historia kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (21%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (26%) oraz nigdy - tablica interaktywna (53%), rzutnik multimedialny (3%), komputer z dostępem do Internetu (5%); wos kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (21%), rzutnik multimedialny (33%), komputer z dostępem do Internetu (12%) oraz nigdy - tablica interaktywna (58%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (12%); historia i społeczeństwo kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (0%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (27%) oraz nigdy - tablica interaktywna (64%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (18%); historia i społeczeństwo kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (29%) oraz nigdy tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (14%). Programy nauczania historii i społeczeństwo, historii, wos realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (50%), kl. VI szkoły podstawowej (51%), gimnazjum - historia (68%), gimnazjum - wos (55%), liceum ogólnokształcące – historia i społeczeństwo (55%), technikum – historia i społeczeństwo (57%). Ponadto 50% szkół podstawowych w kl. IV, 49% szkół podstawowych w kl. VI, 45% liceów ogólnokształcących, 43% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 7. Ankieta nauczyciela przyrody, biologii Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej prowadzili obserwacje w terenie, wykonywali doświadczenia w klasie, wykonywali ćwiczenia w terenie, obserwowali pokaz doświadczenia oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu przyrody, biologii to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. przyroda kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (80%), praca w grupach (78%), debata/dyskusja (55%), prezentacja (43%); przyroda kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (88%), praca w grupach (80%), debata/dyskusja (58%), prezentacja (45%); przyroda kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (58%), praca w grupach (80%), burza mózgów (88%), prezentacja (45%); dla gimnazjum i technikum brak statystyki. Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Większość nauczycieli przyrody, biologii korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (27%), rzutnik multimedialny (17%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (10%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (10%), komputer z dostępem do Internetu (30%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (22%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (10%), komputer z dostępem do Internetu (30%) oraz nigdy tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (22%), komputer z dostępem do Internetu (8%); dla gimnazjum i technikum brak statystyki. Cześć badanych oddziałów realizuje podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej – 33%, kl. VI szkoły podstawowej – 63%, liceum ogólnokształcące – 57%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 132 projekty. Programy nauczania przyrody, biologii realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (58%), kl. VI szkoły podstawowej (58%), liceum ogólnokształcące (58%). 8. Ankieta nauczyciela chemii Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwowali pokaz doświadczenia prezentowany w szkole, wykonywali ćwiczenia laboratoryjne w szkole, oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych, rzadko uczestniczyli w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji chemicznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (55%), praca w grupach (55%), debata/dyskusja (45%), prezentacja (34%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (58%), praca w grupach (81%), burza mózgów (66%), prezentacja (47%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (58%), praca w grupach (93%), burza mózgów (63%), prezentacja (51%). Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Ponad połowa nauczycieli chemii korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (26%), komputer z dostępem do Internetu (34%) oraz nigdy - tablica interaktywna (51%), rzutnik multimedialny (12%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (22%) oraz nigdy tablica interaktywna (54%), rzutnik multimedialny (5%), komputer z dostępem do Internetu (11%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (15%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (19%) oraz nigdy - tablica interaktywna (54%), rzutnik multimedialny (7%), komputer z dostępem do Internetu (14%). Cześć szkół realizowała w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. gimnazjum – 31%, liceum ogólnokształcące – 20%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 28 projektów. Programy nauczania chemii realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. gimnazjum - (59%), liceum ogólnokształcące (62%), technikum (49%). Ponadto 41% gimnazjów, 37% liceów ogólnokształcących, 48% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 9. Ankieta nauczyciela fizyki Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwowali pokaz doświadczenia prezentowany w szkole przez nauczyciela/przez wybranych uczniów, wykonywali doświadczenia samodzielnie w grupach oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych, rzadko uczestniczyli w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji fizycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) – burza mózgów (53%), praca w grupach (55%), debata/dyskusja (58%), prezentacja (53%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) – debata/dyskusja (33%), praca w grupach (67%), burza mózgów (56%), prezentacja (56%), symulacja (44%); kl. III technikum w mniejszym zakresie (2-3 razy w półroczu) – debata/dyskusja (100%), praca w grupach (100%), burza mózgów (50%), prezentacja (100%), symulacja (50%). Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Ponad połowa nauczycieli fizyki korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (13%), rzutnik multimedialny (21%), komputer z dostępem do Internetu (26%) oraz nigdy - tablica interaktywna (42%), rzutnik multimedialny (11%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (44%), rzutnik multimedialny (11%), komputer z dostępem do Internetu (33%) oraz nigdy tablica interaktywna (22%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (0%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%) oraz nigdy - tablica interaktywna (50%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Cześć szkół realizowała w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. gimnazjum – 40%, liceum ogólnokształcące – 22%, technikum – 50%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 54 projekty. Programy nauczania fizyki realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. gimnazjum (61%), liceum ogólnokształcące (67%), technikum (50%). Ponadto 39% gimnazjów, 33% liceów ogólnokształcących, 50% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. III. Wnioski z monitorowania realizacji podstawy programowej. 1. Większość badanych szkół prowadzi tradycyjny dziennik lekcyjny. Z dziennika w formie elektronicznej najczęściej korzysta liceum ogólnokształcące (40%). 2. Prawie wszystkie badane szkoły zapewniają uczniom samodzielne stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu (na zajęciach komputerowych i zajęciach informatyki), wyjątek stanowią klasy I-III w 42% szkół podstawowych. 3. W zajęciach dodatkowych organizowanych w szkołach uczestniczy większy odsetek uczniów z trudnościami w nauce niż uczniów zdolnych, wyjątek stanowi liceum ogólnokształcące. 4. W prawie wszystkich badanych oddziałach są uczniowie objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną (od 1 do 4), którą najczęściej organizuje się na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej (z powodu dysgrafii, dysleksji, dysortografii, dyskalkulii, dyslalii) lub wniosku nauczyciela dla uczniów z trudnościami w nauce. 5. Badane szkoły realizują edukację artystyczną, najczęściej poprzez oglądanie filmów, sztuk teatralnych na żywo, zwiedzanie wystaw i udział w koncertach muzycznych, rzadziej organizują uczniom spotkania z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem oraz bardzo rzadko oglądanie spektakli za pośrednictwem Internetu. 6. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów wykorzystują aktywizujące metody i formy pracy, najczęściej stosowane to: burza mózgów, debata/dyskusja, praca w grupach. Rzadko stosują happening, portfolio. 7. Nauczyciele badanych oddziałów podczas realizacji podstawy programowej stosują metodę projektu edukacyjnego, najwięcej projektów zrealizowano w szkołach podstawowych i gimnazjach. W trakcie bieżącego roku szkolnego najwięcej projektów edukacyjnych zrealizowali nauczyciele j. polskiego (200), biologii/przyrody (132), j. obcych (113). 8. Większość badanych nauczycieli z różną częstotliwością wykorzystuje w swojej pracy sprzęt komputerowy, tj. rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, natomiast rzadko/nigdy tablicę interaktywną. Częściej ze sprzętu komputerowego korzystają nauczyciele chemii, fizyki, j. polskiego. W najmniejszym zakresie sprzęt komputerowy wykorzystują nauczyciele szkół podstawowych, ok. 50% wykorzystuje go rzadko i wcale. 9. Nauczyciele j. polskiego rozwijają u swoich uczniów zamiłowanie do czytelnictwa, najczęściej poprzez: słuchanie pięknego czytania, rozmowy o przeczytanych utworach, wdrażanie do korzystania z zasobów biblioteki szkolnej lub publicznej. Rzadko organizują spotkania z autorami, literatami oraz uczenie się na pamięć np. wierszy (z wyjątkiem ok. 60% szkół podstawowych). 10. Na lekcjach fizyki i chemii uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwują pokaz doświadczenia prezentowany przez nauczyciela/przez wybranych uczniów, wykonują doświadczenia samodzielnie w grupach, wykonują ćwiczenia laboratoryjne w szkole, natomiast rzadko uczestniczą w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą. 11. Najczęściej stosowane przez nauczycieli matematyki wspomagające formy zajęć to: sytuacje zadaniowe/strategiczne, ćwiczenia manipulacyjne, wykorzystywanie elektronicznych zasobów edukacyjnych, natomiast rzadko stosują gry dydaktyczne i organizują konkursy matematyczne z udziałem wszystkich uczniów. 12. Programy nauczania realizowane w szkołach (ok. 60%) opracowywano na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, w mniejszym zakresie realizowano programy przygotowane zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. IV. Rekomendacje do pracy szkół w roku szkolnym 2015/2016. 1. Dążyć do zapewnienia wszystkim uczniom samodzielnych stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu na zajęciach informatyki i zajęciach komputerowych, zwłaszcza w klasach I-III szkoły podstawowej. 2. Na zajęciach z poszczególnych przedmiotów w większym zakresie wykorzystywać sprzęt komputerowy, tj. rzutnik multimedialny, komputer z dostępem do Internetu, tablicę interaktywną. 3. W procesie edukacyjnym stosować szerszą gamę aktywizujących metod nauczania, w tym metodę projektu edukacyjnego. 4. Edukację artystyczną realizować w szkołach z częstszą organizacją spotkań z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem oraz poprzez oglądanie spektakli za pośrednictwem Internetu. 5. Rozwijać u uczniów zamiłowanie do czytelnictwa, częściej kształtować umiejętność uczenia się na pamięć np. wierszy. 6. Podczas realizacji podstawy programowej z fizyki i chemii organizować uczniom więcej wycieczek dydaktycznych i umożliwiać im obserwację pokazów doświadczeń poza szkołą. 7. Częściej stosować gry i zabawy dydaktyczne jako skuteczną formę wspomagania edukacji matematycznej. Opracowanie: st. wizytator Elżbieta Kamińska